Электронды құжаталмасу жүйесі
КІРІСПЕ
1 БӨЛІМ. АҚПАРАТТЫҚ ҚАМСЫЗДАНДЫРУДЫ ЭЛЕКТРОНДЫ ҚҰЖАТАЛМАСУ ЖҮЙЕСІНЕ ЕНГІЗУ ӘДІСТЕРІ
2 БӨЛІМ. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУГЕ АРНАЛҒАН ЭЛЕКТРОНДЫ ҚҰЖАТАЛМАСУ ЖҮЙЕСІН ЖОБАЛАУДА ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДІС.ТӘСІЛДЕР
2.1 Техникалық қызмет көрсетуге арналған жүйенің құрылымы мен мазмұны
2.2 Программалық қамтама ортасын талдау негіздемесі
2.2.1 HTML тілінің негіздері
2.2.2 PHP программасының негіздері
2.2.3 MySQL программасының негіздері
2.2.4 JavaScript негізідері
3 БӨЛІМ. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУГЕ АРНАЛҒАН ЭЛЕКТРОНДЫ ҚҰЖАТАЛМАСУ ЖҮЙЕСІН ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ ІСКЕ АСЫРУ
3.1 Ақпараттық жүйе негіздері. Ақпараттық жүйе жобалау әдістемелігі
3.1.1 Ақпараттық жүйелердің өмірлік циклі . Өмірлік цикл үлгілері.
3.2 Техникалық қызмет көрсетуге арналған электронды құжаталмасу жүйесін іске асыру
3.3 Жүйенің интерфейсі
3.3.1 Пайдаланушы интерфейсі
3.3.2 Администратор интерфейсі
4 БӨЛІМ. ТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ
4.1 Еңбек ету шарттарын талдау
4.2 Табиғи жарықтануды есептеу
4.3 Өндіріс бөлмесінің жасанды жарықтануын есептеу
4.3.1 Коэфициентті қолдану әдісімен жасанды жарықтануды есептеу
4.3.2 Жарықтануды меншікті қуат арқылы анықтау
5 БӨЛІМ. ЖОБАНЫ ТЕХНИКО . ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ
5.1 Жұмыстың сипаты және қажеттіліктерді негіздеу
5.2 Жұмыста пайдаланылатын еңбек қорлары
5.3 Жұмысты жобалау және жүзеге асыру құнын есептеу
5.4 Амортизациялық шығындар өлшемі
5.5 Интеллектуалды еңбек бағасы
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
1 БӨЛІМ. АҚПАРАТТЫҚ ҚАМСЫЗДАНДЫРУДЫ ЭЛЕКТРОНДЫ ҚҰЖАТАЛМАСУ ЖҮЙЕСІНЕ ЕНГІЗУ ӘДІСТЕРІ
2 БӨЛІМ. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУГЕ АРНАЛҒАН ЭЛЕКТРОНДЫ ҚҰЖАТАЛМАСУ ЖҮЙЕСІН ЖОБАЛАУДА ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДІС.ТӘСІЛДЕР
2.1 Техникалық қызмет көрсетуге арналған жүйенің құрылымы мен мазмұны
2.2 Программалық қамтама ортасын талдау негіздемесі
2.2.1 HTML тілінің негіздері
2.2.2 PHP программасының негіздері
2.2.3 MySQL программасының негіздері
2.2.4 JavaScript негізідері
3 БӨЛІМ. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУГЕ АРНАЛҒАН ЭЛЕКТРОНДЫ ҚҰЖАТАЛМАСУ ЖҮЙЕСІН ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ ІСКЕ АСЫРУ
3.1 Ақпараттық жүйе негіздері. Ақпараттық жүйе жобалау әдістемелігі
3.1.1 Ақпараттық жүйелердің өмірлік циклі . Өмірлік цикл үлгілері.
3.2 Техникалық қызмет көрсетуге арналған электронды құжаталмасу жүйесін іске асыру
3.3 Жүйенің интерфейсі
3.3.1 Пайдаланушы интерфейсі
3.3.2 Администратор интерфейсі
4 БӨЛІМ. ТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ
4.1 Еңбек ету шарттарын талдау
4.2 Табиғи жарықтануды есептеу
4.3 Өндіріс бөлмесінің жасанды жарықтануын есептеу
4.3.1 Коэфициентті қолдану әдісімен жасанды жарықтануды есептеу
4.3.2 Жарықтануды меншікті қуат арқылы анықтау
5 БӨЛІМ. ЖОБАНЫ ТЕХНИКО . ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ
5.1 Жұмыстың сипаты және қажеттіліктерді негіздеу
5.2 Жұмыста пайдаланылатын еңбек қорлары
5.3 Жұмысты жобалау және жүзеге асыру құнын есептеу
5.4 Амортизациялық шығындар өлшемі
5.5 Интеллектуалды еңбек бағасы
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
Бұл дипломдық жобада техникалық қызмет көрсетуге арналған электронды құжаталмасу жүйесі жобаланды. Жұмыстың мақсаты - клиент-серверлік технологиясын қолдана отырып, пайдаланушыларға техникалық қызмет көрсетуге арналған информациялық жүйе жобалау.
Бұл бағдарламалық шешім техникалық қызмет көрсетуге арналған мәлімдемелер жасауда, қолдау қызметiне түскен мәлiмдемелердiң орталықтандырылған тiзiлiмін жүргiзу, мәлiмдемелердiң орындалуын бақылау, техникалық қолдау қызметінiң жұмыс сапасын жоғарылату, қолданушылардан түскен мәлiмдемелердің бақылауына және өңдеуiне уақытты үнемдеу және автоматтандыруға арналған.
Бұл бағдарламалық шешім техникалық қызмет көрсетуге арналған мәлімдемелер жасауда, қолдау қызметiне түскен мәлiмдемелердiң орталықтандырылған тiзiлiмін жүргiзу, мәлiмдемелердiң орындалуын бақылау, техникалық қолдау қызметінiң жұмыс сапасын жоғарылату, қолданушылардан түскен мәлiмдемелердің бақылауына және өңдеуiне уақытты үнемдеу және автоматтандыруға арналған.
1. К. С. Хорстманн, Г. Корнелл. Java 2. Библиотека профессионала, том 1. Основы. 8-е изд. - М.: Вильямс, 2008 г. - 816 с.
2. К. Пейтон, А. Меллер. PHP5 & MySQL5-СПб.:Бином-Пресс, 2009. - 366с.
3. Б. Лоусон , Р. Шарп. Изучаем HTML5. Из-во Питер,2011. - 255c.
4. Л. Веллинг, Л. Томсон. Разработка веб-приложений с помощью PHP и MySQL - М.: Вильямс, 2010.-848c.
5. К. С. Хорстманн, Г. Корнелл. Java 2. Библиотека профессионала, том 2. Тонкости программирования. 8-е изд. - М.: Вильямс, 2008, 4 кв. - 992 с.
6. В. Монахов. Язык программирования Java и среда NetBeans. -2-е изд. - СПб.: БХВ-Петербург, 2009 г. - 720 с.
7. Д. Блох. Java. Эффективное программирование. М.: Лори, 2002 г. - 224 с.
8. Г. Шилдт, Д. Холмс. Искусство программирования на Java. М.: Диалектика, 2005. - 336 с.
9. www.mysql.com
10. www.devshed.com
11. www.wikipedia.org
12. М. К. Дюсебаев. Безопасность жизнедеятельности. Методические указания к выполнению раздела в дипломных проектах. - Алматы: АИЭС, 2001. - 11с.
2. К. Пейтон, А. Меллер. PHP5 & MySQL5-СПб.:Бином-Пресс, 2009. - 366с.
3. Б. Лоусон , Р. Шарп. Изучаем HTML5. Из-во Питер,2011. - 255c.
4. Л. Веллинг, Л. Томсон. Разработка веб-приложений с помощью PHP и MySQL - М.: Вильямс, 2010.-848c.
5. К. С. Хорстманн, Г. Корнелл. Java 2. Библиотека профессионала, том 2. Тонкости программирования. 8-е изд. - М.: Вильямс, 2008, 4 кв. - 992 с.
6. В. Монахов. Язык программирования Java и среда NetBeans. -2-е изд. - СПб.: БХВ-Петербург, 2009 г. - 720 с.
7. Д. Блох. Java. Эффективное программирование. М.: Лори, 2002 г. - 224 с.
8. Г. Шилдт, Д. Холмс. Искусство программирования на Java. М.: Диалектика, 2005. - 336 с.
9. www.mysql.com
10. www.devshed.com
11. www.wikipedia.org
12. М. К. Дюсебаев. Безопасность жизнедеятельности. Методические указания к выполнению раздела в дипломных проектах. - Алматы: АИЭС, 2001. - 11с.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:
КІРІСПЕ
Бұл дипломдық жобада техникалық қызмет көрсетуге арналған электронды құжаталмасу жүйесі жобаланды. Жұмыстың мақсаты - клиент-серверлік технологиясын қолдана отырып, пайдаланушыларға техникалық қызмет көрсетуге арналған информациялық жүйе жобалау.
Бұл бағдарламалық шешім техникалық қызмет көрсетуге арналған мәлімдемелер жасауда, қолдау қызметiне түскен мәлiмдемелердiң орталықтандырылған тiзiлiмін жүргiзу, мәлiмдемелердiң орындалуын бақылау, техникалық қолдау қызметінiң жұмыс сапасын жоғарылату, қолданушылардан түскен мәлiмдемелердің бақылауына және өңдеуiне уақытты үнемдеу және автоматтандыруға арналған.
Электронды құжаталмасу жүйесін жобалауда қолданылған бағдарламалық қамтамалар: PHP, HTML, CSS, JavaScript, Jquery UI. Мәліметтер қоры MySQL-жүйесінде жасалады.
Тіршілік қауіпсіздігі бөлімінде өндірістік жарықтандыру, яғни жасанды және табиғи жарықтандыру жүйесі есептелінді.
Экономикалық бөлімде бағдарламалық қамтаманың жүзеге асырылуына қажетті өзіндік құн және жобаның 20 % рентабельділік деңгейіндегі бірлік бағасы есептелінді.
Ұйымдарда қалыптасқан құжаттармен жұмыс істеу формалары мен әдістері дәстүрлі іс жүргізу және басқарманы құжаттамамен қамсыздандыру шегінде қазіргі шарттарға жауап бермейді. Қоғамның ғаламдық информатизациясы, жаңа ақпараттық және коммуникациялық технологияның кең таралуы, нарықтық механизмнің және қазіргі менеджменттің енгізілуі ақпарат рөлінің әлеуметтік-экономикалық үдерістерде ұлғаюына және оны маңызды стратегиялық ресурс ретінде қарастыруға әкеліп соқты. Соған байланысты ұйымдарда құжаттармен жұмыс істеудің жаңа тәсілі - электронды құжаталмасу. Енгізіліп жатқан электронды құжаталмасудың басты артықшылығы - ұйым жұмысының тиімділігін арттыру.
1 БӨЛІМ. АҚПАРАТТЫҚ ҚАМСЫЗДАНДЫРУДЫ ЭЛЕКТРОНДЫ ҚҰЖАТАЛМАСУ ЖҮЙЕСІНЕ ЕНГІЗУ ӘДІСТЕРІ
Қазіргі күні құжаттар басқарудың әмбебап құралы ретінде бөлімшелер мен жеке қызметкерлер арасында өзара байланысты қамтамасыз етеді. Бірақ қызмет көлемі өсе бастағанда мынадай қарама-қайшылық туындауы мүмкін: құжаттармен жұмыс істеу көптеген ресурстарды қажет етеді және бүкіл мекеме жұмысын бәсеңдетеді.
Қағаз түріндегі құжат айналымының кемшіліктері:
oo құжаттарды іздеуге көп уақыттың кететіндігі;
oo құжатты өмірлік циклының барлық кезеңдерінде оның қозғалысын бақылап отыру қиындығы;
oo құжаттарды дайындау және оларды байланыстыру уақытының ұзақтығы;
oo егер бір құжатпен бірнеше қолданушы жұмыс жасап отырған болса, онда құжат айналымын ұйымдастырудың қиындығы;
oo есеп берулер мен журналдар алудың мүмкін болмауы немесе қиындығы.
Осылайша, дәстүрлі құжат айналымының нәтижелілігі төмен болып табылады. Бұл кемшіліктердің барлығы электронды құжат айналымы жүйесін ендіру барысында жойылады.
Мәселені шешу жолдарының бірі арнайы программалық қамсыздандыру - электронды құжат айналымы жүйесін қолдану болып табылады.
ЭҚАЖ міндеттері мен функциялардың тізбесі:
oo кіріс хат-хабарды тіркеу;
oo шығыс хат-хабарды тіркеу;
oo ұйымның ішкі ұйымдастыру-басшылық ететін құжаттарын тіркеу;
oo азаматтардың хаттары мен өтініштерін тіркеу;
oo электрондық құжаттардың жобаларын құру;
Кіріс құжаты
Метаақпарат
Электронды құжат
Контент-жазба
Құжаттың экрандық формасы
1.1 сурет - Кіріс құжаттарының электронды түрге айналуы.
Электронды құжат айналымын құрудың нәтижелілігі қолданушылар арасында өзара байланыс орнататын ыңғайлы интерфейстің болуы. Бұған обьектілерді сипаттау принциптерін қолдану арқылы және олармен орындалатын операциялар арқылы қол жеткізуге болады. Ақпарат кіріс құжатынан экрандық форма арқылы компьютерге енгізіледі. Оның компоненттері сол құжаттардың метаақпараттарына және қолданушылар туралы метаақпаратқа байланысты экрандық формаға сәйкес келеді.
Жалпы жағдайда экрандық форма - метаақпаратқа сәйкес обьект және субьект туралы электронды құжатқа салынатын сұлба. Электронды құжат айналымында қолданылатын экрандық форма компоненттері нақты қолданушының идентификаторы, паролі және рұқсат алу құқығы.
Мәліметтерді автоматтандырылған электронды өңдеу
Интеллек-
туалды интерфейс
Пароль-идентифика-тор, рұқсат алу құқығы
Ішкі мекемелер
Құрылымдық бөлімдер
Мәліметтерді өңдеу нәтижелерін беру
Бірыңғай ақпараттық кеңістік
Виртуалды автоматтандырылған жұмыс орны
Мәліметтерді электрноды өңдеуді автоматтандырудың нәтижесі
1.2 сурет - Субьект мәліметтерін электронды өңдеудің сызбасы.
Келтірілген сызбаның кейбір блоктарын түсіндіре кетсек, виртуалды автоматтандырылған жұмыс орны құжаттарды электронды өңдеудің ең перспективті нұсқасы.
ВАЖО
Пароль-идентификатор, рұқсат алу құқығы
Құжаттың экрандық формасы
Анықтамалықтар
Бірыңғай ақпараттық кеңістік
Құжат туралы метаақпарат
Абстрактілі кластың пәндік негіздері
Функционалды ролдер
Құжат жағдайы
Атрибуттар жиыны
Өмірлік цикл
Қол жетімді операциялар
Интеллектуалды интерфейс
Электронды құжат және оны өңдеуді автоматтандыру
1.3 сурет - Электронды құжат айналымы жүйесін құрудың принципиалды сызбасы.
Электронды құжат айналымы жүйесінің механизмінің баптауы автоматты түрде орындалады және априорлы анықтама, атрибуттар түріндегі метаақпарат (скаляр, жіберілім, тасымалдау), құжат жағдайының модельдері (бастапқы, құрылған, орындалған, өшірілген), олармен орындалатын операциялар тізімін ұсынады.
ЭҚАЖ жобалауға мүмкіндік беретін алгоритмдер мына талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) Қосу, редактілеу, өшіру және әр түрлі типті және әр түрлі өлшемдегі мәліметтермен жұмыс жасау мүмкіндігі.
2) ЭҚАЖ-не беру арқылы орындалатын сол ақпараттық басқа ақпараттық жүйелермен бірге жұмыс істей алу мүмкіндігі.
3) ЭҚАЖ-де типтік бизнес-процестерді құру есебінен әрбір ақпараттық жүйенің ішкі қолданбалы процестерінің бірігу мүмкіндігі.
4) Құжаттарды басқару мүмкіндігі (құру, редактілеу, құжаттарды өшіру, құжаттармен жұмыс істеу тарихын енгізу, құжаттар арасына сілтеме орнату, метамәліметтердің бөліктерін толтыруды автоматтандыру, мәліметтерге бірге ену мүмкіндіктерімен қамтамасыз ету, құжаттар версияларын басқару, ішкі ақпараттық жүйелерде орналасқан құжаттарға сілтеме беру мүмкіндігі).
5) Маршрутизация мүмкіндігі (қатты және динамикалық маршрутизацияны қолдау, құжаттармен және есептермен жұмыс істейтін қолданушылардың ағымдағы қызметінің мониторингі, құжаттардың ағымдағы жай-күйін бақылау, периодтық құжаттарды автоматты түрде жасау).
6) Ақпаратты сақтау және беру қауіпсіздігі (аутентификация, авториазация, ЭҚАЖ обьектілеріне ену құқықтарын шектеу, т.б.).
Электронды құжат айналымы жүйесін қолданудағы мақсат автоматтандырылған жүйеде құжаттарды тасымалдау функциясы арқылы қағаз түріндегі құжат айналымы көлемін азайту болып табылады. Осы мақсатқа жету үшін алдымен ақпаратты автоматтандырылған өңдеу және керісінше, адам оқитын формаға келтіру мәселелерін шешіп алу қажет. Сондықтан Электронды құжат айналымы жүйесін программасын жобалауда негізгі назар осы мәселені жалпы және нәтижелі шешу мәселесіне аударылды.
Қойма (Storage). Ең алғашқы мәселе деректердің ішкі қоймасын ұйымдастыру болып табылады. Ақпаратты бейнелеуді анықтау үшін жоғарыда қарастырылған екі форманың бірін көрсету жеткілікті; әрбір нақты деректер жиыны әртүрлі машина оқитын және көптеген адам оқитын формалары болуы мүмкін. Кез келген жағдайда ішкі бейнелеулер екеуден кем болмайтындықтан, құжат айналымы жүйесінің ең қажетті элементі ақпараттың ішкі қоймасы болып табылады.
Деректер қоймасы келесі функционалдылықты қамтамасыз етуі қажет:
oo деректердің барлық құрылымдарын тез қарап шығу және оның ішкі көпмүшеліктерін алу мүмкіндігі;
oo жұмыс сеанстары арасында тез сақтау және қалпына келтіру мүмкінліктері;
oo транзакцияларды қолдау;
oo ақпаратты жүктеу және қарап шығу интерфейстерін қолдау.
Жүктеу модулі (Loader). Қойманы контрагенттерден түсетін деректермен толтыруды қамтамасыз ету үшін жүктеу модулін ұйымдастыру қажет. Жүктеу модулі контрагенттер мен қойманың жүктеу интерфейсі арасындағы буфер болып табылады.
Жүктеу модулі:
oo ішкі деректер көзінен белгілі бір форматтағы деректерді қабылдайды;
oo қоймадан формат сипаттамасын қабылдайды;
oo жүктеу параметрлерін қабылдайды (қоймаға қандай деректер бөлігін және қалай орналастыруға болатыны туралы қызметтік ақпарат сақтайды);
oo форматқа сәйкес келіп түскен деректерге талдау жүргізеді және мәндер ағынына айналдырады;
oo жүктеу параметрлеріне сәйкес деректер ағынын шектейді (өзгертеді);
oo нәтиже шығаратын мәндер ағынын қоймаға жүктеу интерфейсі арқылы бағыттайды.
Сақтау модулі (Saver). Cақтау модулі қоймада сақталған ішкі бейнелеу бойынша сыртқы бейнелеуді құру мәселесін шешеді. Осылайша, оның функциясы жүктеу модуліне қарама-қарсы болып табылады. Сақтау модулі қойманы қарап шығу интерфейсі мен деректердің ішкі қолданушылары арасындағы буфер болып табылады.
Сақтау модулі мына мәселелерді шешеді:
oo қоймадан белгілі бір деректерді сақтау үшін контрагенттен тапсырма алу;
oo осы тапсырманы қарап шығу интерфейсінің командалар жүйесіне айналдыру;
oo қойманы қарап шығу және контрагент сұранысы бойынша деректер ағынын, сондай-ақ осы контрагенттердің өңдеуіне қажет сұраныс берілген деректерді бейнелеу үшін керек метаақпараттарды алу;
oo контрагент қабылдайтын файл форматы түрінде (егер контрагент - автоматтандырылған жүйе болса) немесе адам оқитын форматта (егер контрагент - адам болса) қоймадан алынған метаақпаратты қолдана отырып деректер ағынын ұсыну.
Тексеру модулі (Checker). Қоймада жүйедегі ақпараттар мен метаақпараттар ішкі форматта сақталады, және біз сыртқы дүниемен ақпаратты жүктеу және сақтау модульдері арқылы өзара әрекеттесе аламыз. Осы процестер барысында қоймадағы деректер үнемі өзгеріске ұшырап отырады. Сондықтан электронды құжат айналымы жүйесінде тексеру модулі жұмыс істейді, ол жүйедегі сыртқы талаптардың (шектеулердің) сәйкестілігіне жауап береді. Егер қойма сыртқы талаптарға сәйкес келмесе, ондағы ақпараттар ішкі талаптарға қарама-қайшы және мәнсіз болып табылады.
Жоғарыда қарастырылған мәселелерді ескере отырып, қойма күйі шектеулері қанағаттандырылмауы да мүмкін, егер де деректерді жүктеу кезеңінде кіріс ақпараттары ағынын форматтық бақылау орындалса. Тексеру модулі осы мәселені шешу үшін арналған.
Жоғарыда сипатталған сыртқы интерфейстің 4 модулі - бұлар логикалық макрокомпоненттер, тәжірибеде олардың ішкі құрылымы өте күрделі болып келеді. Логикалық деңгейде, электронды құжат айналымы жүйесінің қатысушысының осы модульдермен жасайтын жұмысы және ақпаратты сақтауы келесі шектеулер арқылы жүзеге асырылады:
oo қолданушы деректерді жүктеу модуліне бере алады, сондай-ақ осы деректердің қоймаға жүктелуі шарттарын көрсетіп, ақпараттың қоймаға жүктелу процесін басқарып және жүктеу нәтижесі туралы хаттама алып отыра алады;
oo қолданушы қоймадағы сақталған деректер мазмұнын, олардың жұмыс сеанстары арасында қайта сақталып отыратындығын біледі;
oo қолданушы қойма күйін тексеру процесін басқара алады және тексеру нәтижесі туралы хаттама ала алады;
oo қолданушы сақтау модулін басқара алады, деректердің сақталу шарттары мен деректерді қабылдау шарттарын бере алады;
oo негізінен, қолданушы-адам деректерді визуальды қолданушы интерфейсі арқылы өзіне жүктей алады.
Пайда болу және ақпаратты өңдеу модульдерінің өзара және құжат айналымы жүйесінің қолданушысымен қатынасын төмендегі сызба арқылы көрсетуге болады.
Қолданушы
(деректерді жіберуші)
loader
saver
Қолданушы
(деректерді қабылдаушы)
Storage
Checker
деректер
баптау
1.4 сурет - Электронды құжат айналымы программалық кешенінде ақпаратты өңдеу модульдерін байланыстыру.
Электронды құжат айналымы жүйесі жоғары деңгейдегі программалық жүйе болып табылады, сондықтан мақсатқа жету барысында кездесетін кез келген қиындық барысында стандартты операциялық жүйелерді, стандартты өңдеу орталарын, кең тараған деректер қорын басқару жүйелерін және деректерді сақтау құрылымдарын, т.б. қолдануға болады.
Тәжірибеде жиі кездесетін ақпарат түрлері ішінде хронологиялық деректер құрылымының маңызы зор. Бұл деректер құрылымы деректерді өзгерту барысында ескі ақпарат жоғалып кетпейді, тек белгілі бір күйге ауысатын ақпаратты сақтау және өңдеу жүйелерін құру кезінде қолданылады.
2 БӨЛІМ. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУГЕ АРНАЛҒАН ЭЛЕКТРОНДЫ ҚҰЖАТАЛМАСУ ЖҮЙЕСІН ЖОБАЛАУДА ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДІС-ТӘСІЛДЕР
2.1 Техникалық қызмет көрсетуге арналған жүйенің құрылымы мен мазмұны
Техникалық қызмет көрсетуге арналған электронды құжаталмасу жүйесі - клиент-серверлік технологиясын қолдана отырып, пайдаланушыларға техникалық қызмет көрсетуге арналған информациялық жүйе болып табылады.
Бұл бағдарламалық шешім техникалық қызмет көрсетуге арналған мәлімдемелер жасауда, қолдау қызметiне түскен мәлiмдемелердiң орталықтандырылған тiзiлiмін жүргiзу, мәлiмдемелердiң орындалуын бақылау, техникалық қолдау қызметінiң жұмыс сапасын жоғарылату, қолданушылардан түскен мәлiмдемелердің бақылауына және өңдеуiне уақытты үнемдеу және автоматтандыруға арналған.
Электронды құжаталмасу жүйесін жобалауда қолданылған бағдарламалық қамтамалар: PHP, HTML, CSS, JavaScript. Мәліметтер қоры MySQL-жүйесінде жасалады.
2.2 Программалық қамтама ортасын талдау негіздемесі
2.2.1 HTML тілінің негіздері
Егер өзіңізге арналған немесе сiз туралы мәлiмет сақтайтын Web бет құрғыңыз келсе, сiз HTML (Hypertext Markup Language - гипертекстiк белгiлеу тiлi) тiлiн үйренуіңiз керек. HTML - бұл беттiң құрылымын суреттеу тiлi. Ол сiзге қарапайым мәтiн алып, оны абзац, тақырып, тiзiм және басқа да құрылымы бойынша форматтауға мүмкiндiк бередi. Онымен қоса, HTML сiздiң оқырмандарыңыз бiр құжаттан екiншi құжатқа оңай аттап өте алулары үшiн, сiзге байланысты беттерге сiлтемелер құруға мүмiндiк бередi. HTML SGML-ға негiзделген (standart Genere Lized Markup Language - жалпы белгiлеу стандартты тiлi). Нақтырақ айтсақ, HTML бґл SGML құжатты типiнiң анықтауышы, немесе SGML қағидасының өзiндiк қосымшасы. Сiз HTML құжаттарын ақпараттық жүктеменi сақтайтын форматалмаған текстiң iшiндегi HTML тэгi (tags) арқылы құрасыз. HTML тэгтерi-бұл "азырақ" () белгiсiнен басталып, "көбiрек"()белгiсiмен аяқталатын символдар тiзбегi. Web браузерлер HTML-ды синтаксистiк тексерген кезде үш қағидаға сүйенедi:
oo пробел және басқа да "көрiнбейтiн символдарға" назар аудармайды;
oo форматтау тэгтерi кiшi немесе үлкен (бас) әрiптерiмен жазылуы мүмкiн;
oo форматтау тэгтерiнiң көпшiлiгi сыңарларымен бiрге жазылады.
Кейбiр ерекше тэгтердi ескермесек, HTML форматтау тегтерiнiң барлығын да сыңар тегтерi бар. Ашатын тег берiлген эффектi активтендiрсе, жабатын тег оны өшiредi. Тег сыңарларын көбiнесе контейнер деп те атайды. Себебi, олар қосып - өшiретiн эффект мәтiнде сол екi тэгтiң арасында ғана пайда болады. Мысалы, мәтiнiң қатары толық әрiпен жазылуы керектiгiн көрсететiн болсақ, былай жазамыз:
В Бұл қатар толық қарiппен жазылады. В.
