Кітапқа қойылатын техникалық талаптар

Пән: Полиграфия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, журналистика факультеті, Баспа ісі және редакциялау кафедрасының 4 курс студенті Төлебаева Мөлдірдің «Қазіргі кітап сыны» атты бітіру жұмысына

С А Р А П Ш Ы П І К І Р І

Төлебаева Мөлдірдің «Қазіргі кітап сыны» атты ғылыми жұмысында кітап әлеміне қатысты ең өзекті мәселелер жан-жақты сөз болған. Кітаптың ішкі мазмұны, көркемдігі, безендірілуі, ішкі-сыртқы сапасы, ең бастысы, грамматикалық және техникалық қателері жіпке тізгендей жеке-жеке сараланған, талданған. Мәселен, соңғы уақытта сергек сын мен биік талаптың жоқтығынан, жауыннан кейінгі саңырауқұлақтай қаптап кеткен сапасыз кітаптардың ішкі мазмұны көзіқарақты оқырманды теріс айналдыратыны шындық. Рухани құндылықты емес, материалдық табысты қуған жеке баспалардан шыққан сапасы сын көтермейтін кітаптардағы түрлі қателерді, тіпті, балаларға арналған суретті кітапшалардың безендірілуі сын көтермейтіні өткір дәлелдермен жақсы айтылған. Яғни, аталған ғылыми жұмыспен танысқаннан кейін ізденуші өз ойын дәйекті дерек көздерін пайдалана отырып, нақты жеткізе алатынын, зерттеу обьектісі туралы көп мәлімет жинағанын, тынбай ізденгенін бірден байқауға болады. Ең бастысы, ізденуші бұған дейін талқыға түспеген, таптаурын болмаған тың тақырыпқа батыл қадам жасаған.

Сондықтан, бұл жұмысты дер кезінде әрі өте сәтті орындалған ғылыми еңбек деп есептеймін.

«Қазығұрт»

баспасының бас директоры,

филология ғылымдарының кандидаты Т. Көпбаев

П І К І Р І

«Қазіргі кітап сыны» атты бітіру жұмысы ең алдымен өзінің сонылығымен қуантады. Дәл осы тақырып бұған дейін зерделеніп, зерттелген емес. Оның үстіне, өнер салаларында сыни көзқарас, талғампаздық таным ертерек қолға алынып, бұл күнде бір ізге түскен болса, кітап сыны, яғни, кітаптың көркемдік, техникалық артықшылықтары мен кемшіліктері сараланған ғылыми зерттеулер әлі жазылған жоқ. Осы тұрғыдан келгенде жас талап ізденушінің, яғни ғылым саласына жаңа қадам басқан маманның тың тақырыпқа қорықпай баруы көңілді демеп, болашағынан зор үміт күттіреді. Ізденуші тақырыпты ашу үшін жан-жақты зерттеу мен тиісті дерек көздерін табуда айтарлықтай еңбектенген. Ең бастысы, тыңнан түрен салған тосын дүние өзінің жаңа айқындама, анықтама, тұжырымдамаларымен қызықтырады.

Қорыта айтқанда, ізденуші өз міндетін үлкен жауапкершілікпен атқарып шыққан. «Қазіргі кітап сыны» атты еңбек жаңарымдық ізденіспен жазылған дипломдық жұмыс екендігі даусыз.

Ғылыми жұмыстың жетекшісі,

филология ғылымдарының кандидаты, доцент Медеубек С. М

Мазмұны

Кіріспе . . . 4

І тарау

Кітапқа қойылатын техникалық талаптар . . . 6

1. 1. Кітап безені . . . 8

1. 2. Кітаптың полиграфиялық сапасы . . . 11

1. 3. Кітаптың мәтіндік сипаты . . . 16

ІІ тарау

Кітапқа қойылатын көркемдік талаптар

2. 1. Кітаптың мазмұндық болмысы . . . 18

2. 2. Кітаптың тілдік-стильдік табиғаты . . . 24

2. 3. Кітаптың пунктуациялық сауаты . . . 28

Қорытынды . . . 31

Пайдаланған әдебиеттер . . . 33

Кіріспе

Кітап - адамзат тарихының сан ғасырлық ақыл-ой, парасатының, жеткен жетістіктері мен ашқан жаңалықтарының, барлық көрген-білген, көңілге түйген жақсы-жаман іс-әрекеттерінің жиынтық үлгісі. Кешегі тарих бүгінге тасқа басылып, осы кітап арқылы жетті, бүгінгі болашаққа тағы да осы кітап бетінде жол тартпақ. Ендеше, адамзатты рухани сусындататын, қараңғының көзін ашып, білмегенге жөн сілтейтін кітап қандай болуы керек? Жиырма бірінші ғасыр сыйлаған жетістіктері бар құндылықтар өзіне дейінгі кітаптардан несімен ерекшеленбек?

Міне, «Қазіргі кітап сыны» атты ғылыми жұмыста біз осы сауалдарға жан-жақты жауап іздеп көруге тырыстық. Сонымен, қазіргі кітап сынын сөз еткенде кітапқа қойылар екі басты талапты өзімізге нысана етіп алдық. Оның біріншісі - кітапқа қойылар техникалық талаптар болса, екіншісі - көркемдік талаптар болмақ. Техникалық талаптарды «Кітап безені», «Кітаптың полиграфиялық сапасы» және «Кітаптың мәтіндік сипаты» атты үш тақырыпшаға бөліп қарастырдық. Ал, көркемдік талапты «Кітаптың мазмұндық болмысы», «Кітаптың тілдік-стилдік табиғаты» және «Кітаптың пунктуациялық сауаты» деген тақырыпшаларға жіктедік.

Осы тақырыпшалар ішінде алғашқы кітаптардың шығу тарихы, олардың ішкі-сыртқы безендірілуі, ерекшеліктері, сатылап даму жолынан бастап, осы күнге дейінгі қол жеткізген жетістіктері мен кемшіліктері сөз болды.

Енді зерттеу жұмысының жалпы сипаттамасына, өзектілігіне, міндеті мен мақсаттарына және зерттелу дәрежесіне тоқтала кетсек.

Зерттеу нысаны: Кітаптың толық безені, полиграфиялық сапасы, мәтіндік сипаты, кітаптың мазмұндық болмысы, тілдік-стилдік табиғаты, пунктуациялық сауаты.

Тақырыптың өзектілігі: Жаһандану кезеңі мен жаңалықтар тасқынына ілесу үшін техникалық және көркемдік сапасы озық кітап шығара білу, заман көшінен қалмай соңғы жетістіктерді тиімді пайдалана білу - дәл қазіргі қоғам үшін өте өзекті мәселе. Сондықтан қазіргі кітап сынын сөз ету, сапаға, кітапқа қойылар талаптарға тоқталу, бар мен жоқты дер кезінде ашып көрсете білу - тақырыптың өзектілігіне дәлел бола алады деп сенеміз.

Зерттеудің әдіс-тәсілдері: Зерттеу жұмысында сипаттама жасау, тілдік-стилдік талаптар, мазмұндық болмысты ашу тәсілдері қолданылды.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеті: Ғылыми жұмыстың басты мақсаты кітаптың арғы-бергі тарихын зерттей, зерделей отырып, оның қазіргі қоғамда алатын орнын айқындау. Кітаптың көркемдік, техникалық сапасының жоғары болуы - ол елдің мәдениеті мен талғамының да биік екенінен хабар беретінін дәлелдеу.

Зерттеу жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І тарау

КІТАПҚА ҚОЙЫЛАТЫН ТЕХНИКАЛЫҚ ТАЛАПТАР

Тақырыпқа дендеп енбес бұрын кітаптың адам өмірінде алар орнына тоқталып өтейік. Кітап адам баласының сан ғасырлық ақыл - ойының жемісі, тарихы мен тағылымының алтын сандығы. «Кітап дегеніміз - алдыңғы ұрпақтың кейінгіге қалдырған рухани өсиеті. Кітап оқудан тыйылсақ, ой ойлаудан да тыйылар едік» - дейді Ғабит Мүсірепов.

Кітапты таңдап, талғап оқи білу, оны түсіну мен түйсіну, алған әсеріңді қажетіңе жарата білу - әрбір адамның білігі мен білімін, пайымы мен парасатын айқындайтын алғы шарттардың бірі. Бірақ, қазіргі таңда кітап оқу үрдісі бұзылды. «Кітап маған тақтан да қымбат», - деген Шекспир сөзінен құн кетті. Оған бір себеп - теле-радио, интернет сияқты заман талабына сай озық технологиялардың кітапты екінші орынға ысырып тастауы болса, екінші себеп - кеңес дәуірінен кейін қайта түзілген қоғамда рухани азық жинау емес, нәпақа табу, отбасын асырау, күнелту алдыңғы орынға шығып кетті.

Міне, дәл осы тұста кітапқа қатысты туындаған бірнеше нақты мәселелерге арнайы тоқталып өтуге болады. Олар: баспалардың нарыққа оңай бейімделе алмауы, қаржылай қиындықтар, кітап тиражының күрт төмендеуі, жаңа ашылған жеке баспалардағы жауапкершіліктің жоқтығынан сапасыз кітаптардың көптеп шығуы, көркемдік кеңес немесе арнайы бақылау орындары болмағандықтан қаржысы бар әркімнің кітап шығаруға деген ұмтылысы, грамматикалық, техникалық қателіктерге жол беру, т. б. Осы аталған олқылықтардың бәрі де оқырман қауымның кітаптан қол үзуіне, тіпті, қол сілтеуіне себепкер болатын жайттар еді.

Сөзіміз жалаң болмас үшін бүгінгі кітаптар төңірегіндегі мәселелермен тікелей бетпе бет келіп жүрген көзіқарақты мамандардың пікірін білген едік. Атап айтар бір жайт, кітаптың ішкі мазмұнына, безендірілуіне, сапасына, қателеріне жауапты әр сала қызметкерлерінің бұл пікірі тек дипломдық жұмысқа ғана арқау болған жоқ. Бұқаралық ақпарат құралдарында арнайы «Қазіргі кітап сыны» деген тақырыппен жарық көрді. Мәселен, республикалық «Қазақ әдебиеті» апталығында, Қазақ радиосында көпшілік талқысына түсті. Міне, осы пікірталаста да әңгіменің негізгі өзегі қайтсек мазмұнды, мұқабасы көз тартар, қағазы сапалы, техникалық және грамматикалық қателерден ада қазақ кітабын шығара аламыз деген мәселелер болды. Енді осы пікірталастың газетте жарық көрген қысқаша нұсқасын назарларыңызға ұсынсақ:

Қазіргі кітап сыны

Қазіргі кітаптардың сапасына көңіліңіз тола ма? Кітаптың ішкі мазмұнына, көркемдігіне, мұқабасына, безендірілуіне, әріп қателеріне назар аударасыз ба? Оқырман кәдімгі кітаптарды электронды кітаптарға алмастырады дегенге келісесіз бе? Мен дипломдық жұмысымда осы сауалдарға жауап іздедім. Яғни, «Қазіргі кітап сыны» деген тақырыпта кітапқа қойылатын барлық талаптарды, қазіргі баспа ісіндегі жетісітіктер мен кемшіліктерді, қаламгерлердің әдебиетке деген жауапкершілігін, сыншылар пікірін қамтуға тырыстым. Кәсіби мамандардың пікірін білдім. Сіз де өз ойыңызды айтыңыз!

Темірғали Көпбаев - «Қазығұрт» баспасының директоры

Қазір елімізде кітап шығару ісі өндірістік сала ретінде қалыптасып келеді. Ең қиын кезең - 90 жылдардың ортасы мен екінші жартысы болды. Себебі, ол кезде халықтың әл-ауқаты төмендеп кетті. Нарыққа өткен соң қарны ашқан халық ең әуелі кітаптан үнемдеді, руханият мәселесі екінші орында қалды. Өтпелі кезең өтіп, әлеуметтік мәселелер шешіле бастағанда қайтадан кітапқа, мәдениетке бетбұрыс жасала бастады. Дегенмен, кітаптан үнемдеп үйреніп қалған халық сол әдетін әлі де қойған жоқ. Бұрынғымен салыстырғанда кітап сатып алу өте төмен деңгейде. 80 жылдары Алматыда және басқа да қалаларда көптеген кітапханалар, кітап дүкендері болды. Сол жерлерге студенттер, ғалымдар, тіпті қарапайым кісілер жиі бас сұғатын. Барлығы кітапқұмар еді. Халықты тығырыққа тіреген нарықтық кезеңде кітапханалар жекешеленіп кетті. Жеке кітап дүкендерінің иелері кітап бизнесінен пайда таппаған соң онымен айналысуды қойды. Кеңестік кезеңнен келе жатқан ірі баспалардың өзі бағытынан айнып, қолға ілінген нәрсені шығара бастады. Бұған жеке баспалар қосылды. Олар жоспарлы түрде талап пен талғаммен жұмыс істеуден гөрі күн көру қамында жүрді. Өйткені, олардың нақты бағдарламалары, жоспары болған жоқ, сондай-ақ кітап мазмұндық, тақырыптық жағынан бір жүйеге түскен жоқ.

