Бөлшек сауда кәсіпорындарындағы мерчандайзингтің теориялық негіздері

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 85 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың құрылымы мемлекеттің экономикалық өсуіне ықпал ететін Қазақстан Республикасындағы бөлшек саудадағы мерчандайзингтің дамуын зерттеуге арналған.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі . Кез келген бөлшек сауда кәсіпорындары үшін ең маңыздысы - пайда табу болып табылады. Қазіргі уақытта қазақстандық бөлшек сауда кәсіпорындары арасында бәсекелестік күрес өсуде. Бұл жағдай бір аттас тауарлардың көптеген сауда ұйымдарында сатылуында болып отыр. Яғни, жабдықтаушылар ең тиімді сауда орындарындарына, сату орнындағы тауарларды орналастыру үшін ең белсенді аймақтарға, сауда сөрелеріне, ал сауда қызметкерлері тұтынушылар санына және оның тұрақтылығына, сауда аймақтарына және құрал-жабдықтарына кеткен минималды шығынға, сату көлемін арттыруға мән бере отырып өзара бәсекеге түседі. Сондықтан да мерчандайзингтік жолдарды кеңінен қолдану бөлшек сауда кәсіпорынының тартымдылығын және табыстылығын арттырады. Американдық маркетингтік ассоциация мерчандайзингті «бөлшек саудагерлердің уақыт, орын, тауар бағасы және көлемі бойынша маркетингті жоспарлау және бақылау» - деп анықтады. Мерчандайзинг тұынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруды қамтамасыз ете отырып, сатуды және сатып алуды басқару деп қарастырылады. Қазіргі таңда кез келген сауда компаниялары жаңа тәжірибелік пәндердің негізін білуі тиіс. Әсіресе, мерчандайзинг - бәсекелес артықшылықтары мен өз тұрақты тұтынушыларымен үнемі тығыз байланыста болатын сауда өкілдері үшін өзекті болып табылады. Осыған байланысты қазақстандық нарықта бөлшек сауда орындарының қаншалықты дәрежеде мерчандайзингті қолданып отырғанын анықтау дипломдық жұмыстың өзектілігі болып табылады.

Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі: ҚР-ның бөлшек сауда кәсіпорындары және «Рамстор» сауда желілері болып табылады.

Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні - сатуды ынталандыруға бағытталған мерчандайзинг қызметі мен оны жүзеге асыру әдістері.

Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты - ҚР-дағы бөлшек сауда кәсіпорындарындағы мерчандайзингтің даму жағдайын және оларды жетілдіру жолдарын анықтау.

Дипломдық жұмыстың міндеттері:

Мерчандайзингтің пайда болу тарихы және түсінігін анықтау;
Қазақстандағы бөлшек сауда кәсіпорындарындағы мерчандайзингтің қазіргі даму жағдайын зерттеу;
«Рамстор» сауда желілерінің маркетингтік және шаруашылық іс-әрекеттерін талдау;
ҚР-дағы мерчандайзингтің даму жағдайына сипаттама беру;
ҚР-да мерчандайзингті жетілдіру бағыттарын анықтау;
ҚР-дағы мерчандайзингті қолдану технологиясының даму болашағын қарастыру;

Зeрттeyдің тeoриялық жәнe әдіснaмaлық нeгізінe мaркeтинг жәнe бaсқaрy ғылыми зeрттeyлeрі әдістeмeсі ayмaғындaғы oтaндық жәнe шeтeл ғaлымдaрының eңбeктeрі, оқулықтары мен оқу құралдары, Қазақстан Республикасының статистикалық агенттігінің мәліметтері жылдық есептемелік құжаттары пaйдaлaнылды. Диплoмдық жұмыстың aқпaрaттық бaзaсын Қaзaқстaн Рeспyбликaсының стaтистикa бoйыншa aгeнттігінің дeрeктeрі, Алматы қаласының статистикалық мәліметтері, aшық бaспaсөздeгі жaриялaнымдaр құрды.

Зeрттeyдің мәлімeттік бaзaсы рeтіндe Қaзaқстaн Рeспyбликaсы

стaтистикaлық Aгeнттігінің жәнe Алматы қалалық стaтистикa бaсқaрмaлaрының мәлімeттeрі, «Рамстор» сауда желілерінің мәліметтері пайдаланылды.

Диплом жұмысындағы зерттеу жаңалығы: Қазақстандағы бөлшек сауда кәсіпорындарындағы мерчандайзинг технологиясын пайдалану көрсеткіштері және «Рамстор» сауда желілеріндегі мерчандайзигтегі енгізіліп жатқан жаңа технологиялардың жүзеге асу барысын анықтау.

Диплoмдық жұмыстың нәтижелері:

Бөлшек сауда кәсіпорындарындағы мерчандайзингтің түсінігі жан-жақты зерттелді;
Қазақстандағы бөлшек сауда кәсіпорындарында мерчандайзингтің жаңа технологияларын қолдану ерекшеліктері көрсетілді;
«Рамстор» сауда желілерінің маркетингтік қызметін жетілдіру мақсатында маркетинг кешені бойынша ұсыныстар жасалды;
Қазақстандағы бөлшек сауда кәсіпорындарында және «Рамстор» сауда желілерінің маркетингтік қызметіне талдау жасау нәтижесінде мәселелер анықталып, оны дамыту жолдары қарастырылды және мерчандайзингті дұрыс колданудың маңызды бағыттары анықталды.

Дипломдық жұмыс құрылымы мен көлемі. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жалпы жұмыс 87 беттік компьютерлік терілім мәтінінін құрай отырып, 10 кестені, 43 суретті және 46 пайдаланылған әдебиеттер тізімін қамтиды.

Дипломдық жұмыстың кіріспесінде бұл тақырыпты таңдап алудағы себептері, тақырыптың өзектілігі, оны зерттеудегі мақсаттары аталып, әр тарауда қолданылған әдебиеттер және баспасөз материалдары көрсетіліп кетеді.

Бірінші бөлімде, мерчандайзинтің тарихы, даму эволюциясы, қалыптасу алғышарттары, мерчандайзингтің теориялық негіздері, бөлшек саудадағы мерчандайзингтің қолданылу әдістері қарастырылады.
Екінші бөлімде Қазақстан Республикасындағы және Алматы қаласы бойынша бөлшек сауда саласындағы мерчандайзингтің дамуы және жетілдіру жолдары, «Рамстор» супермаркетінің маркетингтік іс-әрекеті жан-жақты талданып, сонымен қатар осы сауда желілеріндегі мерчандайзингті қолдану деңгейі қарастырылады.
Қорытынды бөлімде Қазақстан Республикасының бөлшек сауда кәсіпорындарындағы мерчандайзингтің даму бағыттарына байланысты SWOT талдау жасалынып зерттелген мәселелер төңірегінде бөлшек саудадағы мерчандайзингтің қолдану тиімділігін арттыру, тәжірибедегі мәселелерін шешу жолдарын көрсетіп, ұсыныстар келтірілген.

Бөлшек сауда кәсіпорындарындағы мерчандайзингтің теориялық пайда болуы тарихы және алғышарттары

Жалпы тауар-ақша қатынасының тарихында сатушы өз тауарын барынша тартымды етуге тырысты. Бүгінде басты міндет, тауардың тұтынушыға қажетті, сұранысқа ие болуымен ерекшеленеді. Барлығы жасалып қойғандай: марканың құрылуы, «баға - сапа» критерийіне заттар тиімді сәйкес келеді, орамды дайындау, өткізу жүйесі бойынша жүзеге асырылатын іс-шаралар және сұраныстың қалыптасуына тұтынушылармен коммуникация әдістері талданды. Дегенмен де, өз тауарыңды көрсетуге тағы бір соңғы мүмкіндік қалады, сәйкесінше, оны сатуға мәжбүрлеу немесе сату. Бұл жұмыс маркетингік қоммуникация жүйесінде «мерчандайзинг» деп аталады [1] .

Мерчандайзинг адамдар ақшаны пайдаланбай тұрған кезде пайда болған. Өз тауарларының әдемілерін қойып, тұтынушыға ұсына білу, өз саудасын дұрыс ұйымдастыра білу жақсы нәтиже береді . Ертеректе сатушылар тұтынушылармен әртүрлі тілде сөйлеуге мәжбүр болған. Берірек келе сатушылар өз дүкендерін ашып, тауарды тұтынуды мәдениетті түрде ұсына білді. Ғасырлар тоғысындағы сауда иесіне өз тауарларын қадағаулаға мүмкіндік берді. Яғни бұл мерчандайзинг. Саудагер бірте-бірте уақыт өте келе дүкеннiң даралығын жасауды тауар есебiнiң мүмкiндiгiн жетiлдiрдi. Ертеректе қожайын бәрiне жеке iстер бұйырғандықтан немесе жанұяның мүшелерi және бала-шаға, ол бәрi өзара байланыстар екенін айқын елестету жеткiлiктi: дүкенде тауарды жылжытумен және сауда нүктесiне оған сатып алушыларды шын ниеттiктiң қалыптастыруы, сатып алушылар және дүкеннiң рәсiмдеуi, шығарудың әр түрлi нұсқалары және сатуларды серпiндi контингентпен, сатып алушылар және тауарлар түрлерiнiң тiзiмiнi әл-ауқаттың аралығында, дүкеншiлердi мiнез-құлықпен және сатып алушыларды реакциясын ойлауға мүмкіндік берді. Бiрақ өзi саудагердiң бас бiлiмi қысқа мерзiмдi және ұзақ мерзiмдi пайданың тиiмдi арақатынасы туралы бiлiм болып табылды.

Балалардың жанында ата-аналарды мамандық мұра ететiн қоғамның цехтық ұйымы, он жылдық және мерчандайзингке арналған тәжiрибе және бiлiмнiң жанұясында тiптi қабақтарды да жинақталарды дауға мүмкiндiк бердi. Бөтен сауданың табыстылық деңгейін анықтайтын құпиялармен бөлiспеуге тырысты. Сондықтан жан-жақтан жаңа келгендерiн бөлiк үлкен емес, және ол шектердi олардың жұмысы үшiн мерчандайзинг қажеттi лезде меңгеретiн болды. Әрқашан қасында болған тәжiрибелi қожайын, жаңа келгендi оқытты, оның қатесiн көрсе бағалы ақыл айтты. Саудагер жатса-тұрса, өткенi қабақтың үлкенiрек бөлiгiнiң шығаруына, сатудың жинағы процесiн түйсiктiң бүтiндiк суретiмен, жеткiзушiлердi iздестiру және тауардың сату алдындағы әзiрлеуiнен, тауар есебi және жаңа өз белсендiлiгi. Мерчандайзинг пайда және шығындарды есептеуді жеке облыстарға ерекшеледi, және "бөлшек сауданың өнерi" деген мағынаны білдірді [2] .

Осы мерчандайзингтің осы уақытқа дейінгі қалыптасу эволюциясын көрсетіп кетейк: (сурет 1)

Сурет 1. Мерчендайзингтің негізгі даму кезеңдері

[2, 3] әдебиеттер негізінде автормен құрастырылған

Мерчандайзинг тарихы Америкада, үлкен Депрессия кезеңінде басталды. Ол кезде компанияның өмір сүруін жақсартуға қабілетті, және әрі қарай олардың бәсекелестік қабілетіне кепіл болатын жаңа деңгейге ауыстыратын тәсілдер мен мүмкіндіктерді іздеу белсенді түрде жүргізілді. Өтім нүктелерінің дизайны көп функционалды және мақсатты болуға міндетті, яғни сауда кеңістігінің кез келген бірлігі үлкен табыс әкелетіндей болу керектігі сол кезде-ақ түсінікті болды. Бастапқы кезде мерчендайзинг өнімді жылжытудағы жеке тәсілдер мен әдістер түрінде баяу дамыды. Сатушылар нарығы клиенттер нарығына ауысқан 60-жылдарға дейін осылай болды. 70-жылдары мерчандайзингті ірі өндірушілер белсенді түрде қолдана бастады, және де көбіне енгізу инициативасы супермаркеттер желісі болған барынша ұйымдасқан бөлшек дүкендерден шықты [2] .

ХХ ғасырдың соңы мен ХІХ ғасырдың басында фабрика және машиналы өндiрiстердің даму кезеңі болды. Уақыттың есебi - сапалы тауарлар жасалып, тұтынушыны бағалар бойымен қол жеткiзетін. Дәуiрдiң қаhармандары - сол кездегі кәсiпкерлер мен өндiрушiлер. Жеке операцияларға еңбек процесiн бөлiнудiң қажеттiлiгi туралы Адам Смитт идеясын өмiрiнде iске асырады. Ғылыми негiзге операциялар және олардың орындау қажеттi уақыттың есебi бөлiніп қойған басқаруды Фредрик Тейлор қалыптастырудың iсiнде жаңа түрiн үлгердi. Қиын игiлiк адам баласына жаппай өнеркәсiптiк өндiрiстi әкелетiн тiптi санап шығады! Тауарлар және қызметтердiң жиыны қол жететiн қатардағы тұтынушы болды. Бiрақ балдың бұл үлкен күбiсiнде қарамайдың өте салмақты ожауы да болды. Өркениеттiң игiлiктерiнiң өскен қол жетiмдiлiгiне төлем өнеркәсiп және сауданың қызметкерлерiн дүние танудың бүтiндiгiнiң қиратуы болды. Адам өндiрiс және тауардың сатуын барлық процеске олардың жұмысын әсер аужайлай бастады. Жаппай өндiрiстiң бiрiншi кезеңiнде тауар сырт пiшiнiн өте күштi зақымданды, өйткенi негiзгi iлтипат олардың өзiндiк құнының төмендетуiне зер салды. Бұл кезеңде бәсекелестiктiң негiзгi өңiмен бағалы болды. Дегенмен жаңа оқиға пайда болды: мейлi, сатып алушы қолөнер тәсiл жасалған тауарға асыра төлеуге көбiнесе қалады, өйткенi ол аса ажарсыз тiптi және машиналы өндiрiстiң арзан өнiмге қарағанда көз үшiн жағымды болып табылды. ХІХ ғасырдың басында ахуалда өзiндiк құнның төмендетуi бойымен күш сырт пiшiнiнiң жақсартуы және тауардың эргономикасыз керектi нәтиже бермейтiні анық болды. Еуропалық елдердегi тауарлардың өндiрушiлерi, ал ерiп және АҚШ олардың эстетикасына үлкен iлтипатты ықылас бiлдiре бастады. Нақ сол кезде және адамгершiлiк белсендiлiк әрлендiру жеке облысқа шығарды, және өнеркәсiптiк дизайнердiң мамандығы пайда болды.

Тауарлардың өндiрiсiнiң шапшаң өсуi саудалық салада маңызды өзгерiстерге келтiрдi. Өз кезегiндегі сауда қарқынды өсудi назаланады. Сауда қызметкерлерiнің саны кенет өседi. Әулетiнен мамандарды тұйықталған емес цехтық ұйым бұл ендi: қатардағы дүкеншiлермен және менеджер тiптi кейде кешегi әбзелшiлер және сауданың қызметкерлерiн орташа деңгейдiң төмендетуiне алып келген шаруаларда болады. Дүкеншi және сатып алушының қарым-қатынастарын ұзақ тәжiрибе бар емес адам қысқа мерзiмдi пайдаға анық жоғары бағалауды бердi - осылай қашан бiр клиентi үш жаңа алуға болуға жоғалтылған бiрге бiр қорқынышты жоғалтпайды! Мұндай ауытқу сатып алушы және дүкеншiнiң ұзақ қарым-қатынастарын тиiмдiлiктiң түсiнуiн қиратуға келтiрдi. Көп жағдайларда бiр жолғы сатып алу бағалана бастады, бейiлдiлiктiң қалыптастыруына iлтипат бөлшек сауданың кәсiпорынына сатып алушыларында азайтқан. Сауда тораптарының санның ( 1950 - жылдары ) қарқынды соғыстан кейiн өсуi және сауда кәсiпорындарының мөлшерлерi және пайда болуы мерчандайзинг өнерге дүкеншiлердi үйренудiң қажеттiлiгiне келтiрдi. Әдейi дайын тұрған қызметкерлер шығара бастады, олар - мерчандайзерлер. Олардың алдыңда тұрған мәселесі аса күрделендiредi: жаңа сауда орталықтарының үлкен аудандары жаңа жағдайлардағы сатуларын процестi басқарудың мүмкiндiгiн сақтау үшiн саудалық аудандардың шығарумен, таратуы және сатуларды пайдалылықтың аралығында өзара байланыстың талдауын қиын арнаулы әдiстемелер және бағдарлама жасалады. Алдынғы елдерде әбден жетiлдiру мерчандайзинг үшiн қажеттi бiлiмдердiң шапшаң өзгеруінен басталды.

Маркетинг, психология және социологияның тоғысқан жерiнде бұл (50 -60 жылдардың аяғы ) уақытқа шамамен тұтынушыларды мiнез-құлық туралы ғылым құрастырды. Тұтынушыларды мiнез-құлықтың зерттеуiн тұрақты өндiредi, және олардың қорытылған нәтижелерiн қолдану басқарудың әр түрлi деңгейлерiне сауданың жетекшiлерiне айтарлықтай көмектеседi. Саудалық қызметкерлерге бұл жүйеленген тәртiптi негiзгi бiлiмдер меншiктi дүкендердегi бақылауын тиiмдi жүзеге асырып және болып жататын өзгерулерге сезiнуге мүмкiндiк бередi. Олар әдейі жұмысқа ертерек келетін, заттарды кою үшін, олардың айтуы бойынша «адемі» боп тұру және сатып алушылардың назарын аудару үшін . Көрмені кеңес кезеңідегідей безендіргенді «алдау қағазы» деп айтқан, солай жаппай жетіспеу дәуірінде барлық өмірге керек заттарды көрмеге қойып көрсету, тапшылық жағдайда, өте кауіпті болды. Мұнаралар мен гүл тізбектері қолда бар сатушылардың саяхатшының танертеңгі асы мен теңіз қырыққабатты салаты ешқандай бұл тауарға сату көлемі жағынан табысқа әкелген жоқ [3] .

Мерчандайзингтің қалыптасу эволюциясында ұйымдағы маркетингтік коммуникация және оны ұйымдастыру құралы ретінде ертеректе пайда болды. Мерчандайзингтің алғашқы белгілері пайда болғаннан бері көп нәрсе өзгерді. Маркетинг және сауданың болашақтағы жаңа дамушы әдістері, орам және сөреге орналастыру түрлері қалыптасты және сатудың техникасы болашақтағы тұтынушылардың мінез-құлқына сәйкес өзгеруге бейім болды.

Жоғарыда айтылған даму эволюциясы кезеңдерінің қалай жүзеге асқандығын қарастыра отырып, мерчандайзингтің негізгі қалыптасу алғышарттарына сипаттама беріп өтейік.

Мерчандайзингтің пайда болуына әсер етуші негізгі алғышарттары төмендегі 2- суретте келтірілген:

Сурет 2. Мерчандайзингтің қалыптасу алғышарттары

Ескерту: [2, 3] әдебиеттер негізінде автормен құрастырылған

Мерчандайзингтің даму тарихы мен эволяциясы жүзеге асқаннан кейінгі кезден бастап қазіргі таңда даму деңгейіне дейінгі аралықта мерчандайзингтің қалыптасу алғырашарттары осылай аталып өтті. Енді мерчандайзингтің қазіргі заманауи даму деңгейін қарастырып өтейік.

Негізінде сән әлемінде мынадай бір кеңінен танылған сөз бар: «Жаңа нәрсе - бұл, ұмытылған ескі жақсы нәрсе». Қазіргі таңдағы бөлшек саудадағы жаңа даму тенденциялары көп ғасырлар бойы жинақталған тәжірибенің негізінде қалыптасып отыр. Ең алдымен сатып алушы көп жылдар бойы сатып алуды жүзеге асырғанда, сатып алынған тауарды ұзақ мерзімді пайдалануына қарастырып алады. Сатып алушының бүкіл өмір бойына сатып алған заттары және оның жаңа сатып алу үрдісін ж сатып алушылардың (мысалы, туыстары, жанұя мүшелері, достары, көршілері, ұжым мүшелері) сатып алу үрдісін жүргізуіне ықпалын қарайды, Демографиялық жағдай әрқашан бөлшек саудаға және өнім өндірушілерге өз ықпалын тигізіп отырған. Уақыт өте келе өндірушілер мен сатып алушылар көлемі өмірдің ағымына сәйкес өсе береді. Яғни, әрқашан тепе-теңдік орнап отырады. Бұл жерде айтылатын нәрсе, әрбір сатушы, өндіруші үшін әрбір сатып алушының құндылығы маңызды болып табылады, соған сәйкес, сатып алушыны толықтай немесе жекелей жоғалтып алудың өзі - сатушы залалын тигізеді. Сатып алушының бәсекелестерге өтіп кетуі - бұл, тіпті оны 3 есе жоғалтып алуымен тең. Ал осы жағдайларға қатысты, дұрыс ойластырып, ұйымдастырылған мерчандайзинг жаңа кленттерді тартуды, дағдарыстың болмауына өз ықпалын тигізеді. Э. Райс және Дж. Траут атты америкалық маркетологтардың зерттеу нәтижелеріне сүйенетін болсақ, «өз тұтынушыңды ұстап тұру, жаңа сатып алушыны тартқаннан 3 есе жеңілірек» екендігі айтылған. Сатып алушы әрдайым өзінің сатып алған тауарымен немесе сауда жасаған дүкенімен қанағаттануы тиіс. Бұл оның өзінің тұрақты сауда орнына сенімділігін, адалдығын, яғни бәсекелестерге кетіп қалмауын білдіреді. Дүкеннің тұрақты сатып алушылар көрсеткіші әдетте 35% - ды құрайды. Бұл жерде айта кету керек, неғұрлым қымбат және сирек тауар, соғұрлым бұл көрсеткіш жоғары болғандығы жөн, әйтпесе дүкеннің қызметі залал келуі ғажап емес.

Мерчандайзингтің маңызы тек қана бөлшек саудагерлердің рөлімен ғана байланысты емес. Сатып алушылардың мінез-құлқында және ынталандыруында маңызды өзгерістер орын алған. Бүгінде кемелденген» тұтынушылардың ұрпақ қалыптастыруы және тұтынушылардың арасында елеулі айырмашылықтар болмауы орын алады. Бұл фактор бірі бірімен тығынз байланысты. Кемелденген тұтынудың ерекшелігі - тұтынушыларды олардың белгелі бір тауарды және бәсекелестік қазметтердің бағасына қатысты таңдау құқықтары жайлы ақпараттандыру болып табылады. Сонымен қатар мұнда, этникалық топтардың құқықтары және олардың өткізу және дәстүрлі ерекшеліктерімен байланысты тауарларды ұсынуға кепілдік беру құқықтары жатады. ХХІ ғасырдың басындағы сатып алушы жалпы өмір стратегиясына сәйкес сатып алуларды жүзеге асыруда бейім болып келеді. Оны тек жарнама, жылжыту әдістерінің көмегімен ғана жеткізу мүмкін емес және ол көбіне бөлшек сауда саласында жүзеге асады. Ең басты жетіспеушілік - бұл уақыттың жетіспеушілігі. Бәсекелестің және ғылыми-техникалық проресстің күшеюіне байланысты, әр түрлі өндірушілер ұсынатын жаңа және жоғары технологиялық тауалардың саны артуда. Сапаға қойылатын жоғары талап және стандарт тауардың жақсаруына алып келеді. Технологиялық тепе-теңдіктің шарттарына сәйкес тұтынушының таңдауы тек қана 20% тауардың негізгі құрамына және 80%-ға оның қоршаған ортасымен (дизайны, бағасы, маркасы, қолдану ыңғайлылығы) анықталады. Осыған орай, сатып алушылардың назарын аударту ең маңызды міндеттердің бірі болып табылады. Соңғы бірнеше жылда тұтынушылардың назарын аудартуға кері әсер ететін жағдайлардың орын алуы көбейді. Дүкендерде өндірушілер үшін жауынгерлік істі күшейтуге жақсы орындар ұсынылады. Көптеген зерттеу көздеріне сәйкес, сатып алушылардың сату тұрып шешім қабалдау ықтималдылығы 65-70% - ды құраса, кассалық аймақта жоспарланбаған сатып алулар 89%. - ды құрауы мүмкін. Әрбір өндірушінің мақсаты - өз тауарларын жүздеген тауарлар арасынан ерекшелеп көрсету.

Қазіргі таңда заманауи саудагерлер арасында мерчандайзингтің көптеген құралдары қолданылады. Бұл құрал Р. О. Р. (point-of-purchase) : диспансерлер, манекендер, жарнамалық баспа құралдары, аудиовизуалды материалдар, радиодағы жарнама, орам дизайны. Барынша белсенді сауда құрал-жабдықтары: стеллаждар, тоңазытқыштар, тауар сөрелері, дисплей. Сатып алушыларды ынталандыру құралдары: жеңілдіктер, купондар, төмен бағамен сату, сувенирлер, байқаулар және ұтыс билеттері.

Тамақтану өнімдерін жылжыту үшін ең әсерлі әдіс болып дегустация болып табылады. Дегустация - кез келген тамақ өнімін сапасының бағасына сәйкес екендігін анықтау барысында аз көлемде дәмін байқап көру. Көптеген тәжірибелерде көрстекендей дегустациядан кейінгі сату көлемі 1, 5-2, 5 есе артады және осы қалыптасқанда деңгейде 3-5 кун ұстап тұрады. Бұл айтылған мәліметтер қазіргі таңдағы сату көлемін арттыру барысында қолданылатын негізгі маркетингтік шаралар болып табылады. Осының негізінде мерчандайзингтік құралдардың заманауи кезеңдегі қаншалықты даму жағдайын байқауға болады.

Біздің елімізде мерчандайзинг түсінігі 90-жылдардың басында қолданыла бастады: дамыған елдердің әлемдік теориясы мен практикасынан сату саласындағы теориялық дағдылары мен жаңалықтары трансұлттық корпорациялармен - халық тұтынатын өнімдердің өндірушілерімен (FMCG) енгізілді. Бұл компаниялардың оқытылған және толық мотивацияланған сауда агенттері кеңестік мектептің сауда жүргізушілеріне сөредегі орнын ауыстырған кезде кофе банкасын, печенье қорабын, су бөтелкесін сату табысты болатынын үйретуден жалықпады. Нәтижесі бірден көзге түсті: бизнес жоғары қарқынмен өсті, супермаркет сөрелеріндегі тауарларды манипуляциялау көмегімен өздерінің жарнамалық мүмкіндіктерін көбейткісі келетін компаниялардың саны өсті.

Бастапқыда, мерчандайзингті нақты сауда агенттері немесе сату бойынша менеджерлер орындады. Фирмалар агенттерді мерчандайзингпен айналысуға мәжбүрледі. Сонан кейін, барлық дистрибьюторлар дерлік өздерінің мерчандайзерлерінің жеке командасын құра бастады. Дүкендердегі мерчандайзингті оптимизациялаудың келесі қадамы жарнамалық және BTL-агенттіктердің пайда болуы болды. Олар өндіруші компаниялар мен делдалдарға мерчандайзинг бойынша қызмет ұсынды. Мұндай компанияларға сұраныс 2000-жылдардан кейін пайда болды. Барлық жерлерде теориялық және практикалық дағдыларды игерген фирмалар пайда бола бастады, олар бөлшек саудадағы өнімдермен жұмыс істеу жауапкершілікиерін алды. Қазіргі кезде мерчандайзинг дамып келе жатыр және оны тек трансұлттық компаниялар ғана емес, сонымен бірге орта буындағы фирмалар да белсенді қолдана бастады [4] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.