Геоморфология



Геоморфология ( гр. ge-жер, morphe-бедер, пішін, logos-білу, тану), бедердің құрылысын, жаралуын, даму тарихын және қазіргі динамикалық жағдайын зерттейтін ғылым. Демек геоморфология зерттеудің негізгі нысаны бедер, (француз тілінде relev –дөңестілік) – құрлық беті және мұхит түбі пішіндерінің жиынтығы. Бедердің пайда болуына ішкі (эндогендік) және сыртқы (экзогендік) процестер әсер етеді. Эндогендік процестерге таужаралу, жер сілкіну, жанартау әрекеті, тектоникалық құбылыстар т.б. жатады. Экзогендік процестер күн жылуынан қуат алады; бұған тау жыныстарының үгілуі, жел, ағынды су, мұздық, су толқыны, адам әрекетінің әсері жатады. Сондықтан бедер пішіндерін зерттеу үшін оларды құрайтын тау жыныстарының құрамын, қасиетін және оларға әсер ететін процестерді анық білу қажет.
1)Жалпы геоморфология – Құсайынов С.А.
2)www.wikipedia.kz

Пән: География
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:   
Сақиналы құрылымдар
Геоморфология ( гр. ge-жер, morphe-бедер, пішін, logos-білу, тану), бедердің құрылысын, жаралуын, даму тарихын және қазіргі динамикалық жағдайын зерттейтін ғылым. Демек геоморфология зерттеудің негізгі нысаны бедер, (француз тілінде relev - дөңестілік) - құрлық беті және мұхит түбі пішіндерінің жиынтығы. Бедердің пайда болуына ішкі (эндогендік) және сыртқы (экзогендік) процестер әсер етеді. Эндогендік процестерге таужаралу, жер сілкіну, жанартау әрекеті, тектоникалық құбылыстар т.б. жатады. Экзогендік процестер күн жылуынан қуат алады; бұған тау жыныстарының үгілуі, жел, ағынды су, мұздық, су толқыны, адам әрекетінің әсері жатады. Сондықтан бедер пішіндерін зерттеу үшін оларды құрайтын тау жыныстарының құрамын, қасиетін және оларға әсер ететін процестерді анық білу қажет.
Эндогендік күштердің әсерінен жердің бір тұсы көтеріліп, тау мен қыраттар түзіледі, ал екінші тұсында төмен майысып ойпаттар пайда болады. Экзогендік күштер тауды бұзады, ойпат жерлерді борпылдақ материалмен толтырып тегістейді. Бұл екі күш өзара қарама-қарсы әрекет жасайды және олар әр жерде әр қарқында ұдайы болып жатады. Нәтижесінде осы екі күштер өзара қатынасы әсерінен жер бетінде қазіргі бедер пішіндерінің алуан түрін көреміз. Бедер пішіндерінің қай бағытта дамуы (көтеріле дамуы немесе керісінше төмендей дамуы) мұның бәрі сол жер қыртысының қасиетіне байланысты. Геоморфологияның негізгі ұстанымдарының бірі бедердің географиялық компоненттерінің бірі бола тұра, бүкіл табиғатпен тығыз байланыста тұтас алынып қаралуы, ол өзі ғана өзгеріліп қоймай, жалпы, табиғаттың дамуына әсер етеді. Жер қыртысы, атмосфера, годросфера, биосфера арасындағы қатынасты анықтайтын болғандықтан, геоморфология геология, геоботаника, гляциология, топырақтану ғылымдарымен тығыз байланысты.
Геоморфология ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында дербес ғылым болып қалыптаса бастады. Ол кезде геоморфологияда екі бағыт болды: бірі американ ғалымы В.Девис бастаған геоморфология заңдарын географиялық оралымдарға (циклдерге) бағындыру теориясы; екіншісі - неміс ғалымы В. Пенк ұсынған тау беткейлеріне морфолгиялық талдау жасау арқылы жер қыртысы қозғалыстарының заңдылықтарын анықтау теориясы.
Сақиналы (шеңберлік) құрылымдар жаратылысына қарай екі түрге бөлінеді:плутонды,яғни магма әсерінен қалыптасқан интрузиялық шоғырлар немесе денудациялық әсерінен қашаланған жанартаулар және жасынтастардың жер бетіне құлауы әсерінен пайда болған құрылымдар.
1966ж.Г.З.Попованың "Қазақстанның қатпарлы аймақтарының шеңберлі және сызықты морфоқұрылымдары" деген монографиясы жарыққа шықты.Бұл еңбекте Сарыарқа территориясындағы дөңгелек немесе сопақ пішінді интрузиялық құрылымдарға алғашқы рет талдау берілген.Жанартаутекті сақиналы құрылымдарды көне римдіктердің жерасты құдіретінің атына ұқсас Плутон деп атап кеткен.Қазіргі кезде Орталық Қазақстан аумағында Бурабай, Машинск, Сарысу, Екібастұз және т.б. жанартаутекті сақиналы морфоқұрылмдар анықталған. Олар бір бірінен геологиялық құрылыстарымен, морфометриялық жіне морфлогиялық көрсеткіштерімен жер бетінде айқын ажыратылады.
Мөлшері жағынан плутонды сақиналы құрылымдар әр түрлі болады. Зор көлемді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қазақстан Республикасы геоморфология ғылымының негізін қалаушы профессор Мұқатай Жандайұлы Жандаевтың өмір жолы
Геоморфология оқу - әдістемелік кешен
Геоморфология пәнінің оқу-әдістемелік кешені
Табиғи аумақтық кешендерді зерттеудегі локальді геожүйердегі ландшафтық әдістер
Қолданбалы геодезия туралы жалпы түсінік.пландық инженерлік-геодезиялық торлар.пландық толықтыру торларын жобалау.триангуляция жобасының дәлдігін бағалау
Биогеография пәнінің зерттеу обьектісі
Неотектоникалық қозғалыстарды зерттеу әдістері
Жер қабығы (құрамы, қозғалыстары), бедер туралы жалпы мәліметтер
Рельеф құрушы эндогендік факторлар
Тау жасалу және қатпарлықтар кезеңінің таралу аймақтарына талдау жасау және сипаттама беру
Пәндер