Бассейіндік балық өсіру технологиясы
КІРІСПЕ. берілген вариант бойынша жобаланатын шаруашылықтың қысқаша сипаттамасы)
НЕГІЗГІ БӨЛІМ.
1. БАЛЫҚТЫҢ БИОЛОГИЯСЫ ЖӘНЕ БАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ МАҢЫЗЫ
2. СУҚОЙМАНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ . ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
3. БАЛЫҚТАРДЫ ӨСІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
3.1. Тұқымдық балықтарды алу, күту (аналықтарды қайдан алатындығын, оның жыныстық жасқа жету мерзімін)
3.2. Аналық және аталық балықтардан жыныс өнімдерін алу технологиясы)
3.3. Уылдырықты инкубациялау технологиясы (инкубациялық аппаратардың сипаттамасы, инкубациялау мерзімдері);
3.4. Дернәсілдерді өсіру, күту және қоректендіру режимі;
3.5. Шабақтарды өсіру және қоректендіру;
3.6. Бір жастағы балықтарды өсіру;
3.7. Тауарлы балықты өсіру, қоректендіру;
4. БАЛЫҚТАРДЫ ӨСІРУ ЕСЕПТЕРІ
4.1. Балықтардың санын есептеу
4.1.1 Тауарлы балықтардың санын есептеу (формула бойынша: N=M/N1Мұндағы: N . тауарлы балықтың саны, М . жалпы өсірілетін балық салмағы,N1 . тауарлы балықтың нормативтік салмағы.
4.1.2 Бір жастағы балықтардың санын есептеу
4.1.3 Шабақтардың санын есептеу
4.1.4 Дернәсілдердің санын есептеу
4.1.5 Уылдырықтың санын есептеу
4.1.6 Аналық және аталық балықтардың санын есептеу
4.2. Балық өсіруге қажетті құрал . жабдықтарды есептеу
4.2.1 Инкубациялық аппараттардың санын есептеу
4.2.2 Бассейндердің санын есептеу
4.2.3 Гипофиз мөлшерін есептеу
4.3. Судың шығынын есептеу
4.4. Балықтарға қажетті қорек санын есептеу
ҚОРТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ.
1. БАЛЫҚТЫҢ БИОЛОГИЯСЫ ЖӘНЕ БАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ МАҢЫЗЫ
2. СУҚОЙМАНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ . ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
3. БАЛЫҚТАРДЫ ӨСІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
3.1. Тұқымдық балықтарды алу, күту (аналықтарды қайдан алатындығын, оның жыныстық жасқа жету мерзімін)
3.2. Аналық және аталық балықтардан жыныс өнімдерін алу технологиясы)
3.3. Уылдырықты инкубациялау технологиясы (инкубациялық аппаратардың сипаттамасы, инкубациялау мерзімдері);
3.4. Дернәсілдерді өсіру, күту және қоректендіру режимі;
3.5. Шабақтарды өсіру және қоректендіру;
3.6. Бір жастағы балықтарды өсіру;
3.7. Тауарлы балықты өсіру, қоректендіру;
4. БАЛЫҚТАРДЫ ӨСІРУ ЕСЕПТЕРІ
4.1. Балықтардың санын есептеу
4.1.1 Тауарлы балықтардың санын есептеу (формула бойынша: N=M/N1Мұндағы: N . тауарлы балықтың саны, М . жалпы өсірілетін балық салмағы,N1 . тауарлы балықтың нормативтік салмағы.
4.1.2 Бір жастағы балықтардың санын есептеу
4.1.3 Шабақтардың санын есептеу
4.1.4 Дернәсілдердің санын есептеу
4.1.5 Уылдырықтың санын есептеу
4.1.6 Аналық және аталық балықтардың санын есептеу
4.2. Балық өсіруге қажетті құрал . жабдықтарды есептеу
4.2.1 Инкубациялық аппараттардың санын есептеу
4.2.2 Бассейндердің санын есептеу
4.2.3 Гипофиз мөлшерін есептеу
4.3. Судың шығынын есептеу
4.4. Балықтарға қажетті қорек санын есептеу
ҚОРТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
Бассейіндік шаруашылық дегеніміз- әр түрлі балық түрлерімен әр жастағыларын отырғызу тығыздығы жиі, су ағысы өте жақсы және құнарландырылған, жеммен қоректендіру жұмыстарынан тұратын бассейіндер жүйесін білдіреді.Бассейіндік шаруашылықтарды: жылы сулы ( ЖЭС,АЭС, ГРЭС және металургиялық комбинатттан шыққан суларды айдаланады), суық сулы табиғи су көздерін(өзен, көл,су қоймалар) деп екіге бөледі.
Бассейіндік балық өсіру шаруашылықтарының шарбақтық шаруашылықтарға қарағанда артықшылығы басым, бассейіндік шаруашылықтарда балықтарды ұстау жағдайын өзгертуге су алмасу сипатын; балықтардың өсуіне қолайлы температура және гидрохимиялық режим жасауға, жыл бойы тауарлық өнімді өсіруге,одан басқа балық өсіру процестерін механикаландыру мен автоматтандыру; су тазалау және қайта айналымды сумен қамтамасыз ету жүйесін қолдануға: балықтардың өсуін толығымен бақылау мүмкіндіктері мол.
Бассейін ретінде металл, шыны талшықтарын, бетон немесе пласмаст заттарды қолдануға болады.Бассейіндердің келесідей типтері бар: шеңбер, тік бұрышты, вертикальді оларды ашық жерде немесе ғимараттарда орналастыруға болады. Жабық жерде тұрғанда балықтарға жағдай жасау қолайлы. Әрбір басссейін түрінің өіне тән жетістігімен мен кемшілігі болады.Мысалы: шеңберлі бассейіндер тіктөртбұрышқа қарағанда жақсы, себебі онда зат алмасудан қалған заттар мен қорек қалдықтары жиналатын өлі аймақ жоқ. Тіктөртбұрышты бассейіндердің артықшылығы жарамды, көлемді тиімді пайдалану және симостық ыдыстарды қойғанда шектемеген көлемдегі су мөлшерін артыру. Симостық ыдыстардың биіктігі бірнеше метрге жетуі мүмкін. Оларды далада ашық және жабық ғимараттарда құруға болады. Олардың формасы цилиндр тәрізді болы келеді. Түбі конус тәрізді, оған барлық ластаушы заттар жинақталады. Жиналған тұнбаны және балықты шығару, оның түбіндегі құбыр жолы арқылы іске асырылады. Симостық ыдыстарда болаттан, алюминий, шыныталшықтар, пласмасстардан жасайды және онда бақтах.тұқы өсімдік қоректі балықтарды, бекірелерді өсіруге болады. Балықтарды бассейінде өсіргенде тығыз отырғызады және қарқынды қоректендіреді. Тіршілік нәтижесі қалдық заттары су ағысымен ағызылып шығарылады. Балық өсірудің тиімділігі су алмасудың қарқындылығымен және су сапасымен айқындалады. Сумен қамтамасыз ету механикалық болғандықтан су жинағыш құрылғылар, насостық станциялар, су беретін және су төгетін каналдар, сол сияқты балық өсіретін бассейінде пайдаланатын суды тазалайтын су тазалағыш қондырғылар болуы керек. Мұндай шаруашылықтарда айналымды су жүйесін құрған дұрыс болады.
Бассейіндік балық өсіру шаруашылықтарының шарбақтық шаруашылықтарға қарағанда артықшылығы басым, бассейіндік шаруашылықтарда балықтарды ұстау жағдайын өзгертуге су алмасу сипатын; балықтардың өсуіне қолайлы температура және гидрохимиялық режим жасауға, жыл бойы тауарлық өнімді өсіруге,одан басқа балық өсіру процестерін механикаландыру мен автоматтандыру; су тазалау және қайта айналымды сумен қамтамасыз ету жүйесін қолдануға: балықтардың өсуін толығымен бақылау мүмкіндіктері мол.
Бассейін ретінде металл, шыны талшықтарын, бетон немесе пласмаст заттарды қолдануға болады.Бассейіндердің келесідей типтері бар: шеңбер, тік бұрышты, вертикальді оларды ашық жерде немесе ғимараттарда орналастыруға болады. Жабық жерде тұрғанда балықтарға жағдай жасау қолайлы. Әрбір басссейін түрінің өіне тән жетістігімен мен кемшілігі болады.Мысалы: шеңберлі бассейіндер тіктөртбұрышқа қарағанда жақсы, себебі онда зат алмасудан қалған заттар мен қорек қалдықтары жиналатын өлі аймақ жоқ. Тіктөртбұрышты бассейіндердің артықшылығы жарамды, көлемді тиімді пайдалану және симостық ыдыстарды қойғанда шектемеген көлемдегі су мөлшерін артыру. Симостық ыдыстардың биіктігі бірнеше метрге жетуі мүмкін. Оларды далада ашық және жабық ғимараттарда құруға болады. Олардың формасы цилиндр тәрізді болы келеді. Түбі конус тәрізді, оған барлық ластаушы заттар жинақталады. Жиналған тұнбаны және балықты шығару, оның түбіндегі құбыр жолы арқылы іске асырылады. Симостық ыдыстарда болаттан, алюминий, шыныталшықтар, пласмасстардан жасайды және онда бақтах.тұқы өсімдік қоректі балықтарды, бекірелерді өсіруге болады. Балықтарды бассейінде өсіргенде тығыз отырғызады және қарқынды қоректендіреді. Тіршілік нәтижесі қалдық заттары су ағысымен ағызылып шығарылады. Балық өсірудің тиімділігі су алмасудың қарқындылығымен және су сапасымен айқындалады. Сумен қамтамасыз ету механикалық болғандықтан су жинағыш құрылғылар, насостық станциялар, су беретін және су төгетін каналдар, сол сияқты балық өсіретін бассейінде пайдаланатын суды тазалайтын су тазалағыш қондырғылар болуы керек. Мұндай шаруашылықтарда айналымды су жүйесін құрған дұрыс болады.
«Аквакультура» Н.С.Айнабаева, Н.С. Сапарғалиева, А.С. Асылбекова, Алматы-2011, 66-89 беттер.
Жұмалиев М.Қ, БәйімбетӘ.А., ЕсжановБ.Е
Балықтар алуантүрлілігі және ихтиология негіздері: Оқу құралы.-Алматы:Қазақ университеті-2009, 60-161б
Интернет желісі «google»
Дәріс материалдары
Жұмалиев М.Қ, БәйімбетӘ.А., ЕсжановБ.Е
Балықтар алуантүрлілігі және ихтиология негіздері: Оқу құралы.-Алматы:Қазақ университеті-2009, 60-161б
Интернет желісі «google»
Дәріс материалдары
Су қойманың физика- географиялық сипаттамасы
Есіл өзені-Сарыарқадағы биіктігі 400-500 метр Ниаз тауынан басталып Батыс сібірге жеткенде Ертіске құяды. Қазақстан территориясында Есілдің ұзындығы 1400 километр. Егер ұзындығы жағынан Дон өзенімен қатарласса, су шығыны доннан алты есе кем.Есіл өзені Целлиноград және Солтүстік Қазақстан облыстарын басып өтеді. Өзеннің су жиналатын алқабы 144 мың шаршы километр, ал республикамыздағы аумағы 133 шаршы километр. Есілге Колутон, Терісаққан, Аққанбурлық және Төменгібурлық өзендері қосылады. Есіл жазықтық өзеніне жатады, сондықтан оның су шығыны қар, жер асты суы және жауын шашынмен толығып отырады. Олай болса, су шығыны ауа райына байланысты - кей жылдары мол, кей жылдары өте аз болады.
Географиясы
Бастауын сарыарқадағы Нияз тауы етегінен алып, Ертіс өзенінің сол жағына құяды. Ұзындығы 2450 км.Дүние жүзінде екінші реттегі ең ұзын сала саналады. Су жиналатын алабы 177 мың км2 . Өзеннің бастауынан сағасына дейінгі құлау еңістігі 21см.
Гидрологиясы
Өзен негізінен қар суымен 80% толығады. Көктемде су деңгейі көтеріліп су тасқыны болып тұрады.Шілденің ортасында су деңгейі төмендеп, үшінші онкүндігінің басында сабасына түседі.Су мол жылдары Петроповл бөгені бьефіндегі нөлдік график деңгейінен 10-11 м жоғары көтеріледі. Есіл суын бақылау кезінде 1937 ж оның арнасы құрғап қалғаны тіркелген. Ал 1937-1939 және 1986 ж түбіне дейін қатып қалған. Өзеннің орташа жылдық ағымы 2,5км3. Мұз қату қарашаның екінші жартысында басталады да, оның ұзақтығы 5 айға солылады. Есіл минералдығы жоғары өзендерге жатады. Қған негізгі себеп оның су жинайтын алабының құрғақ өңірде жатуынан және жер асты суларының тұздылығы саналады. Жалпы минералдануы 500-800мг л жетеді сабасының төменгі кезінде 1200 мг л жетеді. Суы ермек татиды.
Есіл өзені
Ұзындығы - 2450км
Су алабының ауданы - 177000 км2
Су алабы- Солтүстік мұзды мұхит
Өзендерінің су алабы-Ертіс өзені
Су шығымы- 56,3м3с
Су ағысы
Бастауы - Нияз тауы
Сағасы - Ертіс өзені
Орналасқан жері- Усть Ишим
Кіріспе
Бассейіндік шаруашылық дегеніміз- әр түрлі балық түрлерімен әр жастағыларын отырғызу тығыздығы жиі, су ағысы өте жақсы және құнарландырылған, жеммен қоректендіру жұмыстарынан тұратын бассейіндер жүйесін білдіреді.Бассейіндік шаруашылықтарды: жылы сулы ( ЖЭС,АЭС, ГРЭС және металургиялық комбинатттан шыққан суларды айдаланады), суық сулы табиғи су көздерін(өзен, көл,су қоймалар) деп екіге бөледі.
Бассейіндік балық өсіру шаруашылықтарының шарбақтық шаруашылықтарға қарағанда артықшылығы басым, бассейіндік шаруашылықтарда балықтарды ұстау жағдайын өзгертуге су алмасу сипатын; балықтардың өсуіне қолайлы температура және гидрохимиялық режим жасауға, жыл бойы тауарлық өнімді өсіруге,одан басқа балық өсіру процестерін механикаландыру мен автоматтандыру; су тазалау және қайта айналымды сумен қамтамасыз ету жүйесін қолдануға: балықтардың өсуін толығымен бақылау мүмкіндіктері мол.
Бассейін ретінде металл, шыны талшықтарын, бетон немесе пласмаст заттарды қолдануға болады.Бассейіндердің келесідей типтері бар: шеңбер, тік бұрышты, вертикальді оларды ашық жерде немесе ғимараттарда орналастыруға болады. Жабық жерде тұрғанда балықтарға жағдай жасау қолайлы. Әрбір басссейін түрінің өіне тән жетістігімен мен кемшілігі болады.Мысалы: шеңберлі бассейіндер тіктөртбұрышқа қарағанда жақсы, себебі онда зат алмасудан қалған заттар мен қорек қалдықтары жиналатын өлі аймақ жоқ. Тіктөртбұрышты бассейіндердің артықшылығы жарамды, көлемді тиімді пайдалану және симостық ыдыстарды қойғанда шектемеген көлемдегі су мөлшерін артыру. Симостық ыдыстардың биіктігі бірнеше метрге жетуі мүмкін. Оларды далада ашық және жабық ғимараттарда құруға болады. Олардың формасы цилиндр тәрізді болы келеді. Түбі конус тәрізді, оған барлық ластаушы заттар жинақталады. Жиналған тұнбаны және балықты шығару, оның түбіндегі құбыр жолы арқылы іске асырылады. Симостық ыдыстарда болаттан, алюминий, шыныталшықтар, пласмасстардан жасайды және онда бақтах.тұқы өсімдік қоректі балықтарды, бекірелерді өсіруге болады. Балықтарды бассейінде өсіргенде тығыз отырғызады және қарқынды қоректендіреді. Тіршілік нәтижесі қалдық заттары су ағысымен ағызылып шығарылады. Балық өсірудің тиімділігі су алмасудың қарқындылығымен және су сапасымен айқындалады. Сумен қамтамасыз ету механикалық болғандықтан су жинағыш құрылғылар, насостық станциялар, су беретін және су төгетін каналдар, сол сияқты балық өсіретін бассейінде пайдаланатын суды тазалайтын су тазалағыш қондырғылар болуы керек. Мұндай шаруашылықтарда айналымды су жүйесін құрған дұрыс болады.
Өнеркәсітік суды 10 қайтара қолданатын шаруашылықтар бар, оларға келетін таза су айналысының тек 10% құрайды. Су айналымы кезінде ол бірден оттегімен қанығады, әр бассейіннің өз алдында циркулациялық жүйесі болады.
Бассейіндерде балықтарды өте жоғары тығыздықта өсіруге болады. Бірақ бұл кезде су сапасын бақылап отыру керек, себебі тіпті су жылдам алмасып отыратын ағысты жүйенің өзінде, су сапасы бассейіннің бір басынан екінші басына дейінгі немесе су көзінен ортанғы ағысына дейінгі аралықта төмендеуі мүмкін. Балықтардың тығыздығы жоғары бассейіндердегі судың берілуінің 5-10 минутқа тоқтауының өзі үлкен шығын береді. Сонымен бірге жоғарғы тығыздық балықтардың ауруға ұшырауы және стресс алу мүмкіндігін арттыратынын есте ұстау керек.Бассейіндік жүйенің экспиуатацияға дұрыс айдалану көбіне балық өсірушінің біліктілігіне тікелей байланысты.
Балықтардың максимальді көлемі мысалға, бахтақтың балық өсіру ыдыстың көлемімен шектелмейді.30-50кг бекіре.
Бассейіндік балық өсіру технологияның нормасы
Көрсеткіштер
Бекіре
Бассейін ауданы м[3]
10-30
Бассейін тереңдігі м
0,8
Су алмасуы, мин
25-30
Судың температурасы(оптимальді[0]C)
23-27
Бекіре балықтарын өсіру бионармативтері массасы ( 1500г-ғадейін )
№
Биотехника көрсеткіштері
нормативтері
1
Бассейіндердегі судың тереңдігі,м
0,3-0,7
2
Бассейіндердің ауданы ,м3
4-20
3
Судың температурасы ,[0]С
20-24
4
Өсіру ұзақтығы 500г-нан 1500г-ға дейін тәулік қыстатусыз
150-180
5
Құрғақ гранулалардың азықтық коэффиценті
1,0-1,2
6
Отырғызу тығыздығы, дана м[2]
30-80
7
Су айналымы, мин
25-30
8
9
Судағы еріген оттегінің құрамы мг
Тауарлы балықтың шығымы, %
8-12
80-85
Бекіре балықтарын өсіру бионармативтері ( масса 300га-дейін)
№
Биотехника көрсеткіштері
нормативтері
1
Бассейіндердегі судың тереңдігі,м
0,3-0,7
2
Бассейіндердің ауданы ,м3
4-20
3
Судың температурасы ,[0]С
20-24
4
Өсіру ұзақтығы 3г-нан 500г-ға дейін тәулік қыстатусыз
150-180
5
Құрғақ гранулалардың азықтық коэффиценті
1,0-1,2
6
Отырғызу тығыздығы, 2500-500дана м[2]
250-300
7
Су айналымы, мин
20-25
8
9
Судағы еріген оттегінің құрамы мг
балықтың шығымы, %
7мг төмен емес
80-85
Бекіре балықтарын бассейінде өсіру және қоректендіру бионармативтері
№
Биотехника көрсеткіштері
нормативтер
1
Бассейіндегі мотостардағы судың тереңдігі, м
0,2-0,4
2
Судың температурасы ,[0]С
3
Дернәсілдерді өсіру кезеңінде
16-22
4
Шабақтарды өсіру кезеңінде
20-24
5
Өсіру ұзақтығы массса 3г-ға дейін
30-40
6
Судағы еріген оттегінің құрамы ,мг л
7мг төмен емес
7
Өсіру кезіндегі шығын %
30
Бекіре балықтарының шабақтарын отырғызу тығыздығы (масса 3г жоғары)
Масса мг
Белуга, бэстер мың дана, ИЦА бассейін
Орыс бекіресі,мың дана ИЦА бассейін
60 мг-ға дейін
6-8
4-6
100мг-ға дейін
2-3
1,5-2
100мг-ға дейін
1-1,5
0,6-0,8
3000мг-ға дейін
0,6-0,8
0,4-0,6
Бекіре балығының систематикасы
Бөлім Gnathostomata
Тип Chordata
Клүсті Pisces
Класс Osteichthyes
Клтармағы Actinopterygii
Отрүсті Ganoidomorpha
Отряд Acipenseriformes
Тұқымдасы Acipenseridae
Тұқымдасы Polyodontidae
Тұқымдасы Acipenseridae
Туыс Huso Brandt
Түр Huso huso
Түр Huso dauricus
Туыс Asipenser
Түр A. guldenstadti Brandt
Түр А.раrsius
Түр A. baeri
Түр A.Stellatus
Түр A. nudiventris
Түр A. rutenus
Балықтың биологиясымен балық шаруашылық маңызы
Бекіре балықтар -- бұларға бекіре, қортпа, пілмай, калуга, шоқыр, сүйрік балықтары жатады. Бекіре тек Каспий теңізінде, Еділ мен Жайық өзендерінде ғана мекендейді. Ұзындығы 5 м-дей, салмағы 200 кг-га дейін. Бекіре тұқымдас балықтардың ішіндегі семізі және еті жұмсағы.Тұмсығының болуы, құйрық жүзбеқанат қалақшаларының тең болмауы. Олардың сүйекті балықтарға тән желбезек қақпағы және торсылдағы болады. Бұл балықтар бекіретәріздестер отрядына топтастырылған. Олардың денесін бойлай 5 қатар ірі мүйізді сүйектер орналасқан. Мұндай сүйектер жонында, екі бүйірінің арқа және құрсақ тұсында да бар. Басқа балықтардың денесінде осындай ірі мүйізді сүйектер болмайды. Балықтардың жеке түрлерін осы сүйектер санына қарай ажыратады. Сондықтан да халқымыз балық патшасы - бекіре деп атайды. Бекіре балықтарының тіршілігін байқаған халқымыз бекіренің басы тасқа тимей, қайтпайды - деп қорытынды жасаған. Бекіренің бал татыған еті, бекіренің бес кеспесі - деген сөздер бекіре етінің құндылығын аңғартады. Бекіре балықтары саудаға суытылған, мұздатылған және ысталған түрде түседі, сонымен қатар оны балық өнімдерін және әр түрлі балық консервілерін өндіруде қолданады.
Бекіре балықтарын өсіру биотехникасы
Бекірелер шеміршекті ганоидтыларға жатады, бұлардың ежелгі шығу тегі бірнеше 10 миллион жыдарға созылады. Қазіргі бекірелерді екі тұқымдасқа жатқызады: бекірелер және ескектұмсықтылар. Бекірелер тұқымдасы солтүстік жарты шардың тұщы су балықтары 4 туыстан және 23 түрден тұрады.Бекірелердің - 16 түрі, қортпалардың - 2 түрі, тасбекірелердің- 2 түрі, жалған тасбекірелердің -3 түрі бар.Ескектұмсықтылардың 2 туысы және 2 түрі бар: американдық және қытай ескектұмсығы - екеуі де эндемикалық.
Бекіре
Бекірелердің 16 түрі белгілі, олардың кейбіреулері құрып кету қаупінде тұр.Лендік (сібір) бекіресі - Лена өзенінен, тұрғылықты тұщы су балығы, үлкен миграциялар жасайды. Қоректену спектрі кең - насекомдардың личинкасы, моллюскалар, құрттар, бақа, балық. Төмен температурада да қоректене алады.10-12 жасында жыныстық жетіледі. Абсоллютті өнімділігі20 - 150 мың уылдырық. Көбеюі маусым - шілде де судың 14 - 180 С температурасында жүреді. Уылдырығын тасты қиыршық, ағысты грунтқа салады. Жасанды жағдайда аталықтары 3-4 жасында, аналықтары - 6 - 7 жасында жыныстық жетіледі. Жылу сулы Конаков балық зауыдында (Тверь облысы), Волгореченск балық зауыдында (Костромской обл), Нарвский балық зауыдында (Эстония) және тағы басқа жерлерде аналық үйірлерді түзу тәжірібиесі бар.Көп жылдар бойы Ленкий бекіресі ТМД суқоймаларында акклиматизациялық жұмыстарда тоған, шарбақ, бассейіндерде тауарлық өсіру мақсатында табиғи термиялық режимде және энергетикалық объектілердің жылы лақтырма суларында өсірілді. Тоғандарда бұл балық биологиялық мелиорант болып табылады. Балық құрғақ гранулданған құрама жемдермен ғана қоректендіргеннің өзінде жақсы өсіп жоғары өнімді жыныс өнімдерін береді.
Бекірелердің ұрпақтарын зауыдтық әдіспен алу
Өндірушілердің пісіп жетілуі гормональдық стимуляциямен жылы сулы шаруашылықтарда бекіренің аталығының жыныстық жетілу-3-4, аналығыныкі 6-7 жасында. Аналығының пісіп жетілгендігін бонитировка кезінде қазаннан сәуірге дейін сипап сезу арқылы анықтайды. Өндірушілер үшін оптимальды t0-ра 13-160, температураның кеңірек диапазоны -11-180.
Өндірушілерді бір рет балығының ацетондалған гипофизімен: аналықтарға 3-тен, аталықтарға 2мг-нанкг дене салмағына егеді. Суспензияның құрамында 1мл физиологиялық ертіндіде 10 мг құрғақ зат болады. Аналықтың пісіп жетілу уақыты судың температурасы жоғары болған сайын қысқа болады. Аналық пен аталықтарды инъекциялау судың орташа температурасы 13,5-150-та 2100-2200 сағатта, уылдырықты бір күннен кейін жұмыс уақытында жинау үшін жүргізеді.
Уылдырықтың овуляцияланған жағдайға өткендігін балықтардың құрсағын басу арқылы немесе бассейіннің түбіне түскен уылдырық арқылы және генитальдық саңылаудың қызаруы арқылы біледі. Уылдырықтың бірінші порциясын қолмен сауу арқылы алады. Сосын құрсақ қабырғасын кеседі, сол кезде уылдырықтың жартысы өзінен-өзі ағады, ал қалғандарын қолмен алады. Операцияны ақырын басу арқылы 15-20 минут жүргізеді. Қалған жұмысты - тігіс салу мен уылдырықты ұрықтандырады - бір уақытта басқа жұмысшылар жүргізеді. Тіккен жер ең жақсы жағдайда 15 күн, жиі 1-2 айда жазылады. Опреацияланған аналықтардың тірі қалуы 85%.
Оапераияланған аналықтарды пластикалық тегіс қабырғалы бассейндерде ұстайды. Бассейндерді мұқият тазартып отырады.
Уылдырықты ұрықтандыру үшін шәуетті бірнеше аталықтан алады. Балықтың анус аймағын және оған жақын қанаттарды дұрыстап сүртеді, шәуетті стақанға немесе шөмішке сауып салқын қараңғы жерде сақтайды.
10 мл шәуетті 200 есе су мен араластырып бірден 1 кг уылдырықпен шашады. Ұрықтандыруды жақсарту үшін - ол 3 минутқа созылады, уылдырықты қауырсынмен немесе қолмен араластырып оны сумен шаяды немесе суспензиямен жабыстырады. 110л суға 150-200 г тальк немес бор, с тұзын - 15-20 г, өзен сазын - 0,5 л құрғақ сүт - 200-250 г, сүт - 2 қосады. Алынған уылдырықты суспензиямен жабыстыруды елегенде қолмен араластыра отырып немесе АОИ аппаратында 50-60 минут бойы жасайды.
Уылдырықты инкубациялау үшін "Осетр" аппаратын (Н.П.Шишкиннің модификациясымен) қолданған жөн. Жаңа модификация эмбриондарға кері әсер ететін төмен немесе жоғары жиіліктегі қатты дыбысты болдыртпайды.
1. Шәуетті алу
2. Уылдырық алу
3. Уылдырықты ұрықтандыру
4. Ұрықтанған уылдырықтың инкубациясы
БАЛЫҚТАРДЫ ӨСІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
3.1. Тұқымдық балықтарды алу, күту (аналықтарды қайдан алатындығын, оныңжыныстық жасқа жету мерзімін)
Бекіренің ұрпағын алуда табиғи және зауыттық алу тәсілдері қолданылады. Өндірушілерді уылдырық шашуға дайындау, балық қыстау тоғандарынан ауланғаннан кейін көктемде басталады.
Өсіру кезінде жыныс өнімдерін тек сауу, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Есіл өзені-Сарыарқадағы биіктігі 400-500 метр Ниаз тауынан басталып Батыс сібірге жеткенде Ертіске құяды. Қазақстан территориясында Есілдің ұзындығы 1400 километр. Егер ұзындығы жағынан Дон өзенімен қатарласса, су шығыны доннан алты есе кем.Есіл өзені Целлиноград және Солтүстік Қазақстан облыстарын басып өтеді. Өзеннің су жиналатын алқабы 144 мың шаршы километр, ал республикамыздағы аумағы 133 шаршы километр. Есілге Колутон, Терісаққан, Аққанбурлық және Төменгібурлық өзендері қосылады. Есіл жазықтық өзеніне жатады, сондықтан оның су шығыны қар, жер асты суы және жауын шашынмен толығып отырады. Олай болса, су шығыны ауа райына байланысты - кей жылдары мол, кей жылдары өте аз болады.
Географиясы
Бастауын сарыарқадағы Нияз тауы етегінен алып, Ертіс өзенінің сол жағына құяды. Ұзындығы 2450 км.Дүние жүзінде екінші реттегі ең ұзын сала саналады. Су жиналатын алабы 177 мың км2 . Өзеннің бастауынан сағасына дейінгі құлау еңістігі 21см.
Гидрологиясы
Өзен негізінен қар суымен 80% толығады. Көктемде су деңгейі көтеріліп су тасқыны болып тұрады.Шілденің ортасында су деңгейі төмендеп, үшінші онкүндігінің басында сабасына түседі.Су мол жылдары Петроповл бөгені бьефіндегі нөлдік график деңгейінен 10-11 м жоғары көтеріледі. Есіл суын бақылау кезінде 1937 ж оның арнасы құрғап қалғаны тіркелген. Ал 1937-1939 және 1986 ж түбіне дейін қатып қалған. Өзеннің орташа жылдық ағымы 2,5км3. Мұз қату қарашаның екінші жартысында басталады да, оның ұзақтығы 5 айға солылады. Есіл минералдығы жоғары өзендерге жатады. Қған негізгі себеп оның су жинайтын алабының құрғақ өңірде жатуынан және жер асты суларының тұздылығы саналады. Жалпы минералдануы 500-800мг л жетеді сабасының төменгі кезінде 1200 мг л жетеді. Суы ермек татиды.
Есіл өзені
Ұзындығы - 2450км
Су алабының ауданы - 177000 км2
Су алабы- Солтүстік мұзды мұхит
Өзендерінің су алабы-Ертіс өзені
Су шығымы- 56,3м3с
Су ағысы
Бастауы - Нияз тауы
Сағасы - Ертіс өзені
Орналасқан жері- Усть Ишим
Кіріспе
Бассейіндік шаруашылық дегеніміз- әр түрлі балық түрлерімен әр жастағыларын отырғызу тығыздығы жиі, су ағысы өте жақсы және құнарландырылған, жеммен қоректендіру жұмыстарынан тұратын бассейіндер жүйесін білдіреді.Бассейіндік шаруашылықтарды: жылы сулы ( ЖЭС,АЭС, ГРЭС және металургиялық комбинатттан шыққан суларды айдаланады), суық сулы табиғи су көздерін(өзен, көл,су қоймалар) деп екіге бөледі.
Бассейіндік балық өсіру шаруашылықтарының шарбақтық шаруашылықтарға қарағанда артықшылығы басым, бассейіндік шаруашылықтарда балықтарды ұстау жағдайын өзгертуге су алмасу сипатын; балықтардың өсуіне қолайлы температура және гидрохимиялық режим жасауға, жыл бойы тауарлық өнімді өсіруге,одан басқа балық өсіру процестерін механикаландыру мен автоматтандыру; су тазалау және қайта айналымды сумен қамтамасыз ету жүйесін қолдануға: балықтардың өсуін толығымен бақылау мүмкіндіктері мол.
Бассейін ретінде металл, шыны талшықтарын, бетон немесе пласмаст заттарды қолдануға болады.Бассейіндердің келесідей типтері бар: шеңбер, тік бұрышты, вертикальді оларды ашық жерде немесе ғимараттарда орналастыруға болады. Жабық жерде тұрғанда балықтарға жағдай жасау қолайлы. Әрбір басссейін түрінің өіне тән жетістігімен мен кемшілігі болады.Мысалы: шеңберлі бассейіндер тіктөртбұрышқа қарағанда жақсы, себебі онда зат алмасудан қалған заттар мен қорек қалдықтары жиналатын өлі аймақ жоқ. Тіктөртбұрышты бассейіндердің артықшылығы жарамды, көлемді тиімді пайдалану және симостық ыдыстарды қойғанда шектемеген көлемдегі су мөлшерін артыру. Симостық ыдыстардың биіктігі бірнеше метрге жетуі мүмкін. Оларды далада ашық және жабық ғимараттарда құруға болады. Олардың формасы цилиндр тәрізді болы келеді. Түбі конус тәрізді, оған барлық ластаушы заттар жинақталады. Жиналған тұнбаны және балықты шығару, оның түбіндегі құбыр жолы арқылы іске асырылады. Симостық ыдыстарда болаттан, алюминий, шыныталшықтар, пласмасстардан жасайды және онда бақтах.тұқы өсімдік қоректі балықтарды, бекірелерді өсіруге болады. Балықтарды бассейінде өсіргенде тығыз отырғызады және қарқынды қоректендіреді. Тіршілік нәтижесі қалдық заттары су ағысымен ағызылып шығарылады. Балық өсірудің тиімділігі су алмасудың қарқындылығымен және су сапасымен айқындалады. Сумен қамтамасыз ету механикалық болғандықтан су жинағыш құрылғылар, насостық станциялар, су беретін және су төгетін каналдар, сол сияқты балық өсіретін бассейінде пайдаланатын суды тазалайтын су тазалағыш қондырғылар болуы керек. Мұндай шаруашылықтарда айналымды су жүйесін құрған дұрыс болады.
Өнеркәсітік суды 10 қайтара қолданатын шаруашылықтар бар, оларға келетін таза су айналысының тек 10% құрайды. Су айналымы кезінде ол бірден оттегімен қанығады, әр бассейіннің өз алдында циркулациялық жүйесі болады.
Бассейіндерде балықтарды өте жоғары тығыздықта өсіруге болады. Бірақ бұл кезде су сапасын бақылап отыру керек, себебі тіпті су жылдам алмасып отыратын ағысты жүйенің өзінде, су сапасы бассейіннің бір басынан екінші басына дейінгі немесе су көзінен ортанғы ағысына дейінгі аралықта төмендеуі мүмкін. Балықтардың тығыздығы жоғары бассейіндердегі судың берілуінің 5-10 минутқа тоқтауының өзі үлкен шығын береді. Сонымен бірге жоғарғы тығыздық балықтардың ауруға ұшырауы және стресс алу мүмкіндігін арттыратынын есте ұстау керек.Бассейіндік жүйенің экспиуатацияға дұрыс айдалану көбіне балық өсірушінің біліктілігіне тікелей байланысты.
Балықтардың максимальді көлемі мысалға, бахтақтың балық өсіру ыдыстың көлемімен шектелмейді.30-50кг бекіре.
Бассейіндік балық өсіру технологияның нормасы
Көрсеткіштер
Бекіре
Бассейін ауданы м[3]
10-30
Бассейін тереңдігі м
0,8
Су алмасуы, мин
25-30
Судың температурасы(оптимальді[0]C)
23-27
Бекіре балықтарын өсіру бионармативтері массасы ( 1500г-ғадейін )
№
Биотехника көрсеткіштері
нормативтері
1
Бассейіндердегі судың тереңдігі,м
0,3-0,7
2
Бассейіндердің ауданы ,м3
4-20
3
Судың температурасы ,[0]С
20-24
4
Өсіру ұзақтығы 500г-нан 1500г-ға дейін тәулік қыстатусыз
150-180
5
Құрғақ гранулалардың азықтық коэффиценті
1,0-1,2
6
Отырғызу тығыздығы, дана м[2]
30-80
7
Су айналымы, мин
25-30
8
9
Судағы еріген оттегінің құрамы мг
Тауарлы балықтың шығымы, %
8-12
80-85
Бекіре балықтарын өсіру бионармативтері ( масса 300га-дейін)
№
Биотехника көрсеткіштері
нормативтері
1
Бассейіндердегі судың тереңдігі,м
0,3-0,7
2
Бассейіндердің ауданы ,м3
4-20
3
Судың температурасы ,[0]С
20-24
4
Өсіру ұзақтығы 3г-нан 500г-ға дейін тәулік қыстатусыз
150-180
5
Құрғақ гранулалардың азықтық коэффиценті
1,0-1,2
6
Отырғызу тығыздығы, 2500-500дана м[2]
250-300
7
Су айналымы, мин
20-25
8
9
Судағы еріген оттегінің құрамы мг
балықтың шығымы, %
7мг төмен емес
80-85
Бекіре балықтарын бассейінде өсіру және қоректендіру бионармативтері
№
Биотехника көрсеткіштері
нормативтер
1
Бассейіндегі мотостардағы судың тереңдігі, м
0,2-0,4
2
Судың температурасы ,[0]С
3
Дернәсілдерді өсіру кезеңінде
16-22
4
Шабақтарды өсіру кезеңінде
20-24
5
Өсіру ұзақтығы массса 3г-ға дейін
30-40
6
Судағы еріген оттегінің құрамы ,мг л
7мг төмен емес
7
Өсіру кезіндегі шығын %
30
Бекіре балықтарының шабақтарын отырғызу тығыздығы (масса 3г жоғары)
Масса мг
Белуга, бэстер мың дана, ИЦА бассейін
Орыс бекіресі,мың дана ИЦА бассейін
60 мг-ға дейін
6-8
4-6
100мг-ға дейін
2-3
1,5-2
100мг-ға дейін
1-1,5
0,6-0,8
3000мг-ға дейін
0,6-0,8
0,4-0,6
Бекіре балығының систематикасы
Бөлім Gnathostomata
Тип Chordata
Клүсті Pisces
Класс Osteichthyes
Клтармағы Actinopterygii
Отрүсті Ganoidomorpha
Отряд Acipenseriformes
Тұқымдасы Acipenseridae
Тұқымдасы Polyodontidae
Тұқымдасы Acipenseridae
Туыс Huso Brandt
Түр Huso huso
Түр Huso dauricus
Туыс Asipenser
Түр A. guldenstadti Brandt
Түр А.раrsius
Түр A. baeri
Түр A.Stellatus
Түр A. nudiventris
Түр A. rutenus
Балықтың биологиясымен балық шаруашылық маңызы
Бекіре балықтар -- бұларға бекіре, қортпа, пілмай, калуга, шоқыр, сүйрік балықтары жатады. Бекіре тек Каспий теңізінде, Еділ мен Жайық өзендерінде ғана мекендейді. Ұзындығы 5 м-дей, салмағы 200 кг-га дейін. Бекіре тұқымдас балықтардың ішіндегі семізі және еті жұмсағы.Тұмсығының болуы, құйрық жүзбеқанат қалақшаларының тең болмауы. Олардың сүйекті балықтарға тән желбезек қақпағы және торсылдағы болады. Бұл балықтар бекіретәріздестер отрядына топтастырылған. Олардың денесін бойлай 5 қатар ірі мүйізді сүйектер орналасқан. Мұндай сүйектер жонында, екі бүйірінің арқа және құрсақ тұсында да бар. Басқа балықтардың денесінде осындай ірі мүйізді сүйектер болмайды. Балықтардың жеке түрлерін осы сүйектер санына қарай ажыратады. Сондықтан да халқымыз балық патшасы - бекіре деп атайды. Бекіре балықтарының тіршілігін байқаған халқымыз бекіренің басы тасқа тимей, қайтпайды - деп қорытынды жасаған. Бекіренің бал татыған еті, бекіренің бес кеспесі - деген сөздер бекіре етінің құндылығын аңғартады. Бекіре балықтары саудаға суытылған, мұздатылған және ысталған түрде түседі, сонымен қатар оны балық өнімдерін және әр түрлі балық консервілерін өндіруде қолданады.
Бекіре балықтарын өсіру биотехникасы
Бекірелер шеміршекті ганоидтыларға жатады, бұлардың ежелгі шығу тегі бірнеше 10 миллион жыдарға созылады. Қазіргі бекірелерді екі тұқымдасқа жатқызады: бекірелер және ескектұмсықтылар. Бекірелер тұқымдасы солтүстік жарты шардың тұщы су балықтары 4 туыстан және 23 түрден тұрады.Бекірелердің - 16 түрі, қортпалардың - 2 түрі, тасбекірелердің- 2 түрі, жалған тасбекірелердің -3 түрі бар.Ескектұмсықтылардың 2 туысы және 2 түрі бар: американдық және қытай ескектұмсығы - екеуі де эндемикалық.
Бекіре
Бекірелердің 16 түрі белгілі, олардың кейбіреулері құрып кету қаупінде тұр.Лендік (сібір) бекіресі - Лена өзенінен, тұрғылықты тұщы су балығы, үлкен миграциялар жасайды. Қоректену спектрі кең - насекомдардың личинкасы, моллюскалар, құрттар, бақа, балық. Төмен температурада да қоректене алады.10-12 жасында жыныстық жетіледі. Абсоллютті өнімділігі20 - 150 мың уылдырық. Көбеюі маусым - шілде де судың 14 - 180 С температурасында жүреді. Уылдырығын тасты қиыршық, ағысты грунтқа салады. Жасанды жағдайда аталықтары 3-4 жасында, аналықтары - 6 - 7 жасында жыныстық жетіледі. Жылу сулы Конаков балық зауыдында (Тверь облысы), Волгореченск балық зауыдында (Костромской обл), Нарвский балық зауыдында (Эстония) және тағы басқа жерлерде аналық үйірлерді түзу тәжірібиесі бар.Көп жылдар бойы Ленкий бекіресі ТМД суқоймаларында акклиматизациялық жұмыстарда тоған, шарбақ, бассейіндерде тауарлық өсіру мақсатында табиғи термиялық режимде және энергетикалық объектілердің жылы лақтырма суларында өсірілді. Тоғандарда бұл балық биологиялық мелиорант болып табылады. Балық құрғақ гранулданған құрама жемдермен ғана қоректендіргеннің өзінде жақсы өсіп жоғары өнімді жыныс өнімдерін береді.
Бекірелердің ұрпақтарын зауыдтық әдіспен алу
Өндірушілердің пісіп жетілуі гормональдық стимуляциямен жылы сулы шаруашылықтарда бекіренің аталығының жыныстық жетілу-3-4, аналығыныкі 6-7 жасында. Аналығының пісіп жетілгендігін бонитировка кезінде қазаннан сәуірге дейін сипап сезу арқылы анықтайды. Өндірушілер үшін оптимальды t0-ра 13-160, температураның кеңірек диапазоны -11-180.
Өндірушілерді бір рет балығының ацетондалған гипофизімен: аналықтарға 3-тен, аталықтарға 2мг-нанкг дене салмағына егеді. Суспензияның құрамында 1мл физиологиялық ертіндіде 10 мг құрғақ зат болады. Аналықтың пісіп жетілу уақыты судың температурасы жоғары болған сайын қысқа болады. Аналық пен аталықтарды инъекциялау судың орташа температурасы 13,5-150-та 2100-2200 сағатта, уылдырықты бір күннен кейін жұмыс уақытында жинау үшін жүргізеді.
Уылдырықтың овуляцияланған жағдайға өткендігін балықтардың құрсағын басу арқылы немесе бассейіннің түбіне түскен уылдырық арқылы және генитальдық саңылаудың қызаруы арқылы біледі. Уылдырықтың бірінші порциясын қолмен сауу арқылы алады. Сосын құрсақ қабырғасын кеседі, сол кезде уылдырықтың жартысы өзінен-өзі ағады, ал қалғандарын қолмен алады. Операцияны ақырын басу арқылы 15-20 минут жүргізеді. Қалған жұмысты - тігіс салу мен уылдырықты ұрықтандырады - бір уақытта басқа жұмысшылар жүргізеді. Тіккен жер ең жақсы жағдайда 15 күн, жиі 1-2 айда жазылады. Опреацияланған аналықтардың тірі қалуы 85%.
Оапераияланған аналықтарды пластикалық тегіс қабырғалы бассейндерде ұстайды. Бассейндерді мұқият тазартып отырады.
Уылдырықты ұрықтандыру үшін шәуетті бірнеше аталықтан алады. Балықтың анус аймағын және оған жақын қанаттарды дұрыстап сүртеді, шәуетті стақанға немесе шөмішке сауып салқын қараңғы жерде сақтайды.
10 мл шәуетті 200 есе су мен араластырып бірден 1 кг уылдырықпен шашады. Ұрықтандыруды жақсарту үшін - ол 3 минутқа созылады, уылдырықты қауырсынмен немесе қолмен араластырып оны сумен шаяды немесе суспензиямен жабыстырады. 110л суға 150-200 г тальк немес бор, с тұзын - 15-20 г, өзен сазын - 0,5 л құрғақ сүт - 200-250 г, сүт - 2 қосады. Алынған уылдырықты суспензиямен жабыстыруды елегенде қолмен араластыра отырып немесе АОИ аппаратында 50-60 минут бойы жасайды.
Уылдырықты инкубациялау үшін "Осетр" аппаратын (Н.П.Шишкиннің модификациясымен) қолданған жөн. Жаңа модификация эмбриондарға кері әсер ететін төмен немесе жоғары жиіліктегі қатты дыбысты болдыртпайды.
1. Шәуетті алу
2. Уылдырық алу
3. Уылдырықты ұрықтандыру
4. Ұрықтанған уылдырықтың инкубациясы
БАЛЫҚТАРДЫ ӨСІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
3.1. Тұқымдық балықтарды алу, күту (аналықтарды қайдан алатындығын, оныңжыныстық жасқа жету мерзімін)
Бекіренің ұрпағын алуда табиғи және зауыттық алу тәсілдері қолданылады. Өндірушілерді уылдырық шашуға дайындау, балық қыстау тоғандарынан ауланғаннан кейін көктемде басталады.
Өсіру кезінде жыныс өнімдерін тек сауу, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz