Алуантүрлі жабайы өсімдіктер

Алуантүрлі жабайы өсімдіктердің арасында дәрілік өсімдіктер өнеркәсіпте химиялық және фармацевтикалық шикізат үшін пайдалы және бағалы болып саналады.
Аз зерттелген өңірлерде мына өсімдіктерді шаруашылық қорларда қолданылуын табу және тарту – бұл маңызды тапсырмалардың бірі [4]. Polygonum minus huds таралуы және қорларын зерттеу мақсатында Алматы облысы аумақтарына тексеру жүргізілді.
Ботаникалық тұрғыдан аз зерттелген қарақұмық тұқымдасына жататын кіші таран (Polygonum minus huds) болып табылады. Бұл көрсетілген түр теориялық және практикалық жағынан қызығушылық тудырады.
Polygonum minus өсімдігі дәрілік шикізат ретінде халық медицинасында кеңінен қолданылады. Ғылыми медицинада қанды тоқтату үшін, сонымен қатар диуретикалық және зәр шығару жолдарын тазартуда көне халық құралы ретінде қолданылады. Кіші таран, спорыш птичий сияқты тұтқыр және несеп айдағыш, ауруға және микробтарға қарсы әсері бар иілік заттар болып табылады. Гликозид авикулярин, таран құрамына қанның жоғары жылдамдықта қоюлануы жатады, қанның тұтқырлығын өзгертпейді және жатыр бұлшықеттерін сергіту әсері бар. Өсімдіктердің галенді формалары тұтқыр болып келеді, қан тоқтататын, ауруға және микробтарға қарсы әсері, асқазан ішекті трактты шырышты әсерлі қабықтардан қорғайды. Асқазан ішекте жеке каратиноидтардың функциональды жағдайы жақсарып: иілік заттар және флавоноидта тамыр өтімділігі азайып ішектегі экссуация және сору процестері біріңғайланып жатыр. Кремнилі қышқыл тұздар экзогенді және эндогенді тегі әртүрлі улы заттардың ішекте байланысуы және организмнің олардан шығуы. Несеп нәр қышқылы диатезада тас түзілетін тұздарды біржола жоюға мүмкіндік береді. Кіші таран тұнбасы диурезді жоғарылатады, натрий мен хлорды кері сіңіруін азайтады, судың бөлінуі артады. Кремний қышқылы тығыздалып, петрификациялық туберкулез ошақтары өте тез жандана бастайды. Қан тоқтату жағдайында кіші таран қасиеттері есептеледі.[5]
Polygonum minus дәрілік өсімдік ретінде үлкен қызығушылық туғызады, кіші таран туралы мәліметтер аз, біздің зерттеу қорытындысы бойынша Алматы облысында осы көрсетілген өсімдік екі популяциясы шикізат қоры болып табылады.

1. Шретер А. И Методика определение запасов лекарственных растений/ А. И. Шретер, И. Л. Крылова. М., 1986. Б. 2-33.
2. Положий А. И. Методические указания по изучению ресурсов лекарственных растений Сибири/ А. И. Положий, Н. А. Некротова,
Е. Е. Тимошок. Абакан, 1988. Б. 2-91.
3. Ашмарин Л. П. Быстрые методы статической обработки и планирование экспериментов/ Л. П. Ашмарин. Н. Н. Васильев, В. А. Амбросов. Л.: Ленинград баспасы, 1975, 78 б.
4. Изучение лекарственных растений Кзахстана. Алма – Ата: Білім, 1988. 160 б.
6. Полевая Геоботаника/ Под ред. Е. М. Лавренко, А. А. Корчагина. Академия Наук баспасы СССР, 1976, 320 б.
7. Абдуллина С. А. Список сосудистых растений Казахстана. Алматы, 1999, 187 б.
8. Czerepanov S. K. Vascular plants of Russia and adjacent states (the former USSR). Cambridge University Press, 1995. 516 s.
9. Флора Казахстана/ под ред. Н. В. Павлова Алма – Ата, АН КазССР, т 3, 1960. 90 – 105 Б
10. Байтенов М. С. Флора Казахстана. Алматы, Білім, т 2, 2001 280 б.