Тәттіні көп пайдалану неге алып келеді?

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Тәттіні көп пайдалану неге алып келеді?

Шоколад - бүкіл әлем елдерінде сүйікті тәтті тағам. Оның дәмі Ежелгі Мысырда белгілі болды, ал өзінің таралуын Қайта туу Дәуірінде алды. Сол кезде Еуропада шыныаяқтағы ыстық шоколадты татуға мүмкіндік беретін шоколадты салондар пайда болды. Бүкіл әлемнің кондитерлері өз жасауларында шоколадты қосуды, шоколадтан алып тақтайшаларды, пасхальді жұмыртқаларды, автокөліктерді және тіпті киімдерді өндіру арқылы шоколадты тәттілердің өлшемдерімен жарысқа түсуді ұнатады. Адамдардың көбі шоколадты керемет дәмді және хош иісті деп санайды, бірақ өнімнің пайдалығы жөнінде адамдар бірыңғай пікірге келе алмады. Шоколадтың және какао - ірі бұршақтарының көптеген пайдалы қасиеттерін растайтын бірқатар ғылыми зерттеулер бар және оның зияндылығы жайлы қарама-қарсы пікірлердің саны да аз емес. Осыған қарамастан, шоколадқа қарсы тұрушылар да, кейде қызығудан өздерін ұстай алмай, шоколадты дәм татып, оның аз мөлшері ешкімге әлі зиян келтірмеген деп мақұлдайды. Бірақ, шоколад тұтынуды қолдаушылар анағұрлым алыс кетіп, «шоколадпен емдеу» терминін ойлап тапты, олардың ойлауынша, шоколад жастық пен ұзақ өмір сүруді, біздің денсаулығымызды сақтауда жақсы қызмет ету мүмкін.

Былтыр «Шоколадтың нейробиологиясы жайлы» халықаралық симпозиум барысында еуропалық ғалымдар тобы қызықты қорытындыларға келді. Какао - ірі бұршақтар дәндерінің құрамындағы флаванолдар жүрек - тамыр жүйесінің жағдайына оң әсер етеді, қан қысымын төмендетеді, холестерин деңгейін азайтады, ағзаның қантты сіңіру қабілетін жоғарылатады және адамның есте сақтау қабілетін жақсартады. Бірақ какао - ірі бұршақтарының көптеген пайдалы қасиеттері шоколадтың өнеркәсіптік өндірісінде жоғалатындығын мамандар ескертті. Шоколадтан басқа, флаванолдар қара жидек пен анардың құрамында бар. Қара шоколад сүтті ағасынан гөрі пайдалырақ. Ол өте жақсы оксидант болып табылады және ағзадан бос радикалдарды шығарады. Сүт пен кілегей қосылғанда, осы қасиеттер жоғалады. Шоколадтың ақшыл сорттарының құрамында сүттің көп мөлшерімен қатар, шоколадты тәтті қылдыратын қант бар. Сондықтан қара шоколад анағұрлым диеталық болып табылады, оның құрамында тәтті сироп, алкоголь және тағы сол сияқты қоспалар болмайды. Есте сақтаңыз, таза шоколадтың ащы дәмі болуы қажет. Өзінің тұтыну қасиетімен қара шоколадты ішілген қызыл шараппен салыстыруға болады. Қызыл шарап таулы халықтардың ұзақ өмір сүру құпиясының бірі болып табылады. Сонымен қатар қара шоколад көңіл - күйді жоғарлатып, тіршілік тонусын және жұмысқа қабілеттілікті жақсартатын серотонин мен эндорфиннің бөлінуін қамтамасыз етеді. Сондықтан шоколад тежелуден өте жақсы дәрі болып табылады және стрессті жеңуге көмектеседі.

Жалпы какао - ірі бұршақтар көптеген әртүрлі пайдалы заттардың қайнар көзі болып табылады, олар: В1, В2, РР, А провитамині, фосфор, магний, калий, натрий, темір, кальций микроэлементтері; теобромин, фенилэтиламин, өсімдік протеиндер, фитостериндер және т. б. Калий және магний бұлшықет және жүйке жүйесін белсендіреді; глюкоза жұмысқа қабілеттілікті жоғарлатады, ми жұмысын жақсартады; фенилэтиламин жүйке жасушалардың жұмысын белсендіреді. Фенолдар қан тамырлардың қабырғаларына жақсы әсер етеді. Теобромин қан қысымын жоғарлатып, тамыр соғысын жиілетеді. Фосфор миды қоректендіреді, кальций сүйек тіндерін күшейтеді. Шоколад құрамында болатын тианиндер антибактериальді қасиетке ие және тіс жабындысының түзілуіне кедергі келтіреді; фосфаттар және фтор тістерді қатайтады. Бірақ «шоколадпен емдеудің» қарсы тұрушылары - гипертония, диабет, бауыр аурулары, зат алмасу бұзылыстары, сонымен қатар жүрек аурулары бар адамдарға шоколадты және оның өнімдерін тұтынуды шектеу қажет деп бекітеді. Кейбір жағдайларда шоколад аллергия және безеу бөртпелердің себебі болуы мүмкін. Сонымен қатар, ол өте калориялы және оны мөлшерден артық қабылдағанда, артық салмақ пайда болуы мүмкін. Және де шоколад тәуелділікті тудырады, оның құрбаны жиі әйелдер болады.

Американдық профессор Карл Кин кейбір бекітулермен мүлдем келіспейді. Оның пікірінше, шоколад міндетті түрде әрбір адамның, тіпті жүрек тамыр аурулар профилактикасының заты ретінде, гипертониктердің де ас мөлшеріне кіру қажет. Ол шоколад қан қасымын жоғарлатпайды деп санайды. 120 мг кофеин бар бір шыныаяқ кофемен салыстырғанда, шоколад тақтайшасының құрамында тек қана 20 мг кофеин бар. Осындай аз мөлшерден қан қысымы жоғарлай алмайды. Сондықтан, жұмасына бір рет қабылданған қара шоколадтың жарты тақтайшасы адам денсаулығына зиян келтірмейді. Қарап отырсаңыз, пікірлер өте көп, бірақ, көптеген компоненттердің пайдалығына қарамастан, шоколад тәтті тағам немесе десерт болып табылады, сондықтан көкөністер мен жемістерді, дәнді мен жармаларды ешқашан алмастыра алмайды. Егер сіз шоколадтың үлкен табынушысы болсаңыз, оны аса көп қабылдамаңыз, одан да «шоколадпен емдеудің» басқа да түрлерін еске түсіріңіз - шоколадты ораулар, ванна және маскалар. Шоколадты орау және ванналар жүдеуді, целлюлиттің азаюын және көңіл- күйдің жақсаруын қамтамасыз етеді, ал маскалар жасарту әсеріне ие, тері серпімділігін жақсартады. Бастысы, какао-ұнтағының құрамында болуы мүмкін жасанды бояғыштарға аллергиялық реакцияны болдырмау үшін, табиғи компоненттерді пайдалану қажет. Сөйтіп, «шоколадпен емдеу» арқылы, шоколадтың жағымды дәмінен ғана емес, сонымен қатар сізді балалық шаққа қайта әкелетін немесе тіпті оның дайындауын жақсы білетін Францияның оңтүстігіндегі шоколад жасайтын жерге әкелетін хош иісінен ляззат аласыз.

Қант диабеті - эндокринді зат айналымы жүйесінің ауруы, оның негізінде абсолютті және біршама инсулиннің жетіспеушілігі жатыр. Инсулин - ұйқы безінен, дәлірек айтсақ, лангерганстың аралындағы жасушалардан бөлініп шығатын гормон. Қант диабетінің (қазақтар сусамыр деп те атайды) екі тұрпаты бар. Бірінші тұрпат - “жасөспірімдік диабет” туралы толығырақ айтсақ, ол инсулиннің абсолютті жетіспеушілігімен сипатталады, мұнымен негізінде балалар мен жасөспірімдер ауырады, аурудың дамуында тұқым қуалаушылық факторы айтарлықтай емес, қандағы май құрамы көбейіп, ауруды анықтағанда салмақтың азаюы байқалады. Бұл науқастардың өмірі инсулинді сырттан егу арқылы алумен тікелей байланысты. Екінші тұрпаттағы қант диабеті (“ересектер диабеті”) шамадан тыс салмақпен сипатталады - бұл адамдар диета сақтау арқылы және 1 тұрпаттағы қант диабеті секілді қан құрамындағы қантты төмендететін таблеткалы препараттарды қабылдау арқылы емделеді.

Диабет негізінде болатын функционалды бұзылыстар тек диагноз қою барысында жиі кездеседі. Дегенмен, уақыт өте келе мұндай науқастарға инсулин жетіспеушілігінің өсу деңгейіне байланысты, қажет жағдайда зат айналымын ретке келтіру үшін инсулин тағайындалады. Бірақ кейбір жағдайда “жасөспірім диабеті ересектер диабеті басында” және “ересектер диабеті балалық шақта басталуы” кездеседі. Қант диабетінде қан құрамындағы глюкозаның мөлшері (нормалық жағдайда 3, 5-5, 5 ммоль/л) көтеріледі. Қан құрамындағы глюкоза кез келген адамда кездеседі - ол көптеген ағзамызға қажет, ең алдымен орталық жүйке жүйемізге, қан жасушаларымызға, май жасушаларымызға, бауыр мен бүйрекке қуат көзі ретінде қажет. Инсулиннің көмегімен өте күрделі үдеріс - қан құрамындағы глюкозаның деңгейін ретке келтіру жүзеге асады, ал глюкозаның деңгейі тағам қабылдауға тікелей тәуелді. Нормалық жағдайда дені сау адамның 1 литр қанында шамамен 1 грамм глюкоза болады. Ағза өзінің глюкоза атты “биологиялық отынын” өте ұқыпты пайдаланады. Дені сау адамда тағам қабылдағаннан кейін глюкозаның деңгейі көтеріледі, ал 2 сағаттан кейін инсулиннің көмегімен нормалық қалыпқа келеді. Диабетпен науқас адамда инсулин тапшылығынан немесе оның аздығынан мұндай процесс болмайды. Көптеген науқастарға өз ауруларын біле тұра онымен күресу өте қиынға соғады. Уақытында эндокринолог-дәрігерге қаралмау немесе өз ауруын мүлде елемеушілік жиі кездеседі, кейбіреулері өздерін жақсы сезінетіндерін айтса, енді біреулері қолдары бос болмайтындарын сылтауратады. Өз денсаулықтарына деген осындай жүрдім-бардым қараушылық зағибтыққа, инфаркт миокардаға, бүйрек жетіспеушілігіне әкеліп соқтыруы мүмкін. Мұндайды болдырмау үшін не істеу керек? Ең алдымен:

* диабет өтелімі (қан құрамындағы глюкоза көрсеткішін қалыпты деңгейге жеткізу) ;

* дұрыс тамақтану - дието-терапия;

* мөлшерлі физикалық жаттығулар;

* еңбек және демалыс режімі;

* қалыпты салмақты сақтау;

* АД, холестерин деңгейін қалыпты жағдайға келтіру.

Әрдайым зат айналымын өзіндік бақылау, өз еркімен дәрігерге қаралу - қан тамырлары ауруларының өршімеуіне кепіл бола алады. Диабеттің өзі - оның салдарына қарағанда, қорқынышты емес екенін есте сақтағанымыз жөн. Адамадардың көбісі диабет емделе ме деген сұрақ қояды? Әрине, жоқ. Дегенмен, дибетпен көптеген жылдар бойы толыққанды өмір сүруге болады. Бұл дәрігер және науқас жағынан да қажырлы еңбекті талап етеді. Сондықтан да біз науқастарды аурудың салдарын алдын алу үшін қаралуға жиі шақырып тұрамыз. Науқасқа да күн сайынғы өмірде кездесетін қиындықтармен күресуге бар күшін салу талабы қойылады. Диабетшілер үшін “шартты денсаулық” түсінігі қалыптасқан - оған өз ағзамыздағы зат айналымын ретке келтіре отырып, қол жеткізуге болады. Мұны көптеген емхана негізінде ашылған “Диабет мектебінде” оқып үйренуге болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.