Стевия интродукциясы мен оның ғылыми-практикалық маңызы

Кіріспе

Қазіргі таңда интродукция туралы ғылым саласы үлкен маңыздылыққа ие және оны зерттеудегі негізгі бағыты – таралу аймағы мен мәдени және табиғаттағы түрлерінің флористикалық түрлілігін кеңейту, сондай ақ өсімдік ресурстарын қорғау, көбейту және тиімді пайдалану мақсатында жүргізілетін өсімдіктің акклиматизациясы (Лапин П.И., 1978).
Интродукция бұл (латынша introduction – кіріспе, introductus – кірістірілген, in culturam introductus – мәдени өсімдіктерге кіріспе) – белгілі бір жерде игеру мен пайдалану мақсатында бұрын соңды өспеген, сәйкесінше мәдени жағдайдағы адамға пайдалы өсімдіктің түрлері мен сұрыптарын жаңа аймаққа немесе культивирлеу ауданына ауыстыру (Грозинский А.М., 1980); бұл дегеніміз өзіндік түрлік аумағынан жаңа табиғи-климаттық жағдайға ауыстырып өсіру немесе өсімдікті жасанды жағдайда аймақты кеңейту арқылы өсіру (Некрасов В.И., 1980). Интродукционды өсімдіктерды адамдар жергілікті өсімдіктермен түрлі жұмыстар қолданып бірге өсіру арқылы жерсіндендіріледі. Олардың бірі декоративтік өсімдіктер, оларда өзіндік бояу, гүлшоғыры, гүлдері, басқа да – дәмді тұқымдары мен дәндері бар, басқалары ерекше иісі мен емдік қасиеттеріге ие. Жаңашыл ботаника ғылымында интродукцияны кең ауқымда қарастыру керек деп есептейді, сәйкесінше, оның мақсаты ретінде өте ұқыпты таңдалынған, пайдалы өсімдік ресурстарын өніп-өсудің жаңа жағдайларына алмастыруға негізделген (кейде жаңа табиғи орта) және оларды жанжақты, кешенді зерттеу мен түрлі мақсатқа қолдануға меңгеру (Андреев Л.Н., 1998; Агаев М.Г., 2000; Кириченко Е.Б., 1998; Кузьмин З.Е., 1998; Коровин С.Е., Демедов А.С., 1998). Айта кететіні, интродукционды зерттеу жұмыстары өсімдіктерді жаңа табиғи-климаттық жағдайларға ауыстыру үшін жасалынған әдістерді құрастыруға, қоршаған ортаның өзгерген факторына өсімдіктің әсері мен өсімдікке жат ортада өсімдікті сынау мақсатындағы нәтижелерге баға беруге арналған ғылыми бағыт болып есептелінеді (Некрасов В.И., 1980). Интродукционды зерттеулер көпжақты және ұзақ уақытты алады, өсімдіктерге бір-бірінен климаттық, топырақ және тағы басқа жағдайлары бойынша ерекшелінетін түрлі аудандарда сынақ жүргізуді талап етеді (Гродзинский А.М., 1969). Сондай ақ, бір түрге жататын, бастапқыда түрлі аудандарда өскен өсімдіктер сыналады. Тағы айта кететіні, өсімдікті табиғи жағдайға қарағанда мәдени жағдайда зерттеу мүмкіндігі кең, әсіресе белгілі елді мекенде түрдің таралуы жойылған болса.

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

1-бөлім. Стевия интродукциясы мен оның ғылыми-практикалық маңызы

Интродукцияның фундаментальді және пркатикалық маңызы

Қазіргі таңда интродукция туралы ғылым саласы үлкен маңыздылыққа ие және оны зерттеудегі негізгі бағыты - таралу аймағы мен мәдени және табиғаттағы түрлерінің флористикалық түрлілігін кеңейту, сондай ақ өсімдік ресурстарын қорғау, көбейту және тиімді пайдалану мақсатында жүргізілетін өсімдіктің акклиматизациясы (Лапин П.И., 1978).
Интродукция бұл (латынша introduction - кіріспе, introductus - кірістірілген, in culturam introductus - мәдени өсімдіктерге кіріспе) - белгілі бір жерде игеру мен пайдалану мақсатында бұрын соңды өспеген, сәйкесінше мәдени жағдайдағы адамға пайдалы өсімдіктің түрлері мен сұрыптарын жаңа аймаққа немесе культивирлеу ауданына ауыстыру (Грозинский А.М., 1980); бұл дегеніміз өзіндік түрлік аумағынан жаңа табиғи-климаттық жағдайға ауыстырып өсіру немесе өсімдікті жасанды жағдайда аймақты кеңейту арқылы өсіру (Некрасов В.И., 1980). Интродукционды өсімдіктерды адамдар жергілікті өсімдіктермен түрлі жұмыстар қолданып бірге өсіру арқылы жерсіндендіріледі. Олардың бірі декоративтік өсімдіктер, оларда өзіндік бояу, гүлшоғыры, гүлдері, басқа да - дәмді тұқымдары мен дәндері бар, басқалары ерекше иісі мен емдік қасиеттеріге ие. Жаңашыл ботаника ғылымында интродукцияны кең ауқымда қарастыру керек деп есептейді, сәйкесінше, оның мақсаты ретінде өте ұқыпты таңдалынған, пайдалы өсімдік ресурстарын өніп-өсудің жаңа жағдайларына алмастыруға негізделген (кейде жаңа табиғи орта) және оларды жанжақты, кешенді зерттеу мен түрлі мақсатқа қолдануға меңгеру (Андреев Л.Н., 1998; Агаев М.Г., 2000; Кириченко Е.Б., 1998; Кузьмин З.Е., 1998; Коровин С.Е., Демедов А.С., 1998). Айта кететіні, интродукционды зерттеу жұмыстары өсімдіктерді жаңа табиғи-климаттық жағдайларға ауыстыру үшін жасалынған әдістерді құрастыруға, қоршаған ортаның өзгерген факторына өсімдіктің әсері мен өсімдікке жат ортада өсімдікті сынау мақсатындағы нәтижелерге баға беруге арналған ғылыми бағыт болып есептелінеді (Некрасов В.И., 1980). Интродукционды зерттеулер көпжақты және ұзақ уақытты алады, өсімдіктерге бір-бірінен климаттық, топырақ және тағы басқа жағдайлары бойынша ерекшелінетін түрлі аудандарда сынақ жүргізуді талап етеді (Гродзинский А.М., 1969). Сондай ақ, бір түрге жататын, бастапқыда түрлі аудандарда өскен өсімдіктер сыналады. Тағы айта кететіні, өсімдікті табиғи жағдайға қарағанда мәдени жағдайда зерттеу мүмкіндігі кең, әсіресе белгілі елді мекенде түрдің таралуы жойылған болса.
Ғылыми зерттеулердің теориялық дәрежесі мен эффективтілігін жоғарылату үшін жаңа интродукционды өсімдікті ботаникалық зерттеулердің дәстүрлі әдістерінің жиынтығын да, басқа да биология ғылымдарының қазіргі заманғы әдістерін де қолданатын интегральді ғылым ретінде қарастыру керек. Сондықтан өсімдіктердің қазіргі заманғы интродукциясы зерттеудің пәнаралық саласын көрсетеді (Андреев Л.Н., 1998; Агаев М.Г., 2000; Кириченко Е.Б., 1998; Коровин С.Е., Демидов А.С., 1998).
Интродукция туралы жұмыстарда зерттелініп жатқа өсімдіктің тіршіліктің бастапқы ортадан айтарлықтай айырмашылығы бар жаңа жағдайларына бейімделе алмайтындығы сияқты құбылыс та қарастырылады. Бұл өсімдіктің генотиптің реакциясының нормасы қоршаған ортаға байланысты өзгеретініне байланысты. Негізінде өсімдіктер тек қалыпты аймағымен ұқсас климаттық орталарға ғана бейімделе алады. Олардың сәтті интродукциясы бастапқы өсімдікке қарағанда экологиялық тұрақты жаңа сұрыптар мен формаларды енгізуге байланысты. Аккиматизация өсімдіктердің жаңа ортаға бейімделуі табиғи және жасанды сұрыптау негіндегі генетикалық өзгерістер есебінен жүрген жағдайда адамның қалыпты тұқымқуалаушылығына белсенді түрде бөгет жасауы (Агаев М.Г., 1998; Виноградова Ю.К., 1998; Коробова М.М., 1998; Некрасов В.И., 1980). өсімдіктерді жаңа экологиялық жағдайларға ауыстыру кезінде олардың табиғатын өзгертуге арналған маңызды алыстан будандастыру әдісі (Цицин Н.В., 1974). Акклиматизацияға бейімделмейтін немесе ауыр бейімделетін өсімдіктерді жерсіндіруге байланысты сұрақтардың көбісі жеке будандастырумен және генетиканың замануи әдістерінің көмегімен ғана шешуге болады (Цицин Н.В., 1974).
Сәйкесінше, интродукционды мақсатта ғалымдар флораны байытып қана қоймай, онда жоқ өсімдіктерді енгізеді де, яғни жаңа сұрыптарды ойлап тауып, жаңа өсімдік қауымдастығын ойлап табуға талпыныс жасайды.
Интродукция теориясыН.И. Вавилов (1923-1933), Н.В.Цицин (), П.М.Жуковский(), Гродзинский А.М. () сияқты ғалымдардың еңбектерінде талқыланған және де қазіргі таңда РФ-ның ботаникалық саябағы мен ғылыми-зерттеу институттарында зерттеу жұмыстары белсенді түрде дамып жатыр.
Өсімдік интродукциясы саласындағы сәттілік көптеген факторларға тәуелді. Интродукционды әрекеттің бастапқы бөлімі ретінде нысана өсімдікті таңдау мен оның биологиясын зерттеу болып табылады (Цицин Н.В., 1974). Табиғи жағдайдан мәдени жағдайға өсімдікті ауыстыру кезінде өсгергіштігін зерттеу мен бағалау - интродукция бойынша жүргізілетін эксперименттердің негізгі тапсырмаларының бірі (Лапин П.И., 1978).
Интродукциондық мүмкншіліктің шегін анықтау үшін өсімдіктің сыртқы үлгісінің және ішкі құрылысының ерекшеліктеріне, ортаның экзогенді жағдайларымен осы үлгі арасында байланысты тудыра отырып зерттеу жүргізу керектігі ұсынылады.
Өсімдік организмі биотикалық және абиотикалық факторларға спецификалық және спецификалық емес бейімделушілік реакциясын көрсетеді. Бұл ең алдымен вегетативті органдарға (жапырақтың формасы мен көлеміне, мамықтануының интенсивтілігіне) тән қасиет. Жаңа тіршілік ортасы онтогенездің барлық жақтарына әсер етеді, морфогенездің фазаларының өту мерзімінің өзгеруіне алып келеді, т.б. интродукционды өсімдіктердің дамудың маусымдық ырғақтығына анализ интродукция нәтижесіне болжам жасауға көмектеседі (Лапин П.И. 1978). Органогенездегі өзгерістер өсімдіктің жаңа ортаға бейімделгіштігіне көрсеткіш ретіде қарастырылуы мүмкін. Олар сонымен қатар өсімдіктің даму кезеңінің генеративті ерекшелігіне де таңба қалдыра алады (генеративті органдардың орналасуына, олардың қалыптасуы динамикасына, тұқымның және дәннің даму дәрежесіне), репродуктивті органдарының өзгеруіне алып келеді (Некрасов В.И., 1980). Сондай ақ сыртқы орта жағдайларының өзгеруі өсімдіктің алллопатиялық әсерінің пайда болу дәрежесіне әсер етеді (Гродзинский А.М., 1973). Қоршаған ортаның қолайсыз жағдайлары кезіндегі бейімделу құбылыстарының көрінуі тұқымдық репродукцияда және ұрпақ өзгерген кезде жүзеге асады, сондықтан интродукционды зерттеулерде өсімдіктің генеративті жағын, гүл шығару мен жеміс беруін, тұқымның биологиялық жетілуін, олардың морфологиялық ерекшеліктерін зерттеу маңызды. Өсімдіктің мүшелері мен ұлпаларының морфологиялық-анатомиялық құрылымының өзгеруімен қатар түрлі физиологиялық функциясы мен биохимиялық қышқылдану-қайта қалыптандыру процестерінің құрылымында өзгерістер жүзеге асады (Некрасов В.Н., 1980). өсімдік организмінің дамуының заңдылықтарын түсіну арқылы ғалым-нұсқаушы олардың бағытын керекті жолға бұру арқылы өзгерте алады. өсімдіктің өсуі мен өнуіне жаңа орта жағдайлары қалай әсер ететінін біле тұра адам ондағы процестерге басшылық жасай алады, сөйтіп керекті алқапқа қол жетізеді (Лапин П.И., 1978).
Мәдени өсімдіктердің немесе олардың қатарына қосылатын өсімдіктердің өнімділігі өсімдіктің биологиялық ерекшелігіне байланысты, сондай ақ белгілі өмір сүру жағдайларын туғызуына байланысты: жарық, температура, топырақ, фотосинтез тудырушы жағдайлар, минералды қоректенуі, сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларынан сақтау жағдайлары. өсімдік өзінің даму процесі кезінде өну жағдайларына байланысты белгілі талапты қалыптастырды, яғни кері интродукционды әсер бастапқы тұрғылықты жерге байланысты жаңа экологиялық-топырақты аймақтың нәтижесі бола алады. Осыған орай, өсімдік интродукциясы туралы ғылыми жұмыстар тек жақсарту мен жаңа сұрып алу бағытында ғана емес, , өнімділікті жақсартатын орта туындатуда да жетістік беруі керек (Лапин М.М., 1965; Лапин П.И., 1978).
Интродуцирленген өсімдіктерді зерттеуде жоғары маңыздылыққа биохимиялық және физиологиялық зерттеулер, өсіміктердің қорғаныштық реакцияларын анықтау мен олардың төзімділігін арттыратын шығу тегі эндогенді және экзогенді болып келетін физиологиялық активті заттарды сараптау жатқызылады (Лапин П.И., 1978).
Интродукционды жұмыстың нәтижесі өсімдіктің сипаты мен онтогенезде интродуценттің даму уақытын, тұқымды материалды алу мүмкіндігі мен мерзімін және т.б. анықтайтын өсімдікті өсіру ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.