Кәсіпорын капиталы туралы

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1 Кәсіпорын капиталының түсінігі және жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.1Шаруашылық субьектінің қаржы шаруашылық қызметімен танысу ... ... ..7
1.2Ақшалай қаражаттардың несиелік операциялардың есеп айырысулардың және қаржылық инвестициялардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.3Негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің есебі ... ... ... ... ... ...12
1.4Тауарлы.материалдық қорлардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15

2.1 Еңбекақы есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
2.2 Меншік капитал есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.3 Шаруашылық субьектінің қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
ҚОСЫМША

Қазіргі заманғы кәсіпорындар өздерінің бәсеке бағытын нығайту үшін әлемдік нарықтың жоғарылап келе жатқан талаптары, тұтынушылық сұраныстың дифференциялануы, инновациялық айналымдардың азаю қажеттілігі және өндіріске ғылыми-техникалық жетістіктерді еңгізу мәселелерімен бетпе-бет кездесуде.
Отандық сүт өнімдерін өңдеуші кәсіпорындардың дамуы соңғы он бес жылда үлкен өзгерістерге ұшырады. Кеңестік жүйеде қалыптасқан экономикалық байланыстардың бұзылуы, нақты сектор мен қаржы саласының арасындағы алшақтық, өндірістерді дамытудың бірыңғай, арнайы мақсатты бағдарламаларының жоқтығы, өңдеуші салаларды ынталандыру тетіктерінің қалыптаспауы нарықтық қатынастардың алғашқы кезеңінде бұл сала кәсіпорындардың жетілуіне мүмкіндік бермеді.

1. Н.Қ. Қабылова, Ш.А.Доспалинова, Е.Н. ОразалиновБухгалтер (бухгалтерлік есеп негіздері). – Астана: Фолиант, 2008.
2. Р.С. Әбдішүкіров, Б.С. Мырзалиев Бухгалтерлік есеп (оқу құралы).— Алматы, 2008
3. А.Ныйқанбаева, Л.Қуанышова Бухгалтерлікесепнегіздері. – Астана: Фолиант, 2008.
4. А.Р.АбдинаБухгалтерлікесеп. – Астана,2010
5. Қ.К. Кеулімжаев, З.Н. Әжібаева, Н.А. Құдайбергенов Бухгалтерлік есеп принциптері.– Алматы, Экономика, 2003.
6. Е.О.НұрсейітовҰйымдардағыбухгалтерлікесеп. – Алматы, 2009
7. Р.С. Әбдішүкіров, Б.С. Мырзалиев, А.А. Сәтмырзаев Бухгалтерлік есеп (теориясы және тәжірибесі.— Алматы:Экономика, 2008
8. В.П. Проскурина Бухгалтерлік проводкалар(ҚР ҚМ 23.05.2007 ж. № 185 бұйрығымен бекітілген, «Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының» бөлімдері бойынша бухгалтерлік проводкалар жинағы). – Алматы, 2011
9. В.П. Проскурина Бухгалтерлік есеп басынан бастап балансқа дейін(көмекші құрал). -Алматы, 2010
10. 234 –III ЗРК. 28.02.2007 жылғы Бухгалтерлік және қаржылық есеп беру туралы заң.
11. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: Центраудит-Казахстан, 2002.
12. Басқару есебі Назарова В.Л., Алматы 2005 ж.
13. Басқарушы есеп, Стратегиялыќ жоспарлау Тасмағамбетов Т.А., Алматы, 2002 ж.
14. Безруких П.С. Бухгалтерский учет. - Москва: «Бухгалтерский учет», 2004.
15. Сейдахметова Ф.С. Бухгалтерский учет в современных условиях: Учебное пособие. - Алматы: LЕМ, 2000.

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1 Кәсіпорын капиталының түсінігі және жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1 Шаруашылық субьектінің қаржы шаруашылық қызметімен танысу ... ... ..7
1.2 Ақшалай қаражаттардың несиелік операциялардың есеп айырысулардың және қаржылық инвестициялардың есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .10
1.3 Негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің есебі ... ... ... ... ... ...12
1.4 Тауарлы-материалдық қорлардың есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..15

2.1 Еңбекақы есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.2 Меншік капитал есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.3 Шаруашылық субьектінің қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..24
ҚОСЫМША

КІРІСПЕ

Қазіргі заманғы кәсіпорындар өздерінің бәсеке бағытын нығайту үшін әлемдік нарықтың жоғарылап келе жатқан талаптары, тұтынушылық сұраныстың дифференциялануы, инновациялық айналымдардың азаю қажеттілігі және өндіріске ғылыми-техникалық жетістіктерді еңгізу мәселелерімен бетпе-бет кездесуде.
Отандық сүт өнімдерін өңдеуші кәсіпорындардың дамуы соңғы он бес жылда үлкен өзгерістерге ұшырады. Кеңестік жүйеде қалыптасқан экономикалық байланыстардың бұзылуы, нақты сектор мен қаржы саласының арасындағы алшақтық, өндірістерді дамытудың бірыңғай, арнайы мақсатты бағдарламаларының жоқтығы, өңдеуші салаларды ынталандыру тетіктерінің қалыптаспауы нарықтық қатынастардың алғашқы кезеңінде бұл сала кәсіпорындардың жетілуіне мүмкіндік бермеді.
Тек соңғы кездері нақты секторды дамыту бағытындағы басты міндеттер мен қолайлы ортаны қалыптастыру шараларының нәтижесінде жаңа өндіріс орындары ашылып, халықтың тұтыну қажеттіліктерін қанағаттандыра бaстады.
Әйтсе де, ғаламдық даму үдерімінің қазіргі кезеңінде қолда бар жетістіктерге қанағаттану жеткіліксіз. Тынымсыз ізденіс пен нәтижелі іс-әрекетті арқау еткен әлемдік нарық өндірушілері барынша жаңа нарықтарды игеруге, ондағы тұтынушыларды жаулауға белсене кірісуде. Нарықтың бұл қатал шарты отандық өнім өндірушілердің бәсекелік қауқарын нығайтуды, өнімдерінің бәсекелік қыспақтарға төтеп берерлік қабілетін арттыруды, ішкі және сыртқы нарықтарда сұранысы жоғары өнім өндіруге тиімді әсері бар тетіктерді айқындауды және сол арқылы мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесін шешуді қажет етеді. Бұл жағдай Республика Президентінің Қазақстан халқына Жолдауында айтылғандай: Экономика біздің дамуымыздың басты басымдығы, ал экономикалық өсімнің барынша жоғары қарқынына қол жеткізу - негізгі міндетіміз болып қала береді.
Біз бұған өз экономикамыздың бәсекелік қабілетін арттыру арқылы, ...қол жеткіземіз.
2006 жылы "Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс қарсаңында. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегия - сы" атты Президенттің халыққа кезекті Жол - дауы жарияланды. Осыдан үш жыл бұ - рынғы Жолдауында экономиканың, халық - тың, жалпы мемлекеттің бәсекеге қабілетті болу мәселелерін көтеріп еді. Жаңа Жол - дауында тек бәсекеге қабілеттілік емес, осы көрсеткіш бойынша әлемдегі ең алдыңғы 50 елдің санатына қосылу біздің дамуымыздың басты мақсаты деп көрсетіп отыр.
Өте маңызды және дәл уақытында ел назарына ұсынылып отырған асқақ мақсат. Өйткені, әлемдегі барынша өрбіп, қанатын жайған жаһандану үрдісінен тыс ешбір мемлекет болмайды. Соның ішінде ашық әрі демократиялық қоғам құрып жатқан Қазақ - стан одан шеткері қалмайды. Демек, дүние жүзі мемлекетттерінің ішінде алатын орны - мыз осы бәсекеге қабілеттілікке байланысты. Экономиканың даму қарқынын үдетіп, оны ұзақ уақыт ұстап тұру мүмкіндігі де осы бә - секеге қабілеттілікке байланысты. Халықтың тұрмысын үзбей жақсарта отырып, әлемдегі ең жақсы әлеуметтік стандарттарға жеткізу мүмкіндігі де осыған байланысты.

1. Кәсіпорын капиталының түсінігі және жіктелуі

Кәсіпорынның өндірістік процесті дамытуға бағытталған қаржы ресурстары оның ақшалай нысанындағы капитал болып табылады. Қаржы ресурстары кәсіпорынның жалпы қаражаттарының жиынтығы болса, капитал - осы қаражаттардың өндіріс барысына салынған бөлігі. Осыдан келе, кәсіпорын капиталы дегеніміз - бұл кәсіпорынның өндірістік айналымына салынған және осы айналымнан табыстар алып келетін ақша қаражаттары болып табылады.
Қаржы ресурстары мен капитал арасындағы басты айырмашылық - кәсіпорынның қалыптасқан қаржы ресурстары оның капиталынан көп немесе тең болады. Қаржы ресурстары мен капиталдың тең болуы кәсіпорынның барлық қаржы ресурстары өндіріске инвестицияланғанын және оның ешқандай қаржылық міндеттемелерінің жоқтығын білдіреді. Сәйкесінше, егер қаржы ресурстары капитал көлемінен үлкен болса, онда кәсіпорынның тартылған қаражаттары өндіріс барысында толық қолданылмай жатқандығының куәсі болады.
Капитал кәсіпорынды құрудың және дамытудың басты экономикалық базасы болып табылады, өйткені ол кәсіпорын активтеріне инвестицияланған материалдық, материалдық емес және ақшалай қаражаттардың жалпы құнын сипаттайды. Өндіріс барысында қызмет етуі арқылы капитал кәсіпорын иелерінің, басшыларының, жұмысшыларының, сондай-ақ мемлекеттің мүдделерін қамтамасыз етеді. Сол себепті де ол кәсіпорынды басқарудың негізгі объектісі болып табылады, ал оны барынша тиімді қолдану қаржы менеджментінің ең маңызды міндеттерінің бірі болып табылады.
Кәсіпорынға қатынасы бойынша меншікті және қарыз капиталды бөліп көрсетуге болады. Меншікті капитал дегеніміз - бұл кәсіпорынның құрылу барысында қалыптасқан бастапқы капиталы мен қызмет етуі барысында ішкі қаржы ресурстарының есебінен қалыптасқан және оның жеке меншінде қалатын қаражаттары болып табылады. Меншікті капиталдың құрамына жарғылық капиталды, резервтік капиталды, түрлі қорларды, бөлінбеген табысты жатқызуға болады.
Қарыз капитал дегеніміз - бұл кәсіпорынның өндіріс барысына орналастырылған қаражаттарының сырттан тартылған түрлері болып табылады. Қарыз капиталдың құрамына өндірісті қаржыландыру үшін қайтарымды негізде тартылған ақша қаражаттары мен басқа да құндылықтар кіреді. Капиталдың барлық нысандары белгілі бір мерзімде қайтаруды талап ететін кәсіпорынның міндеттемелері болып табылады.
Кәсіпорын капиталының құрамы оның бірнеше белгілері бойынша жіктелуімен сипатталады
Инвестициялау объектілері бойынша негізгі және айналым капиталын бөлуге болады. Негізгі капитал кәсіпорынның негізгі құралдар мен материалдық емес активтеріне салынған қаржы ресурстары болып табылады.
Айналым капиталы, сәйкесінше, кәсіпорынның қаржы ресурстарының айналым қаражаттарына салынған бөлігі болып табылады.
Қолдану мақсаттарына қарай капиталдың келесі түрлері кездеседі: өндірістік, несиелік және спекулятивтік капитал. Өндірістік капитал кәсіпорынның өндірістік активтеріне салынған қаражаттарын сипаттайды. Несиелік капитал кәсіпорынның инвестициялық қызметі барысында қолданылатын қаражаттарын (банктерге депозиттер салу, облигациялар сатып алу және т.с.с.) сипаттайды. Спекулятивтік капитал кәсіпорынның сатып алу - сату операцияларында, яғни баға айырмасына негізделген операцияларында қолданылады.
Өндірістік процестің бірінші кезеңінде ақша нысанындағы капитал кәсіпорынның ұзақ мерзімді және айналым активтеріне инвестицияланады, осылайша ол өндірістік нысанға ауысады. Екінші кезеңде өндірістік капитал өнім өндіру барысында тауарлық нысанға ауысады. Үшінші кезең -- өнімді сатуға байланысты тауар нысанындағы капиталдың ақша нысанындағы капиталға ауысу кезеңі болып табылады. Сонымен қатар капитал қозғалысының нысандары өзгерген сайын оның құны өзгеріске ұшырап отырады.

1.1 Шаруашылық субьектінің қаржы шаруашылық қызметімен танысу
Кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметі туралы ақпараттық мәліметтерді жинақтау бугхалтерлік есеп пәні боп саналады. Бугхалтерлік есептің негізгі мақсаты барлық кәсіпорында орындалатын операциялардың уақыты есепке алынып, бақылау жасау.
ЖШС АДМ Компани Қазақстан Республикасының заңдылығы бойынша заңды тұлға болып табылады. Серіктестік құрылтайшысы болып ЖШС Партнер Актау табылады.
Серіктестік атауы: мемлекеттік тілде ЖШС АДМ Компани орыс тілінде ТОО АДМ Компани
Серіктестіктің орналасу мекен жайы: Ақтау қаласы, Мұнайлы ауданы, Басқұдық елді мекені, Гранит. Серіктестіктің іс- әрекетінің мерзімі шектеусіз. АДМ Компани ЖШС-нің айналысатын іс- әрекетінің негізгі түрлері болып: сауда және коммерциялық іс- әрекет, ізденіс - жобалау және эксперттік жұмыстар, азық-түлікті тасымалдаумен және т.б. табылады. ЖШС АДМ Компани лицензия негізінде жұмыс жасайды.
Серіктестіктің жарғылық капиталы 7730 мың теңге . Серіктестіктің жарғылық капиталына салым болып ақша, бағалы қағаздар, заттар, мүліктік құқық т.б табылады. Серіктестіктің мүлкінде қатысушылардың үлесі жарғылық капиталдың 100 пайызын құрайды. Серіктестіктің жоғарғы органы болып ЖШС Партнер Актау табылады. ЖШС Партнер Актау- тың қатысушысы осы ЖШС АДМ Компани іс- әрекетімен байланысты кез - келген сұрақтарды қабылдауға құқылы. Атқарушы органы болып - директор табылады. Серіктестік іс- әрекетінің нәтижесін, бухгалтерлік есебін, қаржылық және статистикалық есебін жүргізеді. Осы іс-әрекетінің нәтижесі бойынша алынған таза табысы серіктестік қатысушысының шешімімен бөлінеді. Серіктестіктің мүмкін болған зияндары резервтік қор есебінен жабылады.
АДМ Компани ЖШС-нің іс- әрекетінен түскен табысы соңғы үшжылдық мәлімет бойынша жылдан-жылға төмендеген. Бұл іс- әрекеттерден түскен табыстары 1- кестеде көрсетілген.

Өнімді (жұмыс, қызмет) өндіруден түскен табыс көлемі мен құрылымы

2012ж
2013ж
2014ж
№
Іс-әрекет атауы
Мың теңге
Үлес салмағы %
Мың теңге
Үлес салмағы %
Мың теңге
Үлес салмағы %
1
Ізденіс жобалау жұмысы
49480
10
386681
8,5
32028,7
7,5
2
Сауда және коммерциялық іс-әрекет
102918,4
20,8
87374,02
19,2
83274,7
19,5
3
Азық-түлікті тасымалдау
150419,2
30,4
146533,5
32,2
143488,8
33,6

Ең негізгі көрсеткіш болып -- өндірілген өнім (орындалған жұмыс, көрсетілген қызмет) бойынша табыс көлемі мен құрылымы табылады. 1-кестеден көріп тұрғанымыздай, іс-әрекеттерден түскен табыс құны төмендеу тенденциясы көрсетіп тұр. ЖШС АДМ Компанидің азық-түлікті тасымалдаудан түскен табыс басқа іс-әрекеттерге қарағанда 33,6 пайыз жоғарғы үлес салмақты көрсетіп тұр. Яғни, оның барлық құны 2012 жылы 494800 мың теңгені құраса, 2014 жылы 427050 мың теңгені құрап тұр. Сондай-ақ, жылдан-жылға, кейбір іс-әрекеттен табыс көп түссе, кейбіреумен аз түскен. Мысалы, азық-түлікті тасымалдаудан түскен табыс жылдан-жылға төмендеген. Бірақ, басқа қызметтерге қарағанда ең үлкен үлесті осы іс-әрекет алып отыр. Басқа қызметтерде жылдан-жылға түскен табыс төмен. Бұл, әрине, өндірісте басты рөлді алатын негізгі құралдарға тығыз байланысты. Кәсіпорынның іс-әрекеті негізгі құралдарсыз қалыптасуы мүмкін емес
Сондықтан да, қаржылық нәтижені құрмастан бұрын өндіріске кеткен шығындар құрамы мен көлемі қажет. Оны 3-кестеден көруге болады.

ЖШС АДМ Компани өндіріске кеткен шығындар құрамы мен көлемі

2012ж
2013ж
2014ж
№
Көрсеткіштер
Мың теңге
Үлес салмағы %
Мың теңге
Үлес салмағы %
Мың теңге
Үлес салмағы %
1
Еңбекақы шығындары:

а) еңбекақы

52325

50185

49603

б) еңбекақыдан аударым
13396

13540

14633

2
Негізгі құралдардың тозуы

3395
0,7
1975
0,5
2012
0,5
4
Басқалай шығындар
10272
2,2
7322
1,8
6808
1,7
Барлық сомасы
82784
2,9
73022
2,3
73056
2,2

3 - кестеден көрініп тұрғандай, өндіріске кеткен шығындар құрылымы мен көлемі жылдан-жылға төмендеген. Бұл өндірістің құлдырауына байланысты болып келеді. Егер, шығынның барлық сомасы 2012 жылы 82784 мың теңгені құраса, ал 2014 жылы ол 73056 мың теңгені құраған. Яғни, оның номенклатурасы бойынша шығын құрамы да өзгерген. Нәтижесі бойынша, еңбекақыға шығындар 2013 жылдан 2014 жылға барғанда аздап жоғарылап, 2012 жылы қайтадан көлемі төмендеп кеткен. Еңбекақы шығынының былай өзгермелі болуы еңбекақы қоры мөлшеріне байланысты.

ЖШС АДМ Компани өндірісінің көлемі. (мың теңге)

№
Көрсеткіштер
2012ж
2013ж
2014ж
1
Іс-әрекеттен алынған табыс
494800
455073
427050
Негізгі құралдар құны
92479
131184
144565
2
а) өндірістік
83140
124501
187200
б) өндірістік емес
29339
6683
7365
Жұмысшылар саны (адам)
83
87
91
3
Соның ішінде өндірістік персонал саны
40
45
48
4
Еңбекақы қоры
35668
42313
43401
5
Жылдың соңындағы жарғылық капитал мөлшері
7730
7730
7730

4 - кесте бойынша ЖШС АДМ Компани іс-әрекеттен алған табысы жылдан-жылға төмендегенін көреміз. Бұл ауылшаруашылық өнімін өндіруші, жеке сектордан келіп түсетін өнім өндірісі қызметтер үшін негізгі шикізаттың аз болуынан. Бұл табыс жеке кәсіпкерлерден туындайтын конкуренция әсерінен де болады. Конкуренция жағдайында маңызды орынды жұмыстың сапасы алады. Ал, негізгі құралдардың құны жылдан-жылға өскенін көреміз. Бұл негізгі құралдарды қайта бағалауға байланысты. Жұмысшылар саны үш жылда көп өзгере қоймаған. Орташа айлық еңбекақы 2013 жылы 3014 теңгені құраса, 2014 жылы 2680 теңгені құрайды. Бұдан кәсіпорынның орташа еңбекақысы мемлекетпен кепілденген кіші еңбекақыға қарағанда 13 пайызға жоғары екенін байқаймыз. Міне, осыған сай еңбекақы қоры 2012 жылы 35668 мың теңгені құраса, 2014 жылы 43401 мың теңгені құрайтынын көруге болады.
Серіктестік қатысушысының негізгі құқықтары:
1) Серіктестік іс-әрекетінен табыс алу;
2) Серіктестік іс-әрекеті туралы және құжаттары туралы ақпарат алу;
3) Жарғымен анықталған ретте серіктестік ісін басқаруға қатысу;
4) Кредиторлармен есеп айырысқаннан кейін қалған мүлік бөлігінің құнын серіктестік ликвидация жағдайында алуға құқылы.
Серіктестік қатысушысы міндеттері:
1) Құрылтайшы құжаттарын талап етуге,
2) Салымды мерзімінде, ретте, тәсілдер мөлшерінде құрылтайшы құжатымен қаралған ретте енгізуге;
3) Серіктестіктің коммерциялық құпиясы бар мәліметін жарияламауға міндетті.

1.2 Ақшалай қаражаттардың несиелік операциялардың есеп айырысулардың және қаржылық инвестициялардың есебі

АДМ Компани ЖШС өз ақша қаражаттарын банктік мекемелердің тиісті шоттарында сақтайды. АДМ Компани ЖШС есеп шоты мен депозиттік шоты Халық банк АҚ.
Ақша қаражаттарына қолма - қол ақша және талап етілімі салымдар жатады. Ақша қаражаттарының эквивалентті - қысқа мерзімді, өтімділігі жоғары салымдар, ақша қаражаттарының белгілі бір сомасына оңай айналатын және аз тәуекелді өзгерістерге ұшырайтын құндылықтар. Олар инвестицияларды немесе мақсаттарды қанағаттандыру үшін емес, ал қысқа мерзімді міндеттемелерді қанағаттандыруға бағытталған. Инвестиция ақша қаражаттарының эквивалетті ретінде жіктеу ушін белгілі бір ақша қаражаттарына оңай айналуы қажет және өз тәуекелді өзгеріске өзгеріске ұшырауы керек.
Кәсіпорындар барлық уақытта бос ақша қаражаттарын банк бөлімшесінде ашылған ағымды, корреспанденттік шоттарда сақтайды. Ағымды , корреспанденттік шоттар бойынша операциялар банкпен ауқытылы және дұрыс рәсімделген құжаттардың: төлемдік тапсырмасы, талап тасһпсырмалары,чектер, қолма - қол ақшалай салымға хабарландыру және т.б. негізінде жүргізіледі.
Субъект шотының ұлттық валютада қозғалысы және бар болуы туралы мәліметтерді қорытындылау үшін Теңгедей ағымды банктік шоттағы ақша қаражаттары 1030 шоты арналған. Бұл шоттың дебеті бойынша ақшаның қалдығын және түсімін көрсетеді, ал кредиті бойынша - есеп айрысу шотынан ақшаны есептен шығару.
Жолдағы ақша аударымдарына сатып алушылардан және тапсырыс берушілерден кассаға алынған, банк бқлімшелеріне салынған, кәсіпорынның есеп айрысу шотына есепке алу үшін инкассаторға берілген, бірақ әлі есепке алынбаған табыс жатады.
Жолдағы ұлттық және шетел валютасындағы ақша қаражаттары туралы мәліметтерді қорытындымен есептеуге 1020 Жолдағы ақша қаражаттары шоты арналған.
1020 Жолдағы ақша қаражаттары шотының дебеті бойынша жолдағы ақша қаражат сомасының корреспенденциясы 1210 Кассада теңгедегі ақша қаражаттар, 1020 Кассада валютадағы ақша қаражаттар шотының кредитімен 1030,1060 шоттарының дебетінің арнайы тағайындалып есепке алынған сомалар есептент шығарылады. 1030 шоты бойынша сомалардың есепке алудың негізгі банк мекемелерінің, почта бқлімшелерінің квиатанциялары, банк инкассаторларына түсімді беруге арналған құжаттардың көшірмесе жіне т.б. болып табылады.
Кәсіпорын кассадан қолма - қол ақшаны сақтай алады. Кассаға қолма қол ақша есеп айрысу есеп айрысу шотынан ақшалай чек бойынша түседі. Ақшаның түсімі кассалық кіріс ордерімен рәсімделеді, ал беру кассалық шығын мен немесе басқа құжатта рмен рәсімделеді. Кассалық кіріс және шығын ордерлері (КО-4) кассалық кітапта кассалық операциялар есебінің негізі болып табылады. Әр кәсіпорынның нөмірленген, бауланған және мөр қойылған бір ғана кассалық кітабы болады.
Шетел валютасында операциялар жүргізілетін шаруашылық субъектілероларды 1010 Кассада валютадағы ақша қаражаттар 1030 Ағымдағы банктік шотта валютадағы ақша қаражаттары шоттарында есептеледі. Валюта операцияларын 24.12.1996 жылғы ҚР Валютаны реттеу туралы заңы және 20.04.2001 жылы №115 ҚР ҰҚ қаулысымен бекітілген ҚР-да валюта операцияларын жүргізу ережелері болып табылады. Резидеттер арасындағы барлық операцялар тек теңгеде жүргізіледі, ал резиденттер мен резидент еместердің арасындағы операциялар шетел валютасында жүргізіле білді.
Есепте операцияларды көрсету валютаны айырбастау операцияның күніне нарықтық бағамның көмегімен жіргізіледі. Нарықтық бағам - Қазақстан қор биржасында құоылған шетел валютасына теңгенің орташа салмақталған биржалық бағамы. Нарықтық бағамның өзгеруіне байланысты бағам айырмашылығы туады. Бағам айырмашылығы - бұл бухгалтерлік есеп жүйесінде нарықтық бағамның өзгерісінде бірлік саны бір шет ел валютасын ұлттық валютада бейнелеудің нәтижесінде пайда болған айырмашылық. Бағам айырмашылығы табыс немес шығын ретінде танылады.
Бағам айырмашылығын есептеуге 6230 Бағам айырмашылығынан түскен табыс және 7430 Бағам айырмашылығынан кеткен шығын шоттары тағайындалған.
Валютаның әр түрі бойынша жеке кассалық кітап жүргізілуі тиіс. Валюталы кассаларда ақша қаражаты қозғалысы бойынша операциялар шетел валютасында көрсетіледі. Кассалық кітапқа қосымша теңгеден және шетел валютасындағы валюта қаражатының аналитикалық есебі карточкаларын ашу қажет. Карточкаларға бағам айырмашылығын есептееу, кіріс және шығыны бойынша барлық операциялар жазылады. Бағам айырмашылығын кассадығы ақша қалдығына және валюта шотына есептейді.
Қолма-қол валютамен операцялар - жұмыскерлерін шетелге іссапарға жіберу кезінде Қазақстандық кәсіпорындарда да болуы мүмкін.
Кассадағы ақшаны түгендеу тоқсанына бір реттен кем емес жүргізіледі. Ақша тартылып тұрған жағдайда негізгі емес қызметпен т.скен табысты көбейтуге 6280 Басқа да табыс шотының кредиті және 1010, 1020 шоттарының дебеті бойынша жазба жазылады. Кемшілік табылған уақытқа кем шыққан соманы 1010, 1020 шоттарының несиесіне және дебиторлық қарыз есебі бойынша дебетке есептен шығарылады. Жыл соңында 6280 Басқа да табыс шоты есеп беру жылының пайдасын көбейтуге жабылады: 5410 Есеп беру шоты беру жылының пайдасы шоты кредиттеледі және 6280 шоты дебеттеледі.

1.3 Негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің есебі

"АДМ Компани" ЖШС негізгі құралдарына несие ұйымының офисі мен сол офистегі құралдар жатады. Жалпы, негізгі құралдар деп - кәсіпорында өнім, тауарларды тасымалдау немесе қызмет көрсету үшін, басқа кәсіпорынғы жалға беру үшін немесе әкімшілік мақсатта пайдаланылатын және барлық операциялық циклдан немесе кезеңнен (1 жылдан) артық мерзім ішінде пайдаланады деп болжанатын материалдық активтерді айтады. Негізгі құралдар есебі №16 Жылжымайтын мүлік, үйлер, мен жабдықтар халықаралық қаржылық есеп стандартына сәйкес жүргізіледі.
Негізгі құралға қозғалмайтын мүлік, жер, үйлер мен ғимараттар, өткізгіш тетік, машина мен жабдықтар, өлшеу және реттеу аспаптары мен қондырғылары, есептеу машиналары, көлік құралдары, аспаптар, шаруашылық құрал-саймандар және т.б. жатады.

Негізгі құралдардың бухгалтерлік қызметінің міндеті:

1.
Расталған есептік мәліметтердің,басқа дақұжаттар мен түгендеу журналдарының негізінде еңбек құралдарының барлық тірлерінің сақталуына жүйелік бақылауды ұйымдастыру.
2.
Негізгі құралдардың келіп түсуін,шығарылуын, қозғалысын есепте уақытылы және дұрыс көрсетілуін қамтамасыз ету.
3.
Негізгі құралдардың тозуының дұрыс есептелуіне және тиімдік пайдалануына ьақылауды ұйымдастыру және қор қайтарымдылығын арттыру жөніндегі шараларды жүзеге асыру.
4.
Негізгіқұралдарға ағымдағы және күрделі жөндеулерді, қайта құруды және жаңғартуды жүргізумен байланысты шығындарды есепте дұрыс және уақытылы көрсетуді жүзеге асыру.
5.
Моральді және физикалық тұрғыдан ескірген негізгі құралдарды жедел айқындай.
6.
Негізгі құралдар бойынша дұрыс есептеме жасау үшін бухгалтерлік есептің деректері банкін уақытылы және дұрыс дұрыс қалыптастыру.

Негізгі құрал есебін ойдағыдай жүргізу үшін жүйелеп топтастыру қажет.
Барлық негізгі құралдар өздерінің өндіріске қатысына қарай өндірістік және өндірістік емес болып екіге бөлінеді. Өндірістік негізгі құрал деп өндірісте қызмет ететін, пайдалы құралды айтады. Оларға: өндіріске арналған үйлер, ғимараттар, өткізгіштік тетік, көлік тасымалдау құралдары, әртүрлі станоктар, двигательдер, құрал - саймандар, өлшеуіш аспаптар және т.б. жатады.
Өндірістік емес негізгі қатарына шаруашылық өндірістің басқа салаларында пайдаланатын негхгі құралдар жатқызылады. Оларға: үй-жай (коммуналдық) шаруашылықтарда, денсаулық сақтау, әлеуметтік қамсыздандыру, білім беру және мәдениет салаларында пайдаланылатын негізгі құралдар және т.б. жатады. Негізгі құралдар өнеркәсіптік ауыл шаруашылығы, орман, тасмалдау, байланыс, құрылыс, материалдық-техникалық жабдықтау және сату, өткізу кәсіпорындары, қоғамдық тамақтандыру, басқа ұйымдар, әлеуметтік сақтандыру, ғылым және білім беру, ғылыми көмек көрсету және т.б. салалар бойынша топтастырылады.
Кәсіпорынға қабылданған негізгі қүралдар № НҚ - 1 нысанындағы Негізгі құралдарды қабылдау, тапсыру актісін толтыру арқылы алынады. Қабылданған обьектінің әрқайсысына жеке инвентарлық нөмір беріліп бекітіледі. Кәсіпорынның бухгалтериясында негізгі құралдардың инвентарлық обьектісі бойынша есебі мүліктік инвентарлық карточкаларда жүргізіледі.
Негізгі құралдар кәсіпорыннан келесі жағдайларда шығады:
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.