Жабатын тегтiң iшiнде орналасқан мәтiн керi қисық сызық символымен шамаланады. Бұл қағидаға бағынбайтын тэгтер ВASE (негiзгi мәлiмет), ВR (қатар соңы), НR (горизанталь сызық) және IMG (бейне). Бұл тегтер жалғыз қолданылады.
HTML -ге тiкелей қатысы болмаса да, HTML құжаттарының өте маңызды бөлiгi болып URL адрестерi есептеледi. Ол әр түрлi тэгтерде кең көлемде қолданылады. Негiзi ,URL World Wide Neb-тiге құжаттың адресi болып есептеледi. URL - дың құрылымы жер шарының кез−келген белiгiнде орналасқан бiрге жұмыс iстейтiн. Web - сервердiң кез-келген типiндегi кез-келген құжаттардың ықшамды идентификациялау тәсiлi мүмкiндiгiн бередi. Ақпараттар серверiнiң хаттамасын ескермесек, URL-дың жалпы формуласы келесi:
Хаттама: Сервер_аты: портфайл-аты
HTML−құжатын белгiлеу үшiн бiз HTML және HTML тэгтерiн қолданамыз. Бұл тегтер өзiнде HTML -дың барлық тэгтерiн және құжаттың ақпараттық құрамын қамтиды. HTML құжаттардың бiрiншi қатарында, ал HTML тэгi құжаттың соңғы қатарында орналасуы керек. Бґл тегтер олардың арасында орналасқан барлық символдардың HTML-коды екенiн бiлдiредi. Құжаттың тақырыбы HTML тегiнен кейiн жазылып, HEAD тегiмен аяқталады. Сiз ақпарат тақырыбына көп мөлшерде символдар енгiзе алсаңыз да, оның құрамында екi заттың болуы мiндеттi: құжат аты және оның URL-ы.
Сiз құжаттыңызға ат берген кезде, оны TITLE және TITLE тэгтерiнiң арасына орналастыра аласыз. Құжат аты Интернет Explarer 3 тақырыб қатарында және журнал (History) және избранные страницы (Faourites) тiзiмдерiнде пайда болады. Сiз құжат атына сол құжатты толық түсiндiретiндей етiп таңдауыңыз керек. Бiрақ ол 40 символдан аспауы керек. Сiз BASE HREF= "базовый_URL" тегiнде URL негiздiк адресiн көрсетесiз. Ол құжаттың абсолют URL-iне теңестiрiледi. Сiз құжат тақырыбын жазып болған соң оның денесiн құруды бастайсыз. HTML құжатының денесi ақпаратты сақтайтын толық мәтiнде және мәтiндi форматтауға арналған барлық HTML тегтерiн қамтиды. Құжат денесi тақырыбтан соң басталып, BODY және BODY тэгтерiмен шектеледi. Құжат денесi келесi түрде көрiнiс табады:
HTML
HEAD
TITLE бұл жерде құжат аты орналасады TITLE
BASE HREF= негiздiк_URL
HEAD
BODY
BODY
HTML
Жаңа абзац бастау және оны аяқтау үшiн Р және Р тэгтерi қолданылады. HTML спецификациясын байланысты Р ALIGN атрибутын қолдайды. Ол абзацтың iшiнде мәтiндi туырлауға мүмкiндiк бередi. Абзацтар бас қатармен бөлiнедi. Бас қатар тастамай жаңа абзацты бастау үшiн ВR(қатар соңы) тэгiқ олданлыда. Мысалы:
TITLE өлең жолдары TITLE
Р
You can tell it,s Spring with all of the rain we,re getting.
It makes me to recite the rhyme.
! -- Вы можете сказать, что уже весна, поскольку идет такой сильный дождь. Поэтому я хочу процитировать стихи−−
Р
Р
Rain, rain Br
Go away Br
Come again Br
Another day Br
HTML - тақырыб стилiнiң алты түрiн қолдайды. Мәтiндi қандай да бiр стильде азу үшiн оны Hn және Hn тэгтерiнiң арасына орналастыру керек. Олар былай жазылады.
H1 Heading style 1 H1
H2 Heading style 2 H2
H3 Heading style 3 H3
H4 Heading style 4 H4
H5 Heading style 5 H5
H6 Heading style 6 H6
HTML төрт физикалық стильдi қолдайды. Физикалық стиль - бұл курсив немесе толықтық сияқты қарiптiң атрибуттары. Олар келесi де көрсетiлген.
HTML тiлiнiң физикалық стилi
Стиль тег
Толық шрифт B...B
Курсив I...I
Астын сызу UU
Машинопись (фиксталген ен) TT...TT
HTML логикалық стиль олар ерекшеленгенген мәтiннiң мағынасын анықтайды. Олардың қарiп атрибуттарына қатысы жоқ болғандықтан, олар әр браузерде әр−түрлi көрiнiс табуы мүмкiн. Логикалық стильдер келесi кестеде көрсетiлген.
HTML логикалық стилi
Стиль аты ТЭГ Бейнеленуi
Дәйектелген абзац BLOCKQUOTE Оңнан және солдан шегініс
Дәйексөз CITE Курсив
Код CODE Фикстік ені бар қаріп
Анықтама DFN Толық қаріп
Эмораза, ерекшелеу EM Курсив Пернетақта SAMP Фикстік ені бар қаріп Ерекшелеу STRONG Толық қаріп Ауыспалы VAR Курсив Адрес АDDRES Курсив Мысалы, мына HTML кода көп логикалық сильдi қолданады: H1Logical STYLES H1 According to CITE the Handbook of Federal Tellecomunicattions
Regulatieons CITE:Br
BLOCKQUOTE
All access providers STRONG mustSTRONG turnish their clients wieth prompt and accurate invoices. Changes on invoices STRONG must STRONG show date of the chage, duration of connect time and the rate charged per minute.
BLOCKQUOTE
Failure to comply with this statute may result in EM lagre tines EM.
P
For mor intermation, send e-mail to ADRESS info @ telecom. net ADRESS
PRE және PRE тэгтердiң аралығында орналасқан мәтiн форматталған деп есептелiп, қарiптердiң енi ерекшеленiп жазылады. Бұл мәтiнде барлық символдардың енi бiрдей болып жазылатындықтан, ол мәтiнде туырлауды жеңiлдетедi.
HTML тiзiмдерi сiздiң құжатыңыздағы ақпараттарды қызықты етiп көрсетуге мүмкiндiк бередi. Олар келесi кестеде көрсетiлген.
HTML тiзiмдерi кестесi
Тип тiзiмi тегi элемент тегi
Нөмiрленген OL...OL LI...LI
Таңбаланған UL... UL LI...LI
Баяндау тiзiмi DL...DL DD...DDДТ...DT
Меню MENU...MENU LI...LI
Директория DIR...DIR LI...LI
Келесi HTML кодында тiзiмге мысал келтiрiлген:
html
H2 Unordered Lists - маркированный список Н2
ULBulleted LIST items LI
LI! -- элементы маркированного списка−−LI
LILIST items are indented LI
LI! -- элементы имеют отступ−− LI
UL
H2Ordered LISTS− нумерованный список H2
OL
LINumbered List items LI
LI−−элементы нумерованного списка−−LI
LIList items are intented LI
LIэлементы имеют отступ LI
ОL
Н2Dicsrihtion Lists−список списанной Н2
DL
DТFirst tern DT
DD derscribtion of pist tern DD
DD ! -- Описания первого термина−−DD
DТSegond term DТ
DТ! -- Второй термин−−DТ
DDDescribtion of second term −DD
DD− описание второго термина−−DD
DL
html
HTML сiзге арнайы символдарды қолдану мүмкiндiгiн бередi. Көбiрек (), азырај () және тырнақша (")символдары HTML−дың форматты тегтерiнде қолданылатындықтан, оларды экранға шығару үшiн белiгiлi бiр тiзiмде орналастыру керек. Ол тiзiмдерде амперсант белгiсi (&) қолданылады.
Оны да экранға шығару үшiн белгiлi бiр тiзiмде орналастыру керек. Арнайы символдардың тiзiмi келесi кестеде көрсетiлген.
Резервтелген HTML символдары үшiн арнайы символдар тiзiмi
Тiзiмi көрiнiс мәнi
< азырақ
> көбiрек
& & амперсант
&guot; " Тырнақша
Осы HTML символдарын қолдану арқылы бiз қарапайым Web беттi құра аламыз. Web беттi көркемiрек ету үшiн HTML - дың басқа да көптеген тэгтерiн үйрену қажет. Оларды қолдану арқылы бiз Web−бетке графика және кестенi кiрiстiре аламыз.
Web параққа кестені және графиканы қосу
Web парақты көркемiрек ету үшiн оған графиканы және кестенi енгiзу керек. Мәтіндiк бiркелкiлiктi бұзатын графикалық элементтер әр түрлi болуы мүмкiн. Web графикасы қарапайым сызықтан күрделi суретке дейiнгi диапазонды қамтиды. Графиканы қолданудық негiзгi себебi, сiздiң Web торабыңыздың қолданушыларына ақпаратты қызықтырақ әрi түсiнiктiрек етiп көрсету.
Горизанталь сызық - графиканың ең оңай элементi. Оны Web бетке кiрiстiру үшiн HR (Нorizontal Rule, горизанталь сызық) тегi қолданылады. Оған мысал келесi кодта көрсетiлген:
HTML
H2демонстрация горизантальной линии H2
Р
Здесь HTML-текст, а ниже линия
Р
HR
Р
I для книги Интернет Explorer 3 в подленнике I
HTML
Компьютерлiк графиканы сајтайтын бiрнеше форматтар бар. Бiрақ WorldWideWeb - те сiз тек ғана екi форматты қолданасыз. Олар: GIF және JPEG. GIF форматы (Graphics Interchange Format - графикалық мәлiмметтердi алмасу форматы) алғашында кескiнi бар файлдарды сақтау үшiн стандарт ретiнде СompuServe торабының қолданушыларына арнап құрастырылады. Қазiргi кездегi оның стандартты CIF 89a. CIF форматында сақталатын графика 256 түспен шектеледi. Сол үшiн бұл форматта толық түстi суреттi сақталмай ақ қайған жөн. CIF - ты белгi, эмблема және басқа да қолдан жасалған бейнелерге қолданған дұрыс. CIF стандартты Web бет авторлары үшiн маңызды келесi эффектердi қолдайды:
oo Кезектi көрсетiлiм (Interlacing). Бұл, көршi болмаған бейнелердiң бiрге сақталатындығын бiлдiредi. Браузер бұл бейненi оқуына байланысты, екiншi көрiнiстiң шетi бейнелене бередi. Бұл екiншi бейне толық шықпай ақ, оның не туралы екенiн түсiнуге мүмкiндiк бередi.
oo Тұнықтылық (Transparency) Тұнық CIF бейнесiнде түстердiң бiрi тұнық етiп белгiленедi. Бұл құжат фонының одан өте алуына мүмкiндiк бередi. Сол үшiн тұнық CIF-тер өте кең таралған. Ондай кесiндердi құру үшiн жаңа програмалар да құрастырылуда. Мысалы, Photo CIF деп аталатын PhotoShop-тың модулi тұнық беттi де, кезектi CIF-тi де құруға мүмкiндiк бередi.
oo Анимация. Анимацияланған CIF анимация құру үшiн бiр файлда сақталған суреттердiң ретiмен жасалалады.
CIF 89а-ны толық қолдайтын браузер анимация жасау үшiн суреттерде кезегiмен шығару керек екендiгiн бiлетiн болады. Бұл программалар сондай-ақ анимация басталғанға дейiнгi уақытты және оның қайталану ретiн орнатуға мүмкiндiк бередi.
JPEG (Joint Photographis Experts Group) - кескiн бойынша бiрiккен эксперттер тобы ) толық түстi кескiндi қолдап, оларды сығулы күйде сақтауға мүмкiндiк беретiн форматтар жиынтығы. Кең таралған браузерлер JPEG форматының кескiндерiн көрсете алады, бiрақ бұрын ол үшiн арнай программалар қолданылған. Жақында шыққан прогрессивтi JPEG (р-JPEG) форматы, кескiнге кезектiлiк эффектiн бередi. Бiрақ JPEG - де тұнықтылық мүмкiн емес. Себебi берiлген бейнелердiң бiраз өзгеруiне түрткi болады. JPEG - форматы толық түстi суреттер үшiн таңдалынатын формат болса да, ол түстердiң жылдам ауысатын кескiндерiне жарамайды.
Оның себебi түстердiң тез ауысуы компрессияға байланысты пайда болатын математикалық манипуляцияға төзе алмайды. Ол үшiн ол суреттердi GIF форматында сақталан жөн. Бейнелер HTML құжатының iшiнде бейнеленсе де, сiз оларды бөлек файлдарда сақтауыңыз керек. Бейненi Web бетке кiрiстiру үшiн IMG тегiн пайдаланасыз. Оның ең қарапайым көрiнiсi келесi: IMG SRC= URL. Мұндағы URL - графикалық бейненi сақтайтын файлдың адресi. SRC атрибуты мiндеттi болып, ал бейнесi бар файлдың URL-ын көрсетедi. Файлда әр түрлi жерлерде орналасқандықтан, сiз алыстағы серверден де, жақын жердегi серверден де оны кiрiстiре аласыз.
IMG тегiнiң атрибуттары келесi:
IMG тегiнiң атрибуттары Атрибут анықтамасы
ALIGN= орналасу мәтiнiң бейнеге байланысты орналасуы (төбесiнде (TOP), ортасында (MIDDLE) немесе астында (BOTTOM) болуы мүмкін).
ALT= мәтiн бейненiң орнына көрсетiлуi керек мәтiн .
ISMAP Карт-бейне құру үшiн қолданылады WIDTH= енi Бұл бейненi пиксель бойынша екiге теқестiрiледi.
MEIGMT= биiктiк Бұл бейненi пиксель бойынша биіктігіне теңестіреді.