Ал, соңғы 5-6 жылда кітап сапасына, безендірілуі мен мазмұнына қайтадан көңіл бөліне бастады. Өйткені, нарықтың өз заңдылығы бар. Нарыққа, бәсекеге ілесе алмағандар сұраныстан шығып қалады. Қоғам өзгерген сайын адам өзгереді, адам өзгерген сайын талғам да өзгереді. Өскелең талғам мен талап кітаптың да сапалы шығуына әсер етеді.

Елдің әл-ауқаты жақсарған соң мемлекет мәдени бағдарламаларды қолға алды. Кітап жүйесіне, тақырыбына, мазмұнына мән беріп, рухани қажеттілікті өтейтін әдебиеттер шығара бастады. Дегенмен сапасы төмен, мазмұндық жағынан оқырманға титтей де пайдасы жоқ кітаптар да азаяр емес. Ал, баспахана мәселесіне келетін болсақ, Қазақстанда полиграфия саласы әлі жүйелі жолға түскен жоқ. Себебі, бізде соңғы жылдарға дейін полиграфист-маман дайындайтын жоғары оқу орындары болған жоқ. Тек Мәскеуден, Санк-Петербордан оқып келген мамандар еңбек етіп жүр. Өз мамандарымыз жеткіліксіз. Және баспагер, полиграфист, редактор дайындайтын оқу орындары саусақпен санарлық. Сондықтан біздің баспа ісі, полиграфия саласы, Ресеймен, Қытаймен салыстыруға келмейді. Оларда кітаптар әрі арзан, әрі сапалы. Бізде сапасы төмен, бірақ бағасы қымбат. Оның басты себебі, бізде қағаз комбинаттары жоқ, қағаз өндіріп шығармаймыз. Қағазды шетелден сатып аламыз. Ол бізге жеткенше үш-төрт есе қымбаттап кетеді. Қағаз қымбат болған соң кітап та қымбат. Ол аз болса кітапты саудаға ұсынған кітап нүктелері түк істемей отырып, 35 пайыз үстеме баға қосады. Сөйтіп, оқырманға жеткенше баға шарықтап кетеді. Сондықтан ең әуелі елде қағаз өндіру ісін жолға қою керек. Кітап шығару ісіне қолданылатын полиграфиялық жабдықтар сақадай-сай болса, құрама бөлшектері өз елімізде шықса, кітап сапасы жақсарып, бағасы төмендер еді. Қазір көптеген баспаханаларда кітапты желімдеу, бүктеу, тігу, беттеу сияқты жұмыстар қолмен жасалып жатыр. Цехтарда жазғы-қысқы температураға сәйкес технологиялық талаптар ескерілмеген. Сондықтан басу машиналары тез бұзылады, қателіктер жіберіледі. Яғни, кітап сапасы да басу машиналарына байланысты. Кітаптың безендірілуі, сапалы болуы баспа мамандарының білік деңгейіне де байланысты.

Бізде шыққан кітаптар сапалы болғанымен оқырманға ыңғайланып жасалмайды. Көп авторлар кітабының ақ қағазбен шыққанын, мұқабасының қатты, түбі тігілгенін қалайды. Ал қағаз неғұрлым қалың болған сайын ауыр, оқуға ыңғайсыз болатынын ескермейді. Мысалы, Ресейде 100-200 мың данамен шыққан бестселлердің, ең өтімді кітаптардың көбі газеттік қағаздармен шығады, ірі әріптермен басылады. Жеңіл әрі оқуға ыңғайлы, арзан болады. Сондықтан кітапты неғұрлым ыңғайлы етіп шығару керек.

Тақырыптық жағына келетін болсақ, қазір ірі баспалар өз бағытын тапты. Бірі тарихты зерттеу, зерделеумен айналысса, енді бірі көркем әдебиетті, бірі көп томдықтарды шығарып жатыр. Кейбірі тек суретті кітапшалар шығаруға бейімделді. Жалпы, баспа өндірісінде сапа біртіндеп жақсарып келе жатыр. Қазір елімізде 300-ден аса баспа бар екен. Бірақ кітап таралымы өте аз. Сондықтан, ең өтімді деген кітапты таңдап шығару, тарату қолға алынуы тиіс.

Әлия Бөпежанова - сыншы

Қазіргі кітаптар көңілден шыға ма? Бұл әлеуметтік зерттеуді талап етеді. Бірақ зерттеліп жатқаны да шамалы, өйткені кітап өте көп шығады. Жеке баспалар көбейді. Бұл өте жақсы, бірақ деңгейдің түсіп бара жатқаны алаңдатады. Өйткені, қазіргі кітаптарда қате өте көп. Себебі, баспаларда кәсіби мамандар аз.

Ал, кітап неге оқылмайды? Кітапты тауар десек, оның маркетингтік, тарату және жарнамалық жұмыстары жүргізілуі керек. Бізде кітап шығару ісі мұндай жолға қойылмаған. Сондықтан кітап шығарудың мемлекеттік концепциясын өзгерту керек. Кітаптың көркемделуі, безендірілуі бұл да үлкен мәселе. Кітап оқырманға жетпейді. Қай кітап қалай шығып жатқаны зерттелмейді, маркетинг өз деңгейінде жүргізілмейді. Мәселен, баспа тұрақты зерттеу жасап отыруы қажет. Арнайы қызметкерлер, арнайы агенттіктер жұмыс істеуі керек. Өнім жақсы болуы үшін көп мамандар қажет. Қысқасы, кітап саудасына мол инвестиция салу қажет. Яғни, интеллектуалдық және қаржылық капитал болуы тиіс. Интеллектуалдық капитал қашан болады, яғни қаржылық капитал болғанда. Бұл үлкен механизм. Сондықтан кітап шығарудағы мемлекеттік саясатты түбегейлі өзгерту керек.

Бауыржан Жақып - «Қазақ энциклопедиясының» бас директоры

Қазір баспа саласы, кітап басу ісі дамып, баспалардың саны ғана емес, сапасы да артып келеді.

Бірақ, кітапқа қойылар талап толық сақталмай отыр. Бұрын әрбір кітап екшеуден өтіп, кіші редактор, аға редактор, бас редактор, одан кейін директор тексеретін. Қазір нарық заңдылығына байланысты баспалар шағын ұжымдарға айналды. Кітап шығаруға ұмтылған жекеменшік баспалар, жеке адамдар көбейді. Соның салдарынан біздің атымызға кір келіп жатады.

Кітап сыны жоқтың қасы. Көбіне жаңа шыққан кітаптарды мақтау, мадақтау басым. Кемшіліктері айтылмайды. Яғни, кітап сыны өз деңгейінде емес. Ал оның полиграфиялық безендірілуі, дизайны туралы сын айту мүлдем жоқ. Себебі, ондай мамандар бізде өте сирек. Дәл қазір дизайн, полиграфия саласын меңгерген мамандар баспа ісіне ауадай қажет. Бұрын газет беттерінде «Кітап сыны» деген арнайы айдарлар болатын. Шыққан кітаптардың жақсы-жаманын көрсетіп отыратын. Қазір «Кітап жаршысы» деген қазақ тілінде айына бір рет шығатын газет бар. Онда қай кезде, қандай баспадан, қандай кітаптар шыққаны жөнінде жарнамалық деректер ғана беріледі. Осыдан басқа насихат аз. Ал, Ресейде кітапты тақырыптық жағынан да, мазмұны жөнінде де жарнамалау, тарату мәселесі бір жолға қойылған. Кітаптардың кемшіл тұстары да ашық көрсетіліп жатады.

Бізге қазақ теледидарында, қазақ радиосында, қазақ баспасөзінде осы кітап сынын жолға қою керек. Жалпы, қазір кітапқа деген көзқарас өзгерді. Соңғы кезде бар назар интернетке ауды. Мәселен, жастар кітаптан емес, интернеттен бір шығарманың электронды қысқаша түсініктемесін оқи салуы мүмкін. Ал, біз әлемдік әдебиет жауһарларын кітап күйінде оқып сіңірдік. Одан біз ұтылдық деп ойламаймын. Біздің толқынның рухани байлығы сол.

Қысқасы, кітап сыны, әсіресе, әдеби сын болуы керек. Әдеби сын оқырман талғамын өсіріп, қаламгерлерді сұрыптаса, кітап сыны баспагерлердің сапалы кітап шығаруына ықпал етер еді.

Асқар Алтай - сыншы

Қазір кез келген адам кітап шығаратын болды. Ал, Кеңес заманында цензура бар еді. Белгілі бір сыни көзқараспен қарап, іріктейтін. Кез келген адамның жазғанын шығара бермейтін. Қазір демократиялық қоғам. Мұның да өз кемшілігі мен артықшылығы бар. Өкінішке қарай, жазушылыққа еш қатысы жоқ біреулер кітап шығарып жатыр. Бұл оқырманның талғамын бұзады. Мұның алдын алу үшін баспа басшылары мен редакторлары сауатты әрі талапшыл болуы керек.

Көркем әдебиетке келетін болсақ, бізге бүгінгі күннің проблемасын көсемсөздік тұрғыдан емес, көркемдік тұрғыдан жаңа формада жеткізе алатын, терең философиялық ойларға толы кітаптар керек. Өкінішке қарай, ондай әдебиеттер аз. Ал барын талдап-таразылайтын әдеби сын жоқ. Сынға келген жас буын жоқ. Соның кесірінен «шөп те өлең, шөңге де өлең» болып, кез келген дүниені көркем шығарма деп қабылдау басымдыққа айналып кетті.

Дәрмен Смайыл -

Дәл қазір қазақ тілінде шығып жатқан электронды кітап жоқ деуге болады. Барлығы қағаздық басылыммен шыққан кітаптардың электронды нұсқасы. Сондықтан электронды кітаптардың әзірге кәдімгі кітаптармен бәсекеге түсетін шамасы жоқ.

Ал, кітаптың жалпы сынына келетін болсақ, сын тек мазмұнды ғана емес, кітапқа қойылатын барлық талаптарды қамтуы тиіс. Мәселен, кітаптың мұқабасы, ішкі-сыртқы сапасы, халықаралық стандарттарға сәйкестігі, безендірілуі, қателері, бәрі-бәрі назарда болуы шарт.

Баспа ісін дамытуда біз жаңа мамандықтардың қыр-сырына үңіле алмай отырмыз. Өйткені, қазір баспаларда екі-үш-ақ адам жұмыс істейді. Біз баспа ісін, кітап дизайнын дамытамыз десек, бұған дейін болған үш редактор: әдеби редактор, көркемдеуші және техникалық редакторларды қайта орнына келтіруіміз керек. Кітап жарнамасын арттыру үшін маркетинг саясаты мен менеджмент саясатын жүргізетін мамандар аса қажет. Олар қоғам талап еткен сұранысты зерттеумен айналысады. Яғни кітапқа тауар ретінде қарау керек. Өйткені, ол рухани азық қана емес, кәдімгі тауар. Сондықтан баспа ісіне бизнес көзі ретінде қарау қажет, сонда ғана біз нарыққа бейімделеміз. Ол үшін бізде пиар технологтар, маркетинг саясатын жүргізетіндер, менеджмент мамандар аса қажет.

Кәдірбек Құныпияұлы «Ан-Арыс» баспасының директоры

Қазір кітаптың сапасы, басылуы осыдан он-жиырма жыл бұрынғымен салыстырғанда айтарлықтай өсті. Өйткені, қағаздың, кітап басатын техникалардың сапасы артты. Бәрі компьютерленді. Кітапты басу, өңдеу, оқырман қолына әдемі тауар ретінде жеткізу жақсарды.

Ал, кемшілігіне келсек, әр баспа қаржысын үнемдеу үшін көп адам алмауға тырысады. Мәселен, корректор алмай тек редактор ғана алады. Ол корректордың, әрі редактордың жұмысын атқарады. Осыдан келіп кітап сапасы төмендейді. Себебі, корректор қолжазбаны оқығанда мазмұнына емес, грамматикалық қателері мен пунктуациялық қателерге назар аударуы қажет. Ал, редактор мазмұнына назар аударады, автормен келіспейтін тұстары болса бірігіп ретке келтіреді. Содан кейін аға редактордың қолына тиеді. Осылай үш рет оқылымнан өтпеген соң қате міндетті түрде кетеді. Сол күйі оқырман қолына тиіп, оларды адастырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.