Роман жанырындағы некелесу әдет-ғұрпы

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қазақтың салт-санасы мен дәстүрі оның өмірлік заңнамасы. Ұлттың ұлттығын сақтайтын ең басты құралдары тіл, дін және дәстүр. Дәстүр дегеніміз ұлт үшін жазылмаған заң, бұлжымас қағида болуы тиіс. Дәстүр жалғастығын таппаса ұлт бар құндылығынан ада болады. Бұл ақиқатты дәлелдейтін алдымен уақыт. Онан кейінгісі -осы мәселені зерттеп, зерделейтін ғылым. Бұл орайда салдардың алдын алу бүгінгі ғылым атаулының басты мақсаты болуы керек. Себебі, ұлтты бір тұтастықта ұстау ана тілімізбен ата жолымыздың ғана қолынан келеді. Осы тағанды жоғалтып алу, біздің қазақты жоғалтып алуға әкелуі әбден мүмкін. Халықтың салт-дәстүр ұстанымындағы санасын түсінбесек рухани құндылықтың шыңына ешқашан жете алмаймыз. Рухани құндылықтың төмендігі санамыздың төмендігі деп есептеу ләзім. Этнография жөнінде тарих ғылымдарының доктары, профессор У. Шәлекенов «Этнология гректің «этнос»-халық, «графия»-жазу, үйрену деген екі сөзінен құралған»/1/ деген пікір айтады. Шындығында этнология терминіндегі логия сөзі гректің «logos», яғни ілім-ғылым мағынасына ие сөз екендігі көпшілікке аян. Демек, этнология дегеніміз халық турасындағы ілім болып шыға келеді. Этнография қазіргі халықтарды және ертеде өмір сүрген көне этностық топтардың шығу тегін, ру-тайпалық құрамын, қонысын, олардың өзіндік ерекшеліктері мен бәріне бірдей ортақ жайларды, тарихи және мәдени қарым-қатынастарын, рухани мәдениетін жан-жақты зерттейді. Жалпақ тілмен айтсақ, этнография ұлттың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын, тұрмыс-тіршілігін түгелдей қамтиды. Қазақ халқының ғасырлар бойғы асыл қазынасы -ұлттық құндылықтары. Демек, біздің мақсатымыз көркем шығармаларда көрніс тапқан салт-дәстүрімізді тереңдей талдап, салт-дәстүріміздің мәні мен маңызын ұғындыру. Әдебиет арқылы ұлттық құндылықтарымызды сақтау жолдарын көрсету мен қатар салт-дәстүр ұстанымындағы санасын түсіндіру. Неке қатынастарын этнографиялық тұрғыда зерттеудің ғылым үшін де күнделікті өмір мүддесі үшін де зор маңызы бар. Бұл еңбекте әр түрлі дәстүрлер мен жол-жоралғылардың шын сыры ғылыми тұрғыда айқындалып, дұрыс мағлұмат, бағдар алуға көмектеседі. Халқымыздың этнографиясын роман жанырында жазылған шығармалардан қарастырамыз. Ақселеу Сейдімбек: «Адам баласы шыр етіп жерге түскеннен бастап, қартайып дүниеден өткенге дейін өмірі үнемі сан ғасырлық наным-сенімі, таным-түйсігі, қоғамдық даму барысындағы ізденістері жиналған салт-дәстүрлер аясында болады десек, ендеше, салт-дәстүр дегеніміз -халықтың рухани өзегі, мәдениетінің діңгегі, тілінің тірегі. Ал қазақ халқының мәдениеті-ұлттық тарих сахынасында өзі қалыптасқан мәдени мұрасы, халық білімі, сенімі, әдет-ғұрып, салт-дәстүрі» \2\ дейді. Филология ғылымдарының кандидаты Дәмегүл Баялиеваның «Тамыры тереңнен өріс алған халқымыздың ғасырдан-ғасырға үзбей жалғасып келе жатқан қазына-мұраларының бірі салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары.

Ұлттық болмысы, тіршілік ету тәлімін, рухани өресін, танымы мен нанымын жалпақ әлемге жайып, өзін-өзі көрсететін әрі танытатын да біздің ұлттық мәдениетіміз» дей келе, «Сондықтан мәдениет, салт-дәстүр, әдет-ғұрып сияқты асыл мұраларымызды келешек буынға дәстүрлі жалғастыра білу-бүгінгі қазақ халқын толғандырып отырған басты мәселе. Санасы биік, өресі кең жас ұрпақ тәрбиелемей, ұлттық мәдениеттің тасы өрге домаламақ емес»\3\ деп ой түйеді.

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Ғылыми жұмыстың өзектілігі қазақ отбасын құруда қандай жолмен өткені, халқымыздың соған байланысты бай салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптары барынша қамтылған. Еңбектің басты атқаратын қызыметі халықтың ұмытылып бара жатқан озық әдет-дәстүрлерін кеңінен насихаттау, одан ғибрат алуға үндеу. Демек, еңбектің ғылыми-танымдық маңызы, әсіресе қазіргі қазақ қауымы үшін тәлім-тәрбиелік маңызы зор. Қазіргі таңда миллиондаған ақпараттар тоғысқан әлемнің мылтықсыз майданында салт -дәстүріміздің сақталуы, оның дұрыс орындалу мақсатын көздеуі. Сондықтан ұлтжанды азаматтар ұлт үшін жан пидаға бара алатын жанкешті жауынгерге айнала білуі қажет. Қоғамды жаулап бара жатқан түрлі індеттерден халықты салт-дәстүрдің төңірегінде ұйыстыру арқылы ғана шыға алатынымыз соқырға таяқ ұстатқандай кәміл. Осы тұрғыдан көркем әдебиеттегі салт-дәстүріміздің көрнісін саралап ізгі көрністерін паш ету, оны жолдан бұра тартып бұрмалауға жол бермеу-міндетіміз болғандықтан осы тақырыпты ғылыми жұмыстың өзегі етіп алдық. Өткенімізді дұрыс түсінудің негізінде ғана біз болашақты дұрыс болжай аламыз. Осындай қағидаға сүйене отырып жұмысымыз өткенді жан-жақты зерттеу арқылы некелесу әдет-ғұрпы мен мәйітті жерлеу және оның артын күту дәстүрінің көрнісіне тоқталып осыларға байланысты орындалатын көптеген әдет-ғұрыптардың шығу тегіне, қалыптасу, даму жолына және мәніне жан- жақты тоқтап, талдау жасауға тырыстық. Ненің «ақ» ненің «қара» екенін аңғаруға әліміз келмей тұрған тұста бұл тақырыптың өзектілігі аңғарылады. Қандастарымыздың басқа дін жетегінде кетуі, тым еуропаға еліктеуімізбен қоса екі тілді саясат тұсында бізді ұлт ретінде тұтастығымызды сақтап қалатын бірден бір жол ол біздің салт-дәстүріміз бен тіліміз. Демек, осы тақырыпты қай салада болмасын қаузауымыз қажет.

Жұмыстың мақсат-міндеттері

Зерттеу жұмысының негізгі мақсаты -көркем проза арқылы салт-дәстүріміздің орындалу жайын ұғыну және ғылыми жүйелеу. Қазақ отбасын құру некелесу жолдарында және бақилық болған адамды шығарып салу дәстүрі көркем прозада баяндалу жайын анықтау, тану. Ғалымдардың зерттеулеріне сүйене отырып қазақ қоғамының қалыптасу кезеңінде некелесу дәстүрінде және мәйітті жөнелту жөнініде орындалатын жол-жоралғыны ғылыми тұрғыда сараптап, жүйелеу. Көркем әдебиеттен осы әдет-ғұрыптың орындалу барысын жете түсіну үшін мысал келтіру. Бұл еңбек өткенімізді тану үшін әдебиеттің алатын орнын, қызметін анықтай түспек.

Зерттеудің осы негізгі мақсатынан мынадай міндеттер келіп туындайды:

Ғалымдардың ізденіс арналарын, салт-дәстүрімізді зерттеудегі өзіндік көзқарастарын анықтау және сол пікірлер жиынтығын саралау.
Салт - дәстүріміздің әдебиеттегі орны мен маңызын айқындау.
Әдеби шығармалардағы салт-дәстүр көрнісін туындылардан жинақтап ғылыми тұрғыдан жүйелеп, ғылыми бағытта көрсету.
Ғалымдардың зерттеу жұмыстарын және шығармаларды негізге ала отырып, салт-дәстүріміз қазақ әдебиетінің қайнар көзі екендігін дәлелдеу.
Ғалымдардың ой-тұжырымдарын өзге әдебиеттанушы ғалымдардың еңбектерімен салыстыра тексеру, сондай-ақ бүгінгі кезең тұрғысынан тұжырым жасау.

Жұмыстың теориялық-әдіснамалық негіздері. Ғылыми жұмыс барысында салыстырмалы сараптау, баспасөзге шолу, көркем әдебиеттегі текспен жұмыс, тарихи-әдістемелік тәсілдер кеңінен қолданылып, ғылыми тұрғыда сарапталды. Әуезов М, Тәжібаев Ә, Сейдімбек А, Арғынбаев Х, Жұртбай Т, Шәлекенов У, Төреқұл Н, Баялиева Д секілді тағы басқа ғалымдардың еңбектері ғылыми жұмыстың теориялық сипатын айқындауға көмектесті. Ғылыми жұмыстың практикалық қырын аша түсу үшін Әуезов М, Мұқанов С, Мүсірепов Ғ, Есенберлин І, Кекілбаев Ә, Мағауин М, Әбдіжамал Н, Шабданұлы Қ, шығармалары арқау болды. Сонымен қатар «Жас Алаш», «Ана тілі», «Дала ман қала» т. б, газеттердегі 2004-2007 жылдар аралығындағы ұлттық ұстаным тұрғысындағы мақалаларға сүйендік.

Зерттеу жұмысының дереккөздері. Жұмыста әр алуан тарихи-этнографиялық зерттеулермен, әдеби мәтіндермен, дерек көздерімен байытылады. Зерттеуші ғалымдар еңбектері, деректер, кітапханалардағы құжаттар және газеттер дерек көздері ретінде жүйелі түрде өріс алды.

Теориялық-практикалық маңызы. Бұл зерттеу жұмысының нәтижелері әсіресе қазіргі қазақ қауымы үшін тәлім-тәрбиелік маңызы зор болғанықтан қалың оқырманға және жоғары оқу орындарындағы филология факультетінің студенттеріне, сондай-ақ қазақ халқының салт-санасына қызығушы зерттеуші отандық және шетелдік ғалымдарға қатысты болып табылады.

Жұмыстың құрылымы. Осы зерттеу жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімі екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады. Кіріспе бөлімде салт-дәстүріріміздің маңыздылығын әдет-ғұрыптарымыздың заман талабына байланысты өзгеріске ұшырағанымен о бастағы сипатын әдеби шығармалардан мысал келтіру арқылы берілгендігі, өзектілігі, маңызы, мақсат-міндеті, теориялық негіз бен дерек көздері айтылса, негізгі бөлімі екі тараудан тұрады. Бірінші тарау − «Роман жанырындағы некелесу әдет-ғұрпының көрнісі» деп аталады. Мұнда, қалыңдық айттыру, күйеудің ұрын бару салты. Үйлену тойы. Қалыңмал және жасау жайында толықтай қамтылып ғылыми тұжырымдалып, роман жанырында жазылған шығармалардан мысал келтіріледі. Екінші тарауда «Мәйітті жерлеу және оның артын күту дәстүрінің көрнісі» деп аталып, бастан-аяқ осы ғұрыпқа байланысты орындалатын ғұрыптық қалыптасқан қағидалар баяндалып, ғылыми тұжырымдалады және роман жанырында жазылған шығармалардан мысал келтіріледі. Қаралы үйге көңіл айту. Жоқтау. Жерлеу. Асы. көрініс тапса, қорытындыда ғалымдардың зерттеу жұмысы қаншалықты дәрежеде екендігі сөз болса, пайдаланылған әдебиеттер тізімі осы зерттеу жұмысына негіз болған еңбектердің қатарынан құралған.

Негізгі бөлім

1. Роман жанырындағы некелесу әдет-ғұрпының көрінісі

1. 1. Қазақ романдарындағы некелесу дәстүріне байланысты ғұрыптар. Некелесу дәстүрі. Қазақстанның кең байтақ жерін мекендеген қазақ халқының үйлену тойын өткізу дәстүрі жайында мол деректер бар. Ғылыми еңбектер мен көркем әдебиетке сүйене отырып белгілі бір тұжырымдар жасауға болады. Қазақ арасында жастай некелестіру ертеден келе жатқан дәстүр. Кей уақытта қыздарды 13-14 жасында ұзатса, ер балаларды 15-16 жасында балиғатқа толды деп үйлендіре берген. Бұл дәстүр халық арасында ашық көрініс тапқан. «Ораздының баласы он бесінде баспын дейді, есі кеткеннің баласы жиырма бесінде жаспын дейді», -деген халық мәтелі бар. Халық түсінігі бойынша неғұрлым жастарды ерте үйлендірсе, олар әрбір жағымсыз қылықтардан аулақ болып, ұрпақтары көп, мықты болады деген сенімде болған. Неке құрудың негізгі жолы-құда түсіп, қалыңмал төлеп үйлену, жасаумен тұрмысқа шығу. Әке-шешеден жастай айырылып, кедей туысының қолына қараған қыздар мен жесір қалған кедей әйелінің қыздарына құда түсіп, азын-аулақ малын беріп, күйеу әкесі қалыңдықты 9-10 жасқа толысымен өз қолына алып бағатын да әдет болған. Мұны қазақ «Қол бала» етіп алу дейді. Қол бала болып жүрген қыз бала болашақ күйеуімен бірге өскенмен, балиғатқа толғанша ерлі-зайыптық ғұрыпты құрғызбайтын. Малы бар адамдар екінші әйелді ұрпағының жалғастығы үшін, бір жағынан үй шаруасына байланысты әйел үстіне, немесе әйел өлгеннен соң алатын. Айттыру арқылы қосылған ерлі-зайыптылардың жас ерекшеліктері болады. Мұндай жағдай көбіне әмеңгерлік әдетпен үйлендіру тәртібіне байланысты болады. Құда түсіп қыз алысудағы бүкіл қазақ қауымына ортақ тәртіптің бірі туыстық жақындығы жеті атаға толмай, қыз алыспау. Мұндай тәртіпті этнография ғылымында экзогамия дейді. Жеті атаға толмай қыз алыспау себебін халық өзінше топшылайды. Біріншіден, қандастық жақындық некелескен уақытта ұрпақтың болмауына, яки аз болуына, тіпті оның азып тәуір қасиеттен жұрдай болуына да әсерін тигізетіндігін ескертсе, екіншіден қандас туыстар арасында жыныстық қатынастарға байланысты әдепсіздіктердің көбейетіндігінен сескенген; үшіншіден, жеті атадан бергі ұрпақтардың өзара туыстық қатынастары созыла берсе, жеті атадан асқан аталастарымен қыз алысу арқылы жақындасып, құдандалық қарым-қатынас бірлікті ұлғайта береді деп қарайды. Шынында да халық түсінігінде жаңсақтық жоқ. Егер жеті атаға толған жағдайда тұқымы өскен елдің ақсақалдары жиналып боз биені айтып сойып, бата істеп, қыз алысуға ресми түрде рұқсат берген. Жақын туыстар тәртіп бұзса, өлім жазасына бұйырылған. Күйеуі өліп жесір қалған әйел қайын атасына не туған қайынысының балаларына тұрмысқа шығуға болмайды. Ал қайын атасының інісіне, қайынағаларына, олардың балаларына шығуға қақы бар. Қыз бала шешесінің бірге туған аға-інілеріне тұрмысқа шықпайды, бірақ олардың балаларына шығуға болады. Сол сияқты жиен балалар нағашы апаларын алуға қақы жоқ, бірақ олардың және нағашы ағаларының қыздарына үйленуге болады. Мұны қазақ халқы бөлелер арасындағы және жиендер мен нағашы жұрт арасындағы неке десе, этнография ғылымында күзендік неке дейді. Бұл некенің екі түрі болады:1) шешесінің аға-інілерінің қыздарына не әкесінің апа қарындастарының қыздарына үйлену, яғни нағаша мен жиен арасындағы неке. 2) әкесінің аға-інілерінің қыздарына үйлену, яғни немерелер арасындағы неке не шешесінің апа сіңілілерінің қыздарына үйлену, яғни бөлелер некесі. /4/ Ислам дінінің қағидалары бойынша туған ана, бірге туған апа, қарындас әкесінің апа, қарындастарына және емшектес туыстарынан басқа туыстарының бәрінің де алыс-жақындығына қарамай неке құруға болады. Бірақ неке құру мәселесіндегі шариғат қағидалары жалпыхалыққа көп ықпалын тигізе алған жоқ.

Некелесу түрлері. Екі жақтың құда болудың бірнеше жолы тәртібі болады. Арғынбаев Халел өзінің ғылыми еңбегінде былай топшылайды /5/○Кейде тағдырлары ұштасып достасқан екі адамның әйелдері екі қабат болса, олар босанбай тұрып кімде ұл, кімде қыз боларын білмей-ақ ниет қосып құда болады. Мұны «бел құда» дейді. ○Қазақ арасында ежелден келе жатқан құдалық түрінің бірі- бесікте жатқан екі нәрестені атастырып қою. Мұндай құдалықты «бесік құда» дейді. Құдалар шамасынша бір-біріне сый көрсетіп, кейде балаларының көйлектерінің етегіне ішек салып, олардың бірінің күйеу, екіншісінің қалыңдық болғанын әйгілеген. ○Ел қорғаны болған азаматтар, ел еркесі аталған сал-серілер, ақындар, малы бар адамдар қалыңдықты өзі таңдаған. Қыз таңдау аяқталған соң күйеу жағы қыз әкесіне құда түсіп қалыңмалын түгел төлеп, әдет-ғұрып бойынша толып жатқан алыс-берістер, жол-жобалар, орын-орынымен екі жағынан бірдей орындалған соң қыз ауылында ұзату, күйеу ауылында келін түсіру тойы жасалып, құдалық арқылы неке құру түрі аяқталады. ○Құдалықтың бір түрі қарсы құдалық. Бұл құдалықтың мәнісі екі жақ бір-біріне қалыңсыз қыз беріп алысады. Сонда қалыңсыз айырбас жасайды. ○Некелесудің бір түрі-қыз алып қашу. Қыз алып қашу түрлі жағдайларға байланысты. Қыз алып қашудың да бірнеше түрлері бар. ○Некелесудің тағы бір түрі - әмеңгерлік. Қазақта «Аға өлсе, жеңге мұра, іні өлсе, келін мұра» деген мақалға айналған нақыл бар. Мұның негізгі мәні күйеу өлген жеңгені ағасының мұрагері есебінде қайынысы алады, немесе күйеуі өлген келінін қайынағасы алады деген сөз. Күйеуі өлген әйел «өлген күйеуінің жылын өткізген соң, әйел күйеуінің бірге туған аға-інілерінің біріне немесе басқа жақын туыстарына тұрмысқа шығады». Күйеуі өлген жесір әйелді әмеңгерлікпен алудың толып жатқан тәртібі бар. Әмеңгерлік-күйеуі өлген әйелдердің барлығына бірдей жүреді. Қазақ халқына тән некелесу жолындағы осынау дәстүрлердің қалай жүзеге асқандығы жөніндегі мәліметтерді роман жанырында жазылған шығармалардан аламыз.

Назипаның Мардан деп атаған жауы анасы Сәрсенбектің аталас туысы, бір рудың билеушісі еді. Үшінші тоқалы өліп, қақсал кемпіріне үшінші рет қарап қалған бір бай шалға Назипаны бермек болып, жүйрік жорға көп шығатын екі жақсы айғыр үйірлі жылқысын қалап алған. [19, 7б] . «Қалыңмалын қалауыңа алып болып, қызын отау жасаусыз жалаңаш бере салмақ болуы, бізді қомсынғаны еді. Құдай десіп құда болған соң, кең пейілді ақсақалымыз ол мазағына да көніп, отау жасауды да өз міндетіне алыпты. Үр жаңа үй тігіп, кіл жаңа жасауға толтырдық. Бүтін киізді баспаналарымыздың бәрін көшіріп апарып тойға тіктік. Тайлы таяғымыз қалмай сабылып, күндіз түні дайындық көрдік. Қан жілік қарбаластан талай азаматымыз құлап түсті. Талай келініміз түсік тастады. «Ал!» деген күніне, адамымыздың құрметі үшін ақсақал қарасақалдарымыз түгел аттанып барсақ, қыздарын басқа біреумен қашырып жіберіпі. Неткен басыну! . . . Жер бетімен жүргізбейтін мұншалық қорлауды енді қалай көтере алмақпыз!. . Ел намысы үшін сыйындық әруаққа, күші жеткен жерде алсын малын, елдесуден кеттік, ат кекілін кестік!» деп қайтарыпты. [19, 26б] . Апа, мен бұл орданың қолында үйленсем, торында қалармын, сабыр ете тұрыңыз, өмір саудасы ғой, өзім байқастап, қолайыңызға жағатын келін тауып беремін, - деп Зуқа жүре жауап беріп еді, шешесі өзі ұзатқан қызын дереу шақыртып ала қойды да, онымен отыра қалып кеңесті. Зуқаның әпкесі өзіне жағатын қыздардың атын тізіп салып еді. Кемпір оның бірде біріне пысқырып қарар емес.

-Алыстағы бейтаныс күнікейлеріңнің керегі жоқ маған. Келін боларлық мына ауылдағы Қызыкен ғана!- деп отырып алды.

-Апатай- ау, ұлыңның өзінен үлкен ғой ол!

-Әзер болса бір-ақ жас парқы бар шығар, «таңдаған тазға жолығады» дегендей, қасын керіп қарсыласа кететін кеселге жолығып қалғым келмейді! . . . Жібектей созылған мінезіне көптен-ақ қызығып жүр едім!

-Қызыкеннің мінезі осы елдің бар қызынан табылады, апа! Ұлыңның өзі таңдап жақтырмаса . . . -деп қызы күліп жіберді. Шешесі өршелене түсті:

-Е, оны еркіне жіберсең, қазір қордың қызын жақтырмайды ол! Қыз таңдап қиырлап жүргенімде Жеңісхан сөзінен айни қалса, жер сипап отырып қаламыз. Осы иіп тұрғанында жақын жерден қағып ала қоюдан артығы жоқ! Қызыкенімнің оң қолы он ауыр мен жеңілге бірдей, елпілдеп тұр. Құдай жеткізіп, соның келін боп түссе ғана жүгім жеңілдеп, көзім ашылатынына сенемін!

Осымен ақылғой қызын жеңген шеше «ақымақ ұлдың» ақылына мұқтаж бола қойған жоқ. «Сен не десең о де, Қызкеннен басқа келін іздемеймін!» деп үкім шығара салды. [19, 36-37б] . -Қазыбектің лағы теке болып бізге де артылды, қайтеміз Зуқаш, өзіңнен ақыл сұрай келдік?!

Лақ бидің аты шыққанда көзі жарқ ете түсті Зуқаның.

-Асықпай түсіндіре сөйлеңіз! . . . «Теке болып артылғаның» не сөз? -дей сала шапанын жамылып отырды төсек алдына.

- Олай демей не дейін, малын өткізіп болып, ауылынан алғалы отырған келінімді өз қолымен басқа біреуге беріп жіберіпті. Мына Бәйкеннің қалыңдығы болатын. «Өлі-тірі» тойы былтыр өткен. Есік көріп, барып келіп жүретін. Сонда да ұзатып бермей, әне -міне деп созып келе жатыр еді, сөйтсек арам ойлары бар екен.

-Қашан, кімге беріпті?

-Лақ би, сүйек жаңғыртамыз деп Жайырдағы бір бай құдасына ұзатыпты. Өткен іңірде ғана естідік. Ұзату тойы бұрнағы күні өтіпті. [19, 58б] . Лақ жөніне келсе, құдалық жөніндегі барлық шығыныңызды, мойынына қоса, құйрығына тіркеуімен, үш тоғыз* айыбымен қайтарады. Осыған көнсе, елдік берекеміз-береке. Егер көнбесе өзі қазған көріне өзін түсіремін!. . [19, 62б] . *Аяқ тоғыз-өгіз бастаған тоғыз деп те аталады, бесті өгіз, екі тайынша, үш қой, үш қозы. Бәйкеннен қалмай ілесіп жүріп, абайсызда оның үйіне де екі рет барды Сақыш. Алғашында «қай жігіт» екенін байқамай қалған болашақ қайын атасы мен тықпа сақал қайынағасы қол беріп амандасып, үй есігін нұсқады. Сақыш «жігіттік» көрініспен төрге малдас құра отырып шай ішіп қайтты. «Айнакөз баланың» кім екенін соңынан білген сол қайын ата мен қайын ағалар Сақыштың Бәйкенмен бірге екінші рет келе жатқанын көргенде сылқ-сылқ күлісіп, ұялтпау үшін басқа үйге кіріп кетті. Қайын енесі үйден жалбақтай шығып қарсы алып, бетінен сүйді. Сол ақ екен ауылдағы жеңгелерінің бәрі келіп амандасып, қауқалай тартты үйге.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.