ALING атрибутын мысал келесi кодтакелтiрiлген:
HTMLHEAD TITLE IMG -tag TITLE MEAD
img src= int.git algin= ТОР выравнивание наверх
MRimg src= int.git align= MIDDLE выравнивание по центру
HRimg src=int.gifalign=BOTTOM выравнивание вниз (по умалчанию)
HTML
Сiздiң қарапайым шертуерге көркем альтернатива құру үшiн пернелер эффектiн құру арқылы, графикалық бейнелерге гиперсiлтемелер құруыңыз мүмкiн. Бiрақ мәтiндi A НREF="URL" және А тэгтерiнiң арасына орналастырудың орнына сiз олардың арасына IMG тегiн орнатасыз. Осыған мысал:
HTML
A HREF=http:portal.nienschanz.ru:80 0wwwrusgeneralprofile.html
IMG SRC="nienl.gif"A
HR
Отсюда вы можете посетить страницу с профайлом фирмы Ниеншанц.
P
http:portal.nienschanz.ru.800www rusgeneralprofile.html
HTML
HTML Web беттi көрмiрек етiп құру үшін кесте құру мүмкіндігін береді. Кестені құруды бастау үшін TABLE тэгі қолданылады. Оны аяқтайтын тэг TABLE. Олардың арасында кесте құру үшін керекті тегтердің барлығы орналасады.TABLE тэгі BORDER - n түріндегі рамка атрибутына ие болуы мүмкін. Ол ені n - пиксель рамка құрады.TR және TR тэгтері кесте бағандарын құту үшін қажетті барлық тегтерді қамтиды.TR тэгі ALIGN және VALIGN атрибуттарына ие болуы мүмкін.ALIGN ұяшықтағы мәліметтің орналасуын реттейді. Ол LEFT (сол жақ бойынша туырлау), RIGHT(оң жақ бойынша туырлау) және CENTER(ортасына туырлау). мәндеріне ие болуы мүмкін.VALIGN ұяшықтағы мәліметтің вертикаль орналасуын реттейді. ОлTOP(жоғарғы жақ бойынша туырлау), ВОТТОМ(төменгі жақ бойынша) және MIDDLE(ортасы бойынша) мәндерін қабылдауы мүмкін. Сіз кестені сызып болған соң, оны толтыруға кірісесіз. Егер ұяшық кестенің мәліметін сақтаса, сіз оны TD және TD тэгтерімен көрсетесіз. TD және TD тэгтерінің аралығында орналасқан ұяшықта жазылады. Тақырып жазу үшін сіз TH және TH тэгтерін қолданасыз.
2.2.2 PHP программасының негіздері
РНР тарихы 1995 жылы тәуелсіз Расмус Лердорф (Rasmus Lerdorf) атты программист - келісуші оның онлайндық резюмесін оқыған сайтқа кіруші адамдар санын есептеуге арналған PerlCGI сценариін жазуынан басталады. Оның сцнариін екі есепті шешуге бағытталған: келушінің деректерін тіркеу және web - бетіне келушілердің санын шығару. WWW дамуы әзір тек басталғанда мұндай есептерді шешу үшін арнайы құралдар болған жоқ, сонда авторды халық сұрақтармен жауып тастады. Лердорф Personal Home Page (РНР) немесе Hypertext Processor (гипермәтінді үрдіс) атты өзінің аспабын тегін тарата бастады.
РНР - дің сәтті жарыққа шығуы Лердорфты РНР кеңейтілуін жобалауға итермеледі. Кеңейтілудің бірі HTML формасында енгізілген мәліметтерді символдық айнымалыларға түрлендіреді, ол оларды басқа да жүйелерге экспорттауға мүмкіндік береді. Берілген мақсатқа қол жеткізу үшін Лердорф келешектегі жобаларда Perl-дан C - ге өтуге шешім қабылдады. РНР-дегі аспаптар жиынын кеңейтілуі РНР 2.0 - нің тууына себепші болды, немесе 2.0, или PHP-FI (Personal Home Page - Form Interpretator). 2.0 нұсқасын дамытуда бүкіл дүниежүзінің программисттері ат салысқан.
РНР-дің жаңа нұсқасы танымал атаққа ие болды, және жақын арада негізгі жобалаушылар командасы құрылды. Олар программалық кодты HTML-ге ендірудің түпнұсқалық концепсиясын сақтай отырып, лексикалық анализ механизмін қайта жазды, осыдан келе РНР 3.0 жарыққа шықты. 3.0 нұсқасының шығуына жуыр 1997 жылы 50 000 астам қолданушы РНР-дің өздерінің web-беттерін жақсатуға қолданылған еді.
1997 жылы PHP-дің қысқартылуы Personal Home page деген мағынаны емес, РНР Hypertext Processor ұғымын білдіруі керектігі шешілді.
MySQL - дерекқордың көп ағымды ықшам сервері. MySQL үлкен жылдамдық, тұрақтылық және қодланыста жеңлдігімен сиптталады.
MySQL кіші және орта қосышаларды ең ықтимал шешуі болып табылады. Сервердің бастапқы мәтіні платформалардың көбісінде компиляцияланады.
РНР тілінің негіздері - Кодта барлық командалар үтірлі нүктемен (;) аяқталуы тиіс. Сіз үтірлі нүктемен аяқтай отырып бірнеше команданы бір жолда орналоастыра аласыз. Бірақ программа кодының анықтылығы үшін оны істеу қажет емес. Сонымен қатар РНР-де басқарушы элементтер (шартты операторлар, циклдер және т.б.) бар, олардан кейін үтірлі нүкте қоюдың қажеті жоқ.
Программа кодына түсініктемелер енгізуге болады, олар HTML браузеріндегідей РНР-интерпретатормен сияқты қабылданбайды. Түсініктемелерді қолдану программистке сол мезетте не ойластырғанын еске түсіруге көмектеседі. Біржолдық түсініктеме екі тік слэш белгісімен () немесе решетка белгісімен (#), ал көпжолды ашылатын және жабылатын жақшалармен (*және*) жүзеге асырылады.
Айнымалылар - РНР-де айнымалылар доллар белгісінен ($) басталады. Айнымалылар аты латын әріптерінен, сандардан символдық астыңғы сызықтардан(_) тұруы мүмкін. Айнымалылар аты әріптер регистріне сезімтал, демек $a мен $A - бұл әртүрлі айнымалылар. Айнымалыларды жариялағанда әдетте басқа тілдердегідей белгілі бір тип көрсетілмейді. Айнымалы типі (демек, ол сақтайтын мәндер типі) қолдану контексті бойынша анықталады.
РНР−де келесі айнымалылар типі болады:
oo floating point
oo string
oo object
oo array
Бос айнымалы VAR кілттік сөзімен жарияланады:
VAR $some_var
Сонымен қатар айнымалы бірінші рет қолданғанда жариялануы мүмкін:
$some_var="value"
Integer типті айнымалылар құрамында −2 биллионнан +2 биллионға дейінгі ондық, сегіздік және оналтылық санау жүйесіндегі сандар бола алады. Мысалы:
$var1=100; * Ондық мән *
$var2=0144; * Сегіздік мән *
$var3=0x64; * Оналтылық мән *
Floating point типті айнымалалар - бұл жылжымалы нүктелі (бөлшек) сан. Мысалы:
$var1=2.34;
$var2=234е1;
Жол(string типті айнымалы) - бұл әріптер, сандар және арнайы символдар комбинациясы. Ол бірлік (апострофтар) немесе қос тырнақшамен беріледі. Егер жол қос тырнақшамен берілсе, онда ол құрамында айнымалылардың бар-жоқтығына тексеріледі.
Жолдық айнымалыларға мысал:
$var="23"
$str1='Айнымалы құрамында $var мәні бар'
$str2="Айнымалы құрамында $var мәні бар"
Біздің айнымалыларымызды шығаруда сәйкесінше аламыз:
Айнымалы құрамында $var мәні бар
Айнымалы құрамында 23 мәні бар
Мүмкін, сізге жолға арнайы символдар енгізу керек болар. Мысалы, сіз кері слэшті (\) қолдана отырып қос тырнақшаны (") шығара аласыз. Егер
$str1=" "Графика" фирмасы "
деп жазсақ онда қате тудырады, бірақ егер кері слэшті (\) қолдансақ
$str1=" \"Графика\" фирмасы "
онда қате болмайды.
2.1 кестеде жолдық мәндерде қолданылатын Escape-тізбектері (кері слэш және арнайы символдар) сипатталған.
2.1 кесте − РНР тілінде қолданылатын Escape-тізбектері
Escape−тізбектері
Мәндері
\n
Жаңа жол басы
\r
Каретка ауыстыру
\t
Табуляция символы
\\
(\) символы
\"
(") символы
\$
($) символы
\0
Сегіздік мән
\x
Оналтылық мән
Объекттер (object типті айнымалы) класс экземпляры. Объектті құру үшін ең алдымен классты құру керек. Класс олармен жұмыс істеуге арналған айнымалылар мен функциялардан тұрады.
array типті айнымалылар массивтерді жариялағанда қолданылады. РНР-де массивтің екі түрі болады:
oo бүтінсанды индекстері бар массив
oo индекстелген жолдары (хэш) бар массив
Мысалы, төрт мәннен тұратын массивті құру үшін келесіні жазу керек:
$myarr=array("value1", "value2", "value3", "value4");
Массивке орналастырылған әрбір элементке индекс тіркеледі (0-ден бастап). Осылайша, $myarr[0] бізге "value1"-ді, ал $myarr[3] "value4"-ті береді, Әрине, массивке $myarr[]="value5"; элементін қосуға болады.
Хэшті келесідегідей құруға болады:
$myhash=array(`size'='large', `style'='italic', `family'='Arial');
Операциялар - РНР операцияның бірнеше түрін қолдайды:
oo меншіктеу;
oo арифметикалық операциялар;
oo логикалық операциялар;
oo конкатенция;
oo салыстыру.
Арифметикалық операциялар - 2.2 кестеде арифметикалық операциялар қысқа түрде келтірілген.
2.2 кесте - Арифметикалық операциялар
Оператор
Операцияға
Мысал
Сипаттамасы
+
$a+$b
$a мен $b айнымалыларының қосындысын есептеу
−
$a+−$b
$a мен $b айнымалыларының айырмасын есептеу
*
$a*$b
$a мен $b айнымалыларының көбейтіндісін есептеу
$a+b
$a мен $b айнымалыларының бөліндісін есептеу
%
$a%$b
$a айнымалысын $b айнымалысына модуль бойынша бөліндінің қалдығын есептеу
Логикалық операциялар (2.3 кесте) белгілі бір критериялар бойынша анықтайды, қайтарылатын мән ақиқат (true) не жалған (false) екендігін.
2.3 кесте - Логикалық операциялар
Оператор
Операцияға
мысал
Сипаттамасы
and не &&
$a and $b
$a && $b
Егер екі айнымалының да мәндері ақиқат болса, true мәнін қайтарады
or не
$a or $b
$a $b
Егер ең болмағанда бір айнымалының мәні ақиқат болса, true мәнін қайтарады
not не !
not $a
! $a
Логикалық терістеу, айнымалы мәнін иверттеу
Конкатенция операторы екі жолды (екі жол қосылады) біріктіруді орындайды. Мысал:
?php
$a='жұмыс';
echo `Күрделі'.$a;
?
немесе
?php
$h=12;
$m=35;
$time=$h.':'.$m;
echo $time;
нәтижесінде 12:35 аламыз
?
Салыстыру операциясы екі айнымалы не мәндер арасындағы қатынасты анықтайды және true немесе false мәндерін қайтарады. Салыстыру операторлары 2.4 кестеде келтірілген.
2.4 кесте - Салыстыру операторлары
Оператор
Сипаттамасы
==
Тең
!=
Тең емес
Артық
Кем
Оператор
Сипаттамасы
=
Артық не тең
=
Кем не тең
Басқару құрылымдары - РНР программа жұмысының бірнеше басқару құрылымын қолдайды. Оларға if, for, while, swith және т.б. жатады,
if elseif
Берілген құрылым программалық логиканы жұзеге асыруға мүмкіндік береді. Сіз түрлі өрнектерді тексере аласыз және тексеру нәтижесіне байланысты сол не басқа әрекеттерді орындай аласыз. Базалық синтаксисті келесідегідей сипаттауға болады:
?php
if (өрнек1)
{
әрекет1;
}
elseif (өрнек2)
{
әрекет2;
}
else
{
үнсіздік бойынша әрекет;
}
?
әрекет1 мен әрекет2 тек if шартында өрнек1 немесе elseif шартында өрнек2 ақиқат болғанда ғана орындалады. Егер де сипатталған барлық өрнектер жалған болған жағдайда үнсіздік бойынша әрекет орындалады.
for мен foreach
for цикл операторы берілген код блогын берілген рет (итерация) орындайды.
?php
for (өрнек1; өрнек2; өрнек3)
{
әрекет;
}
?
Параметрлер өрнек1 - қайталау санағышының бастапқы мәні; өрнек2 - сәйкесінше FOR циклінің орындалуы тоқтатылатын критерий сипаттамасы (шарт), өрнек3 - санағыш мәнінің өзгертілуі (көбею не азаю).
Мысал (echo - бұл бір немесе бірнеше жолды экран бетіне шығаруға арналған тілдің конструкциясы):
?php
echo "select name='num'\n";
for ($i=0;$i10;$i++)
{
echo"option$ioption\n;
}
echo "select";
?
Нәтиже 1.4 суретте келтірілген.
FOREACH құрылымы сандық массив немесе хэштің элементтерін таңдап шығу үшін арналған.
?php
foreach ($array as $value)
{РНР−код}
?
Хэш болған жағдайда синтаксис келесідегідей болады:
?php foreach ($hash as $key=$value) { РНР−код } ?
2.1 сурет - РНР-дегі программа мысалы жұмысының нәтижесі
While -while цикл операторы белгілі бір шарт орындалғанша код блогын қайталай береді. Шарт жалған болған кезде цикл орындалуы тоқтатылады.
Switch-Функциялар - тілдің дәстүрлі конструкциясы. Олар түрлі параметрлерді қолдана отырып, және өзінің жұмысының нәтижесін функцияны шақыру нүктесіне қайтаратын белгілі бір әрекеттер жиынын орындайды. РНР тілі функцияның екі тұрін қолдайды: программистпен жарияланған функциялар (қолданушылық); тілдің стандартты (ішкі) функциялары.
Қолданушы функциялары - Егер кейде командалар сериясын орындау қажет болса, онда сіз бұл командаларды функцияның ішіне орналастыра аласыз. Бұл сіздің кодыңызды ыңғайлы, да оқуға оңай қылады.
Ылғи бір командалар сериясын қайта тергеннің орнына функцияны (алдын ала жарияланған) шақыра саласыз. Бұл әлдеқайда қысқарақ. Бұдан басқа, егер де өзге өзгертулерді енгізу қажет болса, жарияланған функцияны бір рет түзегеумен шектелуге болады.
РНР-кодта функцияны құру үшін келесі синаксистті қолданады:
function функция_аты(функция_параметрі);
{ әрекеттер; }
Параметрлер: функция_аты - функция аты программистпен тағайындалады; функция_параметрі - функциямен (осы параметрлердің мәндеріне байланысты функция жұмысының нәтижесі өзгеріп отырады) қолданылатын параметрлер; әрекеттер - функция денесі (ол орындауға тиіс командалар жиыны).
Ішкі функциялар - Бұл тілді жобалаушылармен оны құрғандағы жарияланған функциялар, олар жиі қолданылатын операциялар. Ішкі ыункцияларды қолдану үшін сізге бұл функцияның атын және параметрлер тізімін білуге қажет. Функцияға қатынау (шақыру) оның аты бойынша жүзеге асырылады.
2.2.3 MySQL программасының негіздері
Деректер қоры - бұл құрамында белгілі бір ақпараты бар екіөлшемді өзара байланысқан кестелер жиыны. Деректер қорын басқаратын (жаңа деректер қорын,кестелерді құрады және де құрылған объектілерді қолдануға мүмкіндік береді) программалық қамтама деректер қорын басқару жүйесі (ДҚБЖ) деп аталады. Клиенттердің сұрауларын сипаттау үшін тұтас тіл құрылған - ол SQL (Structured Query Language - құрылымдық сұраулар тілі). SQLсұраулары арқылы сіз келесі әрекеттерді орындай аласыз:
oo деректер қоры мен кестелерді құруға;
oo кестелерге ақпаратты қосуға;
oo ақпаратты өшіруге;
oo ақпаратты модификациялауға;
oo қажет ақпаратты алуға.
Әрине, admin қолданушысы бар болудан басқа сәйкес құқықтарға ие болу керек. MySQL әрбір сұрауы үтірлі нүктемен аяқталуы тиіс.
MySQL - бұл ылғи да компьютерде жұмыс істеп тұратын сервер−программа. Клиенттік программалар (мысалға, сценари) оған арнайы сұрауларды сокет (демек, желілік құралдар арқылы)механизмі арқылы жіберіп отырады, ол оларды өңдеп нәтижесін сақтайды. Осыдан кейін, қайтадан клиенттің арнайы сұрауы бойынша бүкіл нәтиже немесе оның бір бөлігі қайта жіберілед. Неге ылғи тұтас нәтиже жіберілмейді? Өте қарапайым: мәселе мәліметтер жиынының нәтижесі өте үлкен болып, оны желі бойынша тасымалдауға көп уақыт кетіп.
Сокеттерді қолдану механизмі клиент-серверлік технологиясына ойластырылған, бұл жүйеде программалардан арнайы сұрауларды қабылдап және өңдейтін арнайы программа - MySQL - сервері қосылуы керек деген сөз.
Деректер қорымен байланыс құру. Бірақ деректер қорымен жұмыс бастамас бұрын онымен желілік байланыс құру, және де қолданушы авторизациясын орындау қажет. Ол үшін арнайы функция бар mysql_connect().
int mysql_connect([string $hostname] [,string $username]
[,string $password])
mysql_connect() функциясы MySQL деректер қорымен желілік байланысты құрады устанавливает сетевое соединение с базой данных MySQL, ол $hostname атты хостта орналасқан, және ашық байланыстың идентификаторын қайтарады. Келесі жұмыстардың барлығы дәл осы идентификатормен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Бұл дипломдық жобада техникалық қызмет көрсетуге арналған электронды құжаталмасу жүйесі жобаланды. Жұмыстың мақсаты - клиент-серверлік технологиясын қолдана отырып, пайдаланушыларға техникалық қызмет көрсетуге арналған информациялық жүйе жобалау.
Бұл бағдарламалық шешім техникалық қызмет көрсетуге арналған мәлімдемелер жасауда, қолдау қызметiне түскен мәлiмдемелердiң орталықтандырылған тiзiлiмін жүргiзу, мәлiмдемелердiң орындалуын бақылау, техникалық қолдау қызметінiң жұмыс сапасын жоғарылату, қолданушылардан түскен мәлiмдемелердің бақылауына және өңдеуiне уақытты үнемдеу және автоматтандыруға арналған.
Электронды құжаталмасу жүйесін жобалауда қолданылған бағдарламалық қамтамалар: PHP, HTML, CSS, JavaScript, Jquery UI. Мәліметтер қоры MySQL-жүйесінде жасалады.
Тіршілік қауіпсіздігі бөлімінде өндірістік жарықтандыру, яғни жасанды және табиғи жарықтандыру жүйесі есептелінді.
Экономикалық бөлімде бағдарламалық қамтаманың жүзеге асырылуына қажетті өзіндік құн және жобаның 20 % рентабельділік деңгейіндегі бірлік бағасы есептелінді.
Ұйымдарда қалыптасқан құжаттармен жұмыс істеу формалары мен әдістері дәстүрлі іс жүргізу және басқарманы құжаттамамен қамсыздандыру шегінде қазіргі шарттарға жауап бермейді. Қоғамның ғаламдық информатизациясы, жаңа ақпараттық және коммуникациялық технологияның кең таралуы, нарықтық механизмнің және қазіргі менеджменттің енгізілуі ақпарат рөлінің әлеуметтік-экономикалық үдерістерде ұлғаюына және оны маңызды стратегиялық ресурс ретінде қарастыруға әкеліп соқты. Соған байланысты ұйымдарда құжаттармен жұмыс істеудің жаңа тәсілі - электронды құжаталмасу. Енгізіліп жатқан электронды құжаталмасудың басты артықшылығы - ұйым жұмысының тиімділігін арттыру.
1 БӨЛІМ. АҚПАРАТТЫҚ ҚАМСЫЗДАНДЫРУДЫ ЭЛЕКТРОНДЫ ҚҰЖАТАЛМАСУ ЖҮЙЕСІНЕ ЕНГІЗУ ӘДІСТЕРІ
Қазіргі күні құжаттар басқарудың әмбебап құралы ретінде бөлімшелер мен жеке қызметкерлер арасында өзара байланысты қамтамасыз етеді. Бірақ қызмет көлемі өсе бастағанда мынадай қарама-қайшылық туындауы мүмкін: құжаттармен жұмыс істеу көптеген ресурстарды қажет етеді және бүкіл мекеме жұмысын бәсеңдетеді.
Қағаз түріндегі құжат айналымының кемшіліктері:
oo құжаттарды іздеуге көп уақыттың кететіндігі;
oo құжатты өмірлік циклының барлық кезеңдерінде оның қозғалысын бақылап отыру қиындығы;
oo құжаттарды дайындау және оларды байланыстыру уақытының ұзақтығы;
oo егер бір құжатпен бірнеше қолданушы жұмыс жасап отырған болса, онда құжат айналымын ұйымдастырудың қиындығы;
oo есеп берулер мен журналдар алудың мүмкін болмауы немесе қиындығы.
Осылайша, дәстүрлі құжат айналымының нәтижелілігі төмен болып табылады. Бұл кемшіліктердің барлығы электронды құжат айналымы жүйесін ендіру барысында жойылады.
Мәселені шешу жолдарының бірі арнайы программалық қамсыздандыру - электронды құжат айналымы жүйесін қолдану болып табылады.
ЭҚАЖ міндеттері мен функциялардың тізбесі:
oo кіріс хат-хабарды тіркеу;
oo шығыс хат-хабарды тіркеу;
oo ұйымның ішкі ұйымдастыру-басшылық ететін құжаттарын тіркеу;
oo азаматтардың хаттары мен өтініштерін тіркеу;
oo электрондық құжаттардың жобаларын құру;
Кіріс құжаты
Метаақпарат
Электронды құжат
Контент-жазба
Құжаттың экрандық формасы
1.1 сурет - Кіріс құжаттарының электронды түрге айналуы.
Электронды құжат айналымын құрудың нәтижелілігі қолданушылар арасында өзара байланыс орнататын ыңғайлы интерфейстің болуы. Бұған обьектілерді сипаттау принциптерін қолдану арқылы және олармен орындалатын операциялар арқылы қол жеткізуге болады. Ақпарат кіріс құжатынан экрандық форма арқылы компьютерге енгізіледі. Оның компоненттері сол құжаттардың метаақпараттарына және қолданушылар туралы метаақпаратқа байланысты экрандық формаға сәйкес келеді.
Жалпы жағдайда экрандық форма - метаақпаратқа сәйкес обьект және субьект туралы электронды құжатқа салынатын сұлба. Электронды құжат айналымында қолданылатын экрандық форма компоненттері нақты қолданушының идентификаторы, паролі және рұқсат алу құқығы.
Мәліметтерді автоматтандырылған электронды өңдеу
Интеллек-
туалды интерфейс
Пароль-идентифика-тор, рұқсат алу құқығы
Ішкі мекемелер
Құрылымдық бөлімдер
Мәліметтерді өңдеу нәтижелерін беру
Бірыңғай ақпараттық кеңістік
Виртуалды автоматтандырылған жұмыс орны
Мәліметтерді электрноды өңдеуді автоматтандырудың нәтижесі
1.2 сурет - Субьект мәліметтерін электронды өңдеудің сызбасы.
Келтірілген сызбаның кейбір блоктарын түсіндіре кетсек, виртуалды автоматтандырылған жұмыс орны құжаттарды электронды өңдеудің ең перспективті нұсқасы.
ВАЖО
Пароль-идентификатор, рұқсат алу құқығы
Құжаттың экрандық формасы
Анықтамалықтар
Бірыңғай ақпараттық кеңістік
Құжат туралы метаақпарат
Абстрактілі кластың пәндік негіздері
Функционалды ролдер
Құжат жағдайы
Атрибуттар жиыны
Өмірлік цикл
Қол жетімді операциялар
Интеллектуалды интерфейс
Электронды құжат және оны өңдеуді автоматтандыру
1.3 сурет - Электронды құжат айналымы жүйесін құрудың принципиалды сызбасы.
Электронды құжат айналымы жүйесінің механизмінің баптауы автоматты түрде орындалады және априорлы анықтама, атрибуттар түріндегі метаақпарат (скаляр, жіберілім, тасымалдау), құжат жағдайының модельдері (бастапқы, құрылған, орындалған, өшірілген), олармен орындалатын операциялар тізімін ұсынады.
ЭҚАЖ жобалауға мүмкіндік беретін алгоритмдер мына талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) Қосу, редактілеу, өшіру және әр түрлі типті және әр түрлі өлшемдегі мәліметтермен жұмыс жасау мүмкіндігі.
2) ЭҚАЖ-не беру арқылы орындалатын сол ақпараттық басқа ақпараттық жүйелермен бірге жұмыс істей алу мүмкіндігі.
3) ЭҚАЖ-де типтік бизнес-процестерді құру есебінен әрбір ақпараттық жүйенің ішкі қолданбалы процестерінің бірігу мүмкіндігі.
4) Құжаттарды басқару мүмкіндігі (құру, редактілеу, құжаттарды өшіру, құжаттармен жұмыс істеу тарихын енгізу, құжаттар арасына сілтеме орнату, метамәліметтердің бөліктерін толтыруды автоматтандыру, мәліметтерге бірге ену мүмкіндіктерімен қамтамасыз ету, құжаттар версияларын басқару, ішкі ақпараттық жүйелерде орналасқан құжаттарға сілтеме беру мүмкіндігі).
5) Маршрутизация мүмкіндігі (қатты және динамикалық маршрутизацияны қолдау, құжаттармен және есептермен жұмыс істейтін қолданушылардың ағымдағы қызметінің мониторингі, құжаттардың ағымдағы жай-күйін бақылау, периодтық құжаттарды автоматты түрде жасау).
6) Ақпаратты сақтау және беру қауіпсіздігі (аутентификация, авториазация, ЭҚАЖ обьектілеріне ену құқықтарын шектеу, т.б.).
Электронды құжат айналымы жүйесін қолданудағы мақсат автоматтандырылған жүйеде құжаттарды тасымалдау функциясы арқылы қағаз түріндегі құжат айналымы көлемін азайту болып табылады. Осы мақсатқа жету үшін алдымен ақпаратты автоматтандырылған өңдеу және керісінше, адам оқитын формаға келтіру мәселелерін шешіп алу қажет. Сондықтан Электронды құжат айналымы жүйесін программасын жобалауда негізгі назар осы мәселені жалпы және нәтижелі шешу мәселесіне аударылды.
Қойма (Storage). Ең алғашқы мәселе деректердің ішкі қоймасын ұйымдастыру болып табылады. Ақпаратты бейнелеуді анықтау үшін жоғарыда қарастырылған екі форманың бірін көрсету жеткілікті; әрбір нақты деректер жиыны әртүрлі машина оқитын және көптеген адам оқитын формалары болуы мүмкін. Кез келген жағдайда ішкі бейнелеулер екеуден кем болмайтындықтан, құжат айналымы жүйесінің ең қажетті элементі ақпараттың ішкі қоймасы болып табылады.
Деректер қоймасы келесі функционалдылықты қамтамасыз етуі қажет:
oo деректердің барлық құрылымдарын тез қарап шығу және оның ішкі көпмүшеліктерін алу мүмкіндігі;
oo жұмыс сеанстары арасында тез сақтау және қалпына келтіру мүмкінліктері;
oo транзакцияларды қолдау;
oo ақпаратты жүктеу және қарап шығу интерфейстерін қолдау.
Жүктеу модулі (Loader). Қойманы контрагенттерден түсетін деректермен толтыруды қамтамасыз ету үшін жүктеу модулін ұйымдастыру қажет. Жүктеу модулі контрагенттер мен қойманың жүктеу интерфейсі арасындағы буфер болып табылады.
Жүктеу модулі:
oo ішкі деректер көзінен белгілі бір форматтағы деректерді қабылдайды;
oo қоймадан формат сипаттамасын қабылдайды;
oo жүктеу параметрлерін қабылдайды (қоймаға қандай деректер бөлігін және қалай орналастыруға болатыны туралы қызметтік ақпарат сақтайды);
oo форматқа сәйкес келіп түскен деректерге талдау жүргізеді және мәндер ағынына айналдырады;
oo жүктеу параметрлеріне сәйкес деректер ағынын шектейді (өзгертеді);
oo нәтиже шығаратын мәндер ағынын қоймаға жүктеу интерфейсі арқылы бағыттайды.
Сақтау модулі (Saver). Cақтау модулі қоймада сақталған ішкі бейнелеу бойынша сыртқы бейнелеуді құру мәселесін шешеді. Осылайша, оның функциясы жүктеу модуліне қарама-қарсы болып табылады. Сақтау модулі қойманы қарап шығу интерфейсі мен деректердің ішкі қолданушылары арасындағы буфер болып табылады.
Сақтау модулі мына мәселелерді шешеді:
oo қоймадан белгілі бір деректерді сақтау үшін контрагенттен тапсырма алу;
oo осы тапсырманы қарап шығу интерфейсінің командалар жүйесіне айналдыру;
oo қойманы қарап шығу және контрагент сұранысы бойынша деректер ағынын, сондай-ақ осы контрагенттердің өңдеуіне қажет сұраныс берілген деректерді бейнелеу үшін керек метаақпараттарды алу;
oo контрагент қабылдайтын файл форматы түрінде (егер контрагент - автоматтандырылған жүйе болса) немесе адам оқитын форматта (егер контрагент - адам болса) қоймадан алынған метаақпаратты қолдана отырып деректер ағынын ұсыну.
Тексеру модулі (Checker). Қоймада жүйедегі ақпараттар мен метаақпараттар ішкі форматта сақталады, және біз сыртқы дүниемен ақпаратты жүктеу және сақтау модульдері арқылы өзара әрекеттесе аламыз. Осы процестер барысында қоймадағы деректер үнемі өзгеріске ұшырап отырады. Сондықтан электронды құжат айналымы жүйесінде тексеру модулі жұмыс істейді, ол жүйедегі сыртқы талаптардың (шектеулердің) сәйкестілігіне жауап береді. Егер қойма сыртқы талаптарға сәйкес келмесе, ондағы ақпараттар ішкі талаптарға қарама-қайшы және мәнсіз болып табылады.
Жоғарыда қарастырылған мәселелерді ескере отырып, қойма күйі шектеулері қанағаттандырылмауы да мүмкін, егер де деректерді жүктеу кезеңінде кіріс ақпараттары ағынын форматтық бақылау орындалса. Тексеру модулі осы мәселені шешу үшін арналған.
Жоғарыда сипатталған сыртқы интерфейстің 4 модулі - бұлар логикалық макрокомпоненттер, тәжірибеде олардың ішкі құрылымы өте күрделі болып келеді. Логикалық деңгейде, электронды құжат айналымы жүйесінің қатысушысының осы модульдермен жасайтын жұмысы және ақпаратты сақтауы келесі шектеулер арқылы жүзеге асырылады:
oo қолданушы деректерді жүктеу модуліне бере алады, сондай-ақ осы деректердің қоймаға жүктелуі шарттарын көрсетіп, ақпараттың қоймаға жүктелу процесін басқарып және жүктеу нәтижесі туралы хаттама алып отыра алады;
oo қолданушы қоймадағы сақталған деректер мазмұнын, олардың жұмыс сеанстары арасында қайта сақталып отыратындығын біледі;
oo қолданушы қойма күйін тексеру процесін басқара алады және тексеру нәтижесі туралы хаттама ала алады;
oo қолданушы сақтау модулін басқара алады, деректердің сақталу шарттары мен деректерді қабылдау шарттарын бере алады;
oo негізінен, қолданушы-адам деректерді визуальды қолданушы интерфейсі арқылы өзіне жүктей алады.
Пайда болу және ақпаратты өңдеу модульдерінің өзара және құжат айналымы жүйесінің қолданушысымен қатынасын төмендегі сызба арқылы көрсетуге болады.
Қолданушы
(деректерді жіберуші)
loader
saver
Қолданушы
(деректерді қабылдаушы)
Storage
Checker
деректер
баптау
1.4 сурет - Электронды құжат айналымы программалық кешенінде ақпаратты өңдеу модульдерін байланыстыру.
Электронды құжат айналымы жүйесі жоғары деңгейдегі программалық жүйе болып табылады, сондықтан мақсатқа жету барысында кездесетін кез келген қиындық барысында стандартты операциялық жүйелерді, стандартты өңдеу орталарын, кең тараған деректер қорын басқару жүйелерін және деректерді сақтау құрылымдарын, т.б. қолдануға болады.
Тәжірибеде жиі кездесетін ақпарат түрлері ішінде хронологиялық деректер құрылымының маңызы зор. Бұл деректер құрылымы деректерді өзгерту барысында ескі ақпарат жоғалып кетпейді, тек белгілі бір күйге ауысатын ақпаратты сақтау және өңдеу жүйелерін құру кезінде қолданылады.
2 БӨЛІМ. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУГЕ АРНАЛҒАН ЭЛЕКТРОНДЫ ҚҰЖАТАЛМАСУ ЖҮЙЕСІН ЖОБАЛАУДА ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДІС-ТӘСІЛДЕР
2.1 Техникалық қызмет көрсетуге арналған жүйенің құрылымы мен мазмұны
Техникалық қызмет көрсетуге арналған электронды құжаталмасу жүйесі - клиент-серверлік технологиясын қолдана отырып, пайдаланушыларға техникалық қызмет көрсетуге арналған информациялық жүйе болып табылады.
Бұл бағдарламалық шешім техникалық қызмет көрсетуге арналған мәлімдемелер жасауда, қолдау қызметiне түскен мәлiмдемелердiң орталықтандырылған тiзiлiмін жүргiзу, мәлiмдемелердiң орындалуын бақылау, техникалық қолдау қызметінiң жұмыс сапасын жоғарылату, қолданушылардан түскен мәлiмдемелердің бақылауына және өңдеуiне уақытты үнемдеу және автоматтандыруға арналған.
Электронды құжаталмасу жүйесін жобалауда қолданылған бағдарламалық қамтамалар: PHP, HTML, CSS, JavaScript. Мәліметтер қоры MySQL-жүйесінде жасалады.
2.2 Программалық қамтама ортасын талдау негіздемесі
2.2.1 HTML тілінің негіздері
Егер өзіңізге арналған немесе сiз туралы мәлiмет сақтайтын Web бет құрғыңыз келсе, сiз HTML (Hypertext Markup Language - гипертекстiк белгiлеу тiлi) тiлiн үйренуіңiз керек. HTML - бұл беттiң құрылымын суреттеу тiлi. Ол сiзге қарапайым мәтiн алып, оны абзац, тақырып, тiзiм және басқа да құрылымы бойынша форматтауға мүмкiндiк бередi. Онымен қоса, HTML сiздiң оқырмандарыңыз бiр құжаттан екiншi құжатқа оңай аттап өте алулары үшiн, сiзге байланысты беттерге сiлтемелер құруға мүмiндiк бередi. HTML SGML-ға негiзделген (standart Genere Lized Markup Language - жалпы белгiлеу стандартты тiлi). Нақтырақ айтсақ, HTML бґл SGML құжатты типiнiң анықтауышы, немесе SGML қағидасының өзiндiк қосымшасы. Сiз HTML құжаттарын ақпараттық жүктеменi сақтайтын форматалмаған текстiң iшiндегi HTML тэгi (tags) арқылы құрасыз. HTML тэгтерi-бұл "азырақ" () белгiсiнен басталып, "көбiрек"()белгiсiмен аяқталатын символдар тiзбегi. Web браузерлер HTML-ды синтаксистiк тексерген кезде үш қағидаға сүйенедi:
oo пробел және басқа да "көрiнбейтiн символдарға" назар аудармайды;
oo форматтау тэгтерi кiшi немесе үлкен (бас) әрiптерiмен жазылуы мүмкiн;
oo форматтау тэгтерiнiң көпшiлiгi сыңарларымен бiрге жазылады.
Кейбiр ерекше тэгтердi ескермесек, HTML форматтау тегтерiнiң барлығын да сыңар тегтерi бар. Ашатын тег берiлген эффектi активтендiрсе, жабатын тег оны өшiредi. Тег сыңарларын көбiнесе контейнер деп те атайды. Себебi, олар қосып - өшiретiн эффект мәтiнде сол екi тэгтiң арасында ғана пайда болады. Мысалы, мәтiнiң қатары толық әрiпен жазылуы керектiгiн көрсететiн болсақ, былай жазамыз:
В Бұл қатар толық қарiппен жазылады. В.
Жабатын тегтiң iшiнде орналасқан мәтiн керi қисық сызық символымен шамаланады. Бұл қағидаға бағынбайтын тэгтер ВASE (негiзгi мәлiмет), ВR (қатар соңы), НR (горизанталь сызық) және IMG (бейне). Бұл тегтер жалғыз қолданылады.
HTML -ге тiкелей қатысы болмаса да, HTML құжаттарының өте маңызды бөлiгi болып URL адрестерi есептеледi. Ол әр түрлi тэгтерде кең көлемде қолданылады. Негiзi ,URL World Wide Neb-тiге құжаттың адресi болып есептеледi. URL - дың құрылымы жер шарының кез−келген белiгiнде орналасқан бiрге жұмыс iстейтiн. Web - сервердiң кез-келген типiндегi кез-келген құжаттардың ықшамды идентификациялау тәсiлi мүмкiндiгiн бередi. Ақпараттар серверiнiң хаттамасын ескермесек, URL-дың жалпы формуласы келесi:
Хаттама: Сервер_аты: портфайл-аты
HTML−құжатын белгiлеу үшiн бiз HTML және HTML тэгтерiн қолданамыз. Бұл тегтер өзiнде HTML -дың барлық тэгтерiн және құжаттың ақпараттық құрамын қамтиды. HTML құжаттардың бiрiншi қатарында, ал HTML тэгi құжаттың соңғы қатарында орналасуы керек. Бґл тегтер олардың арасында орналасқан барлық символдардың HTML-коды екенiн бiлдiредi. Құжаттың тақырыбы HTML тегiнен кейiн жазылып, HEAD тегiмен аяқталады. Сiз ақпарат тақырыбына көп мөлшерде символдар енгiзе алсаңыз да, оның құрамында екi заттың болуы мiндеттi: құжат аты және оның URL-ы.
Сiз құжаттыңызға ат берген кезде, оны TITLE және TITLE тэгтерiнiң арасына орналастыра аласыз. Құжат аты Интернет Explarer 3 тақырыб қатарында және журнал (History) және избранные страницы (Faourites) тiзiмдерiнде пайда болады. Сiз құжат атына сол құжатты толық түсiндiретiндей етiп таңдауыңыз керек. Бiрақ ол 40 символдан аспауы керек. Сiз BASE HREF= "базовый_URL" тегiнде URL негiздiк адресiн көрсетесiз. Ол құжаттың абсолют URL-iне теңестiрiледi. Сiз құжат тақырыбын жазып болған соң оның денесiн құруды бастайсыз. HTML құжатының денесi ақпаратты сақтайтын толық мәтiнде және мәтiндi форматтауға арналған барлық HTML тегтерiн қамтиды. Құжат денесi тақырыбтан соң басталып, BODY және BODY тэгтерiмен шектеледi. Құжат денесi келесi түрде көрiнiс табады:
HTML
HEAD
TITLE бұл жерде құжат аты орналасады TITLE
BASE HREF= негiздiк_URL
HEAD
BODY
BODY
HTML
Жаңа абзац бастау және оны аяқтау үшiн Р және Р тэгтерi қолданылады. HTML спецификациясын байланысты Р ALIGN атрибутын қолдайды. Ол абзацтың iшiнде мәтiндi туырлауға мүмкiндiк бередi. Абзацтар бас қатармен бөлiнедi. Бас қатар тастамай жаңа абзацты бастау үшiн ВR(қатар соңы) тэгiқ олданлыда. Мысалы:
TITLE өлең жолдары TITLE
Р
You can tell it,s Spring with all of the rain we,re getting.
It makes me to recite the rhyme.
! -- Вы можете сказать, что уже весна, поскольку идет такой сильный дождь. Поэтому я хочу процитировать стихи−−
Р
Р
Rain, rain Br
Go away Br
Come again Br
Another day Br
HTML - тақырыб стилiнiң алты түрiн қолдайды. Мәтiндi қандай да бiр стильде азу үшiн оны Hn және Hn тэгтерiнiң арасына орналастыру керек. Олар былай жазылады.
H1 Heading style 1 H1
H2 Heading style 2 H2
H3 Heading style 3 H3
H4 Heading style 4 H4
H5 Heading style 5 H5
H6 Heading style 6 H6
HTML төрт физикалық стильдi қолдайды. Физикалық стиль - бұл курсив немесе толықтық сияқты қарiптiң атрибуттары. Олар келесi де көрсетiлген.
HTML тiлiнiң физикалық стилi
Стиль тег
Толық шрифт B...B
Курсив I...I
Астын сызу UU
Машинопись (фиксталген ен) TT...TT
HTML логикалық стиль олар ерекшеленгенген мәтiннiң мағынасын анықтайды. Олардың қарiп атрибуттарына қатысы жоқ болғандықтан, олар әр браузерде әр−түрлi көрiнiс табуы мүмкiн. Логикалық стильдер келесi кестеде көрсетiлген.
HTML логикалық стилi
Стиль аты ТЭГ Бейнеленуi
Дәйектелген абзац BLOCKQUOTE Оңнан және солдан шегініс
Дәйексөз CITE Курсив
Код CODE Фикстік ені бар қаріп
Анықтама DFN Толық қаріп
Эмораза, ерекшелеу EM Курсив Пернетақта SAMP Фикстік ені бар қаріп Ерекшелеу STRONG Толық қаріп Ауыспалы VAR Курсив Адрес АDDRES Курсив Мысалы, мына HTML кода көп логикалық сильдi қолданады: H1Logical STYLES H1 According to CITE the Handbook of Federal Tellecomunicattions
Regulatieons CITE:Br
BLOCKQUOTE
All access providers STRONG mustSTRONG turnish their clients wieth prompt and accurate invoices. Changes on invoices STRONG must STRONG show date of the chage, duration of connect time and the rate charged per minute.
BLOCKQUOTE
Failure to comply with this statute may result in EM lagre tines EM.
P
For mor intermation, send e-mail to ADRESS info @ telecom. net ADRESS
PRE және PRE тэгтердiң аралығында орналасқан мәтiн форматталған деп есептелiп, қарiптердiң енi ерекшеленiп жазылады. Бұл мәтiнде барлық символдардың енi бiрдей болып жазылатындықтан, ол мәтiнде туырлауды жеңiлдетедi.
HTML тiзiмдерi сiздiң құжатыңыздағы ақпараттарды қызықты етiп көрсетуге мүмкiндiк бередi. Олар келесi кестеде көрсетiлген.
HTML тiзiмдерi кестесi
Тип тiзiмi тегi элемент тегi
Нөмiрленген OL...OL LI...LI
Таңбаланған UL... UL LI...LI
Баяндау тiзiмi DL...DL DD...DDДТ...DT
Меню MENU...MENU LI...LI
Директория DIR...DIR LI...LI
Келесi HTML кодында тiзiмге мысал келтiрiлген:
html
H2 Unordered Lists - маркированный список Н2
ULBulleted LIST items LI
LI! -- элементы маркированного списка−−LI
LILIST items are indented LI
LI! -- элементы имеют отступ−− LI
UL
H2Ordered LISTS− нумерованный список H2
OL
LINumbered List items LI
LI−−элементы нумерованного списка−−LI
LIList items are intented LI
LIэлементы имеют отступ LI
ОL
Н2Dicsrihtion Lists−список списанной Н2
DL
DТFirst tern DT
DD derscribtion of pist tern DD
DD ! -- Описания первого термина−−DD
DТSegond term DТ
DТ! -- Второй термин−−DТ
DDDescribtion of second term −DD
DD− описание второго термина−−DD
DL
html
HTML сiзге арнайы символдарды қолдану мүмкiндiгiн бередi. Көбiрек (), азырај () және тырнақша (")символдары HTML−дың форматты тегтерiнде қолданылатындықтан, оларды экранға шығару үшiн белiгiлi бiр тiзiмде орналастыру керек. Ол тiзiмдерде амперсант белгiсi (&) қолданылады.
Оны да экранға шығару үшiн белгiлi бiр тiзiмде орналастыру керек. Арнайы символдардың тiзiмi келесi кестеде көрсетiлген.
Резервтелген HTML символдары үшiн арнайы символдар тiзiмi
Тiзiмi көрiнiс мәнi
< азырақ
> көбiрек
& & амперсант
&guot; " Тырнақша
Осы HTML символдарын қолдану арқылы бiз қарапайым Web беттi құра аламыз. Web беттi көркемiрек ету үшiн HTML - дың басқа да көптеген тэгтерiн үйрену қажет. Оларды қолдану арқылы бiз Web−бетке графика және кестенi кiрiстiре аламыз.
Web параққа кестені және графиканы қосу
Web парақты көркемiрек ету үшiн оған графиканы және кестенi енгiзу керек. Мәтіндiк бiркелкiлiктi бұзатын графикалық элементтер әр түрлi болуы мүмкiн. Web графикасы қарапайым сызықтан күрделi суретке дейiнгi диапазонды қамтиды. Графиканы қолданудық негiзгi себебi, сiздiң Web торабыңыздың қолданушыларына ақпаратты қызықтырақ әрi түсiнiктiрек етiп көрсету.
Горизанталь сызық - графиканың ең оңай элементi. Оны Web бетке кiрiстiру үшiн HR (Нorizontal Rule, горизанталь сызық) тегi қолданылады. Оған мысал келесi кодта көрсетiлген:
HTML
H2демонстрация горизантальной линии H2
Р
Здесь HTML-текст, а ниже линия
Р
HR
Р
I для книги Интернет Explorer 3 в подленнике I
HTML
Компьютерлiк графиканы сајтайтын бiрнеше форматтар бар. Бiрақ WorldWideWeb - те сiз тек ғана екi форматты қолданасыз. Олар: GIF және JPEG. GIF форматы (Graphics Interchange Format - графикалық мәлiмметтердi алмасу форматы) алғашында кескiнi бар файлдарды сақтау үшiн стандарт ретiнде СompuServe торабының қолданушыларына арнап құрастырылады. Қазiргi кездегi оның стандартты CIF 89a. CIF форматында сақталатын графика 256 түспен шектеледi. Сол үшiн бұл форматта толық түстi суреттi сақталмай ақ қайған жөн. CIF - ты белгi, эмблема және басқа да қолдан жасалған бейнелерге қолданған дұрыс. CIF стандартты Web бет авторлары үшiн маңызды келесi эффектердi қолдайды:
oo Кезектi көрсетiлiм (Interlacing). Бұл, көршi болмаған бейнелердiң бiрге сақталатындығын бiлдiредi. Браузер бұл бейненi оқуына байланысты, екiншi көрiнiстiң шетi бейнелене бередi. Бұл екiншi бейне толық шықпай ақ, оның не туралы екенiн түсiнуге мүмкiндiк бередi.
oo Тұнықтылық (Transparency) Тұнық CIF бейнесiнде түстердiң бiрi тұнық етiп белгiленедi. Бұл құжат фонының одан өте алуына мүмкiндiк бередi. Сол үшiн тұнық CIF-тер өте кең таралған. Ондай кесiндердi құру үшiн жаңа програмалар да құрастырылуда. Мысалы, Photo CIF деп аталатын PhotoShop-тың модулi тұнық беттi де, кезектi CIF-тi де құруға мүмкiндiк бередi.
oo Анимация. Анимацияланған CIF анимация құру үшiн бiр файлда сақталған суреттердiң ретiмен жасалалады.
CIF 89а-ны толық қолдайтын браузер анимация жасау үшiн суреттерде кезегiмен шығару керек екендiгiн бiлетiн болады. Бұл программалар сондай-ақ анимация басталғанға дейiнгi уақытты және оның қайталану ретiн орнатуға мүмкiндiк бередi.
JPEG (Joint Photographis Experts Group) - кескiн бойынша бiрiккен эксперттер тобы ) толық түстi кескiндi қолдап, оларды сығулы күйде сақтауға мүмкiндiк беретiн форматтар жиынтығы. Кең таралған браузерлер JPEG форматының кескiндерiн көрсете алады, бiрақ бұрын ол үшiн арнай программалар қолданылған. Жақында шыққан прогрессивтi JPEG (р-JPEG) форматы, кескiнге кезектiлiк эффектiн бередi. Бiрақ JPEG - де тұнықтылық мүмкiн емес. Себебi берiлген бейнелердiң бiраз өзгеруiне түрткi болады. JPEG - форматы толық түстi суреттер үшiн таңдалынатын формат болса да, ол түстердiң жылдам ауысатын кескiндерiне жарамайды.
Оның себебi түстердiң тез ауысуы компрессияға байланысты пайда болатын математикалық манипуляцияға төзе алмайды. Ол үшiн ол суреттердi GIF форматында сақталан жөн. Бейнелер HTML құжатының iшiнде бейнеленсе де, сiз оларды бөлек файлдарда сақтауыңыз керек. Бейненi Web бетке кiрiстiру үшiн IMG тегiн пайдаланасыз. Оның ең қарапайым көрiнiсi келесi: IMG SRC= URL. Мұндағы URL - графикалық бейненi сақтайтын файлдың адресi. SRC атрибуты мiндеттi болып, ал бейнесi бар файлдың URL-ын көрсетедi. Файлда әр түрлi жерлерде орналасқандықтан, сiз алыстағы серверден де, жақын жердегi серверден де оны кiрiстiре аласыз.
IMG тегiнiң атрибуттары келесi:
IMG тегiнiң атрибуттары Атрибут анықтамасы
ALIGN= орналасу мәтiнiң бейнеге байланысты орналасуы (төбесiнде (TOP), ортасында (MIDDLE) немесе астында (BOTTOM) болуы мүмкін).
ALT= мәтiн бейненiң орнына көрсетiлуi керек мәтiн .
ISMAP Карт-бейне құру үшiн қолданылады WIDTH= енi Бұл бейненi пиксель бойынша екiге теқестiрiледi.
MEIGMT= биiктiк Бұл бейненi пиксель бойынша биіктігіне теңестіреді.
ALING атрибутын мысал келесi кодтакелтiрiлген:
HTMLHEAD TITLE IMG -tag TITLE MEAD
img src= int.git algin= ТОР выравнивание наверх
MRimg src= int.git align= MIDDLE выравнивание по центру
HRimg src=int.gifalign=BOTTOM выравнивание вниз (по умалчанию)
HTML
Сiздiң қарапайым шертуерге көркем альтернатива құру үшiн пернелер эффектiн құру арқылы, графикалық бейнелерге гиперсiлтемелер құруыңыз мүмкiн. Бiрақ мәтiндi A НREF="URL" және А тэгтерiнiң арасына орналастырудың орнына сiз олардың арасына IMG тегiн орнатасыз. Осыған мысал:
HTML
A HREF=http:portal.nienschanz.ru:80 0wwwrusgeneralprofile.html
IMG SRC="nienl.gif"A
HR
Отсюда вы можете посетить страницу с профайлом фирмы Ниеншанц.
P
http:portal.nienschanz.ru.800www rusgeneralprofile.html
HTML
HTML Web беттi көрмiрек етiп құру үшін кесте құру мүмкіндігін береді. Кестені құруды бастау үшін TABLE тэгі қолданылады. Оны аяқтайтын тэг TABLE. Олардың арасында кесте құру үшін керекті тегтердің барлығы орналасады.TABLE тэгі BORDER - n түріндегі рамка атрибутына ие болуы мүмкін. Ол ені n - пиксель рамка құрады.TR және TR тэгтері кесте бағандарын құту үшін қажетті барлық тегтерді қамтиды.TR тэгі ALIGN және VALIGN атрибуттарына ие болуы мүмкін.ALIGN ұяшықтағы мәліметтің орналасуын реттейді. Ол LEFT (сол жақ бойынша туырлау), RIGHT(оң жақ бойынша туырлау) және CENTER(ортасына туырлау). мәндеріне ие болуы мүмкін.VALIGN ұяшықтағы мәліметтің вертикаль орналасуын реттейді. ОлTOP(жоғарғы жақ бойынша туырлау), ВОТТОМ(төменгі жақ бойынша) және MIDDLE(ортасы бойынша) мәндерін қабылдауы мүмкін. Сіз кестені сызып болған соң, оны толтыруға кірісесіз. Егер ұяшық кестенің мәліметін сақтаса, сіз оны TD және TD тэгтерімен көрсетесіз. TD және TD тэгтерінің аралығында орналасқан ұяшықта жазылады. Тақырып жазу үшін сіз TH және TH тэгтерін қолданасыз.
2.2.2 PHP программасының негіздері
РНР тарихы 1995 жылы тәуелсіз Расмус Лердорф (Rasmus Lerdorf) атты программист - келісуші оның онлайндық резюмесін оқыған сайтқа кіруші адамдар санын есептеуге арналған PerlCGI сценариін жазуынан басталады. Оның сцнариін екі есепті шешуге бағытталған: келушінің деректерін тіркеу және web - бетіне келушілердің санын шығару. WWW дамуы әзір тек басталғанда мұндай есептерді шешу үшін арнайы құралдар болған жоқ, сонда авторды халық сұрақтармен жауып тастады. Лердорф Personal Home Page (РНР) немесе Hypertext Processor (гипермәтінді үрдіс) атты өзінің аспабын тегін тарата бастады.
РНР - дің сәтті жарыққа шығуы Лердорфты РНР кеңейтілуін жобалауға итермеледі. Кеңейтілудің бірі HTML формасында енгізілген мәліметтерді символдық айнымалыларға түрлендіреді, ол оларды басқа да жүйелерге экспорттауға мүмкіндік береді. Берілген мақсатқа қол жеткізу үшін Лердорф келешектегі жобаларда Perl-дан C - ге өтуге шешім қабылдады. РНР-дегі аспаптар жиынын кеңейтілуі РНР 2.0 - нің тууына себепші болды, немесе 2.0, или PHP-FI (Personal Home Page - Form Interpretator). 2.0 нұсқасын дамытуда бүкіл дүниежүзінің программисттері ат салысқан.
РНР-дің жаңа нұсқасы танымал атаққа ие болды, және жақын арада негізгі жобалаушылар командасы құрылды. Олар программалық кодты HTML-ге ендірудің түпнұсқалық концепсиясын сақтай отырып, лексикалық анализ механизмін қайта жазды, осыдан келе РНР 3.0 жарыққа шықты. 3.0 нұсқасының шығуына жуыр 1997 жылы 50 000 астам қолданушы РНР-дің өздерінің web-беттерін жақсатуға қолданылған еді.
1997 жылы PHP-дің қысқартылуы Personal Home page деген мағынаны емес, РНР Hypertext Processor ұғымын білдіруі керектігі шешілді.
MySQL - дерекқордың көп ағымды ықшам сервері. MySQL үлкен жылдамдық, тұрақтылық және қодланыста жеңлдігімен сиптталады.
MySQL кіші және орта қосышаларды ең ықтимал шешуі болып табылады. Сервердің бастапқы мәтіні платформалардың көбісінде компиляцияланады.
РНР тілінің негіздері - Кодта барлық командалар үтірлі нүктемен (;) аяқталуы тиіс. Сіз үтірлі нүктемен аяқтай отырып бірнеше команданы бір жолда орналоастыра аласыз. Бірақ программа кодының анықтылығы үшін оны істеу қажет емес. Сонымен қатар РНР-де басқарушы элементтер (шартты операторлар, циклдер және т.б.) бар, олардан кейін үтірлі нүкте қоюдың қажеті жоқ.
Программа кодына түсініктемелер енгізуге болады, олар HTML браузеріндегідей РНР-интерпретатормен сияқты қабылданбайды. Түсініктемелерді қолдану программистке сол мезетте не ойластырғанын еске түсіруге көмектеседі. Біржолдық түсініктеме екі тік слэш белгісімен () немесе решетка белгісімен (#), ал көпжолды ашылатын және жабылатын жақшалармен (*және*) жүзеге асырылады.
Айнымалылар - РНР-де айнымалылар доллар белгісінен ($) басталады. Айнымалылар аты латын әріптерінен, сандардан символдық астыңғы сызықтардан(_) тұруы мүмкін. Айнымалылар аты әріптер регистріне сезімтал, демек $a мен $A - бұл әртүрлі айнымалылар. Айнымалыларды жариялағанда әдетте басқа тілдердегідей белгілі бір тип көрсетілмейді. Айнымалы типі (демек, ол сақтайтын мәндер типі) қолдану контексті бойынша анықталады.
РНР−де келесі айнымалылар типі болады:
oo floating point
oo string
oo object
oo array
Бос айнымалы VAR кілттік сөзімен жарияланады:
VAR $some_var
Сонымен қатар айнымалы бірінші рет қолданғанда жариялануы мүмкін:
$some_var="value"
Integer типті айнымалылар құрамында −2 биллионнан +2 биллионға дейінгі ондық, сегіздік және оналтылық санау жүйесіндегі сандар бола алады. Мысалы:
$var1=100; * Ондық мән *
$var2=0144; * Сегіздік мән *
$var3=0x64; * Оналтылық мән *
Floating point типті айнымалалар - бұл жылжымалы нүктелі (бөлшек) сан. Мысалы:
$var1=2.34;
$var2=234е1;
Жол(string типті айнымалы) - бұл әріптер, сандар және арнайы символдар комбинациясы. Ол бірлік (апострофтар) немесе қос тырнақшамен беріледі. Егер жол қос тырнақшамен берілсе, онда ол құрамында айнымалылардың бар-жоқтығына тексеріледі.
Жолдық айнымалыларға мысал:
$var="23"
$str1='Айнымалы құрамында $var мәні бар'
$str2="Айнымалы құрамында $var мәні бар"
Біздің айнымалыларымызды шығаруда сәйкесінше аламыз:
Айнымалы құрамында $var мәні бар
Айнымалы құрамында 23 мәні бар
Мүмкін, сізге жолға арнайы символдар енгізу керек болар. Мысалы, сіз кері слэшті (\) қолдана отырып қос тырнақшаны (") шығара аласыз. Егер
$str1=" "Графика" фирмасы "
деп жазсақ онда қате тудырады, бірақ егер кері слэшті (\) қолдансақ
$str1=" \"Графика\" фирмасы "
онда қате болмайды.
2.1 кестеде жолдық мәндерде қолданылатын Escape-тізбектері (кері слэш және арнайы символдар) сипатталған.
2.1 кесте − РНР тілінде қолданылатын Escape-тізбектері
Escape−тізбектері
Мәндері
\n
Жаңа жол басы
\r
Каретка ауыстыру
\t
Табуляция символы
\\
(\) символы
\"
(") символы
\$
($) символы
\0
Сегіздік мән
\x
Оналтылық мән
Объекттер (object типті айнымалы) класс экземпляры. Объектті құру үшін ең алдымен классты құру керек. Класс олармен жұмыс істеуге арналған айнымалылар мен функциялардан тұрады.
array типті айнымалылар массивтерді жариялағанда қолданылады. РНР-де массивтің екі түрі болады:
oo бүтінсанды индекстері бар массив
oo индекстелген жолдары (хэш) бар массив
Мысалы, төрт мәннен тұратын массивті құру үшін келесіні жазу керек:
$myarr=array("value1", "value2", "value3", "value4");
Массивке орналастырылған әрбір элементке индекс тіркеледі (0-ден бастап). Осылайша, $myarr[0] бізге "value1"-ді, ал $myarr[3] "value4"-ті береді, Әрине, массивке $myarr[]="value5"; элементін қосуға болады.
Хэшті келесідегідей құруға болады:
$myhash=array(`size'='large', `style'='italic', `family'='Arial');
Операциялар - РНР операцияның бірнеше түрін қолдайды:
oo меншіктеу;
oo арифметикалық операциялар;
oo логикалық операциялар;
oo конкатенция;
oo салыстыру.
Арифметикалық операциялар - 2.2 кестеде арифметикалық операциялар қысқа түрде келтірілген.
2.2 кесте - Арифметикалық операциялар
Оператор
Операцияға
Мысал
Сипаттамасы
+
$a+$b
$a мен $b айнымалыларының қосындысын есептеу
−
$a+−$b
$a мен $b айнымалыларының айырмасын есептеу
*
$a*$b
$a мен $b айнымалыларының көбейтіндісін есептеу
$a+b
$a мен $b айнымалыларының бөліндісін есептеу
%
$a%$b
$a айнымалысын $b айнымалысына модуль бойынша бөліндінің қалдығын есептеу
Логикалық операциялар (2.3 кесте) белгілі бір критериялар бойынша анықтайды, қайтарылатын мән ақиқат (true) не жалған (false) екендігін.
2.3 кесте - Логикалық операциялар
Оператор
Операцияға
мысал
Сипаттамасы
and не &&
$a and $b
$a && $b
Егер екі айнымалының да мәндері ақиқат болса, true мәнін қайтарады
or не
$a or $b
$a $b
Егер ең болмағанда бір айнымалының мәні ақиқат болса, true мәнін қайтарады
not не !
not $a
! $a
Логикалық терістеу, айнымалы мәнін иверттеу
Конкатенция операторы екі жолды (екі жол қосылады) біріктіруді орындайды. Мысал:
?php
$a='жұмыс';
echo `Күрделі'.$a;
?
немесе
?php
$h=12;
$m=35;
$time=$h.':'.$m;
echo $time;
нәтижесінде 12:35 аламыз
?
Салыстыру операциясы екі айнымалы не мәндер арасындағы қатынасты анықтайды және true немесе false мәндерін қайтарады. Салыстыру операторлары 2.4 кестеде келтірілген.
2.4 кесте - Салыстыру операторлары
Оператор
Сипаттамасы
==
Тең
!=
Тең емес
Артық
Кем
Оператор
Сипаттамасы
=
Артық не тең
=
Кем не тең
Басқару құрылымдары - РНР программа жұмысының бірнеше басқару құрылымын қолдайды. Оларға if, for, while, swith және т.б. жатады,
if elseif
Берілген құрылым программалық логиканы жұзеге асыруға мүмкіндік береді. Сіз түрлі өрнектерді тексере аласыз және тексеру нәтижесіне байланысты сол не басқа әрекеттерді орындай аласыз. Базалық синтаксисті келесідегідей сипаттауға болады:
?php
if (өрнек1)
{
әрекет1;
}
elseif (өрнек2)
{
әрекет2;
}
else
{
үнсіздік бойынша әрекет;
}
?
әрекет1 мен әрекет2 тек if шартында өрнек1 немесе elseif шартында өрнек2 ақиқат болғанда ғана орындалады. Егер де сипатталған барлық өрнектер жалған болған жағдайда үнсіздік бойынша әрекет орындалады.
for мен foreach
for цикл операторы берілген код блогын берілген рет (итерация) орындайды.
?php
for (өрнек1; өрнек2; өрнек3)
{
әрекет;
}
?
Параметрлер өрнек1 - қайталау санағышының бастапқы мәні; өрнек2 - сәйкесінше FOR циклінің орындалуы тоқтатылатын критерий сипаттамасы (шарт), өрнек3 - санағыш мәнінің өзгертілуі (көбею не азаю).
Мысал (echo - бұл бір немесе бірнеше жолды экран бетіне шығаруға арналған тілдің конструкциясы):
?php
echo "select name='num'\n";
for ($i=0;$i10;$i++)
{
echo"option$ioption\n;
}
echo "select";
?
Нәтиже 1.4 суретте келтірілген.
FOREACH құрылымы сандық массив немесе хэштің элементтерін таңдап шығу үшін арналған.
?php
foreach ($array as $value)
{РНР−код}
?
Хэш болған жағдайда синтаксис келесідегідей болады:
?php foreach ($hash as $key=$value) { РНР−код } ?
2.1 сурет - РНР-дегі программа мысалы жұмысының нәтижесі
While -while цикл операторы белгілі бір шарт орындалғанша код блогын қайталай береді. Шарт жалған болған кезде цикл орындалуы тоқтатылады.
Switch-Функциялар - тілдің дәстүрлі конструкциясы. Олар түрлі параметрлерді қолдана отырып, және өзінің жұмысының нәтижесін функцияны шақыру нүктесіне қайтаратын белгілі бір әрекеттер жиынын орындайды. РНР тілі функцияның екі тұрін қолдайды: программистпен жарияланған функциялар (қолданушылық); тілдің стандартты (ішкі) функциялары.
Қолданушы функциялары - Егер кейде командалар сериясын орындау қажет болса, онда сіз бұл командаларды функцияның ішіне орналастыра аласыз. Бұл сіздің кодыңызды ыңғайлы, да оқуға оңай қылады.
Ылғи бір командалар сериясын қайта тергеннің орнына функцияны (алдын ала жарияланған) шақыра саласыз. Бұл әлдеқайда қысқарақ. Бұдан басқа, егер де өзге өзгертулерді енгізу қажет болса, жарияланған функцияны бір рет түзегеумен шектелуге болады.
РНР-кодта функцияны құру үшін келесі синаксистті қолданады:
function функция_аты(функция_параметрі);
{ әрекеттер; }
Параметрлер: функция_аты - функция аты программистпен тағайындалады; функция_параметрі - функциямен (осы параметрлердің мәндеріне байланысты функция жұмысының нәтижесі өзгеріп отырады) қолданылатын параметрлер; әрекеттер - функция денесі (ол орындауға тиіс командалар жиыны).
Ішкі функциялар - Бұл тілді жобалаушылармен оны құрғандағы жарияланған функциялар, олар жиі қолданылатын операциялар. Ішкі ыункцияларды қолдану үшін сізге бұл функцияның атын және параметрлер тізімін білуге қажет. Функцияға қатынау (шақыру) оның аты бойынша жүзеге асырылады.
2.2.3 MySQL программасының негіздері
Деректер қоры - бұл құрамында белгілі бір ақпараты бар екіөлшемді өзара байланысқан кестелер жиыны. Деректер қорын басқаратын (жаңа деректер қорын,кестелерді құрады және де құрылған объектілерді қолдануға мүмкіндік береді) программалық қамтама деректер қорын басқару жүйесі (ДҚБЖ) деп аталады. Клиенттердің сұрауларын сипаттау үшін тұтас тіл құрылған - ол SQL (Structured Query Language - құрылымдық сұраулар тілі). SQLсұраулары арқылы сіз келесі әрекеттерді орындай аласыз:
oo деректер қоры мен кестелерді құруға;
oo кестелерге ақпаратты қосуға;
oo ақпаратты өшіруге;
oo ақпаратты модификациялауға;
oo қажет ақпаратты алуға.
Әрине, admin қолданушысы бар болудан басқа сәйкес құқықтарға ие болу керек. MySQL әрбір сұрауы үтірлі нүктемен аяқталуы тиіс.
MySQL - бұл ылғи да компьютерде жұмыс істеп тұратын сервер−программа. Клиенттік программалар (мысалға, сценари) оған арнайы сұрауларды сокет (демек, желілік құралдар арқылы)механизмі арқылы жіберіп отырады, ол оларды өңдеп нәтижесін сақтайды. Осыдан кейін, қайтадан клиенттің арнайы сұрауы бойынша бүкіл нәтиже немесе оның бір бөлігі қайта жіберілед. Неге ылғи тұтас нәтиже жіберілмейді? Өте қарапайым: мәселе мәліметтер жиынының нәтижесі өте үлкен болып, оны желі бойынша тасымалдауға көп уақыт кетіп.
Сокеттерді қолдану механизмі клиент-серверлік технологиясына ойластырылған, бұл жүйеде программалардан арнайы сұрауларды қабылдап және өңдейтін арнайы программа - MySQL - сервері қосылуы керек деген сөз.
Деректер қорымен байланыс құру. Бірақ деректер қорымен жұмыс бастамас бұрын онымен желілік байланыс құру, және де қолданушы авторизациясын орындау қажет. Ол үшін арнайы функция бар mysql_connect().
int mysql_connect([string $hostname] [,string $username]
[,string $password])
mysql_connect() функциясы MySQL деректер қорымен желілік байланысты құрады устанавливает сетевое соединение с базой данных MySQL, ол $hostname атты хостта орналасқан, және ашық байланыстың идентификаторын қайтарады. Келесі жұмыстардың барлығы дәл осы идентификатормен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz