Мыңгүлді кермек (l. myrianthum) тамырының сапалық талдауы

МАЗМҰНЫ

АНЫҚТАМАЛАР, НОРМАЛЫҚ СІЛТЕМЕЛЕР

Қарастырылып отырған дипломдық жұмыста қолданылған анықтамалар мен сілтемелер стандартқа сәйкестендірілген.

Микроэлементтер - тірі ағзаларда, яғни адамдардың, жануарлардың және өсімдіктердің ағзасында кездесетін элементтер. Олардың мөлшері ағзада өте аз, дегенмен атқаратын рөлі зор.

Айқындағыштар - қосылыс құрамындағы арнай топтарды анықтайтын реагенттер.

Хроматография - органикалық заттарды екі фаза арасында әр түрлі орналасуы негізінде бөлу, алу және идентификациялау.

Өсімдік шиізатының сапалылығы - шикізат сапасының келесідей техникалық шарттарға сай болуы: сапалық көрсеткіштер (ылғалдылығы, жалпы күлділігі, экстрактивті заттардың мөлшері), сыртқы көрінісі, қосылыстың сапасы мен биологиялық белсенді заттың сандық мөлшері.

Гидролиз - заттардың сумен әрекеттесуі кезінде ырырауы.

Жұқа қабатты хроматография - затты хроматография пластинкасына бекітілген сорбент қабатымен (силикагель, алюминий қос тотығы, полиамид, т. б. ) бөлуге арналған хроматографияның бір әдісі. Бұл әдіс жоғары эффективті және көмірсулардың, спирттердің, ақуыздардың, стероидтардың және т. б. әр түрлі зат топтарына талдау жасауда қолданылады.

Полиамид - фенол қосылыстарын алдын ала топтап бөлу үшін қолданылатын универсалды адсорбент.

Флавоноидтар - құрамында екі фенилдік қалдықтар бар гамма-пирон сақинасымен қосылған органикалық зат.

Хроматография - қоспаның компоненттерінің араласпайтын екі фаза арасында таралу қабілеттілігінің әр түрлілігіне негізделген әдіс.

Экстракция - қоспадан қатты еріткіш арқылы бөліп алу, бір затты концентрлеу және тазалау үшін немесе қоспадағы барлық компоненттерді бөлу және тазалау үшін қолданады.

Аминқышқылдар - әр түрлі ақуыздардың молекулаларын түзететін мономерлі заттар.

Экстрагент - өсімдіктегі биологиялық белсенді заттардың экстракциясы үшін қолданылатын еріткіш.

ББЗ экстракциясы - дәрілік шикізатқа полярлығы әр түрлі еріткіштермен әсер еткенде ББЗ кешенін бөлу процесі.

Субстанция - өсімдік шикізатының экстракциясы кезіндегі бөлінетін биологиялық белсенді заттардың кешені.

Технологиялық сызбанұсқа - белгілі бір реттілікті, жүйелілікті және технологиялық процестің сатыларының өзара байланысын білдіретін сызбанұсқа.

МЕМЛЕКЕТТІК СТАНДАРТТАР ТІЗІМІ

ГОСТ 2237-75 Сырье лекарственное растительное. Цветы, листья, трава. Часть 1. (Сборник) - М. - Изд-во стандартов, 1994, 159с.

ГОСТ 2237-75 Сырье лекарственное растительное. Корни, плоды, сырье. Часть 2. (Сборник) - М. - Изд-во стандартов, 1994, 191с.

ГОСТ 24027. 0-80 Сырье лекарственное растительное. Правила приемки и методы отбора проб.

ГОСТ 24027. 1-80 Сырье лекарственное растительное. Методы определения подлинности, зараженности амбарными вредителями, измельченности и содержание примесей

ГОСТ 24027. 2-80 Сырье лекарственное растительное. Методы определения влажности, содержания золы, экстрактивных, дубильных веществ, эфирного масла. Лекарственное растительноесырье - анализ.

ГОСТ 6709-72 Вода дистиллированная

ГОСТ 1770-74 Посуда мерная лабораторная стеклянная. Цилиндры, мензурки, колбы, пробирки. Общие технические условия.

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР

Осы дипломдық жұмыста келесідей қысқартылған сөздер мен белгілеулер қолданылады:

ББЗ - биологиялық белсенді зат

ББС (40:12, 5:29) - бутанол:сірке қышқылы:су

ДзПНА - диазотталған пара нитроанилин

ЖҚХ - жұқа қабатты хроматография

ҚХ - қағазды хроматография

МФ - мемлекеттік фармакопея

СФ - спектрофотометр

УК - ультра күлгін спектр

ФЭК - фотоэлектрлік калориметр

R _f - өлшемсіз бірлік, хроматографиядағы заттың жылжу жылдамдығын көрсетеді.

КІРІСПЕ

Шешілетін мәселенің қазіргі жағдайын бағалау

Қазіргі уақытта Қазақстандағы дәрілік препараттарға сұраныстың 90 %-ы шетелден әкелінеді. Сондықтан Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өндірісі қиын жағдайда тұр. Дәрілік шикізат жөніндегі мемлекеттік бағдарлама жоғарғы эффективті, қауіпсіз және қол жетімді дәрілік заттарды өндіруді, отанымыздағы өсімдік шикізат көзінен қолдануды қарастырады.

Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Дипломдық жұмыс дәрілік өсімдік шикізатынан құрғақ күйінде субстанция бөлу технологиясын жасауға арналған.

Зерттеудің өзектілігі:

Қазіргі кезде өсімдік тектес дәрілік заттардың медицинада кеңінен қолданылуы және фитотерапияға деген қызығушылықтың артуында. Жоғары эффективті, экологиялық таза дәрілік препараттардың халық медицинасында өндіру және өндірістік қоры бар өсімдік шикізаты, өзіндік фармацевтикалық өндірістің ашылуына бағытталуы Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық өсуінің бірден бір жолы.

Бүкіләлемдік денсаулық сақтау мекемесінің ұсынысы бойынша әрбір мемлекет қауіпсіз стратегия орнату үшін өзінде шығарылатын дәрілік заттардың деңгейі 20%-дан кем болмауы керек. Соңғы онжылдықта дамыған елдер қатарына ену үшін, фармацевтикалық өндірісті дамыту ең маңызды және өзекті мәселе болып есептеледі.

Кермек өсімдігі әр түрлі дәрілік заттардың көзі бола алады, себебі мемлекет аймағында өндірістік қоры бар және ежелден халық медицинасында қолданылған.

Сондықтан Қазақстанда Limonium Mill текті L. myrianthum өсімдігі қызығушылыққа ие, ол галофиттерге жатады және оның құрамында әртүрлі биологиялық белсенді заттар көп. Limonium Mill текті L. myrianthum өсімдігінің құрамындағы жоғары эффективті антиоксиданттық қасиетке ие конденсирленген тері илегіш заттардың және тотыққан формадағы флавоноидтардың болуы көптеген зерттеушілердің қызығушылығын тудыруда.

Зерттеу нысаны:

Limonium Mill текті L. myrianthum өсімдігінің тамыры

Зерттеу мақсаты:

1. Мыңгүлді кермек ( L. myrianthum ) өсімдігі тамырының сапалық талдауын ҚР Мемлекеттік Фармакопеясындағы берілген мәліметтермен салыстыру.

2. L. myrianthum өсімдік тамырындағы биологиялық белсенді заттардың негізгі топтарының сапалық және сандық құрамын сараптау.

3. L. myrianthum өсімдігінің тамырынан экстрагенттің табиғатын, шикізатпен қатынасын, экстракция уақытын, температурасын өзгерте отырып құрғақ экстракт түрінде субстанцияны бөлудің тиімді әдістерін ұсыну.

4. Субстанция құрамындағы биологиялық белсенді заттардың негізгі топтарына сапалық және сандық талдау жүргізу арқылы субстанция сапасын анықтау.

5. Алынған субстанциядан жекелеген қосылыстарды бөлудің оңтайлы жолдарын өңдеу.

Ғылыми жаңалығы: Зерттеу барысында шикізат пен оның негізінде бөлінген субстанцияның сапалылығы, олардың негізінде бөлінген ББЗ-ның негізгі топтарына сандық және сапалық талдау жасадық, параметрлерді өзгерте отырып (еріткіш табиғаты, оның шикізатпен қатынасы, экстракция уақыты, температура) субстанция бөлудің оңтайлы жолын өңдедік, жекелеген қосылыстарға бөлдік.

Ғылыми зерттеу жұмысында қолданылған қондырғылар мен әдістер: СФ, ФЭК, тұндыру қондырғысы (центрифуга) хроматография, титрлеу, экстракция, фотометрия, атомды-абсорбциялы спектроскопия, УК спектроскопия әдістері, KIKA. WERKE HB4 basic ротор-буландырғышы.

Теориялық маңызы. L. myrianthum өсімдігінің тамырынан бөлінген субстанцияның құрамындағы биологиялық белсенді заттардың технологиялық сызбасын жасау, оларды жеке қосылыстарға бөлу және идентификациялау.

Практикалық маңызы. L. myrianthum өсімдігінің тамырынан алынған субстанциядан биологиялық белсенді заттардың, соның ішінде антиоксиданттық қасиетке ие флавоноидтардың, конденсирленген тері илегіш заттардың бөлінуі. Осы қасиеттің медицинада жоғары эффективті эәрілік препараттар дайындауда қолданылуы.

Басылым. Берілген диплом бойынша « Limonium myrianthum тамырларынан биологиялық белсенді комплексті алу әдісін жасау» тақырыбына азаматтық қоғамына жарқын қалыптасуына Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің 20 жылдығына арналған «Ғылым әлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың Халықаралық конференциясына байланысты 1 баяндама тезис жарияланды.

Дипломдық жұмыстың құрылысы мен көлемі: Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және әдебиеттер тізімінен тұрады. Бірінші бөлім әдеби шолудан тұрады, онда да Limonium Mill текті L. myrianthum өсімдігі жайлы жалпы мәліметтер және таралуы туралы жазылған. Екінші бөлімде зерттеу нәтижелері мен талқылаулар жасалған. Үшінші бөлімде Limonium Mill текті L. myrianthum өсімдігін зерттеуде қолданылған әдістер мен реактивтер келтірілген.

Дипломдық жұмыс 63 беттен, 14 кестеден, 2 сызбадан, 5 суреттен, 26 әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

1 ӘДЕБИ ШОЛУ

1. 1 Кермек туралы қысқаша мағлұматтар

Соңғы онжылдықта озық мемлекеттердің арасында өсімдік текті дәрілік заттардың медициналық практикада кең қолданыс тапқаны анық байқалады және мұндай дәрілердің жалпы шығарылатынын дәрілік препараттардың 50 % үлесін алып жатыр.

Өсімдік текті дәрілік заттардың ағзаның физиологиялық жүйелерімен үйлесімділігіне байланысты, ағза қорғаныс ресурстарын индуцирлейді және мобилиздейді. Өсімдіктерден дайындалған дәрілік препараттардың ерекшелігі - оның терапевтік әсердің жұмсақтығына және комплекстік түрде әсер етуіне, аз токсикалығына, кумулятивтік эффекттің болмауына, аллергиялық реакциялардың сирек индуцирленуіне байланысты [1, 2, 3] .

Қазақстан флорасында 100-ден астам өсімдік түрлері дәрілік болып табылады. Осы өсімдіктер қорының үлкен бөлігін ұқыпты пайдаға асыратын болсақ, онда бұл шикізат Қазақстан Республикасы медицинасының сұранысын толық қамтамасыз етер еді, бірақ осы күнге дейін өндірістік маңызы бар 5%-ы ғана [3] .

Бұл мемлекеттік маңыздылығы бар мәселені шешу үшін, перспективасы айқын байқалатын дәрілік өсімдіктердің түрлерін жинау қажет және олардың биологиялық белсенділігін, Қазақстан территориясындағы шикізат қорын, культивирлеу шарттарын, дайындаудың және олардың негізінде фитопрепарат алудың технологиялық процестерін экологиялық және экономикалық жағынан ескере отыру қажет. Қазақстан территориясындағы экологиялық жағдай жылдан-жылға нашарлап бара жатқандықтан және тұзды жерлердің көбейіп бара жатқандығына байланысты Арал теңіз аумағы, Солтүстік-Шығыс Каспий және Балқаш өңірі шөлді жерлерге айналып бара жатыр.

Осындай жерде галофиттер сияқты өсімдіктер жақсы өседі. Олардың топырақтағы тұздың үлкен концентрациясына бейімділігі, өсімдік құрамындағы антиоксиданттық қасиеттерге ие қосылыстарға байланысты, бұларға полифенолдық құрамы оның адаптивтік өзгерісінің факторы болып табылады және олардың экстремалды қоршаған ортаға бейімделу қасиетін арттырады. Физиологиялық концентрациялар шамасындағы фенол қосылыстары, көріп отырғанымыздай, жасуша мембраналарын тұрақтандырады, ал оның жоғары протекторлық белсенділігі мембраналардың зақымдалуына қарсы тұрақтылығын арттырады. Галофиттерге Plumbaginaceae тұқымдасына жататын Limonium Mill өсімдіктері кіреді. Олар экстремалды жағдайларда өседі және бұрыннан халық медицинасында қолданылады.

Осы уақытқа дейін белгілі әлемдік флорасындағы Limonium Mill өсімдігінің химиялық құрамын зерттеу туралы материалдарға жүйелендіру жүргізілді. Limonium Mill өсімдігінің фитохимиялық зерттеуі туралы салыстырмалы толық мағлұматты 1985 жылы шыққан «Растительные ресурсы СССР» атты көп томдық жинақтың бірінші томы береді.

Бірақ бұл шолуға өсімдіктің L. siniathum және L. vulgare түрлерінің химиялық зерттеулері енбеген болатын, өсімдіктің бұл түрлері туралы мағлұмат 1980 жылға дейінгі басқа басылымдарда табылды.

1980 жылдан бүгінгі күнге дейін өсімдіктің L. siniathum, L. caspiums, L. bicolor, және L. sinence түрлерінің химиялық зерттеулері туралы бірнеше қатар мақала жарияланды, олардың ішінен соңғысы терең зерттелді. Зерттелген өсімдіктер және олардан алынған заттар антиоксиданттық, антимикробтық, антивирустық және басқа да белсенділік түрлеріне ие болатыны анықталды.

Қазақстанда кермектің 18 түрі анықталған, оның ішінен төменде көрсетілген алты түрі өндірісте бағалы болып клелді. Бұл түрлердің барлығы тері илегіш заттарға бай, бірақ бұл күнге дейін олар қолданылмай жатқан қор болып келеді [3; 4] .

1 . L. gmelinii (Гмелин кермегі) - шөлді алқаптарда, тұзды көлдер жағасында, балшықты теңіз жағалауларында, шөл мен далалардың тұзды сайларында, шөлді өзендердің алқаптарында өседі. Қазақстанның бүкіл аудандарында кездеседі, Батыс және Шығыс Сібірде, Ресейдің Еуропалық бөлігінде, Орталық Азияда, Орталық Еуропаның солтүстік- шығысында, Батыс Қытайда және Монғолияда таралған.

2. L. myrianthum (Мыңгүлді кермегі) - шөлді өзендер алқаптарында, құмды шөлдердің қыратаралық сайларда, құрғап қалған көлдердің ойларында, ши мен сексеуіл арасында, әрқашан тұзды топырақта, Бетпақдалада, Балқаш-Алакөл алқабында, Зайсанда, Аралда, Қызылорда облысында, Түркістанда, Жоңғар Алатауында, Іле Алатауында, Шу-Іле тауларында, Орталық Азия мен Батыс Қытайда өседі.

3. L. popovii (Попов кермегі) - топырақты алқаптарында және тауаралық сайларда, сексеуіл арасында, кейде арықтардың бойында өседі. Мойынқұм, Балқаш-Алакөл алқабында, Отырар, Шу алқаптарында кездеседі.

4. L. otolepis (Құлақты кермегі) - ши арасында, ну тоғайларда, құмды шөлейттердің қыратаралық сайларында және айналасында, кейде арамшөп ретінде суармалы егістіктерде, өзен арналарында және арықтардың бойында, Ембіде, Аралда, Қызылорда облысында, Бетпақдалада, Балқаш-Алакөл алқабында, Мойынқұмда, Түркістанда, Шу-Іле тауларында, Орталық Азияда, Солтүстік Ауғанстанда және Батыс Қытайда өседі.

5. L. suffruticossum - тұзды көлдердің жағалауында, тақыр мен сорлардың шетінде, шөлді өзендердің арналарында өседі. Каспий аймағында, Қызылорда облысында, Бетпақдалада, Балқаш-Алакөл алқабында, Мойынқұмда, Орталық Азияның оңтүстігінде, Кавказда, Иранда, Моңғолияда, Батыс Қытайда өседі.

6. L. leptophyllum - сазды және тасты шөлдерде, тақырлардың шетінде өседі. Арал өңірінде, Қызылорда облысында, Бетпақдалада, Балқаш-Алакөл алқабында, Мойынқұмда, Түркістанда, Шу-Іле тауларында өседі.

Қазақстан Республикасындағы тұзды жерлер ауданының қарқынды өсуіне және экологиялық жағдайдың нашарлауына байланысты, шөлге айналған

жерлердің саны жылдан жылға көбеюде. Шөлді жерлерге айналып бара жатқан аумақтарға Арал теңізін, Солтүстік-Шығыс Каспий, Балқаш өңірін жатқызуға болады және қазіргі уақыттағы топырақтың деградациясы Республикамыздың 60%-дан астам территориясын алып жатыр [5; 6] .

Осындай топыраққа шөлді өсімдіктер икемді болып келеді. Оларға галофиттерге жататын ( Limonium Mill ) өсімдігі кіреді.

Өсімдіктің бұл түрлері күй талғамайды, тұзды топырақта өсіп, топырақтағы натрий мен кальций тұздарының құрамын, олардың артық мөлшерін арнайы темірлер арқылы шығара отырып, реттеуге қабілетті болады. Кермектің биологиялық ерекшелігі, оның тұқым арқылы, сонымен қатар вегетативтік әдіспен көбеюі, жылдам өсуі, жоғары өнімділігі және қоршаған ортаға жеңіл бейімделуінде танылады. Сондықтан да кермекті қолдан өсіру жеңіл, әрі экологиялық жағынан қолайлы болуы мүмкін.

Қазақстан территориясында кермектің үш түрінің өндірістік қоры бар, солардың бірі - мыңгүлді кермек (L. myrianthum) . Сондықтан берілген өсімдіктен бөлінген субстанция құрамына кіретін ББЗ комплексінің химиялық құрамын зерттеу, жекелеген қосылыстарды бөлу және идентификациялау, оны стандарттау мақсатында зерттелетін өсімдікті медицинаға практикалық енгізу өте маңызды және өзекті болып табылады.

Органикалық химия және табиғи қосылыстар химиясы кафедрасында кермек гмелина ( L. gmelinii) дәрілік заттар алынды. Субстанция түрінде «Лимонидин» сиробы мен тұндырмасы және «Санжар» жақпа майы. Кермек мыңгүлдінің ( L. myrianthum ) тамыры кермек гмелинаның тамыры сияқты өндірістік қорға ие. Осыдан келе, кермек мыңгүлді тамырын химиялық және фармакологиялық зерттеу қажет. Егер олардың фармакологиялық активтілігі анықталса, онда оны кермек гмелина тамыры сияқты практикалық медицинада шикізат базасын арттыру үшін қолдануға болады.

1. 2 Биологиялық белсенді заттардың негізгі топтарының физиологиялық белсенділігі

1. 2. 1 Табиғи полифенолдар туралы жалпы түсінік

Фенолды қосылыстар табиғи қосылыстардың кең таралған және сандық жағынан көп класстарының бірі болып табылады және олар төменде көрсетілген 1 суреттегі сызбанұсқаға сәйкес классификацияланады.

Сандық жағынан ең көп табиғи полифенолдар топтарының бірі - флавоноидтар. Қазіргі кезде әртүрлі құрылымды табиғи флавоноидтардың 6000-нан астам түрі белгілі. Флавоноидтар өсімдік құрамында гликозид түрінде және бос жағдайда (агликондар түрінде) кездеседі, құрылысында орынбасарлары ретінде алкил, ацил және басқа функционалдық топтар болуы мүмкін. Таза күйінде олар түссіз немесе боялған, суда және спиртте жақсы еритін кристалдық немесе аморфтық заттар болып келеді. Өсімдіктер жасушаларында фенолды қосылыстар агликондар және гликозидтер түрінде, әсіресе, гүлдердің, жемістердің, жапырақтардың, сабақтардың және түбірлердің вакуолідерінің эпидермиялық ұлпаларында жиналады.

Сурет 1. Табиғи фенолды қосылыстардың классификациясы

1. 2. 2 Флавоноидтардың жалпы сипаттамасы

Сандық жағынан ең үлкен табиғи полифенолдар топтарының бірі - флавоноидтар. Қазіргі кезде әр түрлі құрылымы бар табиғи флавоноидтардың 6000-нан астам түрі белгілі. Флавоноидтар өсімдік құрамында гликозид түрінде және бос жағдайда (агликондар) кездеседі және олардың құрылымындағы орынбасар ретінде алкил, ацил және басқа функционалдық топтар болуы мүмкін. Таза күйінде олар түссіз немесе боялған, суда еритін кристалдық немесе аморфтық заттар болып келеді [7, 8] . Өсімдіктер жасушаларында флавоноидтар агликондар және гликозидтер түрінде, әсіресе, гүлдер, жемістер, жапырақтар, сабақтар және эпидермиялық ұлпалардың вакуолінде жиналады. Флавоноидтар - өте көлемді және химиялық құрылымы бойынша бірдей болмайтын алуан түрлі органикалық қосылыстар тобы. Олар С гетероциклдық сақинасының тотығу дәрежесі бойынша ажыратылатын 2, 3-дигидро бенз-γ-пиранның (флаван-3-ол немесе катехиндер, флаван-3, 4-диолдар немесе лейкоантоцианидиндер, антоцианидиндер) және бенз-γ-пиронның (флавонондар немесе дигидрофлавондар, флаванон-3-олдар немесе дигидрофлавон-3-олдар, флавондар, флавон-3-олдар, халкондар, дигидрохалкондар, аурондар) туындысы ретінде белгілі (2-сурет) .

Катехиндер Флаванондар Халкондар

( флаван-3-олдар) (дигидрофлавондар)

Лейкоантоцианидиндер Флаванон-3-олдар Дигидрохалкондар

(флаван-3, 4-диолдар) (дигидрофлавон-3-олдар)

Антоцианидиндер Флавондар Аурондар

Флавон-3-олдар

Сурет 2 . Флавоноидтардың классификациясы

Флавоноидтардың алуан түрлілігі С гетероциклдік сақинаның құрылымдық өзгерісіне ғана емес, сонымен қатар молекуланың ароматикалық бөлігінде, А және В сақиналарында әр түрлі радикалдардың болуына, олардың табиғаты мен санына, гликозидтік байланыстар конфигурациясына, гликозидтік бөліктің агликонмен бірігудің характеріне және мономерлі бірліктердің полимеризациялану дәрежесіне байланысты болады.

Сутегі атомының кез келгені гидроксил тобына алмастырылуы мүмкін.

5-окситоппен С сақинасындағы С=О тобының арасында түзілген сутектік байланыс С сақинасымен тұрақтандырылады. С6, С7, С8-де окситоптардың бар болатыны белгілі. Табиғатта кемпферол, кверцетин, мирицетин флавонолдары ең көп таралған. А және Б сақиналарымен ароматтық және электрофильді реакцияларын жүргізуге болады.

Әдеби мәліметті сараптау нәтижесі көрсеткендей, Limonium Mill түрінің өсімдіктерінің құрамында, негізінен, мирицетин және оның туындылары бар. Мирицетин - жоғарғы өсімдіктерде монозид және биозид түрінде, метоксилденген, сирегірек ацилденген туынды ретінде кездесетін, көп таралған флавонолдарға жатады. Ең көп таралған монозид - мирицетиннің рамнозиді.

Өсімдік құрамындағы флавонолдар жиі қанттармен байланысады, флавонолдық гликозидтердің құрамындағы моносахарид қалдықтардың мөлшері бір мен үштің арасында өзгереді. Ұзын көміртекті тізбегі бар молекулалар туралы сирек айтылады [7] .

Жиі кездесетін монозид өкілі - кверцетин деп аталатын кверцетиннің

L-рамнозиді, биозидтердің ішінен үлкен маңызы бар рутин, оның молекуласындағы 3-гидрокси тобында рамноза мен глюкозадан тұратын көміртек фрагменті бар (сурет 3) .

R ₁ =R ₂ =H - кемпферол

R ₁ = ОН; R ₂ =H - кверцетин

R ₁ =R ₂ =ОH - мирицетин

... жалғасы

Қаракөл қой өнімдерін өндіру және алғашқы өңдеудің тиімді технологиясының ғылыми негіздері

Өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы

Тері илегіш заттардың классификациясы

Өсімдіктердің өсу және дамуына дубильді заттардың әсерін зерттеу

Су жағалап өсетін өсімдіктер түрлері

Өсімдіктің тұзға төзімділігі

Altheae officinalis L (Дәрілік жалбызтікен) өсімдігі вегетативитік мүшелерінің онтоморфозгенезі

Дәрілік өсімдіктер жайлы

Дәрілік өсімдіктердің биологиялық ерекшеліктері

Галофитті өсімдіктер және олардың биологиялық екрешеліктері

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс