Геоморфология
Геоморфология ( гр. ge-жер, morphe-бедер, пішін, logos-білу, тану), бедердің құрылысын, жаралуын, даму тарихын және қазіргі динамикалық жағдайын зерттейтін ғылым. Демек геоморфология зерттеудің негізгі нысаны бедер, (француз тілінде relev –дөңестілік) – құрлық беті және мұхит түбі пішіндерінің жиынтығы. Бедердің пайда болуына ішкі (эндогендік) және сыртқы (экзогендік) процестер әсер етеді. Эндогендік процестерге таужаралу, жер сілкіну, жанартау әрекеті, тектоникалық құбылыстар т.б. жатады. Экзогендік процестер күн жылуынан қуат алады; бұған тау жыныстарының үгілуі, жел, ағынды су, мұздық, су толқыны, адам әрекетінің әсері жатады. Сондықтан бедер пішіндерін зерттеу үшін оларды құрайтын тау жыныстарының құрамын, қасиетін және оларға әсер ететін процестерді анық білу қажет.
1)Жалпы геоморфология – Құсайынов С.А.
2)www.wikipedia.kz
2)www.wikipedia.kz
Сақиналы құрылымдар
Геоморфология ( гр. ge-жер, morphe-бедер, пішін, logos-білу, тану), бедердің құрылысын, жаралуын, даму тарихын және қазіргі динамикалық жағдайын зерттейтін ғылым. Демек геоморфология зерттеудің негізгі нысаны бедер, (француз тілінде relev - дөңестілік) - құрлық беті және мұхит түбі пішіндерінің жиынтығы. Бедердің пайда болуына ішкі (эндогендік) және сыртқы (экзогендік) процестер әсер етеді. Эндогендік процестерге таужаралу, жер сілкіну, жанартау әрекеті, тектоникалық құбылыстар т.б. жатады. Экзогендік процестер күн жылуынан қуат алады; бұған тау жыныстарының үгілуі, жел, ағынды су, мұздық, су толқыны, адам әрекетінің әсері жатады. Сондықтан бедер пішіндерін зерттеу үшін оларды құрайтын тау жыныстарының құрамын, қасиетін және оларға әсер ететін процестерді анық білу қажет.
Эндогендік күштердің әсерінен жердің бір тұсы көтеріліп, тау мен қыраттар түзіледі, ал екінші тұсында төмен майысып ойпаттар пайда болады. Экзогендік күштер тауды бұзады, ойпат жерлерді борпылдақ материалмен толтырып тегістейді. Бұл екі күш өзара қарама-қарсы әрекет жасайды және олар әр жерде әр қарқында ұдайы болып жатады. Нәтижесінде осы екі күштер өзара қатынасы әсерінен жер бетінде қазіргі бедер пішіндерінің алуан түрін көреміз. Бедер пішіндерінің қай бағытта дамуы (көтеріле дамуы немесе керісінше төмендей дамуы) мұның бәрі сол жер қыртысының қасиетіне байланысты. Геоморфологияның негізгі ұстанымдарының бірі бедердің географиялық компоненттерінің бірі бола тұра, бүкіл табиғатпен тығыз байланыста тұтас алынып қаралуы, ол өзі ғана өзгеріліп қоймай, жалпы, табиғаттың дамуына әсер етеді. Жер қыртысы, атмосфера, годросфера, биосфера арасындағы қатынасты анықтайтын болғандықтан, геоморфология геология, геоботаника, гляциология, топырақтану ғылымдарымен тығыз байланысты.
Геоморфология ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында дербес ғылым болып қалыптаса бастады. Ол кезде геоморфологияда екі бағыт болды: бірі американ ғалымы В.Девис бастаған геоморфология заңдарын географиялық оралымдарға (циклдерге) бағындыру теориясы; екіншісі - неміс ғалымы В. Пенк ұсынған тау беткейлеріне морфолгиялық талдау жасау арқылы жер қыртысы қозғалыстарының заңдылықтарын анықтау теориясы.
Сақиналы (шеңберлік) құрылымдар жаратылысына қарай екі түрге бөлінеді:плутонды,яғни магма әсерінен қалыптасқан интрузиялық шоғырлар немесе денудациялық әсерінен қашаланған жанартаулар және жасынтастардың жер бетіне құлауы әсерінен пайда болған құрылымдар.
1966ж.Г.З.Попованың "Қазақстанның қатпарлы аймақтарының шеңберлі және сызықты морфоқұрылымдары" деген монографиясы жарыққа шықты.Бұл еңбекте Сарыарқа территориясындағы дөңгелек немесе сопақ пішінді интрузиялық құрылымдарға алғашқы рет талдау берілген.Жанартаутекті сақиналы құрылымдарды көне римдіктердің жерасты құдіретінің атына ұқсас Плутон деп атап кеткен.Қазіргі кезде Орталық Қазақстан аумағында Бурабай, Машинск, Сарысу, Екібастұз және т.б. жанартаутекті сақиналы морфоқұрылмдар анықталған. Олар бір бірінен геологиялық құрылыстарымен, морфометриялық жіне морфлогиялық көрсеткіштерімен жер бетінде айқын ажыратылады.
Мөлшері жағынан плутонды сақиналы құрылымдар әр түрлі болады. Зор көлемді ... жалғасы
Геоморфология ( гр. ge-жер, morphe-бедер, пішін, logos-білу, тану), бедердің құрылысын, жаралуын, даму тарихын және қазіргі динамикалық жағдайын зерттейтін ғылым. Демек геоморфология зерттеудің негізгі нысаны бедер, (француз тілінде relev - дөңестілік) - құрлық беті және мұхит түбі пішіндерінің жиынтығы. Бедердің пайда болуына ішкі (эндогендік) және сыртқы (экзогендік) процестер әсер етеді. Эндогендік процестерге таужаралу, жер сілкіну, жанартау әрекеті, тектоникалық құбылыстар т.б. жатады. Экзогендік процестер күн жылуынан қуат алады; бұған тау жыныстарының үгілуі, жел, ағынды су, мұздық, су толқыны, адам әрекетінің әсері жатады. Сондықтан бедер пішіндерін зерттеу үшін оларды құрайтын тау жыныстарының құрамын, қасиетін және оларға әсер ететін процестерді анық білу қажет.
Эндогендік күштердің әсерінен жердің бір тұсы көтеріліп, тау мен қыраттар түзіледі, ал екінші тұсында төмен майысып ойпаттар пайда болады. Экзогендік күштер тауды бұзады, ойпат жерлерді борпылдақ материалмен толтырып тегістейді. Бұл екі күш өзара қарама-қарсы әрекет жасайды және олар әр жерде әр қарқында ұдайы болып жатады. Нәтижесінде осы екі күштер өзара қатынасы әсерінен жер бетінде қазіргі бедер пішіндерінің алуан түрін көреміз. Бедер пішіндерінің қай бағытта дамуы (көтеріле дамуы немесе керісінше төмендей дамуы) мұның бәрі сол жер қыртысының қасиетіне байланысты. Геоморфологияның негізгі ұстанымдарының бірі бедердің географиялық компоненттерінің бірі бола тұра, бүкіл табиғатпен тығыз байланыста тұтас алынып қаралуы, ол өзі ғана өзгеріліп қоймай, жалпы, табиғаттың дамуына әсер етеді. Жер қыртысы, атмосфера, годросфера, биосфера арасындағы қатынасты анықтайтын болғандықтан, геоморфология геология, геоботаника, гляциология, топырақтану ғылымдарымен тығыз байланысты.
Геоморфология ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында дербес ғылым болып қалыптаса бастады. Ол кезде геоморфологияда екі бағыт болды: бірі американ ғалымы В.Девис бастаған геоморфология заңдарын географиялық оралымдарға (циклдерге) бағындыру теориясы; екіншісі - неміс ғалымы В. Пенк ұсынған тау беткейлеріне морфолгиялық талдау жасау арқылы жер қыртысы қозғалыстарының заңдылықтарын анықтау теориясы.
Сақиналы (шеңберлік) құрылымдар жаратылысына қарай екі түрге бөлінеді:плутонды,яғни магма әсерінен қалыптасқан интрузиялық шоғырлар немесе денудациялық әсерінен қашаланған жанартаулар және жасынтастардың жер бетіне құлауы әсерінен пайда болған құрылымдар.
1966ж.Г.З.Попованың "Қазақстанның қатпарлы аймақтарының шеңберлі және сызықты морфоқұрылымдары" деген монографиясы жарыққа шықты.Бұл еңбекте Сарыарқа территориясындағы дөңгелек немесе сопақ пішінді интрузиялық құрылымдарға алғашқы рет талдау берілген.Жанартаутекті сақиналы құрылымдарды көне римдіктердің жерасты құдіретінің атына ұқсас Плутон деп атап кеткен.Қазіргі кезде Орталық Қазақстан аумағында Бурабай, Машинск, Сарысу, Екібастұз және т.б. жанартаутекті сақиналы морфоқұрылмдар анықталған. Олар бір бірінен геологиялық құрылыстарымен, морфометриялық жіне морфлогиялық көрсеткіштерімен жер бетінде айқын ажыратылады.
Мөлшері жағынан плутонды сақиналы құрылымдар әр түрлі болады. Зор көлемді ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz