Кәсіпорынның шаруашылық – қаржылық қызметі. Бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы. Есеп саясаты
1. Кәсіпорынның шаруашылық . қаржылық қызметінің жалпы сипаттамасы. Бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы. Есеп саясаты.
2. Негізгі құралдар есебі
3. Материалдық емес активтер есебі
4. Материалдық.өндірістік қорлар есебі
5. Еңбек және еңбекақы есебі
6. Өндіріске және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялауға кеткен шығындар
7. Дайын өнімдер, тауарлар, істелген жұмыстар, көрсетілген қызметтер және оларды өткізу есебі
8. Қаржылық нәтижелер мен пайданы қолдану есебі
9. Ақша қаражаттары есебі
10. Меншікті капитал есебі
11. Дебиторлық және кредиторлық берешектер есебі
12. Кәсіпорынның бухгалтерлік қаржылық есептілігі
13. Бухгалтерлік қаржылық есептілік мәліметтері бойынша ұйымның қаржылық жағдайын талдау
2. Негізгі құралдар есебі
3. Материалдық емес активтер есебі
4. Материалдық.өндірістік қорлар есебі
5. Еңбек және еңбекақы есебі
6. Өндіріске және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялауға кеткен шығындар
7. Дайын өнімдер, тауарлар, істелген жұмыстар, көрсетілген қызметтер және оларды өткізу есебі
8. Қаржылық нәтижелер мен пайданы қолдану есебі
9. Ақша қаражаттары есебі
10. Меншікті капитал есебі
11. Дебиторлық және кредиторлық берешектер есебі
12. Кәсіпорынның бухгалтерлік қаржылық есептілігі
13. Бухгалтерлік қаржылық есептілік мәліметтері бойынша ұйымның қаржылық жағдайын талдау
Бүгінде бухгалтерлік есебі басқару жүйесінде ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды, айналысты және басқа да өндіріс процессін шынайы көрсетіп береді. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебі бухгалтерлік есеп Стандарттарында және субъектілердің қаржылық-шаруашылық қызметіндегі бухгалтерлік есеп шоттарының Бас есеп жоспарында бекітілген жалпы қағидалары мен ережелерінің негізінде құрылады және ол бүкіл алынған ақпараттарды пайдаланушылардың талабына, қызметтің құрылыуына, ұйымның нысанына, айырықша сәйкес келуін қамтамасыз етеді. Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында шаруашылық жүргізуші субъектінің күрделі экономикалық тетігін нақты, жақсы жолға қоймайынша, сондай-ақ толық, сенімді ақпаратсыз басқару жүйесін іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін емес. Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен еңбек ұжымдары шикізат пен материалдарды ұқыпты жұмсауға, өндіріс қалдықтарын азайтуға, ысырапты жоюға, бәсекеге жарамды өнімдерін өндіруге, оның сапасын көтеруге, өзіндік құнын төмендетуге, қоршаған ортаны сақтауға мүдделі. Бұл орайда, шаруаға қырсыздыққа, кәсіпорынның материалдық құндылықтарын, ақша қаражаттарын және басқа да ресурстарын заңсыз және тиімсіз жұмсауға тонауға қарсы күресте бухгалтерлік есептің маңызы мен мәнән айырықша бағаламауға болмайды.
Нарықтық экономика шарттарында ұйымда бухгалтерлік есеп жүйесінің маңызы арта түседі. Бухгалтерлік есеп экономиканың әр саласын ақпараттық басқару, болжау және жоспарлау үшін қажет. Бүгінде бухгалтерлік есебі басқару жүйесінде ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды, айналысты және басқа да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді. Қазақстан Республикасы бухгалтерлік есеп жүйесінде үлкен өзгерістер болып жатыр. Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына өту кезеңін бухгалтерлік есеп шоттарының жаңа үлгісіне көшу және жаңа есептілік нысандарын қабылдау арқылы іске асыруда. Өндірістік қызметті жүргізудің қазіргі жағдайында ұйымның күрделі экономикалық тетігін нақты, жақсы жолға қоймайынша, сондай-ақ толық, сенімді ақпаратсыз басқару жүйесін іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін емес. Шаруашылықтың техника - экономика көрсеткіштеріне талдау жасай отырып, онын болашағына болжау жасап, ертеңгі күнге жоспарлар құрылады.
Өндірістік тәжірибенің объектісі болып - «Валеас» ЖШС саналады. «Валеас» ЖШС өзінін шаруашылық қызметін талдай отырып, шаруашылық бағыттарын кеңейтіп, неғұрлым пайдалы болуын қадағалап, алдағы уақытта стратегиялық жоспар құрады.
Нарықтық экономика шарттарында ұйымда бухгалтерлік есеп жүйесінің маңызы арта түседі. Бухгалтерлік есеп экономиканың әр саласын ақпараттық басқару, болжау және жоспарлау үшін қажет. Бүгінде бухгалтерлік есебі басқару жүйесінде ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды, айналысты және басқа да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді. Қазақстан Республикасы бухгалтерлік есеп жүйесінде үлкен өзгерістер болып жатыр. Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына өту кезеңін бухгалтерлік есеп шоттарының жаңа үлгісіне көшу және жаңа есептілік нысандарын қабылдау арқылы іске асыруда. Өндірістік қызметті жүргізудің қазіргі жағдайында ұйымның күрделі экономикалық тетігін нақты, жақсы жолға қоймайынша, сондай-ақ толық, сенімді ақпаратсыз басқару жүйесін іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін емес. Шаруашылықтың техника - экономика көрсеткіштеріне талдау жасай отырып, онын болашағына болжау жасап, ертеңгі күнге жоспарлар құрылады.
Өндірістік тәжірибенің объектісі болып - «Валеас» ЖШС саналады. «Валеас» ЖШС өзінін шаруашылық қызметін талдай отырып, шаруашылық бағыттарын кеңейтіп, неғұрлым пайдалы болуын қадағалап, алдағы уақытта стратегиялық жоспар құрады.
МАЗМҰНЫ
1. Кәсіпорынның шаруашылық - қаржылық қызметінің жалпы сипаттамасы. Бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы. Есеп саясаты.
2. Негізгі құралдар есебі
3. Материалдық емес активтер есебі
4. Материалдық-өндірістік қорлар есебі
5. Еңбек және еңбекақы есебі
6. Өндіріске және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялауға кеткен шығындар
7. Дайын өнімдер, тауарлар, істелген жұмыстар, көрсетілген қызметтер және оларды өткізу есебі
8. Қаржылық нәтижелер мен пайданы қолдану есебі
9. Ақша қаражаттары есебі
10. Меншікті капитал есебі
11. Дебиторлық және кредиторлық берешектер есебі
12. Кәсіпорынның бухгалтерлік қаржылық есептілігі
13. Бухгалтерлік қаржылық есептілік мәліметтері бойынша ұйымның қаржылық жағдайын талдау
КІРІСПЕ
Бүгінде бухгалтерлік есебі басқару жүйесінде ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды, айналысты және басқа да өндіріс процессін шынайы көрсетіп береді. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебі бухгалтерлік есеп Стандарттарында және субъектілердің қаржылық-шаруашылық қызметіндегі бухгалтерлік есеп шоттарының Бас есеп жоспарында бекітілген жалпы қағидалары мен ережелерінің негізінде құрылады және ол бүкіл алынған ақпараттарды пайдаланушылардың талабына, қызметтің құрылыуына, ұйымның нысанына, айырықша сәйкес келуін қамтамасыз етеді. Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында шаруашылық жүргізуші субъектінің күрделі экономикалық тетігін нақты, жақсы жолға қоймайынша, сондай-ақ толық, сенімді ақпаратсыз басқару жүйесін іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін емес. Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен еңбек ұжымдары шикізат пен материалдарды ұқыпты жұмсауға, өндіріс қалдықтарын азайтуға, ысырапты жоюға, бәсекеге жарамды өнімдерін өндіруге, оның сапасын көтеруге, өзіндік құнын төмендетуге, қоршаған ортаны сақтауға мүдделі. Бұл орайда, шаруаға қырсыздыққа, кәсіпорынның материалдық құндылықтарын, ақша қаражаттарын және басқа да ресурстарын заңсыз және тиімсіз жұмсауға тонауға қарсы күресте бухгалтерлік есептің маңызы мен мәнән айырықша бағаламауға болмайды.
Нарықтық экономика шарттарында ұйымда бухгалтерлік есеп жүйесінің маңызы арта түседі. Бухгалтерлік есеп экономиканың әр саласын ақпараттық басқару, болжау және жоспарлау үшін қажет. Бүгінде бухгалтерлік есебі басқару жүйесінде ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды, айналысты және басқа да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді. Қазақстан Республикасы бухгалтерлік есеп жүйесінде үлкен өзгерістер болып жатыр. Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына өту кезеңін бухгалтерлік есеп шоттарының жаңа үлгісіне көшу және жаңа есептілік нысандарын қабылдау арқылы іске асыруда. Өндірістік қызметті жүргізудің қазіргі жағдайында ұйымның күрделі экономикалық тетігін нақты, жақсы жолға қоймайынша, сондай-ақ толық, сенімді ақпаратсыз басқару жүйесін іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін емес. Шаруашылықтың техника - экономика көрсеткіштеріне талдау жасай отырып, онын болашағына болжау жасап, ертеңгі күнге жоспарлар құрылады.
Өндірістік тәжірибенің объектісі болып - Валеас ЖШС саналады. Валеас ЖШС өзінін шаруашылық қызметін талдай отырып, шаруашылық бағыттарын кеңейтіп, неғұрлым пайдалы болуын қадағалап, алдағы уақытта стратегиялық жоспар құрады.
Өндірістік ұйымдарда оның қаржылық - шаруашылық қызметінің нәтижесі - табысқа қол жеткізу мақсатында өндірістік бағдарламаны орындау, бизнес - жоспарлар құру, өнімнің ассортиментін көбейту, өнімнің сапасын жақсартып, бәсеке қабілетті өнім шығару сияқты шараларды орындауда. Есепке алынған ақпараттардың көмегімен ұйымның және олардың құрылымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық болжамдар мен ағымдық жоспарлар жасау үшін, сөйтіп, ел экономикасының даму зандылықтарын зерделеу және зерттеу экономикалық тетіктің бірі ретінде пайдаланады. Кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдау оның ішкі мүмкіндіктерін айқындап, алдағы уақытқа болжамдар мен жоспарлар жасауға қажетті мәлімметтер береді. Талдау арқылы кәсіпорынның ішкі резервтерін анықтап, шаруашылық-өндірістік қызметті ұйымдастырудың маңызды алғы шарттарын айқындауға болады.
Есеп беруде Валеас ЖШС бухгалтерлік есеп жүргізу тәртібі мен тексеру, аудиторлық тексеру жұмыстарына тоқталып, қаржылық қызметінің барысына талдау жасалды. Экономикалық көрсеткіштері соңғы 2009-2010 жылдар бойынша талданып, қорытындыланып, болжаулар жасалды. Валеас ЖШС құрылтайшылары Рахымгалиев Ж.Н., Баймурынов К.Б. Құрылтайшылардың жиналысының директоры Сейтканов К.Б. болып тағайындалған. Өнімдерді өндіру бойынша шұжық, жартылай қақталған және деликатестер болып табылады. Жалпы, бухгалтерлік есеп деректері шаруашылықтың өндірістік қызметінің айнасы іспетті бухгалтерлік есеп мәліметтерін қарай отырып, оның қызметіне баға беріп, шешім қабылдай алуға болады. Бұл жұмыста есеп жағдайы мен шаруашылық қаржыларына түгендеу жүргізілу және экономикалық көрсеткіштерге талдау жасап, шаруашылық қызметті бағалау қарастырылды. Есеп беру барысында алдына келесі міндеттерді қойып, оларды толығымен орындауға тырыстым: ұйым жұмысының ұйымдастырылуымен, жарғысымен, құрлымымен, бухгалтерлік есеп және есеп берушіліктің жүргізілуімен, ұйым төлейтін салықтар және басқа да міндетті төлемдер түрлерімен, оларды есептеу және төлеу әдістерімен танысу жүлгізілді.
1. КӘСІПОРЫННЫҢ ШАРУАШЫЛЫҚ - ҚАРЖЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫ. ЕСЕП САЯСАТЫ
Валеас ЖШС - Шығыс Қазақстан Облысы бойынша шұжық өнімін өндіретін ұйым болып табалды. Кәсіпорынның заңды мекен жайы: Шығыс Қазақстан Облысы, Уржар ауылы. Ал филиалы Семей қаласында орналасқан.
Уржар ауылына өнімді өндірмей, сондай - ақ Аягөз және Талды - Қорған қалаларында өздерінің басқа да кешенді - филиалдары бар. Кәсіпорынның негізгі шикізаты - ет болып табылады.
Кәсіпорынның тарихы 1975 жылы пайда болды, Семей ет комбинат құрамына кіріп, ірі қара және қой өңдеу негізінде эксплуатация құрылған. 1955 жылы Акционерлік Қоғам Айгерім Сауда Үйі ірі қара және қой өңдеу жалға алып, сол атымен шұжық өнімдерін өндіре бастаған.
Өндірісте полиамидты және коллагенді термоусадты қабық құрды, ол өнім өткізілуін және оның ұзақ мерзімге сақталуына арналған құрылғы алынды. Өнім стандартқа сәйкес комитетпен қабылданып тауар сертификатталған; өнім тұтынушылардың сұранысын қанағаттандырды.
Өндірістің негізгі шикізаты шошқа етімен және қара малдың еттері болды. Алынған шикізат ауыл тұрғындарынан сатылып алынатын. Материалдар және қоспалар Ресей және Қазақстан елдерінен сатылып алынады.
Өнім көлемі айына 50 тоннаға дейін жеткен, 30 - ға жуық піскен және жартылай қақталған шұжық түрлері және 15 ұлттық және деликатесті өнімдерді, сонымен қатар: май, субөнімдер, суптық құрамдар барлар шығарыла бастаған. Осы уақытқа дейін оны кәсіпорынды Нурсиленов С.К. басқарған.
Ал 1995 жылы кәсіпорынның жаңа басқарушысы болып Сейтканов К. сайланып, ЖШС Швабские колбаскиді ұйымдық - құқықтық формада серіктестіктің атын өзгертті.
1999 - 2000 жылдар аралығында Аягөз және Талды - Қорған қалаларында қоймалар алынып өндірісі кеңейді. Кәсіпорын материалды - техникалық базаларымен қамтамассыздандырылды.
Басқа өндірушілерден қарағанда, өндіріс шұжық өнімдерінің сапасын жақсартып, тұтынушыларға тиімді етіп, барлық стандарттарға сәйкес өнімдерін өндіреді. ЖШС Валеас өзінің өндіріс фирмасын жоғары дәрежеде жұмысшылардың білімін, профессионалды сатысын жақсартып, ұстап тұрын сақтауда.
2000 жыл және қазіргі күнге дейін ЖШС Валеас тауар айналымын, өнім ассортиментін кеңейтіп, сонымен қатар халықтың сұранысын қанағаттандырып отыр.
Семей қаласындағы филиал 2008 жылдан бастап Валеас деген атаққа ие болған болатын.
Қазіргі уақытта кәсіпорын бүкіл аймақ бойынша өзінің өнім өндірісін кеңейтіп басты орын алып отыр. Кәсіпорынның жұмысшылары осы салада көп уақыт бойы істеп келе жатқан адамдар болып келеді. Жалпы алғанда кәсіпорын көптеген өнімнің түрлерінің ассоротиментін шығарып, халықты қанағаттандыруда.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің барлық бөлімдері оргтехникамен, стандартқа сәйкестендірлген, қойма бөлімдері бар және тауарды сақтау, оны жеткізілуі, толығымен қазіргі заманға сай болып келеді.
Кәсіпорынның пайда болуынан, әрдайым өнімдер аттестациядан өткізіліп, жоғары сапалы өнімдерді шығарып, фирма имиджін жоғарлатуда.
Болашақта шығарылған өнім ассортиметін кеңейтіп, дамуын және өзінің жағдайын қатайтып, сонымен қатар қызмет көрсетуін де жақсартып келеді. ЖШС Валеас стратегиясы:
* Ассортименті кеңейтіп, кешенді қызмет көрсетулерді қамтамасыз етіп және тұтынушалардың сұранысын сапалы өніммен қанағаттандыру
* Жеке тапсырыстарды орындау, өнім бәсекелтігін жоғарлату және нарық өтімділігін зерттеу
* Тауар желісін қадағалау
Кәсіпорын Қазақстан Республикасының заңына сәйкес заңды тұлға болып саналады. Валеас ЖШС құрылымы 1-суретте көрсетілген.
Директор
Бас бухгалтер
Технолог
Тоңазытқыш цехының шебері
Бух -галтер
Кассир
Қабылдаушылар, мал сойғыштар
Шұжық цехының шебері
Овалды цехының шебері
Шұжық қоймасындағы қоймашы
Сурет 1 - Валеас ЖШС құрылымы
Ұйымның құқығы мен міндеттері мемлекеттік тіркелген уақытынан бастап заңды тұлға болды. Өзінің фирмалық таңбасы, мөрі, қазақша және орысша тілдегі баспасөзі, банк ұймдарында есеп айырысу және валюталық шоттары бар. Кәсіпорынның ұйымдық - құқықтық формасы жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып келеді. Яғни кәсіпорын тек өз ішіндегі міндеттемелері бойынша жауапкершілігін тартады.(Қосымша 1)
Валеас ЖШС келесі марапаттары бар:
- Алтын медалі - Қазақстан - 99 азық - түлік нарығы деген конкурста Сервалат шұжығы үшін;
- Алтын медалі - BUSINESS INITIATIVE DIREGTIONS ИСПАНИЯ, 2002 жылғы ұйымның сапасы бойынша халықаралық конкурстағы алған орыны үшін. 2005 жылы Валеас ЖШС несиелік ресурстарды банктен тарту үшін Бизнес-жоспарды құрастырды.
1.1 Валеас ЖШС Есептік саясаты
Есептік саясат ұйымда бухгалтерлік есепті жүргізудің ережелерін бекітетін негізгі құжаттарының бірі болып табылады. Есептік саясатты бухгалтер құрастырады, ал кәсіпорынның басшысы өзінің нұсқауымен немесе үкімімен бекітеді.
Валеас ЖШС бухгалтерлік есебі жаңа жоспар шоттары бойынша есептейді, яғни төрт сандық жоспар шоты:
1.2410 - негізгі құралдар
2420 - негізгі құралдар амортизациясы
Негізгі құралдарға 1 жылдан артық құралдар кіреді. Негізгі құралдардың тозуы пропорционалды әдіспен, салық заңнамасымен белгіленген ставкаларына сәйкес ай сайын есептейді.
2. Тауарлы материалдық қорлардың құны анықталады. Директормен бекітілген шартына сәйкес, тауарды шығару және өткізу, шектелген норма негізінде жазылады. Дайын өнім қоймаға есептік құн бойынша кірістеледі, ол директормен бекітіліп, одан кейін өткізуге жіберіледі. Есептік және нақты құн арасындағы ауытқу жеке карточка және өнімнің қалдығы, өткізу негізінде анықталады.
3. Кассалық есеп бухгалтерияға он күн ішінде бір рет жүргізіледі, яғни айына үш есептілік жүргізеді.
4. Тауарды өткізуден және қызмет көрсетуден түскен табыс және басқалары бухгалтерлік есеп шоттарының жалпы табысына жатқызылады.
5. Болашақ кезең шығындары календарлы жылдың ағымында бірқалыпты бөлігімен шығарылады.
Шаруашылық қызметтің бухгалтерлік есебі бас бухгалтердің басшылығымен жүзеге асырылады. Валеас ЖШС бухгалтериясының құрылымы 2 суретте қарастырылған.
Бас бухгалтер
Өндіріс бойынша бухгалтер
Кассир
Материалдар бойынша бухгалтер
Сурет 2 - Валеас ЖШС бухгалтериясының құрылымы
Бухгалтерлік есеп туралы жағдайы негізінде міндеттер бөлінген. Кәсіпорынның ақша қаражаттары 1010 Кассадағы ақша қаражаты, 1030 Ағымдағы банк шоттарындағы ақша қаражаты шоттарында жүргізіледі. Кассадағы ақша қаражаттары толық кассирдің жауапкершілігінде болады. Кассир директор мен бас бухгалтерге тәуелді. Кассалық есеп он күнде бір рет жасалынады және ол бухгалтерияға өткізіледі. Массалық есептіліктер бас бухгалтермен тексеріледі, яғни мемориальді ордер толтырылады, онда кіріс және шығыс бухгалтерлік есеп шоттарына бөлінеді. Кассир кассалық кітапты жүргізеді және ол кассирда сақталады, ал оның жыртылмалы бөлігі бухгалтерияға беріледі. Ақша қаражаттарының кассаға келіп түсуі кіріс кассалық ордермен құжатталады және ол бас бухгалтермен және кассирдің қол қойылуымен анықталады. Ақша қаражаттарының шығыс кассалық ордерімен құжатталады, оған директор мен бас бухгалтердің қол қойылуымен анықталады. Ақша беру қатаң құжаттарды көрсету бойынша беріледі. Яғни тұлғаны растайтын құжат сомасы жазбаша толтырылады, кассир және алушымен қол қою арқылы расталады. Бұл кәсіпорында ақша қаражаттары алынған өнімді сатып алуышылардан келіп түседі. Жабдықтаушылардан алынған тауарлар, басқа ұйымдарға қызмет көрсету, жұмысшылардың еңбек ақысы, іс сапар шығындарын төлеу үшін ақша қаражаттары кассадан шығындалады. Өнімнің өзіндік құны және өндірістегі шығындарды талдау көздері болып, материалдар және шикізат шығындары бойынша есептер, өнімнің өзіндік құн мәліметтерінің қалькуляциясы табылады. Талдау үшін ақпараттарды жинау кезінде тек бір шешімнің түрі ғана анықталады. Шығындардың пайда болу орны бойынша - цех, бөлім, осы шығындар пайда болуына байланысты. Өнім түрлері бойынша - өнімнің жеке түрлерінің өзіндік құнын қосатын өндірістік шығындар. Өнімнің өзіндік құнын қосу әдісі бойынша - тікелей өнімнің жеке түрлеріне байланысты, жанама өнім түрлерінің өндірісімен байланысты.
Өнім көлемі бойынша:
Өзгермелі шығындар - өнімді шығару көлемдерінің өзгеруіне байланысты (шикізат, материлдар шығыны, өндіріс қызметкерлерінің еңбек ақысы).
Тұрақты шығындар - өнім көлемінің өзгеруіне байланысты емес шығындар (жылуға кеткен шығын, негізгі құралдардың амортизациясы, шығын накладнойы).
Шығын түрлері бойынша - материалдық, еңбек шығыны, еңбек ақы ұсталымдары және тағы басқалары жатады.
Барлық осы көрсеткіштер өндіріс шығын көлемін, өндіріс көлеміне тәуелді шығындардың динамикасын, цехтардың жалпы шығын көлемідерінің түрлері бойынша талдауға мүмкіндік береді.
ЖШС Валеас негізгі өнімі - шұжық өнімдері және деликатестер болып табылады. Шұжық өндірісі келесі сатылардан тұрады:
1. Етті дайындау - ет тоңазытқышқа келіп түседі.
2. Жартылай фабрикатты дайындау - ет овалды цехқа түседі және олар сүйектегі еттер толығымен алынып, куттерден өткізіледі. Яғни, жоғарғы, бірінші, екінші сапалы фарштарды шығарады.
3. Дайын жартылай фабрикаттар - шұжық цехына келіп түседі. Мұнда фаршқа керекті қосылғыштар қосылады және шприцовка жасайды, содан кейін шұжық терминалды өңдеуге түседі. Пісірілген шұжықтар термокамерада пісіріледі. Жартылай сүрленген шұжықтар сүрленген және пісірілуден өтеді.
Шұжықтардың өзіндік құны нақты және есептік болады. Есептік құн әр бір шұжық түрлерінің калькуляциясымен анықталады. Калькуляция өзіне барлық шығындарды қосады. Дайын өнім қоймада өзіндік құн есебі бойынша кірістеледі. Ай соңында шұжық түрлері бойынша шығындар нақты шығындармен есептеледі.
Негізгі шығындар:
- Ет
- Қоспалар
- Еңбек ақы
- Жылу электр энергия
- Негізгі құралдардың тозуы
- Үстеме шығындар:
- Шаруашылық шығындар
- Бак зерттеуі бойынша басқа ұйымдардың қызмет көрсетулері
Кезең шығындары:
- Жалпы әкімшілік шығындар
- Өткізу бойынша шығындар
- Банк пайызы бойынша шығындар
Дайын өнім қоймасына өңделген дайын өнім келіп түседі. Мұнда белгіленген ылғалдылық пен кептіру жүреді. Осыдан кейін дайын өнім тапсырыс бойынша сатып алуышыларға жөнелтіледі. Дайын өнімнің келіп түсуі кәсіпорынның ішінде накладноймен құжатталады.
Шұжықтың жөнелтілуі, өнімді өткізу накладнойы және шот - фактурамен құжатталады. Дайын өнім қоймашысы күнделікті бухгалтерияға алғашқы құжаттарды өндіріс цехтарына дайын өнімді қабылдау құжаттарын тапсырады. Ал өзінде өнімнің келіп түсу журналында тіркеледі. Өнімді жіберу қоймашымен жазылып жіберілген накладнойға сәйкес бухгалтерияға өткізіледі. Ай соңында шұжық цехының шебері, шұжық қоймасының қоймашысы өндіріс бойынша бухгалтер араларында сәйкестендіру жүргізіледі.
Өзіндік капитал мен қаржылық есептіліктің есебі. Негізгі қызметтен түскен табыс есебі 6010 Өнімдерді өткізу мен қызмет көрсетуден түскен кіріс шотында жүргізеді. Есептік жыл ағымында 6010 шотының кредитінде табыс сомасы, яғни дайын өнімді өткізуден түскен табыс жинақталады. Жыл соңында 5610 Қорытынды пайда шотында шығарылады.
Әр ай соңында өткізуден түскен табыс және нақты өзіндік құн арасындағы айырма, яғни маржиналды табыс анықталады. Маржиналды табыстан кезең шығындары алынады. Салық салуға дейінгі табыс нәтижелері алынады. Есептілік жылдың соңында заңды тұлға бюджетке таза табыстан корпоративті табыс салығын 30% көлемінде төлейді. Кәсіпорын әр жылдың басында корпоративті табыс салығы бойынша аванстық төлем сомаларын ұсынатын есеп айырысу орны бойынша салық комитетіне есептілігін ұсынады. Валеас ЖШС жұмысшыларының есеп беру сомасы 1250 шотында жүргізіледі. Сомалар негізінен малды және етті дайындауға, жұмысшылардың іс - сапар шығындарын, жанар жағар май материалдарды алу қаражаттары және қор бөлімдері ретінде беріледі. Іс - сапар шығындар іс - сапар туралы бұрыққа сәйкес беріледі. Жұмысшылардың есеп беру сомалары бойынша аванстық есеп тапсырады, мұнда алынған соманың көлемі, шығындалған сома, жол ақысының билеті, қонақ үй талоны, тауар чектері көрсетіледі. Аванстық есепті құрағаннан кейін есеп беруші, жұмысшының есебін бухгалтер және директор қол қояды және бухгалтерияға жіберіледі. Бухгалтер барлық құжаттарды, олардың күндерінің дәл келуін, шығындардың жұмсалуын тексереді және одан кейін шығын баптарына cәйкес өткізбелер жазады. Валеас ЖШС қаржылық есептілігі квартал сайын жасалынып өткізіледі. Есептіліктің астында қорытынды көрсеткіштер жүйесі қарастырады. Бұнда кәсіпорынның өткен кезеңіндегі қаржы шаруашылық қызмет нәтижелерінің кезеңі көрсетіледі. Жасалынған есептілік жұмысы қорытынды саты болып табылады. Қаржылық есептіліктің мақсаты тұтынушыларға пайдалы ақпараттар беру, есептілік жылдың кезеңіндегі қаржылық жағдайының өзгеруі және қызметінің нәтижелері туралы дұрыс ақпарат беруге ыңғайлы.
Есептілікке ұсынылатын негізгі талаптар болып, кәсіпорынның қызмет нәтижелерінің нақты және объективті көрінісі, барлық көрсеткіштерінің қатаң дұрыс жасалуы, бухгалтерлік және оперативті статистикалық есептілікпен сәйкестігі методологиялық және басқа да жағдайды сақтау. Қаржылық есептілік өзіне бухгалтерлік баланс, қаржылық шаруашылық қызмет нәтижелері туралы есеп, ақша қаражаттары туралы есеп және тауарға түсіндірмелі жазбаны қосады. Қаржылық есептілік келесідей көрсеткіштерден тұрады:
Активтер - мүлік, мүліктік және жеке мүліктік емес, субъектінің құқығы. Активта болашақ экономика пайдасы анықталады. Ол өткен кезең мәліметтерінің және басқа да жағдайлардың нәтижесі, соңғы, болашақта күтілетін активтердің өздігінен пайда болуына әкелмейді.
Активтер өнім өндіру үшін және басқа да мақсаттар үшін қолданылады. Активтер физикалық (ғимарат, құрылыстар) немесе ондай формада болмауы мүмкін (лицензия, гудвилл).
Міндеттемелер - бұл өткен мәміле нәтижелері болып табылады және кредитордың пайдасына, қарызгердің міндеттемесінің пайда болуына әкелуі белгілі бір іс - әрекеттері; қарызды өтеу, тауар және қызмет көрсетуді жүзеге асырады, ал кредитор қарызгерден міндеттемелердің орындалуын талап етуіне құқылы.
Міндеттемелер субъект келісім шартының қатынасына активтердің алуына немесе активтердің алынғаны кезінде пайда болады.
Меншік капитал - өнім міндеттемелерінің объектілерінің минусы ретінде субъект объектісі болып табылады. Баланстың пассивті құрылымында меншік капиталдың үлес салмағын жоғалуы субъектінің қаржылық жағдайының тұрақтылығы туралы айтады.
Қаржылық нәтижелер - бұл есепті кезеңде кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметінің нәтижесі, яғни табыстар мен шығындар арасындағы айырма. Табыстар - бұл кәсіпорынның негізгі және негізгі емес қызмет нәтижелері. Шығындар - өнім өндіру, қызмет көрсетумен байланысты шығындар.
Бухгалтерлік баланс - кәсіпорынның жылдық есептілігінің негізгі фомасы. Оны құруға дейін аналитикалық есеп мәліметтеріндегі есеп регистрлерінің синтетикалық шоттың барлық мәліметтері бойынша қалдықтары және олардың айналымын міндетті түрде салыстыру болып табылады. Балансты бас кітапта көрсетілген шоттар бойынша қалдықтарына негізделе отырып құрылады.
Қаржы шаруашылық нәтижелері туралы есеп - табыстар мен шығындар туралы шоттың жан - жақты ашатын негізгі форма болып табылады. Есептілік келесі көрсеткіштерді қамтиды:
* өнімді сатудан түскен табыс
* өткізілген өнімнің өзіндік құны
* жалпы табыс
* кезең шығындары
* негізгі қызметтен түскен табыстар мен шығындар
Валеас ЖШС 100 - ге жуық адам қызмет атқарады. Жұмысқа қабылдау және шығару комбинат директорының бұйрығымен жүзеге асырылады. Кадрлардың ауысуын кадр бойынша инспектор жүргізеді. Жұмысқа қабылдау кезінде жұмысқа қабылдаушымен жұмысшы арасында жеке еңбек келісім шарты құрылады.
Жеке еңбек келісім шарты - бұл жұмысшы мен жұмыс беруші арасындағы жазбаша түрде жасалынады. Мұнда жұмыс орнына, келісім шартта қызмет ету мерзімі, еңбек режимдеріндегі шарттарды, демалыс, төлем ақылары, еңбекті қорғау, жұмысшының әлеуметтік еңбегі туралы сұрақтарды қамтамасыз ету материалды жауапкершілігі бар екі жақты келісім шарты болып табылады. Еңбек келісім шартын жасау үшін жұмысшының жеке бас күәлігі, еңбек кітапшасы, ТСН, зейнетақы келісім шарты, диплом, жеке әлеуметтік коды туралы күәлік қажет.
Бұрық шыққан кейін жұмысшының жеке карточкасы толтырылады, еңбек кітапшасында жұмысқа қабылдауы туралы жазылады. Еңбек ақы төлеу ЖШС Валеас штаттық кестесінің шешімі бойынша мерзімдік болып келеді. Еңбек ақы төлеу қоры өндіріс жұмысшылардың еңбек ақысын төлеу 8110 шотта жүргізіледі, өнімді өткізуден айналысатын жұмысшылар 7110 шотта, басшылар мен әкімшілік персонал 7210 шотта жүреді.
Егер еңбек ақы өнімді сатумен айналысатын жұмысшылар есептелінетін болса, онда барлық шығындар 7110 шоттан шығарылады, әкімшілік персоналдың еңбек ақысы бойынша шығындар 7210 шотта Жалпы әкімшілік шотында жүргізіледі. Кәсіпорын Уржардағы және Семей қаласындағы Халық банк филиалы алдында ссудалық қарыздары бар.
1.3 Кәсіпорынның технико-экономикалық көрсеткіштерінің сипатталуы
Валеас ЖШС капиталды реттеуге мүмкіндік беретін амортизацияны және негізгі құралдарды есептеу әдістерін таңдап, негізгі құралдардың есебін бухгалтерлік есептің 16 Қозғалмайтын мүлік,ғимараттар мен құрылғылар
стандартына сай жүргізеді. Сол сияқты тауарлы-материалдық қорлар есебі №7 Материалдық қорлар есебі стандартына сай жүргізіледі, материалдарды бағалаудың да ең тиімді әдісі таңдап алынған.
Валеас ЖШС келесі технико - экономикалық көрсеткіштер қолданылады: өнімді өткізуден түскен табыс, жұмыс істейтін адамдардың орта тізімдік саны; еңбек өнімділігі, өнімнің өзіндік құны, қор қайтарымы, жалпы табыс, кезең шығындары, таза табыс, активтердің айналымдылығы, табыстылық,
Валеас ЖШС өнімдерді өткізу, сату үшін фирмалық сауда орындары қала және ауылдарда бар. Ұйымның технико - экономикалық көрсеткіштерін 1-кестеден көруге болады.
Кесте 1 - Валеас ЖШС 2009-2010 жылдардағы негізгі технико - экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер
Жылдар
Ауытқу
2009 жыл
2010 жыл
Сомада
+; -
% есебімен
1
2
3
4
5
1 Өткізуден түскен табыс, мың теңге
231499
266897
+35398
+15,2
2.жұмысшылардың ортатізімдік саны, адам
90
100
+10
+11,1
3 Еңбек өнімділігі,мың теңге (12)
2572,2
2668,9
+96,7
+3,7
4 Қорқайтарымы, мың теңге
5,92
5,64
-0,28
+4,7
5 Өнімнің өзіндік құны, мың теңге
209 315
235 814
+26 499
+0,12
6 Жалпы табыс, мың теңге
22 184
31 083
+8899
+0,40
7 Кезең шығындары, мың теңге
20 453
26 427
+5974
+29,2
8 Таза табыс, мың теңге
1468
7981
6513
+443,6
9 Активтердің айналымы (рет)
3,5
2,7
-0,8
-22,8
10 Рентабелділік, %
0,0082
0,0197
+0,0115
+140,2
Кесте мәліметтері бойынша ұйым көрсеткіштерінің жоғарылағанын байқауға болады. Жұмысшылардың саны 2009 жылы 90 адам болса, 2010 жылы 100 адамға көбейген, +10 адамға асқанан көреміз. Себебі, өткізуден түскен табыс көбейгендіктен соған сәйкессінше адамдардың да маңыздығы зор.
Еңбек өнімділігі 2009 жылы 2572,32 мың теңгені көрсетсе, 2010 жылы +96,7 мың тенгеге артып, 2668,9 мың теңгені құраған. Себебі, бұған өнім өткізуден түскен табыс пен адамдар санының көбейгендігі әсер еткендігін білдіреді. Осындай көрсеткіштер әсер еткендіктен еңбек өнімділігіде өседі.
Қор қайтарымына келетін болсақ, 2009 жылы 5,92 мың теңгені көрсетсе, 2010 жылы 5,64 мың теңгені құраған. Қор қайтарымының төмендеуінің себебі негізгі құралдардың құнының және өнімді өткізуден түскен табыстың артуы болып табылады.
Өнімнің өзіндік құны 2009 жылы 209315 мың тенге құраса, 2010 жылы бұл көрсеткіш +26499 мың теңгеге көбейіп, яғни 235814 мың тенгеге өскенін көреміз. Бұл дегеніміз өнім көп өндіргендіктен соған сәйкес өнімнің де өзіндік құны да өсіп отырады.
Жалпы табыс көлемі +8899 мың теңгеге (31083 -22184) немесе +0,40 пайызға 2010 жылы көбейді. Себебі, оған өнімді өткізуден түскен табыс пен өнімнің өзіндік құны әсер тигізеді. Осы көрсеткіштер өскен сайын жалпы табыста өсіп отырады.
Кезең шығындары 2010 жылы 2009 жылға қарағанда, +29,2 өскен, 2009 жылы 20453 болса, 2010 жылы 26427 мың тенгеге дейін өскен. Кәсіпорынның есептік кезеңдегі әкімшілік шығындарының ұлғаюымен сипатталады.
Таза табысқа келетін болсақ, ол 2010 жылы 2009-ға қарағанда, +443,6мың теңгеге көбейген, 2009 жылы 1468 теңге, 2010 жылы 7981 мың теңге болды. Кезең шығындарының артуына қарамастан, кәсіпорынның таза табысы ұлғайды. Оның себебі 2010 жылы жалпы табыс соммасының үлкен көрсеткішке ие болуы табылады
1 ?ткізуден
т?скен
табыс, мы?
те?ге
2
Ж?мысшыл
арды?
ортатізімдік
саны, адам
3 Е?бек
?німділігі,
те?ге (12)
4
?ор?айтары
мы, те?ге
5 ?німні?
?зіндік
??ны, мы?
те?ге
6 Жалпы
табыс, мы?
те?ге
7 Кезе?
шы?ындар
ы, мы?
те?ге
8 Таза
табыс, мы?
те?ге (6-7)
9
Активтерді?
айналымы
(рет)
10
Рентабелді
лік, %
Сурет 3 - ЖШС Валеас 2009-2010 жылдардағы негізгі технико - экономикалық көрсеткішінің динамикасы
Валеас ЖШС активтер айналымдылығының 2010 жылы 2009 жылмен салыстырғанда -22,8 пайызға төмендеуінің себебі келесіде. 2010 жылы 2009 жылмен салыстырғанда серіктестіктің қысқа мерзімді активтері, ұзақ мерзімді активтердің және өнімді өндіруден түскен табыстың артуы.
Рентабельдік 2010 жылы 0,0197 мың тенгеге көбейіп отыр, ал 2009 жылға қарағанда ол - 0,0082 мың тенге болды, яғни 2010 жылы - +140,2-ге өскен. Бұл көрсеткіштің ұлғаюына 2010 жылы кәсіпорын табыстарының 2009 жылмен салыстырғанда ұлғаюына байланысты. Оны кестеден 1 көруге болады.
ЖШС Валеас 2009-2010 жылдардағы негізгі технико - экономикалық көрсеткіштері динамикасын төмендегі 3-суреттен көруімізге болады.
2.НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАР ЕСЕБІ
Валеас ЖШС негізгі құралдары өндірісте бірнеше жыл көптеген өндіріс циклі барысында пайдаланылып, бірте-бірте тозады және өзінің қасиеті мен түрін сақтай отырып, өз құнын бірте-бірте жаңадан өндірілген өнімге аударады. Негізгі құралдар өндірістік және өндірістік емес болып бөлінеді.
Негізгі құралдардың барлық қозғалысы: түсуі, орын ауыстыруы және шығуы сәйкес құжаттармен өңделіп отырады.
Валеас ЖШС негізгі құралдар негізінен өндірістік ғимараттарды және тұрғын үйлерді, құрылғыларды салудан; машиналар, жабдықтар, көлік құралдарын сатып алудан; өз күшімен құрал-саймандар дайындаудан; малдардың төлдерін негізгі табынға ауыстырудан; басқа ұйымдар мен жеке түлғалардан ақысыз (тегін) алынған негізгі құралдардың келіп түсуінен; объектілерді үзақ мерзімге жалға алудан (келісімді құнын толық төлегеннен кейін); жарғылық қорға қосқан үлес нәтижесінде келіп түскендерден қалыптасады. Негізгі құралдардың түсуі мынадай құжаттармен рәсімделеді.
Негізгі құралдарды қабылдау-тапсыру (орнын ауыстыру) актісі негізгі құралдар құрамына жекелеген объектілерді енгізу үшін; қолданылып жүрген заңға сәйкес олардың енгізілуі ерекше тәртіппен рәсімделуге тиіс жағдайлардан басқасы, оларды пайдалануға берілуін рәсімдеу үшін; негізгі құрал-жабдықтардың бір цехтан (бөлімнен, учаскеден) екіншісіне орынауыстыруын рәсімдеу үшін; негізгі құралдарды қоймадан (қордан) пайдалануға берілуін рәсімдеу үшін, сондай-ақ басқа да субъектілерге берілген кезінде (жарғылық капиталға қосқан үлестерді, сатуды, сыйларды) оларды негізгі құралдардың құрамынан шығару үшін қолданылады. Негізгі құралдардың бірнеше объектісін қабылдау-тапсыру актісін жасауға тек шаруашылық мүлкінің, құрал-сайманның, жабдықтардың және тағы басқа объектілердің есебін жүргізген кезде, егер бұл объектілер бір типті болса, құндары бірдей болып, бір календарлық ай ішінде қабылданған болса ғана жол беріледі. Рәсімделгеннен кейін осы объектіге қатысты техникалық құжаттама қоса тіркеліп акт бухгалтерияға беріледі, бас бухгалтер қол қойып, субъект жетекшісі немесе соған өкілетті адамдар бекітеді.
Негізгі құралдарды қабылдау-тапсыру (орнын ауыстыру) актісі негізінде Түгендеу карточкасы толтырылады.
Кәсіпорынға келіп түскен тіркелген активтер накладноймен қабылданады. Жаңадан серіктестікке түскен негізгі құралдарды Негізгі құралдарды қабылдау-тапсыру актісімен құжаттайды. Тозығы жетіп, қажетсіздендірілген құралдарға Негізгі құралдарды жою туралы акт толтырылады. Негізгі құралдарды жою алдында кәсіпорын басшысының бұйрығымен комиссия құрылады. Комисия негізгі құралдарды жою туралы комиссия отырысының хаттамасың құрастырады .
Негізгі құралдардың амортизациясын есептеудің жалпы мынадай әдістері бар: азаятын қалдық әдісі; өндірістік әдіс; кумулятивтік әдіс; құнды біркелкі тарату немесе түзу сызықты әдіс. Валеас ЖШС негізгі құрал амортизациясы түзу сызықты әдіспен есептеледі. Валеас ЖШС тіркелген активтер бойынша амортизацияны есептеу ведомісі жүргізіледі.
Негізгі құралдардың амортизациясының бірқалыпты әдісі мына формула бойынша есептелінеді:
Бастапқы құн - Жойылу құны
Амортизация нормасы =
Пайдалану мерзімі
Негізгі құралдардың бірнеше объектісін қабылдау-тапсыру актісін жасауға тек шаруашылық мүлкінің, құрал-сайманның, жабдықтардың есебін жүргізген кезде, егер бұл объектілер бір типті болса, құндары бірдей болып, бір календарлық ай ішінде қабылданған болса ғана жол беріледі. Рәсімделгеннен кейін осы объектіге қатысты техникалық құжаттама қоса тіркеліп, акт бухгалтерияға беріледі, бас бухгалтер қол қойып, кәсіпорын жетекшісі бекітеді.
Негізгі құралдар есебіне қатысты ұйымда жасалатын шоттар корреспонденциясын төмендегі 2-кестеден көруге болады:
Кесте 2 - Валеас ЖШС-нің негізгі құралдар есебіне қатысты ұйымда жасалатын шоттар корреспонденциясы
Шаруашылық операциялар мазмұны
Шоттар корреспонденциясы
Дебет
Кредит
1 Негізгі құралдар жарғылық капиталға салым ретінде қабылданды
2410
5110
2 Банк несиесі арқылы жаңа ғимарат тұрғызылды
1030
3010
3 Негізгі құралдар жабдықтаушылардан түсті
2410
4110
4 Негізгі құралдар тозуы есептелді
2420
2410
Валеас ЖШС негізгі құралдардың жөндеуін шаруашылық өз күшімен жүргізеді.
Қаржылық жылдың соңында негізгі құралдардың түгенделуі жүргізіледі. Түгендеу қорытындылары Түгендеу описімен рәсімделеді.
3.МАТЕРИАЛДЫҚ ЕМЕС АКТИВТЕР ЕСЕБІ
Материалдық емес активтер - нақты табиғи нысаны жоқ, бірақ сезілмейтін құндылыққа ие болғандықтан субъектіге ұзақ уақыт немесе үнемі қосымша табыс әкелетін активтер. Сонымен қатар, материалдық емес активтер иеліктен шығару қабілетіне ие болуы керек.
Олар өндіріспен байланысты деп бөлінеді. Қолдану құқықтарымен байланысты және басқа да материалдық емес активтер түрлері бар.
Валеас ЖШС материалдық емес актив түріне негізгі қызмет түрімен негізгі қызмет түрімен айналысуға берілген лицензия жатады. Оның уақыты шексіз. Басқа материалдық актив түрі болмағандықтан ашылған түрдегі есебі жүргізілмейді.
Негізгі құралдар аудиті Валеас ЖШС жүргізілген. Сонымен қоса, негізгі құралдардың бар болуы мен қозғалысын бақылап отыру үшін оларға түгендеу жүргізіліп отырады.
Негізгі құрал-жабдықтарды мүліктік түгелдеу жылдың қаржылық есептер мен баланстарды жасау алдында, жылына ең аз дегенде бір рет қараша айында жүргізіледі.
Мүліктік түгендеу міндетіне негізгі құрал-жабдықтардың нақты барлығы, техникалық жағдайы туралы дәл, толық мәліметтерді алумен қатар бухгалтерлік есепке алу, мәліметтермен салыстыру да жатады.
Негізгі құрал - жабдықтардың туралы бар-жоғы және техникалық жағдайы туралы мәліметтер Негізгі құрал-жабдықтарды мүліктік түгелдеу тізіміне жазылып, мүліктік түгендеу біткеннен кейін шаруашылықтың бухгалтериясына жіберіледі.
Тізімде объектінің толық аты көрсетіліп, олардың техникалық сипаттамалары берілуі керек.
Мүліктік түгендеу тізімдерін бастамас бұрын мүліктік карточкалардың бар-жоғын, қандай күйде екенін, техникалық паспорттар мен басқа техникалық құжаттардың бар-жоғын және қандай күйде екендігін; жалға және сақтауға берілген құралдардың құжаттарын тексереді.
Бухгалтерлік есеп регистрлерінде және техникалық құжаттарда алшақтықтар мен дәлсіздіктер табылған жағдайда қажетті түзетулер мен дәлелдемелер енгізіледі. Түгендеу негізгі құралдардың нақты барын бақылауға мүмкіндік береді.
Валеас ЖШС-ің 2009-2010 жылдар бойынша негізгі құралдар құрылымын төмендегі 3 кестеден көруге болады.
Кесте 3 - Валеас ЖШС-ің 2009-2010жылдар бойынша негізгі құралдар құрылымы
Негізгі құралдар, мың теңге
2009 жыл
2010 жыл
мөлшері,
мың теңге
үлес салмағы,%
мөлшері,
мың теңге
үлес салмағы,%
1 Барлық негізгі құралдар
Оның ішінде:
47 267
100
45 784
100
- Жер
740
1,56
740
1,63
- Ғимараттар мен құрылыстар
5600
11,85
5600
12,23
- Машиналар мен жабдықтар
40 127
84,89
38 544
84,18
2 Басқа да негізгі құралдар
800
1,7
900
1,96
Негізгі құралдар құрылымында 2010 жылы өзгерістер байқалады. Ғимараттар мен құрылыстар 2009 жылы 11,85%-ды құраса, 2010 жылы 12,23%-ды құраған. Негізгі құралдар кәсіпорынның өндірістік потенциалын білдіретіндіктен, олардың мөлшерінен және құрылымынан кәсіпорынның өндірістік қуаты тәуелді. 2010 жылы негізгі құралдардың орта жылдық көлемі -1483 мың теңгеге (45 784 - 47 267) кеміген. Басқа да негізгі құралдар 2010 жылы 2009 жылға қарағанда 1,96%-ға өскен.
Валеас ЖШС 2009-2010 жылдар аралығындағы жұмысшылар санының динамикасы 4 суретте көрсетілген.
50
40
30
20
10
0
жер ғимарат мен құрылыстар машиналар мен жабдықтар
Сурет 4 - ЖШС Валеас 2009-2010 жылдар аралығындағы динамикасы
4.МАТЕРИАЛДЫҚ-ӨНДІРІСТІК ҚОРЛАР ЕСЕБІ
Валеас ЖШС тауарлы-материалдық қорлар келесі активтер түрінде болады: өндірісте пайдаланылуға немесе жұмыстар мен қызметтерді орындауға арналған шикізат, мал өнімдері, әр түрлі қоспалар, сатылып алынған жартылай шикізаттар және құрастырушы бұйымдар, отын, ыдыс және ыдыстың материалдар, қосалқы бөлшектер және басқа материалдар, аяқталмаған өндіріс, субъект қызметі барысында сатуға шығарылған дайын өнім тауарлар.
Валеас ЖШС материалдық қорлардың есебі бухгалтерлік есептің №7 Тауарлы-материалдық қорлар есебі стандартына сәйкес жүргізіледі. Онда мынадай міндеттер орындалады: босалқыларды кіріске уақытында және толық енгізу, сақталу орындарының жағдайын қадағалау, олардың қозғалысы бойынша барлық операцияларды толық және уақытында құжаттау, ішкі ресурстарды жұмылдыру мақсатында кәсіпорынға қажет емес материалдық қорларды тауып сату, сақталатын орындардағы құндылықтардың қалдықтары мен қозғалысы туралы дәл мәліметтерді алу.
Материалдық қорлардың барлық түрін есепке алу үшін 1310 Материалдар бөлімінің негізгі, активті, мүліктік шоттарында жүзеге асады. Шикізат, материалдар, сатылып алынған жартылай фабрикаттар, отын, қосалқы бөлшектер баланста олардың нақты өзіндік құнымен көрсетіледі. Осы баға бойынша құндылықтар синтетикалық есепте көрсетіледі; талдамалы есепте-тұрақты есеп бағасымен көрсетіледі.
Валеас ЖШС материалдық қорлар орташа құн әдісі бойынша бағаланады. Бұл әдіс материалдық құндылықтардың құны ай басындағы түскен қорлардың құнының орташа қосындысы деп түсіндіріледі.
Бұл әдісті есептеудің математикалық формуласы мынадай:
Σм.қ. + Σалын.
Орташа құн = ,
Км.қ. + Калын.
мұндағы Σм.к. - есептік кезеңнің басындағы қалған материалдардың қалдық құны;
Км.қ. - есептік кезеңнің басындағы қалған материалдардың қалдық саны;
Σалын. - алынған материалдардың құны;
Калын. - алынған материалдардың саны.
Валеас ЖШС материалдық қорлардың есебі арнайы типтік құжаттармен өңделеді. Кіріс ордер арқылы шаруашылыққа келіп түскен материалдарды кіріске алады. Өндіріс үшін қажетті шикізаттар түскен кезде Сенімхаттарды пайдаланады. Қоймаға түскен әрбір материалдық қорлардың түріне Материалдардың қойма есебінің карточкасы толтырылады. Қоймашы әрбір материалдар түрінің кірісі және шығысы бойынша жазбаларды осы құжатқа түсіріп отырады. Айдың аяғында қоймаға бухгалтериядан материалдардың қалдықтарын есепке алу кітабын береді, оған қойма меңгерушісі материалдардың есепке алу карточкасындағы қалдықтарды көшіріп жазады. Жаңар жағар майды сатып алу талондар реестрлерге тіркеледі . Жаңар жағар майдың қозғалысы айдың соңында есеп берумен рәсімделеледі. Бухгалтерияда материалдар есебі мен қозғалысының есебі шоттар байланыстарымен көрсетіледі. Материалдық құндылықтарды ұрлау, олардың жетіспеушілігі, қасақана жою немесе бүлдіру кезіндегі зиян белгіленген бағалар бойынша айқындалады.
Валеас ЖШС материалдардың қозғалысын есепке алу жөніндегі шоттардың корреспонденциясын төмендегі 4-кестеден көруге болады.
Кесте 4 - Валеас ЖШС - нің материалдардың қозғалысын есепке алу жөніндегі шоттардың корреспонденциясы
Шаруашылық операциялар
мазмұны
Шоттар корреспонденциясы
Дебет
Кредит
1 Жабдықтаушылардан материалдар келіп түсті
1310
4110
2 Қосымша құн салығы есептелінді
3130
4110
3 Материал құны жабдықтаушыға төленді
4110
1030
4 Материалдар есеп беруге тиісті тұлғадан түсті
1310
1250
5 Негізгі құралдарды жойғаннан материалдар кірістелді
1350
6160
6 Материалдар негізгі өндіріске жіберілді
8110
1310-1350
7 Материалдар жалпы және әкімшілік бағытқа жұмсалды
7210
1310-1350
8 Материалдар өңдеуге жіберілді
1316
1310-1350
Қоймалардағы материалдық босалқыларды есепке алуды материалдық жауапты адамдар немесе олардың келісімімен жұмысын атқаратын есепшілер (операторлар) материалдарды есепке алу үшін арналған карточкаларында жүргізеді. Босалқылардың әрбір номенклатуралық нөміріне жекелеген карточкалар ашады, содан соң ол бухгалтериядан қоймаға жартылай толтырылған күйінде беріледі.
Валеас ЖШС алған карточкаларда қоймашы материалдардың сақталатын орнын (стеллаждар, ұялар) сипаттайтын реквизиттерді толтырады. Карточкаларға жазбалар құжаттардың негізінде жазылады.
Валеас ЖШС қоймадағы материалдық қорлардың қалдықтары қорлардың белгіленген нормасынан жоғары немесе тең болса, онда қойма меңгерушісі бұл туралы жабдықтау бөліміне хабарлауы тиіс. Бұл мақсатта қорлардың белгіленген нормаларынан нақты қалдық қорының ауытқушылығы туралы дабыл анықтамасы қолданылады. Ол нақты қалдық қордың белгіленген қалдықтарынан ауытқушылығын бақылау үшін және қозғалыссыз жатқан қалдыққа бақылау жасау үшін қолданылады.
Анықтаманы бір дана етіп қойма меңгерушісі (қоймашы) материалдарды есепке алу карточкасының деректері бойынша жасайды. Анықтамаға деректерді енгізудің өлшемдерін субъектінің материалдық-техникалық жабдықтау бөлімі белгілейді.
Валеас ЖШС бухгалтерияға берер алдында жазбалардың дұрыстығы және карточкадағы қалдыктардың шығарылуы қойманың өзінде тікелей тексеріледі. Материалдық құндылықтардың қозғалысын рәсімдейтін құжаттарды бухгалтер коймадағы "Құжаттарды қабылдау-өткізу тізімінің" негізінде кабылдайды.
Жетіспеушіліктер мен материалдық жағынан жауапты адамдардың қызметіндегі тәртіп бұзушылықтар туралы, сондай-ақ іріктеп тексерулер мен өткізілген нұсқамалардың нәтижелері туралы бухгалтерияның қызметкері бас бухгалтерге хабарлауға тиіс.
Айдың аяғында қоймаға бухгалтериядан материалдардың қалдықтарын есепке алатын кітабын қоймашыға береді, оған қойма меңгерушісі материалдарды есепке алу карточкасындағы қалдықтарын көшіріп жазады. Мұнан кейін деректерді салыстырып тексеру үшін материалдық босалқы қорлардың есептік топтары бойынша және бүтіндей алғанда кітап бойынша жиынын бухгалтерияға қайтарады.
Сөйтіп, қойма меңгерушісі материалдарды есепке алуға, олардың карточкаларын жүргізуге, құжаттардың тізімдерін жасауға және қойма есеп кітабының қалдықтарын шығаруға міндетті.
Әрбір атаулары, сорттары ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Кәсіпорынның шаруашылық - қаржылық қызметінің жалпы сипаттамасы. Бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы. Есеп саясаты.
2. Негізгі құралдар есебі
3. Материалдық емес активтер есебі
4. Материалдық-өндірістік қорлар есебі
5. Еңбек және еңбекақы есебі
6. Өндіріске және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялауға кеткен шығындар
7. Дайын өнімдер, тауарлар, істелген жұмыстар, көрсетілген қызметтер және оларды өткізу есебі
8. Қаржылық нәтижелер мен пайданы қолдану есебі
9. Ақша қаражаттары есебі
10. Меншікті капитал есебі
11. Дебиторлық және кредиторлық берешектер есебі
12. Кәсіпорынның бухгалтерлік қаржылық есептілігі
13. Бухгалтерлік қаржылық есептілік мәліметтері бойынша ұйымның қаржылық жағдайын талдау
КІРІСПЕ
Бүгінде бухгалтерлік есебі басқару жүйесінде ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды, айналысты және басқа да өндіріс процессін шынайы көрсетіп береді. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебі бухгалтерлік есеп Стандарттарында және субъектілердің қаржылық-шаруашылық қызметіндегі бухгалтерлік есеп шоттарының Бас есеп жоспарында бекітілген жалпы қағидалары мен ережелерінің негізінде құрылады және ол бүкіл алынған ақпараттарды пайдаланушылардың талабына, қызметтің құрылыуына, ұйымның нысанына, айырықша сәйкес келуін қамтамасыз етеді. Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында шаруашылық жүргізуші субъектінің күрделі экономикалық тетігін нақты, жақсы жолға қоймайынша, сондай-ақ толық, сенімді ақпаратсыз басқару жүйесін іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін емес. Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен еңбек ұжымдары шикізат пен материалдарды ұқыпты жұмсауға, өндіріс қалдықтарын азайтуға, ысырапты жоюға, бәсекеге жарамды өнімдерін өндіруге, оның сапасын көтеруге, өзіндік құнын төмендетуге, қоршаған ортаны сақтауға мүдделі. Бұл орайда, шаруаға қырсыздыққа, кәсіпорынның материалдық құндылықтарын, ақша қаражаттарын және басқа да ресурстарын заңсыз және тиімсіз жұмсауға тонауға қарсы күресте бухгалтерлік есептің маңызы мен мәнән айырықша бағаламауға болмайды.
Нарықтық экономика шарттарында ұйымда бухгалтерлік есеп жүйесінің маңызы арта түседі. Бухгалтерлік есеп экономиканың әр саласын ақпараттық басқару, болжау және жоспарлау үшін қажет. Бүгінде бухгалтерлік есебі басқару жүйесінде ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды, айналысты және басқа да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді. Қазақстан Республикасы бухгалтерлік есеп жүйесінде үлкен өзгерістер болып жатыр. Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына өту кезеңін бухгалтерлік есеп шоттарының жаңа үлгісіне көшу және жаңа есептілік нысандарын қабылдау арқылы іске асыруда. Өндірістік қызметті жүргізудің қазіргі жағдайында ұйымның күрделі экономикалық тетігін нақты, жақсы жолға қоймайынша, сондай-ақ толық, сенімді ақпаратсыз басқару жүйесін іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін емес. Шаруашылықтың техника - экономика көрсеткіштеріне талдау жасай отырып, онын болашағына болжау жасап, ертеңгі күнге жоспарлар құрылады.
Өндірістік тәжірибенің объектісі болып - Валеас ЖШС саналады. Валеас ЖШС өзінін шаруашылық қызметін талдай отырып, шаруашылық бағыттарын кеңейтіп, неғұрлым пайдалы болуын қадағалап, алдағы уақытта стратегиялық жоспар құрады.
Өндірістік ұйымдарда оның қаржылық - шаруашылық қызметінің нәтижесі - табысқа қол жеткізу мақсатында өндірістік бағдарламаны орындау, бизнес - жоспарлар құру, өнімнің ассортиментін көбейту, өнімнің сапасын жақсартып, бәсеке қабілетті өнім шығару сияқты шараларды орындауда. Есепке алынған ақпараттардың көмегімен ұйымның және олардың құрылымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық болжамдар мен ағымдық жоспарлар жасау үшін, сөйтіп, ел экономикасының даму зандылықтарын зерделеу және зерттеу экономикалық тетіктің бірі ретінде пайдаланады. Кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдау оның ішкі мүмкіндіктерін айқындап, алдағы уақытқа болжамдар мен жоспарлар жасауға қажетті мәлімметтер береді. Талдау арқылы кәсіпорынның ішкі резервтерін анықтап, шаруашылық-өндірістік қызметті ұйымдастырудың маңызды алғы шарттарын айқындауға болады.
Есеп беруде Валеас ЖШС бухгалтерлік есеп жүргізу тәртібі мен тексеру, аудиторлық тексеру жұмыстарына тоқталып, қаржылық қызметінің барысына талдау жасалды. Экономикалық көрсеткіштері соңғы 2009-2010 жылдар бойынша талданып, қорытындыланып, болжаулар жасалды. Валеас ЖШС құрылтайшылары Рахымгалиев Ж.Н., Баймурынов К.Б. Құрылтайшылардың жиналысының директоры Сейтканов К.Б. болып тағайындалған. Өнімдерді өндіру бойынша шұжық, жартылай қақталған және деликатестер болып табылады. Жалпы, бухгалтерлік есеп деректері шаруашылықтың өндірістік қызметінің айнасы іспетті бухгалтерлік есеп мәліметтерін қарай отырып, оның қызметіне баға беріп, шешім қабылдай алуға болады. Бұл жұмыста есеп жағдайы мен шаруашылық қаржыларына түгендеу жүргізілу және экономикалық көрсеткіштерге талдау жасап, шаруашылық қызметті бағалау қарастырылды. Есеп беру барысында алдына келесі міндеттерді қойып, оларды толығымен орындауға тырыстым: ұйым жұмысының ұйымдастырылуымен, жарғысымен, құрлымымен, бухгалтерлік есеп және есеп берушіліктің жүргізілуімен, ұйым төлейтін салықтар және басқа да міндетті төлемдер түрлерімен, оларды есептеу және төлеу әдістерімен танысу жүлгізілді.
1. КӘСІПОРЫННЫҢ ШАРУАШЫЛЫҚ - ҚАРЖЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫ. ЕСЕП САЯСАТЫ
Валеас ЖШС - Шығыс Қазақстан Облысы бойынша шұжық өнімін өндіретін ұйым болып табалды. Кәсіпорынның заңды мекен жайы: Шығыс Қазақстан Облысы, Уржар ауылы. Ал филиалы Семей қаласында орналасқан.
Уржар ауылына өнімді өндірмей, сондай - ақ Аягөз және Талды - Қорған қалаларында өздерінің басқа да кешенді - филиалдары бар. Кәсіпорынның негізгі шикізаты - ет болып табылады.
Кәсіпорынның тарихы 1975 жылы пайда болды, Семей ет комбинат құрамына кіріп, ірі қара және қой өңдеу негізінде эксплуатация құрылған. 1955 жылы Акционерлік Қоғам Айгерім Сауда Үйі ірі қара және қой өңдеу жалға алып, сол атымен шұжық өнімдерін өндіре бастаған.
Өндірісте полиамидты және коллагенді термоусадты қабық құрды, ол өнім өткізілуін және оның ұзақ мерзімге сақталуына арналған құрылғы алынды. Өнім стандартқа сәйкес комитетпен қабылданып тауар сертификатталған; өнім тұтынушылардың сұранысын қанағаттандырды.
Өндірістің негізгі шикізаты шошқа етімен және қара малдың еттері болды. Алынған шикізат ауыл тұрғындарынан сатылып алынатын. Материалдар және қоспалар Ресей және Қазақстан елдерінен сатылып алынады.
Өнім көлемі айына 50 тоннаға дейін жеткен, 30 - ға жуық піскен және жартылай қақталған шұжық түрлері және 15 ұлттық және деликатесті өнімдерді, сонымен қатар: май, субөнімдер, суптық құрамдар барлар шығарыла бастаған. Осы уақытқа дейін оны кәсіпорынды Нурсиленов С.К. басқарған.
Ал 1995 жылы кәсіпорынның жаңа басқарушысы болып Сейтканов К. сайланып, ЖШС Швабские колбаскиді ұйымдық - құқықтық формада серіктестіктің атын өзгертті.
1999 - 2000 жылдар аралығында Аягөз және Талды - Қорған қалаларында қоймалар алынып өндірісі кеңейді. Кәсіпорын материалды - техникалық базаларымен қамтамассыздандырылды.
Басқа өндірушілерден қарағанда, өндіріс шұжық өнімдерінің сапасын жақсартып, тұтынушыларға тиімді етіп, барлық стандарттарға сәйкес өнімдерін өндіреді. ЖШС Валеас өзінің өндіріс фирмасын жоғары дәрежеде жұмысшылардың білімін, профессионалды сатысын жақсартып, ұстап тұрын сақтауда.
2000 жыл және қазіргі күнге дейін ЖШС Валеас тауар айналымын, өнім ассортиментін кеңейтіп, сонымен қатар халықтың сұранысын қанағаттандырып отыр.
Семей қаласындағы филиал 2008 жылдан бастап Валеас деген атаққа ие болған болатын.
Қазіргі уақытта кәсіпорын бүкіл аймақ бойынша өзінің өнім өндірісін кеңейтіп басты орын алып отыр. Кәсіпорынның жұмысшылары осы салада көп уақыт бойы істеп келе жатқан адамдар болып келеді. Жалпы алғанда кәсіпорын көптеген өнімнің түрлерінің ассоротиментін шығарып, халықты қанағаттандыруда.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің барлық бөлімдері оргтехникамен, стандартқа сәйкестендірлген, қойма бөлімдері бар және тауарды сақтау, оны жеткізілуі, толығымен қазіргі заманға сай болып келеді.
Кәсіпорынның пайда болуынан, әрдайым өнімдер аттестациядан өткізіліп, жоғары сапалы өнімдерді шығарып, фирма имиджін жоғарлатуда.
Болашақта шығарылған өнім ассортиметін кеңейтіп, дамуын және өзінің жағдайын қатайтып, сонымен қатар қызмет көрсетуін де жақсартып келеді. ЖШС Валеас стратегиясы:
* Ассортименті кеңейтіп, кешенді қызмет көрсетулерді қамтамасыз етіп және тұтынушалардың сұранысын сапалы өніммен қанағаттандыру
* Жеке тапсырыстарды орындау, өнім бәсекелтігін жоғарлату және нарық өтімділігін зерттеу
* Тауар желісін қадағалау
Кәсіпорын Қазақстан Республикасының заңына сәйкес заңды тұлға болып саналады. Валеас ЖШС құрылымы 1-суретте көрсетілген.
Директор
Бас бухгалтер
Технолог
Тоңазытқыш цехының шебері
Бух -галтер
Кассир
Қабылдаушылар, мал сойғыштар
Шұжық цехының шебері
Овалды цехының шебері
Шұжық қоймасындағы қоймашы
Сурет 1 - Валеас ЖШС құрылымы
Ұйымның құқығы мен міндеттері мемлекеттік тіркелген уақытынан бастап заңды тұлға болды. Өзінің фирмалық таңбасы, мөрі, қазақша және орысша тілдегі баспасөзі, банк ұймдарында есеп айырысу және валюталық шоттары бар. Кәсіпорынның ұйымдық - құқықтық формасы жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып келеді. Яғни кәсіпорын тек өз ішіндегі міндеттемелері бойынша жауапкершілігін тартады.(Қосымша 1)
Валеас ЖШС келесі марапаттары бар:
- Алтын медалі - Қазақстан - 99 азық - түлік нарығы деген конкурста Сервалат шұжығы үшін;
- Алтын медалі - BUSINESS INITIATIVE DIREGTIONS ИСПАНИЯ, 2002 жылғы ұйымның сапасы бойынша халықаралық конкурстағы алған орыны үшін. 2005 жылы Валеас ЖШС несиелік ресурстарды банктен тарту үшін Бизнес-жоспарды құрастырды.
1.1 Валеас ЖШС Есептік саясаты
Есептік саясат ұйымда бухгалтерлік есепті жүргізудің ережелерін бекітетін негізгі құжаттарының бірі болып табылады. Есептік саясатты бухгалтер құрастырады, ал кәсіпорынның басшысы өзінің нұсқауымен немесе үкімімен бекітеді.
Валеас ЖШС бухгалтерлік есебі жаңа жоспар шоттары бойынша есептейді, яғни төрт сандық жоспар шоты:
1.2410 - негізгі құралдар
2420 - негізгі құралдар амортизациясы
Негізгі құралдарға 1 жылдан артық құралдар кіреді. Негізгі құралдардың тозуы пропорционалды әдіспен, салық заңнамасымен белгіленген ставкаларына сәйкес ай сайын есептейді.
2. Тауарлы материалдық қорлардың құны анықталады. Директормен бекітілген шартына сәйкес, тауарды шығару және өткізу, шектелген норма негізінде жазылады. Дайын өнім қоймаға есептік құн бойынша кірістеледі, ол директормен бекітіліп, одан кейін өткізуге жіберіледі. Есептік және нақты құн арасындағы ауытқу жеке карточка және өнімнің қалдығы, өткізу негізінде анықталады.
3. Кассалық есеп бухгалтерияға он күн ішінде бір рет жүргізіледі, яғни айына үш есептілік жүргізеді.
4. Тауарды өткізуден және қызмет көрсетуден түскен табыс және басқалары бухгалтерлік есеп шоттарының жалпы табысына жатқызылады.
5. Болашақ кезең шығындары календарлы жылдың ағымында бірқалыпты бөлігімен шығарылады.
Шаруашылық қызметтің бухгалтерлік есебі бас бухгалтердің басшылығымен жүзеге асырылады. Валеас ЖШС бухгалтериясының құрылымы 2 суретте қарастырылған.
Бас бухгалтер
Өндіріс бойынша бухгалтер
Кассир
Материалдар бойынша бухгалтер
Сурет 2 - Валеас ЖШС бухгалтериясының құрылымы
Бухгалтерлік есеп туралы жағдайы негізінде міндеттер бөлінген. Кәсіпорынның ақша қаражаттары 1010 Кассадағы ақша қаражаты, 1030 Ағымдағы банк шоттарындағы ақша қаражаты шоттарында жүргізіледі. Кассадағы ақша қаражаттары толық кассирдің жауапкершілігінде болады. Кассир директор мен бас бухгалтерге тәуелді. Кассалық есеп он күнде бір рет жасалынады және ол бухгалтерияға өткізіледі. Массалық есептіліктер бас бухгалтермен тексеріледі, яғни мемориальді ордер толтырылады, онда кіріс және шығыс бухгалтерлік есеп шоттарына бөлінеді. Кассир кассалық кітапты жүргізеді және ол кассирда сақталады, ал оның жыртылмалы бөлігі бухгалтерияға беріледі. Ақша қаражаттарының кассаға келіп түсуі кіріс кассалық ордермен құжатталады және ол бас бухгалтермен және кассирдің қол қойылуымен анықталады. Ақша қаражаттарының шығыс кассалық ордерімен құжатталады, оған директор мен бас бухгалтердің қол қойылуымен анықталады. Ақша беру қатаң құжаттарды көрсету бойынша беріледі. Яғни тұлғаны растайтын құжат сомасы жазбаша толтырылады, кассир және алушымен қол қою арқылы расталады. Бұл кәсіпорында ақша қаражаттары алынған өнімді сатып алуышылардан келіп түседі. Жабдықтаушылардан алынған тауарлар, басқа ұйымдарға қызмет көрсету, жұмысшылардың еңбек ақысы, іс сапар шығындарын төлеу үшін ақша қаражаттары кассадан шығындалады. Өнімнің өзіндік құны және өндірістегі шығындарды талдау көздері болып, материалдар және шикізат шығындары бойынша есептер, өнімнің өзіндік құн мәліметтерінің қалькуляциясы табылады. Талдау үшін ақпараттарды жинау кезінде тек бір шешімнің түрі ғана анықталады. Шығындардың пайда болу орны бойынша - цех, бөлім, осы шығындар пайда болуына байланысты. Өнім түрлері бойынша - өнімнің жеке түрлерінің өзіндік құнын қосатын өндірістік шығындар. Өнімнің өзіндік құнын қосу әдісі бойынша - тікелей өнімнің жеке түрлеріне байланысты, жанама өнім түрлерінің өндірісімен байланысты.
Өнім көлемі бойынша:
Өзгермелі шығындар - өнімді шығару көлемдерінің өзгеруіне байланысты (шикізат, материлдар шығыны, өндіріс қызметкерлерінің еңбек ақысы).
Тұрақты шығындар - өнім көлемінің өзгеруіне байланысты емес шығындар (жылуға кеткен шығын, негізгі құралдардың амортизациясы, шығын накладнойы).
Шығын түрлері бойынша - материалдық, еңбек шығыны, еңбек ақы ұсталымдары және тағы басқалары жатады.
Барлық осы көрсеткіштер өндіріс шығын көлемін, өндіріс көлеміне тәуелді шығындардың динамикасын, цехтардың жалпы шығын көлемідерінің түрлері бойынша талдауға мүмкіндік береді.
ЖШС Валеас негізгі өнімі - шұжық өнімдері және деликатестер болып табылады. Шұжық өндірісі келесі сатылардан тұрады:
1. Етті дайындау - ет тоңазытқышқа келіп түседі.
2. Жартылай фабрикатты дайындау - ет овалды цехқа түседі және олар сүйектегі еттер толығымен алынып, куттерден өткізіледі. Яғни, жоғарғы, бірінші, екінші сапалы фарштарды шығарады.
3. Дайын жартылай фабрикаттар - шұжық цехына келіп түседі. Мұнда фаршқа керекті қосылғыштар қосылады және шприцовка жасайды, содан кейін шұжық терминалды өңдеуге түседі. Пісірілген шұжықтар термокамерада пісіріледі. Жартылай сүрленген шұжықтар сүрленген және пісірілуден өтеді.
Шұжықтардың өзіндік құны нақты және есептік болады. Есептік құн әр бір шұжық түрлерінің калькуляциясымен анықталады. Калькуляция өзіне барлық шығындарды қосады. Дайын өнім қоймада өзіндік құн есебі бойынша кірістеледі. Ай соңында шұжық түрлері бойынша шығындар нақты шығындармен есептеледі.
Негізгі шығындар:
- Ет
- Қоспалар
- Еңбек ақы
- Жылу электр энергия
- Негізгі құралдардың тозуы
- Үстеме шығындар:
- Шаруашылық шығындар
- Бак зерттеуі бойынша басқа ұйымдардың қызмет көрсетулері
Кезең шығындары:
- Жалпы әкімшілік шығындар
- Өткізу бойынша шығындар
- Банк пайызы бойынша шығындар
Дайын өнім қоймасына өңделген дайын өнім келіп түседі. Мұнда белгіленген ылғалдылық пен кептіру жүреді. Осыдан кейін дайын өнім тапсырыс бойынша сатып алуышыларға жөнелтіледі. Дайын өнімнің келіп түсуі кәсіпорынның ішінде накладноймен құжатталады.
Шұжықтың жөнелтілуі, өнімді өткізу накладнойы және шот - фактурамен құжатталады. Дайын өнім қоймашысы күнделікті бухгалтерияға алғашқы құжаттарды өндіріс цехтарына дайын өнімді қабылдау құжаттарын тапсырады. Ал өзінде өнімнің келіп түсу журналында тіркеледі. Өнімді жіберу қоймашымен жазылып жіберілген накладнойға сәйкес бухгалтерияға өткізіледі. Ай соңында шұжық цехының шебері, шұжық қоймасының қоймашысы өндіріс бойынша бухгалтер араларында сәйкестендіру жүргізіледі.
Өзіндік капитал мен қаржылық есептіліктің есебі. Негізгі қызметтен түскен табыс есебі 6010 Өнімдерді өткізу мен қызмет көрсетуден түскен кіріс шотында жүргізеді. Есептік жыл ағымында 6010 шотының кредитінде табыс сомасы, яғни дайын өнімді өткізуден түскен табыс жинақталады. Жыл соңында 5610 Қорытынды пайда шотында шығарылады.
Әр ай соңында өткізуден түскен табыс және нақты өзіндік құн арасындағы айырма, яғни маржиналды табыс анықталады. Маржиналды табыстан кезең шығындары алынады. Салық салуға дейінгі табыс нәтижелері алынады. Есептілік жылдың соңында заңды тұлға бюджетке таза табыстан корпоративті табыс салығын 30% көлемінде төлейді. Кәсіпорын әр жылдың басында корпоративті табыс салығы бойынша аванстық төлем сомаларын ұсынатын есеп айырысу орны бойынша салық комитетіне есептілігін ұсынады. Валеас ЖШС жұмысшыларының есеп беру сомасы 1250 шотында жүргізіледі. Сомалар негізінен малды және етті дайындауға, жұмысшылардың іс - сапар шығындарын, жанар жағар май материалдарды алу қаражаттары және қор бөлімдері ретінде беріледі. Іс - сапар шығындар іс - сапар туралы бұрыққа сәйкес беріледі. Жұмысшылардың есеп беру сомалары бойынша аванстық есеп тапсырады, мұнда алынған соманың көлемі, шығындалған сома, жол ақысының билеті, қонақ үй талоны, тауар чектері көрсетіледі. Аванстық есепті құрағаннан кейін есеп беруші, жұмысшының есебін бухгалтер және директор қол қояды және бухгалтерияға жіберіледі. Бухгалтер барлық құжаттарды, олардың күндерінің дәл келуін, шығындардың жұмсалуын тексереді және одан кейін шығын баптарына cәйкес өткізбелер жазады. Валеас ЖШС қаржылық есептілігі квартал сайын жасалынып өткізіледі. Есептіліктің астында қорытынды көрсеткіштер жүйесі қарастырады. Бұнда кәсіпорынның өткен кезеңіндегі қаржы шаруашылық қызмет нәтижелерінің кезеңі көрсетіледі. Жасалынған есептілік жұмысы қорытынды саты болып табылады. Қаржылық есептіліктің мақсаты тұтынушыларға пайдалы ақпараттар беру, есептілік жылдың кезеңіндегі қаржылық жағдайының өзгеруі және қызметінің нәтижелері туралы дұрыс ақпарат беруге ыңғайлы.
Есептілікке ұсынылатын негізгі талаптар болып, кәсіпорынның қызмет нәтижелерінің нақты және объективті көрінісі, барлық көрсеткіштерінің қатаң дұрыс жасалуы, бухгалтерлік және оперативті статистикалық есептілікпен сәйкестігі методологиялық және басқа да жағдайды сақтау. Қаржылық есептілік өзіне бухгалтерлік баланс, қаржылық шаруашылық қызмет нәтижелері туралы есеп, ақша қаражаттары туралы есеп және тауарға түсіндірмелі жазбаны қосады. Қаржылық есептілік келесідей көрсеткіштерден тұрады:
Активтер - мүлік, мүліктік және жеке мүліктік емес, субъектінің құқығы. Активта болашақ экономика пайдасы анықталады. Ол өткен кезең мәліметтерінің және басқа да жағдайлардың нәтижесі, соңғы, болашақта күтілетін активтердің өздігінен пайда болуына әкелмейді.
Активтер өнім өндіру үшін және басқа да мақсаттар үшін қолданылады. Активтер физикалық (ғимарат, құрылыстар) немесе ондай формада болмауы мүмкін (лицензия, гудвилл).
Міндеттемелер - бұл өткен мәміле нәтижелері болып табылады және кредитордың пайдасына, қарызгердің міндеттемесінің пайда болуына әкелуі белгілі бір іс - әрекеттері; қарызды өтеу, тауар және қызмет көрсетуді жүзеге асырады, ал кредитор қарызгерден міндеттемелердің орындалуын талап етуіне құқылы.
Міндеттемелер субъект келісім шартының қатынасына активтердің алуына немесе активтердің алынғаны кезінде пайда болады.
Меншік капитал - өнім міндеттемелерінің объектілерінің минусы ретінде субъект объектісі болып табылады. Баланстың пассивті құрылымында меншік капиталдың үлес салмағын жоғалуы субъектінің қаржылық жағдайының тұрақтылығы туралы айтады.
Қаржылық нәтижелер - бұл есепті кезеңде кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметінің нәтижесі, яғни табыстар мен шығындар арасындағы айырма. Табыстар - бұл кәсіпорынның негізгі және негізгі емес қызмет нәтижелері. Шығындар - өнім өндіру, қызмет көрсетумен байланысты шығындар.
Бухгалтерлік баланс - кәсіпорынның жылдық есептілігінің негізгі фомасы. Оны құруға дейін аналитикалық есеп мәліметтеріндегі есеп регистрлерінің синтетикалық шоттың барлық мәліметтері бойынша қалдықтары және олардың айналымын міндетті түрде салыстыру болып табылады. Балансты бас кітапта көрсетілген шоттар бойынша қалдықтарына негізделе отырып құрылады.
Қаржы шаруашылық нәтижелері туралы есеп - табыстар мен шығындар туралы шоттың жан - жақты ашатын негізгі форма болып табылады. Есептілік келесі көрсеткіштерді қамтиды:
* өнімді сатудан түскен табыс
* өткізілген өнімнің өзіндік құны
* жалпы табыс
* кезең шығындары
* негізгі қызметтен түскен табыстар мен шығындар
Валеас ЖШС 100 - ге жуық адам қызмет атқарады. Жұмысқа қабылдау және шығару комбинат директорының бұйрығымен жүзеге асырылады. Кадрлардың ауысуын кадр бойынша инспектор жүргізеді. Жұмысқа қабылдау кезінде жұмысқа қабылдаушымен жұмысшы арасында жеке еңбек келісім шарты құрылады.
Жеке еңбек келісім шарты - бұл жұмысшы мен жұмыс беруші арасындағы жазбаша түрде жасалынады. Мұнда жұмыс орнына, келісім шартта қызмет ету мерзімі, еңбек режимдеріндегі шарттарды, демалыс, төлем ақылары, еңбекті қорғау, жұмысшының әлеуметтік еңбегі туралы сұрақтарды қамтамасыз ету материалды жауапкершілігі бар екі жақты келісім шарты болып табылады. Еңбек келісім шартын жасау үшін жұмысшының жеке бас күәлігі, еңбек кітапшасы, ТСН, зейнетақы келісім шарты, диплом, жеке әлеуметтік коды туралы күәлік қажет.
Бұрық шыққан кейін жұмысшының жеке карточкасы толтырылады, еңбек кітапшасында жұмысқа қабылдауы туралы жазылады. Еңбек ақы төлеу ЖШС Валеас штаттық кестесінің шешімі бойынша мерзімдік болып келеді. Еңбек ақы төлеу қоры өндіріс жұмысшылардың еңбек ақысын төлеу 8110 шотта жүргізіледі, өнімді өткізуден айналысатын жұмысшылар 7110 шотта, басшылар мен әкімшілік персонал 7210 шотта жүреді.
Егер еңбек ақы өнімді сатумен айналысатын жұмысшылар есептелінетін болса, онда барлық шығындар 7110 шоттан шығарылады, әкімшілік персоналдың еңбек ақысы бойынша шығындар 7210 шотта Жалпы әкімшілік шотында жүргізіледі. Кәсіпорын Уржардағы және Семей қаласындағы Халық банк филиалы алдында ссудалық қарыздары бар.
1.3 Кәсіпорынның технико-экономикалық көрсеткіштерінің сипатталуы
Валеас ЖШС капиталды реттеуге мүмкіндік беретін амортизацияны және негізгі құралдарды есептеу әдістерін таңдап, негізгі құралдардың есебін бухгалтерлік есептің 16 Қозғалмайтын мүлік,ғимараттар мен құрылғылар
стандартына сай жүргізеді. Сол сияқты тауарлы-материалдық қорлар есебі №7 Материалдық қорлар есебі стандартына сай жүргізіледі, материалдарды бағалаудың да ең тиімді әдісі таңдап алынған.
Валеас ЖШС келесі технико - экономикалық көрсеткіштер қолданылады: өнімді өткізуден түскен табыс, жұмыс істейтін адамдардың орта тізімдік саны; еңбек өнімділігі, өнімнің өзіндік құны, қор қайтарымы, жалпы табыс, кезең шығындары, таза табыс, активтердің айналымдылығы, табыстылық,
Валеас ЖШС өнімдерді өткізу, сату үшін фирмалық сауда орындары қала және ауылдарда бар. Ұйымның технико - экономикалық көрсеткіштерін 1-кестеден көруге болады.
Кесте 1 - Валеас ЖШС 2009-2010 жылдардағы негізгі технико - экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер
Жылдар
Ауытқу
2009 жыл
2010 жыл
Сомада
+; -
% есебімен
1
2
3
4
5
1 Өткізуден түскен табыс, мың теңге
231499
266897
+35398
+15,2
2.жұмысшылардың ортатізімдік саны, адам
90
100
+10
+11,1
3 Еңбек өнімділігі,мың теңге (12)
2572,2
2668,9
+96,7
+3,7
4 Қорқайтарымы, мың теңге
5,92
5,64
-0,28
+4,7
5 Өнімнің өзіндік құны, мың теңге
209 315
235 814
+26 499
+0,12
6 Жалпы табыс, мың теңге
22 184
31 083
+8899
+0,40
7 Кезең шығындары, мың теңге
20 453
26 427
+5974
+29,2
8 Таза табыс, мың теңге
1468
7981
6513
+443,6
9 Активтердің айналымы (рет)
3,5
2,7
-0,8
-22,8
10 Рентабелділік, %
0,0082
0,0197
+0,0115
+140,2
Кесте мәліметтері бойынша ұйым көрсеткіштерінің жоғарылағанын байқауға болады. Жұмысшылардың саны 2009 жылы 90 адам болса, 2010 жылы 100 адамға көбейген, +10 адамға асқанан көреміз. Себебі, өткізуден түскен табыс көбейгендіктен соған сәйкессінше адамдардың да маңыздығы зор.
Еңбек өнімділігі 2009 жылы 2572,32 мың теңгені көрсетсе, 2010 жылы +96,7 мың тенгеге артып, 2668,9 мың теңгені құраған. Себебі, бұған өнім өткізуден түскен табыс пен адамдар санының көбейгендігі әсер еткендігін білдіреді. Осындай көрсеткіштер әсер еткендіктен еңбек өнімділігіде өседі.
Қор қайтарымына келетін болсақ, 2009 жылы 5,92 мың теңгені көрсетсе, 2010 жылы 5,64 мың теңгені құраған. Қор қайтарымының төмендеуінің себебі негізгі құралдардың құнының және өнімді өткізуден түскен табыстың артуы болып табылады.
Өнімнің өзіндік құны 2009 жылы 209315 мың тенге құраса, 2010 жылы бұл көрсеткіш +26499 мың теңгеге көбейіп, яғни 235814 мың тенгеге өскенін көреміз. Бұл дегеніміз өнім көп өндіргендіктен соған сәйкес өнімнің де өзіндік құны да өсіп отырады.
Жалпы табыс көлемі +8899 мың теңгеге (31083 -22184) немесе +0,40 пайызға 2010 жылы көбейді. Себебі, оған өнімді өткізуден түскен табыс пен өнімнің өзіндік құны әсер тигізеді. Осы көрсеткіштер өскен сайын жалпы табыста өсіп отырады.
Кезең шығындары 2010 жылы 2009 жылға қарағанда, +29,2 өскен, 2009 жылы 20453 болса, 2010 жылы 26427 мың тенгеге дейін өскен. Кәсіпорынның есептік кезеңдегі әкімшілік шығындарының ұлғаюымен сипатталады.
Таза табысқа келетін болсақ, ол 2010 жылы 2009-ға қарағанда, +443,6мың теңгеге көбейген, 2009 жылы 1468 теңге, 2010 жылы 7981 мың теңге болды. Кезең шығындарының артуына қарамастан, кәсіпорынның таза табысы ұлғайды. Оның себебі 2010 жылы жалпы табыс соммасының үлкен көрсеткішке ие болуы табылады
1 ?ткізуден
т?скен
табыс, мы?
те?ге
2
Ж?мысшыл
арды?
ортатізімдік
саны, адам
3 Е?бек
?німділігі,
те?ге (12)
4
?ор?айтары
мы, те?ге
5 ?німні?
?зіндік
??ны, мы?
те?ге
6 Жалпы
табыс, мы?
те?ге
7 Кезе?
шы?ындар
ы, мы?
те?ге
8 Таза
табыс, мы?
те?ге (6-7)
9
Активтерді?
айналымы
(рет)
10
Рентабелді
лік, %
Сурет 3 - ЖШС Валеас 2009-2010 жылдардағы негізгі технико - экономикалық көрсеткішінің динамикасы
Валеас ЖШС активтер айналымдылығының 2010 жылы 2009 жылмен салыстырғанда -22,8 пайызға төмендеуінің себебі келесіде. 2010 жылы 2009 жылмен салыстырғанда серіктестіктің қысқа мерзімді активтері, ұзақ мерзімді активтердің және өнімді өндіруден түскен табыстың артуы.
Рентабельдік 2010 жылы 0,0197 мың тенгеге көбейіп отыр, ал 2009 жылға қарағанда ол - 0,0082 мың тенге болды, яғни 2010 жылы - +140,2-ге өскен. Бұл көрсеткіштің ұлғаюына 2010 жылы кәсіпорын табыстарының 2009 жылмен салыстырғанда ұлғаюына байланысты. Оны кестеден 1 көруге болады.
ЖШС Валеас 2009-2010 жылдардағы негізгі технико - экономикалық көрсеткіштері динамикасын төмендегі 3-суреттен көруімізге болады.
2.НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАР ЕСЕБІ
Валеас ЖШС негізгі құралдары өндірісте бірнеше жыл көптеген өндіріс циклі барысында пайдаланылып, бірте-бірте тозады және өзінің қасиеті мен түрін сақтай отырып, өз құнын бірте-бірте жаңадан өндірілген өнімге аударады. Негізгі құралдар өндірістік және өндірістік емес болып бөлінеді.
Негізгі құралдардың барлық қозғалысы: түсуі, орын ауыстыруы және шығуы сәйкес құжаттармен өңделіп отырады.
Валеас ЖШС негізгі құралдар негізінен өндірістік ғимараттарды және тұрғын үйлерді, құрылғыларды салудан; машиналар, жабдықтар, көлік құралдарын сатып алудан; өз күшімен құрал-саймандар дайындаудан; малдардың төлдерін негізгі табынға ауыстырудан; басқа ұйымдар мен жеке түлғалардан ақысыз (тегін) алынған негізгі құралдардың келіп түсуінен; объектілерді үзақ мерзімге жалға алудан (келісімді құнын толық төлегеннен кейін); жарғылық қорға қосқан үлес нәтижесінде келіп түскендерден қалыптасады. Негізгі құралдардың түсуі мынадай құжаттармен рәсімделеді.
Негізгі құралдарды қабылдау-тапсыру (орнын ауыстыру) актісі негізгі құралдар құрамына жекелеген объектілерді енгізу үшін; қолданылып жүрген заңға сәйкес олардың енгізілуі ерекше тәртіппен рәсімделуге тиіс жағдайлардан басқасы, оларды пайдалануға берілуін рәсімдеу үшін; негізгі құрал-жабдықтардың бір цехтан (бөлімнен, учаскеден) екіншісіне орынауыстыруын рәсімдеу үшін; негізгі құралдарды қоймадан (қордан) пайдалануға берілуін рәсімдеу үшін, сондай-ақ басқа да субъектілерге берілген кезінде (жарғылық капиталға қосқан үлестерді, сатуды, сыйларды) оларды негізгі құралдардың құрамынан шығару үшін қолданылады. Негізгі құралдардың бірнеше объектісін қабылдау-тапсыру актісін жасауға тек шаруашылық мүлкінің, құрал-сайманның, жабдықтардың және тағы басқа объектілердің есебін жүргізген кезде, егер бұл объектілер бір типті болса, құндары бірдей болып, бір календарлық ай ішінде қабылданған болса ғана жол беріледі. Рәсімделгеннен кейін осы объектіге қатысты техникалық құжаттама қоса тіркеліп акт бухгалтерияға беріледі, бас бухгалтер қол қойып, субъект жетекшісі немесе соған өкілетті адамдар бекітеді.
Негізгі құралдарды қабылдау-тапсыру (орнын ауыстыру) актісі негізінде Түгендеу карточкасы толтырылады.
Кәсіпорынға келіп түскен тіркелген активтер накладноймен қабылданады. Жаңадан серіктестікке түскен негізгі құралдарды Негізгі құралдарды қабылдау-тапсыру актісімен құжаттайды. Тозығы жетіп, қажетсіздендірілген құралдарға Негізгі құралдарды жою туралы акт толтырылады. Негізгі құралдарды жою алдында кәсіпорын басшысының бұйрығымен комиссия құрылады. Комисия негізгі құралдарды жою туралы комиссия отырысының хаттамасың құрастырады .
Негізгі құралдардың амортизациясын есептеудің жалпы мынадай әдістері бар: азаятын қалдық әдісі; өндірістік әдіс; кумулятивтік әдіс; құнды біркелкі тарату немесе түзу сызықты әдіс. Валеас ЖШС негізгі құрал амортизациясы түзу сызықты әдіспен есептеледі. Валеас ЖШС тіркелген активтер бойынша амортизацияны есептеу ведомісі жүргізіледі.
Негізгі құралдардың амортизациясының бірқалыпты әдісі мына формула бойынша есептелінеді:
Бастапқы құн - Жойылу құны
Амортизация нормасы =
Пайдалану мерзімі
Негізгі құралдардың бірнеше объектісін қабылдау-тапсыру актісін жасауға тек шаруашылық мүлкінің, құрал-сайманның, жабдықтардың есебін жүргізген кезде, егер бұл объектілер бір типті болса, құндары бірдей болып, бір календарлық ай ішінде қабылданған болса ғана жол беріледі. Рәсімделгеннен кейін осы объектіге қатысты техникалық құжаттама қоса тіркеліп, акт бухгалтерияға беріледі, бас бухгалтер қол қойып, кәсіпорын жетекшісі бекітеді.
Негізгі құралдар есебіне қатысты ұйымда жасалатын шоттар корреспонденциясын төмендегі 2-кестеден көруге болады:
Кесте 2 - Валеас ЖШС-нің негізгі құралдар есебіне қатысты ұйымда жасалатын шоттар корреспонденциясы
Шаруашылық операциялар мазмұны
Шоттар корреспонденциясы
Дебет
Кредит
1 Негізгі құралдар жарғылық капиталға салым ретінде қабылданды
2410
5110
2 Банк несиесі арқылы жаңа ғимарат тұрғызылды
1030
3010
3 Негізгі құралдар жабдықтаушылардан түсті
2410
4110
4 Негізгі құралдар тозуы есептелді
2420
2410
Валеас ЖШС негізгі құралдардың жөндеуін шаруашылық өз күшімен жүргізеді.
Қаржылық жылдың соңында негізгі құралдардың түгенделуі жүргізіледі. Түгендеу қорытындылары Түгендеу описімен рәсімделеді.
3.МАТЕРИАЛДЫҚ ЕМЕС АКТИВТЕР ЕСЕБІ
Материалдық емес активтер - нақты табиғи нысаны жоқ, бірақ сезілмейтін құндылыққа ие болғандықтан субъектіге ұзақ уақыт немесе үнемі қосымша табыс әкелетін активтер. Сонымен қатар, материалдық емес активтер иеліктен шығару қабілетіне ие болуы керек.
Олар өндіріспен байланысты деп бөлінеді. Қолдану құқықтарымен байланысты және басқа да материалдық емес активтер түрлері бар.
Валеас ЖШС материалдық емес актив түріне негізгі қызмет түрімен негізгі қызмет түрімен айналысуға берілген лицензия жатады. Оның уақыты шексіз. Басқа материалдық актив түрі болмағандықтан ашылған түрдегі есебі жүргізілмейді.
Негізгі құралдар аудиті Валеас ЖШС жүргізілген. Сонымен қоса, негізгі құралдардың бар болуы мен қозғалысын бақылап отыру үшін оларға түгендеу жүргізіліп отырады.
Негізгі құрал-жабдықтарды мүліктік түгелдеу жылдың қаржылық есептер мен баланстарды жасау алдында, жылына ең аз дегенде бір рет қараша айында жүргізіледі.
Мүліктік түгендеу міндетіне негізгі құрал-жабдықтардың нақты барлығы, техникалық жағдайы туралы дәл, толық мәліметтерді алумен қатар бухгалтерлік есепке алу, мәліметтермен салыстыру да жатады.
Негізгі құрал - жабдықтардың туралы бар-жоғы және техникалық жағдайы туралы мәліметтер Негізгі құрал-жабдықтарды мүліктік түгелдеу тізіміне жазылып, мүліктік түгендеу біткеннен кейін шаруашылықтың бухгалтериясына жіберіледі.
Тізімде объектінің толық аты көрсетіліп, олардың техникалық сипаттамалары берілуі керек.
Мүліктік түгендеу тізімдерін бастамас бұрын мүліктік карточкалардың бар-жоғын, қандай күйде екенін, техникалық паспорттар мен басқа техникалық құжаттардың бар-жоғын және қандай күйде екендігін; жалға және сақтауға берілген құралдардың құжаттарын тексереді.
Бухгалтерлік есеп регистрлерінде және техникалық құжаттарда алшақтықтар мен дәлсіздіктер табылған жағдайда қажетті түзетулер мен дәлелдемелер енгізіледі. Түгендеу негізгі құралдардың нақты барын бақылауға мүмкіндік береді.
Валеас ЖШС-ің 2009-2010 жылдар бойынша негізгі құралдар құрылымын төмендегі 3 кестеден көруге болады.
Кесте 3 - Валеас ЖШС-ің 2009-2010жылдар бойынша негізгі құралдар құрылымы
Негізгі құралдар, мың теңге
2009 жыл
2010 жыл
мөлшері,
мың теңге
үлес салмағы,%
мөлшері,
мың теңге
үлес салмағы,%
1 Барлық негізгі құралдар
Оның ішінде:
47 267
100
45 784
100
- Жер
740
1,56
740
1,63
- Ғимараттар мен құрылыстар
5600
11,85
5600
12,23
- Машиналар мен жабдықтар
40 127
84,89
38 544
84,18
2 Басқа да негізгі құралдар
800
1,7
900
1,96
Негізгі құралдар құрылымында 2010 жылы өзгерістер байқалады. Ғимараттар мен құрылыстар 2009 жылы 11,85%-ды құраса, 2010 жылы 12,23%-ды құраған. Негізгі құралдар кәсіпорынның өндірістік потенциалын білдіретіндіктен, олардың мөлшерінен және құрылымынан кәсіпорынның өндірістік қуаты тәуелді. 2010 жылы негізгі құралдардың орта жылдық көлемі -1483 мың теңгеге (45 784 - 47 267) кеміген. Басқа да негізгі құралдар 2010 жылы 2009 жылға қарағанда 1,96%-ға өскен.
Валеас ЖШС 2009-2010 жылдар аралығындағы жұмысшылар санының динамикасы 4 суретте көрсетілген.
50
40
30
20
10
0
жер ғимарат мен құрылыстар машиналар мен жабдықтар
Сурет 4 - ЖШС Валеас 2009-2010 жылдар аралығындағы динамикасы
4.МАТЕРИАЛДЫҚ-ӨНДІРІСТІК ҚОРЛАР ЕСЕБІ
Валеас ЖШС тауарлы-материалдық қорлар келесі активтер түрінде болады: өндірісте пайдаланылуға немесе жұмыстар мен қызметтерді орындауға арналған шикізат, мал өнімдері, әр түрлі қоспалар, сатылып алынған жартылай шикізаттар және құрастырушы бұйымдар, отын, ыдыс және ыдыстың материалдар, қосалқы бөлшектер және басқа материалдар, аяқталмаған өндіріс, субъект қызметі барысында сатуға шығарылған дайын өнім тауарлар.
Валеас ЖШС материалдық қорлардың есебі бухгалтерлік есептің №7 Тауарлы-материалдық қорлар есебі стандартына сәйкес жүргізіледі. Онда мынадай міндеттер орындалады: босалқыларды кіріске уақытында және толық енгізу, сақталу орындарының жағдайын қадағалау, олардың қозғалысы бойынша барлық операцияларды толық және уақытында құжаттау, ішкі ресурстарды жұмылдыру мақсатында кәсіпорынға қажет емес материалдық қорларды тауып сату, сақталатын орындардағы құндылықтардың қалдықтары мен қозғалысы туралы дәл мәліметтерді алу.
Материалдық қорлардың барлық түрін есепке алу үшін 1310 Материалдар бөлімінің негізгі, активті, мүліктік шоттарында жүзеге асады. Шикізат, материалдар, сатылып алынған жартылай фабрикаттар, отын, қосалқы бөлшектер баланста олардың нақты өзіндік құнымен көрсетіледі. Осы баға бойынша құндылықтар синтетикалық есепте көрсетіледі; талдамалы есепте-тұрақты есеп бағасымен көрсетіледі.
Валеас ЖШС материалдық қорлар орташа құн әдісі бойынша бағаланады. Бұл әдіс материалдық құндылықтардың құны ай басындағы түскен қорлардың құнының орташа қосындысы деп түсіндіріледі.
Бұл әдісті есептеудің математикалық формуласы мынадай:
Σм.қ. + Σалын.
Орташа құн = ,
Км.қ. + Калын.
мұндағы Σм.к. - есептік кезеңнің басындағы қалған материалдардың қалдық құны;
Км.қ. - есептік кезеңнің басындағы қалған материалдардың қалдық саны;
Σалын. - алынған материалдардың құны;
Калын. - алынған материалдардың саны.
Валеас ЖШС материалдық қорлардың есебі арнайы типтік құжаттармен өңделеді. Кіріс ордер арқылы шаруашылыққа келіп түскен материалдарды кіріске алады. Өндіріс үшін қажетті шикізаттар түскен кезде Сенімхаттарды пайдаланады. Қоймаға түскен әрбір материалдық қорлардың түріне Материалдардың қойма есебінің карточкасы толтырылады. Қоймашы әрбір материалдар түрінің кірісі және шығысы бойынша жазбаларды осы құжатқа түсіріп отырады. Айдың аяғында қоймаға бухгалтериядан материалдардың қалдықтарын есепке алу кітабын береді, оған қойма меңгерушісі материалдардың есепке алу карточкасындағы қалдықтарды көшіріп жазады. Жаңар жағар майды сатып алу талондар реестрлерге тіркеледі . Жаңар жағар майдың қозғалысы айдың соңында есеп берумен рәсімделеледі. Бухгалтерияда материалдар есебі мен қозғалысының есебі шоттар байланыстарымен көрсетіледі. Материалдық құндылықтарды ұрлау, олардың жетіспеушілігі, қасақана жою немесе бүлдіру кезіндегі зиян белгіленген бағалар бойынша айқындалады.
Валеас ЖШС материалдардың қозғалысын есепке алу жөніндегі шоттардың корреспонденциясын төмендегі 4-кестеден көруге болады.
Кесте 4 - Валеас ЖШС - нің материалдардың қозғалысын есепке алу жөніндегі шоттардың корреспонденциясы
Шаруашылық операциялар
мазмұны
Шоттар корреспонденциясы
Дебет
Кредит
1 Жабдықтаушылардан материалдар келіп түсті
1310
4110
2 Қосымша құн салығы есептелінді
3130
4110
3 Материал құны жабдықтаушыға төленді
4110
1030
4 Материалдар есеп беруге тиісті тұлғадан түсті
1310
1250
5 Негізгі құралдарды жойғаннан материалдар кірістелді
1350
6160
6 Материалдар негізгі өндіріске жіберілді
8110
1310-1350
7 Материалдар жалпы және әкімшілік бағытқа жұмсалды
7210
1310-1350
8 Материалдар өңдеуге жіберілді
1316
1310-1350
Қоймалардағы материалдық босалқыларды есепке алуды материалдық жауапты адамдар немесе олардың келісімімен жұмысын атқаратын есепшілер (операторлар) материалдарды есепке алу үшін арналған карточкаларында жүргізеді. Босалқылардың әрбір номенклатуралық нөміріне жекелеген карточкалар ашады, содан соң ол бухгалтериядан қоймаға жартылай толтырылған күйінде беріледі.
Валеас ЖШС алған карточкаларда қоймашы материалдардың сақталатын орнын (стеллаждар, ұялар) сипаттайтын реквизиттерді толтырады. Карточкаларға жазбалар құжаттардың негізінде жазылады.
Валеас ЖШС қоймадағы материалдық қорлардың қалдықтары қорлардың белгіленген нормасынан жоғары немесе тең болса, онда қойма меңгерушісі бұл туралы жабдықтау бөліміне хабарлауы тиіс. Бұл мақсатта қорлардың белгіленген нормаларынан нақты қалдық қорының ауытқушылығы туралы дабыл анықтамасы қолданылады. Ол нақты қалдық қордың белгіленген қалдықтарынан ауытқушылығын бақылау үшін және қозғалыссыз жатқан қалдыққа бақылау жасау үшін қолданылады.
Анықтаманы бір дана етіп қойма меңгерушісі (қоймашы) материалдарды есепке алу карточкасының деректері бойынша жасайды. Анықтамаға деректерді енгізудің өлшемдерін субъектінің материалдық-техникалық жабдықтау бөлімі белгілейді.
Валеас ЖШС бухгалтерияға берер алдында жазбалардың дұрыстығы және карточкадағы қалдыктардың шығарылуы қойманың өзінде тікелей тексеріледі. Материалдық құндылықтардың қозғалысын рәсімдейтін құжаттарды бухгалтер коймадағы "Құжаттарды қабылдау-өткізу тізімінің" негізінде кабылдайды.
Жетіспеушіліктер мен материалдық жағынан жауапты адамдардың қызметіндегі тәртіп бұзушылықтар туралы, сондай-ақ іріктеп тексерулер мен өткізілген нұсқамалардың нәтижелері туралы бухгалтерияның қызметкері бас бухгалтерге хабарлауға тиіс.
Айдың аяғында қоймаға бухгалтериядан материалдардың қалдықтарын есепке алатын кітабын қоймашыға береді, оған қойма меңгерушісі материалдарды есепке алу карточкасындағы қалдықтарын көшіріп жазады. Мұнан кейін деректерді салыстырып тексеру үшін материалдық босалқы қорлардың есептік топтары бойынша және бүтіндей алғанда кітап бойынша жиынын бухгалтерияға қайтарады.
Сөйтіп, қойма меңгерушісі материалдарды есепке алуға, олардың карточкаларын жүргізуге, құжаттардың тізімдерін жасауға және қойма есеп кітабының қалдықтарын шығаруға міндетті.
Әрбір атаулары, сорттары ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz