Кванттық химияның даму тарихы. кванттық химиядағы есептеу әдістері. нанотехнология
I.Кіріспе
1)Кванттық химия туралы түсінік
II.Негізгі бөлім
1) Кванттық химияның пайда болуы(компьтерге дейінгі мерзім)
2)Кванттық химияның дамуы(компьтер ғасыры)
3) Кванттық химияда қолданылатын есептеу әдістер
4)Кванттық химия жемісі (нанотехнология)
III.Қорытынды
1)Кванттық химия туралы түсінік
II.Негізгі бөлім
1) Кванттық химияның пайда болуы(компьтерге дейінгі мерзім)
2)Кванттық химияның дамуы(компьтер ғасыры)
3) Кванттық химияда қолданылатын есептеу әдістер
4)Кванттық химия жемісі (нанотехнология)
III.Қорытынды
Қорытындылай келгенде кванттық химия 20 ғасырда бастау алған. неміс ғалымдары В.Гайтлер мен Ф.Лондон (1927) сутек молекулалары үлгісімен ковалентті байланыстың кванттық механикалық интерпретациясын ұсынды.
1931 жылы Дж.Слейтер мен Л.Полинг бұл ұсынысты әрі қарай дамытып, оны валенттік байланыс әдісі деп атады. 1928 жылы Ф.Хунд , Р.Малликен , Дж. Леннард-Джонс ( 1929) және Э.Хюккель(1930) қазіргі кезде кеңінен таралған молекулалық орбиталдар әдісінің негізін қалады. 1927 жылы Д. Хартридің, ал1930 жылы В.А. Фоктың өзара келісімді өріс әдісі, сондай-ақ, Дж. Слейтердің (1929 – 30) математикалық негіздегі конфигурациялық өзара әсер әдісі туралы еңбектері жарық көрді. Х.Бете (1929) мен Дж.Ван Флек (1932 – 35) кристалдық өріс теориясын ашты.
Бұл ғалымдардың ашқан жаңалықтары мен енгізген заңдары ғылымның дамып, жетілуіне зор ықпалын тигізді.
Қазіргі кездегі кванттық химияның барлық бөлімдерінің теориялық негізі болып табылады: органикалық және бейорганикалық химия, физикалық химия, сонымен қатар спектроскопияның әр түрлі түрлері.
Бүгінгі таңда кванттық химия заттардың атомдық және электрондық құрылыстарын зерттейтін ең арзан қолжетімді және әмбебаб әдіс болып табылады.
Кванттық химия көптеген ғылыми мәселелерді жетістікпен шешіп береді, спектроскопиялықтың көмегімен заттардың құрылысы химиялық реакциялардың жүру механизмі анықталады солардың ішінде биологиялық және биологиялық активті заттар олардағы атомдар мен электрондардың құрылысы, жаңа келешегі жоғары материалдар мысалы асқын өткізгіштер, элементарлы көміртектің пішіндері, ауыспалы металдардың комплекстері, әр түрлі кристалдық және молекулалық құрылыстағы иондар мен атомдардың динамикалық қасиеттері зерттеледі. Кванттық химия дамуының нәтижесі мынау қазіргі техника әлемі десек те болады . Қазіргі қолданыстағы заттарсыз біз өмірімізді елестете алмаймыз , себебі олар өміріміздің құрамдас болігі іспеттес . Менің ойымша, кванттық химияның ашылмаған сырлары әлі де жетерлік . Сол құпия квант әлеміне бас сұғуға бүгінен дайындалу керек .
1931 жылы Дж.Слейтер мен Л.Полинг бұл ұсынысты әрі қарай дамытып, оны валенттік байланыс әдісі деп атады. 1928 жылы Ф.Хунд , Р.Малликен , Дж. Леннард-Джонс ( 1929) және Э.Хюккель(1930) қазіргі кезде кеңінен таралған молекулалық орбиталдар әдісінің негізін қалады. 1927 жылы Д. Хартридің, ал1930 жылы В.А. Фоктың өзара келісімді өріс әдісі, сондай-ақ, Дж. Слейтердің (1929 – 30) математикалық негіздегі конфигурациялық өзара әсер әдісі туралы еңбектері жарық көрді. Х.Бете (1929) мен Дж.Ван Флек (1932 – 35) кристалдық өріс теориясын ашты.
Бұл ғалымдардың ашқан жаңалықтары мен енгізген заңдары ғылымның дамып, жетілуіне зор ықпалын тигізді.
Қазіргі кездегі кванттық химияның барлық бөлімдерінің теориялық негізі болып табылады: органикалық және бейорганикалық химия, физикалық химия, сонымен қатар спектроскопияның әр түрлі түрлері.
Бүгінгі таңда кванттық химия заттардың атомдық және электрондық құрылыстарын зерттейтін ең арзан қолжетімді және әмбебаб әдіс болып табылады.
Кванттық химия көптеген ғылыми мәселелерді жетістікпен шешіп береді, спектроскопиялықтың көмегімен заттардың құрылысы химиялық реакциялардың жүру механизмі анықталады солардың ішінде биологиялық және биологиялық активті заттар олардағы атомдар мен электрондардың құрылысы, жаңа келешегі жоғары материалдар мысалы асқын өткізгіштер, элементарлы көміртектің пішіндері, ауыспалы металдардың комплекстері, әр түрлі кристалдық және молекулалық құрылыстағы иондар мен атомдардың динамикалық қасиеттері зерттеледі. Кванттық химия дамуының нәтижесі мынау қазіргі техника әлемі десек те болады . Қазіргі қолданыстағы заттарсыз біз өмірімізді елестете алмаймыз , себебі олар өміріміздің құрамдас болігі іспеттес . Менің ойымша, кванттық химияның ашылмаған сырлары әлі де жетерлік . Сол құпия квант әлеміне бас сұғуға бүгінен дайындалу керек .
Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Химия және химиялық технологиялар факултеті
Тақырыбы : Кванттық химияның даму тарихы.Кванттық химиядағы есептеу әдістері.Нанотехнология.
Орындаған : Әбірхан Феруза
Әсілбек Нұржамал
Болатқызы Теңге
Алматы 2012 ж
Жоспар :
I.Кіріспе
1)Кванттық химия туралы түсінік
II.Негізгі бөлім
1) Кванттық химияның пайда болуы(компьтерге дейінгі мерзім)
2)Кванттық химияның дамуы(компьтер ғасыры)
3) Кванттық химияда қолданылатын есептеу әдістер
4)Кванттық химия жемісі (нанотехнология)
III.Қорытынды
Кванттық химия - химиялық қосылыстардың құрылысы мен қасиеттері кванттық механика түсініктері мен әдістері тұрғысынан қарастырылатын теориялық химияның бөлімі. Квант "quantum" - латын сөзі , мөлшер , бөлшек дегенді білдіреді . Кванттық химия молекулалар мен қатты денелердегі химиялық байланысыты , қосылыстардың табиғатын, валенттілікті, молекуланың электрондық құрылысқа тәуелді қасиеттерін (энергия шығару және сіңіру заңдылықтары, магниттік қасиеттері, кеңістіктегі құрылысы) және химиялық активтілігін қарастырады. Кванттық химия ғылымы кванттық механикаға негізделеді. Кванттық химияда кванттық механиканың қалыптасуы, оның математикалық аппараты, модельді есептері және кванттық химияның негізгі жуықтаулары қарастырылады.
Кванттық химия көптеген ғылыми мәселерді жетістікпен шешіп отырады .
Кванттық химияны өздігінен оқып үйренуде жоғарғы математиканы (дифференциалдық есептеу, толық және жеке дифференциалдар, интегралдық есептеу: анықталған және анықталмаған интегралдар), физиканы (газдардың молекулалы - кинетикалық теориясы, масса мен энергияның сақталу заңы, таралу заңдары және қозғалыс түрлері) т.б. терең білу керек.
Кванттық химияның қәзіргі мәселелерін шешуде компьютерлік химиялық программалардың қолданылуы көрсетіледі. Кванттық химия көптеген ғылыми мәселелерді жетістікпен шешіп береді.
Спектроскопиялық талдау көмегімен заттардың құрылысы химиялық реакциялардың жүру механизмі анықталады солардың ішінде биологиялық және биологиялық активті заттар олардағы атомдар мен электрондардың құрылысы, жаңа келешегі жоғары материалдар мысалы асқын өткізгіштер, элементарлы көміртектің пішіндері, ауыспалы металдардың комплекстері, әр түрлі кристалдық және молекулалық құрылыстағы иондар мен атомдардың динамикалық қасиеттері зерттеледі.
Бүгінгі таңда кванттық химия заттың атомдық және электрондық құрылымын зерттейтін ең арзан қол жеттімді және әмбебап әдіс болып табылады .
Кванттық химия шамамен XX- ғасырдың 20 -жылдарында өмірге келді.
Оның қалыптасуы кванттық механикамен қатар жүрді деп айта аламыз . Өте қызық мәлімет болып GAMESS немесе Gaussian деген алгоритмді бағдарламалардың өте аз уақыт аралығында 10 жыл ішінде жасалынуы . Осыншалықты жылдам даму келесі жағдаймен байланысты . Біріншіден, ол кездегі үлкен тәжіребелік материалдарға нақты жауап болмады : неге сутегі атомы екі атомнан тұрады , неге су молекуласы үшбұрышты формада , ал көміртегі оксидінің үш атомы да бір қатарда жатады ,неге кейбір заттар өткізгіш , басқалары и ажыратқыштар .Ол кезде химиялық құбылыстардың кең көлемін түсіндіретін бірде бір теория болмаған .
Екіншіден,физикамен бірге химия математика элементтерін қолдана отырып нақты ғылымға айнала бастады.Енді осы жетістіктерді қысқаша айтып өтсек .
Зеттеулердің алды жылы Вернер Гейзенбергтің жұмысы болды . Ғалым гелий атомына квантомеханикалық есептеу жүргізіп , оның екі әртүрлі жағдайларда өмір сүре алу қабілетін былай түсіндіреді : екі жүйе пара және ортогелийдің арасындағы айырмашылық паратермді жүйеде симметриялы . ал ортотермдіде симметриялы емес толқындық функция шешімі болады . Сөйтіп квантомеханикалық резонанс деген ұғым енгізілді .
В 1927 жылы Вальтер Гейтлер және Фриц Лондон химиялық байланыстың кваттық механикалық теориясын өңдеуге кірісті . Алғашқы есептеулердің өзінде ақ сутегі молекуласы мынаны көрсетті :
Ковалентті байланыс екі электонның антипараллелді спиндерінің, яғни екі антипараллелді спині бар электрондардың екі атомның ядросының өрісіне келуі ,электрондардың өз ядросында болғаннан гөрі энергетикалық тиімді .
Ковалентті байланыс түзілгенде әрекеттесуші атомдар арасында электрондық тығыздық артады да , соның нәтижесінде жүйедегі энергия мен оның тұрақтылығы кемиді .
Ковалентті байланыста электрондық бұлттармен максималды қаббаттасуы әрекеттесуші атомдардың жағына қарай ығысқан .
Сөйтіп , неміс ғалымдары В.Гайтлер мен Ф.Лондон (1927) сутек молекулалары үлгісімен ковалентті байланыстың кванттық механикалық интерпретациясын ұсынды.
Молекулалық теңдеулерді Хартри - Фок теориясы деңгейінде шешудің өзі көптеген қиыншылықтармен сипатталатындықтан, әр түрлі зерттеушілер қосымша жуықтауларға негізделген есептеу әдістерін ойлап тапты. Бұлардың кейбіреулері базистік функциялардың сызықты комбинациясы түрінде құрылған бір электронды молекулалық орбитальдарға негізделген толық энергияны жүйелі зерттеуге арналған теңдеулерді қамтиды. Есептеу барысында базистік функцияларда болымсыз аз шамалармен сипатталатын интегралдар типтері табылып, олар ұдайы есептеу жолынан тысқары қалдырылып отырылады. Мысалы, молекулалық орбитальдар арқылы жазылған молекуланың электрондық энергиясы келесі түрде көрсетіледі :
Е = ∑ (ψi │h│ ψi ) + ∑ ∑ ((ψi ψj│1r12│ ψi ψj ) - (ψi ψj│1r12│ ψj ψi ) δ msi msj )
Мұндағы Н операторының құрамында 1 электронды мүшелер қамтылады; M - бос емес орбитальдар саны. Егер молекулалық орбитальдар ретінде базистік Xp функцияларының сызықты комбинациялары
ψi = ∑ϻ cX
пайдаланылады.
Бұдан базистік функциялар саны n болса, онда бұл базистік функциялардағы 2 электронды интегралдар саны n4 болатыны түсінікті.Осындай интегралдардың көбі бір - біріне тең болғанымен, әр түрлі мәнді интегралдар саны n4 4 шамасынан бәрібір асып түседі. Жүйенің жоғарғы симметриялық қасиеттерін пайдаланғанның өзінде интегралдар санын n4 10 шамасына дейін ғана кеміте аламыз. Жалпы жағдайда өрнектерге енген атомдарда центрленген базистік функциялар бойынша алынғын 2 электронды интеграл ең көп дегенде 4 түрлі базистік функцияны қамтуы мүмкін, ал бұл функциялар саны 1-ден 4-ке дейін өзгере алатын әр түрлі центрлерге қатысты болады. Жоғарыдағы теңдеулерде бірнеше электронға қатысты функциялар Xϻ және Xλ ал 2-ші электронға қатысты функциялар Xυ және Xσ арқылы белгіленген. Егер ϻ мен λ бір - біріне сай келмесе, онда бірінші электрон 1 не 2 әр түрлі атомдық центрге жататын екі базистік функция арасында таралған деп ұйғарылады. Осындай жағдайлар 2-электронды сипаттайтын Xυ және Xλ функциялар үшін де орындалуға тиіс. Егер центрлері әр түрлі болса, онда мұндай таралуды сипаттау үшін кванттық химияда дифференциалдық тоғысу және екі атомдық дифференциялдық тоғысу деген терминдер жиі қолданылады.
Р. Парраның ұсынысы бойынша жаңағыдай фактілерді талдау есептеулер барысында көптеген интегралдарды ескермей, тысқары қалдыруға мүмкіндік береді. Мысалы, Липскомб ұсынған ЧУДДП жуықтау тәсілі тұп - тура аталған ұсынысқа негізделген. Тоғысудың ескерілу - ескерілмеу дәрежесіне негізделген кеңінен тараған жуықтауларды атайтын болсақ, бұлардың қатарына ең бірінші Попл ұсынған ППДП, ЧПДП, Дьюр ұсынған МЧПДП жуықтаулары жатады.
Сонымен қатар тәжірибелік деректер еңінен пайдаланылатын қарапайым есептеу тәсілдері де кеңінен тараған. Бұл тәсілдерде электронаралық тебілу әсерлерін айқын емес түрде ескеру үшін, бір бөлшекті эффективті hi гамильтонианы қабылданып, жүйенің толық гамильтонианы осындай бір электронды тиімді ... жалғасы
Химия және химиялық технологиялар факултеті
Тақырыбы : Кванттық химияның даму тарихы.Кванттық химиядағы есептеу әдістері.Нанотехнология.
Орындаған : Әбірхан Феруза
Әсілбек Нұржамал
Болатқызы Теңге
Алматы 2012 ж
Жоспар :
I.Кіріспе
1)Кванттық химия туралы түсінік
II.Негізгі бөлім
1) Кванттық химияның пайда болуы(компьтерге дейінгі мерзім)
2)Кванттық химияның дамуы(компьтер ғасыры)
3) Кванттық химияда қолданылатын есептеу әдістер
4)Кванттық химия жемісі (нанотехнология)
III.Қорытынды
Кванттық химия - химиялық қосылыстардың құрылысы мен қасиеттері кванттық механика түсініктері мен әдістері тұрғысынан қарастырылатын теориялық химияның бөлімі. Квант "quantum" - латын сөзі , мөлшер , бөлшек дегенді білдіреді . Кванттық химия молекулалар мен қатты денелердегі химиялық байланысыты , қосылыстардың табиғатын, валенттілікті, молекуланың электрондық құрылысқа тәуелді қасиеттерін (энергия шығару және сіңіру заңдылықтары, магниттік қасиеттері, кеңістіктегі құрылысы) және химиялық активтілігін қарастырады. Кванттық химия ғылымы кванттық механикаға негізделеді. Кванттық химияда кванттық механиканың қалыптасуы, оның математикалық аппараты, модельді есептері және кванттық химияның негізгі жуықтаулары қарастырылады.
Кванттық химия көптеген ғылыми мәселерді жетістікпен шешіп отырады .
Кванттық химияны өздігінен оқып үйренуде жоғарғы математиканы (дифференциалдық есептеу, толық және жеке дифференциалдар, интегралдық есептеу: анықталған және анықталмаған интегралдар), физиканы (газдардың молекулалы - кинетикалық теориясы, масса мен энергияның сақталу заңы, таралу заңдары және қозғалыс түрлері) т.б. терең білу керек.
Кванттық химияның қәзіргі мәселелерін шешуде компьютерлік химиялық программалардың қолданылуы көрсетіледі. Кванттық химия көптеген ғылыми мәселелерді жетістікпен шешіп береді.
Спектроскопиялық талдау көмегімен заттардың құрылысы химиялық реакциялардың жүру механизмі анықталады солардың ішінде биологиялық және биологиялық активті заттар олардағы атомдар мен электрондардың құрылысы, жаңа келешегі жоғары материалдар мысалы асқын өткізгіштер, элементарлы көміртектің пішіндері, ауыспалы металдардың комплекстері, әр түрлі кристалдық және молекулалық құрылыстағы иондар мен атомдардың динамикалық қасиеттері зерттеледі.
Бүгінгі таңда кванттық химия заттың атомдық және электрондық құрылымын зерттейтін ең арзан қол жеттімді және әмбебап әдіс болып табылады .
Кванттық химия шамамен XX- ғасырдың 20 -жылдарында өмірге келді.
Оның қалыптасуы кванттық механикамен қатар жүрді деп айта аламыз . Өте қызық мәлімет болып GAMESS немесе Gaussian деген алгоритмді бағдарламалардың өте аз уақыт аралығында 10 жыл ішінде жасалынуы . Осыншалықты жылдам даму келесі жағдаймен байланысты . Біріншіден, ол кездегі үлкен тәжіребелік материалдарға нақты жауап болмады : неге сутегі атомы екі атомнан тұрады , неге су молекуласы үшбұрышты формада , ал көміртегі оксидінің үш атомы да бір қатарда жатады ,неге кейбір заттар өткізгіш , басқалары и ажыратқыштар .Ол кезде химиялық құбылыстардың кең көлемін түсіндіретін бірде бір теория болмаған .
Екіншіден,физикамен бірге химия математика элементтерін қолдана отырып нақты ғылымға айнала бастады.Енді осы жетістіктерді қысқаша айтып өтсек .
Зеттеулердің алды жылы Вернер Гейзенбергтің жұмысы болды . Ғалым гелий атомына квантомеханикалық есептеу жүргізіп , оның екі әртүрлі жағдайларда өмір сүре алу қабілетін былай түсіндіреді : екі жүйе пара және ортогелийдің арасындағы айырмашылық паратермді жүйеде симметриялы . ал ортотермдіде симметриялы емес толқындық функция шешімі болады . Сөйтіп квантомеханикалық резонанс деген ұғым енгізілді .
В 1927 жылы Вальтер Гейтлер және Фриц Лондон химиялық байланыстың кваттық механикалық теориясын өңдеуге кірісті . Алғашқы есептеулердің өзінде ақ сутегі молекуласы мынаны көрсетті :
Ковалентті байланыс екі электонның антипараллелді спиндерінің, яғни екі антипараллелді спині бар электрондардың екі атомның ядросының өрісіне келуі ,электрондардың өз ядросында болғаннан гөрі энергетикалық тиімді .
Ковалентті байланыс түзілгенде әрекеттесуші атомдар арасында электрондық тығыздық артады да , соның нәтижесінде жүйедегі энергия мен оның тұрақтылығы кемиді .
Ковалентті байланыста электрондық бұлттармен максималды қаббаттасуы әрекеттесуші атомдардың жағына қарай ығысқан .
Сөйтіп , неміс ғалымдары В.Гайтлер мен Ф.Лондон (1927) сутек молекулалары үлгісімен ковалентті байланыстың кванттық механикалық интерпретациясын ұсынды.
Молекулалық теңдеулерді Хартри - Фок теориясы деңгейінде шешудің өзі көптеген қиыншылықтармен сипатталатындықтан, әр түрлі зерттеушілер қосымша жуықтауларға негізделген есептеу әдістерін ойлап тапты. Бұлардың кейбіреулері базистік функциялардың сызықты комбинациясы түрінде құрылған бір электронды молекулалық орбитальдарға негізделген толық энергияны жүйелі зерттеуге арналған теңдеулерді қамтиды. Есептеу барысында базистік функцияларда болымсыз аз шамалармен сипатталатын интегралдар типтері табылып, олар ұдайы есептеу жолынан тысқары қалдырылып отырылады. Мысалы, молекулалық орбитальдар арқылы жазылған молекуланың электрондық энергиясы келесі түрде көрсетіледі :
Е = ∑ (ψi │h│ ψi ) + ∑ ∑ ((ψi ψj│1r12│ ψi ψj ) - (ψi ψj│1r12│ ψj ψi ) δ msi msj )
Мұндағы Н операторының құрамында 1 электронды мүшелер қамтылады; M - бос емес орбитальдар саны. Егер молекулалық орбитальдар ретінде базистік Xp функцияларының сызықты комбинациялары
ψi = ∑ϻ cX
пайдаланылады.
Бұдан базистік функциялар саны n болса, онда бұл базистік функциялардағы 2 электронды интегралдар саны n4 болатыны түсінікті.Осындай интегралдардың көбі бір - біріне тең болғанымен, әр түрлі мәнді интегралдар саны n4 4 шамасынан бәрібір асып түседі. Жүйенің жоғарғы симметриялық қасиеттерін пайдаланғанның өзінде интегралдар санын n4 10 шамасына дейін ғана кеміте аламыз. Жалпы жағдайда өрнектерге енген атомдарда центрленген базистік функциялар бойынша алынғын 2 электронды интеграл ең көп дегенде 4 түрлі базистік функцияны қамтуы мүмкін, ал бұл функциялар саны 1-ден 4-ке дейін өзгере алатын әр түрлі центрлерге қатысты болады. Жоғарыдағы теңдеулерде бірнеше электронға қатысты функциялар Xϻ және Xλ ал 2-ші электронға қатысты функциялар Xυ және Xσ арқылы белгіленген. Егер ϻ мен λ бір - біріне сай келмесе, онда бірінші электрон 1 не 2 әр түрлі атомдық центрге жататын екі базистік функция арасында таралған деп ұйғарылады. Осындай жағдайлар 2-электронды сипаттайтын Xυ және Xλ функциялар үшін де орындалуға тиіс. Егер центрлері әр түрлі болса, онда мұндай таралуды сипаттау үшін кванттық химияда дифференциалдық тоғысу және екі атомдық дифференциялдық тоғысу деген терминдер жиі қолданылады.
Р. Парраның ұсынысы бойынша жаңағыдай фактілерді талдау есептеулер барысында көптеген интегралдарды ескермей, тысқары қалдыруға мүмкіндік береді. Мысалы, Липскомб ұсынған ЧУДДП жуықтау тәсілі тұп - тура аталған ұсынысқа негізделген. Тоғысудың ескерілу - ескерілмеу дәрежесіне негізделген кеңінен тараған жуықтауларды атайтын болсақ, бұлардың қатарына ең бірінші Попл ұсынған ППДП, ЧПДП, Дьюр ұсынған МЧПДП жуықтаулары жатады.
Сонымен қатар тәжірибелік деректер еңінен пайдаланылатын қарапайым есептеу тәсілдері де кеңінен тараған. Бұл тәсілдерде электронаралық тебілу әсерлерін айқын емес түрде ескеру үшін, бір бөлшекті эффективті hi гамильтонианы қабылданып, жүйенің толық гамильтонианы осындай бір электронды тиімді ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz