Қазақстандағы жерді бонититтеу принциптері

Пән: Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

География факультеті

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Қазақстандағы жерді бонититтеу принциптері.

Орындаған: Елікбаев Р.

Тексерген: Кенеспаева Л.

Жоспар

Кіріспе:

КСРО-дағы жерді бағалаудың маңызы.

Негізгі бөлім:

Қазақстан аумағының бастапқы бағалау жұмыстары.
Қазақстан топырақтарының бонититтеудің негізгі принциптері.
Қазақстанның Оңтүстік өңірлерінің топырақ зоналары ж/е бүкіл Қазақстанның негізгі топырақ топырақ зоналары.

Қортынды:

Қазіргі елімізде қалыптасқан негізгі топырақты бонититтеу көрсеткіштері

Бұрынғы Одақта жер туралы заңның шығуына байланысты (1968ж) одан кейін әрбір одақтас республикаларда да жер туралы заңдар шықты. Қазақстанда мұндай заң 1971жылы шыққын болатын. Бұл заңда жоғары да келтірілген жер кадастыры негіздері мақұлданып, оны жүргізу бүкіл одақта, әрбір республикаларда міндеттелінген болатын. Міне осы жағдайларға байланысты 1970-1980 жылдар аралығында бастап кең байтақ одағымыздың көптеген аймақтарында бұл жұмыстармен мол айналыса бастаған. Топырақты бағалау жұмыстары Ресейдің көптеген аймақтарында (Мәскеу төңірегі, Батыс Сібір, Башкирия ), Украина, Беларуссия, және Қазақстан мен Қырғызыстанда т. б. аумақтарда өріс алып, одақ тарағанға дейін жалғасты. Одақ тарағанғанан кейінгі кезеңдерде бұл жұмыстардың тоқтап қалғанын мойындауымыз керек. Тәуелсіздік алған әр республикалар жер туралы заңдарын өздерінше қайта жасап, пысықтау үстінде.

Ескертетін жағдай, жоғарыда келтіргендей, жерді бағалау жұмыстарының бастамасы, ол туралы әдістеме еліміздің топырақтану ғылымының бас штабы одақ ғылымының академиясының В. В. Докучаев атындағы топырақтану институты болғаны белгілі. Міне осыған сәйкес 1950 жылдарының басында ақ жасалынғаны белгілі. Міне осыған сәйкес 1960 жылдардың өзінде еліміздің кейбір аймақтарында жерді бақылау жұмыстары басталған болатын. Мәселен, Мәскеу облысының жерлерінің экономикалық бағалау, бүкіл одақтың мемлекеттік жер қорлары институты ғалымдарымен( Черемушкин, Клаватовский, Крючков), Беларуссия жерлерін бағалау жұмыстарын республика топырақтанушыларымен (Медведев, Черняевский) ал Ленинград облыстарының профессоры Н. Л. Блоговидовтың басшылығымен жүргізілгені туралы жоғарыда біршама матириалдар келтірілген.

1970-1980жылдары бұл жұмыстардың бүкіл еліміз бойынша өрістеи бастағаны белгілі. Дегенмен айта кететін бір мәселе, жоғарыдағы келтірілген материалдар және одан кейінгі жылдары бұл салада жүргізілген бағыт, мазмұндарымен танысу, кең байтақ елімізде жүргізілген жерді бағалау жұмыстары барлық аймақтарда бір жүйеге түскен арна, әдістерімен жүргізіліп жатыр деуге болмаиды.

Бұл жағдайларды түсінуге болатын сияқты. Біріншіден кеңестік заманда жерді бағалау жұмыстары көп кешігіп басталған жаңа бағыттағы жұмыстар. Екіншіден көп кешігіп басталған кең көлемді, әлемнің алтыдан бір бөлігін алып жатқан, табиғи экономикалық жағдайлары әр түрлі аймақтарды қамтитын елімізде, жерді бағалау жұмыстарын оның барлық аимақтарында бір өлшеммен жүргізу мүмкін де емес. Сондықтан, бұл мәселені заңды құбылыс деп түсінуге болады. Бірақта еліміздің барлық жерлерін бағалау жұмыстарында, әсіресе топырақты сапалылығы жөнінен бонититтеу, барлық жерлерімізге ортақ нәрселер, әдістерімелеріде жоқ емес. Дәлірек айтсақ, бағалау жұмыстарының (бонититтеудің) негізгі ғылыми әдіс Докучаев Сибирцов тармен қаланған әдіс. Сонымен Кеңестік заманда одағымыздағы жерді бағалау бағытыннда жүргізілген алғашқы жерді бағалау бағытында жүргізлген алғашқы бастама жұмыстарына қысқаша шолу жасаимыз. Міне жер кадастры туралы осындай негізгі заң, ережелері шыққалы да біршама уақыт өтті. Бұл арада одақ тарап, әр мемлекет өз тәуелсіздігін алды. Тәуелсіз, егемен жеке ата заңдарымен (конститутциялары) қаса әртүрлі заңдар қабылдынды. Соның ішінде жер туралы заңда бар .

1-сурет Оңкүстік Қазақстанның топырақ-мелиоративтік алқаптары

1954-1960 жылдары партияның осы шешімдері нәтижесінде бүкіл елімізде 42 млн. гектар тың және тыңайған жерлер игерілді. Бұлардың біршама бқліктері Оралдың шығысымен Сібірде болғанымен негізгі бөлігі Қазақстан жерінде болды. Бұл мәселелер қазақстанның оңтүстік өңірінің топырақ мелиративтік жұиыстарын жүргізу барысында айқын байқалды ( 1-сурет ) Дәлірек айтсақ Қазақстанда игерілген тың жерлер көлемі 25 млн. гектарға жетті, яғни бүкіл жерлердің игерілген 60 % -ті Қазақстан үлесіне тиді. Жалпыға белгілі тың игеру жұмыстары өте асығыс түрде жүргізілді. Сол кездегі одақтық, жергілікті партиялар тапсырмаларымен ҚазақССР Ғылым академиясының топырақтану институтты тың және тыңайған жерлерді игеруге таңдап алу үшін топырақтанушылармен агрономдарға көмек ретінде 1954 жылдың өзінде жадынымалар шығарды.

Сонымен Қазақстанда шындығында тың игеру науқанның алғашқы үш жылы өтті. 1956 жылы Қазақстан тыңы елімізде алғашқы миллиард пұт астық беріп, республика туына бірінші Ленин ордені қадалды.

Бұрынғы одақта жер туралы заңның шығуына байланысты (1968ж) одан кейін әрбір одақтас республикаларда да жер туралы заңдар шықты . Қазақстанда мұндай заң 1971ж шықты . Бұл заңда жағарыда келтірілген жер кадастры негіздері мақұлданып, оны жүргізу бүкіл одақта, әрбір республикада міндеттелінген болатын . Міне осы жағдайларға байланысты 1970-жылдардан бастап СССР тереториясы молынан зерттеле бастады.

Еліміздегі топырақты бонититтеу жұмыстарында қолданылатын негізгі әдістемесі, В. В. Докучаев негізін қалған әдіс топырақты бонититтеудің алғы негізі болып табылады.

Қазақстанның негзгі топырақ географиялық зоналарының кестесі 1-кесте жоғарыда айтылғандарға айқын дәлел ретінде қарастыруға болады.

(1-кесте) Қазақстанның негізгі топырақта географиялық зоналары, зонашалары, тік белдеулері және олардың кейбір көрсеткіштері

№

Зонашалар мен тік белдеушелері

Көле мі млн га

Негізгі климаттық көрсеткіштер

Ауыл шаруашылында негізгі пайдалану бағыты

Жылдық орташа температурасы

Ауа температурасының 10гр тан жоғары болатын күндер

10гр тан жоғары болатын темп. қосындысы

Ылғал мөлшері, мм

Жылына орта есеппен

Ауа температурасы 10гр тан жоғары

№: 1

Зонашалар мен тік белдеушелері: Орманның сұр топырағы сілтісізденген қара топырақ, жеткілікті ылғалданған оңтүстік орманды дала

Көле мі млн га: 0, 4

Негізгі климаттық көрсеткіштер: 0, 4

Ауыл шаруашылында негізгі пайдалану бағыты: 125

2050

320-340

210

Астықты дақылдар табиғи ылғалмен тұрақты өнім береді

№: 2

Зонашалар мен тік белдеушелері: Кәдімгі қара топырақты, орташа ылғалданған дала

Көле мі млн га: 11, 7

Негізгі климаттық көрсеткіштер: 0, 7-1, 0

Ауыл шаруашылында негізгі пайдалану бағыты: 125-130

2100-2200

300-330

180-200

Астықты дақылдар суарусыз ақ өнім береді.

№: 3

Зонашалар мен тік белдеушелері: Оңтүстік қара топырақты, жеткіліксіз ылғалданған қуан дала

Көле мі млн га: 13, 7

Негізгі климаттық көрсеткіштер: 1, 1-2, 4

Ауыл шаруашылында негізгі пайдалану бағыты: 130-140

2250-2450

250-300

150-180

Астықты дақылдар ылғалмен кей жылдары қамтамасыз етілмейді, құрғақшылық ж қайталануы 25℅

№: 2) Қара-қоңыр топырақты құрғақ дала және шөл дала зонасы 90, 4млн га.

№: 4

Зонашалар мен тік белдеушелері: Күңгірт қара қоңыр топырақты құрғақтау дала.

Көле мі млн га: 27, 7

Негізгі климаттық көрсеткіштер: 1, 7-3, 4

Ауыл шаруашылында негізгі пайдалану бағыты: 130-145

2300-2650

240-280

140-160

Астықты алқап.

№: 5

Зонашалар мен тік белдеушелері: Жай қара топырақты, жеткіліксіз ылғалданған қуаң дала

Көле мі млн га: 24, 3

Негізгі климаттық көрсеткіштер: 2, 4-4, 2

Ауыл шаруашылында негізгі пайдалану бағыты: 140-150

2500-2900

230-250

120-140

Тұрақты өнім бермеитін астықты ж/е мал шаруашылықты аймақ. Құрғақшылық жылдары 50℅

Міне жер кадастры туралы осындай негізгі заң, ережелері шыққалы да біршама уақыт өтті. Бұл арада одақ тарап, әр мемлекет өз тәуелсіздігін алды. Тәуелсіз, егемен жеке ата заңдарымен (конститутциялары) қаса әртүрлі заңдар қабылдынды. Соның ішінде жер туралы заңда бар .

Жалпы өсімдіктер үшін топырақтың қасиеттері өздерінің маңыздары жөнінен әрқилы болады. Олардың бірі ең негізгісі бола тұрып, топырақтың басқа қасиеттерінеде әсер етеді. Сөитіп топырақтың басқа қасиеттері оның басты қасиеттерімен үйлесімді болады. Осындай ең негізгі қасиет болып топырақтың басқа қасиеттері оның басты қасиеттерімен көрінеді. Қазақстанда топырақты бонититтеу жұмыстарының алғашқы бастамашысы болған И. Д. Дәулетшиннің мәліметтері бойынша, республикамыздың жыртылған топырақтарын бонититтеу көрсеткіштері екі топқа бөлінеді. Негізгілері және қосымшалары. Негізгі көрсеткіш қасиеттері болып топырақ-географиялық зоналармен зонашалармен көрсеткіштері мен егістіктер .

Қазіргі еліміздегі қалыптасқан көзқарас бойынша топырақтарды бонититттеу көрсеткіштері топырақтың зоналық жағдайларына байланысты жүйеленеді. Мәселен, жақсы ылғалданған зоналарда (күлгінді, шымды-күлгінді) топырақ бонититтеу көрсеткіштері болып топырақтың гумус қоры, механикалық құрамы, оның ішіндегі балшық мөлшері, топырақ ортасының реакциясы, сіңірген катиондар құрамы енгізіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.