Еңбекақыны есептеу

ЖОСПАРЫ

КІРІСПЕ . . . 2

1. Еңбекке ақы төлеу нысандары мен жүйелері. 3
2. Жұмысшылар мен қызметкерлердің құрамы және жұмыс уақытын пайдалану есебінің ішкі аудиті4-7
3. Еңбекақыны есептеудегі ішкі аудиттің мақсаты мен міндеттері . . . 8-15

ҚОРЫТЫНДЫ. . 16

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР. 17

КІРІСПЕ

ҚР-ның әр азаматы еңбек етуге құқылы, демек республикада әр адамның өз ықыласына, қабілетіне және арнайы дайындығына сәйкес еркін еңбек ету мүмкіндігі қарастырылған. ҚР-ның “Қазақстан Республикасындағы Еңбек туралы” заңына сәйкес: Еңбек деп адамдардың өмірі үшін қажетті материалдық, рухани және басқа да құндылықтарды жасауға бағытталған қызметтерді айтады, яғни нарықтық экономикаға көшу жағдайында Қазақстандағы экономикалық және әлеуметтік өзгерістерге сәйкес еңбек ақы әлеуметтік қолдау және жұмысшыларды қорғау қорғау салалары елеулі өзгерістерге ұшырады. Бұл саясат жүзеге асыру бойынша мемлекеттің көптеген міндеттері кәсіпорынның құзырына беріледі. Олар өз бетінше еңбекақы мен еңбек нәтижесінің материалдық ынталандырудың түрлері мен жүйесін, олардың көлемін анықтау мүмкіндігіне ие болады.

Кәсіпорын шаруашылық қызметін жүзеге асыру процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап және жұмыстан шығарып отырады. Қызметкерлердің құрамындағы өзгерістерді кадр бөлімі жүргізеді. Кадр бөлімінің қызметкері кәсіпорынағы қызметкерлердің санын, жұмысшылардың категорияларын, кәсіпкерліктерін, мамандықтарын, қызмет орындарын, біліктілігін, жұмыс стажын, кәсіби білімін және бұдан да басқа мәліметтерді есепке алып отырады. Жұмыс беруші жұмысшыларды жұмысқа қабылдаған кезде онымен жеке еңбек келісім шартқа отырады. Бухгалтерияда жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмыс уақытын есептеу үшін, сонымен қатар жұмысшылар мен қызметкерлермен еңбекақы бойынша және басқа да төлемдер бойынша есеп айырысу үшін жұмыс уақыты есебінің табельі толтырылады. Табельді бір адам толтырып, тиісті құжаттармен бухгалтерияға өткізеді. Табельде жұмысшының жұмысқа келген күндері, жұмысқа келмеген күндері және оның себептері көрсетіледі. Егер жұмысшылар мерзімінен тыс түңгі сағаттарда, мейрам күндерінде еңбек етсе, онда “Үстеме төлемдерге” жеке парақ толтырылады.

Еңбекке ақы төлеу нысандары мен жүйелері

Еңбеккердің еңбекақысы жұмсалған еңбек санымен және сапасымен анықталады. Еңбек өлшемі болып не жұмсалған еңбек уақыты, не шығарылған немесе өткізілген өнім есептеледі.

Еңбеккерлердің еңбекақысы келесі екі түрге бөлінеді:

• Негізгі
• Қосымша

Негізгі еңбекақы - еңбеккердің еңбектерін тарифтік ставкалар (лауазымды кесімді жалақы) және нақты жұмыс істеген уақыты мен орындалған жұмыстардың саны мен сапасы үшін қойылған бағалар бойынша төлеу. Бұл еңбеккерлердің мамандырылғандығы тұрақты айырмашылықтарды, олардың жұмыстарының қиындығы мен жауапкершіліктерінің деңгейлерін, еңбек жағдайлары мен өнімділігін ескеретін еңбекақы төлеудің біршама тұрақты бөлігі.

Қосымша еңбекақы - тұрақты болмайды және негізгі еңбекақыдан тыс әртүрлі төлемдер түріне төленеді:

• қаржылық-шаруашылық қызметінің негізгі нәтижелері үшін сыйақылар;
• бір жолғы мадақтау;
• жыл соңында жұмыс нәтижелері үшін сыйақы;
• мерзімінен тыс уақыттағы жұмыс үшін қосымша төлем;
• мамандықтарды қосарластырған үшін қосымша төлем;
• кәсіби шеберлік үшін үстеме;
• жұмыс істемеген уақыт үшін еңбек заңдарымен қарастырылған барлық төлемдер;
• жұмыстан босатылғанда берілетін жәрдемақы;
• емізетін аналардың жұмысындағы үзілістерді төлеу;
• әскерге кетердегі берілетін жәрдемақы;
• мемлекеттік және қоғамдық міндеттерді орындауға кеткен жұмыс уақытын төлеу және т. б.

Жұмысшылар мен қызметкерлердің құрамы және жұмыс уақытын пайдалану есебінің ішкі аудиті

Аудиторлық қызмет - бұл аудиторлардың (аудиторлық фирмалардың) кәсіпкерлік қызметі, экономикалық субъектілердің талаптары және басқа қаржылық міндеттемелер, салық деклорацияларын, төлем есеп құжаттары, бухгалтерлік (қаржылық) есеп берулерді, тәуелсіз, ведомостіден тыс тексерулерді жүзеге асыру бойынша қызметтер, бұған қоса басқа да аудиторлық қызметтерді жүзеге асырушы субъект.

Аудит - бухгалтерлік есептің жүргізу тәртібін қадағалауды тексеру негізінде кәсіпорынның қаржылық есеп беруін тәуелсіз талдау, Қазақстан Республикасының шаруашылық және қаржылық операциялар заңдарына сәйкес, толық және нақты кәсіпорынның қызметінің қаржылық есеп беруінің көрініс табуы керек. Экспертиза аудиторлық қорытындыға сәйкес аяқталады.

Аудит мақсаты - нақты мақсатты шешу, заңмен анықталған, аудиторлық қызметті нормативтік реттеу жүйесі, клиент және аудитор арасындағы келісім - шарт міндеттеме. Еңбекақыны тексеру кезінде аудитордың негізгі мақсаты, бақылаудың күшті жақтарын анықтау, маңызды қателердің жоқтығына көз жеткізуі болып табылады.

Кәсіпорындардағы қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысулардың аудитін реттеуші негізгі нормативтік-құқықтық құжаттар

Персоналмен еңбек ақы бойынша есеп айырысулар аудитінің негізгі ақпарат көздері

Жұмысшылар мен қызметкерлердің құрамының есебі - кәсіпорындар мен ұйымдардың, мекемелердің, яғни шаруашылық субъектісінің мамандар бөлімінде (кадрлар бөлімі) жүргізіледі. Мамандар бөлімінде алғашқы мынадай есеп құжаттары пайдаланылады:

1. Жұмысқа алу жайлы бұйрық (өкім) үлгілі түрі Т - 1;

2. Басқа жұмысқа ауысу жайлы бұйрық (өкім) үлгілі түрі Т - 5;

3. Демалыс берілуі жайлы бұйрық (өкім) үлгілі түрі Т - 6;

4. Жұмыстан шығарылу жайлы бұйрық (өкім) үлгілі түрі Т - 8.

Шаруашылық субъектісіндегі әрбір қызметке алынған адамға, яғни жұмысшылар мен қызметкерлерге табельдік номер беріледі. Бұл номер - еңбекақы бойынша есеп айырысу құжаттарында көрсетіледі. Белгілі бір кезеңдегі, яғни уақыттағы шаруашылық субъектісінің жұмысшылар мен қызметкерлердің тізімднгі орташа санын анықтау үшін жұмысшылар мен қызметкерлердің күнделікті сандық есебін жүргізу қажет. ол үшін жұмысшылар мен қызметкерлердің тізімдегі саны әрбір жұмыс күні сайын жұмысшылар мен қызметкерлердің, жұмысқа алу, басқа қызметке айысу бұйрықтары негізінде анықталып отырады. Жұмысшылар мен қызметкерлердің күнделікті тізімдегі саны қызметкерлердің жұмыс уақытын пайдалану есебінде табелінің деректеріне сәйкес келуі тиіс. Есеп беретін айдағы шаруашылық субъектісінің жұмысшылар мен қызметкерлердің орташа саны сол айдағы әрбір күнтізбелік күндеріндегі жұмысшылар мен қызметкерлердің тізімдегі санын қосып, яғни айдың басынан аяғына дейін, мейрам және қызмет істемейтін, демалыс күндерін қоса алғандағы қосынды санды сандық күнтізбелік күніне бөлу арқылы табады. Демалыс немесе мейрам күні, сондай - ақ басқа да жұмыс істейін күндері екі немесе одан да көп қатар болса, жұмыскерлердің тізімдегі саны ол күндердің әрқайсысына демалыс немесе мейрам күндерінің, сондай - ақ жұмыс істемейтін күндерінің алдыңғы жұмыс күніндегі санына теңеліп алынады.

Толық ай істемеген шаруашылық субъектісінде, құрылыс ұйымдарында жаңадан іске қосылған шаруашылық субъектісінде, сондай - ақ маусым мен жұмыс істейтін шаруашылық субъектісінде жұмысшылар мен қызметкерлердің ай бойы орташа саны есеп беретін айдағы шаруашылық субъектісінің жұмыс істеген күндеріндегі (демалыс және мейрам күндерін қоа есептегенде) жұмысшылар мен қызметкерлердің санының қосындысын сол айдағы күнтізбелік күн санына бөлу арқылы алынады.

Еңбекақыны есептеудегі ішкі аудиттің мақсаты мен міндеттері

Бақылау барысында қолданылатын ақпарат көздері болып 3350 «Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысу» шоты бойынша аналитикалық және синтетикалық мәліметтер өнімділіктің есебі және еңбеке ақы төлеуді есептеу жөніндегі бастапқы құжаттар (мысалы, жұмыс істеген уақыт табель мен нарядтар) уақытша еңбекке жарамсыздық парақтары, еңбек демалысына төлемді есептеу, нормативті құжаттар, бұл операцияны реттейтін ҚР «Еңбек туралы» заңы, Қызметкерлердің еңбегі мәселелері жөніндегі әдістемелік ұсыныстар, олардың орташа еңбекақысын есептеу тәртібі жөніндегі нұсқаулық және т. б. басшылыққа алынады.

Қызметкерлермен еңбекке төлеу бойынша есеп айырысуларды тексеруді әр айдың бірінші күндегі 3350 шоты бойынша аналитикалық есеп көрсеткішінің және бухгалтерлік баланстағы, бір уақыттағы Бас кітаптағы жазулармен сәйкестігін анықтап, бастаған жөн. Бұл үшін Бас кітаптағы қарастырып отырған айлардың бірінші күндегі 3350 тізімдемесінің ведомостінің жиынтық сомасымен (берілетін) кәсіпорын балансындағысымен салыстыру қажет. Айырмашылық табылғанда олардың себептерін анықтау керек. Сондай-ақ мәліметтерді депозитке салынған еңбекақы есеп кітабы көрсеткіштерімен салыстыру керек. Сосын бастапқы құжаттардың анық сенімділігін, толтырылу дұрыстығын, олардың еңбекақы және еңбекті өтеудің басқа түрлерін есептеу мен төлеу бойынша нормативті құжат талаптарыа сәйкестігі тексеріледі. Еңбекті уақыт бойынша төлеуде тарифтік мөлшерлеме немесе мәміле шарттардың қолданудың дұрыстығы, кесімді төлеуде - жұмыстың сандық және сапалық көрсеткіштерін орындау, нормалар мен баға қоюды қолданудың дұрыстығы тексеріледі. Еңбек пен оны төлеу есебі жөніндегі бастапқы құжаттарды тексергенде орындалған жұмыс есебі үшін жауапты лауазымды адамдардың қойылған қолдары бар-жоқтығын, барлық деректемелердің толтырылу дұрыстығын, құжаттарда тазарып өшірілген (ескертілмеген) түзетулердің бар-жоғын т. б. анықтайды.

«Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысу» шоты бойынша операциялар

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс