Қашықтан оқыту жүйесі
КІРІСПЕ 8
1. ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ТЕОРИЯСЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ 10
1.1 Қашықтан оқытудың білім беру саласындағы рөлі 10
1.2 Қашықтан оқытудың тиімділігі 12
1.3 Үзіліссіз кәсіби білім беру жүйесіндегі қашықтан оқыту 13
1.4 Қашықтан оқытудың негізгі ерекшеліктері 14
1.5 Қашықтан оқыту жүйесіндегі мүмкіндіктер 16
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ 18
2.1 Қашықтан оқыту мен сырттай оқытуды салыстыру 18
2.2 Қашықтан оқыту жүйелерінің жіктелуі 20
2.3 Қашықтан оқытуды ұйымдастыру модельдері 21
2.4 Қашықтан оқытудың негізгі модельдері 24
2.5 Қашықтан оқыту технологиясын сараптау 26
3. ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ 28
3.1 Қашықтан оқытудың жаңа технологиялары 28
3.3 HTML ортасында құрылған оқулықтың программалық жабдықталуы 31
3.3.1 JavaScript тілі туралы түсінік 31
3.3.2 Электрондық оқу құралын HTML ортасында жасау 32
3.4 «Web технология» пәнінің оқу.әдістемесін құрастыру 34
3.5 Электрондық оқулықтың құрылымы 34
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 38
4.1 Қашықтан оқыту үшін құрылған программалық қамсыздандырудың технико.экономикалық негізі 38
4.2 ПҚ енгізудегі экономикалық тиімділікті есептеу 38
4.3 Бағдарламаны енгізуге дейінгі шығындарды есептеу 43
4.4 Программаны енгізгеннен кейінгі шығындарды есептеу 44
4.5 Жылдық экономикалық тиімділікті есептеу 45
5. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 46
5.1 Еңбек қауіпсіздігі түсінігі 46
5.2 Жұмыс орнындағы техника қауіпсіздігі 46
5.3 Электромагниттік өрістер 49
5.4 Өрт қауіпсіздігі 49
5.5 Жарықтандыру 50
5.6 Электр қауіпсіздігі 52
ҚОРЫТЫНДЫ 53
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 54
ҚОСЫМШАЛАР
1. ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ТЕОРИЯСЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ 10
1.1 Қашықтан оқытудың білім беру саласындағы рөлі 10
1.2 Қашықтан оқытудың тиімділігі 12
1.3 Үзіліссіз кәсіби білім беру жүйесіндегі қашықтан оқыту 13
1.4 Қашықтан оқытудың негізгі ерекшеліктері 14
1.5 Қашықтан оқыту жүйесіндегі мүмкіндіктер 16
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ 18
2.1 Қашықтан оқыту мен сырттай оқытуды салыстыру 18
2.2 Қашықтан оқыту жүйелерінің жіктелуі 20
2.3 Қашықтан оқытуды ұйымдастыру модельдері 21
2.4 Қашықтан оқытудың негізгі модельдері 24
2.5 Қашықтан оқыту технологиясын сараптау 26
3. ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ 28
3.1 Қашықтан оқытудың жаңа технологиялары 28
3.3 HTML ортасында құрылған оқулықтың программалық жабдықталуы 31
3.3.1 JavaScript тілі туралы түсінік 31
3.3.2 Электрондық оқу құралын HTML ортасында жасау 32
3.4 «Web технология» пәнінің оқу.әдістемесін құрастыру 34
3.5 Электрондық оқулықтың құрылымы 34
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 38
4.1 Қашықтан оқыту үшін құрылған программалық қамсыздандырудың технико.экономикалық негізі 38
4.2 ПҚ енгізудегі экономикалық тиімділікті есептеу 38
4.3 Бағдарламаны енгізуге дейінгі шығындарды есептеу 43
4.4 Программаны енгізгеннен кейінгі шығындарды есептеу 44
4.5 Жылдық экономикалық тиімділікті есептеу 45
5. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 46
5.1 Еңбек қауіпсіздігі түсінігі 46
5.2 Жұмыс орнындағы техника қауіпсіздігі 46
5.3 Электромагниттік өрістер 49
5.4 Өрт қауіпсіздігі 49
5.5 Жарықтандыру 50
5.6 Электр қауіпсіздігі 52
ҚОРЫТЫНДЫ 53
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 54
ҚОСЫМШАЛАР
Адамзат баласы ХХІ ғасырға аяқ басқаннан ақпараттық технология мен телекоммуникация құралдарының жедел түрде дамып, әлемде ақпараттың жыл сайын еселеніп өсуді салдарынан білім және технологияның жаңа салалары қарқынды дами бастады. Жаңа ғасыр адамзаттан оның кәсіби қызметіндегі барлық өзгерістерді біліп, үнемі білім деңгейін жетілдіріп отыруды, қажет болса өз қызметіне жақын, тіпті жаңа мамандықты игеріп отыруды талап етеді. Орта мектепте оқушылар білімдерінің негізі қаланатын болғандықтан, олар жан-жақты білімді болу, әлемде болып жатқан өзгерістерден тыс қалмау үшін, ауқымды желіге қосылу, қажетті ақпаратты іздеп табуға дағдылануы, ақпараттарды қажеттілігіне қарай қолдана алуды үйренуі тиіс. Бүгінгі күніде әлемнің қай түкпірінде болса да, ауқымды желі болған жағдайда өз бетінше білім алуға мүмкіндік беретін, ізденуді қажет ететін ерекше жүйе «Қашықтан білім алу жүйесі» мүмкін болып отыр. «Қашықтан білім алу » әр адамның өзіндік жеке қажеттілігін ұғынуға, өзіне қажетті білімді іздене отырып үйренуге мүмкіндік береді.
Диплом жұмысы тақырыбының өзектілігі. Оқу орындарында да қашықтан оқыту жүйесі қазір қарқындап дамуда. Басқа оқыту жүйелерімен салыстырғанда, бұл өте маңызды, пайдалы оқыту жүйесі болып табылады. Сонымен қатар демократиялық оқыту жүйесіне жатқызуға болады, себебі кез - келген адам осы жүйенің арқасында салыстырмалы түрде аз ғана материалды жұмсау арқылы өзіне мамандық ала алады, біліктілігін көтере алады, өзінің білімін жаңа білім орталықтарымен толықтыра алады.
Қашықтан оқыту жүйесінің негізгі мақсаты – жеке адамды интеллектуалды дамыту, ақпаратпен жұмыс жасай білуге үйрету және оның ерекшелігі – ол өзіндік оқыту жүйесіне жатады. Себебі мұғалімнің мұнда сабаққа қатысуы міндетті емес. Яғни оқушы бейнекассеталармен, компакт дискілермен жұмыс жасайтын бағдарламалармен өзі сабақ өтеді. Бұдан педагогикалық жүйені ешбір мәні өзгермейді. Тек айырмашылық – оқытушымен оқушының арасындағы алшақтық. Бұл жүйеде басқа білім беру жүйесіндегі сияқты барлық компоненттер қарастырылады (мақсат, тапсырмалар, мазмұны, әдісі, оқыту құралдары), бірақ олар арнайы интернет – технология құралдары арқылы жүзеге асады.
Қашықтан оқыту бұл – оқытудың сырттай, күндізгі түрлерімен қатар келе жатқан оқытудың жаңа түрі. Оқытуда, адамды тәрбиелеуде қандай форма қолданылса да, ол педагогика ғылымының заңдылықтарына, педагогикалық психологияға сай болу керек. Сондықтан қашықтағы педагогиканы ғылым орталығынынан бөлек қарастыру дұрыс емес. Қашықтан білім алу немесе оқыту ол базалық және қосымша болуы мүмкін (қашықтағы семинарлар ұйымы, конференциялар, олимпиадалар). Егер қашықтан оқыту жүйені өзіндік жүйе ретінде қарасақ, онда логикалық түрде бірегей ақпараттық білім беру жүйесін міндетті түрде құру керек деп қорытындылауға болады.
Диплом жұмысы тақырыбының өзектілігі. Оқу орындарында да қашықтан оқыту жүйесі қазір қарқындап дамуда. Басқа оқыту жүйелерімен салыстырғанда, бұл өте маңызды, пайдалы оқыту жүйесі болып табылады. Сонымен қатар демократиялық оқыту жүйесіне жатқызуға болады, себебі кез - келген адам осы жүйенің арқасында салыстырмалы түрде аз ғана материалды жұмсау арқылы өзіне мамандық ала алады, біліктілігін көтере алады, өзінің білімін жаңа білім орталықтарымен толықтыра алады.
Қашықтан оқыту жүйесінің негізгі мақсаты – жеке адамды интеллектуалды дамыту, ақпаратпен жұмыс жасай білуге үйрету және оның ерекшелігі – ол өзіндік оқыту жүйесіне жатады. Себебі мұғалімнің мұнда сабаққа қатысуы міндетті емес. Яғни оқушы бейнекассеталармен, компакт дискілермен жұмыс жасайтын бағдарламалармен өзі сабақ өтеді. Бұдан педагогикалық жүйені ешбір мәні өзгермейді. Тек айырмашылық – оқытушымен оқушының арасындағы алшақтық. Бұл жүйеде басқа білім беру жүйесіндегі сияқты барлық компоненттер қарастырылады (мақсат, тапсырмалар, мазмұны, әдісі, оқыту құралдары), бірақ олар арнайы интернет – технология құралдары арқылы жүзеге асады.
Қашықтан оқыту бұл – оқытудың сырттай, күндізгі түрлерімен қатар келе жатқан оқытудың жаңа түрі. Оқытуда, адамды тәрбиелеуде қандай форма қолданылса да, ол педагогика ғылымының заңдылықтарына, педагогикалық психологияға сай болу керек. Сондықтан қашықтағы педагогиканы ғылым орталығынынан бөлек қарастыру дұрыс емес. Қашықтан білім алу немесе оқыту ол базалық және қосымша болуы мүмкін (қашықтағы семинарлар ұйымы, конференциялар, олимпиадалар). Егер қашықтан оқыту жүйені өзіндік жүйе ретінде қарасақ, онда логикалық түрде бірегей ақпараттық білім беру жүйесін міндетті түрде құру керек деп қорытындылауға болады.
1. Жамашева Ж. Қашықтан оқыту – ақпаратты тиімді таратудың жаңа нысандарының бірі // Қазақ тілі мен әдебиеті, 2007. – № 9. – 118-120 бет.
2. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы – 27 шілде 2007 ж. №319-III ҚРЗ // http://www.edu.gov.kz/
3. Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында Н.Ә.Назарбаев 01.03.2006
4. Наурызова М. Қашықтан оқытудың құралы электрондық оқулық. Начальная школа Казахстана -2007 №7
5. Б.Бөрібаев «HTML тілінде web-құжаттар жасау негіздері». -Алматы: ҚБТУ, 2004. -88 б.
6. Е.С. Полат. Дистанционное обучение. Учебное пособие для вузов. – М.: 1998.
7. Дузбаева Р.М. Основы создания HTML-документов. Уч. пособ. для студентов. -Алматы: КБТУ, 2003. -152 с.
8. Қатаев Н. Электрондық оқулықтың ерекшеліктері және оның оқыту үрдісіне тигізетін пайдасы. Білім берудегі менеджмент¬2007 №3 145-148 б.
9. Николенко Д. Практические занятия по JavaScript.СПб.: БХВ-Петербург, 2005. -264 с.
10. Поленская Е.Л. Язык HTML.Самоучитель-М.Вильямс, 2003. -356 с.
11. Коротеева Е. Маслов В. Щербаков С. Электронная библиотека учебни¬ков по информатике – http:// books. kulichki.ru
12. Шауцукова Л. Электронный учебник “Информатика” –http://www.kbsu.ru
13. Дуванов А.А. WEB-конструирование DHTML. Санкт-Петербург: 2003. -264 c.
14. Телешова Н.Ф. Повышение эффективности профессионального образования студентов-заочников в условиях дистанционного обучения: дис. … канд. Пед. Наук: 13.00.01; 13.00.08. – Красноярск, 2003. – С.69.
15. Энциклопедия пользователя Интернет [Электронный ресурс]: [интерактив. Учеб.]. – Электрон, интерактив, мультимедиа. – М.: ЗАО «Демос-Интернет», 2000. – 1 электрон, опт. Диск (CD-ROM).
16. Интернет-обучение: технологии педагогического дизайна / под ред. М.В. Моисеевой. – М.: Издательский дом «Камерон», 2004. – С.135-136.
17. Новиков С. В. Принципы разработки интернет-учебников /Информатика и образование, 2001. – № 10. – С.61-65.
18. Зимина О.В. Печатные и электронные учебные издания в современном высшем образовании: Теория, методика, практика. – М.: Изд-во МЭИ, 2003.
19. Гречихин А.А., Древс Ю.Г. Вузовская учебная книга: Типология, стандартизация, компьютеризация. //М.: Логос, 2000.
20. Агеев В.Н. Электронная книга: Новое средство соц. коммуникации. М.: 1997.
21. Кручинин В.В. Разработка компьютерных учебных прорамм – Томск, 1998
22. Адров Д. Стиль //Компьютер Пресс. – 1998. – № 2. – С.32-34.
23. Бидайбеков Е.Ы., Гриншкун В.В. Теоретико-технологический подход к разработке электронных средств обучения. // Вестник АГУ им. Абая. Физико-математическая серия. – Алма-Ата, 2001. – № 2(4). – С.32 - 37.
24. Смағұлова Л.А. Орта мектептегі информатика курсында компьютерлік модельдеуді оқыту әдістемесін жетілдіру. /Автореферат-Алматы, 2002-27б
25. Есекеев К.Б.,Г.Қ.Нұрғалиеваның редакциясымен. ҚР ақпараттық теңсіздікті төмендету бағдарламасы бойынша халықты компьютерлік сауаттылыққа оқыту жөніндегі оқу-әдістемелік құрал-Алматы,ҰАО АҚ, 2007-136 б.
26. Ширшов Е.В. Организация учебной деятельности на основе информационно-коммуникационных технологий. – М.: Лотос, 2006. – С.29-93.
27. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы – 27 шілде 2007 ж. №319-III ҚРЗ // http://www.edu.gov.kz/
28. Дистанционное обучение и его развития. –М.: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К», 2006. -294 с.
29. Ақпараттық жүйелер мамандығы бойынша типтік оқу бағдар-ламалары. Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ./Оқу-әдістемелік құрал, Алматы, 2005
30. Сейілова З.Т. Негізгі мектеп оқушыларына математикалық білім беруді ізгілендірудің әдістемелік ерекшеліктері / Диссертация-Алматы, 2001-120 б.
31. Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында Н.Ә.Назарбаев 01.03.2006ж
32. Медеуов Е.Ө., Наурызова Н.Қ. Қашықтан оқытуды ұйымдастыру //ҚазҰПУ хабаршысы. – Физика-математика ғылымдар сериясы. – 2007. – № 2. – 172-174 бет.
2. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы – 27 шілде 2007 ж. №319-III ҚРЗ // http://www.edu.gov.kz/
3. Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында Н.Ә.Назарбаев 01.03.2006
4. Наурызова М. Қашықтан оқытудың құралы электрондық оқулық. Начальная школа Казахстана -2007 №7
5. Б.Бөрібаев «HTML тілінде web-құжаттар жасау негіздері». -Алматы: ҚБТУ, 2004. -88 б.
6. Е.С. Полат. Дистанционное обучение. Учебное пособие для вузов. – М.: 1998.
7. Дузбаева Р.М. Основы создания HTML-документов. Уч. пособ. для студентов. -Алматы: КБТУ, 2003. -152 с.
8. Қатаев Н. Электрондық оқулықтың ерекшеліктері және оның оқыту үрдісіне тигізетін пайдасы. Білім берудегі менеджмент¬2007 №3 145-148 б.
9. Николенко Д. Практические занятия по JavaScript.СПб.: БХВ-Петербург, 2005. -264 с.
10. Поленская Е.Л. Язык HTML.Самоучитель-М.Вильямс, 2003. -356 с.
11. Коротеева Е. Маслов В. Щербаков С. Электронная библиотека учебни¬ков по информатике – http:// books. kulichki.ru
12. Шауцукова Л. Электронный учебник “Информатика” –http://www.kbsu.ru
13. Дуванов А.А. WEB-конструирование DHTML. Санкт-Петербург: 2003. -264 c.
14. Телешова Н.Ф. Повышение эффективности профессионального образования студентов-заочников в условиях дистанционного обучения: дис. … канд. Пед. Наук: 13.00.01; 13.00.08. – Красноярск, 2003. – С.69.
15. Энциклопедия пользователя Интернет [Электронный ресурс]: [интерактив. Учеб.]. – Электрон, интерактив, мультимедиа. – М.: ЗАО «Демос-Интернет», 2000. – 1 электрон, опт. Диск (CD-ROM).
16. Интернет-обучение: технологии педагогического дизайна / под ред. М.В. Моисеевой. – М.: Издательский дом «Камерон», 2004. – С.135-136.
17. Новиков С. В. Принципы разработки интернет-учебников /Информатика и образование, 2001. – № 10. – С.61-65.
18. Зимина О.В. Печатные и электронные учебные издания в современном высшем образовании: Теория, методика, практика. – М.: Изд-во МЭИ, 2003.
19. Гречихин А.А., Древс Ю.Г. Вузовская учебная книга: Типология, стандартизация, компьютеризация. //М.: Логос, 2000.
20. Агеев В.Н. Электронная книга: Новое средство соц. коммуникации. М.: 1997.
21. Кручинин В.В. Разработка компьютерных учебных прорамм – Томск, 1998
22. Адров Д. Стиль //Компьютер Пресс. – 1998. – № 2. – С.32-34.
23. Бидайбеков Е.Ы., Гриншкун В.В. Теоретико-технологический подход к разработке электронных средств обучения. // Вестник АГУ им. Абая. Физико-математическая серия. – Алма-Ата, 2001. – № 2(4). – С.32 - 37.
24. Смағұлова Л.А. Орта мектептегі информатика курсында компьютерлік модельдеуді оқыту әдістемесін жетілдіру. /Автореферат-Алматы, 2002-27б
25. Есекеев К.Б.,Г.Қ.Нұрғалиеваның редакциясымен. ҚР ақпараттық теңсіздікті төмендету бағдарламасы бойынша халықты компьютерлік сауаттылыққа оқыту жөніндегі оқу-әдістемелік құрал-Алматы,ҰАО АҚ, 2007-136 б.
26. Ширшов Е.В. Организация учебной деятельности на основе информационно-коммуникационных технологий. – М.: Лотос, 2006. – С.29-93.
27. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы – 27 шілде 2007 ж. №319-III ҚРЗ // http://www.edu.gov.kz/
28. Дистанционное обучение и его развития. –М.: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К», 2006. -294 с.
29. Ақпараттық жүйелер мамандығы бойынша типтік оқу бағдар-ламалары. Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ./Оқу-әдістемелік құрал, Алматы, 2005
30. Сейілова З.Т. Негізгі мектеп оқушыларына математикалық білім беруді ізгілендірудің әдістемелік ерекшеліктері / Диссертация-Алматы, 2001-120 б.
31. Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында Н.Ә.Назарбаев 01.03.2006ж
32. Медеуов Е.Ө., Наурызова Н.Қ. Қашықтан оқытуды ұйымдастыру //ҚазҰПУ хабаршысы. – Физика-математика ғылымдар сериясы. – 2007. – № 2. – 172-174 бет.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 8
1. ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ТЕОРИЯСЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ 10
1.1 Қашықтан оқытудың білім беру саласындағы рөлі 10
1.2 Қашықтан оқытудың тиімділігі 12
1.3 Үзіліссіз кәсіби білім беру жүйесіндегі қашықтан оқыту 13
1.4 Қашықтан оқытудың негізгі ерекшеліктері 14
1.5 Қашықтан оқыту жүйесіндегі мүмкіндіктер 16
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ 18
2.1 Қашықтан оқыту мен сырттай оқытуды салыстыру 18
2.2 Қашықтан оқыту жүйелерінің жіктелуі 20
2.3 Қашықтан оқытуды ұйымдастыру модельдері 21
2.4 Қашықтан оқытудың негізгі модельдері 24
2.5 Қашықтан оқыту технологиясын сараптау 26
3. ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ 28
3.1 Қашықтан оқытудың жаңа технологиялары 28
3.3 HTML ортасында құрылған оқулықтың программалық жабдықталуы 31
3.3.1 JavaScript тілі туралы түсінік 31
3.3.2 Электрондық оқу құралын HTML ортасында жасау 32
3.4 Web технология пәнінің оқу-әдістемесін құрастыру 34
3.5 Электрондық оқулықтың құрылымы 34
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 38
4.1 Қашықтан оқыту үшін құрылған программалық қамсыздандырудың технико-экономикалық негізі 38
4.2 ПҚ енгізудегі экономикалық тиімділікті есептеу 38
4.3 Бағдарламаны енгізуге дейінгі шығындарды есептеу 43
4.4 Программаны енгізгеннен кейінгі шығындарды есептеу 44
4.5 Жылдық экономикалық тиімділікті есептеу 45
5. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 46
5.1 Еңбек қауіпсіздігі түсінігі 46
5.2 Жұмыс орнындағы техника қауіпсіздігі 46
5.3 Электромагниттік өрістер 49
5.4 Өрт қауіпсіздігі 49
5.5 Жарықтандыру 50
5.6 Электр қауіпсіздігі 52
ҚОРЫТЫНДЫ 53
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 54
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Адамзат баласы ХХІ ғасырға аяқ басқаннан ақпараттық технология мен телекоммуникация құралдарының жедел түрде дамып, әлемде ақпараттың жыл сайын еселеніп өсуді салдарынан білім және технологияның жаңа салалары қарқынды дами бастады. Жаңа ғасыр адамзаттан оның кәсіби қызметіндегі барлық өзгерістерді біліп, үнемі білім деңгейін жетілдіріп отыруды, қажет болса өз қызметіне жақын, тіпті жаңа мамандықты игеріп отыруды талап етеді. Орта мектепте оқушылар білімдерінің негізі қаланатын болғандықтан, олар жан-жақты білімді болу, әлемде болып жатқан өзгерістерден тыс қалмау үшін, ауқымды желіге қосылу, қажетті ақпаратты іздеп табуға дағдылануы, ақпараттарды қажеттілігіне қарай қолдана алуды үйренуі тиіс. Бүгінгі күніде әлемнің қай түкпірінде болса да, ауқымды желі болған жағдайда өз бетінше білім алуға мүмкіндік беретін, ізденуді қажет ететін ерекше жүйе Қашықтан білім алу жүйесі мүмкін болып отыр. Қашықтан білім алу әр адамның өзіндік жеке қажеттілігін ұғынуға, өзіне қажетті білімді іздене отырып үйренуге мүмкіндік береді.
Диплом жұмысы тақырыбының өзектілігі. Оқу орындарында да қашықтан оқыту жүйесі қазір қарқындап дамуда. Басқа оқыту жүйелерімен салыстырғанда, бұл өте маңызды, пайдалы оқыту жүйесі болып табылады. Сонымен қатар демократиялық оқыту жүйесіне жатқызуға болады, себебі кез - келген адам осы жүйенің арқасында салыстырмалы түрде аз ғана материалды жұмсау арқылы өзіне мамандық ала алады, біліктілігін көтере алады, өзінің білімін жаңа білім орталықтарымен толықтыра алады.
Қашықтан оқыту жүйесінің негізгі мақсаты - жеке адамды интеллектуалды дамыту, ақпаратпен жұмыс жасай білуге үйрету және оның ерекшелігі - ол өзіндік оқыту жүйесіне жатады. Себебі мұғалімнің мұнда сабаққа қатысуы міндетті емес. Яғни оқушы бейнекассеталармен, компакт дискілермен жұмыс жасайтын бағдарламалармен өзі сабақ өтеді. Бұдан педагогикалық жүйені ешбір мәні өзгермейді. Тек айырмашылық - оқытушымен оқушының арасындағы алшақтық. Бұл жүйеде басқа білім беру жүйесіндегі сияқты барлық компоненттер қарастырылады (мақсат, тапсырмалар, мазмұны, әдісі, оқыту құралдары), бірақ олар арнайы интернет - технология құралдары арқылы жүзеге асады.
Қашықтан оқыту бұл - оқытудың сырттай, күндізгі түрлерімен қатар келе жатқан оқытудың жаңа түрі. Оқытуда, адамды тәрбиелеуде қандай форма қолданылса да, ол педагогика ғылымының заңдылықтарына, педагогикалық психологияға сай болу керек. Сондықтан қашықтағы педагогиканы ғылым орталығынынан бөлек қарастыру дұрыс емес. Қашықтан білім алу немесе оқыту ол базалық және қосымша болуы мүмкін (қашықтағы семинарлар ұйымы, конференциялар, олимпиадалар). Егер қашықтан оқыту жүйені өзіндік жүйе ретінде қарасақ, онда логикалық түрде бірегей ақпараттық білім беру жүйесін міндетті түрде құру керек деп қорытындылауға болады. Себебі ол барлық мүмкіндіктегі электронды ақпарат көздерін өзіне бағындырады: виртуалды кітапханалар, әр түрлі мәліметтер қорын, электронды оқыту жүйелері, әдістемелік бірігулер.
Қазір біз біздің елмен, шетел мемлекеттері қашықтан оқыту жүйесін толық қолдап отыр деп анық айта аламыз. Бұдан біз қашықтан оқытуды дидактикалық қамтамасыз етуіміз қажет: электрондық курстар құру, оқулықтар, оқу жүйесін ақпараттық қамсыздындыру, педагогикалық технологияларды өндіру, яғни педогог - координаторларды немесе тьютер дайындау, оқыту түрлері мен әдістері.
Қазіргі әлемде қашықтан оқытудың жедел дамуының негізгі себебі - әлемдік экономиканың ғаламдануымен итермеленетін білім алуға деген өсіп жат - қан сұраныс. Бұл сұранысты дәстүрлі білім беру институттары және дәс - түрлі оқыту тәсілдері қанағаттандыра алмайды, компьютерлік технологияларға негізделген қашықтан оқытудың кең қолданылуы, онлайн тәртібінде оқытудың дамуы, осындай қызметке маманданған жаңа құрылымдардың пайда болуы осы жағдаймен түсіндіріледі.
Қашықтан оқытуды жоғарғы білім алу үшін, білім деңгейін жоғарылату және мамандарды қайта дайындау, қызметкерлердің білімін тексеріп отыру үшін пайдалануға болады. Тыңдаушының өз үйінде, жұмыс орнында немесе өз қаласындағы компьютерлік класта білім алуға мүмкіндігі бар, ендеше ол оқу орнына баруға уақыт пен ақша жұмсамайды. Сонымен қатар, тыңдаушы оқу курстарын кез келген ретпен және өзіне тиімді жылдамдықпен өте алады. Осының бәрі қашықтан оқытуды дәстүрлі оқытуға қарағанда сапалы, қол жетерлік және әлдеқайда арзан етеді. Сонымен қатар, қозғалу қиынға соғатын белгілі бір адамдар тобы - мүгедектер бар, олар үшін қашықтан оқыту білім алудың жалғыз мүмкін формасы болуы ықтимал [5, 7].
Қашықтан оқытудың негізгі ақпараттық ресурсы оқу-әдістемелік кешен (ОӘК) болып саналады. ОӘК оқытушыларға әдістемелік көмек көрсету үшін құрылады және ол мемлекеттік талаптарға сай болу керек. ОӘК деп негізі оқулық болып саналатын дидактикалық-әдістемелік құралдар жиынтығын атай - ды. Оқулық оқушының танымдық қызметін басқарудың әдістемелік жүйесінің (оқыту-жоспарлаушы құжаттар, сабақ жоспарлары, оқытушыға арналған әдісте - мелік нұсқаулар, теориялық және практикалық сабақтардың мазмұны, көрнекі - ліктер, арнайы терминдер сөздігі, әдебиеттер) бүтіндігін қамтамасыз етеді
Диплом жұмысының тәжірибиелік құндылығы: HTML, CSS, JavaScript және PHP тілдерінің мүмкіндіктерін кеңінен пайдалана отырып, пайдалануға жеңіл қарапайым құрылымдағы кешенді электрондық оқулық жасап шығарылды.
1. ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ТЕОРИЯСЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қашықтан оқытудың білім беру саласындағы рөлі
Қашықтан оқытуды енгізудің тұжырымдамасы. Қазақстан Республика - сы - ның 2030 жылға дейін даму Тұжырымдамасында ашық оқу кеңістігі идеясы атап көрсетілген: Аймақтық деңгейде білім сапасын көтеру мақсатында қашықтан-виртуалды оқытуды және жаңа білім беру технологияларын өңдеу және енгізу қажет.
Білім берудің жаңа моделіне сәйкес оқытуда басты назар білім алушыға аударылады. Қашықтан оқытуда білім алушылар курс мазмұнын, оқу страте - гиясы мен оқыту қорларын таңдауда және бақылауда кең мүмкіндікке ие.
Қашықтан оқыту жүйесі (ҚОЖ) - уақыт бойынша келісімге және кеңістікте тағайындалуға бейтарап, оқытушы мен студенттер арасында оқыту құрал - да - рымен интерактивті (сұхбаттық), асинхронды және синхронды өзара әрекеттесу мақсатына бағытталған үрдіс. Қашықтан оқытудың негізгі сипаттамалары 1.1-суретте берілген [12].
Студент пен оқытушының және, ең болмағанда, олар арасындағы келісімнің болуы
Студент пен оқытушының кеңістікте алшақтатылуы
ҚО-ға тән сипаттамалар
Студент пен оқу орнының кеңістікте алшақтатылуы
Оқытуды ұйымдастырудың, оқу үрдісін және оқытуды басқарудң жаңа формалары
Студент пен оқытушының екіжақты қарым-қатынасы
ҚО-ға арналған материалдарды таңдау (ЭОӘК, оқытушы программалар, т.б.
1.1-сурет. Қашықтан оқытуға тән сипаттамалар
Қашықтан оқытуды енгізудің мақсаты. Қашықтан оқыту жүйесін құрудың мақсаты ақпараттық компьютерлік технологияларды қолдана отырып ҚР ғылым және білім беру жүйесінің жұмыс істеу тиімділілгін көтеру мақсатында географиялық, физикалық орыннан тәуелсіз халықты қашықтан оқытумен қамтамасыз ету. Қашықтан оқыту жүйесін құру оқу үрдісінің белсен - ді - лігін қамтамасыз ететін қашықтан оқыту мәселелерін, мақсаттарын іске асырады, бұл білім алушының өз бетімен жұмыс істеу уақытының көлемі артуына және оқытушының үнемі оқу үрдісін қолдауына мүмкіндік береді. Салдар ретінде оқытушының кәсіпқойлығының сапасына жоғары талап қойы - лып, оның жұмысы кеңейеді, қиындайды, сабақ өту әдістемесі ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану арқылы жетілдіріледі [22].
Қашықтан оқытудың мәселелері. Қашықтан оқытуды ұйымдастыруда төмендегі мәселелерге назар аудару керек [23]:
oo қашықтан оқытуда студенттердің уақытын үнемдеу және ақпараттық қызмет көрсетуді жақсарту;
oo ақпараттарды тарату, өңдеу, жинау сатыларын қамтитын міндетті стандарттарды қолдана отырып, мемлекеттік органдар жүйесіне және ақпарат - тық қорлар жүйелік интеграциясы үшін жағдай жасау;
oo веб мазмұнда жарияланған ақпараттардың жетуінің шапшандығын, нақытылығын, өзектілігін және қайшылықсыздығын қамтамасыз ету;
oo жүйелер арасындағы өзара әрекеттесуді ақпараттық қамтамасыз етудің тиімді механизмін құру;
oo ақпараттарды өңдеу және жинауда процедуралардың көшірмелерін жібермеу;
oo нақты уақытта оқу-әдістемелік кешенді профессор-оқытушылар құра - мы - на ұсыну мүмкіндіктері;
oo ашық ақпараттық қоғам жағдайында педагогикалық ұйымда және білім беру мекемелерінде қалыптық құқықтық және методологиялық қор құру;
oo халықаралық және ұлттық индикаторлар бойынша білім беру жүйесінің дамуына мониторинг жасау;
oo ақпараттық компьютерлік технологияларды, қашықтан оқыту жүйесін және электрондық оқыту қызметін қолдана отырып жастар мен педагогикалық ұжымды жаппай оқыту;
oo жоғарғы білімді компьютерлендіру.
Қашықтан оқытуды жүзеге асыру кезеңдері [22]:
oo электрондық оқыту басылымын өңдеу және қолдау;
oo оқу бағдарламаларын басқару;
oo қолданушыларды құру, өзгерту және жою;
oo оқыту үрдісін қолдау;
oo электрондық кітапхананы және тест қорын құру, толықтыру, динамикалық жаңарту;
oo жалпы жүйеге, оқыту бағдарламасына сын пікірлер, ұсыныстар алу және жұмыс сапасын жақсарту мақсатында барлық қолданушылар үшін кері байланысты қамту.
1.2 Қашықтан оқытудың тиімділігі
Зерттеулер көрсеткендей, оқитындардың кем дегенде 80 пайызы оқу материалдарын кез келген формада нәтижелі қабылдай алады. Бұл адамдардың басым бөлігі сапалы түрде қашықтан оқи алатынын білдіреді.
Электрондық оқытуды қолданатын компаниялар қызметкерлерімен жүргізілген сауалнама нәтижесіне сүйенсек: 87% - жұмыс уақытында оқуды қалайды, 84% - оқуды электрондық формада қайта өткісі келеді, 52% - арнайы компьютерлік класта емес, өз жұмыс орнында оқуды жөн көреді. 38% - электрондық оқыту формасын дәстүрлі оқудан нәтижелі деп санайды [24].
Қашықтан оқытуды қолдану білім алу тәртібіне бірқатар өзгешеліктер енгізеді (1.2-сурет). Қашықтан оқуды өз бетімен немесе on-line класта ұйымдастыруға болады. Оқитын адам оқу уақытын өзі таңдай алады - таңертең бе, әлде кешке ме, қыста болсын, көктемде болсын. Ол өзі үйінде оқуды немесе Қашықтан Оқыту орталықтарының бірінде оқуды таңдай алады. ҚО дәстүрлі оқыту сияқты нәтижелі болуы мүмкін, әсіресе, оқыту технологиясы мен әдісі студент пен оқытушының мақсаттарына, қалауларына және мүмкіндіктеріне жауап берген жағдайда. Әсіресе студенттер арасындағы әрекеттесу мен оқытушылар мен студенттердің уақытылы қарым-қатынастары тиімді болады.
Технологиялардың бір уақытта көптүрлілігінің артуы және жақындасуы
Интерактивті орталар, цифрлық теледидар, видео, телеконференциялар және т.б.
Тұрақты дәстүрлердің пайда болуы
ҚО-дың дамуындағы негізгі тенденциялар
Студенттер мен оқытушылар қарым-қатынасының өзгеруі
Оқу орындары арасындағы қарым-қатынастардың өзгеруі (консорциумдарды құру)
Желілік ашық университеттер
1.2-сурет. Қашықтан оқытудың дамуындағы негізгі тенденциялар
Қашықтан оқыту күнделікті уақытының басым бөлігін жұмыста өткізетін, балаларымен немесе отбасымен болатын, немесе қозғалу мүмкіндігі шектеулі адамдар (мүгедектер) үшін жаңа білімдер мен біліктер игерудің жалғыз мүмкін тәсілі болып есептеледі. Қазіргі кезде ҚО арқасында өз пәтеріңнен шықпай, тіпті орныңнан тұрмай-ақ кез келген пәнді меңгеру мүмкіндігі шындыққа айналды [25].
1.3 Үзіліссіз кәсіби білім беру жүйесіндегі қашықтан оқыту
ҚО-ның құрылуы мен дамуының тарихи-педагогикалық талдау мәселесі бүгінгі күнде әлемде ара қашықтан оқыту жүйесін іске асыру тәжірибесінің (ҚОЖ) жинақталғанын көрсетті. Білім берудің дәстүрлі емес формасына көшудің әлемдік тенденциясы толығымен жаңа технологиямен дайындық жүргізетін ЖОО-лардың санының өсуінен көрініс табады [1]. Егер 1980 жылы олардың саны 187 болса, онда 1995-жылдары 700-ге жуық болды.
АҚШ-та ҚО жүйесімен 1 миллионға жуық адам оқиды. 40 инженерлік консорциумды көрсететін Ұлттық Технологиялық Университеті 90-жылдардың басында магистр дәрежесінде қашықп оқыту әдісінің көмегімен 1100-ден аса студенттерді даярлауды қамтамасыз етті. Университеттердің жартысынан көбінде ересектерді оқытуда АО технологиясы пайдаланылады. АО үшін теледидар кеңінен пайдаланылады. Ересектерді оқыту программасы ғылым, бизнес және басқару курстарын қамтиды.
20 жылдан аса уақыт Ұлттық Университет АО (UNED)-ны Испанияда жасады. Ол өзіне елдің ішінде 58 және шет елдерде 9 оқу орталығын біріктірді. Ересектер үшін сырттай жоғары білім беруді ұйымдастыру мақсатында 1998 жылы құрылған. Ол білім беру министрлігінің бөлімшесінің бірі болып табылады және тікелей жоғары білім беру жөніндегі мемлекеттік хатшыға бағынышты. Оның құрылымында білім дәрежесін жетілдіру жүйесі, жеке жағдайда, орта мектептердің оқытушылары бар. Франциядағы ҚО ұлттық орталығы әлемдегі 120 елде қашықтан оқытуда 35000 пайдаланушыны қамтамасыз етеді.
ГФР-дің Хаген қаласындағы (1976 жылы құрылған) ашық университет сырттай білім алу мен білімді жетілдіруге мүмкіндік береді. Университет диплом береді және ғылым докторын қоса алғанда әртүрлі дәреже тағайындайды. Тюбинген қаласындағы ҚО институты оқыту үшін радио мен теледидарды пайдаланатын программа құрды. 2500 оқу курсын дайындауда 5000 оқытушы қатысады. Швециядағы Балтық Университеті балтық аймағындағы елуден аса университеттердің күшін біріктіреді. ҚО технологиясы бойынша Уасалы, Лунда, Гетеборг, Умео және Линчепинг қалаларындағы университеттерде білім алуға болады. барлық оқу ғимараттары оқытушылардың консультациялары мен арнайы құрастырулар негізінде университеттен тыс орындалады. Емтихан тапсыру үрдісі тікелей ЖОО-да жүзеге асырылады [2,3].
70-жылдардан Финляндияда 10 университеттің жанында ҚО Орталықтары, сонымен қатар студенттер саны 30 000 адам болатын 20-дан аса жаздық университеттер құрыла бастады.
Турцияда 1974-жылдан алыс аудандардың тұрғындарына білім алуға көмек беру мақсатымен ашық университет жұмыс істейді. Тыңдаушылар университеттен қажетті оқу материалдарының пакетін алады және қосымша олар үшін оқу радио және телепрограммалар өткізіледі, жазғы курстар ұйымдастырылады, оларда кешке және демалыс күндері де оқу мүмкіндігі ұйымдастырылған. Осындай оқытумен 120 000-нан аса тыңдаушылар қамтылған.
ҚО-ға ұқсас білім беретін мекемелер Австралияда жұмыс істейді және Швейцарияда тұрғызылу стадиясында орналасқан[2]. Европадағы Андорра сияқты кішкентай елде ҚО жүйесін құру программасы бар.
ҚО әлемнің басқа аймақтарында да дамып жатыр. ҚО дамыған мегауниверситтетің мысалы ретінде, Қытай телеуниверситетін (Қытай), Индира Ганди атындағы Ұлттық ашық университетті (Үндістан), Пайнам Ноор университетін (Иран), Корей Ұлттық ашық университетін (Корея), Оңтүстік ашық университетін, Сукотай Тампариат ашық университетін (Таиланд) келтіруге болады [64].
Японияда 80-жылдардың басынан "Университет эфирде" жұмыс жасайды. Бұл бюджетте орналасқан және сауаттандыру министрлігінің қатал бақылауындағы, бірнеше гуманитарлық және ғылыми-жаратылыстану профиліне ие болған мемлекеттік мекеме. Белгілі уақыттарда теледидар мен радио арқылы лекция аударылады. Әрбір таңдалған пән бойынша оқушылар аптасына сағаттық лекцияны екі рет тыңдауы тиіс. Әрбір префектурада құрылған арнаулы оқу орталықтарында консультациялар беріледі. Тыңдаушылардың негізгі бөлігі бес жыл оқытылады және емтиханды табысты аяқтаған соң бакалавр дипломын алады. Ашық университеттің сынақ бірліктері басқа университтердің сынақ бірліктерімен тең болады[2].
Тұрғындарының білім деңгейі төмендеу және білім үрдісінің техникалық жабдықталуы жеткіліксіз Таяу Шығыс пен Орталық Африка сияқты елдерде ҚО-ның дамуы басқа аймақтардағы ҚО-ның дамуына қарағанда артта қалып келе жатқаны назар аудартады.
1.4 Қашықтан оқытудың негізгі ерекшеліктері
ҚО-ның отандық және шет елдік тәжірибесіне талдау жасау ҚО-ға тән ерекшеліктерді атап көрсетуге мүмкіндік берді. Олардың ішінде:
1. "Иілгіштік". Оқитындар өзіне ыңғайлы жерде, қолайлы уақытта және екпінді жұмыс жасайды. Әркім пәннің курсын меңгеру мен таңдаған пән бойынша қажетті білім ала алады.
2. "Модульдік". ҚО программасының негізіне модульдік принцип жатады. Оқушы меңгерген әрбір жеке пән (оқу курсы) белгілі пәндік аймақтың мазмұны бойынша теңбе-тең. Бұл тәуелсіз оқу курстарының жиынынан жеке және топтық қажеттіліктерге жауап беретін оқу жоспарын құруға мүмкіндік береді.
3. "Параллельдік". Оқу негізгі кәсіби іс-әрекет оқумен бірге, басқаша айтқанда "өндірістен қол үзбей" өткізілуі мүмкін.
4. "Алыстан әрекет жасау". Оқушының орналасқан жерден білім беру мекемесіне дейінгі (байланыстың сапалы жұмысы кезінде) ара қашықтығы тиімді білім беру үрдісі үшін кедергі болмайды.
5. "Асинхрондылық". Оқу үрдісінде оқушы мен оқытушы әрбір сабақ кестесі үшін ыңғайлы жұмыс істейді.
6. "Қамту". Бұл ерекшелікті кейде "жаппай" деп айтады. Оқытушылардың саны сынды параметр емес.
7. "Тиімділік". Бұл ҚО-ның экономикалық тиімділігімен түсіндіріледі.
8. "Оқытушы". Оқытушының жаңа ролі мен функциясы жөнінде сөз болады.
9. "Оқушы". Оқушыға қойылатын талап дәстүрліден ерекше болады.
10. "ЖАТ" (жаңа ақпараттық технология). ҚОЖ-да ақпараттық технологияның барлық түрі пайдаланылады, бірақ ерекше жаңа ақпараттық технологиялар компьютерлер, компьютерлік желілер мен мультимедиа жүйелері және т.б құралдар болып табылады.
11. "Әлеуметтік". ҚО белгілі дәрежеде тұрғылықты жері мен материалдық жағдайына тәуелсіз білім алудың тең мүмкіндігін қамтамасыз ете отырып, әлеуметтік салмақты түсіреді.
12. "Интернационалдық". ҚО білім беру қызметіндегі импорт пен экспорттың қолайлы мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Саналған ерекшеліктер білім алудың басқа формаларының алдында оның артықшылығын көрсетеді. Бірақ оқытушы мен оқушыға бір уақытта жағдайдыжеңілдетпей, керісінше еңбек шығынын өсіре отырып, белгілі спецификалық талаптар қоятындығын анықтайды.
ҚО-ға ғылыми-педагогикалық қоғамдастықтың қатынасын ММУ-дің социология факультетінің жүргізген МЭАС-та ұйымдастырылған ҚОбойынша конференцияға қатысушылардың ішіндегі әлеуметтік сұрау нәтижелерінен байқауға болады. Сарапшылар орта есеппен 4.45 бес баллдық шкала бойынша ҚО-ның перспективтігіне баға берді. Сарапшылардың бағасы бойынша ҚО-ның айналымына ең көп қолдау көрсететін жоо жетекшілері (ректорат, оқу кеңесі)-(орташа балл 4.24) болды, олардан кейін студенттер (орташа балл 3.78), содан кейін оқытушылар (орташа балл 3.67) (сурет 1.3).
1.3 - сурет. Педагогикалық тәжірибеге қашықтан оқытуды енгізудің жинақылығы туралы сарапшылардың пікірі.
Оқытушылардың ҚО-ға "кері" қатынасы белгілі дәрежеде отандық педагогикалық тәжірибеге тән және біздің ойымызша, ҚО-ға қатысты шиеленісшілігін төмендетуге болса да, сәйкес моральдық және материалдық компенсациясыз ҚОЖ-де педагогикалық тіршіліктің әлдеқайда күрделенуі болып отыр. Жоғарғы оқу орындары аралық ҚО орталығы өткізген әлеуметтік сұрау, оқытушылар жағынан ҚО-ға деген жауап алғанда кері пікір 1998 жылы 38, ал 1999 жылы 30 болды.
12.1 Қашықтан оқыту жүйесіндегі мүмкіндіктер
Білім беруді ақпараттандыру жағдайында білім алу формасының эволюциясына талдау жасау, жаңашылдандыру мен даму кезінде бүгінгі күнде білім алудың барлық белгілі формалары, соның ішінде қазіргі замандағы ҚО-да асимптотикалық, эволюциялық ілгерілейтін кейбір интегралды, синтетикалық форма қарастырылуы мүмкін. Бұл форманы өзіне бүгінгі күнде және болашақта пайда болуы мүмкін бар формалардың ең жақсысын жинақтаған идеал деп ойлаймыз. Бұл туралы сарапшылар ҚО-ны XXІ ғасырдағы оқыту формасы деп атайды. ҚО туралы Ресей білім беру экс-министрлерінің пікірін мысалға келтірейік. Г.А.Ягодин "Ресейдегі қашықтан оқыту бірыңғай жүйесін құру перспективасы мен күйі туралы" сұрағы бойынша 1995 жылғы Ресей Жоғарғы оқу орындарының мемлекеттік комитетінің жиналысында: "Егер әлемде ең жақын 10 жылда әлеуметтік катаклизм болмаса, онда қашықтан оқыту жер бетіндегі білім берудің басты формасы болады"-деп атап көрсетті. В.ГКинелев осы жайлы былай дейді: "Қашықтан оқытуды XXІ ғасырдың білім беру жүйесі деп атаған дұрыс". Біз оны әлемде және біздің елімізде болып жатқан глобальды білім беру реформасының магистральды бағыттарының бірі ретінде қарастырамыз. XXІ ғасырдың басында біз қашықтан басқарудың ресейлік барлығын қамту жүйесіне кездесуіміз керек. А:Н.Тихонов ҚО-ны "Жоғарғы мектептің потенциалын қолдаудың маңызды бағыты" сияқты анықтама береді. ҚО-ның мәні мен ролі ол Ресей тұрғындрының ЖАТ құралдарымен базаланған сапалы әрі жеке білім алу мүмкіндігін береді. Осы гипотезаға сәйкес басқа да көптеген айтылымдар келтіруге болады.
Осылайша, қисынды талқылау жиынтығы, белгілі сарапшылардың ой-пікірі мен дәстүрлі оқу үрдісіне ҚО технологиясын енгізудің экспериментальды тәжірибелік нәтижесі қжетті заңдылықпен білім алудың барлық формалары қазіргі замандағы изоморфты ҚО-ның нағыз гуманистикалық, әмбебап, синтетикалық, интегралды формасына асимптотикалық түрде ұмтылады. Басқаша сөзбен айтқанда, олар білім алудың бір формасына қосылады.
Қорыта келгенде, қашықтан оқытуды идеалды жағдайда көрсетуге болады:
oo өндірістік іс-әрекет үрдісінде және тұрғылықты жерін тастап кетпей-ақ оқу мүмкіндігін береді;
oo білім беру, отандық және әлемдік ресурсқа кең мүмкіндікті қамтамасыз етеді;
oo өзін-өзі оқыту үрдісін тиімдірек жасау мен ол үшін барлық қажетті құралдарды алуға мүмкіндік береді;
oo жеке мүмкіндіктер мен қажеттіліктерге байланысты білім беруді жалғастыру мен үзуге мүмкіндік береді;
oo өспелі шектеусіз білім беру ресурстарының барлық түрлеріне қол жеткізе алатын адамдардың шеңберін әлдеқайда кеңейтеді;
oo білім беру ресурстарына мүмкіндік алу есебінен оқыту құнын төмендетеді;
oo білім беру мекемелерінің көмегімен курстарды құрастыру есебінен ерекше білім беру программаларын құруға мүмкіндік береді;
oo қоғамның білім беру потенциалының деңгейі мен білім сапасын арттыруға мүмкіндік береді;
oo елдің қажеттілігін сапалы даярланған мамандар мен мамандандырылған жұмысшылармен қанағаттандыру;
oo тұрғындардың әлеуметтік және кәсіби ұтқырлығын, оның іскерлік және әлеуметтік активтілігін, дүниетанымын және өзін-өзі тану деңгейін арттырады;
oo отандық білім беру жүйесінде жинақталған білім, кадрлік және материалдық потенциалдың көбеюін сақтауға қабілеттендіреді.
oo ҚР территориясы мен қазақ тілді тұрғындар тұратын шет елдерде бірыңғай білім кеңістігін сақтайды және дамытады.
1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 Қашықтан оқыту мен сырттай оқытуды салыстыру
Қашықтан оқыту мен сырттай оқыту бірдей емес екенін білген маңызды. Қазақстан Республикасының 1999 жылғы білім туралы Заңында (1-тарау, 1-бап) қашықтан оқыту мен сырттай оқыту тәуелсіз оқыту формалары ретінде ажыратылған [26]. Енді осы екі оқыту формалары арасындағы айырмашылықты қарастырамыз (2.1-кесте).
Электрондық оқытуда барлық элементтердің дәстүрлі оқытудан айтарлық - тай өзгешеліктері бар (1.3-кесте), ал оның өзі студенттердің оқытушымен, өзара және ақпараттың электрондық тасушыларын қолдану негізінде оқыту құралдарын пайдалану арқылы өзара байланысуының нақты мақсатқа бағытталған, ұйымдасқан, интерактивті үрдісі ретінде анықталады [5]. Бұл үрдістің өтуі студенттер мен оқытушылардың кеңістік пен уақыттағы орналасуына тәуелді болмайды.
2.1-кесте. Қашықтан оқыту формаларының артықшылықтары
ҚО
СО
1. Ашықтық, аумалы оқу графигі
Қатаң оқу графигі, студенттерді тек
бекітілген мерзімде қабылдау
2. Интерактивтілік, телекоммуникация
құралдарының көмегімен оқытушы - лар - мен тұрақты қарым-қатынас
Оқытушылармен қарым-қатынас тек бекітілген сессиялар уақытында іске асырылады
3. Модульділік - оқу жоспарының
және өтілетін курстардың аумалылық принци - пі - нің орындалуы, тәуелсіз курс-модуль - дерден оқу бағдарламасы құрылады
Модульділік жоқ
4. Студенттер тұрақты қарым-қатынас - та болатын тьюторлардың болуы
Тьюторлар жоқ
5. Үнемділік
Оқу шығындары жолақы, тұрғын жер, оқу үшін ақша төлеумен байланысты, бұл қашықтан оқу шығындарынан әлдеқайда жоғары
6. Сертификациялық курстарды өту
Мүмкіндігі
Мұндай мүмкіндік жоқ
7. Иілгіштік - кез келген ыңғайлы
орында, ырғақта және уақытта оқу
Оқу ырғағы мен уақытына шектеу қойылады
8. Озық білім беру концепциясының
орындалуына бейімделген
Бұл концепцияның орындалуы қиынға соғады
2.1 - кесте. Жалғасы.
9. Мүмкіндіктері шектеулі (мүгедек)
тұлғалар үшін қол жетерлігі
Білім алу мүмкіндігі бекітілген сессияларға қатысу міндеттілігімен шектеледі және қиындатылады
10. Параллельдік - кәсіби іс-әрекет
оқумен бірге, "өндірістен қол үзбей" өткізілуі мүмкін
Орындалуы қиынға соғады
2.2 - кесте. Дәстүрлі және қашықтан оқытудың мүмкіндіктерін салыстыру
Оқыту түрі
Аудиториялық оқыту
Қашықтан оқыту
Білімдер
Дәрістер
Конференциялар
Мультимедиялық оқулықтар
Виртуалды байланыс
Дағдылар
Практикалық сабақтар
Лабораториялық сабақтар
Семинарлық сабақтар
Курстық жұмыстар (жобалар)
Дипломдық жұмыстар (жобалар)
Виртуалды тренажерлар
Интерактивті тәжірибелер
Өз бетімен орындауға арналған тапсырмалар
Білік
Өндірістік практика
Жұмыс орнында ағымдағы міндеттерді орындау
Бақылау
Теориялық материал бойынша ауызша тексеру
Оқытушының тапсырмаларды тексеруі
Бақылау жұмыстары
Сынақтар
Емтихандар
Статистика:
oo мультимедиялық оқулық бойынша;
oo виртуалды тренажерлармен жұмыс бойынша;
oo интерактивті тәжірибелерді орындау бойынша;
oo өздік тапсырмаларды орындау бойынша
oo Тесттер
oo Тапсырмаларды автоматты тексеру
Қосымша ақпарат көздері
Басылымдар
Интернеттің ашық білім беру ресурстары
Глоссарий
Электрондық басылымдар
Айқыш сілтемелер
Пәндік көрсеткіштер
Электрондық тізбелер
Білім беру порталы
Қазіргі кезде көптеген оқыту мекемелерімен құрылуы және Интернет желісі бойынша ұжымдық ену тәртібінде қолданылуы мүмкін таратылған білім беру ресурстарын пайдалану қажеттігі туындап келеді. Құрылған жағдайларда әрбір жеке оқу курсы, пән үшін оқу-әдістемелік материалдарды құруға кешендік тұрғыдан қарау идеясы дамуының жалғасын тапты [27].
Электрондық оқыту дәстүрлі оқыту түрлерінен студенттердің оқу материалын таңдау, қайта құру және ұйымдастыру үрдісіне қатыстырылуымен, олардың кітапханалардың электрондық мәліметтер қорларына енуге мүмкіндік алуымен, өзара ақпарат алмасуымен және т.с.с. дидактикалық ерекшеленеді.
Сырттай оқуда жұмыстарды тапсырудың ортақ мерзімдерін, белгілі мерзімде емтихан тапсыруды қарастырады. Студенттер оқу жылында екі рет ЖОО-ға сессияға келіп, аудиторияларда оқиды. Оларға оқытушылар дәрістер оқиды, кеңес берулерді ұйымдастырады, жеке немесе топтық сабақтар өтеді. Қазіргі жағдайда сырттай білім алу электрондық немесе мультимедиа-оқулықтар, Интернет мүмкіндіктері, компьютерлік оқытушы программалар сияқты әртүрлі заманға сай технологиялармен жабдықтармен қамтамасыз етілуі мүмкін. Алайда сырттай оқу формасы бойынша оқу үрдісінің дәстүрлі ұйымдастырылуында қандай технологиялардың қолданылғанына қарамастан, оларды қашықтан оқыту деп атауға болмайды [26].
Қашықтан оқытудың барлық артықшылықтарына қарамастан, оның кемшіліктері жоқ деп ойлауға болмайды. Жүйе мінсіз емесі анық. Оның келесі кемшіліктері бар:
oo Ең бастысы, студентті идентификациялау қиынға соғады - емтиханды кім тапсырып жатқанын тексеру қазірше мүмкін емес. Алайда ҚО-ды пайдаланатын кейбір оқу орындары оқу курсына студенттердің қатысуы міндетті, оқу орнында тапсырылатын емтиханды кіргізеді. Мұнда оқытушылар оқыту орталықтарына өздері баруы мүмкін.
oo Оқу және емтихандық телеконференцияларды ұйымдастыру үшін мемлекеттің Интернет арналарының өткізгіштігі жеткіліксіз болуы мүмкін.
oo Оқытушы мен студенттер арасында тікелей қарым-қатынас жоғалады.
Аталған кемшіліктердің барлығын осы заманғы ақпараттық-коммуни - кациялық технологияларды (АКТ) және жаңа педагогикалық технологияларды дамыту арқылы біртіндеп жоюға болады.
10.1 Қашықтан оқыту жүйелерінің жіктелуі
Қашықтан оқыту жүйелері күрделілік деңгейлеріне қарай әртүрлі. Қашықтан оқыту жүйелерінің иерархиясын пирамида түрінде көрсетуге болады (2.1-сурет).
LCMS
Learning Management Systems
Learning Object Repositories
немесе
Content Management Systems
Authoring Tools
Оқуды және оқу контентін басқару жүйесі
Оқу үрдісін басқару құралдары
Оқу курстарын басқару құралдары
Электрондық курстарды құру құралдары
2.1-сурет. Қашықтан оқыту жүйелерін жіктеу
Пирамида негізінде курстарды құру құралдары орналасқан. Бұл жүйелер визуалды программалау немесе мәтіндік редакторлардың негізінде қашықтан оқыту материалдарын әзірлеу мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Екінші деңгейде графикалық, дыбыстық, бейне- және мәтіндік файлдар бумаларын құруға мүмкіндік беретін кустарды басқару жүйелері (LOR немесе CMS) орналасады. Мұндай жүйе кілттік сөздер бойынша іздеу, оқу контентін, құжат айналымын агрегирлеу механизмдерімен жабдықталған арнайы мәліметтер қорын білдіреді.
Үшінші деңгейде оқуды басқару жүйелері (LMS) тұрады, олар оқыту үрдісін - қолданушылар реестрін және олардың ену құқықтарын, қолданушы - ларға курстарды бекітуді, қолданушылар әрекеттері туралы (оқу статистикасы, қатысу, ресурстарды қолдану) ақпаратты жинау мен сақтауды басқаруға мүмкіндік береді.
Пирамиданың жоғарғы деңгейінде оқу мен контентті (LCMS) басқару жүйелері орнығады, олар өздеріне оқу үрдісін басқару жүйесі мен оқу контентін басқару жүйесін жинақтайды [5, 28].
10.2 Қашықтан оқытуды ұйымдастыру модельдері
Білім беру мекемесі Қашықтан оқыту технологияларын заңнамасында көрсетілген барлық білім алу формаларында немесе олардың араласу жағ - дайында қолдануға құқылы. Осыған байланысты қашықтан оқыту элементтері бар күндізгі және сырттай оқу формаларында қашықтан оқыту техно - ло - гия - ларын іске асырудың екі моделі құрылды [29].
1. Күндізгі оқыту формасына арналған модель. Жоғарғы мамандан - ды - рыл - ған білім алудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес күндізгі оқуда студенттің оқу жүктемесінің жалпы көлемі аудиториялық және өздік жұмыс арасында теңдей етіп бөлінеді (2.2-сурет). Күндізгі оқу форма - сында аудиториялық сағаттар санын кемітуге болмайтындықтан, қашықтан оқы - ту технологияларының негізінде оқыту формаларының элементтерін студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыру үшін немесе дәстүрлі оқытуда программа-педагогикалық құралдар (ППҚ) ретінде қолдану ұсынылады. Көрсетілген жағдайда ҚО формаларын қолданудың тиімді және тиімсіз жақтарын бөліп көрсетейік.
ҚО технологияларын қолдану артықшылықтары:
oo студенттің өзіндік жұмысын бақылау;
oo білімдерді игеруде көмек көрсету;
oo аралық тестілеу;
oo оқу материалдарының құрылымдануы;
oo сапалы құрастырылған ЭОӘК;
oo ЭОӘК-де әртүрлі мамандықтар үшін ақпараттың бөлектенуі;
oo оқыту сапасын арттыру.
ҚО технологияларының кемшіліктері:
oo ПӘК қолдану және ЭОӘК үшін контент әзірлеу оқытушылардың төленетін жүктемесіне қосылмайды;
oo студент аудиториялық сабақтарға қатыспауы мүмкін.
2. Сырттай оқу формасына арналған модель
Сырттай оқу формасы күндізгіден оқу мерімімен және студенттің өзіндік жұмысы пайдасына аудиториялық жүктеме көлемінің қысқартылуымен ерекшеленеді (2.3-сурет).
Мұнда да аудиториялық сағаттар санын қысқартуға болмайтындықтан, ҚО элементтерін студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыруда қолдану ұсынылады. Әдетте, сырттай оқу формасының студенттерінде емтихандық сессия кезінде аудиториялық сабақтар өткізуде әртүрлі пәндерден күрделі, әрі айтарлықтай үлкен көлемдегі оқу материалын қысқа мерзімде меңгеруге байланысты қиындықтар туындайды. Осы уақыт ішінде студенттер сәйкес пәндер бойынша сынақтар мен емтихандар тапсыру керек. Осылайша, тәжірибе көрсеткендей, оқу үрдісін ұйымдастырудың осы түрінде білім беру сапасы жетілдіруді талап етеді.
Өздік жұмыс
Дәрістер
Лаб. жұм-р, практ. саб-р
Сессия
ҚОТ элементтері
Семинар - лар
Есептерді шығару
Бітіру жұмысы
Сабақтарға дайындық
Аудиториялық
Аудиториялық оқу жұмысы
Кеңес берулер
Маман дипломы
Компьютерлік тестілеу
Әдебиетпен жұмыс
ҒЗЖ, оқу, өнд. практика
Бақылау жұм. орындау
КЖ қорғау
Ұйымдастыры - латын
Басқа
50%
Сынақтар, емтихандар
Аудиториядан тыс
Ұйымдастырыл - майтын
50%
Жалпы жүктеме
2.2-сурет. Қашықтан оқыту технологиясының элементтері бар күндізгі оқудың дәстүрлі моделі
Өздік жұмыс
Дәрістер
Лаб. жұмыстар, практ. сабақтар
Сессия
ҚОТ элементтері
Семинарлар
Есептерді шығару
Бітіру жұмысы
Сабақтарға дайындық
Аудиториялық
Аудиториялық оқу жұмысы
Кеңес берулер
Маман дипломы
Компьютер - лік тестілеу
Әдебиет - пен жұмыс
ҒЗЖ, оқу, өнд. практика
Бақылау жұм-н орындау
Ұйымдастыры - латын
Басқа
85%
Сынақтар, емтихандар
Аудиториядан тыс
Ұйымдастырылмайтын
15%
Бекітілген сабақтар
КЖ қорғау
Жалпы жүктеме
2.3-сурет. Қашықтан оқыту технологиясының элементтері бар сырттай оқытудың дәстүрлі моделі
10.3 Қашықтан оқытудың негізгі модельдері
Қашықтан оқытудың екі моделі бар. Алғашқысы - көптеген студенттерді қабылдайтын, сабақ беру тек қашықтан оқыту тәсілдерімен жүргізілетін ашық университет. Мұндай университеттер көбінесе қоғамдық қорлардан қаржылан - дырылатын ұлттық оқу орындары ретінде құрылады, мысалы, Үндістанда Индира Ганди атындағы Ұлттық ашық университет, Таиландта Сукхотхаи Тхамматриат Ашық университеті, Индонезияда Тербука университеті, Корея - лық ұлттық ашық университет және Қытайдағы ашық радиотелеуниверситеттер жүйесі. Бұл елдердегі үкімет оларға ұлттық деңгейде білімдер мен біліктерді дамытудың негізгі әлеуметтік-экономикалық стратегиясы ретінде қарайды, олардың қызметінің тиімділік масштабтары айтарлықтай. Бұл интел - лек - туалдық немесе экономикалық элитаға арналған университеттер емес, бұқаралық университеттер (2.1-кесте).
2.3-кесте. Әлемдегі қашықтан оқытудың ең ірі тоғыз ұйымдастырушысы
Мемлекет, оқу орны
Құрылған жылы
Тіркелген студенттер саны
Түсу шарттары
Франция
Centre National d'enseignement a distance (CNED)
1939
350 мың (1995 ж.)
Олардың 70 мыңы
мектеп оқушылары
Курс пен дайындық дең - гейіне байланысты ажыра - ты - лады
Оңтүстік Африка University of South Africa (UNISA)
1946
130 мың (1995 ж.)
Гимназияны бітіру туралы немесе соған сәйкес куәлік
Ұлыбритания
Open University
1969
160 мың (1998 ж.)
ЕО мемлекеттері үшін 18 жас - қа толу. Басқа мем - ле - кет - тер үшін келісім бойынша
Корея
Korea National Open University (KNOU)
1972
196 175 (1995 ж.)
Гимназияны бітіру туралы немесе соған сәйкес куәлік
Испания
Universidad National de Education a Distancia (UNED)
1972
133 651 (1994 ж.)
Гимназияны бітіру туралы немесе соған сәйкес куәлік, 25 жасқа толу, дайындық курстары
2.3-кесте. Жалғасы.
Таиланд
1978
250 мың
Гимназияны бітіру туралы немесе соған сәйкес куәлік
Қытай
China Central TV and Broadcasting University (CCRTVU)
1979
-
Гимназияны бітіру туралы куәлік, түсу емтиханы, жұ - мыс берушіден мінездеме, 18 жасқа толу
Индонезия
University Terburka UT
1984
353 мың (1995 ж.)
Гимназияны бітіру туралы немесе соған сәйкес куәлік
Үндістан
Indira Gandhi National Open University (IGNOU)
1985
242 мың (1995 ж.)
Бүкіл әлемдегі үнділік азаматтар, Үндістанның тұр - ғындары, жеке емтихандар, дайындық курстары
Қашықтан оқытуды ұйымдастыратын үлкен ұйымдар "МЕГА-университеттер" (Universities of the World) деп аталатын эксклюзивті топқа бірігеді. Олардың ең атақтысы - Ұлыбританиядағы Ашық университет.
"МЕГА-университеттер" тобындағы оқу орындарында жыл сайын 100 мыңнан астам студенттер оқиды. 1995 жылы ең ірі тоғыз оқу орнындағы студенттер саны 2500 мыңға жуық болды. Басып шығарылған материал, студенттер мен оқытушылар арасындағы жазбаша сұхбат - осы оқу орын - да - рын - дағы оқытудың негізі. Сонымен қатар, материалды ұсыну және студенттер мен оқытушылар қарым-қатынасы үшін алдыңғы қатарлы ақпараттық технологиялар қолданылады.
Австралия, АҚШ, Канада, Швеция және т.б. мемлекеттер қолдайтын қашықтан оқытудың екінші моделінде оқыту университетте немесе колледжде, олардың ішінде немесе олардан тыс жүргізіледі. Мұнда білімді бағалау немесе диплом беру жөнінен қашықтан және күндізгі оқыту арасында ажырату жоқ, студенттер бір оқыту формасынан екіншісіне ауыса алады. Оқу орындарында студенттер классикалық дәрістік-кеңес беру моделін толықтыру немесе алмастыру үшін қашықтан оқытуға арналған материалдарды қолдана алады.
Сонымен, жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келгенде, қашықтан оқыту бүкіләлемдік деңгейде білім беру тәжірибесіне орнықты түрде кірік - тірілгенін дәлелді түрде тұжырымдауға болады. Келесі кезекте тұрған маңызды мәселе - қашықтан оқытуды сапалы әдістемелік құралдармен қамта - масыз ету. Ол үшін оқу құралдарын әзірлеу үрдісінде әртүрлі сала мамандарының (программисттер, дизайнерлер, педагогтар, т.б.) қатысуын және Мемлекеттік және салалық стандарттарда көрсетілген талаптардың орындалуын қадағалау керек. Оқу құралдарын құруда тек техникалық алғышарттар ғана емес, педагогикалық талаптар да ескерілуі тиіс [27, 28].
10.4 Қашықтан оқыту технологиясын сараптау
Қазіргі заманғы ҚОЖ екі тәсіл арқылы білім алуда:
синхронды оқу - оқытушы мен оқушының арасындағы қатынас тірі сессия кезінде нақты уақыт аймағында өтетін оқу. Оқытушы (тьютор) мен оқушы синхронды әрекет етеді;
2) асинхронды оқу - web-технология көмегімен оқушы мен оқу материалдар арасындағы қатынас оқушының өзіне ыңғайлы уақыттағы оқитын оқу.
Синхронды оқу кезінде инструктор мен оқушы арасындағы барлық арақатынас нақты уақыт сессия кезінде болады. Оқушылар бірге жұмыс істеп, өзара араласып, топ құрып, ақпараттарымен алмаса алады.
Синхронды және асинхронды оқу үрдістерін талдау нәтижелері:
дәстүрлі оқу үрдісінде оқытушыдан оқушыға көп мағлұмат тарайды.(оқу материалы), ал оқушыдан оқытушыға көп ақпарат бармайды, өйткені оқушы көбіне сұрақтар қоюмен шектеледі.
Егер оқушы жеке дайындалатын болса, (асинхронды оқу) оларға өздері игере алатын көптеген ақпараттар алу мүмкіндігі болу керек. Көбіне оқушылар оқылған ақпараттан гөрі аз ақпарат береді.
Асинхронды оқу үрдісі бір мезгілде болатын арақатынасқа жатпайды. Сессия кезінде оқушы материалдарды қарауға, web-технологияларын қолдануға, басқа ағымдағы қосымша материалдармен танысуына (Интернет), өз жұмыстарын жіберуге, оқытушысына сұрақтар мен жауап жіберуге, басқа оқушылармен ақпараттармен алмасуына болады. Әр адам өз деңгейіне қарай жұмыс жасайды.
ҚОЖ синхронды және асинхронды оқуды үйрететін бірден-бір жалғыз жүйе. ҚОЖ дәстүрлі оқу сабақтарын асинхронды оқу сабақтарына келтіре алады.
Білім беру ұйымдарының білім алушылары мен қызметкерлері қашық - тан оқыту жүйесінің субъектілері болып табылады. Қашықтан оқытудағы жал - пы - ға қолданылатын педагогикалық жүйенің үлгісін көре аласыз.
Қазіргі кезде педагогика ғылымының жаңа даму бағыттары пайда бо - лып және қалыптасып жатыр, электрондық педагогика деп аталатын бағыт ақ - па - - рат - тық білім ортасында педагогикалық бағыттарды зерттеумен айна - лысады[9].
Жаңа ақпараттық технология құралдары оқыту құралы қызметiн атқарады. Дәстүрлi оқу құралдарынан басқа тыңдаушыға мына типтегi мате - риал - дар ұсынылады:
компьютерлiк үйрету бағдарламалары
электрондық оқу құралдары
компьютерлiк тестiлеу жүйесi мен бiлiмдi бақылау
электрондық анықтамалар мен энциклопедиялар
аудио және видеоматериалдар
Интернет желiсiндегi ақпараттық материалдар
2.4-кесте. Қашықтан оқыту жүйе құралдарының салыстырмалы сипаттамалары
ҚО құралдары
Сипаттамасы
Аудио-визуалды тасығыштар
(баспа материалдар, аудио- видео - кассеталар).
1) Төмен коммуникациялық интер - активтілік;
2) Бағасы тікелей оқушылар
ға байланысты;
3) Оқу материалдарын өңдеген жақсы таныс әдістер;
4) Ұзақ өміршеңдік.
Компьютерлік білім алу, асинхронды электрондық пошта.
1) Интерактивтілігі орташа дәрежелі;
2) Инфрақұрылымы едәуір дамыған
3) Бағасы төмен.
Нақты уақыт мезетіндегі Internet компьютерлік желісіндегі ви - - - - део- - конференциялар.
1) Интерактивтілігі жоғары дәрежелі;
2) Инфрақұрылымы желіде едәуір дамыған;
3) Компьютерлер платформаларының кеңінен таралуы;
4) Бағасы төмен.
Видеокомпрессияны қолдана - тын цифрлік спутниктік канал - ға бө - лінген видеоконферен - циялар.
1) Интерактивтілігі ең жоғары дәрежелі;
2) Суреттерді жіберу деңгейі сапалы;
3) Теледидарлық сигнал мүмкіндігі
4) не қарағанда өту қабілеттілігі
5) екі бірлікке жоғары ;
6) Бағасы жоғары.
Аталған құралдар оқу материалдарын жеделдетiп меңгеруге және оқытудың сапасын арттыруға игi әсерiн тигiзедi. Қашықтан оқыту материал - дарын жасақтаушылар осы құралдарды негiзге алуы қажет. Оқу құрал - дарын жа - сақ - тау ұзақ процесс. Оқу құралдарын жасақтау қашықтан оқыту фор - масының тиiмдiлiгiн арттырудың негiзгi көзi болып табылады.
1. ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Қашықтан оқытудың жаңа технологиялары
Қашықтан оқытуды ұйымдастырудың әр ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ 8
1. ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ТЕОРИЯСЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ 10
1.1 Қашықтан оқытудың білім беру саласындағы рөлі 10
1.2 Қашықтан оқытудың тиімділігі 12
1.3 Үзіліссіз кәсіби білім беру жүйесіндегі қашықтан оқыту 13
1.4 Қашықтан оқытудың негізгі ерекшеліктері 14
1.5 Қашықтан оқыту жүйесіндегі мүмкіндіктер 16
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ 18
2.1 Қашықтан оқыту мен сырттай оқытуды салыстыру 18
2.2 Қашықтан оқыту жүйелерінің жіктелуі 20
2.3 Қашықтан оқытуды ұйымдастыру модельдері 21
2.4 Қашықтан оқытудың негізгі модельдері 24
2.5 Қашықтан оқыту технологиясын сараптау 26
3. ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ 28
3.1 Қашықтан оқытудың жаңа технологиялары 28
3.3 HTML ортасында құрылған оқулықтың программалық жабдықталуы 31
3.3.1 JavaScript тілі туралы түсінік 31
3.3.2 Электрондық оқу құралын HTML ортасында жасау 32
3.4 Web технология пәнінің оқу-әдістемесін құрастыру 34
3.5 Электрондық оқулықтың құрылымы 34
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 38
4.1 Қашықтан оқыту үшін құрылған программалық қамсыздандырудың технико-экономикалық негізі 38
4.2 ПҚ енгізудегі экономикалық тиімділікті есептеу 38
4.3 Бағдарламаны енгізуге дейінгі шығындарды есептеу 43
4.4 Программаны енгізгеннен кейінгі шығындарды есептеу 44
4.5 Жылдық экономикалық тиімділікті есептеу 45
5. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 46
5.1 Еңбек қауіпсіздігі түсінігі 46
5.2 Жұмыс орнындағы техника қауіпсіздігі 46
5.3 Электромагниттік өрістер 49
5.4 Өрт қауіпсіздігі 49
5.5 Жарықтандыру 50
5.6 Электр қауіпсіздігі 52
ҚОРЫТЫНДЫ 53
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 54
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Адамзат баласы ХХІ ғасырға аяқ басқаннан ақпараттық технология мен телекоммуникация құралдарының жедел түрде дамып, әлемде ақпараттың жыл сайын еселеніп өсуді салдарынан білім және технологияның жаңа салалары қарқынды дами бастады. Жаңа ғасыр адамзаттан оның кәсіби қызметіндегі барлық өзгерістерді біліп, үнемі білім деңгейін жетілдіріп отыруды, қажет болса өз қызметіне жақын, тіпті жаңа мамандықты игеріп отыруды талап етеді. Орта мектепте оқушылар білімдерінің негізі қаланатын болғандықтан, олар жан-жақты білімді болу, әлемде болып жатқан өзгерістерден тыс қалмау үшін, ауқымды желіге қосылу, қажетті ақпаратты іздеп табуға дағдылануы, ақпараттарды қажеттілігіне қарай қолдана алуды үйренуі тиіс. Бүгінгі күніде әлемнің қай түкпірінде болса да, ауқымды желі болған жағдайда өз бетінше білім алуға мүмкіндік беретін, ізденуді қажет ететін ерекше жүйе Қашықтан білім алу жүйесі мүмкін болып отыр. Қашықтан білім алу әр адамның өзіндік жеке қажеттілігін ұғынуға, өзіне қажетті білімді іздене отырып үйренуге мүмкіндік береді.
Диплом жұмысы тақырыбының өзектілігі. Оқу орындарында да қашықтан оқыту жүйесі қазір қарқындап дамуда. Басқа оқыту жүйелерімен салыстырғанда, бұл өте маңызды, пайдалы оқыту жүйесі болып табылады. Сонымен қатар демократиялық оқыту жүйесіне жатқызуға болады, себебі кез - келген адам осы жүйенің арқасында салыстырмалы түрде аз ғана материалды жұмсау арқылы өзіне мамандық ала алады, біліктілігін көтере алады, өзінің білімін жаңа білім орталықтарымен толықтыра алады.
Қашықтан оқыту жүйесінің негізгі мақсаты - жеке адамды интеллектуалды дамыту, ақпаратпен жұмыс жасай білуге үйрету және оның ерекшелігі - ол өзіндік оқыту жүйесіне жатады. Себебі мұғалімнің мұнда сабаққа қатысуы міндетті емес. Яғни оқушы бейнекассеталармен, компакт дискілермен жұмыс жасайтын бағдарламалармен өзі сабақ өтеді. Бұдан педагогикалық жүйені ешбір мәні өзгермейді. Тек айырмашылық - оқытушымен оқушының арасындағы алшақтық. Бұл жүйеде басқа білім беру жүйесіндегі сияқты барлық компоненттер қарастырылады (мақсат, тапсырмалар, мазмұны, әдісі, оқыту құралдары), бірақ олар арнайы интернет - технология құралдары арқылы жүзеге асады.
Қашықтан оқыту бұл - оқытудың сырттай, күндізгі түрлерімен қатар келе жатқан оқытудың жаңа түрі. Оқытуда, адамды тәрбиелеуде қандай форма қолданылса да, ол педагогика ғылымының заңдылықтарына, педагогикалық психологияға сай болу керек. Сондықтан қашықтағы педагогиканы ғылым орталығынынан бөлек қарастыру дұрыс емес. Қашықтан білім алу немесе оқыту ол базалық және қосымша болуы мүмкін (қашықтағы семинарлар ұйымы, конференциялар, олимпиадалар). Егер қашықтан оқыту жүйені өзіндік жүйе ретінде қарасақ, онда логикалық түрде бірегей ақпараттық білім беру жүйесін міндетті түрде құру керек деп қорытындылауға болады. Себебі ол барлық мүмкіндіктегі электронды ақпарат көздерін өзіне бағындырады: виртуалды кітапханалар, әр түрлі мәліметтер қорын, электронды оқыту жүйелері, әдістемелік бірігулер.
Қазір біз біздің елмен, шетел мемлекеттері қашықтан оқыту жүйесін толық қолдап отыр деп анық айта аламыз. Бұдан біз қашықтан оқытуды дидактикалық қамтамасыз етуіміз қажет: электрондық курстар құру, оқулықтар, оқу жүйесін ақпараттық қамсыздындыру, педагогикалық технологияларды өндіру, яғни педогог - координаторларды немесе тьютер дайындау, оқыту түрлері мен әдістері.
Қазіргі әлемде қашықтан оқытудың жедел дамуының негізгі себебі - әлемдік экономиканың ғаламдануымен итермеленетін білім алуға деген өсіп жат - қан сұраныс. Бұл сұранысты дәстүрлі білім беру институттары және дәс - түрлі оқыту тәсілдері қанағаттандыра алмайды, компьютерлік технологияларға негізделген қашықтан оқытудың кең қолданылуы, онлайн тәртібінде оқытудың дамуы, осындай қызметке маманданған жаңа құрылымдардың пайда болуы осы жағдаймен түсіндіріледі.
Қашықтан оқытуды жоғарғы білім алу үшін, білім деңгейін жоғарылату және мамандарды қайта дайындау, қызметкерлердің білімін тексеріп отыру үшін пайдалануға болады. Тыңдаушының өз үйінде, жұмыс орнында немесе өз қаласындағы компьютерлік класта білім алуға мүмкіндігі бар, ендеше ол оқу орнына баруға уақыт пен ақша жұмсамайды. Сонымен қатар, тыңдаушы оқу курстарын кез келген ретпен және өзіне тиімді жылдамдықпен өте алады. Осының бәрі қашықтан оқытуды дәстүрлі оқытуға қарағанда сапалы, қол жетерлік және әлдеқайда арзан етеді. Сонымен қатар, қозғалу қиынға соғатын белгілі бір адамдар тобы - мүгедектер бар, олар үшін қашықтан оқыту білім алудың жалғыз мүмкін формасы болуы ықтимал [5, 7].
Қашықтан оқытудың негізгі ақпараттық ресурсы оқу-әдістемелік кешен (ОӘК) болып саналады. ОӘК оқытушыларға әдістемелік көмек көрсету үшін құрылады және ол мемлекеттік талаптарға сай болу керек. ОӘК деп негізі оқулық болып саналатын дидактикалық-әдістемелік құралдар жиынтығын атай - ды. Оқулық оқушының танымдық қызметін басқарудың әдістемелік жүйесінің (оқыту-жоспарлаушы құжаттар, сабақ жоспарлары, оқытушыға арналған әдісте - мелік нұсқаулар, теориялық және практикалық сабақтардың мазмұны, көрнекі - ліктер, арнайы терминдер сөздігі, әдебиеттер) бүтіндігін қамтамасыз етеді
Диплом жұмысының тәжірибиелік құндылығы: HTML, CSS, JavaScript және PHP тілдерінің мүмкіндіктерін кеңінен пайдалана отырып, пайдалануға жеңіл қарапайым құрылымдағы кешенді электрондық оқулық жасап шығарылды.
1. ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ТЕОРИЯСЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қашықтан оқытудың білім беру саласындағы рөлі
Қашықтан оқытуды енгізудің тұжырымдамасы. Қазақстан Республика - сы - ның 2030 жылға дейін даму Тұжырымдамасында ашық оқу кеңістігі идеясы атап көрсетілген: Аймақтық деңгейде білім сапасын көтеру мақсатында қашықтан-виртуалды оқытуды және жаңа білім беру технологияларын өңдеу және енгізу қажет.
Білім берудің жаңа моделіне сәйкес оқытуда басты назар білім алушыға аударылады. Қашықтан оқытуда білім алушылар курс мазмұнын, оқу страте - гиясы мен оқыту қорларын таңдауда және бақылауда кең мүмкіндікке ие.
Қашықтан оқыту жүйесі (ҚОЖ) - уақыт бойынша келісімге және кеңістікте тағайындалуға бейтарап, оқытушы мен студенттер арасында оқыту құрал - да - рымен интерактивті (сұхбаттық), асинхронды және синхронды өзара әрекеттесу мақсатына бағытталған үрдіс. Қашықтан оқытудың негізгі сипаттамалары 1.1-суретте берілген [12].
Студент пен оқытушының және, ең болмағанда, олар арасындағы келісімнің болуы
Студент пен оқытушының кеңістікте алшақтатылуы
ҚО-ға тән сипаттамалар
Студент пен оқу орнының кеңістікте алшақтатылуы
Оқытуды ұйымдастырудың, оқу үрдісін және оқытуды басқарудң жаңа формалары
Студент пен оқытушының екіжақты қарым-қатынасы
ҚО-ға арналған материалдарды таңдау (ЭОӘК, оқытушы программалар, т.б.
1.1-сурет. Қашықтан оқытуға тән сипаттамалар
Қашықтан оқытуды енгізудің мақсаты. Қашықтан оқыту жүйесін құрудың мақсаты ақпараттық компьютерлік технологияларды қолдана отырып ҚР ғылым және білім беру жүйесінің жұмыс істеу тиімділілгін көтеру мақсатында географиялық, физикалық орыннан тәуелсіз халықты қашықтан оқытумен қамтамасыз ету. Қашықтан оқыту жүйесін құру оқу үрдісінің белсен - ді - лігін қамтамасыз ететін қашықтан оқыту мәселелерін, мақсаттарын іске асырады, бұл білім алушының өз бетімен жұмыс істеу уақытының көлемі артуына және оқытушының үнемі оқу үрдісін қолдауына мүмкіндік береді. Салдар ретінде оқытушының кәсіпқойлығының сапасына жоғары талап қойы - лып, оның жұмысы кеңейеді, қиындайды, сабақ өту әдістемесі ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану арқылы жетілдіріледі [22].
Қашықтан оқытудың мәселелері. Қашықтан оқытуды ұйымдастыруда төмендегі мәселелерге назар аудару керек [23]:
oo қашықтан оқытуда студенттердің уақытын үнемдеу және ақпараттық қызмет көрсетуді жақсарту;
oo ақпараттарды тарату, өңдеу, жинау сатыларын қамтитын міндетті стандарттарды қолдана отырып, мемлекеттік органдар жүйесіне және ақпарат - тық қорлар жүйелік интеграциясы үшін жағдай жасау;
oo веб мазмұнда жарияланған ақпараттардың жетуінің шапшандығын, нақытылығын, өзектілігін және қайшылықсыздығын қамтамасыз ету;
oo жүйелер арасындағы өзара әрекеттесуді ақпараттық қамтамасыз етудің тиімді механизмін құру;
oo ақпараттарды өңдеу және жинауда процедуралардың көшірмелерін жібермеу;
oo нақты уақытта оқу-әдістемелік кешенді профессор-оқытушылар құра - мы - на ұсыну мүмкіндіктері;
oo ашық ақпараттық қоғам жағдайында педагогикалық ұйымда және білім беру мекемелерінде қалыптық құқықтық және методологиялық қор құру;
oo халықаралық және ұлттық индикаторлар бойынша білім беру жүйесінің дамуына мониторинг жасау;
oo ақпараттық компьютерлік технологияларды, қашықтан оқыту жүйесін және электрондық оқыту қызметін қолдана отырып жастар мен педагогикалық ұжымды жаппай оқыту;
oo жоғарғы білімді компьютерлендіру.
Қашықтан оқытуды жүзеге асыру кезеңдері [22]:
oo электрондық оқыту басылымын өңдеу және қолдау;
oo оқу бағдарламаларын басқару;
oo қолданушыларды құру, өзгерту және жою;
oo оқыту үрдісін қолдау;
oo электрондық кітапхананы және тест қорын құру, толықтыру, динамикалық жаңарту;
oo жалпы жүйеге, оқыту бағдарламасына сын пікірлер, ұсыныстар алу және жұмыс сапасын жақсарту мақсатында барлық қолданушылар үшін кері байланысты қамту.
1.2 Қашықтан оқытудың тиімділігі
Зерттеулер көрсеткендей, оқитындардың кем дегенде 80 пайызы оқу материалдарын кез келген формада нәтижелі қабылдай алады. Бұл адамдардың басым бөлігі сапалы түрде қашықтан оқи алатынын білдіреді.
Электрондық оқытуды қолданатын компаниялар қызметкерлерімен жүргізілген сауалнама нәтижесіне сүйенсек: 87% - жұмыс уақытында оқуды қалайды, 84% - оқуды электрондық формада қайта өткісі келеді, 52% - арнайы компьютерлік класта емес, өз жұмыс орнында оқуды жөн көреді. 38% - электрондық оқыту формасын дәстүрлі оқудан нәтижелі деп санайды [24].
Қашықтан оқытуды қолдану білім алу тәртібіне бірқатар өзгешеліктер енгізеді (1.2-сурет). Қашықтан оқуды өз бетімен немесе on-line класта ұйымдастыруға болады. Оқитын адам оқу уақытын өзі таңдай алады - таңертең бе, әлде кешке ме, қыста болсын, көктемде болсын. Ол өзі үйінде оқуды немесе Қашықтан Оқыту орталықтарының бірінде оқуды таңдай алады. ҚО дәстүрлі оқыту сияқты нәтижелі болуы мүмкін, әсіресе, оқыту технологиясы мен әдісі студент пен оқытушының мақсаттарына, қалауларына және мүмкіндіктеріне жауап берген жағдайда. Әсіресе студенттер арасындағы әрекеттесу мен оқытушылар мен студенттердің уақытылы қарым-қатынастары тиімді болады.
Технологиялардың бір уақытта көптүрлілігінің артуы және жақындасуы
Интерактивті орталар, цифрлық теледидар, видео, телеконференциялар және т.б.
Тұрақты дәстүрлердің пайда болуы
ҚО-дың дамуындағы негізгі тенденциялар
Студенттер мен оқытушылар қарым-қатынасының өзгеруі
Оқу орындары арасындағы қарым-қатынастардың өзгеруі (консорциумдарды құру)
Желілік ашық университеттер
1.2-сурет. Қашықтан оқытудың дамуындағы негізгі тенденциялар
Қашықтан оқыту күнделікті уақытының басым бөлігін жұмыста өткізетін, балаларымен немесе отбасымен болатын, немесе қозғалу мүмкіндігі шектеулі адамдар (мүгедектер) үшін жаңа білімдер мен біліктер игерудің жалғыз мүмкін тәсілі болып есептеледі. Қазіргі кезде ҚО арқасында өз пәтеріңнен шықпай, тіпті орныңнан тұрмай-ақ кез келген пәнді меңгеру мүмкіндігі шындыққа айналды [25].
1.3 Үзіліссіз кәсіби білім беру жүйесіндегі қашықтан оқыту
ҚО-ның құрылуы мен дамуының тарихи-педагогикалық талдау мәселесі бүгінгі күнде әлемде ара қашықтан оқыту жүйесін іске асыру тәжірибесінің (ҚОЖ) жинақталғанын көрсетті. Білім берудің дәстүрлі емес формасына көшудің әлемдік тенденциясы толығымен жаңа технологиямен дайындық жүргізетін ЖОО-лардың санының өсуінен көрініс табады [1]. Егер 1980 жылы олардың саны 187 болса, онда 1995-жылдары 700-ге жуық болды.
АҚШ-та ҚО жүйесімен 1 миллионға жуық адам оқиды. 40 инженерлік консорциумды көрсететін Ұлттық Технологиялық Университеті 90-жылдардың басында магистр дәрежесінде қашықп оқыту әдісінің көмегімен 1100-ден аса студенттерді даярлауды қамтамасыз етті. Университеттердің жартысынан көбінде ересектерді оқытуда АО технологиясы пайдаланылады. АО үшін теледидар кеңінен пайдаланылады. Ересектерді оқыту программасы ғылым, бизнес және басқару курстарын қамтиды.
20 жылдан аса уақыт Ұлттық Университет АО (UNED)-ны Испанияда жасады. Ол өзіне елдің ішінде 58 және шет елдерде 9 оқу орталығын біріктірді. Ересектер үшін сырттай жоғары білім беруді ұйымдастыру мақсатында 1998 жылы құрылған. Ол білім беру министрлігінің бөлімшесінің бірі болып табылады және тікелей жоғары білім беру жөніндегі мемлекеттік хатшыға бағынышты. Оның құрылымында білім дәрежесін жетілдіру жүйесі, жеке жағдайда, орта мектептердің оқытушылары бар. Франциядағы ҚО ұлттық орталығы әлемдегі 120 елде қашықтан оқытуда 35000 пайдаланушыны қамтамасыз етеді.
ГФР-дің Хаген қаласындағы (1976 жылы құрылған) ашық университет сырттай білім алу мен білімді жетілдіруге мүмкіндік береді. Университет диплом береді және ғылым докторын қоса алғанда әртүрлі дәреже тағайындайды. Тюбинген қаласындағы ҚО институты оқыту үшін радио мен теледидарды пайдаланатын программа құрды. 2500 оқу курсын дайындауда 5000 оқытушы қатысады. Швециядағы Балтық Университеті балтық аймағындағы елуден аса университеттердің күшін біріктіреді. ҚО технологиясы бойынша Уасалы, Лунда, Гетеборг, Умео және Линчепинг қалаларындағы университеттерде білім алуға болады. барлық оқу ғимараттары оқытушылардың консультациялары мен арнайы құрастырулар негізінде университеттен тыс орындалады. Емтихан тапсыру үрдісі тікелей ЖОО-да жүзеге асырылады [2,3].
70-жылдардан Финляндияда 10 университеттің жанында ҚО Орталықтары, сонымен қатар студенттер саны 30 000 адам болатын 20-дан аса жаздық университеттер құрыла бастады.
Турцияда 1974-жылдан алыс аудандардың тұрғындарына білім алуға көмек беру мақсатымен ашық университет жұмыс істейді. Тыңдаушылар университеттен қажетті оқу материалдарының пакетін алады және қосымша олар үшін оқу радио және телепрограммалар өткізіледі, жазғы курстар ұйымдастырылады, оларда кешке және демалыс күндері де оқу мүмкіндігі ұйымдастырылған. Осындай оқытумен 120 000-нан аса тыңдаушылар қамтылған.
ҚО-ға ұқсас білім беретін мекемелер Австралияда жұмыс істейді және Швейцарияда тұрғызылу стадиясында орналасқан[2]. Европадағы Андорра сияқты кішкентай елде ҚО жүйесін құру программасы бар.
ҚО әлемнің басқа аймақтарында да дамып жатыр. ҚО дамыған мегауниверситтетің мысалы ретінде, Қытай телеуниверситетін (Қытай), Индира Ганди атындағы Ұлттық ашық университетті (Үндістан), Пайнам Ноор университетін (Иран), Корей Ұлттық ашық университетін (Корея), Оңтүстік ашық университетін, Сукотай Тампариат ашық университетін (Таиланд) келтіруге болады [64].
Японияда 80-жылдардың басынан "Университет эфирде" жұмыс жасайды. Бұл бюджетте орналасқан және сауаттандыру министрлігінің қатал бақылауындағы, бірнеше гуманитарлық және ғылыми-жаратылыстану профиліне ие болған мемлекеттік мекеме. Белгілі уақыттарда теледидар мен радио арқылы лекция аударылады. Әрбір таңдалған пән бойынша оқушылар аптасына сағаттық лекцияны екі рет тыңдауы тиіс. Әрбір префектурада құрылған арнаулы оқу орталықтарында консультациялар беріледі. Тыңдаушылардың негізгі бөлігі бес жыл оқытылады және емтиханды табысты аяқтаған соң бакалавр дипломын алады. Ашық университеттің сынақ бірліктері басқа университтердің сынақ бірліктерімен тең болады[2].
Тұрғындарының білім деңгейі төмендеу және білім үрдісінің техникалық жабдықталуы жеткіліксіз Таяу Шығыс пен Орталық Африка сияқты елдерде ҚО-ның дамуы басқа аймақтардағы ҚО-ның дамуына қарағанда артта қалып келе жатқаны назар аудартады.
1.4 Қашықтан оқытудың негізгі ерекшеліктері
ҚО-ның отандық және шет елдік тәжірибесіне талдау жасау ҚО-ға тән ерекшеліктерді атап көрсетуге мүмкіндік берді. Олардың ішінде:
1. "Иілгіштік". Оқитындар өзіне ыңғайлы жерде, қолайлы уақытта және екпінді жұмыс жасайды. Әркім пәннің курсын меңгеру мен таңдаған пән бойынша қажетті білім ала алады.
2. "Модульдік". ҚО программасының негізіне модульдік принцип жатады. Оқушы меңгерген әрбір жеке пән (оқу курсы) белгілі пәндік аймақтың мазмұны бойынша теңбе-тең. Бұл тәуелсіз оқу курстарының жиынынан жеке және топтық қажеттіліктерге жауап беретін оқу жоспарын құруға мүмкіндік береді.
3. "Параллельдік". Оқу негізгі кәсіби іс-әрекет оқумен бірге, басқаша айтқанда "өндірістен қол үзбей" өткізілуі мүмкін.
4. "Алыстан әрекет жасау". Оқушының орналасқан жерден білім беру мекемесіне дейінгі (байланыстың сапалы жұмысы кезінде) ара қашықтығы тиімді білім беру үрдісі үшін кедергі болмайды.
5. "Асинхрондылық". Оқу үрдісінде оқушы мен оқытушы әрбір сабақ кестесі үшін ыңғайлы жұмыс істейді.
6. "Қамту". Бұл ерекшелікті кейде "жаппай" деп айтады. Оқытушылардың саны сынды параметр емес.
7. "Тиімділік". Бұл ҚО-ның экономикалық тиімділігімен түсіндіріледі.
8. "Оқытушы". Оқытушының жаңа ролі мен функциясы жөнінде сөз болады.
9. "Оқушы". Оқушыға қойылатын талап дәстүрліден ерекше болады.
10. "ЖАТ" (жаңа ақпараттық технология). ҚОЖ-да ақпараттық технологияның барлық түрі пайдаланылады, бірақ ерекше жаңа ақпараттық технологиялар компьютерлер, компьютерлік желілер мен мультимедиа жүйелері және т.б құралдар болып табылады.
11. "Әлеуметтік". ҚО белгілі дәрежеде тұрғылықты жері мен материалдық жағдайына тәуелсіз білім алудың тең мүмкіндігін қамтамасыз ете отырып, әлеуметтік салмақты түсіреді.
12. "Интернационалдық". ҚО білім беру қызметіндегі импорт пен экспорттың қолайлы мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Саналған ерекшеліктер білім алудың басқа формаларының алдында оның артықшылығын көрсетеді. Бірақ оқытушы мен оқушыға бір уақытта жағдайдыжеңілдетпей, керісінше еңбек шығынын өсіре отырып, белгілі спецификалық талаптар қоятындығын анықтайды.
ҚО-ға ғылыми-педагогикалық қоғамдастықтың қатынасын ММУ-дің социология факультетінің жүргізген МЭАС-та ұйымдастырылған ҚОбойынша конференцияға қатысушылардың ішіндегі әлеуметтік сұрау нәтижелерінен байқауға болады. Сарапшылар орта есеппен 4.45 бес баллдық шкала бойынша ҚО-ның перспективтігіне баға берді. Сарапшылардың бағасы бойынша ҚО-ның айналымына ең көп қолдау көрсететін жоо жетекшілері (ректорат, оқу кеңесі)-(орташа балл 4.24) болды, олардан кейін студенттер (орташа балл 3.78), содан кейін оқытушылар (орташа балл 3.67) (сурет 1.3).
1.3 - сурет. Педагогикалық тәжірибеге қашықтан оқытуды енгізудің жинақылығы туралы сарапшылардың пікірі.
Оқытушылардың ҚО-ға "кері" қатынасы белгілі дәрежеде отандық педагогикалық тәжірибеге тән және біздің ойымызша, ҚО-ға қатысты шиеленісшілігін төмендетуге болса да, сәйкес моральдық және материалдық компенсациясыз ҚОЖ-де педагогикалық тіршіліктің әлдеқайда күрделенуі болып отыр. Жоғарғы оқу орындары аралық ҚО орталығы өткізген әлеуметтік сұрау, оқытушылар жағынан ҚО-ға деген жауап алғанда кері пікір 1998 жылы 38, ал 1999 жылы 30 болды.
12.1 Қашықтан оқыту жүйесіндегі мүмкіндіктер
Білім беруді ақпараттандыру жағдайында білім алу формасының эволюциясына талдау жасау, жаңашылдандыру мен даму кезінде бүгінгі күнде білім алудың барлық белгілі формалары, соның ішінде қазіргі замандағы ҚО-да асимптотикалық, эволюциялық ілгерілейтін кейбір интегралды, синтетикалық форма қарастырылуы мүмкін. Бұл форманы өзіне бүгінгі күнде және болашақта пайда болуы мүмкін бар формалардың ең жақсысын жинақтаған идеал деп ойлаймыз. Бұл туралы сарапшылар ҚО-ны XXІ ғасырдағы оқыту формасы деп атайды. ҚО туралы Ресей білім беру экс-министрлерінің пікірін мысалға келтірейік. Г.А.Ягодин "Ресейдегі қашықтан оқыту бірыңғай жүйесін құру перспективасы мен күйі туралы" сұрағы бойынша 1995 жылғы Ресей Жоғарғы оқу орындарының мемлекеттік комитетінің жиналысында: "Егер әлемде ең жақын 10 жылда әлеуметтік катаклизм болмаса, онда қашықтан оқыту жер бетіндегі білім берудің басты формасы болады"-деп атап көрсетті. В.ГКинелев осы жайлы былай дейді: "Қашықтан оқытуды XXІ ғасырдың білім беру жүйесі деп атаған дұрыс". Біз оны әлемде және біздің елімізде болып жатқан глобальды білім беру реформасының магистральды бағыттарының бірі ретінде қарастырамыз. XXІ ғасырдың басында біз қашықтан басқарудың ресейлік барлығын қамту жүйесіне кездесуіміз керек. А:Н.Тихонов ҚО-ны "Жоғарғы мектептің потенциалын қолдаудың маңызды бағыты" сияқты анықтама береді. ҚО-ның мәні мен ролі ол Ресей тұрғындрының ЖАТ құралдарымен базаланған сапалы әрі жеке білім алу мүмкіндігін береді. Осы гипотезаға сәйкес басқа да көптеген айтылымдар келтіруге болады.
Осылайша, қисынды талқылау жиынтығы, белгілі сарапшылардың ой-пікірі мен дәстүрлі оқу үрдісіне ҚО технологиясын енгізудің экспериментальды тәжірибелік нәтижесі қжетті заңдылықпен білім алудың барлық формалары қазіргі замандағы изоморфты ҚО-ның нағыз гуманистикалық, әмбебап, синтетикалық, интегралды формасына асимптотикалық түрде ұмтылады. Басқаша сөзбен айтқанда, олар білім алудың бір формасына қосылады.
Қорыта келгенде, қашықтан оқытуды идеалды жағдайда көрсетуге болады:
oo өндірістік іс-әрекет үрдісінде және тұрғылықты жерін тастап кетпей-ақ оқу мүмкіндігін береді;
oo білім беру, отандық және әлемдік ресурсқа кең мүмкіндікті қамтамасыз етеді;
oo өзін-өзі оқыту үрдісін тиімдірек жасау мен ол үшін барлық қажетті құралдарды алуға мүмкіндік береді;
oo жеке мүмкіндіктер мен қажеттіліктерге байланысты білім беруді жалғастыру мен үзуге мүмкіндік береді;
oo өспелі шектеусіз білім беру ресурстарының барлық түрлеріне қол жеткізе алатын адамдардың шеңберін әлдеқайда кеңейтеді;
oo білім беру ресурстарына мүмкіндік алу есебінен оқыту құнын төмендетеді;
oo білім беру мекемелерінің көмегімен курстарды құрастыру есебінен ерекше білім беру программаларын құруға мүмкіндік береді;
oo қоғамның білім беру потенциалының деңгейі мен білім сапасын арттыруға мүмкіндік береді;
oo елдің қажеттілігін сапалы даярланған мамандар мен мамандандырылған жұмысшылармен қанағаттандыру;
oo тұрғындардың әлеуметтік және кәсіби ұтқырлығын, оның іскерлік және әлеуметтік активтілігін, дүниетанымын және өзін-өзі тану деңгейін арттырады;
oo отандық білім беру жүйесінде жинақталған білім, кадрлік және материалдық потенциалдың көбеюін сақтауға қабілеттендіреді.
oo ҚР территориясы мен қазақ тілді тұрғындар тұратын шет елдерде бірыңғай білім кеңістігін сақтайды және дамытады.
1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 Қашықтан оқыту мен сырттай оқытуды салыстыру
Қашықтан оқыту мен сырттай оқыту бірдей емес екенін білген маңызды. Қазақстан Республикасының 1999 жылғы білім туралы Заңында (1-тарау, 1-бап) қашықтан оқыту мен сырттай оқыту тәуелсіз оқыту формалары ретінде ажыратылған [26]. Енді осы екі оқыту формалары арасындағы айырмашылықты қарастырамыз (2.1-кесте).
Электрондық оқытуда барлық элементтердің дәстүрлі оқытудан айтарлық - тай өзгешеліктері бар (1.3-кесте), ал оның өзі студенттердің оқытушымен, өзара және ақпараттың электрондық тасушыларын қолдану негізінде оқыту құралдарын пайдалану арқылы өзара байланысуының нақты мақсатқа бағытталған, ұйымдасқан, интерактивті үрдісі ретінде анықталады [5]. Бұл үрдістің өтуі студенттер мен оқытушылардың кеңістік пен уақыттағы орналасуына тәуелді болмайды.
2.1-кесте. Қашықтан оқыту формаларының артықшылықтары
ҚО
СО
1. Ашықтық, аумалы оқу графигі
Қатаң оқу графигі, студенттерді тек
бекітілген мерзімде қабылдау
2. Интерактивтілік, телекоммуникация
құралдарының көмегімен оқытушы - лар - мен тұрақты қарым-қатынас
Оқытушылармен қарым-қатынас тек бекітілген сессиялар уақытында іске асырылады
3. Модульділік - оқу жоспарының
және өтілетін курстардың аумалылық принци - пі - нің орындалуы, тәуелсіз курс-модуль - дерден оқу бағдарламасы құрылады
Модульділік жоқ
4. Студенттер тұрақты қарым-қатынас - та болатын тьюторлардың болуы
Тьюторлар жоқ
5. Үнемділік
Оқу шығындары жолақы, тұрғын жер, оқу үшін ақша төлеумен байланысты, бұл қашықтан оқу шығындарынан әлдеқайда жоғары
6. Сертификациялық курстарды өту
Мүмкіндігі
Мұндай мүмкіндік жоқ
7. Иілгіштік - кез келген ыңғайлы
орында, ырғақта және уақытта оқу
Оқу ырғағы мен уақытына шектеу қойылады
8. Озық білім беру концепциясының
орындалуына бейімделген
Бұл концепцияның орындалуы қиынға соғады
2.1 - кесте. Жалғасы.
9. Мүмкіндіктері шектеулі (мүгедек)
тұлғалар үшін қол жетерлігі
Білім алу мүмкіндігі бекітілген сессияларға қатысу міндеттілігімен шектеледі және қиындатылады
10. Параллельдік - кәсіби іс-әрекет
оқумен бірге, "өндірістен қол үзбей" өткізілуі мүмкін
Орындалуы қиынға соғады
2.2 - кесте. Дәстүрлі және қашықтан оқытудың мүмкіндіктерін салыстыру
Оқыту түрі
Аудиториялық оқыту
Қашықтан оқыту
Білімдер
Дәрістер
Конференциялар
Мультимедиялық оқулықтар
Виртуалды байланыс
Дағдылар
Практикалық сабақтар
Лабораториялық сабақтар
Семинарлық сабақтар
Курстық жұмыстар (жобалар)
Дипломдық жұмыстар (жобалар)
Виртуалды тренажерлар
Интерактивті тәжірибелер
Өз бетімен орындауға арналған тапсырмалар
Білік
Өндірістік практика
Жұмыс орнында ағымдағы міндеттерді орындау
Бақылау
Теориялық материал бойынша ауызша тексеру
Оқытушының тапсырмаларды тексеруі
Бақылау жұмыстары
Сынақтар
Емтихандар
Статистика:
oo мультимедиялық оқулық бойынша;
oo виртуалды тренажерлармен жұмыс бойынша;
oo интерактивті тәжірибелерді орындау бойынша;
oo өздік тапсырмаларды орындау бойынша
oo Тесттер
oo Тапсырмаларды автоматты тексеру
Қосымша ақпарат көздері
Басылымдар
Интернеттің ашық білім беру ресурстары
Глоссарий
Электрондық басылымдар
Айқыш сілтемелер
Пәндік көрсеткіштер
Электрондық тізбелер
Білім беру порталы
Қазіргі кезде көптеген оқыту мекемелерімен құрылуы және Интернет желісі бойынша ұжымдық ену тәртібінде қолданылуы мүмкін таратылған білім беру ресурстарын пайдалану қажеттігі туындап келеді. Құрылған жағдайларда әрбір жеке оқу курсы, пән үшін оқу-әдістемелік материалдарды құруға кешендік тұрғыдан қарау идеясы дамуының жалғасын тапты [27].
Электрондық оқыту дәстүрлі оқыту түрлерінен студенттердің оқу материалын таңдау, қайта құру және ұйымдастыру үрдісіне қатыстырылуымен, олардың кітапханалардың электрондық мәліметтер қорларына енуге мүмкіндік алуымен, өзара ақпарат алмасуымен және т.с.с. дидактикалық ерекшеленеді.
Сырттай оқуда жұмыстарды тапсырудың ортақ мерзімдерін, белгілі мерзімде емтихан тапсыруды қарастырады. Студенттер оқу жылында екі рет ЖОО-ға сессияға келіп, аудиторияларда оқиды. Оларға оқытушылар дәрістер оқиды, кеңес берулерді ұйымдастырады, жеке немесе топтық сабақтар өтеді. Қазіргі жағдайда сырттай білім алу электрондық немесе мультимедиа-оқулықтар, Интернет мүмкіндіктері, компьютерлік оқытушы программалар сияқты әртүрлі заманға сай технологиялармен жабдықтармен қамтамасыз етілуі мүмкін. Алайда сырттай оқу формасы бойынша оқу үрдісінің дәстүрлі ұйымдастырылуында қандай технологиялардың қолданылғанына қарамастан, оларды қашықтан оқыту деп атауға болмайды [26].
Қашықтан оқытудың барлық артықшылықтарына қарамастан, оның кемшіліктері жоқ деп ойлауға болмайды. Жүйе мінсіз емесі анық. Оның келесі кемшіліктері бар:
oo Ең бастысы, студентті идентификациялау қиынға соғады - емтиханды кім тапсырып жатқанын тексеру қазірше мүмкін емес. Алайда ҚО-ды пайдаланатын кейбір оқу орындары оқу курсына студенттердің қатысуы міндетті, оқу орнында тапсырылатын емтиханды кіргізеді. Мұнда оқытушылар оқыту орталықтарына өздері баруы мүмкін.
oo Оқу және емтихандық телеконференцияларды ұйымдастыру үшін мемлекеттің Интернет арналарының өткізгіштігі жеткіліксіз болуы мүмкін.
oo Оқытушы мен студенттер арасында тікелей қарым-қатынас жоғалады.
Аталған кемшіліктердің барлығын осы заманғы ақпараттық-коммуни - кациялық технологияларды (АКТ) және жаңа педагогикалық технологияларды дамыту арқылы біртіндеп жоюға болады.
10.1 Қашықтан оқыту жүйелерінің жіктелуі
Қашықтан оқыту жүйелері күрделілік деңгейлеріне қарай әртүрлі. Қашықтан оқыту жүйелерінің иерархиясын пирамида түрінде көрсетуге болады (2.1-сурет).
LCMS
Learning Management Systems
Learning Object Repositories
немесе
Content Management Systems
Authoring Tools
Оқуды және оқу контентін басқару жүйесі
Оқу үрдісін басқару құралдары
Оқу курстарын басқару құралдары
Электрондық курстарды құру құралдары
2.1-сурет. Қашықтан оқыту жүйелерін жіктеу
Пирамида негізінде курстарды құру құралдары орналасқан. Бұл жүйелер визуалды программалау немесе мәтіндік редакторлардың негізінде қашықтан оқыту материалдарын әзірлеу мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Екінші деңгейде графикалық, дыбыстық, бейне- және мәтіндік файлдар бумаларын құруға мүмкіндік беретін кустарды басқару жүйелері (LOR немесе CMS) орналасады. Мұндай жүйе кілттік сөздер бойынша іздеу, оқу контентін, құжат айналымын агрегирлеу механизмдерімен жабдықталған арнайы мәліметтер қорын білдіреді.
Үшінші деңгейде оқуды басқару жүйелері (LMS) тұрады, олар оқыту үрдісін - қолданушылар реестрін және олардың ену құқықтарын, қолданушы - ларға курстарды бекітуді, қолданушылар әрекеттері туралы (оқу статистикасы, қатысу, ресурстарды қолдану) ақпаратты жинау мен сақтауды басқаруға мүмкіндік береді.
Пирамиданың жоғарғы деңгейінде оқу мен контентті (LCMS) басқару жүйелері орнығады, олар өздеріне оқу үрдісін басқару жүйесі мен оқу контентін басқару жүйесін жинақтайды [5, 28].
10.2 Қашықтан оқытуды ұйымдастыру модельдері
Білім беру мекемесі Қашықтан оқыту технологияларын заңнамасында көрсетілген барлық білім алу формаларында немесе олардың араласу жағ - дайында қолдануға құқылы. Осыған байланысты қашықтан оқыту элементтері бар күндізгі және сырттай оқу формаларында қашықтан оқыту техно - ло - гия - ларын іске асырудың екі моделі құрылды [29].
1. Күндізгі оқыту формасына арналған модель. Жоғарғы мамандан - ды - рыл - ған білім алудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес күндізгі оқуда студенттің оқу жүктемесінің жалпы көлемі аудиториялық және өздік жұмыс арасында теңдей етіп бөлінеді (2.2-сурет). Күндізгі оқу форма - сында аудиториялық сағаттар санын кемітуге болмайтындықтан, қашықтан оқы - ту технологияларының негізінде оқыту формаларының элементтерін студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыру үшін немесе дәстүрлі оқытуда программа-педагогикалық құралдар (ППҚ) ретінде қолдану ұсынылады. Көрсетілген жағдайда ҚО формаларын қолданудың тиімді және тиімсіз жақтарын бөліп көрсетейік.
ҚО технологияларын қолдану артықшылықтары:
oo студенттің өзіндік жұмысын бақылау;
oo білімдерді игеруде көмек көрсету;
oo аралық тестілеу;
oo оқу материалдарының құрылымдануы;
oo сапалы құрастырылған ЭОӘК;
oo ЭОӘК-де әртүрлі мамандықтар үшін ақпараттың бөлектенуі;
oo оқыту сапасын арттыру.
ҚО технологияларының кемшіліктері:
oo ПӘК қолдану және ЭОӘК үшін контент әзірлеу оқытушылардың төленетін жүктемесіне қосылмайды;
oo студент аудиториялық сабақтарға қатыспауы мүмкін.
2. Сырттай оқу формасына арналған модель
Сырттай оқу формасы күндізгіден оқу мерімімен және студенттің өзіндік жұмысы пайдасына аудиториялық жүктеме көлемінің қысқартылуымен ерекшеленеді (2.3-сурет).
Мұнда да аудиториялық сағаттар санын қысқартуға болмайтындықтан, ҚО элементтерін студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыруда қолдану ұсынылады. Әдетте, сырттай оқу формасының студенттерінде емтихандық сессия кезінде аудиториялық сабақтар өткізуде әртүрлі пәндерден күрделі, әрі айтарлықтай үлкен көлемдегі оқу материалын қысқа мерзімде меңгеруге байланысты қиындықтар туындайды. Осы уақыт ішінде студенттер сәйкес пәндер бойынша сынақтар мен емтихандар тапсыру керек. Осылайша, тәжірибе көрсеткендей, оқу үрдісін ұйымдастырудың осы түрінде білім беру сапасы жетілдіруді талап етеді.
Өздік жұмыс
Дәрістер
Лаб. жұм-р, практ. саб-р
Сессия
ҚОТ элементтері
Семинар - лар
Есептерді шығару
Бітіру жұмысы
Сабақтарға дайындық
Аудиториялық
Аудиториялық оқу жұмысы
Кеңес берулер
Маман дипломы
Компьютерлік тестілеу
Әдебиетпен жұмыс
ҒЗЖ, оқу, өнд. практика
Бақылау жұм. орындау
КЖ қорғау
Ұйымдастыры - латын
Басқа
50%
Сынақтар, емтихандар
Аудиториядан тыс
Ұйымдастырыл - майтын
50%
Жалпы жүктеме
2.2-сурет. Қашықтан оқыту технологиясының элементтері бар күндізгі оқудың дәстүрлі моделі
Өздік жұмыс
Дәрістер
Лаб. жұмыстар, практ. сабақтар
Сессия
ҚОТ элементтері
Семинарлар
Есептерді шығару
Бітіру жұмысы
Сабақтарға дайындық
Аудиториялық
Аудиториялық оқу жұмысы
Кеңес берулер
Маман дипломы
Компьютер - лік тестілеу
Әдебиет - пен жұмыс
ҒЗЖ, оқу, өнд. практика
Бақылау жұм-н орындау
Ұйымдастыры - латын
Басқа
85%
Сынақтар, емтихандар
Аудиториядан тыс
Ұйымдастырылмайтын
15%
Бекітілген сабақтар
КЖ қорғау
Жалпы жүктеме
2.3-сурет. Қашықтан оқыту технологиясының элементтері бар сырттай оқытудың дәстүрлі моделі
10.3 Қашықтан оқытудың негізгі модельдері
Қашықтан оқытудың екі моделі бар. Алғашқысы - көптеген студенттерді қабылдайтын, сабақ беру тек қашықтан оқыту тәсілдерімен жүргізілетін ашық университет. Мұндай университеттер көбінесе қоғамдық қорлардан қаржылан - дырылатын ұлттық оқу орындары ретінде құрылады, мысалы, Үндістанда Индира Ганди атындағы Ұлттық ашық университет, Таиландта Сукхотхаи Тхамматриат Ашық университеті, Индонезияда Тербука университеті, Корея - лық ұлттық ашық университет және Қытайдағы ашық радиотелеуниверситеттер жүйесі. Бұл елдердегі үкімет оларға ұлттық деңгейде білімдер мен біліктерді дамытудың негізгі әлеуметтік-экономикалық стратегиясы ретінде қарайды, олардың қызметінің тиімділік масштабтары айтарлықтай. Бұл интел - лек - туалдық немесе экономикалық элитаға арналған университеттер емес, бұқаралық университеттер (2.1-кесте).
2.3-кесте. Әлемдегі қашықтан оқытудың ең ірі тоғыз ұйымдастырушысы
Мемлекет, оқу орны
Құрылған жылы
Тіркелген студенттер саны
Түсу шарттары
Франция
Centre National d'enseignement a distance (CNED)
1939
350 мың (1995 ж.)
Олардың 70 мыңы
мектеп оқушылары
Курс пен дайындық дең - гейіне байланысты ажыра - ты - лады
Оңтүстік Африка University of South Africa (UNISA)
1946
130 мың (1995 ж.)
Гимназияны бітіру туралы немесе соған сәйкес куәлік
Ұлыбритания
Open University
1969
160 мың (1998 ж.)
ЕО мемлекеттері үшін 18 жас - қа толу. Басқа мем - ле - кет - тер үшін келісім бойынша
Корея
Korea National Open University (KNOU)
1972
196 175 (1995 ж.)
Гимназияны бітіру туралы немесе соған сәйкес куәлік
Испания
Universidad National de Education a Distancia (UNED)
1972
133 651 (1994 ж.)
Гимназияны бітіру туралы немесе соған сәйкес куәлік, 25 жасқа толу, дайындық курстары
2.3-кесте. Жалғасы.
Таиланд
1978
250 мың
Гимназияны бітіру туралы немесе соған сәйкес куәлік
Қытай
China Central TV and Broadcasting University (CCRTVU)
1979
-
Гимназияны бітіру туралы куәлік, түсу емтиханы, жұ - мыс берушіден мінездеме, 18 жасқа толу
Индонезия
University Terburka UT
1984
353 мың (1995 ж.)
Гимназияны бітіру туралы немесе соған сәйкес куәлік
Үндістан
Indira Gandhi National Open University (IGNOU)
1985
242 мың (1995 ж.)
Бүкіл әлемдегі үнділік азаматтар, Үндістанның тұр - ғындары, жеке емтихандар, дайындық курстары
Қашықтан оқытуды ұйымдастыратын үлкен ұйымдар "МЕГА-университеттер" (Universities of the World) деп аталатын эксклюзивті топқа бірігеді. Олардың ең атақтысы - Ұлыбританиядағы Ашық университет.
"МЕГА-университеттер" тобындағы оқу орындарында жыл сайын 100 мыңнан астам студенттер оқиды. 1995 жылы ең ірі тоғыз оқу орнындағы студенттер саны 2500 мыңға жуық болды. Басып шығарылған материал, студенттер мен оқытушылар арасындағы жазбаша сұхбат - осы оқу орын - да - рын - дағы оқытудың негізі. Сонымен қатар, материалды ұсыну және студенттер мен оқытушылар қарым-қатынасы үшін алдыңғы қатарлы ақпараттық технологиялар қолданылады.
Австралия, АҚШ, Канада, Швеция және т.б. мемлекеттер қолдайтын қашықтан оқытудың екінші моделінде оқыту университетте немесе колледжде, олардың ішінде немесе олардан тыс жүргізіледі. Мұнда білімді бағалау немесе диплом беру жөнінен қашықтан және күндізгі оқыту арасында ажырату жоқ, студенттер бір оқыту формасынан екіншісіне ауыса алады. Оқу орындарында студенттер классикалық дәрістік-кеңес беру моделін толықтыру немесе алмастыру үшін қашықтан оқытуға арналған материалдарды қолдана алады.
Сонымен, жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келгенде, қашықтан оқыту бүкіләлемдік деңгейде білім беру тәжірибесіне орнықты түрде кірік - тірілгенін дәлелді түрде тұжырымдауға болады. Келесі кезекте тұрған маңызды мәселе - қашықтан оқытуды сапалы әдістемелік құралдармен қамта - масыз ету. Ол үшін оқу құралдарын әзірлеу үрдісінде әртүрлі сала мамандарының (программисттер, дизайнерлер, педагогтар, т.б.) қатысуын және Мемлекеттік және салалық стандарттарда көрсетілген талаптардың орындалуын қадағалау керек. Оқу құралдарын құруда тек техникалық алғышарттар ғана емес, педагогикалық талаптар да ескерілуі тиіс [27, 28].
10.4 Қашықтан оқыту технологиясын сараптау
Қазіргі заманғы ҚОЖ екі тәсіл арқылы білім алуда:
синхронды оқу - оқытушы мен оқушының арасындағы қатынас тірі сессия кезінде нақты уақыт аймағында өтетін оқу. Оқытушы (тьютор) мен оқушы синхронды әрекет етеді;
2) асинхронды оқу - web-технология көмегімен оқушы мен оқу материалдар арасындағы қатынас оқушының өзіне ыңғайлы уақыттағы оқитын оқу.
Синхронды оқу кезінде инструктор мен оқушы арасындағы барлық арақатынас нақты уақыт сессия кезінде болады. Оқушылар бірге жұмыс істеп, өзара араласып, топ құрып, ақпараттарымен алмаса алады.
Синхронды және асинхронды оқу үрдістерін талдау нәтижелері:
дәстүрлі оқу үрдісінде оқытушыдан оқушыға көп мағлұмат тарайды.(оқу материалы), ал оқушыдан оқытушыға көп ақпарат бармайды, өйткені оқушы көбіне сұрақтар қоюмен шектеледі.
Егер оқушы жеке дайындалатын болса, (асинхронды оқу) оларға өздері игере алатын көптеген ақпараттар алу мүмкіндігі болу керек. Көбіне оқушылар оқылған ақпараттан гөрі аз ақпарат береді.
Асинхронды оқу үрдісі бір мезгілде болатын арақатынасқа жатпайды. Сессия кезінде оқушы материалдарды қарауға, web-технологияларын қолдануға, басқа ағымдағы қосымша материалдармен танысуына (Интернет), өз жұмыстарын жіберуге, оқытушысына сұрақтар мен жауап жіберуге, басқа оқушылармен ақпараттармен алмасуына болады. Әр адам өз деңгейіне қарай жұмыс жасайды.
ҚОЖ синхронды және асинхронды оқуды үйрететін бірден-бір жалғыз жүйе. ҚОЖ дәстүрлі оқу сабақтарын асинхронды оқу сабақтарына келтіре алады.
Білім беру ұйымдарының білім алушылары мен қызметкерлері қашық - тан оқыту жүйесінің субъектілері болып табылады. Қашықтан оқытудағы жал - пы - ға қолданылатын педагогикалық жүйенің үлгісін көре аласыз.
Қазіргі кезде педагогика ғылымының жаңа даму бағыттары пайда бо - лып және қалыптасып жатыр, электрондық педагогика деп аталатын бағыт ақ - па - - рат - тық білім ортасында педагогикалық бағыттарды зерттеумен айна - лысады[9].
Жаңа ақпараттық технология құралдары оқыту құралы қызметiн атқарады. Дәстүрлi оқу құралдарынан басқа тыңдаушыға мына типтегi мате - риал - дар ұсынылады:
компьютерлiк үйрету бағдарламалары
электрондық оқу құралдары
компьютерлiк тестiлеу жүйесi мен бiлiмдi бақылау
электрондық анықтамалар мен энциклопедиялар
аудио және видеоматериалдар
Интернет желiсiндегi ақпараттық материалдар
2.4-кесте. Қашықтан оқыту жүйе құралдарының салыстырмалы сипаттамалары
ҚО құралдары
Сипаттамасы
Аудио-визуалды тасығыштар
(баспа материалдар, аудио- видео - кассеталар).
1) Төмен коммуникациялық интер - активтілік;
2) Бағасы тікелей оқушылар
ға байланысты;
3) Оқу материалдарын өңдеген жақсы таныс әдістер;
4) Ұзақ өміршеңдік.
Компьютерлік білім алу, асинхронды электрондық пошта.
1) Интерактивтілігі орташа дәрежелі;
2) Инфрақұрылымы едәуір дамыған
3) Бағасы төмен.
Нақты уақыт мезетіндегі Internet компьютерлік желісіндегі ви - - - - део- - конференциялар.
1) Интерактивтілігі жоғары дәрежелі;
2) Инфрақұрылымы желіде едәуір дамыған;
3) Компьютерлер платформаларының кеңінен таралуы;
4) Бағасы төмен.
Видеокомпрессияны қолдана - тын цифрлік спутниктік канал - ға бө - лінген видеоконферен - циялар.
1) Интерактивтілігі ең жоғары дәрежелі;
2) Суреттерді жіберу деңгейі сапалы;
3) Теледидарлық сигнал мүмкіндігі
4) не қарағанда өту қабілеттілігі
5) екі бірлікке жоғары ;
6) Бағасы жоғары.
Аталған құралдар оқу материалдарын жеделдетiп меңгеруге және оқытудың сапасын арттыруға игi әсерiн тигiзедi. Қашықтан оқыту материал - дарын жасақтаушылар осы құралдарды негiзге алуы қажет. Оқу құрал - дарын жа - сақ - тау ұзақ процесс. Оқу құралдарын жасақтау қашықтан оқыту фор - масының тиiмдiлiгiн арттырудың негiзгi көзi болып табылады.
1. ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Қашықтан оқытудың жаңа технологиялары
Қашықтан оқытуды ұйымдастырудың әр ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz