Эо-4121 гидровликалық экскаваторы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1. Аналитикалық сараптама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
2. ЕО . 4121 гидравликалық экскаваторын жетілдірудің техникалық міндеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
3. ЭО . 4121 гидравликалық экскаваторының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
4. Гидропривод жүйесін әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27
4.1. Жалпы сызба әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
4.2. Желі элементтерін таңдау және есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
5. Экскаватор жүрісінің гидропривод жүйесін жетілдіру ... ... ... ... ... ... ...53
6. Құбырларды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..58
7. ЭО . 4121 экскаваторының гидропривод жүйесіне қызмет көрсету және пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
8. Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 66
9.Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 87
10Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .97
1. Аналитикалық сараптама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
2. ЕО . 4121 гидравликалық экскаваторын жетілдірудің техникалық міндеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
3. ЭО . 4121 гидравликалық экскаваторының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
4. Гидропривод жүйесін әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27
4.1. Жалпы сызба әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
4.2. Желі элементтерін таңдау және есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
5. Экскаватор жүрісінің гидропривод жүйесін жетілдіру ... ... ... ... ... ... ...53
6. Құбырларды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..58
7. ЭО . 4121 экскаваторының гидропривод жүйесіне қызмет көрсету және пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
8. Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 66
9.Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 87
10Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .97
Қазақстан Республикасының тау-кен саласында сұйықпен жұмыс істейтін жетектер кеңінен таралған, сонымен қатар ауыл шаруашылығында, жеңіл өнеркәсіпте, машина жасауда және тағы да басқа салаларында кеңінен қолданыс тапты.
Сұйықтық жетектің артықшылығы:
- түсетін салмақтың талаптарына сәйкес, жетекші қозғалтқыштың
механикалық сипаттамаларын әмбебап түрлендіру мүмкіндігі;
- басқарудың қарапайымдылығы және автоматтандыру мүмкіндігі;
- артық салмақтан қорғаудың қарапайымдылығы;
- шыға беріс жылдамдығын кең ауқымда, байыппен реттеу мүмкіндігі;
- жетек массасының бірлігіне шаққандағы берілетін қуаттың
жоғарлығы;
- жұмыстық сұйық ретінде минералды майларды қолданған жағдайдағы үйкеліс жұптарының сенімді майлануы.
Сұйықтық жетектің кемшілігі:
- жұмыстық сұйықтың көп шығыны, әсіресе, жоғары қысымда;
- жұмыстық сұйықтың қатты қызу салдарынан арнайы салқындатқыштар және қызудан қорғағыш құралдар қолдануға тура келеді;
- жұмыстық сұйыққа қ ойылатын қатаң талаптар және жүйені ауадан
қорғау;
- өртке қауіптілігі.
Сұйықтық жетектің артықшылығы:
- түсетін салмақтың талаптарына сәйкес, жетекші қозғалтқыштың
механикалық сипаттамаларын әмбебап түрлендіру мүмкіндігі;
- басқарудың қарапайымдылығы және автоматтандыру мүмкіндігі;
- артық салмақтан қорғаудың қарапайымдылығы;
- шыға беріс жылдамдығын кең ауқымда, байыппен реттеу мүмкіндігі;
- жетек массасының бірлігіне шаққандағы берілетін қуаттың
жоғарлығы;
- жұмыстық сұйық ретінде минералды майларды қолданған жағдайдағы үйкеліс жұптарының сенімді майлануы.
Сұйықтық жетектің кемшілігі:
- жұмыстық сұйықтың көп шығыны, әсіресе, жоғары қысымда;
- жұмыстық сұйықтың қатты қызу салдарынан арнайы салқындатқыштар және қызудан қорғағыш құралдар қолдануға тура келеді;
- жұмыстық сұйыққа қ ойылатын қатаң талаптар және жүйені ауадан
қорғау;
- өртке қауіптілігі.
1 Астахов А.В., Пономаренко К.Ф. Гидропривод горных машин - М.: Недра, 1971.
2 Гейер В.Г. и др. Гидравлика и гидропривод. Учебник для ВУЗов -М.:, 1980.
3 Гидравлика, гидромашины и гидроприводы. Учебник для машиностроительных ВУЗов. /Башта Т.М., Руднев С.С, Некрасов Б.Б. М.: Машиностроение, 1982.
4 Докукин А.В. и др. Радиально-поршневые гидромоторымногократного действия. Конструирование и теория расчета. - М.:машиностроение, 1980, с. 380.
5 Задачник по гидравлике, гидромашинам и гидроприводу. Учебноепособие для ВУЗов. /Б.Б.Некрасов и др./ - М.: Высшая школа, 1989.
6 Коваль П.В. Гидропривод горных машин. - М.: Недра, 1967.
7 Коваль П.В. Гидро и пневмопривод. - М: Недра, 1964.
8 Работы учебные. Общие требования к оформлению текстового и графического материала.
9 Охрана труда. Под редакции Ушакова К.З.М.,1986.
10 Ушаков К.З., Каледина Н.О. и другие Безопасность ведения горных работ и горноспасательное дело. М.,2002.
11 СНиП РК 2.02-05-2002 «Пожарная безопасность зданий и
сооружений».
12 Хейфиц С.-Я., Балтайтис В.Я., Охрана труда и горноспасательное дело. М, 1978.
13.Искаков Б.И. Кожахан А.К. Дипломдық жобаны орындауға бағдарлама және әдістемелік нұсқау.-Алматы: ҚазҰТУ,2008.
14.Дабылбеков М.Г. Дипломдық жобаның экономикалық бөлімін негіздеу. Алматы : ҚазҰТУ, 2000.
15.Мусин К.А. «Еңбекті қорғау» -Алматы: ҚазҰТУ, 1995.
16.Филмонов А.Т. Ремонт самоходного оборудования в подземных рудниках.-М.: Недра,1979.
17. Жомартов Б.А. Филимонов А.Т. Баимбетов Н.А..Аспиранттар мен магистранттардың еңбектер жинағы. «Қазақмыс» корпорациясы кеніштеріндегі өздігінен жүретін жабдықтарды жөндеу жүйесі.-Алматы: ҚазҰТУ, 2004.
2 Гейер В.Г. и др. Гидравлика и гидропривод. Учебник для ВУЗов -М.:, 1980.
3 Гидравлика, гидромашины и гидроприводы. Учебник для машиностроительных ВУЗов. /Башта Т.М., Руднев С.С, Некрасов Б.Б. М.: Машиностроение, 1982.
4 Докукин А.В. и др. Радиально-поршневые гидромоторымногократного действия. Конструирование и теория расчета. - М.:машиностроение, 1980, с. 380.
5 Задачник по гидравлике, гидромашинам и гидроприводу. Учебноепособие для ВУЗов. /Б.Б.Некрасов и др./ - М.: Высшая школа, 1989.
6 Коваль П.В. Гидропривод горных машин. - М.: Недра, 1967.
7 Коваль П.В. Гидро и пневмопривод. - М: Недра, 1964.
8 Работы учебные. Общие требования к оформлению текстового и графического материала.
9 Охрана труда. Под редакции Ушакова К.З.М.,1986.
10 Ушаков К.З., Каледина Н.О. и другие Безопасность ведения горных работ и горноспасательное дело. М.,2002.
11 СНиП РК 2.02-05-2002 «Пожарная безопасность зданий и
сооружений».
12 Хейфиц С.-Я., Балтайтис В.Я., Охрана труда и горноспасательное дело. М, 1978.
13.Искаков Б.И. Кожахан А.К. Дипломдық жобаны орындауға бағдарлама және әдістемелік нұсқау.-Алматы: ҚазҰТУ,2008.
14.Дабылбеков М.Г. Дипломдық жобаның экономикалық бөлімін негіздеу. Алматы : ҚазҰТУ, 2000.
15.Мусин К.А. «Еңбекті қорғау» -Алматы: ҚазҰТУ, 1995.
16.Филмонов А.Т. Ремонт самоходного оборудования в подземных рудниках.-М.: Недра,1979.
17. Жомартов Б.А. Филимонов А.Т. Баимбетов Н.А..Аспиранттар мен магистранттардың еңбектер жинағы. «Қазақмыс» корпорациясы кеніштеріндегі өздігінен жүретін жабдықтарды жөндеу жүйесі.-Алматы: ҚазҰТУ, 2004.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:
АҢДАТПА
Бұл дипломдық жобада техникалық шартқа сәйкес ЭО-4121 бір шөмішті зкскаваторға модернизация жасалады.
ЭО-4121 бір шөмішті экскаваторды пайдалану ережесі, техникалық сипаттамасы, паспорттық көрсеткіштері, жүйені майлау жұмысы, аспалы бесік сұйықтық жүйесінің жұмысы толық қарастырылады.
Festo Didactic компаниясының Fluid Sim бағдарламасы арқылы жетектің жұмысы ізделінді.
ЭО-4121 бір шөмішті экскаватор жүйесін жақсарту, оны күту және пайдалануды жетілдіру жұмыстары жүргізіледі Экскаватордың жұмысының экономикалық тиімділігі бағаланды.
АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте соответствии с техническим заданием проведена модернизация в системах гидропривода одно ковшного экскаватора ЭО-4121 Проведено исследование работы гидросистемы с помощью программного комплекса Fluid Sim компании Фесто дидактик.
Разработаны мероприятия по улучшению подвесной люльки, эксплуатации и обслуживанию гидросистемы одно ковшного экскаватора ЭО-4121
Выполнена оценка экономической эффективности работы самоходного полка.
ANNOTATION
In according with technical task in diploma project were made pendant cradle modernization of hydraulic systems of hydraulic dredge ЭО-4121.
Hydraulic system exploitation and server measures were seeing of patent research were made of for analyze hydraulic distributor. The researches of hydraulic system were made with software product of FESTO-didactic Company "Fluid Sim".
Economical research were made for analyze economical affectivity of . hydraulic dredge ЭО-4121
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1. Аналитикалық сараптама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
2. ЕО - 4121 гидравликалық экскаваторын жетілдірудің техникалық міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
3. ЭО - 4121 гидравликалық экскаваторының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
4. Гидропривод жүйесін әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
4.1. Жалпы сызба әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27
4.2. Желі элементтерін таңдау және есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..43
5. Экскаватор жүрісінің гидропривод жүйесін жетілдіру ... ... ... ... ... ... ...53
6. Құбырларды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...58
7. ЭО - 4121 экскаваторының гидропривод жүйесіне қызмет көрсету және пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
8. Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..66
9.Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .87
10Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 97
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының тау-кен саласында сұйықпен жұмыс істейтін жетектер кеңінен таралған, сонымен қатар ауыл шаруашылығында, жеңіл өнеркәсіпте, машина жасауда және тағы да басқа салаларында кеңінен қолданыс тапты.
Сұйықтық жетектің артықшылығы:
түсетін салмақтың талаптарына сәйкес, жетекші қозғалтқыштың
механикалық сипаттамаларын әмбебап түрлендіру мүмкіндігі;
басқарудың қарапайымдылығы және автоматтандыру мүмкіндігі;
артық салмақтан қорғаудың қарапайымдылығы;
шыға беріс жылдамдығын кең ауқымда, байыппен реттеу мүмкіндігі;
жетек массасының бірлігіне шаққандағы берілетін қуаттың
жоғарлығы;
- жұмыстық сұйық ретінде минералды майларды қолданған жағдайдағы үйкеліс жұптарының сенімді майлануы.
Сұйықтық жетектің кемшілігі:
жұмыстық сұйықтың көп шығыны, әсіресе, жоғары қысымда;
- жұмыстық сұйықтың қатты қызу салдарынан арнайы салқындатқыштар және қызудан қорғағыш құралдар қолдануға тура келеді;
- жұмыстық сұйыққа қ ойылатын қатаң талаптар және жүйені ауадан
қорғау;
өртке қауіптілігі.
Сорғылы сұйықтық жетек құрамына сұйықтық берілістер, сұйықтықаппараттар, жұмысшы сұйықтық кондиционері, сұйықтық ыдыс және сұйықтық желілер кіреді. Сұйықтық беріліс - жетектік қозғалтқыштан машиналарға механизмдерге қозғалыс беруге арналған сорғының сұйықтық берілістің бөлігі. Қарапайым сұйықтық беріліс сорғыдан, сұйықтық қозғалтқыштан және сұйықтық желілерден тұрады. Сұйықтықаппараттар жұмысшы сұйықтардың ағым параметрлерін (қысым шығыны) сонымен қатар сұйықтық ағымның бағытын өзгерту немесе оны бір қалыпта ұстау үшін қолданылады. Сұйықтықаппараттар сұйықтық автоматтандырудың құрамдық элементі болып табылады. Машиналарда қолданылатын сұйықтық жетек сұйықтық автоматтандыру құрылғылары сұйықтықаппаратура машина үрдістерін рационалды автоматтандыруды қамтамассыз етедІ.
Диплом жобасы инженерлік даярлықтың соңғы кезеңінде аса маңызды орын алады, жүрісті гидравликалық экскаватор гидропневмоприводы жұмысының нақты, түбегейлі, гидравликалық сызба материалы екінші өндірістік тәжірибеден өту барысында жиналды.
Технологиялық машиналадың гидропневматикалық құрал- жабдықтарын жөндеумен айналысатын өндірістік бірлестік экскаваторға техникалық қызмет көрсету, оны майлау жұмыстары бойынша сипаттама және оның паспорттық мәліметтерін, пайдалану нұсқаулығын және техникалық сипаттамасын ұсынды. Сонымен қатар диплом жұмысының негізіг болып табылатын қызмет көрсету мен жұмыс барысындағы қауіпсіздік шаралары туралы мәліметтерді, экскаваторды басқару, механизмдердің жұмыс істеу ұстанымы мен құрылымы туралы да мәліметтерді ұсынды.
Диплом жұмысын орындау барысында ЭО - 4121 гидравликалық гусенистік экскаваторының гидроприводы жүйесін пайдалану және жоспарлаау саласындағы практикалық білім, сондай - ақ 050724-Технологиялық машиналар мен жабдықтар мамандығы бойынша қызмет атқаратын инженер - мамандар үшін база болып табылатын арнайы және жаратылыстану ғылыми пәндерінің дәйекті материалдары пайдаланылды.
Қазақстан Республикасында тау-кен саласында сұйықпен жұмыс істейтін кеңінен тараған .Осыдан басқа өндірістерде, соның ішінде ауыл шаруашылығында, жеңіл өнеркәсіпте, сүт өндіру саласында, машина жасауда және тағы басқа салаларында кеңінен қолданыс тапты. Сырттан келіп сұйықпен жұмыс істейтін жабдықтарды дамытып келе жатқан Фесто және т.б. Ханза-флекс және т.б фирмалар Қазақстанға қосып отырған үлесі зор.
1 АНАЛИТИКАЛЫҚ ШОЛУ
Гидравликалық привод түрлі мақсатта пайдаланылатын техникалық машиналарда кеңінен қолданылады. Оның негізгі басымдығы жұмыс органдары қозғалысының тепе - теңдігі және үйлесімділігі, ауысымдық қатынастарды алу мүмкіндігі, қайтарымды - айналмалы, қайтарымды - кірісті айналмалы қозғалыс жасалуының қарапайымдылығы болып табылады. Инерцияның аздығы тез әрі тиімді реверциялауды және кең ауқымды жылдамдықтың сатылы реттелу мүмкіндігін, негізгі элементтердің бірегейленуі мен стандартталуының жеңілдігін, гидро құрал - жабдықтарының аз габариттын және кышкентай массасын, пайдалы әрекеттің жоғары коэффицентін және т.т. қамтамасыз етеді. Гидроприводтың басымдығына сақтандырғыш қондырғыларының жоғары сенімділігі және қарапайымдылығын, басқару тетіктерінің жоғары жылдамдығын жатқызуға болады. Сонымен қатар басқару мен реттеудің жеңілдігі, құрал - жабдықтың өзін - өзі майлауын да атап көрсетуге болады.
Аталған басымдықтар мен ерекшеліктер гидроприводтың өздігінен жүретін тау машиналарының барлық 90 пайызының дерлік негізіне айналуына ықпал етті: эксваваторлар, бульдозерлер, бұрғылау станкалары және т.б.
Қазіргі таңда көптеген техникалық машиналар және басқа да гидрофицировалық қондырғылар типтік гидравликалық сызбалар негізінже әзірленген, өндірістік тәжірибеде сынақтан өткізілген және пайдалану барысында өзінің тиімділігін әрі сенімділігін көрсетті.
Алайда, тәжірибенің көрсетуінше, аталған сызбаларда нақты гидрофицировалық қондырғының жұмыс істеу өзгешелігі ескерілмейді және гидроқондырғының элементтік базасының жылдам даму үдерісі көрсетілмейді.
Қазіргі таңда гидрожүйелерді жобалау барысында гидрожүйелерге қойылатын жалпы талаптар нақтыланып, қалыптасқан, олар төмендегідей:
Гидроқозғалтқыштардың біркелкі және тең дәрежеде жұмыс жасауын олардың орнатылған орнындағы бекітілуі;
Қысқаша ұзындықтағы және салалы құбырды жобалау барысында құбыр шығынын сақтау, машинаның массасын азайтылуы. Гидрожүйенің өндірісі технологиясын қысқарту және динамикалық сипаттамасын жақсарту;
Гидроқондырғыларды арналардағы қысым шығынын барынша азайта отырып жоспарлау, ол үшін өту тесіктерінің ауқымы, құбыр жүргізілетін алаңның ауқымымен бірде болуы тиіс, сонымен қатар айналманың саны аз болуы тиіс;
Гидроқозғалтқыштардың шығу үзбесі жылдамдығы тепе - тең болуы тиіс, гидравликалық соққылар және шумдар (айқайлар, дыбыстар), осы мақсатта қысымның дірілін сөндіргіштер (қатты дыбыстарды сөндіргіштер), дозаторлар, антикавитациондық қондырғылар қарастырылуы тиіс;
Коэффиценті жоғары гидрожүйелерде реттеуші сорғы қысымының төмендігін пайдалану, ал қажет болған жағдайда реттелетін гидромоторларды пайдалану;
Өктем гидросызықтарда бірінші және екінші сақтандырғыш қақпақшаларды қарастыру, олар жүк тасымалдау барысында жүктеменің қарқынын төмендету үшін қажет;
Гидроприводтарға гидравликалық қондырғы орнату қажет, олар құбыр автоматты түрде үзілген жағдайда сорғыш жүйедегі насосты өшіреді, бірінші қозғалтқыштың жұмысын тоқтатады, жұмыс сұйықтығының гидробактан шығарылуына жол бермейді;
Гидрожүйелерді бақылап отыру қажет, гидроқозғалтқыш бір мезетте іске қосылғанда олардың әрқасысының жұмысы бір біріне кедергі келтірмеуі тиіс;
Сорғыдан тыс автоматты түрдет ауа шығаратын қақпақшалар орнату қажет, оны гидроприводтың жоғарғы жағына орнату қажет, сонда ол кавитацияны біршама төмендетіп, гидроприводтың динамикасын (қарқынын) жақсартады;
Сүзгіш қондырғылар жүйесін және магниттік тығындарды қолдану, тұйық аймақтар көлемін азайтуға ұмтылу, мұнда жұмыс сұйықтығы фильтрацияға ұшырамайды;
Жұмыс істеу тәртібі ауыр және ашық ауада пайдаланылатын жұмыс сұйықтығы бар жылу алмастырғыш қондырғыдағы гидроприводтарды жобалау, ол жіберілу алдында автоматты түрде жылынады және пайдалану барысында жұмыс сұйықтығы салқындады. Қазіргі заманғы сұйықтықтар олар қойылатын барлық талаптарға жауап береді.
Қазіргі таңдағы гидрожетектер гидравликалық құрал жабдықтардың төмендегіде түрлері қолданылады:
Көлемді гидромашиналар (сорғылар, гидромоторлар, гидроцилиндрлер, мезеттік гидроцилиндрлер);
Гидравликалық аппаратура (бағытаушы және реттеуші);
Кондиционерлер (гидробактар, гидроаккумуляторлар, сүзгіштер, жылу ауыстырғыштар, дегазаторлар);
Көмекші (қосалқы) гидроқондырғылар: құбырлар, қолғаптар, біріктіруші арматура, айналмалы біріктірулер, ауа шығаратын қақпақшалар, эжекторлар, қысым өлшейтін құралдар, сұйықтық деңгейінің шығын температурасы, валдың айналу жиілігі, айналмалы мезеттік және басқалар. Гидрожүйелердің тиімді жұмыс істеуі үшін құбырлар мен біріктіруші арматуралардың маңызы өте зор.
Гидроприводтарға гидравликалық қондырғы орнату қажет, олар құбыр автоматты түрде үзілген жағдайда сорғыш жүйедегі насосты өшіреді, бірінші қозғалтқыштың жұмысын тоқтатады, жұмыс сұйықтығының гидробактан шығарылуына жол бермейді.
Кен өндірісінде өздігінен жүретін шөмішті тиеп тасымалдайтын машиналар көп тараған. Олар ауалы дөңгелекті тиеп тасымалдау және тиеу, тасымалдау және тау жыныстарын түсіру жұмыстарын механикаландырады. Әр-түрлі жүк-тасымал машиналар болып (алдында немесе қапталында шөмішті жүк тиеу құрылғысы бар) тау-кен өнімдерін жүктеу орнына тасымалдайтын, алдында немесе қапталында шөмішті жүк тиеу құрылғы бар машиналарды айтады. Бұл типтегі машинаның ерекшелігі - үлкен көлемді шөміш.Тиеп-тасымалдау машиналары пайдаланудың жоғары сапалы қазіргі машиналардың бірі болып табылады. Машинаның сенімді ұзақ жұмысы тек оның құрылымын білу шартты, оларды дұрыс пайдалану және қазіргі техникалық күтімі кезінде ғана қамтамасыз етілуі мүмкін.
ЭО-4121 типті машиналар шөміштің фронтальді немесе шеткі жақтан жүк түсіруін қамтамасыз етеді, ал ЭО-4121 типті машина шөміштің тек қана артқы жақтан жүк түсіруді береді. Машиналардың ішіне ауа толтырылған шиналық (пневмошиналық) қадамы болады. Машина жетегі электірлік, дизельдік және пневматикалық болуы мүмкін. Транспортты- тасымалдаушы машиналардың артықшылықтары: жүк көтеруді жүзеге асырады, бір машинаны транспорттау және жүк түсіруі, олардың көмекші үрдістерде де қолданылуы, жол орнату, қосымша жүктерді әкелу.
Гидроцилиндрді әртүрлі бағыттағы техникалық машиналарда кеңінен қолданылады. Гидроцилиндрің басты артықшылығы жұмыстық органның қозғалысының бірін бір тектілігі жоғары берілісте жұмыс істеу мүмкіндгі инерция сәтінің кішілігі жоғары және әсерлі кері бағыттылықпен қамтамасыз ету, көлемдік диапозондағы жылдамдықты басқарудың сатысындағы басты әлементтерді стандарттау және жүйелеу жеңілдігі сұйықтық қондырғылардың кіші салмақтылығы және габариттілігі пайдалы әсер коэффицентінің жоғарылығы және басқалар. Гидроцилиндрдің артықшылығына қарқынды басқару командасының жоғары жылдамдықта орындалуы сақтандырғыш құрылғының жоғары сенімділігі және қарапайымдылығы басқарумен реттеудің жеңілдігі қондырғылардың өзіндік майлау жұйесінің барлығын жатқызуға болады.
Гидравликалық қондырғылардың гидрожетегінде құбырлық өткізгіштің үзілу кезінде гидросорғыны сорушы желісінің автоматты өшуін, негізгі қозғалтқыштар кеңінен қолданыс тапты, кейінірек пластиналы және радиалды-поршенді сораптар.
Сұйықтық ағу бағытын өзгерту үшін қазіргі уақытта бағыттаушы және зерттеуші гидравликалық құрылғылардың көп түрлері қоланылады;
Гидробөлшектер кері қақпақшылар, гидроқұрыптар, сатылынатын гидроқақпақшылар, уақыт ұстап тұрушы гидроқақпақшылар, сервобасқарушы блоктар логикалық гидроқақпақшылар.
ЭО-4121 ГИДРОВЛИКАЛЫҚ ЭКСКАВАТОРЫНЫҢ
СИПАТТАМАСЫ
Бір ковышты ЭО - 4121 экскаваторы көп мақсатты жер қазушы машина, ол ауқымды қазан шұңқырларды, траншеяларды, 1 және 4 санатты топырақты арналарды қазуға, сусымалы материалдарды арту мен түсіруге, көпіршікті жартасты және мұздатылған топырақты тиеуге, сонымен қатар өндірістік, қалалық, ауылдық жерлердегі жұмыстарға, көлік және мелиоративтік құрылыстарға арналған.
Экскаватор қоршаған орта ауасының -40 +50 температурасы көлемінде жұмыс істеу қабілетін сақтады.
Экскаватордың құрылымы қызмет көрсетудің барынша ыңғайлығын қамтамасыз етеді. Барлық негізгі және көмекші операциялар механикаландырылған. Оператордың кабинасы шаң мен қатты шудан қорғауды қамтамасыз етеді, бұл оның жұмысының барынша жайлы болуына ықпал етеді. Кабинаға кондиционер орнатылған, ал қыс кезінде жұмыс істеу қолайлы болуы үшін жылыту жүйесі де бар. Қозғалтқыш электростартер арқылы іске қосылады және іске қосылу алдындағы қызудың автономды жүйесі бар. Көтеру ричагы көтеру ричагының басты элементі қалың болат табақшалардан дәнекерленген конструкция түрінде орындалған. Бұл жоғары беріктікті және конструкцияның оңайтылған қамтамасыз ету үшін жасалған. Оның механизмін оңайлату үшін тиеу механизмі шөмішті тікелей цилиндрмен кеңейтуге болатындай констукцияланған, сонымен бірге әрбір цилиндр қажетті жүккөтергішті және қазу күшін қамтамасыз ету.
1 кесте
ЭО-4121 гидравликалық экскаваторының жетілдірудің техникалық міндеттері
Көрсеткіш
Орындалуға тиіс өзгерістер
1 Қозғалтқыштың күштілігі, кВт
77
2 Ковтың сыйымдылығы
0,8
3 Қозғалтқыш валының айналу жиілігі
2200
4 Сервоқысымды басқару жүйесіндегі қысым, МПа
2,5
6 Гидрожүйедегі қысым, МПа
28,0
7 Оқтың көтерілу уақыты,
3,6
8 Оқтың жіберілу уақыты,
2,5
9 Пневможүйедегі қысым
0,6
10 Оқтың тең дәрежеде көтерілуі
Поршенді жазықтықтардың бірігуімен, гидроцилиндрді қолғаптардың жоғары қысымы қамтамасыз етіледі
11 Жүйе бұрыштарының бірігуі
Құбыр арқылы және төменгі қысымды қолғаптармен жүзеге асырылады
12 Жүйелерді артық салмақ түсуден сақтандыру
Сақтандырғыш қалпақшалармен іске асырылады
13 Жұмыс сұйықтығының кинематикалық
30.10 -6
Бір ковышты ЭО - 4121 экскаваторы (1-сурет) төмендегідей жүйелерден және негізгі бөліктерден тұрады: гусенистік жүріс қондырғысы, айналмалы платформа, жұмыс құрал-жабдығы, гидравликалық жүйе, пневмобасқарушы жүйе, электр құралы.
Экскаватордың тірек-айналмалы қондырғысы ретінде (2-сурет) ішкі бекітілім тістері бар дөңгелек типті бір қатарлы айналмалы тіреуіш пайдаланылған. Шөміш табақшалы болаттан дәнекерленген конструкция түрінде орындалады, шөміштің алдынғы және төменгі біліктерінің бүйір жиектері үшін өте берік табақшалы болатты қолданады. Шөміштің кесетін жиегінің пішіні үшбұрышты тәріздес: Валға сателлиттер тобының екінші қатты шуақты тегеріші бекітіледі, ол корпустың тәжінің тістеріне және төменгі ішкі тістеріне оратылады, ол қатты бекітілген вал мен жүрісті қозғалысқа түсіреді, ол тірек-айналмалы қондырғының тәждік тістеріне оратылады, мұнда жағдайда экскаватордың жүрісі барысында пневмокешенді айналмалы қондырғыға қатысты платформаның айналуына ықпал етеді.
Рольдік басқару механизмі орбиталы роликтің көмегімен артқа жартылай раманы бұрылуын басқару жүйесіне жатады. Және де операторға машинаның алға немесе артқа қозғалысына қарамастан қай жаққа бұру керек.
2-Сурет Тірек- бұрушы құрылғы.
1-Бұру платформасы; 2- Тісті венец; 3,8- Болтар; 4- Цилиндрлі ролик;5- Верхнаяя полуобойма; 6- Комплект прокладок, 7- Нижнаяя полуобойма; 9- Манжет;10- Жүріс қапталы; 11- Майлағыш;
Тіреуіш жоғарғы және төменгі жартылай қоршағыштан, сондай - ақ тісті бекіткіштен тұрады, оның үстінгі қабаты цилиндрлік роликтер үшін тербеліс жолы болып табылады (қоршағышта екі жол бар, ал жартылай қоршағышта бір жол бар).
Экскаваторға ол жүру қабырғасына бұрандалармен біріктіріледі, ал жартыбұрыштар бір біріне және айналмалы платформаға бекітіледі, соның нәтижесінде платформа қабырғасына қатыссыз кез келген бұрышқа айналу мүмкіндігіне ие болады. Жартыбұрыштар арасына төсеніш кешені бекітіледі.
Роликтер мен тербеліс жолдарын майлау тіреуіштіің цилиндрлі үстіңгі қабатына бойынша тең дәрежеде бекітілген қаттама-майлауыштар арқылы жүзеге асырылады.
Май ағып кетпеуі үшін тәждер мен жартыбұрыштар арасына манжеттер орнатылады.
3- Сурет. Беріліс қорабы.
1-Фланец;2-Білік жартылай жалғастырғыш;3,16-Манжет; 4,8,11,18,20,23,25- Подшипниктер; 5- Гидромотор; 6,28- Қаптал; 7,9,19,24,26- Тістегеріш; 10- Білік тістегеріші; 12,17,29- Қақпақ; 13- Шкивті тежеуіш; 14- Тежеуіш қалып; 15- Папец; 21,27- Жартылай жалғастырғыш; 22- Білік;
Ауыстырғышты өзгерту қорапшалары көпірге апаратын гидромотордың айналмалы мезетін белгілеуге арналған, ауыстырғыштардың қосылып-ажыратылуы, алдыңғы мосттың қосылуы және ажыратылуы, экскаватордың қозғалысы өздігінен жүзеге асырылмауы үшін қажет.
АӨҚ құрамына төмендегілер кіреді: гидрометр, екі сатылы тісті ауыстырғыш, ауыстырғышты қосу-өшіру механизмі, тұрақты тежегіш. Экскаватордың мостарында пневматикалық колодтық тежегіштер пайдаланылған. АӨҚ істен шығуына жол бермеу үшін ауыстырғыштарды қос және ажырату тек экскаватор толық тоқтаған жағдайда ғана жүзеге асырылады.
Дөңгелектердің айналуын басқару механизмінің құрамына рычаг, көлденең және ұзынша тіреуіштер, олар экскаватор өздігінен қозғалуы барысында және тіреуіш арқылы сүйрету барысында бұрылыстарды қамтамасыз етеді.
Шөміш табақшалы болаттан дәнекерленген конструкция түрінде орындалады, шөміштің алдынғы және төменгі біліктерінің бүйір жиектері үшін өте берік табақшалы болатты қолданады. Шөміштің кесетін жиегінің пішіні үшбұрышты тәріздес:
Шөміштің өлшемдері шамалап 15000 мм X 2100 мм X 2300 мм, бұл шахталық оқпанда тасымалдау мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін жасалынған.
Екі НШ-98 тістегерішті насостары дизель қозғалтқыштан келтіріледі және 100 кгссм2 номинальды жұмыстық қысым кезінде 1500 айнмин ротордың айналу жылдамдығында өнімділігін 300 лмин дейін дамыта алады. Жебелер мен ожау бұрылуымен лайықты 4 үлестіруші мысқалдарының қосылуын басқарады; сонымен қатар сорғыштардың майы гидроцилиндрлерге лайықты жұмыстық қуысқа түседі, ал жұмыс істемейтіндерден - бакқа ағызылады. Жебемен басқару мысқылын қосу кезінде сорғыштардың қысым желілері және поршеньді және соташықтық цилиндрдің қуыстары ағызғышпен байланысқан, сондықтан жебе сыртқы күштердің әсерінен көтерілу немесе төмендеу мүмкіндігін алады.
Жебелер мен ожау бұрылуымен лайықты 4 үлестіруші мысқалдарының қосылуын басқарады; сонымен қатар сорғыштардың майы гидроцилиндрлерге лайықты жұмыстық қуысқа түседі, ал жұмыс істемейтіндерден - бакқа ағызылады. Жебемен басқару мысқылын қосу кезінде сорғыштардың қысым желілері және поршеньді және соташықтық цилиндрдің қуыстары ағызғышпен байланысқан, сондықтан жебе сыртқы күштердің әсерінен көтерілу немесе төмендеу мүмкіндігін алады, басқару жүйесіне меңгеріктік механизм, бөлгіш, керіқимыл механизмі, гидроқұлыптары бар айналым цилиндрлері, бақылау қондырғысы, майлы сорғы, фильтрі бар майлы бак пен құбыржол кіреді. Айналымды басқарудың гидрокинематикалық. Күштік цилиндрлер артқы жарты жақтауының алдыңғыға қатысты айналыммен қамтамасыз етеді.Ожаудың бұрылуы кезінде жебенің гидроцилиндрінде қысым азаймаса, онда шығын реттеушінің реттығыны шеткі жайға орналасып өзінің басқарушы қуысын ағызғышпен байланыстырады. Бұл жағдайда басқарушы желісінде орналасқан кедергіш босатылған, көлемді тез толтырылуынан сақтайды, реттеуіштің реттығыны серіппенің әсерінен бастапқы онына қайтады және сорғыш желінің қысымын жабады, ал ожаудың айналуы тоқтатылады, бұл реттығынның реттеуішін қозғалтып, сорғыш пен ожау гидроцилиндрінің поршеньдік қуыстарын байланыстырады, ожауды біршама мөлшерге айналдырады, нәтижесінде процесс қайталанады.
Көтеру ричагы көтеру ричагының басты элементі қалың болат табақшалардан дәнекерленген конструкция түрінде орындалған. Бұл жоғары беріктікті және конструкцияның оңайтылған қамтамасыз ету үшін жасалған. Оның механизмін оңайлату үшін тиеу механизмі шөмішті тікелей цилиндрмен кеңейтуге болатындай констукцияланған, сонымен бірге әрбір цилиндр қажетті жүккөтергішті және қазу күшін қамтамасыз ету үшін жеткілікті жұмыстық көлеммен жасалынған.
ЭО-4121 иеп-тасымалдау машинасы пайдаланудың жоғары сапалы қазіргі машиналардың бірі болып табылады. Машинаның сенімді ұзақ жұмысы тек оның құрылымын білу шартты, оларды дұрыс пайдалану және қазіргі техникалық күтімі кезінде ғана қамтамасыз етілуі мүмкін. Тиеп-жеткізу машинасының тек қана оның сипаттамасын шектерінде ауысымдық жұмыстық мүшелерін, олардың арналуына сәйкес қолдануды пайдалану керек .
Ауалық дөңгелектің жүрістегі дизельді жетекпен ЭО-4121 тиеп жеткізу машинасын жер астына үйілген тау-кен массасын тиеу, тасымалдау және түсіру операцияларын орындауға арналған. ЭО-4121 тиеп-тасымалдағыш машинаны пайдалану аймағы-тазарту және ұңғылау кен жарларында тиеп-тасымалдау операцияларын өндіру биіктігі 2,5м аспайды, жүру бағытындағы трассаның құлау бұрышы 20 градусқа дейін және бойлама бұрышы 12 градусқа дейін. Бұл кезде қоршаған ортаның салыстырмалы ылғалдылығын 90co-ға дейін. Кен қазбасының қабысуы машинаның бұрылуын, ал кен қазбасының қимасы жер асты кеніштерінде өздігінен жабдықтарды қолдану қауіпсіздігі бойынша анықталатын қазбаның қабырғаларымен машиналары аралығындағы қажетті саңылаулары қамтамасыз етуі тиіс.
ЭО-4121 модельді тиеп-тасымалдау машинасын жеткізу және түсіру операциялары мен тау кен массасының тиеуін біріктіретін өзіндік комбинарлық машинаны көрсетеді, ол күші қуаты кеніштік кенжарларын өңдеу кезінде машиналарды қолданудың жоғары техникалық-экономикалық көрсеткіштерін қамтамасыз етеді.
Машинамен тау кен массасын жеткізудің ұтымды ұзындығы 100м аспайды, одан басқа тасымалдау құралдарына түсіруге рұқсат беріледі.
ЭО-4121 модельді тиеп-тасымалдау машинасы қазіргі заманғы машинасы болып табылады. Пайдалану кезінде талап етілетіндер машинаның төзімділігімен ұзақ мерзімділігі жұмыс істеу, техникалық күтімді қамтамасыз етуі. Тиеп-тасымалдау машинасы техникалық сипаттамасына сай пайдалану қажет.
Механизмнің деталдары сызбалы подшипник және коникалық саусақтар, механикалық шкворлардың көмегімен біріктірілген. Шарнирлік біріктірулер майлық қаттамалары арқылы майланады. Экскаватор өздігімен жүру барысында оның алдыңғы дөңгелектерінің бұрылысы гидравликалық рулдің басқарылуымен жүзеге асырылады, оның атқарушы элементі дөңгелектердің екі гидроцилиндрлі бұрылысы болып табылады (4 сурет).
4- Сурет. Гидроцилиндр
1-Поршень;2,17-Бұрандалар;3,5-Сақин а;4-Гайка;6-Нығыздағыш манжет;7-Букса;8,15-Сақиналар;9,11- Тіреп бағыттауыш сақина;10- Цилиндр; 12- Шток;13- Тығын; 14- Поршень; 16- Гайка;
Сүйрету барысында дөңгелектердің бұрылысы сүйрететін тіреуіш арқылы жүзеге асырылады, ол экскаватормен тіреуішті байланыстыратын жүргізушімен біріктіріледі.
Айналмалы платформадағы қондырғыны жөндеу: бұрылыс механизмі, кабина, қозғалтұыш, насостық агрегат, гидротаратұыш, орталық коллектор, мады салқындататын қондырғы, гидробак, пневмокомпрессор.
Көсіп алуды автоматты түрде басқару үшін реттығын қосу жеткілікті, ал 7 - ші гидроцилиндрдің поршеньдік қуысын және шығын реттеушінің қуысын байланыстырады. Ожауды қатқабатқа батырған сәтте қысым жігері жоғарылайды. Олар жебенің гидроцилиндрлік соташықтарына беріледі, осыған орай цилиндрдің поршеньдік қуысында майдың қысымы пайда болады, ол қысымның жігеріне пропорционал болып келеді. Май қысымы шыңын реттеуші реттығынға құбырлармен 11 кедергіш арқылы беріледі және оны сол арқылы қозғайды. Мұндай жағдайда ожаудың 6 гидроцилиндрлік поршеньді қуысқа түсетін майдың шығыны ауысады, сондықтан айналу жылдамдығы да өзгереді. Ожаудың біршама бұрышқа бұрылуы енгізуге кедергі (машинаның қозғалысы) және 7 жебе гидроцилиндрдің поршеньдік қуыстарындағы май қысымы азаяды. Шығын реттеуіш реттығыны кері бағытта қозғалады және айналымын баяулатып 6 ожау цилиндрінің поршеньдік қуысына майдың берілуін азайтады.
Егер, ожаудың бұрылуы кезінде жебенің гидроцилиндрінде қысым азаймаса, онда шығын реттеушінің реттығыны шеткі жайға орналасып өзінің басқарушы қуысын ағызғышпен байланыстырады. Бұл жағдайда басқарушы желісінде орналасқан кедергіш босатылған, көлемді тез толтырылуынан сақтайды, реттеуіштің реттығыны серіппенің әсерінен бастапқы онына қайтады және сорғыш желінің қысымын жабады, ал ожаудың айналуы тоқтатылады. Уақыт өте келе реттеуіштің басқарушы қуысында май қысымы көтеріледі, бұл реттығынның реттеуішін қозғалтып, сорғыш пен ожау гидроцилиндрінің поршеньдік қуыстарын байланыстырады, ожауды біршама мөлшерге айналдырады, нәтижесінде процесс қайталанады. Сөйте келгенде, ожау сатылы қозғалысты іске асырады, сол арқылы ожаудың жақсы толтырылуы және таулы массаға енгізілуі қанағаттандырады.
Айналмалы платформа механизмі екі сатылы планетарлық редукторлы төменгі мезетті аксиальды-поршенді гидромоторды іске қосады, ол платформаның айналу жиілігін азайтады және айналу сәтінде көбейтеді.
Гидромотордың шығыс валында сателлиттамен берік орнатылған қатты шуақты тегершік бекітіледі. Сатиллиттер корпустың тиісті тәжімен жоғарғы ішкі тістерге оратылады, олар вал мен жүрісті айналысқа түсіреді.
Валға сателлиттер тобының екінші қатты шуақты тегеріші бекітіледі, ол корпустың тәжінің тістеріне және төменгі ішкі тістеріне оратылады, ол қатты бекітілген вал мен жүрісті қозғалысқа түсіреді, ол тірек-айналмалы қондырғының тәждік тістеріне оратылады, мұнда жағдайда экскаватордың жүрісі барысында пневмокешенді айналмалы қондырғыға қатысты платформаның айналуына ықпал етеді.
Экскаваторға шудан қорғайтын және металдан жасалған кабина орнатылған.
Жоғарғы жақтағы алдыңғы терезе кабинаның шатырына жиналып, осы күйінде бекітілуі мүмкін. Есігі құлпымен жабдықталған. Сол жақтағы сыртық қабырғасында есікті ашық күйінде ұстап тұруға арналған бекітуші бар.
Едені дірілді шеттететін кілеммен қапталған. Кабина арқалығының иілмелі өзгеріп отыратын подрессорлы орындықпен жабдықталған. Экскаватордың құрылымы жұмыс құрал-жабдығын ауыстырудың алуан түрін пайдалануға мүмкіндік береді, оның ішінде: кері күректі шөміш, грейферлік қондырығы, гидробалға, гидраликалық ұашы, бетон ұсатұыш.
Кері (қайтарымды) күрек - экскаватордың жұмыс құрал-жабдығының негізгі түрлерінің бірі болып табылады, ол кең ауқымды жер қазу жұмыстарын орындауға арналған. Кері немесе қайтарымды күрек атқыштан, ұстағыштан, кезекті жұмысгы органнан, ковш приводы механизмінен, гидроцилиндрден, сондай-ақ жоғары қысымды қолғаптардан және құбырлар жүйесінен, гидроцилиндрді экскаватордың гидрожүйесімен біріктіретін жүйелерден тұрады.
ЭО - 4121 экскаваторында үш ағынды насостық агрегат орнатылған, ол дизельдік қозғалтқыш арқылы іске қосылады, ЯМЗ - 250, күштілігі 77кВт (105 аттың күші) айналыс кезінде насос арқылы редукторға беріледі.
Насостық агрегаттың реттелетін екі секциясы және реттелмейтін бір секциясы болады.
Реттелетін насостың тербелетін бұрышында корпусы болады.
Тербелетін бұрыштың құрамына вал, кіреді, ол корпусқа подшипниктермен бекітілген. Валдың соңғы жағындағы насос қақпағы бар манжетпен жабылады. Валдың фланнеці сызбалық басқыштардың шатундары арқылы поршендермен және шиптармен біріктірілген. Поршендер блоктың цилиндрінде еркін қозғалысқа түседі, сұйықтықты адау және соруды реттеуіштер корпусының арналарынан паздары арқылы таратылады. Поршень жүрісінің ауқымы блоктың, валдың, айналы осінің айналысында пайда болған бұрыштар арқылы анықталады. Блоктың сызбалық үстіңгі қабаты таратушымен қатынасқа түседі, ол қарама-қарсы жақтағы реттеуіштің үстіңгі корпусының үстіңгі тіреуішіне жанасады.
Реттеуіш блогы корпусы сатылы поршендерден, саусақтан, бекітушы винттен, бармақты мысқалдан және өкшеліктен, рычаг пен қақпақтан, орындалуына байланысты түрлі кешенді насостардан тұрады.
Поршеньнің кіші диаметрлі қуысы насостың иілмелі арнасымен үнемі байланыста болады, ал поршеньнің үлкен диаметрлі қуысы мысқалдың дросселленетін белдігі арқылы реттеледі. Поршень мен саусақтағы қуыстар арқылы сұйықтықтар ұдайы мысқалдың дросселирленген белдігіне түсіп отырады,
Екі қарымды сатылы мысқал башмак арқылы қысым өлшеуіш болып табылады, содан кейін өкшелік рычагқа әсер етеді, плунжердің немесе қақпақ серіппесінің деталдарына әсер етеді, ол ауыстырымды және сәтті анықтайды. Түрлі деңгеде орындалатын насостардың және насостарды күйіне келтіру әр түрлі тәсілдермен жүзеге асырылуы мүмкін.
Қақпақшада серіппелер бар, ол реттеуішті механикалық күйге келтіруге арналған.
Жұмыс күйіне келтіру сәтін арттыру (серіппенің күшін арттыру) жұмыс көлемінің артуына, насостың қолданылатын сәтін және берілуін көбейтуге ықпал етеді.
Реттеуіш жұмыс көлемін өзгерту арқылы насостың берілу және пайдалану сәтін өзгертуге немесе қолдауға арналған және ол жұмыс қысымымен автоматты түрде, талап етілетін сипаттаманы қамтамасыз ететін басқару жүйесі арқылы да жұмыс істеуі мүмкін.
Реттеуіш төмендегідей тәртіп бойынша жұмыс істейді:
- жұмыс күйіне келтіру мысқал күйнен асып түсетін болса, мысқал саусақтағы дросселдеуші тесік арқылы мысқалды жабады, және арнаның бойындағы канавкалары арқылы цилиндрдің үлкен үңгірді реттеуіштің поршенімен біріктіеді, ол насосқа шығады және номинальды жұмыс көлеміне сәйкес келеді (максимальды);
- мысқалдың жұмыс атқару сәті күйіне келтірудің сәтінен асу барысында мысқал ауыстырылады, жұмыс қысымды үлкен поршен цилиндрін үстіртін өабатпен біріктіреді, ал басқа жағынан насостың шығуы мен поршен цилиндірінің үлкен үстіңгі жазығын ажыратады, нәтижесінде үлкен поршен цилиндірінің үстіңгі қабатының қысымы реттеледі және жұмыс көлемі азаяды;
- жұмыс көлемінің азаю процесі мысқал тарапынан иін азаюы есебінен рычагта тепе-теңдік сақталғанға дейін жүреді;
- жұмыс қысымы төмендеген жағдайда рычагтағы тепе-теңдік мысқал тарапындағы иіндердің көбеюі салдарынан жүзег асырылады; .
Гидробасқаруға қысым беріледі, ол гидротаратқыштардан алынады (магистралдар және гидросызбалар), барлық диапазон бойынша күшті реттеуіштің күйне келтіру жұмыстары орындалады..
Насостың реттеуіш күшінен басқа отсечка (ажырату) қақпақшасы орнатылған. Корпуста арна арқылы жүргізілетін жұмыс қысымы мысқал тореці арқлы беріледі. Қысым артқан кезде қақпақшаның күйі отсечкаға қарай қозғалады және мысқал арқылы қысым гидробасқарудың плунжеріне беріледі, соның нәтижесінде ағызу процесі жүргізеді.
Шестернялы, эксцентрикті поршенді және бұрандалы машиналар өнімділік бойынша реттелмейтін болып орындалады. Және де гидрожетектерде көбінесе сорғылар ретінде пайдаланады. Радиалды поршеньді және аксиальді поршеньді машиналар реттелетін және реттелмейтін болып орындалады.
Өнімділікті реттеу жұмыстық тықсыру көлемін өзгертумен қол жеткізуге болады, ол роторлық айналу жиілігін өзгерту арқылы емес.
Көбінесе бұл машиналар көлемдік реттеуі бар гидрожетектерде сорғы түрінде қолданылады.
Шығарушы элементінің айналдырушы қозғалысы бар гидроқозғалтқыштар (гидроматорларда) көбінесе реттелмейтін аксиальды - поршеньдерде қолданылады.
Гидроберіліс -бұл сорапық гидрожетектің бөлігі, ол жетекші қозғалтқыштан қозғалысты машиналар мен механизмдерге беру үшін арналған. Қарапайым гидроберіліс сорғыдан, гидроқозғалтқыштан және гидрожеліден тұрады. Кейде жүйлерді бір мезгілде бірнеше сорғылар және гидроқозғалтқыштар жұмыс істейді.
Гидроберіліске кіретін сорғымен гидроқозғалтқыштың типіне байланысты, ол көлемдік деп аталуы мүмкін ( егер гидро қозғалтқыш және сорғы көлемдік машиналар). Көлемдік гидро машиналарда энергияның түрленуі жабық көлемде оны мәжбүрлеп өзгерту есебінен жүргізіледі. Бұл машиналардың әсер ету принципі негізінде Паскаль заңы жатыр. Мұндай машинаның қысымы сұйықтың жылдамдығына байланысты емес
Желі жүйесі қозғалтқышының салқындауы өзімен бірге төртқатарлы трубчатый радиаторды көрсетеді, машина рамасының қозғалтқышының алдында орнатылған және қозғалтқыш тартылу жағында бекітілген.
Радиатор өзегінің жоғарғы және төменгі бөлігінде шанашықтар кездеседі, жоғарғы шанашық шлангасымен термостат қорабымен жалғастырылған, төменгісі - су насосымен, салқындатылған сұйықтық радиатор өзегі түтігімен ағады және желдеткіш ауасы ағынымен салқындатылады.
Құралудың ерекшелігі бу-ауалы тығын жүйесінде радиатордың жоғарғы бачогында (күбішік) бу ауалы қақпақша қарастырылған.
Сығымдағыш (поршендік, екіцилиндрлік, бір деңгейлік қысылумен) қозғалтқышта орналасқан және одан клинобелбеулік байланыс арқылы жүргізілген. Ротор білігінің айналу жылдамдығы 2000 обмин болғанда сығымдағыш өндірушілігі 220 ммин тең. Әр жинағыш (әуелік баллондар) сыйымдылығы 43 л-ге тең. Олар қорға және қысылған ауаны салқындатуға арналған.
Аяқтық тежегіш жетегі-пневмомеханикалық, және екі басқыштан, иінтіректер мен тартқыштар жүйесінен, тежегіш краннан, алдыңғы және артқы көпірлердің тежегіш цилиндрінен тұрады.
Тұрақтау жетегіш жетегі-пневматикалық, краннан және екі қосымша цилиндрден тұрады. Екі қосымша цилиндр артқы көпірдің жұмыс тежегішінің цилиндр корпусына жалғанған. Ауа жоқ кезде машинаны буксирлеу үшін пневможүйеде тұрақтау тежегіші болт-соташықтың қозғалуымен тоқталады.
Қауіпсіздікті қамтамасыз ету мен ыңғайлы жұмыс істеу шарттарын құру мақсатында транспортты-жүктемелі машиналарды дистанциялық басқару ұйымдастырылған. Мұндай жүйелер микропроцессордан, радиотаратқыштан, қабылдағыштан, басқару құралынан және транспортты-жүктемелі машиналарға сәйкес құрылғылардан тұрады. Инфрақызыл сәулелердің көмегімен басқарылатын жүйелер өңделініп жатыр.
Рөлдік басқарудың гидровликалық жүйесі жұмысының сипаттамасы.
Электр жетекті және кабелді электроқоректі ПД-2Б кеніштік тиеп-тасымалдаушы машинасы жер асты жұмысында тиеуге және тасымалдауга арналған.оның жұмыстық ауданының ені 2м және биіктігі 2,3м (1-сурет).
Бұл машинага қуаты 30 кВт электроқозғалтқыш, гидрокөлемді беріліс және екі жетекші мостпен жабдықталған.
Машинаның конструкциясы еңбек қорғау және техникалық қауіпсіздік талаптарына сай орындалған.
4 ГИДРОЖҮЙЕСІН ӘЗІРЛНЕУ
4.1 Жалпы сызбаны әзірлеу
ЭО -4121 экскаваторының бірегей гидравликалық жүйесінің жекелеген контурлардан, тұрады, олар экскаватордың дербес бұрштарының бір-бірінен тәуелсіз жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Гидравликалық сызба алты негізгі контурларға бөлінген, олар гидроприводтың жүрісін, гидропривод платформасының айналысын, гидроприводтың тіреуіш-отвалының шығарылуын, гидроприводтың тұтқасын, гидроприводтың атқышы және гидроприводтың ковшының жұмысын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар гидроприводтың рулдык басқаруы және майды салқындатушы гидромотор приводымен біріктірілген сервоприводының екі көмекші контурлары бар.
Жұмыс сұйықтығы гидрожүйеге аксиальдық-поршенды құрылымды насостар арқылы екі реттелетін және бңр реттелмейтін насостар арқыл беріледі.
Құрылымды насостың реттелмейтін секциясы жұмыс сұйықтығын рулдық басқарудың контурына жібереді. Сервопривод контуры НШ - 10 -3 насосының тегершігі арқылы келетін майды салқындатқышпен қоректенеді.
5- Сурет Тістегерішті сорғы.
1,6-Манжет; 2- Өздігінен орнатылатын пошипник; 3- Жетекші тістегеріш; 4- Қаптал; 5- Болт; 7-Тіреу сақинасы; 8- Қақпақ; 9- Пластина. 10- Нығыздағыш сақина; 11- Штифт; 12- Тістегеріш;
Гидротаратушылар золотниктерінің нейтральды орналасуы барысында жұмыс сұйықтығы 9 сорушы фильтрлер арқылы 35 гидробактан 19 құрылымды насостар арқылы беріледі, құбыр бойынша 11 гидротаратушылардың атқышты-ағызатын секцияларына барады және ағызылатын арналар арқылы сыртқа ағып шығатын арналардың плититасына түседі. Ол содан кейін құйылмалы магистральдар және май салқындататын 43 калорифер қондырғысына барады, онда жұмыс сұйықтығының ағынын салқындату ауа ағынының арқылы жүзеге асырылады, ол автономды желдеткішпен жасалады. Содан кейін жұмыс сұйықтығы тазалану үшін фильтрге және гидробакка түседі.
11 гидротаратушының кез келген жұмысшы секциясын қосы барысында ағындар қақпашалар арқылы ИЛИ реттелетін секциялардың тербелетін бұрыштары арқылы реттеуішке түседі, ол насостық агрегаттан жұмыс қалдықтарын толық шығару үшін қажет.
Гидравликалық жүйе жұмысын толық сипаттау үшін жекелеген бұрыштардың жұмысын қарастырған жөн. Экскаватор жүрісінің гидроприводы:
Басқару тұтқасы қосылғанда жұмыс сұйықтығының 13 ағыны гидролтаратушының жүрісінің секция золотнигінің ұңғылына түсіп, оны араластырады. Осы мезетте басқарушы ағын ИЛИ қақпақшасы арқылы а, б, и секцияларына түседі және секция құйылмалы арнасын бітейді. Жұмыс сұйықтығы реттелуші үш секциясына түседі. Жұмыс сұйықтығы реттелетін секцияның 19 құрылымды насосқа 11 гидротаратушыға Ход секциясының золотнигі арқылы жіберіліп, орталық коллекторға 45 озуға қарсы 34 қақпақшамен 22 гидромоторға барады.
Экскаватордың өздігінен жүріп кетуіне жол бермес үшін еңіске қарай жүру барысында гидромотордың жүрісіне 22 озуға қарсы 34 гидроқақпақша орнатылады (6- сурет),
6- сурет
1,14- Болт; 2,15- Шайба; 3,13- Қақпақ; 4,6- Сақина; 5- Шарик; 7- Реттығын, 8- Қаптал; 9,11- Тірек серіппесі; 10- Серіппе; 12- Сақина 16- Құйғыш қақпақша; 17- Затлушка;
Олар жұмыс сұйықтығының ағын көлемін реттейді, экскаватор қозғалысының жылдамдығының өсуіне және гидромотордың жүрісінен озып үдерісін басқаруға кедергі жасамайды.
Гидропривод платформасының айналысы:
Реттығын тұтқасын қосу барысында 5 блоктың 16 басқаруышысы басқарушы ағынның сұйықтықтың сәйкес золотниктің ұңғылына келеді, Платформа айналысының 11 гидротаратушы секциясы жұымс істейді және ол оны араластырады. Бір мезетте басқарушы ағынын ИЛИ қақпақшалары арқылы а, б, и ұңғымаларының атқышты-құйылмалы секциясының (сақтандырғыш қақпақшалары) 3 бөлігіне түседі.
7- сурет. Қақпақша.
1- Қаптал; 2,5- Сақина; 3,6- Втулка; 4- Заглушка; 7- Шарик; 8-Шайба;9-Штутцер;
Соның нәтижесінде золотник ауысады, сөйтіп секцияда құйылмалы арна жабылады. Жұмыс сұйықтығы реттелетін секциядан 19 құрылымды насостан золотник секция арқылы Платформа айналмасының біріне келеді, ол 25 гидромотордың платформалы айналмалы жазықтығына өтеді. Жұмыс жүргізу барысында жұмыс сұйықтығы 25 гидромотор золотнигінің Платформа айналысы секциясы арқылы 11 гидротаратушы плитасының құйылмалы арнасына, 43 калориферлі майды салқындатқыш қондырғысына (14 сурет), фильтрге және одан ары қарай 35 гидробакка түседі. 25 гидробак сақтандырғыш қақпақшаларын артық салмақ түсуден қорғайды, жұмыс сұйықтықты құйылмалы ұңғыманың қысымды жазықтығына ағызады. Қақпақшалар блоктағы 41 қақпақшалардың гидромотор айналмасында бекітіліеді. Сорғылы сұйықтық жетек құрамына сұйықтық берілістер, сұйықтықаппараттар, жұмысшы сұйықтық кондиционері, сұйықтық ыдыс және сұйықтық желілер кіреді. Сұйықтық беріліс - жетектік қозғалтқыштан машиналарға механизмдерге қозғалыс беруге арналған сорғының сұйықтық берілістің бөлігі. Қарапайым сұйықтық беріліс сорғыдан, сұйықтық қозғалтқыштан және сұйықтық желілерден тұрады. Сұйықтықаппараттар жұмысшы сұйықтардың ағым параметрлерін (қысым шығыны) сонымен қатар сұйықтық ағымның бағытын өзгерту немесе оны бір қалыпта ұстау үшін қолданылады. Сұйықтықаппараттар сұйықтық автоматтандырудың құрамдық элементі.
8- сурет. Май салқындатқыш
Номиналь жұмысшы сұықтың шығыны- 320 лмин, максимальды- 450лмин.2.Жұмысшы сұйықтың максимальды қысымы- 1,2мПа. 3- Айналу жиілігі- 2400мПа.
Гидромотор жазықтықтарының біреуінде жұмыс сұйықтығының қызып кетуі болған жағдайда құйылмалы магистралға қанықтырмалы қақпақша арқылы келеді, ол 11 гидробөлгіш платформасының айналмалы секциясының кіріктіріледі.
Платформа айналысының қосу үшін тұтқаның басқа жағынан 16 блокты және 6 золотникты басу қажет. Гидроприводтағы жүріп жатқан үдерістер жоғарыда сипатталған жүйелермен бірдей болып келеді.
Гидропривод тіреуіш-отвалының шығарылымы.
Басқару блогының 10 реттығынды басқанда сұйықтың басқарушы ағыны 11 гидробөлгіш Тіреуіш-отвал шығарылымы жұмыс секциясының сәйкес золотнигінің ұңғылына түсіп, оны араластырады. Бір мезетте басқарушы ағын ИЛИ д, е, и қақпақшаларының блогы арқылы 3 тіреуішті-құйылмалы золотник секциясына түседі (сақтандырғыш қақпақшалары), оны араластырады, соның нәтижесінде секцияның құйылмалы арнасы жабылады. Реттелетін секцияның содан кейін 30 гидроқұлпы арқылы Гидроцицлиндрлі пршньді жібереді. Нәтижесінде отвал түсіріледі. Үшкір жазықтықтағы жұмыс сұйықтығы 44 орталық коллекторы арқылы жұмыс сұйықтығы 19 құрылымды насостың Тіреуіш-отвал шығарылымының 44 орталық коллекторына Тіреуіш-отвал шығарылымы секциясының золотнигіне, гидротаратушы плитаның құйылмалы арнасына, калорифер май салқындатушы қондырғыға және гидробактағы фильтрге келіп түседі.
9-Сурет Гидроқұлып
Штутцер; 2,3-Қаптал; 4-Тығын 5- Серіппе; 6- Қақпақша; 7- Поршень; 8- Сақина
.
Көтеру - шығарымды тіреуіштегі пневмогидравликалық қақпақшадағы түсірілім (тұрақты тежегіште). Сонымен, тұрақты тежегіші қосылып тұрған кездегі сығылған ауа қысымы пневмогидравликалық қақпақшаға келтіріледі және оның ауыстырып қосады. Жұмыс сұйықтығы пневмогидравликалық қақпақшаға, гидроқұлпыға гидроцилиндрлі шығарылымды тіреуішке бір мезетте түседі.
4.2. Тау машиналарының гидрожүйелеріне арналған жұмыс сұйықтықтарын таңдау.
Гидрожүйедегі жұмыс сұйықтығы бірнеше функцияны атқарады, ол жұмыс істейтін детальдардың майлаушысы және энергия көзі болып табылады. Гидрожүйенің жұмыс сұйықтығы оның құрамындағы барлық қондырғыларды біріктіреді және гидрожүйе элементтерінің негізгілерінің бірі болып табылады, жан-жақты функцияларды атқарады, температураның, жылдамдықтығ және қысымның өзгеруіне байланысты ықпалға ұшырайды.
Біз жұмыс сұйықтығын таңдау барысында гидрожүйе жұмысы көрсеткішінің мәліметтерін кешенді түрде қарастырып, оны басшылыққа аламыз: ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Бұл дипломдық жобада техникалық шартқа сәйкес ЭО-4121 бір шөмішті зкскаваторға модернизация жасалады.
ЭО-4121 бір шөмішті экскаваторды пайдалану ережесі, техникалық сипаттамасы, паспорттық көрсеткіштері, жүйені майлау жұмысы, аспалы бесік сұйықтық жүйесінің жұмысы толық қарастырылады.
Festo Didactic компаниясының Fluid Sim бағдарламасы арқылы жетектің жұмысы ізделінді.
ЭО-4121 бір шөмішті экскаватор жүйесін жақсарту, оны күту және пайдалануды жетілдіру жұмыстары жүргізіледі Экскаватордың жұмысының экономикалық тиімділігі бағаланды.
АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте соответствии с техническим заданием проведена модернизация в системах гидропривода одно ковшного экскаватора ЭО-4121 Проведено исследование работы гидросистемы с помощью программного комплекса Fluid Sim компании Фесто дидактик.
Разработаны мероприятия по улучшению подвесной люльки, эксплуатации и обслуживанию гидросистемы одно ковшного экскаватора ЭО-4121
Выполнена оценка экономической эффективности работы самоходного полка.
ANNOTATION
In according with technical task in diploma project were made pendant cradle modernization of hydraulic systems of hydraulic dredge ЭО-4121.
Hydraulic system exploitation and server measures were seeing of patent research were made of for analyze hydraulic distributor. The researches of hydraulic system were made with software product of FESTO-didactic Company "Fluid Sim".
Economical research were made for analyze economical affectivity of . hydraulic dredge ЭО-4121
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1. Аналитикалық сараптама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
2. ЕО - 4121 гидравликалық экскаваторын жетілдірудің техникалық міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
3. ЭО - 4121 гидравликалық экскаваторының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
4. Гидропривод жүйесін әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
4.1. Жалпы сызба әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27
4.2. Желі элементтерін таңдау және есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..43
5. Экскаватор жүрісінің гидропривод жүйесін жетілдіру ... ... ... ... ... ... ...53
6. Құбырларды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...58
7. ЭО - 4121 экскаваторының гидропривод жүйесіне қызмет көрсету және пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
8. Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..66
9.Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .87
10Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 97
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының тау-кен саласында сұйықпен жұмыс істейтін жетектер кеңінен таралған, сонымен қатар ауыл шаруашылығында, жеңіл өнеркәсіпте, машина жасауда және тағы да басқа салаларында кеңінен қолданыс тапты.
Сұйықтық жетектің артықшылығы:
түсетін салмақтың талаптарына сәйкес, жетекші қозғалтқыштың
механикалық сипаттамаларын әмбебап түрлендіру мүмкіндігі;
басқарудың қарапайымдылығы және автоматтандыру мүмкіндігі;
артық салмақтан қорғаудың қарапайымдылығы;
шыға беріс жылдамдығын кең ауқымда, байыппен реттеу мүмкіндігі;
жетек массасының бірлігіне шаққандағы берілетін қуаттың
жоғарлығы;
- жұмыстық сұйық ретінде минералды майларды қолданған жағдайдағы үйкеліс жұптарының сенімді майлануы.
Сұйықтық жетектің кемшілігі:
жұмыстық сұйықтың көп шығыны, әсіресе, жоғары қысымда;
- жұмыстық сұйықтың қатты қызу салдарынан арнайы салқындатқыштар және қызудан қорғағыш құралдар қолдануға тура келеді;
- жұмыстық сұйыққа қ ойылатын қатаң талаптар және жүйені ауадан
қорғау;
өртке қауіптілігі.
Сорғылы сұйықтық жетек құрамына сұйықтық берілістер, сұйықтықаппараттар, жұмысшы сұйықтық кондиционері, сұйықтық ыдыс және сұйықтық желілер кіреді. Сұйықтық беріліс - жетектік қозғалтқыштан машиналарға механизмдерге қозғалыс беруге арналған сорғының сұйықтық берілістің бөлігі. Қарапайым сұйықтық беріліс сорғыдан, сұйықтық қозғалтқыштан және сұйықтық желілерден тұрады. Сұйықтықаппараттар жұмысшы сұйықтардың ағым параметрлерін (қысым шығыны) сонымен қатар сұйықтық ағымның бағытын өзгерту немесе оны бір қалыпта ұстау үшін қолданылады. Сұйықтықаппараттар сұйықтық автоматтандырудың құрамдық элементі болып табылады. Машиналарда қолданылатын сұйықтық жетек сұйықтық автоматтандыру құрылғылары сұйықтықаппаратура машина үрдістерін рационалды автоматтандыруды қамтамассыз етедІ.
Диплом жобасы инженерлік даярлықтың соңғы кезеңінде аса маңызды орын алады, жүрісті гидравликалық экскаватор гидропневмоприводы жұмысының нақты, түбегейлі, гидравликалық сызба материалы екінші өндірістік тәжірибеден өту барысында жиналды.
Технологиялық машиналадың гидропневматикалық құрал- жабдықтарын жөндеумен айналысатын өндірістік бірлестік экскаваторға техникалық қызмет көрсету, оны майлау жұмыстары бойынша сипаттама және оның паспорттық мәліметтерін, пайдалану нұсқаулығын және техникалық сипаттамасын ұсынды. Сонымен қатар диплом жұмысының негізіг болып табылатын қызмет көрсету мен жұмыс барысындағы қауіпсіздік шаралары туралы мәліметтерді, экскаваторды басқару, механизмдердің жұмыс істеу ұстанымы мен құрылымы туралы да мәліметтерді ұсынды.
Диплом жұмысын орындау барысында ЭО - 4121 гидравликалық гусенистік экскаваторының гидроприводы жүйесін пайдалану және жоспарлаау саласындағы практикалық білім, сондай - ақ 050724-Технологиялық машиналар мен жабдықтар мамандығы бойынша қызмет атқаратын инженер - мамандар үшін база болып табылатын арнайы және жаратылыстану ғылыми пәндерінің дәйекті материалдары пайдаланылды.
Қазақстан Республикасында тау-кен саласында сұйықпен жұмыс істейтін кеңінен тараған .Осыдан басқа өндірістерде, соның ішінде ауыл шаруашылығында, жеңіл өнеркәсіпте, сүт өндіру саласында, машина жасауда және тағы басқа салаларында кеңінен қолданыс тапты. Сырттан келіп сұйықпен жұмыс істейтін жабдықтарды дамытып келе жатқан Фесто және т.б. Ханза-флекс және т.б фирмалар Қазақстанға қосып отырған үлесі зор.
1 АНАЛИТИКАЛЫҚ ШОЛУ
Гидравликалық привод түрлі мақсатта пайдаланылатын техникалық машиналарда кеңінен қолданылады. Оның негізгі басымдығы жұмыс органдары қозғалысының тепе - теңдігі және үйлесімділігі, ауысымдық қатынастарды алу мүмкіндігі, қайтарымды - айналмалы, қайтарымды - кірісті айналмалы қозғалыс жасалуының қарапайымдылығы болып табылады. Инерцияның аздығы тез әрі тиімді реверциялауды және кең ауқымды жылдамдықтың сатылы реттелу мүмкіндігін, негізгі элементтердің бірегейленуі мен стандартталуының жеңілдігін, гидро құрал - жабдықтарының аз габариттын және кышкентай массасын, пайдалы әрекеттің жоғары коэффицентін және т.т. қамтамасыз етеді. Гидроприводтың басымдығына сақтандырғыш қондырғыларының жоғары сенімділігі және қарапайымдылығын, басқару тетіктерінің жоғары жылдамдығын жатқызуға болады. Сонымен қатар басқару мен реттеудің жеңілдігі, құрал - жабдықтың өзін - өзі майлауын да атап көрсетуге болады.
Аталған басымдықтар мен ерекшеліктер гидроприводтың өздігінен жүретін тау машиналарының барлық 90 пайызының дерлік негізіне айналуына ықпал етті: эксваваторлар, бульдозерлер, бұрғылау станкалары және т.б.
Қазіргі таңда көптеген техникалық машиналар және басқа да гидрофицировалық қондырғылар типтік гидравликалық сызбалар негізінже әзірленген, өндірістік тәжірибеде сынақтан өткізілген және пайдалану барысында өзінің тиімділігін әрі сенімділігін көрсетті.
Алайда, тәжірибенің көрсетуінше, аталған сызбаларда нақты гидрофицировалық қондырғының жұмыс істеу өзгешелігі ескерілмейді және гидроқондырғының элементтік базасының жылдам даму үдерісі көрсетілмейді.
Қазіргі таңда гидрожүйелерді жобалау барысында гидрожүйелерге қойылатын жалпы талаптар нақтыланып, қалыптасқан, олар төмендегідей:
Гидроқозғалтқыштардың біркелкі және тең дәрежеде жұмыс жасауын олардың орнатылған орнындағы бекітілуі;
Қысқаша ұзындықтағы және салалы құбырды жобалау барысында құбыр шығынын сақтау, машинаның массасын азайтылуы. Гидрожүйенің өндірісі технологиясын қысқарту және динамикалық сипаттамасын жақсарту;
Гидроқондырғыларды арналардағы қысым шығынын барынша азайта отырып жоспарлау, ол үшін өту тесіктерінің ауқымы, құбыр жүргізілетін алаңның ауқымымен бірде болуы тиіс, сонымен қатар айналманың саны аз болуы тиіс;
Гидроқозғалтқыштардың шығу үзбесі жылдамдығы тепе - тең болуы тиіс, гидравликалық соққылар және шумдар (айқайлар, дыбыстар), осы мақсатта қысымның дірілін сөндіргіштер (қатты дыбыстарды сөндіргіштер), дозаторлар, антикавитациондық қондырғылар қарастырылуы тиіс;
Коэффиценті жоғары гидрожүйелерде реттеуші сорғы қысымының төмендігін пайдалану, ал қажет болған жағдайда реттелетін гидромоторларды пайдалану;
Өктем гидросызықтарда бірінші және екінші сақтандырғыш қақпақшаларды қарастыру, олар жүк тасымалдау барысында жүктеменің қарқынын төмендету үшін қажет;
Гидроприводтарға гидравликалық қондырғы орнату қажет, олар құбыр автоматты түрде үзілген жағдайда сорғыш жүйедегі насосты өшіреді, бірінші қозғалтқыштың жұмысын тоқтатады, жұмыс сұйықтығының гидробактан шығарылуына жол бермейді;
Гидрожүйелерді бақылап отыру қажет, гидроқозғалтқыш бір мезетте іске қосылғанда олардың әрқасысының жұмысы бір біріне кедергі келтірмеуі тиіс;
Сорғыдан тыс автоматты түрдет ауа шығаратын қақпақшалар орнату қажет, оны гидроприводтың жоғарғы жағына орнату қажет, сонда ол кавитацияны біршама төмендетіп, гидроприводтың динамикасын (қарқынын) жақсартады;
Сүзгіш қондырғылар жүйесін және магниттік тығындарды қолдану, тұйық аймақтар көлемін азайтуға ұмтылу, мұнда жұмыс сұйықтығы фильтрацияға ұшырамайды;
Жұмыс істеу тәртібі ауыр және ашық ауада пайдаланылатын жұмыс сұйықтығы бар жылу алмастырғыш қондырғыдағы гидроприводтарды жобалау, ол жіберілу алдында автоматты түрде жылынады және пайдалану барысында жұмыс сұйықтығы салқындады. Қазіргі заманғы сұйықтықтар олар қойылатын барлық талаптарға жауап береді.
Қазіргі таңдағы гидрожетектер гидравликалық құрал жабдықтардың төмендегіде түрлері қолданылады:
Көлемді гидромашиналар (сорғылар, гидромоторлар, гидроцилиндрлер, мезеттік гидроцилиндрлер);
Гидравликалық аппаратура (бағытаушы және реттеуші);
Кондиционерлер (гидробактар, гидроаккумуляторлар, сүзгіштер, жылу ауыстырғыштар, дегазаторлар);
Көмекші (қосалқы) гидроқондырғылар: құбырлар, қолғаптар, біріктіруші арматура, айналмалы біріктірулер, ауа шығаратын қақпақшалар, эжекторлар, қысым өлшейтін құралдар, сұйықтық деңгейінің шығын температурасы, валдың айналу жиілігі, айналмалы мезеттік және басқалар. Гидрожүйелердің тиімді жұмыс істеуі үшін құбырлар мен біріктіруші арматуралардың маңызы өте зор.
Гидроприводтарға гидравликалық қондырғы орнату қажет, олар құбыр автоматты түрде үзілген жағдайда сорғыш жүйедегі насосты өшіреді, бірінші қозғалтқыштың жұмысын тоқтатады, жұмыс сұйықтығының гидробактан шығарылуына жол бермейді.
Кен өндірісінде өздігінен жүретін шөмішті тиеп тасымалдайтын машиналар көп тараған. Олар ауалы дөңгелекті тиеп тасымалдау және тиеу, тасымалдау және тау жыныстарын түсіру жұмыстарын механикаландырады. Әр-түрлі жүк-тасымал машиналар болып (алдында немесе қапталында шөмішті жүк тиеу құрылғысы бар) тау-кен өнімдерін жүктеу орнына тасымалдайтын, алдында немесе қапталында шөмішті жүк тиеу құрылғы бар машиналарды айтады. Бұл типтегі машинаның ерекшелігі - үлкен көлемді шөміш.Тиеп-тасымалдау машиналары пайдаланудың жоғары сапалы қазіргі машиналардың бірі болып табылады. Машинаның сенімді ұзақ жұмысы тек оның құрылымын білу шартты, оларды дұрыс пайдалану және қазіргі техникалық күтімі кезінде ғана қамтамасыз етілуі мүмкін.
ЭО-4121 типті машиналар шөміштің фронтальді немесе шеткі жақтан жүк түсіруін қамтамасыз етеді, ал ЭО-4121 типті машина шөміштің тек қана артқы жақтан жүк түсіруді береді. Машиналардың ішіне ауа толтырылған шиналық (пневмошиналық) қадамы болады. Машина жетегі электірлік, дизельдік және пневматикалық болуы мүмкін. Транспортты- тасымалдаушы машиналардың артықшылықтары: жүк көтеруді жүзеге асырады, бір машинаны транспорттау және жүк түсіруі, олардың көмекші үрдістерде де қолданылуы, жол орнату, қосымша жүктерді әкелу.
Гидроцилиндрді әртүрлі бағыттағы техникалық машиналарда кеңінен қолданылады. Гидроцилиндрің басты артықшылығы жұмыстық органның қозғалысының бірін бір тектілігі жоғары берілісте жұмыс істеу мүмкіндгі инерция сәтінің кішілігі жоғары және әсерлі кері бағыттылықпен қамтамасыз ету, көлемдік диапозондағы жылдамдықты басқарудың сатысындағы басты әлементтерді стандарттау және жүйелеу жеңілдігі сұйықтық қондырғылардың кіші салмақтылығы және габариттілігі пайдалы әсер коэффицентінің жоғарылығы және басқалар. Гидроцилиндрдің артықшылығына қарқынды басқару командасының жоғары жылдамдықта орындалуы сақтандырғыш құрылғының жоғары сенімділігі және қарапайымдылығы басқарумен реттеудің жеңілдігі қондырғылардың өзіндік майлау жұйесінің барлығын жатқызуға болады.
Гидравликалық қондырғылардың гидрожетегінде құбырлық өткізгіштің үзілу кезінде гидросорғыны сорушы желісінің автоматты өшуін, негізгі қозғалтқыштар кеңінен қолданыс тапты, кейінірек пластиналы және радиалды-поршенді сораптар.
Сұйықтық ағу бағытын өзгерту үшін қазіргі уақытта бағыттаушы және зерттеуші гидравликалық құрылғылардың көп түрлері қоланылады;
Гидробөлшектер кері қақпақшылар, гидроқұрыптар, сатылынатын гидроқақпақшылар, уақыт ұстап тұрушы гидроқақпақшылар, сервобасқарушы блоктар логикалық гидроқақпақшылар.
ЭО-4121 ГИДРОВЛИКАЛЫҚ ЭКСКАВАТОРЫНЫҢ
СИПАТТАМАСЫ
Бір ковышты ЭО - 4121 экскаваторы көп мақсатты жер қазушы машина, ол ауқымды қазан шұңқырларды, траншеяларды, 1 және 4 санатты топырақты арналарды қазуға, сусымалы материалдарды арту мен түсіруге, көпіршікті жартасты және мұздатылған топырақты тиеуге, сонымен қатар өндірістік, қалалық, ауылдық жерлердегі жұмыстарға, көлік және мелиоративтік құрылыстарға арналған.
Экскаватор қоршаған орта ауасының -40 +50 температурасы көлемінде жұмыс істеу қабілетін сақтады.
Экскаватордың құрылымы қызмет көрсетудің барынша ыңғайлығын қамтамасыз етеді. Барлық негізгі және көмекші операциялар механикаландырылған. Оператордың кабинасы шаң мен қатты шудан қорғауды қамтамасыз етеді, бұл оның жұмысының барынша жайлы болуына ықпал етеді. Кабинаға кондиционер орнатылған, ал қыс кезінде жұмыс істеу қолайлы болуы үшін жылыту жүйесі де бар. Қозғалтқыш электростартер арқылы іске қосылады және іске қосылу алдындағы қызудың автономды жүйесі бар. Көтеру ричагы көтеру ричагының басты элементі қалың болат табақшалардан дәнекерленген конструкция түрінде орындалған. Бұл жоғары беріктікті және конструкцияның оңайтылған қамтамасыз ету үшін жасалған. Оның механизмін оңайлату үшін тиеу механизмі шөмішті тікелей цилиндрмен кеңейтуге болатындай констукцияланған, сонымен бірге әрбір цилиндр қажетті жүккөтергішті және қазу күшін қамтамасыз ету.
1 кесте
ЭО-4121 гидравликалық экскаваторының жетілдірудің техникалық міндеттері
Көрсеткіш
Орындалуға тиіс өзгерістер
1 Қозғалтқыштың күштілігі, кВт
77
2 Ковтың сыйымдылығы
0,8
3 Қозғалтқыш валының айналу жиілігі
2200
4 Сервоқысымды басқару жүйесіндегі қысым, МПа
2,5
6 Гидрожүйедегі қысым, МПа
28,0
7 Оқтың көтерілу уақыты,
3,6
8 Оқтың жіберілу уақыты,
2,5
9 Пневможүйедегі қысым
0,6
10 Оқтың тең дәрежеде көтерілуі
Поршенді жазықтықтардың бірігуімен, гидроцилиндрді қолғаптардың жоғары қысымы қамтамасыз етіледі
11 Жүйе бұрыштарының бірігуі
Құбыр арқылы және төменгі қысымды қолғаптармен жүзеге асырылады
12 Жүйелерді артық салмақ түсуден сақтандыру
Сақтандырғыш қалпақшалармен іске асырылады
13 Жұмыс сұйықтығының кинематикалық
30.10 -6
Бір ковышты ЭО - 4121 экскаваторы (1-сурет) төмендегідей жүйелерден және негізгі бөліктерден тұрады: гусенистік жүріс қондырғысы, айналмалы платформа, жұмыс құрал-жабдығы, гидравликалық жүйе, пневмобасқарушы жүйе, электр құралы.
Экскаватордың тірек-айналмалы қондырғысы ретінде (2-сурет) ішкі бекітілім тістері бар дөңгелек типті бір қатарлы айналмалы тіреуіш пайдаланылған. Шөміш табақшалы болаттан дәнекерленген конструкция түрінде орындалады, шөміштің алдынғы және төменгі біліктерінің бүйір жиектері үшін өте берік табақшалы болатты қолданады. Шөміштің кесетін жиегінің пішіні үшбұрышты тәріздес: Валға сателлиттер тобының екінші қатты шуақты тегеріші бекітіледі, ол корпустың тәжінің тістеріне және төменгі ішкі тістеріне оратылады, ол қатты бекітілген вал мен жүрісті қозғалысқа түсіреді, ол тірек-айналмалы қондырғының тәждік тістеріне оратылады, мұнда жағдайда экскаватордың жүрісі барысында пневмокешенді айналмалы қондырғыға қатысты платформаның айналуына ықпал етеді.
Рольдік басқару механизмі орбиталы роликтің көмегімен артқа жартылай раманы бұрылуын басқару жүйесіне жатады. Және де операторға машинаның алға немесе артқа қозғалысына қарамастан қай жаққа бұру керек.
2-Сурет Тірек- бұрушы құрылғы.
1-Бұру платформасы; 2- Тісті венец; 3,8- Болтар; 4- Цилиндрлі ролик;5- Верхнаяя полуобойма; 6- Комплект прокладок, 7- Нижнаяя полуобойма; 9- Манжет;10- Жүріс қапталы; 11- Майлағыш;
Тіреуіш жоғарғы және төменгі жартылай қоршағыштан, сондай - ақ тісті бекіткіштен тұрады, оның үстінгі қабаты цилиндрлік роликтер үшін тербеліс жолы болып табылады (қоршағышта екі жол бар, ал жартылай қоршағышта бір жол бар).
Экскаваторға ол жүру қабырғасына бұрандалармен біріктіріледі, ал жартыбұрыштар бір біріне және айналмалы платформаға бекітіледі, соның нәтижесінде платформа қабырғасына қатыссыз кез келген бұрышқа айналу мүмкіндігіне ие болады. Жартыбұрыштар арасына төсеніш кешені бекітіледі.
Роликтер мен тербеліс жолдарын майлау тіреуіштіің цилиндрлі үстіңгі қабатына бойынша тең дәрежеде бекітілген қаттама-майлауыштар арқылы жүзеге асырылады.
Май ағып кетпеуі үшін тәждер мен жартыбұрыштар арасына манжеттер орнатылады.
3- Сурет. Беріліс қорабы.
1-Фланец;2-Білік жартылай жалғастырғыш;3,16-Манжет; 4,8,11,18,20,23,25- Подшипниктер; 5- Гидромотор; 6,28- Қаптал; 7,9,19,24,26- Тістегеріш; 10- Білік тістегеріші; 12,17,29- Қақпақ; 13- Шкивті тежеуіш; 14- Тежеуіш қалып; 15- Папец; 21,27- Жартылай жалғастырғыш; 22- Білік;
Ауыстырғышты өзгерту қорапшалары көпірге апаратын гидромотордың айналмалы мезетін белгілеуге арналған, ауыстырғыштардың қосылып-ажыратылуы, алдыңғы мосттың қосылуы және ажыратылуы, экскаватордың қозғалысы өздігінен жүзеге асырылмауы үшін қажет.
АӨҚ құрамына төмендегілер кіреді: гидрометр, екі сатылы тісті ауыстырғыш, ауыстырғышты қосу-өшіру механизмі, тұрақты тежегіш. Экскаватордың мостарында пневматикалық колодтық тежегіштер пайдаланылған. АӨҚ істен шығуына жол бермеу үшін ауыстырғыштарды қос және ажырату тек экскаватор толық тоқтаған жағдайда ғана жүзеге асырылады.
Дөңгелектердің айналуын басқару механизмінің құрамына рычаг, көлденең және ұзынша тіреуіштер, олар экскаватор өздігінен қозғалуы барысында және тіреуіш арқылы сүйрету барысында бұрылыстарды қамтамасыз етеді.
Шөміш табақшалы болаттан дәнекерленген конструкция түрінде орындалады, шөміштің алдынғы және төменгі біліктерінің бүйір жиектері үшін өте берік табақшалы болатты қолданады. Шөміштің кесетін жиегінің пішіні үшбұрышты тәріздес:
Шөміштің өлшемдері шамалап 15000 мм X 2100 мм X 2300 мм, бұл шахталық оқпанда тасымалдау мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін жасалынған.
Екі НШ-98 тістегерішті насостары дизель қозғалтқыштан келтіріледі және 100 кгссм2 номинальды жұмыстық қысым кезінде 1500 айнмин ротордың айналу жылдамдығында өнімділігін 300 лмин дейін дамыта алады. Жебелер мен ожау бұрылуымен лайықты 4 үлестіруші мысқалдарының қосылуын басқарады; сонымен қатар сорғыштардың майы гидроцилиндрлерге лайықты жұмыстық қуысқа түседі, ал жұмыс істемейтіндерден - бакқа ағызылады. Жебемен басқару мысқылын қосу кезінде сорғыштардың қысым желілері және поршеньді және соташықтық цилиндрдің қуыстары ағызғышпен байланысқан, сондықтан жебе сыртқы күштердің әсерінен көтерілу немесе төмендеу мүмкіндігін алады.
Жебелер мен ожау бұрылуымен лайықты 4 үлестіруші мысқалдарының қосылуын басқарады; сонымен қатар сорғыштардың майы гидроцилиндрлерге лайықты жұмыстық қуысқа түседі, ал жұмыс істемейтіндерден - бакқа ағызылады. Жебемен басқару мысқылын қосу кезінде сорғыштардың қысым желілері және поршеньді және соташықтық цилиндрдің қуыстары ағызғышпен байланысқан, сондықтан жебе сыртқы күштердің әсерінен көтерілу немесе төмендеу мүмкіндігін алады, басқару жүйесіне меңгеріктік механизм, бөлгіш, керіқимыл механизмі, гидроқұлыптары бар айналым цилиндрлері, бақылау қондырғысы, майлы сорғы, фильтрі бар майлы бак пен құбыржол кіреді. Айналымды басқарудың гидрокинематикалық. Күштік цилиндрлер артқы жарты жақтауының алдыңғыға қатысты айналыммен қамтамасыз етеді.Ожаудың бұрылуы кезінде жебенің гидроцилиндрінде қысым азаймаса, онда шығын реттеушінің реттығыны шеткі жайға орналасып өзінің басқарушы қуысын ағызғышпен байланыстырады. Бұл жағдайда басқарушы желісінде орналасқан кедергіш босатылған, көлемді тез толтырылуынан сақтайды, реттеуіштің реттығыны серіппенің әсерінен бастапқы онына қайтады және сорғыш желінің қысымын жабады, ал ожаудың айналуы тоқтатылады, бұл реттығынның реттеуішін қозғалтып, сорғыш пен ожау гидроцилиндрінің поршеньдік қуыстарын байланыстырады, ожауды біршама мөлшерге айналдырады, нәтижесінде процесс қайталанады.
Көтеру ричагы көтеру ричагының басты элементі қалың болат табақшалардан дәнекерленген конструкция түрінде орындалған. Бұл жоғары беріктікті және конструкцияның оңайтылған қамтамасыз ету үшін жасалған. Оның механизмін оңайлату үшін тиеу механизмі шөмішті тікелей цилиндрмен кеңейтуге болатындай констукцияланған, сонымен бірге әрбір цилиндр қажетті жүккөтергішті және қазу күшін қамтамасыз ету үшін жеткілікті жұмыстық көлеммен жасалынған.
ЭО-4121 иеп-тасымалдау машинасы пайдаланудың жоғары сапалы қазіргі машиналардың бірі болып табылады. Машинаның сенімді ұзақ жұмысы тек оның құрылымын білу шартты, оларды дұрыс пайдалану және қазіргі техникалық күтімі кезінде ғана қамтамасыз етілуі мүмкін. Тиеп-жеткізу машинасының тек қана оның сипаттамасын шектерінде ауысымдық жұмыстық мүшелерін, олардың арналуына сәйкес қолдануды пайдалану керек .
Ауалық дөңгелектің жүрістегі дизельді жетекпен ЭО-4121 тиеп жеткізу машинасын жер астына үйілген тау-кен массасын тиеу, тасымалдау және түсіру операцияларын орындауға арналған. ЭО-4121 тиеп-тасымалдағыш машинаны пайдалану аймағы-тазарту және ұңғылау кен жарларында тиеп-тасымалдау операцияларын өндіру биіктігі 2,5м аспайды, жүру бағытындағы трассаның құлау бұрышы 20 градусқа дейін және бойлама бұрышы 12 градусқа дейін. Бұл кезде қоршаған ортаның салыстырмалы ылғалдылығын 90co-ға дейін. Кен қазбасының қабысуы машинаның бұрылуын, ал кен қазбасының қимасы жер асты кеніштерінде өздігінен жабдықтарды қолдану қауіпсіздігі бойынша анықталатын қазбаның қабырғаларымен машиналары аралығындағы қажетті саңылаулары қамтамасыз етуі тиіс.
ЭО-4121 модельді тиеп-тасымалдау машинасын жеткізу және түсіру операциялары мен тау кен массасының тиеуін біріктіретін өзіндік комбинарлық машинаны көрсетеді, ол күші қуаты кеніштік кенжарларын өңдеу кезінде машиналарды қолданудың жоғары техникалық-экономикалық көрсеткіштерін қамтамасыз етеді.
Машинамен тау кен массасын жеткізудің ұтымды ұзындығы 100м аспайды, одан басқа тасымалдау құралдарына түсіруге рұқсат беріледі.
ЭО-4121 модельді тиеп-тасымалдау машинасы қазіргі заманғы машинасы болып табылады. Пайдалану кезінде талап етілетіндер машинаның төзімділігімен ұзақ мерзімділігі жұмыс істеу, техникалық күтімді қамтамасыз етуі. Тиеп-тасымалдау машинасы техникалық сипаттамасына сай пайдалану қажет.
Механизмнің деталдары сызбалы подшипник және коникалық саусақтар, механикалық шкворлардың көмегімен біріктірілген. Шарнирлік біріктірулер майлық қаттамалары арқылы майланады. Экскаватор өздігімен жүру барысында оның алдыңғы дөңгелектерінің бұрылысы гидравликалық рулдің басқарылуымен жүзеге асырылады, оның атқарушы элементі дөңгелектердің екі гидроцилиндрлі бұрылысы болып табылады (4 сурет).
4- Сурет. Гидроцилиндр
1-Поршень;2,17-Бұрандалар;3,5-Сақин а;4-Гайка;6-Нығыздағыш манжет;7-Букса;8,15-Сақиналар;9,11- Тіреп бағыттауыш сақина;10- Цилиндр; 12- Шток;13- Тығын; 14- Поршень; 16- Гайка;
Сүйрету барысында дөңгелектердің бұрылысы сүйрететін тіреуіш арқылы жүзеге асырылады, ол экскаватормен тіреуішті байланыстыратын жүргізушімен біріктіріледі.
Айналмалы платформадағы қондырғыны жөндеу: бұрылыс механизмі, кабина, қозғалтұыш, насостық агрегат, гидротаратұыш, орталық коллектор, мады салқындататын қондырғы, гидробак, пневмокомпрессор.
Көсіп алуды автоматты түрде басқару үшін реттығын қосу жеткілікті, ал 7 - ші гидроцилиндрдің поршеньдік қуысын және шығын реттеушінің қуысын байланыстырады. Ожауды қатқабатқа батырған сәтте қысым жігері жоғарылайды. Олар жебенің гидроцилиндрлік соташықтарына беріледі, осыған орай цилиндрдің поршеньдік қуысында майдың қысымы пайда болады, ол қысымның жігеріне пропорционал болып келеді. Май қысымы шыңын реттеуші реттығынға құбырлармен 11 кедергіш арқылы беріледі және оны сол арқылы қозғайды. Мұндай жағдайда ожаудың 6 гидроцилиндрлік поршеньді қуысқа түсетін майдың шығыны ауысады, сондықтан айналу жылдамдығы да өзгереді. Ожаудың біршама бұрышқа бұрылуы енгізуге кедергі (машинаның қозғалысы) және 7 жебе гидроцилиндрдің поршеньдік қуыстарындағы май қысымы азаяды. Шығын реттеуіш реттығыны кері бағытта қозғалады және айналымын баяулатып 6 ожау цилиндрінің поршеньдік қуысына майдың берілуін азайтады.
Егер, ожаудың бұрылуы кезінде жебенің гидроцилиндрінде қысым азаймаса, онда шығын реттеушінің реттығыны шеткі жайға орналасып өзінің басқарушы қуысын ағызғышпен байланыстырады. Бұл жағдайда басқарушы желісінде орналасқан кедергіш босатылған, көлемді тез толтырылуынан сақтайды, реттеуіштің реттығыны серіппенің әсерінен бастапқы онына қайтады және сорғыш желінің қысымын жабады, ал ожаудың айналуы тоқтатылады. Уақыт өте келе реттеуіштің басқарушы қуысында май қысымы көтеріледі, бұл реттығынның реттеуішін қозғалтып, сорғыш пен ожау гидроцилиндрінің поршеньдік қуыстарын байланыстырады, ожауды біршама мөлшерге айналдырады, нәтижесінде процесс қайталанады. Сөйте келгенде, ожау сатылы қозғалысты іске асырады, сол арқылы ожаудың жақсы толтырылуы және таулы массаға енгізілуі қанағаттандырады.
Айналмалы платформа механизмі екі сатылы планетарлық редукторлы төменгі мезетті аксиальды-поршенді гидромоторды іске қосады, ол платформаның айналу жиілігін азайтады және айналу сәтінде көбейтеді.
Гидромотордың шығыс валында сателлиттамен берік орнатылған қатты шуақты тегершік бекітіледі. Сатиллиттер корпустың тиісті тәжімен жоғарғы ішкі тістерге оратылады, олар вал мен жүрісті айналысқа түсіреді.
Валға сателлиттер тобының екінші қатты шуақты тегеріші бекітіледі, ол корпустың тәжінің тістеріне және төменгі ішкі тістеріне оратылады, ол қатты бекітілген вал мен жүрісті қозғалысқа түсіреді, ол тірек-айналмалы қондырғының тәждік тістеріне оратылады, мұнда жағдайда экскаватордың жүрісі барысында пневмокешенді айналмалы қондырғыға қатысты платформаның айналуына ықпал етеді.
Экскаваторға шудан қорғайтын және металдан жасалған кабина орнатылған.
Жоғарғы жақтағы алдыңғы терезе кабинаның шатырына жиналып, осы күйінде бекітілуі мүмкін. Есігі құлпымен жабдықталған. Сол жақтағы сыртық қабырғасында есікті ашық күйінде ұстап тұруға арналған бекітуші бар.
Едені дірілді шеттететін кілеммен қапталған. Кабина арқалығының иілмелі өзгеріп отыратын подрессорлы орындықпен жабдықталған. Экскаватордың құрылымы жұмыс құрал-жабдығын ауыстырудың алуан түрін пайдалануға мүмкіндік береді, оның ішінде: кері күректі шөміш, грейферлік қондырығы, гидробалға, гидраликалық ұашы, бетон ұсатұыш.
Кері (қайтарымды) күрек - экскаватордың жұмыс құрал-жабдығының негізгі түрлерінің бірі болып табылады, ол кең ауқымды жер қазу жұмыстарын орындауға арналған. Кері немесе қайтарымды күрек атқыштан, ұстағыштан, кезекті жұмысгы органнан, ковш приводы механизмінен, гидроцилиндрден, сондай-ақ жоғары қысымды қолғаптардан және құбырлар жүйесінен, гидроцилиндрді экскаватордың гидрожүйесімен біріктіретін жүйелерден тұрады.
ЭО - 4121 экскаваторында үш ағынды насостық агрегат орнатылған, ол дизельдік қозғалтқыш арқылы іске қосылады, ЯМЗ - 250, күштілігі 77кВт (105 аттың күші) айналыс кезінде насос арқылы редукторға беріледі.
Насостық агрегаттың реттелетін екі секциясы және реттелмейтін бір секциясы болады.
Реттелетін насостың тербелетін бұрышында корпусы болады.
Тербелетін бұрыштың құрамына вал, кіреді, ол корпусқа подшипниктермен бекітілген. Валдың соңғы жағындағы насос қақпағы бар манжетпен жабылады. Валдың фланнеці сызбалық басқыштардың шатундары арқылы поршендермен және шиптармен біріктірілген. Поршендер блоктың цилиндрінде еркін қозғалысқа түседі, сұйықтықты адау және соруды реттеуіштер корпусының арналарынан паздары арқылы таратылады. Поршень жүрісінің ауқымы блоктың, валдың, айналы осінің айналысында пайда болған бұрыштар арқылы анықталады. Блоктың сызбалық үстіңгі қабаты таратушымен қатынасқа түседі, ол қарама-қарсы жақтағы реттеуіштің үстіңгі корпусының үстіңгі тіреуішіне жанасады.
Реттеуіш блогы корпусы сатылы поршендерден, саусақтан, бекітушы винттен, бармақты мысқалдан және өкшеліктен, рычаг пен қақпақтан, орындалуына байланысты түрлі кешенді насостардан тұрады.
Поршеньнің кіші диаметрлі қуысы насостың иілмелі арнасымен үнемі байланыста болады, ал поршеньнің үлкен диаметрлі қуысы мысқалдың дросселленетін белдігі арқылы реттеледі. Поршень мен саусақтағы қуыстар арқылы сұйықтықтар ұдайы мысқалдың дросселирленген белдігіне түсіп отырады,
Екі қарымды сатылы мысқал башмак арқылы қысым өлшеуіш болып табылады, содан кейін өкшелік рычагқа әсер етеді, плунжердің немесе қақпақ серіппесінің деталдарына әсер етеді, ол ауыстырымды және сәтті анықтайды. Түрлі деңгеде орындалатын насостардың және насостарды күйіне келтіру әр түрлі тәсілдермен жүзеге асырылуы мүмкін.
Қақпақшада серіппелер бар, ол реттеуішті механикалық күйге келтіруге арналған.
Жұмыс күйіне келтіру сәтін арттыру (серіппенің күшін арттыру) жұмыс көлемінің артуына, насостың қолданылатын сәтін және берілуін көбейтуге ықпал етеді.
Реттеуіш жұмыс көлемін өзгерту арқылы насостың берілу және пайдалану сәтін өзгертуге немесе қолдауға арналған және ол жұмыс қысымымен автоматты түрде, талап етілетін сипаттаманы қамтамасыз ететін басқару жүйесі арқылы да жұмыс істеуі мүмкін.
Реттеуіш төмендегідей тәртіп бойынша жұмыс істейді:
- жұмыс күйіне келтіру мысқал күйнен асып түсетін болса, мысқал саусақтағы дросселдеуші тесік арқылы мысқалды жабады, және арнаның бойындағы канавкалары арқылы цилиндрдің үлкен үңгірді реттеуіштің поршенімен біріктіеді, ол насосқа шығады және номинальды жұмыс көлеміне сәйкес келеді (максимальды);
- мысқалдың жұмыс атқару сәті күйіне келтірудің сәтінен асу барысында мысқал ауыстырылады, жұмыс қысымды үлкен поршен цилиндрін үстіртін өабатпен біріктіреді, ал басқа жағынан насостың шығуы мен поршен цилиндірінің үлкен үстіңгі жазығын ажыратады, нәтижесінде үлкен поршен цилиндірінің үстіңгі қабатының қысымы реттеледі және жұмыс көлемі азаяды;
- жұмыс көлемінің азаю процесі мысқал тарапынан иін азаюы есебінен рычагта тепе-теңдік сақталғанға дейін жүреді;
- жұмыс қысымы төмендеген жағдайда рычагтағы тепе-теңдік мысқал тарапындағы иіндердің көбеюі салдарынан жүзег асырылады; .
Гидробасқаруға қысым беріледі, ол гидротаратқыштардан алынады (магистралдар және гидросызбалар), барлық диапазон бойынша күшті реттеуіштің күйне келтіру жұмыстары орындалады..
Насостың реттеуіш күшінен басқа отсечка (ажырату) қақпақшасы орнатылған. Корпуста арна арқылы жүргізілетін жұмыс қысымы мысқал тореці арқлы беріледі. Қысым артқан кезде қақпақшаның күйі отсечкаға қарай қозғалады және мысқал арқылы қысым гидробасқарудың плунжеріне беріледі, соның нәтижесінде ағызу процесі жүргізеді.
Шестернялы, эксцентрикті поршенді және бұрандалы машиналар өнімділік бойынша реттелмейтін болып орындалады. Және де гидрожетектерде көбінесе сорғылар ретінде пайдаланады. Радиалды поршеньді және аксиальді поршеньді машиналар реттелетін және реттелмейтін болып орындалады.
Өнімділікті реттеу жұмыстық тықсыру көлемін өзгертумен қол жеткізуге болады, ол роторлық айналу жиілігін өзгерту арқылы емес.
Көбінесе бұл машиналар көлемдік реттеуі бар гидрожетектерде сорғы түрінде қолданылады.
Шығарушы элементінің айналдырушы қозғалысы бар гидроқозғалтқыштар (гидроматорларда) көбінесе реттелмейтін аксиальды - поршеньдерде қолданылады.
Гидроберіліс -бұл сорапық гидрожетектің бөлігі, ол жетекші қозғалтқыштан қозғалысты машиналар мен механизмдерге беру үшін арналған. Қарапайым гидроберіліс сорғыдан, гидроқозғалтқыштан және гидрожеліден тұрады. Кейде жүйлерді бір мезгілде бірнеше сорғылар және гидроқозғалтқыштар жұмыс істейді.
Гидроберіліске кіретін сорғымен гидроқозғалтқыштың типіне байланысты, ол көлемдік деп аталуы мүмкін ( егер гидро қозғалтқыш және сорғы көлемдік машиналар). Көлемдік гидро машиналарда энергияның түрленуі жабық көлемде оны мәжбүрлеп өзгерту есебінен жүргізіледі. Бұл машиналардың әсер ету принципі негізінде Паскаль заңы жатыр. Мұндай машинаның қысымы сұйықтың жылдамдығына байланысты емес
Желі жүйесі қозғалтқышының салқындауы өзімен бірге төртқатарлы трубчатый радиаторды көрсетеді, машина рамасының қозғалтқышының алдында орнатылған және қозғалтқыш тартылу жағында бекітілген.
Радиатор өзегінің жоғарғы және төменгі бөлігінде шанашықтар кездеседі, жоғарғы шанашық шлангасымен термостат қорабымен жалғастырылған, төменгісі - су насосымен, салқындатылған сұйықтық радиатор өзегі түтігімен ағады және желдеткіш ауасы ағынымен салқындатылады.
Құралудың ерекшелігі бу-ауалы тығын жүйесінде радиатордың жоғарғы бачогында (күбішік) бу ауалы қақпақша қарастырылған.
Сығымдағыш (поршендік, екіцилиндрлік, бір деңгейлік қысылумен) қозғалтқышта орналасқан және одан клинобелбеулік байланыс арқылы жүргізілген. Ротор білігінің айналу жылдамдығы 2000 обмин болғанда сығымдағыш өндірушілігі 220 ммин тең. Әр жинағыш (әуелік баллондар) сыйымдылығы 43 л-ге тең. Олар қорға және қысылған ауаны салқындатуға арналған.
Аяқтық тежегіш жетегі-пневмомеханикалық, және екі басқыштан, иінтіректер мен тартқыштар жүйесінен, тежегіш краннан, алдыңғы және артқы көпірлердің тежегіш цилиндрінен тұрады.
Тұрақтау жетегіш жетегі-пневматикалық, краннан және екі қосымша цилиндрден тұрады. Екі қосымша цилиндр артқы көпірдің жұмыс тежегішінің цилиндр корпусына жалғанған. Ауа жоқ кезде машинаны буксирлеу үшін пневможүйеде тұрақтау тежегіші болт-соташықтың қозғалуымен тоқталады.
Қауіпсіздікті қамтамасыз ету мен ыңғайлы жұмыс істеу шарттарын құру мақсатында транспортты-жүктемелі машиналарды дистанциялық басқару ұйымдастырылған. Мұндай жүйелер микропроцессордан, радиотаратқыштан, қабылдағыштан, басқару құралынан және транспортты-жүктемелі машиналарға сәйкес құрылғылардан тұрады. Инфрақызыл сәулелердің көмегімен басқарылатын жүйелер өңделініп жатыр.
Рөлдік басқарудың гидровликалық жүйесі жұмысының сипаттамасы.
Электр жетекті және кабелді электроқоректі ПД-2Б кеніштік тиеп-тасымалдаушы машинасы жер асты жұмысында тиеуге және тасымалдауга арналған.оның жұмыстық ауданының ені 2м және биіктігі 2,3м (1-сурет).
Бұл машинага қуаты 30 кВт электроқозғалтқыш, гидрокөлемді беріліс және екі жетекші мостпен жабдықталған.
Машинаның конструкциясы еңбек қорғау және техникалық қауіпсіздік талаптарына сай орындалған.
4 ГИДРОЖҮЙЕСІН ӘЗІРЛНЕУ
4.1 Жалпы сызбаны әзірлеу
ЭО -4121 экскаваторының бірегей гидравликалық жүйесінің жекелеген контурлардан, тұрады, олар экскаватордың дербес бұрштарының бір-бірінен тәуелсіз жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Гидравликалық сызба алты негізгі контурларға бөлінген, олар гидроприводтың жүрісін, гидропривод платформасының айналысын, гидроприводтың тіреуіш-отвалының шығарылуын, гидроприводтың тұтқасын, гидроприводтың атқышы және гидроприводтың ковшының жұмысын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар гидроприводтың рулдык басқаруы және майды салқындатушы гидромотор приводымен біріктірілген сервоприводының екі көмекші контурлары бар.
Жұмыс сұйықтығы гидрожүйеге аксиальдық-поршенды құрылымды насостар арқылы екі реттелетін және бңр реттелмейтін насостар арқыл беріледі.
Құрылымды насостың реттелмейтін секциясы жұмыс сұйықтығын рулдық басқарудың контурына жібереді. Сервопривод контуры НШ - 10 -3 насосының тегершігі арқылы келетін майды салқындатқышпен қоректенеді.
5- Сурет Тістегерішті сорғы.
1,6-Манжет; 2- Өздігінен орнатылатын пошипник; 3- Жетекші тістегеріш; 4- Қаптал; 5- Болт; 7-Тіреу сақинасы; 8- Қақпақ; 9- Пластина. 10- Нығыздағыш сақина; 11- Штифт; 12- Тістегеріш;
Гидротаратушылар золотниктерінің нейтральды орналасуы барысында жұмыс сұйықтығы 9 сорушы фильтрлер арқылы 35 гидробактан 19 құрылымды насостар арқылы беріледі, құбыр бойынша 11 гидротаратушылардың атқышты-ағызатын секцияларына барады және ағызылатын арналар арқылы сыртқа ағып шығатын арналардың плититасына түседі. Ол содан кейін құйылмалы магистральдар және май салқындататын 43 калорифер қондырғысына барады, онда жұмыс сұйықтығының ағынын салқындату ауа ағынының арқылы жүзеге асырылады, ол автономды желдеткішпен жасалады. Содан кейін жұмыс сұйықтығы тазалану үшін фильтрге және гидробакка түседі.
11 гидротаратушының кез келген жұмысшы секциясын қосы барысында ағындар қақпашалар арқылы ИЛИ реттелетін секциялардың тербелетін бұрыштары арқылы реттеуішке түседі, ол насостық агрегаттан жұмыс қалдықтарын толық шығару үшін қажет.
Гидравликалық жүйе жұмысын толық сипаттау үшін жекелеген бұрыштардың жұмысын қарастырған жөн. Экскаватор жүрісінің гидроприводы:
Басқару тұтқасы қосылғанда жұмыс сұйықтығының 13 ағыны гидролтаратушының жүрісінің секция золотнигінің ұңғылына түсіп, оны араластырады. Осы мезетте басқарушы ағын ИЛИ қақпақшасы арқылы а, б, и секцияларына түседі және секция құйылмалы арнасын бітейді. Жұмыс сұйықтығы реттелуші үш секциясына түседі. Жұмыс сұйықтығы реттелетін секцияның 19 құрылымды насосқа 11 гидротаратушыға Ход секциясының золотнигі арқылы жіберіліп, орталық коллекторға 45 озуға қарсы 34 қақпақшамен 22 гидромоторға барады.
Экскаватордың өздігінен жүріп кетуіне жол бермес үшін еңіске қарай жүру барысында гидромотордың жүрісіне 22 озуға қарсы 34 гидроқақпақша орнатылады (6- сурет),
6- сурет
1,14- Болт; 2,15- Шайба; 3,13- Қақпақ; 4,6- Сақина; 5- Шарик; 7- Реттығын, 8- Қаптал; 9,11- Тірек серіппесі; 10- Серіппе; 12- Сақина 16- Құйғыш қақпақша; 17- Затлушка;
Олар жұмыс сұйықтығының ағын көлемін реттейді, экскаватор қозғалысының жылдамдығының өсуіне және гидромотордың жүрісінен озып үдерісін басқаруға кедергі жасамайды.
Гидропривод платформасының айналысы:
Реттығын тұтқасын қосу барысында 5 блоктың 16 басқаруышысы басқарушы ағынның сұйықтықтың сәйкес золотниктің ұңғылына келеді, Платформа айналысының 11 гидротаратушы секциясы жұымс істейді және ол оны араластырады. Бір мезетте басқарушы ағынын ИЛИ қақпақшалары арқылы а, б, и ұңғымаларының атқышты-құйылмалы секциясының (сақтандырғыш қақпақшалары) 3 бөлігіне түседі.
7- сурет. Қақпақша.
1- Қаптал; 2,5- Сақина; 3,6- Втулка; 4- Заглушка; 7- Шарик; 8-Шайба;9-Штутцер;
Соның нәтижесінде золотник ауысады, сөйтіп секцияда құйылмалы арна жабылады. Жұмыс сұйықтығы реттелетін секциядан 19 құрылымды насостан золотник секция арқылы Платформа айналмасының біріне келеді, ол 25 гидромотордың платформалы айналмалы жазықтығына өтеді. Жұмыс жүргізу барысында жұмыс сұйықтығы 25 гидромотор золотнигінің Платформа айналысы секциясы арқылы 11 гидротаратушы плитасының құйылмалы арнасына, 43 калориферлі майды салқындатқыш қондырғысына (14 сурет), фильтрге және одан ары қарай 35 гидробакка түседі. 25 гидробак сақтандырғыш қақпақшаларын артық салмақ түсуден қорғайды, жұмыс сұйықтықты құйылмалы ұңғыманың қысымды жазықтығына ағызады. Қақпақшалар блоктағы 41 қақпақшалардың гидромотор айналмасында бекітіліеді. Сорғылы сұйықтық жетек құрамына сұйықтық берілістер, сұйықтықаппараттар, жұмысшы сұйықтық кондиционері, сұйықтық ыдыс және сұйықтық желілер кіреді. Сұйықтық беріліс - жетектік қозғалтқыштан машиналарға механизмдерге қозғалыс беруге арналған сорғының сұйықтық берілістің бөлігі. Қарапайым сұйықтық беріліс сорғыдан, сұйықтық қозғалтқыштан және сұйықтық желілерден тұрады. Сұйықтықаппараттар жұмысшы сұйықтардың ағым параметрлерін (қысым шығыны) сонымен қатар сұйықтық ағымның бағытын өзгерту немесе оны бір қалыпта ұстау үшін қолданылады. Сұйықтықаппараттар сұйықтық автоматтандырудың құрамдық элементі.
8- сурет. Май салқындатқыш
Номиналь жұмысшы сұықтың шығыны- 320 лмин, максимальды- 450лмин.2.Жұмысшы сұйықтың максимальды қысымы- 1,2мПа. 3- Айналу жиілігі- 2400мПа.
Гидромотор жазықтықтарының біреуінде жұмыс сұйықтығының қызып кетуі болған жағдайда құйылмалы магистралға қанықтырмалы қақпақша арқылы келеді, ол 11 гидробөлгіш платформасының айналмалы секциясының кіріктіріледі.
Платформа айналысының қосу үшін тұтқаның басқа жағынан 16 блокты және 6 золотникты басу қажет. Гидроприводтағы жүріп жатқан үдерістер жоғарыда сипатталған жүйелермен бірдей болып келеді.
Гидропривод тіреуіш-отвалының шығарылымы.
Басқару блогының 10 реттығынды басқанда сұйықтың басқарушы ағыны 11 гидробөлгіш Тіреуіш-отвал шығарылымы жұмыс секциясының сәйкес золотнигінің ұңғылына түсіп, оны араластырады. Бір мезетте басқарушы ағын ИЛИ д, е, и қақпақшаларының блогы арқылы 3 тіреуішті-құйылмалы золотник секциясына түседі (сақтандырғыш қақпақшалары), оны араластырады, соның нәтижесінде секцияның құйылмалы арнасы жабылады. Реттелетін секцияның содан кейін 30 гидроқұлпы арқылы Гидроцицлиндрлі пршньді жібереді. Нәтижесінде отвал түсіріледі. Үшкір жазықтықтағы жұмыс сұйықтығы 44 орталық коллекторы арқылы жұмыс сұйықтығы 19 құрылымды насостың Тіреуіш-отвал шығарылымының 44 орталық коллекторына Тіреуіш-отвал шығарылымы секциясының золотнигіне, гидротаратушы плитаның құйылмалы арнасына, калорифер май салқындатушы қондырғыға және гидробактағы фильтрге келіп түседі.
9-Сурет Гидроқұлып
Штутцер; 2,3-Қаптал; 4-Тығын 5- Серіппе; 6- Қақпақша; 7- Поршень; 8- Сақина
.
Көтеру - шығарымды тіреуіштегі пневмогидравликалық қақпақшадағы түсірілім (тұрақты тежегіште). Сонымен, тұрақты тежегіші қосылып тұрған кездегі сығылған ауа қысымы пневмогидравликалық қақпақшаға келтіріледі және оның ауыстырып қосады. Жұмыс сұйықтығы пневмогидравликалық қақпақшаға, гидроқұлпыға гидроцилиндрлі шығарылымды тіреуішке бір мезетте түседі.
4.2. Тау машиналарының гидрожүйелеріне арналған жұмыс сұйықтықтарын таңдау.
Гидрожүйедегі жұмыс сұйықтығы бірнеше функцияны атқарады, ол жұмыс істейтін детальдардың майлаушысы және энергия көзі болып табылады. Гидрожүйенің жұмыс сұйықтығы оның құрамындағы барлық қондырғыларды біріктіреді және гидрожүйе элементтерінің негізгілерінің бірі болып табылады, жан-жақты функцияларды атқарады, температураның, жылдамдықтығ және қысымның өзгеруіне байланысты ықпалға ұшырайды.
Біз жұмыс сұйықтығын таңдау барысында гидрожүйе жұмысы көрсеткішінің мәліметтерін кешенді түрде қарастырып, оны басшылыққа аламыз: ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz