Weekend турлары
КІРІСПЕ
1 WEEKEND ТУРЛАР ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТУРИЗМДЕГІ ОРНЫ
1.1 «Weekend турлар» түсінігі
1.2 Weekend турларды ұйымдастыру технологиясы
1.3 Заманауи туризм классификациясындағы weekend турлардың орны
2 ҚАЗАҚСТАНДА WEEKEND ТУРЛАРДЫҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ
2.1 Weekend турларды дамыту алғышарттары
2.2 Турфирмалардың іс.әрекетінде weekend турлардың маңыздылығы
2.3 Қазақстан аймақтары бойынша ұйымдастырылатын weekend турларды талдау
3 ҚАЗАҚСТАНДА WEEKEND ТУРЛАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ, МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ДАМУ БОЛАШАҒЫ
3.1 Weekend турларды ұйымдастыру жолдары
3.2 «Тұзкөл көлі мен Көмірші шатқалы» weekend турын құрастыру
3.3 Weekend турлардың даму мәселелері мен болашағы
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 WEEKEND ТУРЛАР ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТУРИЗМДЕГІ ОРНЫ
1.1 «Weekend турлар» түсінігі
1.2 Weekend турларды ұйымдастыру технологиясы
1.3 Заманауи туризм классификациясындағы weekend турлардың орны
2 ҚАЗАҚСТАНДА WEEKEND ТУРЛАРДЫҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ
2.1 Weekend турларды дамыту алғышарттары
2.2 Турфирмалардың іс.әрекетінде weekend турлардың маңыздылығы
2.3 Қазақстан аймақтары бойынша ұйымдастырылатын weekend турларды талдау
3 ҚАЗАҚСТАНДА WEEKEND ТУРЛАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ, МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ДАМУ БОЛАШАҒЫ
3.1 Weekend турларды ұйымдастыру жолдары
3.2 «Тұзкөл көлі мен Көмірші шатқалы» weekend турын құрастыру
3.3 Weekend турлардың даму мәселелері мен болашағы
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қaзақстан – бұл Еурaзия құрлығының жүрек тұсында орналасқан үлкен ел. Сондықтан мұнда ежелгі әлем мен қазіргі дүние, шығыс пен бaтыс көрші орналасқан деп айтуға болады. Қазaқстан үшін туризмнің дамуы қазіргі таңда өте маңыздылығын Президент Н.Ә.Нaзарбаев өзінің «Қазақстaн – 2030» бағдарламасы негізінде халыққа жолдауында атап өткен. Осы бағдaрлама бойынша 2015 жылғa дейін өзінің мүмкіндіктері мен бәсекеге қабілеттілігі тұрғысынан перспективті сaлаларға ауыл шaруашылығы, ормaн, жеңіл және тамaқ өнеркәсібі, тұрғын үй құрылысы және инфрақұрылымымен қaтар туризм де кірген.
1 Белов С.В. Безопасность жизнедеятельности: Учебник для вузов. – М.: Высшая школа, 2004. – 606 с.
2 Богатырева Е.Г. Корпоративный отдых: Туризм и отдых. – М.: 2004. – 360с.
3 Ведяев Ф. П. Мозг, эмоции, здоровье. – М.: Знание, 1983. – 420 с.
4 Вяткин Л.А. Туризм и спортивное ориентирование: Учеб. Пособие для студ. Высш. Пед. Учеб. Заведений. – М.: Издательский центр «Академия», 2001. – 208 с.
5 Демалыс күндері анықтамасы https://ru.wiktionary.org/wiki/ (кіру уақыты 22.01.2015)
6 «Weekend» түсінігі http://www.merriam-webster.com/dictionary/weekend (кіру уақыты 24.01.2015)
7 Ердаулетов С.Р., Алиева Ж.Н., Жұмаділов А.Р. Туризм географиясы. – Алматы: «Қазақ Университеті» баспасы, 2011 ж.
8 Макаревич Э.Л. Туристские походы выходного дня. – Минск, 1990
9 Владимирский Б.С. Выбираю тропу: книга о туризме. – Киев
10 Бабкин А.В. Специальные виды туризма: Ростов-н/Д.: изд-во «Феникс», 2008 г. – 218 с.
11 Квартальнов В.А. Туризм. – М.: изд-во «Финансы и статистика», 2002 г. – с. 246
12 Зорин И.В., Каверина Т.П., Квартальнов В.А. Туризм как вид деятельности: учебник. – М.: изд-во «Финансы и статистика», 2005 г. – 66 с.
13 Маринин М.М. Туристские формальности и безопасность в туризме. – М.: изд-во «Финансы и статистика», 2004 г. – с. 44
2 Богатырева Е.Г. Корпоративный отдых: Туризм и отдых. – М.: 2004. – 360с.
3 Ведяев Ф. П. Мозг, эмоции, здоровье. – М.: Знание, 1983. – 420 с.
4 Вяткин Л.А. Туризм и спортивное ориентирование: Учеб. Пособие для студ. Высш. Пед. Учеб. Заведений. – М.: Издательский центр «Академия», 2001. – 208 с.
5 Демалыс күндері анықтамасы https://ru.wiktionary.org/wiki/ (кіру уақыты 22.01.2015)
6 «Weekend» түсінігі http://www.merriam-webster.com/dictionary/weekend (кіру уақыты 24.01.2015)
7 Ердаулетов С.Р., Алиева Ж.Н., Жұмаділов А.Р. Туризм географиясы. – Алматы: «Қазақ Университеті» баспасы, 2011 ж.
8 Макаревич Э.Л. Туристские походы выходного дня. – Минск, 1990
9 Владимирский Б.С. Выбираю тропу: книга о туризме. – Киев
10 Бабкин А.В. Специальные виды туризма: Ростов-н/Д.: изд-во «Феникс», 2008 г. – 218 с.
11 Квартальнов В.А. Туризм. – М.: изд-во «Финансы и статистика», 2002 г. – с. 246
12 Зорин И.В., Каверина Т.П., Квартальнов В.А. Туризм как вид деятельности: учебник. – М.: изд-во «Финансы и статистика», 2005 г. – 66 с.
13 Маринин М.М. Туристские формальности и безопасность в туризме. – М.: изд-во «Финансы и статистика», 2004 г. – с. 44
КІРІСПЕ
Қaзақстан - бұл Еурaзия құрлығының жүрек тұсында орналасқан үлкен ел. Сондықтан мұнда ежелгі әлем мен қазіргі дүние, шығыс пен бaтыс көрші орналасқан деп айтуға болады. Қазaқстан үшін туризмнің дамуы қазіргі таңда өте маңыздылығын Президент Н.Ә.Нaзарбаев өзінің Қазақстaн - 2030 бағдарламасы негізінде халыққа жолдауында атап өткен. Осы бағдaрлама бойынша 2015 жылғa дейін өзінің мүмкіндіктері мен бәсекеге қабілеттілігі тұрғысынан перспективті сaлаларға ауыл шaруашылығы, ормaн, жеңіл және тамaқ өнеркәсібі, тұрғын үй құрылысы және инфрақұрылымымен қaтар туризм де кірген.
Туризм шаруашылықтың нысаны ретінде қажетті табиғи жағдайлардан және қоршаған ортаның сапалылығын қажет етеді. Туризмді ұйымдастыру үшін, ең алдымен табиғи жағдайлар болуы керек. Туризмнің табиғи ортаның сапасына, әртүрлілігіне қоятын талаптары өте жоғары:
- аттрактивтілік;
- табиғи кешендердің әртүрлілігі;
- климаттың комфорттылығы;
- ұтымды ылғалдылық;
- жер бедер сипаты;
- пейзаждың эстетикалық қасиеттері;
- ерекше табиғи нысандардың бар болуы: орман, мұздық, суат т.б.;
- географиялық ортаның экологиялық сапасы;
- рекреациялық жүктемеге деген шыдамдылық.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Қазақстанда қазіргі кезде ішкі туризмді дамыту өзекті мәселеге айналып отыр. Елімізде ішкі туризмді дамытудың бір бағыты ретінде weekend турларды ұйымдастыру мен дамыту мәселесі маңызды болып табылады. Қазақстанның барлық аймақтары туристік-рекреациялық ресурстарға өте бай болып келеді, бұл жағдай weekend турларды ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Weekend турлардың қалыптасуы мен дамуы халықтың жұмыс аптасының соңындағы демалысқа деген қажеттілігінен пайда болды.
Алғашқыда weekend турлар жұмыстан мүлде қолы босамайтын іскер адамдарға арналып жасалған болатын.
Қазіргі кезде weekend турлар халық арасында аса танымал болып отыр. Себебі мұндай турлар арқылы демалысыңды ұмытылмастай етіп өткізуге, жұмыс күндерінен кейін жақсы демалуға және келесі алдағы жұмыс күндеріне тамаша көңіл-күймен оралуға мүмкіндік береді.
Дипломдық жұмыстың тақырыбы Қазақстанның ішкі туризмін дамытуда weekend турлардың өзектілігі мен қажеттілігіне байланысты таңдалды. Қазақстанда weekend турлардың ұйымдастырылуы халық арасында енді ғана қолданысқа еніп отыр. Халықтың мұндай турларға деген қызығушылығы қаланың күйбең тіршілігі, экологиялық ластану сияқты жағымсыз әсерлерден құтылу ниетінде пайда болды. Weekend турлар халықты жүйелі ұйымдастырылған аз уақыттық демалыспен қамтамасыз етеді, физикалық және рухани күш-қуатын қалпына келтіріп, өмір сүру ортасын ауыстыру арқылы аз уақыт ішінде көп есте қаларлық сәттерді бастан кешіруге мүмкіндік береді.
Weekend турлардың аз уақыттық болса да, жоғары жиілікте өткізіліп тұруы халықтың әлеуметтік-мәдени іс-әрекетке белсене қатысуына әсер етеді, тікелей аймақтың экономикалық құрылымын дамытып қана қоймай, халықтың мәдени деңгейінің жоғарылауына да септігін тигізеді.
Бұл мәселе демалыс кунгі туризм ерекшеліктерінің қарама-қайшылықтарын тудырады. Біріншіден, рекреациялық қызметті ұйымдастырудың эффективті формасы ретінде көрінсе, екінші жағынан демалыс күнгі туризмнің рекреациялық потенциалын толығымен жүзеге асырмайтын заманауи жұмыс тәжірибесі ретінде көрінеді.
Демалыс күнгі туризмнің ерекшеліктерін зерттеудің негізінде демалыс күнгі туризмді ұйымдастыру бойынша қызметтің негізгі оңтайландырылған жағдайларын анықтап алу керек.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Қазақстанда туризмді дамыту мәселесін ескере отырып, ішкі туризм дамуының бір құралы ретінде weekend турларды ұйымдастыру мен дамыту.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
- жұмысты жазып шығуға септігін тигізетін дәл осы тақырыпты немесе осыған ұқсас жағдайларды талқыға салған әр түрлі авторлардың ғылыми жұмыстары мен құжаттарын жүйелеу және зерттеу;
- демалыс күнгі туризм құбылысын тереңінен түсіну үшін бос уақыт, бос кез, рекреация түсініктерінің мән-мағынасын ажыратып алу;
- демалыс күнгі туризмнің алдында тұрған шешу керек мәселелер мен тапсырмаларды біліп алу және қарау. Weekend турлар түсінігін, оның қызметтері мен классификациясын және толықтыруларын анықтау;
- weekend турлардың құрылымын сипаттау кезінде, олардың мақсаты мен міндеттерін, өткізу әдісі мен кезеңдерін, мақсатты аудиториясын анықтауда және болашақтағы турөнімді жылжыту эффективтілігінде жиналған мәліметтерді талдау және қорыту;
- Қазақстанда weekend турларды дамыту алғышарттарын анықтау;
- Қазақстан туризм нарығына талдау жасау арқылы, weekend турлардың маңыздылығын анықтау;
- ұйымдастырылатын weekend турларды саралау негізінде Қазақстандағы weekend турлардың классификациясын құрастыру;
- Тұзкөл көлі мен Көмірші шатқалы weekend турын құрастыру;
- weekend турларды ұйымдастыру мүмкіндіктері мен мәселелерін анықтау;
- зерттеу жұмысы негізінде Қазақстан туризмін дамытуға үлес қосу.
Зерттеу объектісі - демалыс күндерінде ұйымдастырылатын weekend турлар.
Зерттеу пәні - weekend турларды ұйымдастыру арқылы қызметті оңтайландыру.
Зерттеу әдістері:
- арнайы әдебиеттерді, құжаттарды, сонымен қатар интернет ресурстарды зерделеу;
- Қазақстан Республикасындағы осы бағыттағы туристік ағынның статистикасын жүйелеу;
- weekend турлардың ұйымдастырылуы бойынша туристік нарыққа талдау жасау;
- бақылау жүргізу.
Зерттеудің ғылыми жаңашылдығы Қазақстанда weekend турларды дамытумен байланысты теориялық және практикалық мәселелерді зерттеуден, ұйымдастыралатын weekend турлардың SWOT-талдауын және классификациясын құрастыру және болашақтағы даму жолдары мен бағыттары бойынша ұсыныстар берілуден тұрады.
Зерттеудің ақпараттық базасы ретінде Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі Агенттігінің, туризм саласы бойынша қабылданған құқықтық-нормативтік құжаттардың, сондай-ақ мерзімдік басылымдарда жарияланған мәліметтер мен интернет сайттарының ақпараттары, кітаптар, ғылыми мақалалар мен жұмыстар мәліметтері пайдаланылды.
Зерттеудің теориялық мәнділігі демалыс күнгі туризм терминологиясын қолдануда көптеген жетіспеушіліктер байқалатын, жеке-дара ерекшеліктерге ие болатын weekend турларды ұйымдастыру бойынша ақпараттарды жүйелеу талпынысы болып табылады. Сонымен қатар, Қазақстан туристік нарығындағы weekend турларды талдау арқылы олардың классификациясын құрастыру және де weekend турлардың мүмкіндіктерін анықтау болып табылады.
Зерттеудің практикалық мәнділігі бұл жұмыстың weekend турларды ұйымдастырушылар үшін (демалыс базалары, санаториялар, туристік фирмалар) әдістемелік көмекші құрал ретінде қолданылуымен түсіндіріледі.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер, қосымшалардан тұрады. Иллюстрация ретінде 6 кесте мен 17 сурет келтірілген. Дипломдық жұмыс 70 беттен тұрады. Жұмыс баспалық бетте орындалған.
1 WEEKEND ТУРЛАР ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТУРИЗМДЕГІ ОРНЫ
1.1 Weekend турлар түсінігі
Демалыс күнгі рекреация адамның өмірлік жетіспейтін қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталады: демалыс, қалпына келтіру, мәдени даму. Дегенмен де көптеген елдерде туристік-рекреациялық іс-әрекет тұрақтылығы мен алдағы уақытта дамуы маңызды фактор болып табылатын экономиканың жеке саласы ретінде қарастырылады. Оның негізгі түрлерінің ішінде курорттық-сауықтыру демалысы мен туризм бөлініп шығады [1].
Туризмнің даму мәселелері мен халықтың апта соңындағы демалысы, сонымен қатар оларды шешу бағыттары В.К. Мамутова, Б.В.Буркинского, В.К.Симоненко, М.И.Долишнего, А.Г.Бобковой, Г.М.Алейниковой, А.И.Серебрякова, А.П.Юрьева, Е.А.Желудковского, П.В.Гудзя, И.В.Бережной, С.К.Харичкова және тағы басқалардың еңбектерінде көрініс тапқан болатын. Ғылыми және арнайы әдебиеттерді саралау рекреациялық география бойынша шығарылымдардың демалыс жайында емес, тек қана туризм бойынша сұрақтарды талқыға салатынын көрсетіп отыр. Сондықтан да отандық әдебиет беттерінде рекреация мен туризмді синоним түсініктер ретінде, тіпті бір түсінік ретінде қарастырады, ал шындығына келсек, рекреация түсінігі өзіне туризмді, экскурсияны және күнделікті орнынан тыс жердегі демалысты қамтиды. Туризм - рекреацияның құрамындағы негізгі бөлік болып табылады. Рекреациялық тіркесімен қолданылатын барлық түсініктер туризммен немесе демалыспен байланысты сұрақтарға бағытталған. Жиі қолданылатын, 80-жылдары мектеп бағдарламасына енгізілген маңызды түсінік - рекреациялық ресурстар болып табылады [2].
Рекреациялық ресурстар түсінігінің көптеген анықтамалары қолданылады, дегенмен де олардың ішінде сәтті шыққандары мен шықпағандары да бар. В.И. Преловский рекреациялық ресурстарға табиғи құбылыстарды, үрдістерді немесе ландшафтың жеке элементтерін рекреациялық іс-әрекетті ұйымдастыру үшін қолдану деген анықтама береді. Ал осы жерден физикалық рекреация түсінігі туындайды.
Физикалық рекреация - қимыл-қозғалыс формасында әрекет ететін, педагогикалық тұрғыдан ұйымдастырылған белсенділік немесе адаптацияның стресстік реакция мен механизм заңдылығына сәйкес жұмысқа деген қабілеттіліктің шапшаң, созылмалы немесе патологиялық тұрғыдан төмендеуін қалпына келтіруге бағытталған әрекет болып табылады [3].
Қазіргі күнделікті өмірде адам стресстік жағдайларда жиі болады. Физикалық, ақыл-ойға және психологияға түсетін ауыртпалық қауіпі тәжірибелік тұрғыдан баршамызда да кездеседі. Бұл әсіресе қала тұрғындары үшін өзекті мәселе - біз үйден шыға салысымен айқай-шуға, шаң-тозаңға, газды ауаға және т.б. душар боламыз. Сонымен қатар мұндай өмір әрқашан да асығумен, тез жүрумен қоса, мұның бәрі адамның жағдайына, оның жұмысқа деген қабілеттілігі мен көңіл-күйіне негативті, яғни жағымсыз әсер етеді.
Weekend турларды ұйымдастыру мақсаты - демалыс күнгі жорықтарды өткізуді жұмыс күндерінен кейінгі рекреациялық тәсіл ретінде сараптау болып табылады.
Weekend турларды ұйымдастыру міндеттері:
1) Зерттеу мақсатымен тығыз байланыстағы теориялық негізді жарықтандыру.
2) Өткізіліп отырған шараның организмге әсерін бағалау.
3) Адамның күш-қуаты мен жұмысқа деген қабілетін аз уақыттың ішінде арттыру.
Сонымен бұл гипотезаның негізінде бірқалыпты физикалық ауыртпалық пен табиғатпен тілдесу туристік жорық қатысушыларының жұмыс күндерінен кейінгі күш-қуатын қалпына келтіруге және жұмысқа деген қабілеттілігін арттыруға көмектеседі деген қорытынды жатыр [4].
Адамның демалыс күндеріндегі рекреациялық іс-әрекетін қарастырмас бұрын, бос уақыт, бос кез және рекреация түсініктерінің мән мағынасын ашып алайық. Бұл түсініктерді дұрыс меңгеру бізге зерттеліп жатқан процессті толық түсініп, дұрыс қорытынды шығаруға мүмкіндік береді. Бізді қызықтырып отырған түсініктердің ең алдымен мазмұнды жақтарын анықтап алайық.
Бос уақыт түсінігі ең алғаш ХХ ғасырдың басында бюджеттің ғылыми-қолданбалы, әлеуметтік-статистикалық зерттеулері ақырындап дамып келе жатқанда пайда болды. Әлемнің көптеген елдерінде бос уақыт түсінігінің орнына бос кез (досуг) түсінігін қолданады. Бос уақыт, бос кез және рекреация түсініктерінің арақатынасын ажыратып алмастан бұрын, уақыт және әлеуметтік уақыт түсініктерін қарастыру қажет.
В.М.Пич: Уақыт - бұл түсінікпен біздің айналамызда өтіп жатқан барлық құбылыс ұзақтылығы мен реттілігіне орай өлшенеді, уақыт үзіліссіз, табиғатпен тікелей байланысты, сонымен қатар материяның кез-келген түрі уақытқа байланысты шектеулі және өткінші деп анықтама береді. Уақытпен адамның да, адам қоғамының да өмірі өлшенеді. Бос уақыт , бос кез және рекреация түсініктері байқап отырғанымыздай уақыттың белгілі бір бөлігінде іске асатын белгілі бір іс-әрекет түрінінің үйлесімділігі болып табылады.
Бос уақыт әлеуметтік уақыттың белгілі бір түрі болып табылады. Онымен іс-әрекеттің мәдениет жетістіктері мен мәдени құндылықтарды меңгерумен байланысты жеке өзін-өзі дамыту байланысты болып келеді [3].
Десек те, бұл түсініктердің нақты бір анықтамасы жоқ, өз кезегінде әртүрлі авторлар бос уақыт, бос кез және рекреация түсініктеріне әртүрлі анықтамалар береді. Ал біз үшін маңыздысы адамның бос уақытында өткізетін әс әрекеті болып табылады. Әрине, рекреациямен айналысу үшін таптырмас уақыт - демалыс күндері. Демалыс күндерін адам өз қажеттілігіне қарай әртүрлі ұйымдастыруына болады. Біреулер демалыс күндерін белгілі бір шаруасымен айналысу үшін асыға күтсе, енді біреулер демалыс күнін өзінің жақын адамдарымен серуендеуге, қыдыруға арнайды.
Адамның демалысқа деген қажеттілігін ескере отырып, соңғы жылдары әр түрлі әдебиет беттерінде және халық арасында weekend турлар түсінігі пайда болды. Әсіресе бұл түсінік батыс елдерінде кең түрде қолданылады. Біздің күнделікті қолданатын демалыс күнгі турлар түсінігі мен weekend турлар түсінігі бір мағынаны білдіреді. Weekend турлардың адамға тигізетін әсері мен оны ұйымдастырудың ерекшеліктерінен бұрын бұл түсініктің қайдан және бізге қалай жеткендігіне тоқталық өтейік.
Яғни weekend тур түсінігі екі сөздің қосындысынан weekend және тур сөздерінен құралып отыр. Weekend сөзі ағылшын тілінен енген, (week - апта + end - соңы) апта соңындағы демалыс күндері деген мағынаны білдіреді.
Демалыс күндері (сенбі және жексенбі); демалыс уақыты жұма күнгі кештен басталып, дүйсенбі күнге дейін жалғасады [5].
Әдебиет беттерінде бұл түсінік ең алғашқыда 1638 жылы зат есім түсінігінде қолданылған екен. Бұл кезеңде бұл түсініктің мәні аптаның соңы немесе бір жұмыстың соңы ретінде түсіндірілген. Ал 1901 жылы бұл түсінік етістік ретінде қолданыла бастаған. Яғни weekend - саяхаттап жүру, демалу деген мағынаны білдірген. Ал 1935 жылдан бастап сын есім ретінде қолданылады. Яғни weekend - демалыс күнгі деген мағынада түсіндіріледі [6].
Біз weekendті ұзақтығына байланысты былай жіктейміз:
oo classic Weekend - 3 күнге дейін
oo long Weekend - 4-5 күн
oo no Weekend - 6 күннен ары қарай
Ал тур сөзі баршамызға таныс болса керек. Тур дегеніміз клиентке біртұтас таратылатын және туроператордың еңбегімен өндірілген, белгілі бір маршрутқа және мерзімге арналған бастапқы (міндетті) туристік өнімнің бірлігі [7]. Яғни тур алдын-ала жасалынып, бағасы анықталып, дайын тұрады.
Яғни, weekend тур - бұл апта соңындағы сенбі, жексенбі немесе мерекелік демалыс күндері ұйымдастырылатын тур болып табылады.
Weekend турлар адамның алға қойған мақсаты, қатысушылар саны, олардың ерекшеліктеріне және демалыстың ұзақтығына байланысты әртүрлі болып келуі мүмкін.
Weekend турлар жеке адамға, ұжымдық және клубтық топтарға да арналуы мүмкін. Қазіргі кезде көпшілік арасында курорттық демалыс, тау-шаңғы, экскурсиялық және дайвинг турлар, бизнеске байланысты саяхаттар мен шопинг, үйлену тойларын ұйымдастыру және басқа да мерекелерді тойлау кең тарап отыр. Weekend турларды ұйымдастыру кезінде аз уақыттта көп мүмкіндіктерге жету концепциясын ұстану қажет. Яғни, демалысыңды сапалы, әрі естен кетпестей етіп ұйымдастыру шарт. Және де әр адамның және оның бос уақытының ерекшеліктерін де ескеру маңызды. Әрбір адам өзінің демалысын ұйымдастырған кезде, белгілі бір турфирманың көмегіне жүгінуі немесе өзі қалауы бойынша саяхаттауы мүмкін. Ұйымдастырылған тур кез-келген адам үшін пайдалы болары сөзсіз.
Weekend тур географиясы әртүрлі болуы мүмкін. Алыс шетелге барып демалуға немесе жай ғана өз еліңнің жақсы бір нүктесін таңдап, демалысты өткізуге болады. Шетелдегі weekend тур - бұл оңай және қарапайым. Дегенмен саяхаттың географиясы өте кең. Ең бастысы - 4 сағаттан көп уақыт әуеде болмайтын орындарды анықтап алу керек. Мұнан көп болса, онсызда жетпей жатқан алтын уақытымызды жоғалтып алуымыз мүмкін.
Weekend турлар - ерекше бір құбылыс. Басқа турлармен салыстырғанда бұл тур ерекше болып көрінеді. Күн санының аз болуы кемшілік ретінде көрінуі мүмкін. Дегенмен бұл салыстыруға байланысты. Теңіз жағалауындағы бір апта - әрине бұл үш күннен жақсы. Ал егер жеті күн жұмыста болмасаң, мұны өндіріс процессіне қайтсең де кіргізе алмайсың. Міне сен теңізге кетесің, сенің бүкіл жасаған жұмысың да суға кетеді деген сөз. Ал демалыс саған өте қажет. Мұндай жағдайдан шығу мүмкіндігі бар. Ол әрине - weekend турлар. Небәрі үш күнге теңізге барып келу - бұл демалыстың ең жақсы түрі десе де болады. Weekend үшін теңізге аттану - бұл нағыз жетістікті іс және стресстен, шаршаудан арылуға жүз пайызға кепілдік беретін әрекет. Теңіз жағасындағы бұл үш күн сен үшін жағажайда жатып демалуға, экскурсияларға қатысу мен кешкі ойын-сауыққа да мүмкіндік береді. Уақыт аз болған сайын адамда оны барынша ұзағынан қолдануға деген тілек қалыптасады. Әдеттегіден тыс weekend шет елдерге де бағытталуы мүмкін. Өзінің эффективтілігімен мұндай демалыс күндер кез-келген апталық демалысқа тең келері сөзсіз [8].
Қорытындылай келгенде, weekend тур бүгінгі күні туристік саланың көп кездесе бермейтін, өте сауатты жасалынған және демалыс күндеріне бағытталған жақсы демалыс түрі болып табылады.
1.2 Weekend турларды ұйымдастыру технологиясы
Белсенді демалыс - денсаулықты жақсартудың басты кілті. Қимыл - қозғалыс жасап, бір серуендеп қайту жұмысқа деген қабілетті қалпына келтіру, шаршауды жеңу мен көңіл-күйді жақсартуға жай ғана отырып немесе жатып демалудан көп және толыққанды көмектеседі. Белсенді демалысқа ерекше ден қоятындар физикалық қалпын жақсы сақтайды және де жүрек қантамыр жүйесінің ауруларының не екенін білмейді. Мұндай адамдар қартайған шағында да жоғары шығармашылық күшке ие болады [9].
Толыққанды демалыссыз жасап жатқан еңбегіміздің де жоғары табысты болмайтыны баршамызға белгілі. Дегенмен де, өкінішке орай көпшілік адамдар, әсіресе жастар міндетті түрде теледидармен, жұмсақ жиһаз, кілемдермен жабдықталған қалалық зәулім ғимарат пәтерінің интерьерінде, жайлы жағдайдағы демалысты дұрыс көреді. Сонымен қатар демалыс күніне жұмыстарының көпшілігін орайластырып қояды. Осылайша олардың демалыстары табиғаттан оқшауланған түрде, төртбұрышты бетон қабырғаның айналасында өтеді.
Өзіңе нағыз демалыс үшін демалыс күніңді арнап, кішігірім саяхатқа аттанған ең дұрысы, пайдалысы және қызықтысы болар еді.
Алғашқыда weekend турлар демалысқа мүлде уақыты болмайтын, толық айлық демалыс туралы айтпақ түгілі, тіпті апталық демалысқа шығуы қиын іскер адамдарға арналған болатын [10].
Біз әрдайым демалыс күндерді бір сергіп қалу мақсатында асыға күтеміз де, бірақ оны үй жағдайында, үй шаруасымен айналысу арқылы өткіземіз. Демалыс күндері өзіміз үшін нағыз демалысты жасап, табиғаттың әртүрлі таңғажайыптарымен танысып, ескі қалалар мен мұражайларға барып, демалыс күндердегі турларға қатысуға не жетсін?! Бұл кішігірім саяхаттардың ең бір тартымдылығы - мүмкіндіктердің әртүрлі болуы. Мұндай турлар жан-жақты әртүрлі бағыттағы бағдарламаларды ұсынады: отбасылық саяхаттар, ұжымдық немесе достар тобымен турлар. Ғашық жұптар өздері үшін демалыс күнгі турларды романтикалық етіп ұйымдастырып алуы да мүмкін. Weekend турлар сияқты кішігірім саяхаттар күнделікті күйбең тіршіліктен алыстап, жақсы демалуды қамтамасыз етеді. Туристік фирмалар мұндай турларды ұйымдастыру кезінде әрбір бөлшегіне дейін ерекше мән беріп, турдың дұрыс өтуін қадағалайды. Мұның құрамына жайлы автобус, тамақтандыру мен орналастыру орны да кіруі мүмкін. Weekend турлар - жұмыстағы қызметтестерді дұрыс тануға, жаңа адамдармен танысуға және отбасы беріктігін нығайтуға үлкен мүмкіндіктер береді [11].
Weekend турлар 2-3 күнді қамти отырып, әр түрлі туризм түріне бағытталады:
Танымдық туризм - бұл туристтердің жас ерекшеліктерін ескермей, тек қана қызығушылықтарына бағытталады. Адамды көп нәрсе қызықтыруы мүмкін, дегенмен де адам үшін бұрын соңды көрмеген, естіп, білмеген нәрсені аңғару маңызды нәрсе. Сондықтан да нарықты зерттеген кезде немесе жарнама кезінде туристік маршруттың дәл осы жағына ерекше мән берген дұрыс.
Танымдық турлардың екі түрі кездеседі:
1) Стационарлық турлар - туристтің бір қалада немесе бір орталықта болуымен сипатталады;
2) Маршруттық турлар - көптеген елді мекендер мен қонақжайлылық орталықтарын көру, саяхаттың құралған маршрут бойынша жүруі.
Ойын-сауықтық турлар (weekend турлардың негізі). Мұндай турлардың басты мақсаты - туристік саяхат барысында көңіл көтеру болып табылады. Ойын-сауықтық турлар өзінің ұзақтығы бойынша қысқа мерзімдік болып табылады. Олардың ұзақтылығы көп жағдайда 2-4 күнді құрайды. Солардың ішіндегі ең кең таралған ойын-сауықтық турлар апта соңындағы турлар (weekend tour) болып табылады. Негізгі бағдарламалар - экскурсиялық және ойын-сауықтық бағытта болады. Экскурсия бәрімізге белгілі - қалалық шолу бағытында жүргізіледі. Негізгі бағыты - белгіленген түр бойынша ойын-сауықты қамтамасыз ету. Мұндай турларда көрсетілетін қызметтің бір түрі - демалыс өткізіліп отырған орында мерекелік бағдарламаларға, әр түрлі іс-шараларға қатысу болып табылады. Тематикалық саябақтарды тамашалағанда - оны аралап көру маңызды (туристерді кіру билеттерімен қамтамасыз ету). Сонымен қатар көңіл көтеру бағытындағы кешкі іс-шаралар өте маңызды болып келеді (мейрамханалар, арнайы концерттік бағдарламалар және т.б.). Тамақтандыру көп жағдайда жартылай пансион (таңғы ас, кешкі ас) бағытында іске асады. Кешкі ас мерекелік іс-шараның ерекшеліктері мен маңызы қарай турөнім бағасына кіруі немесе кірмеуі де мүмкін. Сондықтанда бос уақытты ұйымдастыру кезінде немесе кешкі экскурсиялық бағдарлама жасағанда кешкі асты нақтылап алған дұрыс.
Көңіл көтеру турлары әртүрлі болып келуі мүмкін:
1) Белгілі бір периодтық немесе бір реттік турлар - мереке кезінде ұйымдастырылады (рождестволық турлар), демалыс кезіндегі дәстүрлі өткізілетін мерекелер (Венеция, Рои-де-Жанейро) болуы мүмкін немесе бір рет өткізілетін оқиға немесе іс-шара (мысалы, ұлттың белгілі бір жасқа толған уақытын тойлау және т.б.).
2) Жүйелі, немесе әрқашан әрекет етуші турлар - белгілі бір орында әрқашан өткізіліп отыратын ойын-сауық (Диснейленд немесе өзге де тематикалық саябақтар, Лас-Вегас казинолары (АҚШ) мен Сан-Сити (Оңтүстік Африка) казинолары; өзге де кішігірім және атағы әлі таныла қоймаған туристерді тартатын, ойын-сауық орындары [12].
Экологиялық турлар - экотуризм түсінігі саяхаттардың үлкен ауқымын қамтиды, яғни кішігірім мектеп балаларына арналған танымдық турлардан бастап ұлттық саябақтар мен қорықтарда өтетін туристік жүйелі бағдарламаларды қамтып отыр. Бұл туризм түрінен түсетін пайданы табиғатты қорғау мақсатында өткізілетін іс-шарларды қаржыландыруға жұмсауға болады.
Іскерлік туризм - іскерлік мақсатында өткізілетін туристік саяхаттар.
Weekend турларды сәтті өткізу кезінде маңызды атқарылатын жұмыстар мен әдістердің екі тобы анықталуы мүмкін.
Туристік қызмет көрсетудің бағдарламасы:
- орналастыру орыны;
- бос уақыт ойын-сауықтық қызметтер;
- тамақтандыру;
- спорттық бағдарламалар;
- экскурсиялық қызмет;
- транспорттық қызмет;
- шаруашылық қызмет және т.б.
Бұл қызметтердің жиынтығынан туристерге қызмет көрсету бағдарламасы құрастырылады. Бағдарламалық қызмет көрсету тұрғысынан туристік бағдарламалар - бұл әрдайым тақырыптық бағыттар. Турдың тақырыбына байланысты саяхат мақсаты мен жайлылық деңгейіне орай қызметтердің белгілі бір тобы анықталады. Сондықтан да бағдарлама саяхат мақсатына байланысты негізгі қызметтерден және де қосымша және ілеспелі қызметтерден тұрады [13].
Бағдарламалық қызмет көрсетуді туризмге енгізу үшін келесідей жағдайлар қажет:
- арнайы дайындық, алдын-ала дайындық және туристік кадрлардың квалификациясын көтеру үшін;
- рекреациялық сабақтардың мазмұны мен құрылымдарын жасау үшін;
- туристік инфрақұрылымды белсенді дамыту үшін;
- жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік қолдау үшін;
- тұтынушылар құқығын қорғауға кепілдік;
- сұранысты қалыптастыруды ұйымдастыру кезінде тұтынушы өз демалысының бағдарламасын құрастыруға қатысатындай болуы тиіс.
- тұтынушылардың әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктері мен қызығушылықтарына қарай әртүрлі топтарға қызмет көрсеткенде сараланған әдісті қолдану;
- туристік кәсіпорынның бағдарламалық қызмет көрсетуінің арнайы түрі бойынша мамандануы.
Туристік демалыс бағдарламалары мен саяхаттарды саралау кезінде мынадай параметрлер бөлініп шығуы мүмкін:
- рекреациялық қызметтің негізгі түрлері (рекреациялық сабақтар, үдерістер және сабақтар жүйелері);
- бағдарламаға қатысушы халықтың негізгі тобы;
- бағдарлау сатысы және материалдық-техникалық базаның, рекреациялық ресурстардың және туристік инфрақұрылымның деңгейі;
- кеңістік-уақыттық локализация, әлеуметтік-қызметтік бағытталу (қалпына келу, қарым-қатынас жасау, тану) [14].
Бағдарламалық қамтамасыз ету ең алдымен клиенттердің ұмтылыстары мен ынталарын қолданады. Дегенмен де олардың барлықтары бірдей нәтижелі және бағытталған болып келмеуі де мүмкін. Сондықтан да оларды суреттеген кезде туристтің ынтасына сәйкес оның таңдауында бірнеше шарттық классификацияны ұстап тұру қажет.
Саяхатты таңдаған кезде туристтің ынтасы әртүрлі болуы мүмкін және ол көптеген факторларға байланысты болады. Олардың ішінде әрине, туристтің жасы, табыс көзі, ұлттық ерекшеліктері, тіпті сән де маңызды рөл атқарады. Дегенмен де мамандар ынтаның көптүрлілігіне қарамастан, туристік нарықтың көптеген тұтынушыларында кездесетін ең көп таралған ынта түрлерін бөліп көрсетеді. Олардың негізінде әлемде кең таралған стандартты қызмет көрсету бағдарламалары жасалынады. Бағдарламаларды таңдағанда сонымен қатар, экономикалық, климаттық-аймақтық және басқа да түсініктер маңызды.
Кез-келген тур түрі бағдарламаға байланысты туристтерге қызмет көрсетуді ұйымдастыру кезінде, уақытты бөлу мен қызметтерді жеткізу, туристтерге қызмет көрсету технологиясы кезінде ерекшеліктерге ие болады. Сондықтан қызмет көрсету бағдарламалары саяхаттың бастапқы мақсатынан шыға отырып құрылады. Барлық бағдарламалар құрастырылу кезінде мына қағиданы: Саяхат мақсаты - тур түрі ескеріп жұмыс істейді [15].
Саяхаттаушылар weekend турларды өз мақсаттарына сәйкес таңдайды. Біреулер табиғат аясында жай ғана серуендеп, тыныш демалысты қаласа, енді біреулер экстремальді демалысты басынан өткізгісі келеді. Осыған байланысты weekend турлардың түрлері әртүрлі болып келеді.
Егерде турды ұйымдастыру кезінде бұл негізгі қағида орындалмайтын болса, ол қаншалықты жоғары дәрежелі қызметтерді қамтыса да, турист одан өзіне қажеттіні ала алмаса, құрастырылып отырған бағдарлама құрдымға кетті деген сөз. Мысалы, ол денсаулығын қалпына келтіруді ойлады, бірақ экстермальді тау жорығына тап болды, мұндай жағдайда туристтің әсері жағымсыз болады. Соңында мұндай қызметке сұраныс төмендейді. Сонымен өатар мұндай жағдай клиенттің қажеттілігі мен қалауын ескермей жасалынған жөнсіз бағдарламаларға да қатысты болады. Кез-келген қызмет көрсету бағдарламасы белгілі бір тұтынушыларға және олардың көздеген мақсаттарына бағытталып жасалуы керек [13].
Сонымен, weekend турлар - демалыс күндері ұйымдастыруға мүмкіндік беретін көрнекті, ең алдымен қолжетімді демалыс. Мұндай турларға отбасылық машахаттан алыстап, достармен бірге баруға болады. Демалыс күндердегі турлар шаршаудан арылып, өмірге деген сүйіспеншілікті күшейтуге мүмкіндік береді. Немесе мұндай уақытты ешкім мазаламайтын, тыныш, ыңғайлы орында өзіңнің отбасымен өткізуге де болады. Ал белсенді туристтер үшін мұндай демалыс күндерінде 2-4 күнге сергектіктің жақсы қуаты мен көптеген әсерлерге толы жорыққа барып қайтуға болады.
1.3 Заманауи туризм классификациясындағы weekend турлардың орны
Туризм индустриясының міндеті адамның физикалық және мәдени деңгейін көтеру, рухани қажеттілігінің толықтай қанағаттандырылуы, оның біліміне, қоғамдық өзін-өзі ұстауына жағымды әсер қалыптастыру болып табылады.
Қазіргі туризм классификациясы туристік шаруашылықты, туристік қозғалысты, жалпы туризмнің аумақтық ұйымдастырылуы мен дамуын жоспарлау үшін қажет. Бұл классификацияның мәні - туризмнің жеке түрлерін бөліп көрсету.
Қазіргі уақытқа дейін туризмге нақты классификация жасалынбаған, себебі, қазіргі туризмнің таза бір түрін, формасын бөліп көрсету мүмкін емес. Бірақ, классификация туризм мен оның инфрақұрылымының дамуын зерттеу үшін, белгілі бір туристік қызметтер сұранысын анықтау үшін, сонымен қатар туризмнің материалдық-техникалық базасының дамуын жоспарлау үшін қажет.
Туризмді әр түрлі белгісіне қарай: мақсатына, саяхаттың мерзімі мен ұзақтығына, қозғалыс түріне, орналасу орнына, саяхатқа қатысушылардың құрамының сапасына және т.б. классификациялауға болады.
Туристік ағымның бағыты мен сипаты бойынша, сонымен қатар құқықтық статусы бойынша туризм екі үлкен класқа бөлінеді: ішкі және халықаралық туризм. Ішкі туризм - бұл азаматтардың өз елі ішіндегі қозғалысы. Ішкі туризм дегеніміз демалыс, спорттық, танымдық және басқа да мақсаттармен адамдардың өз елінің ішінде саяхаттауы. Бұндай саяхаттар кезінде турист шекарадан өтпейді, туристік құжаттарды толтырмайды. Күнделікті ұлттық ақша айналым құралы, ал туристтің ана тілі қатынас құралы болып табылады. Мұндай саяхаттарды ұйымдастыру қиынға түспейді, сондықтан олар туристік сапарлардың 80-90%-ын құрады, ал ішкі туризмге жұмсалатын қаражат халықаралық туризмінен 5-10 есе артық.
Сапардың ұзақтығына қарай туризм қысқа (демалыс күнгі немесе уикэнд туризмі және көршілес шекара маңындағы туризм) және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Адамдардың үш тәулікке дейінгі келуін қысқа мерзімді туризм дейді. Қысқа мерзімді сапар - туризмнің бұқаралық түрі болып саналады.
Қазіргі кезде бұқаралық туризм ұғымы туристік қозғалыстың демократиялануы мен кеңеюін көрсетеді. Бұқаралық туризм ұғымы ХХ ғасырда ақсүйектер туризмі ұғымына қарсы мағынада енгізілген. Бұқаралық туризм - халыққа қол жетімді туризм түрі болып саналады [7].
Туристік сапар жасау түрткілерінің ең бастысы - демалу. Әрине, бұл ең алдымен әдемі жерлерде, яғни туристік аттрактивтілігі жоғары жерлерде (теңіз жағалауы, таулар, көлдер мен өзендер сияқты) жүйелі демалыс, уикэнд кезінде жанұясымен бірге демалу.
Рекреациялық туризмге демалыс пен уикэнд өткізу, спорт пен рекреация, мәдени шаралар, туған-туысқандарға барып шығу сияқты мақсаттарда жасалатын саяхаттар жатады [16].
Рекреациялық туризм шеңберінде этникалық, әлеуметтік және уикэнд түрлерін де бөлуге болады.
Экологиялық туризм (экотуризм) - жақында ғана жасыл қозғалыс толқынында пайда болды және елдің тұрақты даму концепциясына байланысты ол батыста кең дами бастады [17]. Экотуризмді көпшілік туризмнің баламасы ретінде қарайды. Сондықтан да оның қалыптасқан туризмнен айырмашылықтары бар. Олар төмендегідей негізгі белгілер:
- экoтуризмнің басты объектісі болатын ерекше табиғи көрікті, көзтартарлықтай жерлері болуы;
- туризм индусриясының жоспарлы дамуының aрқасында қолданғанмен, тозбайтындай табиғи және мәдени потенциалды территорияның болуы;
- басқаларға қарағанда төмен капиталды, материaлды және энергосыйымдылығының болуы;
- экотуризмнің ең күрделі мақсаттарының бірі - экологиялық білім беру және экологиялық ойды қaлыптастыру;
- бүтіндей мемлекетті немесе жеке аудaндардың әлеуметтік экономикасын көтеретіндей дәрежеде болуы.
Қысқа уақыттық табиғатта уикэндте демалудан бастап табиғи жаратылыс тақырыбына ғылыми зерттеулер жүргізуге дейін экологиялық туризм туристтік ағымдарды әртүрлі мақсаттармен қамти береді.
Weekend туризмі (мерекелік туризм). Бұл туризмнің ең сүйікті түрлерінің бірі. Жұмыс орны мен тұратын жерінен тыс, бірaқ онша алыс емес жерде демалу қажеттілігінен туындайды. Weekend туризмі ұйымдaстырылған (топтық) немесе жеке weekend туризмі болуы мүмкін. Туристер әртүрлі көлік құралдарын, ең алдымен меншікті aвтомобильдерін қолданады. Туризмнің бұл түрі өте жиі екінші баспанаға бару түрінде өтеді [7].
Демалыс күндердегі саяхаттар - белсенді туризмнің қарапaйым формасы, ол ірі және өте ірі қала тұрғындары үшін тартымды. Урбандалу процессі, адамдaрдың шектеулі кеңістіктегі қозғалысы, бір-бірімен қарым-қатынас жасаудың жеткіліксіздігі, табиғи ортaмен байланыстың болмауы адaмның өзінің жеке әлеміндегі түңілуге алып келеді. Бұл өткір проблеманың шешімі бүгінгі күні демaлыс күндеріндегі саяхаттар болып табылады. [18]
Бос уақытты өткізудің бұл формaсы әсіресе балалaр үшін өте маңызды, себебі осы іс-әрекеттің негізінде оларда қарым-қатынас жасау, тану, еңбекке дайындалу сияқты мүмкіндіктер пaйда болып, әлеуметтік тәжірибе қалыптасады. Мұндай саяхаттар арқылы балaлар өз-өзіне қызмет көрсете білуді, ұйымшыл болуды, жауапкершілікті үйренеді.
Демалыс күндердегі саяхаттардың тағы да бір ерекше айта кететін қыры баланың тәуелсіз қимылдау мүмкіндігінің болуы, бала әр қадамы арқылы жаңа дүниені көріп, оны үйренеді.
Демалыс күндердегі саяхаттар өзіне келесі кезеңдерді біріктіреді: дайындық кезеңі, өткізу кезеңі мен нәтижеге жету кезеңі. Бұлардың барлығы туристік іс-әрекеттің циклін құрайды.
Демалыс күндердегі саяхаттардың мақсаты топтың құрамы мен өлкенің туристік мүмкіндіктеріне байланысты болады, олардың жасы мен мамандығын ескермей барлығы үшін танымның болуы маңызды. Тарихи және табиғи ескерткіштермен танысу, саңырауқұлақтар, жемістер, емдік шөптерді жинау, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін бақылау, ойындар мен жарыстарды өткізу демалыс күнгі саяхатты мазмұнды әрі есте қаларлықтай етеді.
Белсенді демалыстың ең қолжетімді түрлерінің бірі, денсаулықты қалпына келтірудің ең бір мүмкін болар негізі демалыс күнгі туристік саяхаттар болып табылады [19].
Дұрыс ұйымдастырылған және жақсы өткізілген саяхат денсаулықты жақсартады, организмді шынықтырады және еңбекке деген күш-қуатты арттырып, ептілікке, шыдамдылыққа, тұрақтылыққа баулиды. Саяхат барысында ұйымшылдық қасиет қалыптасып, табиғатқа деген сүйіспеншілік артады және туристтің ой-өрісі кеңейіп, рухани шыңдаудың шарықтау шегіне жетеді. Мұндай саяхаттар әртүрлі физикалық дайындықтағы және әртүрлі қызығушылықтағы кез-келген жастағы адамдар үшін қолжетімді болып келеді.
Саяхат барысында турист ерекше жылулық ортасына тап болады, адамдармен әңгіме құрып, жаңа таныстар, тіпті өзіне жаңа достар да тауып жатады.
Соңғы уақыттарда демалыс күнгі саяхаттарға жас адамдар қызығушылығы артып келеді. Туризммен ертерек айналысу, бастаудың ешқашан да кеш болмайтынын білсек те, барынша көп пайда тигізетін әуестену болып табылады [8].
Саяхаттар жергілікті жерлерді бағдарлау, алғашқы медициналық көмек көрсету, жолсыз жерлерді жүріп өту, бөгеттерді артқа тастау, өзендер мен аңғарларды кесіп өту, ашық аспан астында тағам дайындау және т.б. сияқты іс-әрекеттерді игеріп алуға да көмектеседі [20].
Демалыс күнгі саяхаттар әсіресе ой еңбегімен шұғылданушылар үшін қажетті демалыстың түрі болып табылады. Сондықтан да педагогтер мен дәрігерлер үшін, инженерлер мен техника қызметкерлері үшін, ғылым мен мәдениет қайраткерлері үшін, шаруашылық қызметкерлері, жалпы адамдар үшін мұндай демалыстардың маңызы өте зор. Бұл үшін жиі-жиі сенбі, жексенбі күндері, мереке күндері қыс, жаз, көктем, күз демей, кез-келген ауа-райында белсенді демалысты өткізіп отыру керек. Демалыстың ең жақсы түрі - бұл туризм, бос уақыт мәдениетінің шынайы іске асырушысы.
Демалыс күндеріндегі турлар - туризмде және адам өмірінде ерекше маңызға ие. Weekend турларды көптеп ұйымдастыру - бұл ішкі туризмді дамытудың құралы. Weekend турлар (демалыс күндердегі турлар) - бұл шынайы мазмұнды қамтыған, жұмыс күндеріндегі ауыртпалықтарды ұмыту мен ерекше көңіл күйді қалыптастырудағы ұмытылмас демалыс күндері. Weekend турлар - күнделікті өмір сүретін кеңістікті ұмытып, жақсы әсер алуға ерекше мүмкіндік. Қазіргі кезде weekend турларға бүкіл әлемде сұраныс артып отыр. Себебі адам күнделікті жұмыстан қажиды және жақсы жағдайда өзіне жағысды атмосфера қалыптастырып демалғысы келеді. Бірақ жұмыстан шыға алмайтын адам үшін бұл бір қолы жетпес дүние секілді көрінеді. Ал weekend турлар - мұндай мәселені онай шешіп, аз уақытта жақсы демалып қалуға мүмкіндік береді.
Баршамызға белгілі weekend турлар әлемде барған сайын үлкен жетістіктерге жетіп отыр. Дегенмен бұл жағдайға таң қалмауға да болады. Олар жаңа қызықты елдерді көруге мүмкіндік береді, сондай-ақ уақытты көп жоғалтпауды қамтамасыз етеді. Жұмысбасты адамдар үшін мұндай демалыс басты шешім болары сөзсіз. Егерде сізді де осындай демалыс қызықтырса, сізге оның қыр-сыры туралы барынша көп мәлімет білу қызықты болады. Өзіңнің туған өлкеңдегі саяхатты таңдау демалыс күндердегі турларды таңдауда дұрыс шешім болатындығынан бастайық. Мұндай шешім өте жеңіл болатыны баршамызға белгілі. Сонымен қатар қымбат уақытты әуеде ұшу мен жолда өткізгеннен гөрі қысқа демалысыңызбен рахаттанғаныңыз әлдеқайда артық. Дегенмен де weekend үшін шетелге баруды да ысырып тастауға болмайды. Сондықтан да аз уақыттық болса да жаңа бір елде болу үшін сізге қажетті құжаттарды дайындау керектігін естен шығармау керек. Мысалы, сіз Италияда өзіңіздің демалысыңызды өткізгіңіз келсе, weekend тур үшін шетелдік төлқұжаттар өзге сізге италиялық визаны рәсімдеуге де тура келеді.
Қарапайым турпакетті сатып алғанның өзінде де, weekend турды таңдауда сізде ең алдымен қайда барған дұрысырақ болады деген ой пайда болады. Жоғарыда айтылып өткендей бүгінгі күні сіз кез-келген бағытты таңдай аласыз. Сіз Египетті немесе түрік курорттарының бірінде де демала аласыз. Бұл жағдайда сіздің ұшу күніңіз жұмаға, ал үйге қайту күніңіз жексенбінің кешіне бағытталады. Еуропалық елдер де weekend үшін ашық. Сіз автобуспен жүріп те, шетелдік елдердің көптеген тартымды орындарын тамашалай аласыз.
Егерде сізді шетелдегі үйлену тойы қызықтырса, онда weekend турды сатып алу ең дұрыс шешім болар еді. Бұл жағдай шетелде неғұрлым аз болған сайын, жолдаманың бағасы да арзан болады дегенмен түсіндіріледі. Сіздің қуанышыңызды өзге елде атап өту сіз үшін де, жақын адамдарыңыз үшін де ерекше қуаныш болатыны сөзсіз.
Weekend турларды сатып алғаныңызға өкініп қалмау үшін, келісімшарттың бөлімдерімен дұрыс танысу керек. Мұндай саяхаттарды көп жағдайда ақшасы аз емес, демалыс үшін уақыты аз туристтер көп таңдайды. Егерде келеңсіз жағдайлар туған болса, бұл мәселені тек қана келісімшарт негізінде ғана шешуге болады [21].
Қорытындылай келгенде, демалыс пен туризм үшін weekend турлардың маңызы ерекше болып табылады. Weekend турлар күнделікті күйбең тіршіліктен бір сәтке алыстап, жұмыс күндерінен кейінгі аз уақыттық болса да, бір сергіп қалуға мүмкіндік береді. Заманауи туризм классификациясында weekend турлар қысқа мерзімді туризм ретінде қарастырылады. Дегенмен де, weekend турларды туризмнің белгілі бір түріне жатқыза алмаймыз. Себебі weekend турлар мақсаты әртүрлі болады. Яғни біреу дәл осы демалыс күндерінде экологиялық туризммен айналысса, ендігі біреу демалыс күнінде танымдық туризммен айналысуы мүмкін. Адам туризмнің қай түрімен шұғылданғаны емес, оның демалыс күндеріндегі жасаған саяхаты мен алған әсері маңызды. Weekend турлардың ерекшелігі дәл осы жағдаймен түсіндіріледі.
2 ҚАЗАҚСТАНДА WEEKEND ТУРЛАРДЫҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ
2.1 Weekend турларды дамыту алғышарттары
Саяхатшылардың саяхаттау мен демалыс өткізу аудандарын таңдауында табиғи ресурстар үлкен рөл атқарады. Бұл жағынан алғанда туристер өздері таңдау жасаған туристік аудандардың ландштафты мен климатына, өсімдіктер және жануарлар әлемінің бай болуына, спортпен айналысуға, аң аулауға, балық аулауға жайлы болуына көп көңіл аударады. Туристік аймақтың ресурстары қандай болса, рекреациялық әрекеттер мен түрлерді ұйымдастыру соған байланысты болады.
Қазақстан - шексіз жолдар мен қиял ғажайып табиғат ландшафтарымен ерекшеленетін Орталық Азияның ең ірі елі. Еліміздің аумағы рекреациямен айналысам деушілерге ерекше мүмкіндіктер береді. Мұнда аспанмен таласқан таулар мен жазық шөлді даланы, әсем көлдер мен ағысы қатты өзендерді бір күнде тамашалауға болады.
Қазақстан Республикасының әкімшілік құрылымы 14 облыс, республикалық маңызы бар 2 қала, 175 әкімшілік аудан, 84 қала, 35 ауыл және 7031 елді мекеннен тұрады. Еліміздің батысында Ақтөбе, Атырау, Батыс Қазақстан және Маңғыстау облыстары, ал солтүстігінде Ақмола, Павлодар, Солтүстік Қазақстан және Қостанай облыстары орналасқан. Қазақстанның оңтүстігінде Алматы, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Қызылорда облыстары, шығысында Шығыс Қазақстан облысы, ал еліміздің орталығын Қарағанды облысы алып жатыр.
Қазақстан - 2030 бағдарламасы негізінде қаралған, Қазақстан Республикасы туризмді дамыту тұжырымдамасында туристік сала еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуында маңызды орын алады, туризм жетістіктерінде рекреациялық ресурстар мен олардың нәтижелі пайдаланылуы қаралады. Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуында туризм индустриясы маңызды фактор болып табылып, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қaзақстан - бұл Еурaзия құрлығының жүрек тұсында орналасқан үлкен ел. Сондықтан мұнда ежелгі әлем мен қазіргі дүние, шығыс пен бaтыс көрші орналасқан деп айтуға болады. Қазaқстан үшін туризмнің дамуы қазіргі таңда өте маңыздылығын Президент Н.Ә.Нaзарбаев өзінің Қазақстaн - 2030 бағдарламасы негізінде халыққа жолдауында атап өткен. Осы бағдaрлама бойынша 2015 жылғa дейін өзінің мүмкіндіктері мен бәсекеге қабілеттілігі тұрғысынан перспективті сaлаларға ауыл шaруашылығы, ормaн, жеңіл және тамaқ өнеркәсібі, тұрғын үй құрылысы және инфрақұрылымымен қaтар туризм де кірген.
Туризм шаруашылықтың нысаны ретінде қажетті табиғи жағдайлардан және қоршаған ортаның сапалылығын қажет етеді. Туризмді ұйымдастыру үшін, ең алдымен табиғи жағдайлар болуы керек. Туризмнің табиғи ортаның сапасына, әртүрлілігіне қоятын талаптары өте жоғары:
- аттрактивтілік;
- табиғи кешендердің әртүрлілігі;
- климаттың комфорттылығы;
- ұтымды ылғалдылық;
- жер бедер сипаты;
- пейзаждың эстетикалық қасиеттері;
- ерекше табиғи нысандардың бар болуы: орман, мұздық, суат т.б.;
- географиялық ортаның экологиялық сапасы;
- рекреациялық жүктемеге деген шыдамдылық.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Қазақстанда қазіргі кезде ішкі туризмді дамыту өзекті мәселеге айналып отыр. Елімізде ішкі туризмді дамытудың бір бағыты ретінде weekend турларды ұйымдастыру мен дамыту мәселесі маңызды болып табылады. Қазақстанның барлық аймақтары туристік-рекреациялық ресурстарға өте бай болып келеді, бұл жағдай weekend турларды ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Weekend турлардың қалыптасуы мен дамуы халықтың жұмыс аптасының соңындағы демалысқа деген қажеттілігінен пайда болды.
Алғашқыда weekend турлар жұмыстан мүлде қолы босамайтын іскер адамдарға арналып жасалған болатын.
Қазіргі кезде weekend турлар халық арасында аса танымал болып отыр. Себебі мұндай турлар арқылы демалысыңды ұмытылмастай етіп өткізуге, жұмыс күндерінен кейін жақсы демалуға және келесі алдағы жұмыс күндеріне тамаша көңіл-күймен оралуға мүмкіндік береді.
Дипломдық жұмыстың тақырыбы Қазақстанның ішкі туризмін дамытуда weekend турлардың өзектілігі мен қажеттілігіне байланысты таңдалды. Қазақстанда weekend турлардың ұйымдастырылуы халық арасында енді ғана қолданысқа еніп отыр. Халықтың мұндай турларға деген қызығушылығы қаланың күйбең тіршілігі, экологиялық ластану сияқты жағымсыз әсерлерден құтылу ниетінде пайда болды. Weekend турлар халықты жүйелі ұйымдастырылған аз уақыттық демалыспен қамтамасыз етеді, физикалық және рухани күш-қуатын қалпына келтіріп, өмір сүру ортасын ауыстыру арқылы аз уақыт ішінде көп есте қаларлық сәттерді бастан кешіруге мүмкіндік береді.
Weekend турлардың аз уақыттық болса да, жоғары жиілікте өткізіліп тұруы халықтың әлеуметтік-мәдени іс-әрекетке белсене қатысуына әсер етеді, тікелей аймақтың экономикалық құрылымын дамытып қана қоймай, халықтың мәдени деңгейінің жоғарылауына да септігін тигізеді.
Бұл мәселе демалыс кунгі туризм ерекшеліктерінің қарама-қайшылықтарын тудырады. Біріншіден, рекреациялық қызметті ұйымдастырудың эффективті формасы ретінде көрінсе, екінші жағынан демалыс күнгі туризмнің рекреациялық потенциалын толығымен жүзеге асырмайтын заманауи жұмыс тәжірибесі ретінде көрінеді.
Демалыс күнгі туризмнің ерекшеліктерін зерттеудің негізінде демалыс күнгі туризмді ұйымдастыру бойынша қызметтің негізгі оңтайландырылған жағдайларын анықтап алу керек.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Қазақстанда туризмді дамыту мәселесін ескере отырып, ішкі туризм дамуының бір құралы ретінде weekend турларды ұйымдастыру мен дамыту.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
- жұмысты жазып шығуға септігін тигізетін дәл осы тақырыпты немесе осыған ұқсас жағдайларды талқыға салған әр түрлі авторлардың ғылыми жұмыстары мен құжаттарын жүйелеу және зерттеу;
- демалыс күнгі туризм құбылысын тереңінен түсіну үшін бос уақыт, бос кез, рекреация түсініктерінің мән-мағынасын ажыратып алу;
- демалыс күнгі туризмнің алдында тұрған шешу керек мәселелер мен тапсырмаларды біліп алу және қарау. Weekend турлар түсінігін, оның қызметтері мен классификациясын және толықтыруларын анықтау;
- weekend турлардың құрылымын сипаттау кезінде, олардың мақсаты мен міндеттерін, өткізу әдісі мен кезеңдерін, мақсатты аудиториясын анықтауда және болашақтағы турөнімді жылжыту эффективтілігінде жиналған мәліметтерді талдау және қорыту;
- Қазақстанда weekend турларды дамыту алғышарттарын анықтау;
- Қазақстан туризм нарығына талдау жасау арқылы, weekend турлардың маңыздылығын анықтау;
- ұйымдастырылатын weekend турларды саралау негізінде Қазақстандағы weekend турлардың классификациясын құрастыру;
- Тұзкөл көлі мен Көмірші шатқалы weekend турын құрастыру;
- weekend турларды ұйымдастыру мүмкіндіктері мен мәселелерін анықтау;
- зерттеу жұмысы негізінде Қазақстан туризмін дамытуға үлес қосу.
Зерттеу объектісі - демалыс күндерінде ұйымдастырылатын weekend турлар.
Зерттеу пәні - weekend турларды ұйымдастыру арқылы қызметті оңтайландыру.
Зерттеу әдістері:
- арнайы әдебиеттерді, құжаттарды, сонымен қатар интернет ресурстарды зерделеу;
- Қазақстан Республикасындағы осы бағыттағы туристік ағынның статистикасын жүйелеу;
- weekend турлардың ұйымдастырылуы бойынша туристік нарыққа талдау жасау;
- бақылау жүргізу.
Зерттеудің ғылыми жаңашылдығы Қазақстанда weekend турларды дамытумен байланысты теориялық және практикалық мәселелерді зерттеуден, ұйымдастыралатын weekend турлардың SWOT-талдауын және классификациясын құрастыру және болашақтағы даму жолдары мен бағыттары бойынша ұсыныстар берілуден тұрады.
Зерттеудің ақпараттық базасы ретінде Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі Агенттігінің, туризм саласы бойынша қабылданған құқықтық-нормативтік құжаттардың, сондай-ақ мерзімдік басылымдарда жарияланған мәліметтер мен интернет сайттарының ақпараттары, кітаптар, ғылыми мақалалар мен жұмыстар мәліметтері пайдаланылды.
Зерттеудің теориялық мәнділігі демалыс күнгі туризм терминологиясын қолдануда көптеген жетіспеушіліктер байқалатын, жеке-дара ерекшеліктерге ие болатын weekend турларды ұйымдастыру бойынша ақпараттарды жүйелеу талпынысы болып табылады. Сонымен қатар, Қазақстан туристік нарығындағы weekend турларды талдау арқылы олардың классификациясын құрастыру және де weekend турлардың мүмкіндіктерін анықтау болып табылады.
Зерттеудің практикалық мәнділігі бұл жұмыстың weekend турларды ұйымдастырушылар үшін (демалыс базалары, санаториялар, туристік фирмалар) әдістемелік көмекші құрал ретінде қолданылуымен түсіндіріледі.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер, қосымшалардан тұрады. Иллюстрация ретінде 6 кесте мен 17 сурет келтірілген. Дипломдық жұмыс 70 беттен тұрады. Жұмыс баспалық бетте орындалған.
1 WEEKEND ТУРЛАР ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТУРИЗМДЕГІ ОРНЫ
1.1 Weekend турлар түсінігі
Демалыс күнгі рекреация адамның өмірлік жетіспейтін қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталады: демалыс, қалпына келтіру, мәдени даму. Дегенмен де көптеген елдерде туристік-рекреациялық іс-әрекет тұрақтылығы мен алдағы уақытта дамуы маңызды фактор болып табылатын экономиканың жеке саласы ретінде қарастырылады. Оның негізгі түрлерінің ішінде курорттық-сауықтыру демалысы мен туризм бөлініп шығады [1].
Туризмнің даму мәселелері мен халықтың апта соңындағы демалысы, сонымен қатар оларды шешу бағыттары В.К. Мамутова, Б.В.Буркинского, В.К.Симоненко, М.И.Долишнего, А.Г.Бобковой, Г.М.Алейниковой, А.И.Серебрякова, А.П.Юрьева, Е.А.Желудковского, П.В.Гудзя, И.В.Бережной, С.К.Харичкова және тағы басқалардың еңбектерінде көрініс тапқан болатын. Ғылыми және арнайы әдебиеттерді саралау рекреациялық география бойынша шығарылымдардың демалыс жайында емес, тек қана туризм бойынша сұрақтарды талқыға салатынын көрсетіп отыр. Сондықтан да отандық әдебиет беттерінде рекреация мен туризмді синоним түсініктер ретінде, тіпті бір түсінік ретінде қарастырады, ал шындығына келсек, рекреация түсінігі өзіне туризмді, экскурсияны және күнделікті орнынан тыс жердегі демалысты қамтиды. Туризм - рекреацияның құрамындағы негізгі бөлік болып табылады. Рекреациялық тіркесімен қолданылатын барлық түсініктер туризммен немесе демалыспен байланысты сұрақтарға бағытталған. Жиі қолданылатын, 80-жылдары мектеп бағдарламасына енгізілген маңызды түсінік - рекреациялық ресурстар болып табылады [2].
Рекреациялық ресурстар түсінігінің көптеген анықтамалары қолданылады, дегенмен де олардың ішінде сәтті шыққандары мен шықпағандары да бар. В.И. Преловский рекреациялық ресурстарға табиғи құбылыстарды, үрдістерді немесе ландшафтың жеке элементтерін рекреациялық іс-әрекетті ұйымдастыру үшін қолдану деген анықтама береді. Ал осы жерден физикалық рекреация түсінігі туындайды.
Физикалық рекреация - қимыл-қозғалыс формасында әрекет ететін, педагогикалық тұрғыдан ұйымдастырылған белсенділік немесе адаптацияның стресстік реакция мен механизм заңдылығына сәйкес жұмысқа деген қабілеттіліктің шапшаң, созылмалы немесе патологиялық тұрғыдан төмендеуін қалпына келтіруге бағытталған әрекет болып табылады [3].
Қазіргі күнделікті өмірде адам стресстік жағдайларда жиі болады. Физикалық, ақыл-ойға және психологияға түсетін ауыртпалық қауіпі тәжірибелік тұрғыдан баршамызда да кездеседі. Бұл әсіресе қала тұрғындары үшін өзекті мәселе - біз үйден шыға салысымен айқай-шуға, шаң-тозаңға, газды ауаға және т.б. душар боламыз. Сонымен қатар мұндай өмір әрқашан да асығумен, тез жүрумен қоса, мұның бәрі адамның жағдайына, оның жұмысқа деген қабілеттілігі мен көңіл-күйіне негативті, яғни жағымсыз әсер етеді.
Weekend турларды ұйымдастыру мақсаты - демалыс күнгі жорықтарды өткізуді жұмыс күндерінен кейінгі рекреациялық тәсіл ретінде сараптау болып табылады.
Weekend турларды ұйымдастыру міндеттері:
1) Зерттеу мақсатымен тығыз байланыстағы теориялық негізді жарықтандыру.
2) Өткізіліп отырған шараның организмге әсерін бағалау.
3) Адамның күш-қуаты мен жұмысқа деген қабілетін аз уақыттың ішінде арттыру.
Сонымен бұл гипотезаның негізінде бірқалыпты физикалық ауыртпалық пен табиғатпен тілдесу туристік жорық қатысушыларының жұмыс күндерінен кейінгі күш-қуатын қалпына келтіруге және жұмысқа деген қабілеттілігін арттыруға көмектеседі деген қорытынды жатыр [4].
Адамның демалыс күндеріндегі рекреациялық іс-әрекетін қарастырмас бұрын, бос уақыт, бос кез және рекреация түсініктерінің мән мағынасын ашып алайық. Бұл түсініктерді дұрыс меңгеру бізге зерттеліп жатқан процессті толық түсініп, дұрыс қорытынды шығаруға мүмкіндік береді. Бізді қызықтырып отырған түсініктердің ең алдымен мазмұнды жақтарын анықтап алайық.
Бос уақыт түсінігі ең алғаш ХХ ғасырдың басында бюджеттің ғылыми-қолданбалы, әлеуметтік-статистикалық зерттеулері ақырындап дамып келе жатқанда пайда болды. Әлемнің көптеген елдерінде бос уақыт түсінігінің орнына бос кез (досуг) түсінігін қолданады. Бос уақыт, бос кез және рекреация түсініктерінің арақатынасын ажыратып алмастан бұрын, уақыт және әлеуметтік уақыт түсініктерін қарастыру қажет.
В.М.Пич: Уақыт - бұл түсінікпен біздің айналамызда өтіп жатқан барлық құбылыс ұзақтылығы мен реттілігіне орай өлшенеді, уақыт үзіліссіз, табиғатпен тікелей байланысты, сонымен қатар материяның кез-келген түрі уақытқа байланысты шектеулі және өткінші деп анықтама береді. Уақытпен адамның да, адам қоғамының да өмірі өлшенеді. Бос уақыт , бос кез және рекреация түсініктері байқап отырғанымыздай уақыттың белгілі бір бөлігінде іске асатын белгілі бір іс-әрекет түрінінің үйлесімділігі болып табылады.
Бос уақыт әлеуметтік уақыттың белгілі бір түрі болып табылады. Онымен іс-әрекеттің мәдениет жетістіктері мен мәдени құндылықтарды меңгерумен байланысты жеке өзін-өзі дамыту байланысты болып келеді [3].
Десек те, бұл түсініктердің нақты бір анықтамасы жоқ, өз кезегінде әртүрлі авторлар бос уақыт, бос кез және рекреация түсініктеріне әртүрлі анықтамалар береді. Ал біз үшін маңыздысы адамның бос уақытында өткізетін әс әрекеті болып табылады. Әрине, рекреациямен айналысу үшін таптырмас уақыт - демалыс күндері. Демалыс күндерін адам өз қажеттілігіне қарай әртүрлі ұйымдастыруына болады. Біреулер демалыс күндерін белгілі бір шаруасымен айналысу үшін асыға күтсе, енді біреулер демалыс күнін өзінің жақын адамдарымен серуендеуге, қыдыруға арнайды.
Адамның демалысқа деген қажеттілігін ескере отырып, соңғы жылдары әр түрлі әдебиет беттерінде және халық арасында weekend турлар түсінігі пайда болды. Әсіресе бұл түсінік батыс елдерінде кең түрде қолданылады. Біздің күнделікті қолданатын демалыс күнгі турлар түсінігі мен weekend турлар түсінігі бір мағынаны білдіреді. Weekend турлардың адамға тигізетін әсері мен оны ұйымдастырудың ерекшеліктерінен бұрын бұл түсініктің қайдан және бізге қалай жеткендігіне тоқталық өтейік.
Яғни weekend тур түсінігі екі сөздің қосындысынан weekend және тур сөздерінен құралып отыр. Weekend сөзі ағылшын тілінен енген, (week - апта + end - соңы) апта соңындағы демалыс күндері деген мағынаны білдіреді.
Демалыс күндері (сенбі және жексенбі); демалыс уақыты жұма күнгі кештен басталып, дүйсенбі күнге дейін жалғасады [5].
Әдебиет беттерінде бұл түсінік ең алғашқыда 1638 жылы зат есім түсінігінде қолданылған екен. Бұл кезеңде бұл түсініктің мәні аптаның соңы немесе бір жұмыстың соңы ретінде түсіндірілген. Ал 1901 жылы бұл түсінік етістік ретінде қолданыла бастаған. Яғни weekend - саяхаттап жүру, демалу деген мағынаны білдірген. Ал 1935 жылдан бастап сын есім ретінде қолданылады. Яғни weekend - демалыс күнгі деген мағынада түсіндіріледі [6].
Біз weekendті ұзақтығына байланысты былай жіктейміз:
oo classic Weekend - 3 күнге дейін
oo long Weekend - 4-5 күн
oo no Weekend - 6 күннен ары қарай
Ал тур сөзі баршамызға таныс болса керек. Тур дегеніміз клиентке біртұтас таратылатын және туроператордың еңбегімен өндірілген, белгілі бір маршрутқа және мерзімге арналған бастапқы (міндетті) туристік өнімнің бірлігі [7]. Яғни тур алдын-ала жасалынып, бағасы анықталып, дайын тұрады.
Яғни, weekend тур - бұл апта соңындағы сенбі, жексенбі немесе мерекелік демалыс күндері ұйымдастырылатын тур болып табылады.
Weekend турлар адамның алға қойған мақсаты, қатысушылар саны, олардың ерекшеліктеріне және демалыстың ұзақтығына байланысты әртүрлі болып келуі мүмкін.
Weekend турлар жеке адамға, ұжымдық және клубтық топтарға да арналуы мүмкін. Қазіргі кезде көпшілік арасында курорттық демалыс, тау-шаңғы, экскурсиялық және дайвинг турлар, бизнеске байланысты саяхаттар мен шопинг, үйлену тойларын ұйымдастыру және басқа да мерекелерді тойлау кең тарап отыр. Weekend турларды ұйымдастыру кезінде аз уақыттта көп мүмкіндіктерге жету концепциясын ұстану қажет. Яғни, демалысыңды сапалы, әрі естен кетпестей етіп ұйымдастыру шарт. Және де әр адамның және оның бос уақытының ерекшеліктерін де ескеру маңызды. Әрбір адам өзінің демалысын ұйымдастырған кезде, белгілі бір турфирманың көмегіне жүгінуі немесе өзі қалауы бойынша саяхаттауы мүмкін. Ұйымдастырылған тур кез-келген адам үшін пайдалы болары сөзсіз.
Weekend тур географиясы әртүрлі болуы мүмкін. Алыс шетелге барып демалуға немесе жай ғана өз еліңнің жақсы бір нүктесін таңдап, демалысты өткізуге болады. Шетелдегі weekend тур - бұл оңай және қарапайым. Дегенмен саяхаттың географиясы өте кең. Ең бастысы - 4 сағаттан көп уақыт әуеде болмайтын орындарды анықтап алу керек. Мұнан көп болса, онсызда жетпей жатқан алтын уақытымызды жоғалтып алуымыз мүмкін.
Weekend турлар - ерекше бір құбылыс. Басқа турлармен салыстырғанда бұл тур ерекше болып көрінеді. Күн санының аз болуы кемшілік ретінде көрінуі мүмкін. Дегенмен бұл салыстыруға байланысты. Теңіз жағалауындағы бір апта - әрине бұл үш күннен жақсы. Ал егер жеті күн жұмыста болмасаң, мұны өндіріс процессіне қайтсең де кіргізе алмайсың. Міне сен теңізге кетесің, сенің бүкіл жасаған жұмысың да суға кетеді деген сөз. Ал демалыс саған өте қажет. Мұндай жағдайдан шығу мүмкіндігі бар. Ол әрине - weekend турлар. Небәрі үш күнге теңізге барып келу - бұл демалыстың ең жақсы түрі десе де болады. Weekend үшін теңізге аттану - бұл нағыз жетістікті іс және стресстен, шаршаудан арылуға жүз пайызға кепілдік беретін әрекет. Теңіз жағасындағы бұл үш күн сен үшін жағажайда жатып демалуға, экскурсияларға қатысу мен кешкі ойын-сауыққа да мүмкіндік береді. Уақыт аз болған сайын адамда оны барынша ұзағынан қолдануға деген тілек қалыптасады. Әдеттегіден тыс weekend шет елдерге де бағытталуы мүмкін. Өзінің эффективтілігімен мұндай демалыс күндер кез-келген апталық демалысқа тең келері сөзсіз [8].
Қорытындылай келгенде, weekend тур бүгінгі күні туристік саланың көп кездесе бермейтін, өте сауатты жасалынған және демалыс күндеріне бағытталған жақсы демалыс түрі болып табылады.
1.2 Weekend турларды ұйымдастыру технологиясы
Белсенді демалыс - денсаулықты жақсартудың басты кілті. Қимыл - қозғалыс жасап, бір серуендеп қайту жұмысқа деген қабілетті қалпына келтіру, шаршауды жеңу мен көңіл-күйді жақсартуға жай ғана отырып немесе жатып демалудан көп және толыққанды көмектеседі. Белсенді демалысқа ерекше ден қоятындар физикалық қалпын жақсы сақтайды және де жүрек қантамыр жүйесінің ауруларының не екенін білмейді. Мұндай адамдар қартайған шағында да жоғары шығармашылық күшке ие болады [9].
Толыққанды демалыссыз жасап жатқан еңбегіміздің де жоғары табысты болмайтыны баршамызға белгілі. Дегенмен де, өкінішке орай көпшілік адамдар, әсіресе жастар міндетті түрде теледидармен, жұмсақ жиһаз, кілемдермен жабдықталған қалалық зәулім ғимарат пәтерінің интерьерінде, жайлы жағдайдағы демалысты дұрыс көреді. Сонымен қатар демалыс күніне жұмыстарының көпшілігін орайластырып қояды. Осылайша олардың демалыстары табиғаттан оқшауланған түрде, төртбұрышты бетон қабырғаның айналасында өтеді.
Өзіңе нағыз демалыс үшін демалыс күніңді арнап, кішігірім саяхатқа аттанған ең дұрысы, пайдалысы және қызықтысы болар еді.
Алғашқыда weekend турлар демалысқа мүлде уақыты болмайтын, толық айлық демалыс туралы айтпақ түгілі, тіпті апталық демалысқа шығуы қиын іскер адамдарға арналған болатын [10].
Біз әрдайым демалыс күндерді бір сергіп қалу мақсатында асыға күтеміз де, бірақ оны үй жағдайында, үй шаруасымен айналысу арқылы өткіземіз. Демалыс күндері өзіміз үшін нағыз демалысты жасап, табиғаттың әртүрлі таңғажайыптарымен танысып, ескі қалалар мен мұражайларға барып, демалыс күндердегі турларға қатысуға не жетсін?! Бұл кішігірім саяхаттардың ең бір тартымдылығы - мүмкіндіктердің әртүрлі болуы. Мұндай турлар жан-жақты әртүрлі бағыттағы бағдарламаларды ұсынады: отбасылық саяхаттар, ұжымдық немесе достар тобымен турлар. Ғашық жұптар өздері үшін демалыс күнгі турларды романтикалық етіп ұйымдастырып алуы да мүмкін. Weekend турлар сияқты кішігірім саяхаттар күнделікті күйбең тіршіліктен алыстап, жақсы демалуды қамтамасыз етеді. Туристік фирмалар мұндай турларды ұйымдастыру кезінде әрбір бөлшегіне дейін ерекше мән беріп, турдың дұрыс өтуін қадағалайды. Мұның құрамына жайлы автобус, тамақтандыру мен орналастыру орны да кіруі мүмкін. Weekend турлар - жұмыстағы қызметтестерді дұрыс тануға, жаңа адамдармен танысуға және отбасы беріктігін нығайтуға үлкен мүмкіндіктер береді [11].
Weekend турлар 2-3 күнді қамти отырып, әр түрлі туризм түріне бағытталады:
Танымдық туризм - бұл туристтердің жас ерекшеліктерін ескермей, тек қана қызығушылықтарына бағытталады. Адамды көп нәрсе қызықтыруы мүмкін, дегенмен де адам үшін бұрын соңды көрмеген, естіп, білмеген нәрсені аңғару маңызды нәрсе. Сондықтан да нарықты зерттеген кезде немесе жарнама кезінде туристік маршруттың дәл осы жағына ерекше мән берген дұрыс.
Танымдық турлардың екі түрі кездеседі:
1) Стационарлық турлар - туристтің бір қалада немесе бір орталықта болуымен сипатталады;
2) Маршруттық турлар - көптеген елді мекендер мен қонақжайлылық орталықтарын көру, саяхаттың құралған маршрут бойынша жүруі.
Ойын-сауықтық турлар (weekend турлардың негізі). Мұндай турлардың басты мақсаты - туристік саяхат барысында көңіл көтеру болып табылады. Ойын-сауықтық турлар өзінің ұзақтығы бойынша қысқа мерзімдік болып табылады. Олардың ұзақтылығы көп жағдайда 2-4 күнді құрайды. Солардың ішіндегі ең кең таралған ойын-сауықтық турлар апта соңындағы турлар (weekend tour) болып табылады. Негізгі бағдарламалар - экскурсиялық және ойын-сауықтық бағытта болады. Экскурсия бәрімізге белгілі - қалалық шолу бағытында жүргізіледі. Негізгі бағыты - белгіленген түр бойынша ойын-сауықты қамтамасыз ету. Мұндай турларда көрсетілетін қызметтің бір түрі - демалыс өткізіліп отырған орында мерекелік бағдарламаларға, әр түрлі іс-шараларға қатысу болып табылады. Тематикалық саябақтарды тамашалағанда - оны аралап көру маңызды (туристерді кіру билеттерімен қамтамасыз ету). Сонымен қатар көңіл көтеру бағытындағы кешкі іс-шаралар өте маңызды болып келеді (мейрамханалар, арнайы концерттік бағдарламалар және т.б.). Тамақтандыру көп жағдайда жартылай пансион (таңғы ас, кешкі ас) бағытында іске асады. Кешкі ас мерекелік іс-шараның ерекшеліктері мен маңызы қарай турөнім бағасына кіруі немесе кірмеуі де мүмкін. Сондықтанда бос уақытты ұйымдастыру кезінде немесе кешкі экскурсиялық бағдарлама жасағанда кешкі асты нақтылап алған дұрыс.
Көңіл көтеру турлары әртүрлі болып келуі мүмкін:
1) Белгілі бір периодтық немесе бір реттік турлар - мереке кезінде ұйымдастырылады (рождестволық турлар), демалыс кезіндегі дәстүрлі өткізілетін мерекелер (Венеция, Рои-де-Жанейро) болуы мүмкін немесе бір рет өткізілетін оқиға немесе іс-шара (мысалы, ұлттың белгілі бір жасқа толған уақытын тойлау және т.б.).
2) Жүйелі, немесе әрқашан әрекет етуші турлар - белгілі бір орында әрқашан өткізіліп отыратын ойын-сауық (Диснейленд немесе өзге де тематикалық саябақтар, Лас-Вегас казинолары (АҚШ) мен Сан-Сити (Оңтүстік Африка) казинолары; өзге де кішігірім және атағы әлі таныла қоймаған туристерді тартатын, ойын-сауық орындары [12].
Экологиялық турлар - экотуризм түсінігі саяхаттардың үлкен ауқымын қамтиды, яғни кішігірім мектеп балаларына арналған танымдық турлардан бастап ұлттық саябақтар мен қорықтарда өтетін туристік жүйелі бағдарламаларды қамтып отыр. Бұл туризм түрінен түсетін пайданы табиғатты қорғау мақсатында өткізілетін іс-шарларды қаржыландыруға жұмсауға болады.
Іскерлік туризм - іскерлік мақсатында өткізілетін туристік саяхаттар.
Weekend турларды сәтті өткізу кезінде маңызды атқарылатын жұмыстар мен әдістердің екі тобы анықталуы мүмкін.
Туристік қызмет көрсетудің бағдарламасы:
- орналастыру орыны;
- бос уақыт ойын-сауықтық қызметтер;
- тамақтандыру;
- спорттық бағдарламалар;
- экскурсиялық қызмет;
- транспорттық қызмет;
- шаруашылық қызмет және т.б.
Бұл қызметтердің жиынтығынан туристерге қызмет көрсету бағдарламасы құрастырылады. Бағдарламалық қызмет көрсету тұрғысынан туристік бағдарламалар - бұл әрдайым тақырыптық бағыттар. Турдың тақырыбына байланысты саяхат мақсаты мен жайлылық деңгейіне орай қызметтердің белгілі бір тобы анықталады. Сондықтан да бағдарлама саяхат мақсатына байланысты негізгі қызметтерден және де қосымша және ілеспелі қызметтерден тұрады [13].
Бағдарламалық қызмет көрсетуді туризмге енгізу үшін келесідей жағдайлар қажет:
- арнайы дайындық, алдын-ала дайындық және туристік кадрлардың квалификациясын көтеру үшін;
- рекреациялық сабақтардың мазмұны мен құрылымдарын жасау үшін;
- туристік инфрақұрылымды белсенді дамыту үшін;
- жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік қолдау үшін;
- тұтынушылар құқығын қорғауға кепілдік;
- сұранысты қалыптастыруды ұйымдастыру кезінде тұтынушы өз демалысының бағдарламасын құрастыруға қатысатындай болуы тиіс.
- тұтынушылардың әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктері мен қызығушылықтарына қарай әртүрлі топтарға қызмет көрсеткенде сараланған әдісті қолдану;
- туристік кәсіпорынның бағдарламалық қызмет көрсетуінің арнайы түрі бойынша мамандануы.
Туристік демалыс бағдарламалары мен саяхаттарды саралау кезінде мынадай параметрлер бөлініп шығуы мүмкін:
- рекреациялық қызметтің негізгі түрлері (рекреациялық сабақтар, үдерістер және сабақтар жүйелері);
- бағдарламаға қатысушы халықтың негізгі тобы;
- бағдарлау сатысы және материалдық-техникалық базаның, рекреациялық ресурстардың және туристік инфрақұрылымның деңгейі;
- кеңістік-уақыттық локализация, әлеуметтік-қызметтік бағытталу (қалпына келу, қарым-қатынас жасау, тану) [14].
Бағдарламалық қамтамасыз ету ең алдымен клиенттердің ұмтылыстары мен ынталарын қолданады. Дегенмен де олардың барлықтары бірдей нәтижелі және бағытталған болып келмеуі де мүмкін. Сондықтан да оларды суреттеген кезде туристтің ынтасына сәйкес оның таңдауында бірнеше шарттық классификацияны ұстап тұру қажет.
Саяхатты таңдаған кезде туристтің ынтасы әртүрлі болуы мүмкін және ол көптеген факторларға байланысты болады. Олардың ішінде әрине, туристтің жасы, табыс көзі, ұлттық ерекшеліктері, тіпті сән де маңызды рөл атқарады. Дегенмен де мамандар ынтаның көптүрлілігіне қарамастан, туристік нарықтың көптеген тұтынушыларында кездесетін ең көп таралған ынта түрлерін бөліп көрсетеді. Олардың негізінде әлемде кең таралған стандартты қызмет көрсету бағдарламалары жасалынады. Бағдарламаларды таңдағанда сонымен қатар, экономикалық, климаттық-аймақтық және басқа да түсініктер маңызды.
Кез-келген тур түрі бағдарламаға байланысты туристтерге қызмет көрсетуді ұйымдастыру кезінде, уақытты бөлу мен қызметтерді жеткізу, туристтерге қызмет көрсету технологиясы кезінде ерекшеліктерге ие болады. Сондықтан қызмет көрсету бағдарламалары саяхаттың бастапқы мақсатынан шыға отырып құрылады. Барлық бағдарламалар құрастырылу кезінде мына қағиданы: Саяхат мақсаты - тур түрі ескеріп жұмыс істейді [15].
Саяхаттаушылар weekend турларды өз мақсаттарына сәйкес таңдайды. Біреулер табиғат аясында жай ғана серуендеп, тыныш демалысты қаласа, енді біреулер экстремальді демалысты басынан өткізгісі келеді. Осыған байланысты weekend турлардың түрлері әртүрлі болып келеді.
Егерде турды ұйымдастыру кезінде бұл негізгі қағида орындалмайтын болса, ол қаншалықты жоғары дәрежелі қызметтерді қамтыса да, турист одан өзіне қажеттіні ала алмаса, құрастырылып отырған бағдарлама құрдымға кетті деген сөз. Мысалы, ол денсаулығын қалпына келтіруді ойлады, бірақ экстермальді тау жорығына тап болды, мұндай жағдайда туристтің әсері жағымсыз болады. Соңында мұндай қызметке сұраныс төмендейді. Сонымен өатар мұндай жағдай клиенттің қажеттілігі мен қалауын ескермей жасалынған жөнсіз бағдарламаларға да қатысты болады. Кез-келген қызмет көрсету бағдарламасы белгілі бір тұтынушыларға және олардың көздеген мақсаттарына бағытталып жасалуы керек [13].
Сонымен, weekend турлар - демалыс күндері ұйымдастыруға мүмкіндік беретін көрнекті, ең алдымен қолжетімді демалыс. Мұндай турларға отбасылық машахаттан алыстап, достармен бірге баруға болады. Демалыс күндердегі турлар шаршаудан арылып, өмірге деген сүйіспеншілікті күшейтуге мүмкіндік береді. Немесе мұндай уақытты ешкім мазаламайтын, тыныш, ыңғайлы орында өзіңнің отбасымен өткізуге де болады. Ал белсенді туристтер үшін мұндай демалыс күндерінде 2-4 күнге сергектіктің жақсы қуаты мен көптеген әсерлерге толы жорыққа барып қайтуға болады.
1.3 Заманауи туризм классификациясындағы weekend турлардың орны
Туризм индустриясының міндеті адамның физикалық және мәдени деңгейін көтеру, рухани қажеттілігінің толықтай қанағаттандырылуы, оның біліміне, қоғамдық өзін-өзі ұстауына жағымды әсер қалыптастыру болып табылады.
Қазіргі туризм классификациясы туристік шаруашылықты, туристік қозғалысты, жалпы туризмнің аумақтық ұйымдастырылуы мен дамуын жоспарлау үшін қажет. Бұл классификацияның мәні - туризмнің жеке түрлерін бөліп көрсету.
Қазіргі уақытқа дейін туризмге нақты классификация жасалынбаған, себебі, қазіргі туризмнің таза бір түрін, формасын бөліп көрсету мүмкін емес. Бірақ, классификация туризм мен оның инфрақұрылымының дамуын зерттеу үшін, белгілі бір туристік қызметтер сұранысын анықтау үшін, сонымен қатар туризмнің материалдық-техникалық базасының дамуын жоспарлау үшін қажет.
Туризмді әр түрлі белгісіне қарай: мақсатына, саяхаттың мерзімі мен ұзақтығына, қозғалыс түріне, орналасу орнына, саяхатқа қатысушылардың құрамының сапасына және т.б. классификациялауға болады.
Туристік ағымның бағыты мен сипаты бойынша, сонымен қатар құқықтық статусы бойынша туризм екі үлкен класқа бөлінеді: ішкі және халықаралық туризм. Ішкі туризм - бұл азаматтардың өз елі ішіндегі қозғалысы. Ішкі туризм дегеніміз демалыс, спорттық, танымдық және басқа да мақсаттармен адамдардың өз елінің ішінде саяхаттауы. Бұндай саяхаттар кезінде турист шекарадан өтпейді, туристік құжаттарды толтырмайды. Күнделікті ұлттық ақша айналым құралы, ал туристтің ана тілі қатынас құралы болып табылады. Мұндай саяхаттарды ұйымдастыру қиынға түспейді, сондықтан олар туристік сапарлардың 80-90%-ын құрады, ал ішкі туризмге жұмсалатын қаражат халықаралық туризмінен 5-10 есе артық.
Сапардың ұзақтығына қарай туризм қысқа (демалыс күнгі немесе уикэнд туризмі және көршілес шекара маңындағы туризм) және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Адамдардың үш тәулікке дейінгі келуін қысқа мерзімді туризм дейді. Қысқа мерзімді сапар - туризмнің бұқаралық түрі болып саналады.
Қазіргі кезде бұқаралық туризм ұғымы туристік қозғалыстың демократиялануы мен кеңеюін көрсетеді. Бұқаралық туризм ұғымы ХХ ғасырда ақсүйектер туризмі ұғымына қарсы мағынада енгізілген. Бұқаралық туризм - халыққа қол жетімді туризм түрі болып саналады [7].
Туристік сапар жасау түрткілерінің ең бастысы - демалу. Әрине, бұл ең алдымен әдемі жерлерде, яғни туристік аттрактивтілігі жоғары жерлерде (теңіз жағалауы, таулар, көлдер мен өзендер сияқты) жүйелі демалыс, уикэнд кезінде жанұясымен бірге демалу.
Рекреациялық туризмге демалыс пен уикэнд өткізу, спорт пен рекреация, мәдени шаралар, туған-туысқандарға барып шығу сияқты мақсаттарда жасалатын саяхаттар жатады [16].
Рекреациялық туризм шеңберінде этникалық, әлеуметтік және уикэнд түрлерін де бөлуге болады.
Экологиялық туризм (экотуризм) - жақында ғана жасыл қозғалыс толқынында пайда болды және елдің тұрақты даму концепциясына байланысты ол батыста кең дами бастады [17]. Экотуризмді көпшілік туризмнің баламасы ретінде қарайды. Сондықтан да оның қалыптасқан туризмнен айырмашылықтары бар. Олар төмендегідей негізгі белгілер:
- экoтуризмнің басты объектісі болатын ерекше табиғи көрікті, көзтартарлықтай жерлері болуы;
- туризм индусриясының жоспарлы дамуының aрқасында қолданғанмен, тозбайтындай табиғи және мәдени потенциалды территорияның болуы;
- басқаларға қарағанда төмен капиталды, материaлды және энергосыйымдылығының болуы;
- экотуризмнің ең күрделі мақсаттарының бірі - экологиялық білім беру және экологиялық ойды қaлыптастыру;
- бүтіндей мемлекетті немесе жеке аудaндардың әлеуметтік экономикасын көтеретіндей дәрежеде болуы.
Қысқа уақыттық табиғатта уикэндте демалудан бастап табиғи жаратылыс тақырыбына ғылыми зерттеулер жүргізуге дейін экологиялық туризм туристтік ағымдарды әртүрлі мақсаттармен қамти береді.
Weekend туризмі (мерекелік туризм). Бұл туризмнің ең сүйікті түрлерінің бірі. Жұмыс орны мен тұратын жерінен тыс, бірaқ онша алыс емес жерде демалу қажеттілігінен туындайды. Weekend туризмі ұйымдaстырылған (топтық) немесе жеке weekend туризмі болуы мүмкін. Туристер әртүрлі көлік құралдарын, ең алдымен меншікті aвтомобильдерін қолданады. Туризмнің бұл түрі өте жиі екінші баспанаға бару түрінде өтеді [7].
Демалыс күндердегі саяхаттар - белсенді туризмнің қарапaйым формасы, ол ірі және өте ірі қала тұрғындары үшін тартымды. Урбандалу процессі, адамдaрдың шектеулі кеңістіктегі қозғалысы, бір-бірімен қарым-қатынас жасаудың жеткіліксіздігі, табиғи ортaмен байланыстың болмауы адaмның өзінің жеке әлеміндегі түңілуге алып келеді. Бұл өткір проблеманың шешімі бүгінгі күні демaлыс күндеріндегі саяхаттар болып табылады. [18]
Бос уақытты өткізудің бұл формaсы әсіресе балалaр үшін өте маңызды, себебі осы іс-әрекеттің негізінде оларда қарым-қатынас жасау, тану, еңбекке дайындалу сияқты мүмкіндіктер пaйда болып, әлеуметтік тәжірибе қалыптасады. Мұндай саяхаттар арқылы балaлар өз-өзіне қызмет көрсете білуді, ұйымшыл болуды, жауапкершілікті үйренеді.
Демалыс күндердегі саяхаттардың тағы да бір ерекше айта кететін қыры баланың тәуелсіз қимылдау мүмкіндігінің болуы, бала әр қадамы арқылы жаңа дүниені көріп, оны үйренеді.
Демалыс күндердегі саяхаттар өзіне келесі кезеңдерді біріктіреді: дайындық кезеңі, өткізу кезеңі мен нәтижеге жету кезеңі. Бұлардың барлығы туристік іс-әрекеттің циклін құрайды.
Демалыс күндердегі саяхаттардың мақсаты топтың құрамы мен өлкенің туристік мүмкіндіктеріне байланысты болады, олардың жасы мен мамандығын ескермей барлығы үшін танымның болуы маңызды. Тарихи және табиғи ескерткіштермен танысу, саңырауқұлақтар, жемістер, емдік шөптерді жинау, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін бақылау, ойындар мен жарыстарды өткізу демалыс күнгі саяхатты мазмұнды әрі есте қаларлықтай етеді.
Белсенді демалыстың ең қолжетімді түрлерінің бірі, денсаулықты қалпына келтірудің ең бір мүмкін болар негізі демалыс күнгі туристік саяхаттар болып табылады [19].
Дұрыс ұйымдастырылған және жақсы өткізілген саяхат денсаулықты жақсартады, организмді шынықтырады және еңбекке деген күш-қуатты арттырып, ептілікке, шыдамдылыққа, тұрақтылыққа баулиды. Саяхат барысында ұйымшылдық қасиет қалыптасып, табиғатқа деген сүйіспеншілік артады және туристтің ой-өрісі кеңейіп, рухани шыңдаудың шарықтау шегіне жетеді. Мұндай саяхаттар әртүрлі физикалық дайындықтағы және әртүрлі қызығушылықтағы кез-келген жастағы адамдар үшін қолжетімді болып келеді.
Саяхат барысында турист ерекше жылулық ортасына тап болады, адамдармен әңгіме құрып, жаңа таныстар, тіпті өзіне жаңа достар да тауып жатады.
Соңғы уақыттарда демалыс күнгі саяхаттарға жас адамдар қызығушылығы артып келеді. Туризммен ертерек айналысу, бастаудың ешқашан да кеш болмайтынын білсек те, барынша көп пайда тигізетін әуестену болып табылады [8].
Саяхаттар жергілікті жерлерді бағдарлау, алғашқы медициналық көмек көрсету, жолсыз жерлерді жүріп өту, бөгеттерді артқа тастау, өзендер мен аңғарларды кесіп өту, ашық аспан астында тағам дайындау және т.б. сияқты іс-әрекеттерді игеріп алуға да көмектеседі [20].
Демалыс күнгі саяхаттар әсіресе ой еңбегімен шұғылданушылар үшін қажетті демалыстың түрі болып табылады. Сондықтан да педагогтер мен дәрігерлер үшін, инженерлер мен техника қызметкерлері үшін, ғылым мен мәдениет қайраткерлері үшін, шаруашылық қызметкерлері, жалпы адамдар үшін мұндай демалыстардың маңызы өте зор. Бұл үшін жиі-жиі сенбі, жексенбі күндері, мереке күндері қыс, жаз, көктем, күз демей, кез-келген ауа-райында белсенді демалысты өткізіп отыру керек. Демалыстың ең жақсы түрі - бұл туризм, бос уақыт мәдениетінің шынайы іске асырушысы.
Демалыс күндеріндегі турлар - туризмде және адам өмірінде ерекше маңызға ие. Weekend турларды көптеп ұйымдастыру - бұл ішкі туризмді дамытудың құралы. Weekend турлар (демалыс күндердегі турлар) - бұл шынайы мазмұнды қамтыған, жұмыс күндеріндегі ауыртпалықтарды ұмыту мен ерекше көңіл күйді қалыптастырудағы ұмытылмас демалыс күндері. Weekend турлар - күнделікті өмір сүретін кеңістікті ұмытып, жақсы әсер алуға ерекше мүмкіндік. Қазіргі кезде weekend турларға бүкіл әлемде сұраныс артып отыр. Себебі адам күнделікті жұмыстан қажиды және жақсы жағдайда өзіне жағысды атмосфера қалыптастырып демалғысы келеді. Бірақ жұмыстан шыға алмайтын адам үшін бұл бір қолы жетпес дүние секілді көрінеді. Ал weekend турлар - мұндай мәселені онай шешіп, аз уақытта жақсы демалып қалуға мүмкіндік береді.
Баршамызға белгілі weekend турлар әлемде барған сайын үлкен жетістіктерге жетіп отыр. Дегенмен бұл жағдайға таң қалмауға да болады. Олар жаңа қызықты елдерді көруге мүмкіндік береді, сондай-ақ уақытты көп жоғалтпауды қамтамасыз етеді. Жұмысбасты адамдар үшін мұндай демалыс басты шешім болары сөзсіз. Егерде сізді де осындай демалыс қызықтырса, сізге оның қыр-сыры туралы барынша көп мәлімет білу қызықты болады. Өзіңнің туған өлкеңдегі саяхатты таңдау демалыс күндердегі турларды таңдауда дұрыс шешім болатындығынан бастайық. Мұндай шешім өте жеңіл болатыны баршамызға белгілі. Сонымен қатар қымбат уақытты әуеде ұшу мен жолда өткізгеннен гөрі қысқа демалысыңызбен рахаттанғаныңыз әлдеқайда артық. Дегенмен де weekend үшін шетелге баруды да ысырып тастауға болмайды. Сондықтан да аз уақыттық болса да жаңа бір елде болу үшін сізге қажетті құжаттарды дайындау керектігін естен шығармау керек. Мысалы, сіз Италияда өзіңіздің демалысыңызды өткізгіңіз келсе, weekend тур үшін шетелдік төлқұжаттар өзге сізге италиялық визаны рәсімдеуге де тура келеді.
Қарапайым турпакетті сатып алғанның өзінде де, weekend турды таңдауда сізде ең алдымен қайда барған дұрысырақ болады деген ой пайда болады. Жоғарыда айтылып өткендей бүгінгі күні сіз кез-келген бағытты таңдай аласыз. Сіз Египетті немесе түрік курорттарының бірінде де демала аласыз. Бұл жағдайда сіздің ұшу күніңіз жұмаға, ал үйге қайту күніңіз жексенбінің кешіне бағытталады. Еуропалық елдер де weekend үшін ашық. Сіз автобуспен жүріп те, шетелдік елдердің көптеген тартымды орындарын тамашалай аласыз.
Егерде сізді шетелдегі үйлену тойы қызықтырса, онда weekend турды сатып алу ең дұрыс шешім болар еді. Бұл жағдай шетелде неғұрлым аз болған сайын, жолдаманың бағасы да арзан болады дегенмен түсіндіріледі. Сіздің қуанышыңызды өзге елде атап өту сіз үшін де, жақын адамдарыңыз үшін де ерекше қуаныш болатыны сөзсіз.
Weekend турларды сатып алғаныңызға өкініп қалмау үшін, келісімшарттың бөлімдерімен дұрыс танысу керек. Мұндай саяхаттарды көп жағдайда ақшасы аз емес, демалыс үшін уақыты аз туристтер көп таңдайды. Егерде келеңсіз жағдайлар туған болса, бұл мәселені тек қана келісімшарт негізінде ғана шешуге болады [21].
Қорытындылай келгенде, демалыс пен туризм үшін weekend турлардың маңызы ерекше болып табылады. Weekend турлар күнделікті күйбең тіршіліктен бір сәтке алыстап, жұмыс күндерінен кейінгі аз уақыттық болса да, бір сергіп қалуға мүмкіндік береді. Заманауи туризм классификациясында weekend турлар қысқа мерзімді туризм ретінде қарастырылады. Дегенмен де, weekend турларды туризмнің белгілі бір түріне жатқыза алмаймыз. Себебі weekend турлар мақсаты әртүрлі болады. Яғни біреу дәл осы демалыс күндерінде экологиялық туризммен айналысса, ендігі біреу демалыс күнінде танымдық туризммен айналысуы мүмкін. Адам туризмнің қай түрімен шұғылданғаны емес, оның демалыс күндеріндегі жасаған саяхаты мен алған әсері маңызды. Weekend турлардың ерекшелігі дәл осы жағдаймен түсіндіріледі.
2 ҚАЗАҚСТАНДА WEEKEND ТУРЛАРДЫҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ
2.1 Weekend турларды дамыту алғышарттары
Саяхатшылардың саяхаттау мен демалыс өткізу аудандарын таңдауында табиғи ресурстар үлкен рөл атқарады. Бұл жағынан алғанда туристер өздері таңдау жасаған туристік аудандардың ландштафты мен климатына, өсімдіктер және жануарлар әлемінің бай болуына, спортпен айналысуға, аң аулауға, балық аулауға жайлы болуына көп көңіл аударады. Туристік аймақтың ресурстары қандай болса, рекреациялық әрекеттер мен түрлерді ұйымдастыру соған байланысты болады.
Қазақстан - шексіз жолдар мен қиял ғажайып табиғат ландшафтарымен ерекшеленетін Орталық Азияның ең ірі елі. Еліміздің аумағы рекреациямен айналысам деушілерге ерекше мүмкіндіктер береді. Мұнда аспанмен таласқан таулар мен жазық шөлді даланы, әсем көлдер мен ағысы қатты өзендерді бір күнде тамашалауға болады.
Қазақстан Республикасының әкімшілік құрылымы 14 облыс, республикалық маңызы бар 2 қала, 175 әкімшілік аудан, 84 қала, 35 ауыл және 7031 елді мекеннен тұрады. Еліміздің батысында Ақтөбе, Атырау, Батыс Қазақстан және Маңғыстау облыстары, ал солтүстігінде Ақмола, Павлодар, Солтүстік Қазақстан және Қостанай облыстары орналасқан. Қазақстанның оңтүстігінде Алматы, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Қызылорда облыстары, шығысында Шығыс Қазақстан облысы, ал еліміздің орталығын Қарағанды облысы алып жатыр.
Қазақстан - 2030 бағдарламасы негізінде қаралған, Қазақстан Республикасы туризмді дамыту тұжырымдамасында туристік сала еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуында маңызды орын алады, туризм жетістіктерінде рекреациялық ресурстар мен олардың нәтижелі пайдаланылуы қаралады. Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуында туризм индустриясы маңызды фактор болып табылып, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz