Мәміле туралы жалпы ұғым, оның жіктелуі жайлы

Жоспар
Кіріспе

І. Мәміле туралы жалпы ұғым, оның жіктелуі
1.1. Мәміле туралы жалпы түсінік
1.2. Мәмілелердің жіктелуі
1.3. Акционерлік қоғам мәмілелер мен олардың түрлері

Қорытынды
Қосымша

Мәміле ұғымы. Азаматтық кодекстің 147-бабында мәміле ұғымы азаматтар мен занды тұлғалардың азаматтық құқықтар мен міндетгерді анықтауға, өзгертуге немесе тоқтатуға бағыт-талған әрекеттері деп көрсетілген. Мәмілелерге мынадай төрт белгі тән:
Мәміле - адамдардың ықтиярлы актісі, яғни әрекеті. Әрекеттер мен оқиғаларды ажырата білу қажет, ол оқиғаларға адамның ықтиярына бағынбайтын мән-жайлар жатады. Мы-сал үшін дүлей апат сипатындағы құбылыстарды (дауыл, су тасқыны, өрт, сондай-ақ соғыс қимылдары, ереуіл) айтуға бо-лады. Мәміленін ырықты сипаты оның тиісті құқыктар мен міндегтер жасауға, оларды өзгерту мен тоқтатуға бағытталуы-мен айқындалады. Мәмілелерді құқықтардан — әлгіндей ны-саналы бағыты жоқ әрекеттерден соңдай белгілері бойынша ажырату қажет. Бұл арада Азаматгық кодекстің олжа және оған меншікті болу тәртібі жөніндегі ережелерді реттейтін 245-бабын мысалға келтіруге болады. Жоғалған затгы табушының оны табуды мақсат етпесе де, оның белгілі бір құқықтары мен міндеттері пайда болады.
Мәміле - занды әрекет, ол құқыққа қарсы (заңсыз), азаматтық құқықтар мен міндеттерді туғызатын әрекеттерден — деликтілерден (азаматтардың өмірі мен денсаулығына, сондай-ақ басқа адамның мүлкіне зиян келтіру) сонысы арқылы ерекшеленеді.
Азаматтық құқықтыр мен міндеттемелірінің негізгі пайда болу көзіне заңды айғақтар жатады. Олар айқын әрекет жағдайын көрсетеді.
Айтылып кеткендей, мәмілелер ең көп таралған заңды фактілер болып табылады. Қазақстан Республикасынын Азаматтық Кодексінің (ҚР АК) 147-ші бабына сәйкес азаматтар мен заңды тұлғалардың азамттық құқықтыры мен міндеттерін белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған әрекеттерді анықтайды.
Алайда, заңды мәмілелердің түсінігін толық анықтау үшін бірнеше керекті жағдайларға көз аударуға тура келеді.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:

І- Мәміле туралы жалпы ұғым, оның жіктелуі
1.1. Мәміле туралы жалпы түсінік
1.2. Мәмілелердің жіктелуі
1.3. Акционерлік қоғам мәмілелер мен олардың түрлері

Қорытынды
Қосымша

Мәміле ұғымы. Азаматтық кодекстің 147-бабында мәміле ұғымы азаматтар мен занды тұлғалардың азаматтық құқықтар мен міндетгерді анықтауға, өзгертуге немесе тоқтатуға бағыт-талған әрекеттері деп көрсетілген. Мәмілелерге мынадай төрт белгі тән:
Мәміле - адамдардың ықтиярлы актісі, яғни әрекеті. Әрекеттер мен оқиғаларды ажырата білу қажет, ол оқиғаларға адамның ықтиярына бағынбайтын мән-жайлар жатады. Мы-сал үшін дүлей апат сипатындағы құбылыстарды (дауыл, су тасқыны, өрт, сондай-ақ соғыс қимылдары, ереуіл) айтуға бо-лады. Мәміленін ырықты сипаты оның тиісті құқыктар мен міндегтер жасауға, оларды өзгерту мен тоқтатуға бағытталуы-мен айқындалады. Мәмілелерді құқықтардан -- әлгіндей ны-саналы бағыты жоқ әрекеттерден соңдай белгілері бойынша ажырату қажет. Бұл арада Азаматгық кодекстің олжа және оған меншікті болу тәртібі жөніндегі ережелерді реттейтін 245-бабын мысалға келтіруге болады. Жоғалған затгы табушының оны табуды мақсат етпесе де, оның белгілі бір құқықтары мен міндеттері пайда болады.
Мәміле - занды әрекет, ол құқыққа қарсы (заңсыз), азаматтық құқықтар мен міндеттерді туғызатын әрекеттерден -- деликтілерден (азаматтардың өмірі мен денсаулығына, сондай-ақ басқа адамның мүлкіне зиян келтіру) сонысы арқылы ерекшеленеді.
Азаматтық құқықтыр мен міндеттемелірінің негізгі пайда болу көзіне заңды айғақтар жатады. Олар айқын әрекет жағдайын көрсетеді.
Айтылып кеткендей, мәмілелер ең көп таралған заңды фактілер болып табылады. Қазақстан Республикасынын Азаматтық Кодексінің (ҚР АК) 147-ші бабына сәйкес азаматтар мен заңды тұлғалардың азамттық құқықтыры мен міндеттерін белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған әрекеттерді анықтайды.
Алайда, заңды мәмілелердің түсінігін толық анықтау үшін бірнеше керекті жағдайларға көз аударуға тура келеді.
Барлық заңды фактілер әртүрлі негіздер бойынша жіктеледі. Яғни әрекет пен оқиғаға бөлу субъектілер еркіне байланысты болады.
Г.Ф. Шершеневичтің пікірі бойынша заңды әрекет: өзімен бірге заңды нәтижелер әкелетін адамның сыртқы еркін жеткізу
Әрекет- бұл жеке немесе заңды тұлғалардың еркі көрініс табатын заңды фактілер (мысалы, шарт жасау). Осы жағдайларға сәйкес оқиғалар адамдардың еркіне тәуелсіз заңды фактілердің болуына әкеліп соғады (туу, өлунемесе адамның дертке ұшырауы, соғыстар, көтерілістер және тағы сол сияқты жағдайлар). Осылардың қатарына стихиялық апат мінезіндегі барлық оқиғалар жатады, яғни өрттер, су тасқындары, дауылдар және тағы басқалары. Бұл түсінікте мәләленің оқиғадан айырмашылығын айтуға болады, өйткені ҚР АК-нің 147-ші бабына сәйкес мәмілелер деп азаматтар мен заңды тұлғалардың азаматтық құқықтары мен міндеттерін белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған әрекеттер танылады.

0.2. Мәмілелердің жіктелуі.

Барлық мәмілелерге тән олардың ортақ белгілері- ерік пен ерік білдірудің қатар жүруі, әрекеттің заңдылығы және тағы басқалары .Бұл белгілері оларды бірнеше түрлерге бөлуіне әкеледі:
1). Мәмілеге қатысушылар санына байланысты біржақты, екіжақты, көпжақты болуы мүмкін;
2). Мәміледегі бір тараптың анықталған әрекетті іске асыруы екінші жақтың материалды немесе басқа да игіліктеріне сәйкес келуімен байланысты, мәмілелер ақысыз және ақылы болып бөлінеді;
3). Мәмілелердің пайда болуынан бастап, олар реалды және консенсуалды болып бөлінеді;
4). Мәміленің ақиқаттық дәрежесіне, мақсатына байланысты олар себепті және абстракты болады;
5). Мәміленің орындалуы қандай да бір заңды нәтижелердің туындауына байланысты, бұл нәтижелердің болуы немесе болмауы мүмкін, осыған байланысты шартты мәмілелерді бөліп қарастырады.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 148-бабында мәміленің негізгі шек қоюлары бекітілген. Олардың біржақты, екіжақты және көпжақты болып бөлінуіне әкеліп соғады. Біржақты деп мәміле тараптарының біреуі ғана ерік білдіруі жеткілікті мәмілелерді айтамыз. Типтік үлгі- сенімхат (ҚР АК - нің 167-бабы), бір адамның (сенім білдірушінің) өз атынан өкілдік ету үшін екінші адамға (сенім білдірген) берген жазба уәкілдігі. Біржақты мәміледе бірнеше тұлғалар өз еріктерін білдіре алады және бұл еріктер бір кезде білдірілуі мүмкін. Мысалы, үйді сату үшін сенімхат, бірнеше тұлғалармен берілуі мүмкін, яғни үй бірнеше тұлғаның атында болса, ол үйді сатқан кезде барлық тұлға сенімхат жазады. Осындай жағдайда меншік тұлғалары мәміледе бір тарап болып есептеледі.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі біржақты мәміленің мәніне байланысты әдейі реттеуге құқылы. Мұндай мәмілелер түрі азаматтық айналымда көрінеді және кәсіпкерлік қызмет барысындағы қатынастарда айқан көзге түседі. ҚР АК - нің 149-бабына сәйкес біржақты мәміленің құқықтық мәні біржақты мәміле жасаған адамдарға міндеттер жүктейді. Ол басқа адамдарға заң құжаттарында белгіленген не сол адамдарман келісім болған реттерде ғана міндеттер жүктей алады.
Біржақты мәмілелермен салыстырғанда екі жақты мәмілені жүзеге асыру үшін екі тарптың да келісілген еріктері білдірілуі керек, ал көп жақты мәмілелер үшін үш немесе одан да көп тараптың ерік білдірулері қажет. Бірақта екіжақты мәмлелерде бірнеше тұлғалар бір тарап ретінде қатыса алады. Мысалы, сатып алу-сату мәмілесін жасаған кезде сатып алушы болып, бірнеші тұлғалар бір тарап ретінде шыға алады, ал сатушы болып тағыда сол сияқты бірнеше тұлғалар бір тарап ретінде қатысуларына құқылары бар. Мұндай жағдайда екі тараптың да еріктері келсілген болуы керек. Еріктердің өзара келісуі, біріншіден, субъектілердің еріктері өзара қызығушылықты қанағаттандыруы үшін жүргізіледі (мысалы, тұрғылықты жерді жалға алу), және екіншіден еріктердің өзара келісілгендері көрініс табады (сатып алу- сату шартын жасасқанды бағамен жеткізу жағдайының келісушілігі).
Егер екі жақты мәміледе көп тұлғалар бір тарап атынан еріктерін білдірсе, ал көп жақты мәміледе тұлғалардың көпшілігі, өзінің жеке еріктерін білдіріп және әр тұлға өз алдында бір тарап болып келеді. Мысалы үшін құрылтай келісім шартын алуға болады. Егер бұл құрылтай келісім-шарты ауылшаруашылық білімді (концервтерді, ассоциацияларды, ауылшаруашылық серіктестіктерді және тағы басқаларын) орнықтыруға арналған боса.
Екі жақты және көп жақты мәмілелер келісім-шарттар дап аталады. Азаматтық құқықтық мәмілелердің аз тараған түрі келісім- шарттар болып табылады. Бұл келісім- шарттар кәсіпкерлердің арасындағы, кәсіпкерлермен оның тауарларының арасындағы тұтынушылардың арасында экономикалық байланысты тудырады. Сондай-ақ, келісім- шарттар азаматтық қатынастағы негізгі орынды алып жатыр. Міндеттеме мүліктік азаматтық құқықтық қатынасты білдіреді. Осы жағдайда міндеттемеге сәйкес бір адам (борышкер) басқа адамның (несие берушінің) пайдасына мүлік беру жұмысын орындау, ақша төлеу және тағы басқалары сияқты белгілі бір әрекеттер жасауға, не белгілі бір әрекет жасамауға міндетті, ал несие беруші борышкерден өз міндеттерінің орындалуын талап етуге құқылы. Несие беруші борышкерден атқарылғанды қабылдауға міндетті (ҚР АК - нің 268-бабы). Келісім- шарттар міндеттемеге заңды күш береді. Келісім- шарттар борышкердін несие беру үшін қандай әрекеттер жасауы керек екендігін анықтайды.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 378-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 4-тарауында Мәмілелер туралы жазылған, онда көзделген екі жақты және көп жақты мәмілелерге қатысты туралы ережелер қолданылады. Бұл жерде мәмілеге қолданылатын барлық нормалар, толық көлемде шарттарда да қолданылуға болады (бірақта бір жақты мәмілелерге арналған арнайы баптардан басқа баптар). Бір жақты мәмілелерге тиісінше міндеттемелері туралы және шарттар туралы жалпы ережелер қолданылады, өйткені бұл заңдар мәміленің табиғаты мен мәніне қайшы келмейді. Шарттан туындаған міндеттемелерге байланысты міндеттемелер туралы жалпы ережелер қолданылады.
Дамыған азаматтық заңнама, оның ішінде кодифицияланған заңнама шарт еркіндігін қарастырады. ҚР АК - нің 380-бабына сәйкес азаматтар мен заңды тұлғалар шарт жасасуға ерікті. Заң құжаттарында немесе өз еркі негізінде қабылданған міндеттемелі шарт жасасу, міндеті көзделген жағдайларды қоспағанда, шарт жасасуға мәжбүр етуге жол берілмейді. Тараптар заңдарда көзделген және көзделмеген шартты да жасаса алады.
Мәміленің келесі бөлу әдісі ақылы болып саналады. Ақылы мәміле бұл- бір тарап айқындалған әрекетті жүзеге асыруға, сәйкесінше екінші тарап материалды немесе басқа да жағдайларды қамтамасыз етуге міндетті. Ал ақысыз мәмілелерде екінші тарап бірінші тарапты сәйкесінше қанағаттандыруы болмайды. Ақылы мәмілеге тек қана екі жақты мәміле жатады. Мысалы, сатып алу- сату мәмілесін орындаған кезде. Бір жақты мәмілелер әрқашанда ақысыз болып келеді. Мысалы үшін аукцион немесе конкурстық сату ретіндегі хабарламалар, осы әдіске жатады. Мүлікті меншікке тапсыру, уақытша қолдану, ақылы және ақысыз мәміле екендігі, міндет ету және сақтау туралы барлық ақылы мәмілелер тараптардың өзара келісімдерімен жасалады. Ақылы мәміле деп мынаны түсінеміз ақша аудару, заттарды беру, қарама-қарсы сәйкесінше жағдайларды қамтамасыз ету, жұмсты орындау, т.б. Ақылы мәміле ақшаны, заттарды тапсырғанда, сәйкесінше жағдайларды көрсеткенде, жұмыстарды орындағанда және тағы басқаларын жүзеге асыруда орын алады.
Ақысыз мәмілелер заңды тұлғалар арасындағы қатынаста өте аз болады, ақысыз мәміле негізінде азаматтардың өзара қатынасы мен олардың кәсіпорындар мен қатынасының арасында көп туындайды. Субъектілердің өзара экономикасын экономикалық гуманизациясының және қоғамның саяси өмірінің өсу жағдайында ақысыз мәмілелер орын алады.Әртүрлі қайырымдылық мәмілелерді, саяси-мәдени қозғалыстарды қаржыландыру туралы демеушілік және кәсіпорындарды қаржыландыру туралы демеушлік мәмілелерін және тағы басқаларды мысал ретінде қарастыруға болады.
Қандайда бір мәміле үшін тән ерекшеліктерінің бар болуы, оның пайда болу негізі болып саналады. Осы ерекшеліктеріне байланысты мәмілелер консенсуалды және реалды болып бөлінеді. Консенсуалды (латын тілінен аударғанда Consensus- келісім) мәмілелер деп, орындалуы үшін екі тараптың келісімі ғана жеткілікті мәмілелерді айтады. Затты беру әрекетінің жүзеге асуы мақсаттың орындалуы үшін жасалады. Консенсуалды мәмілелерге сатып алу- сату мәмілесі және де жұмыстың орындалуы және жағдай жасау (комиссия келісім- шарты, энергиямен жабдықтау шарты, т.б.) шарттары жатады. Реалды мәмілелердің пайда болуы үшін (res-зат) тараптардың келісімі жеткіліксіз. Реалды мәміле заттың тапсырылуын талап етеді.
Жоғарыда айтылып кеткендей, әр мәміле құқықтық негізден тұрады ол- құқықтық мақсат, бұл мақсатқа субъектілер жетуге тырысады. Себепті мәміледен ол қандай құқықтық мақсатқа сүйенетіндігін көруге болады.Себепті мәміле оның мақсатына байланысты. Бұл мақсат заңды және осы мақсатқа жете алатындай болуы керек. Ал жарамсыз мәміле болып саналатын, ол мемлекетке ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.