Атмосфералық жауын–шашындар

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

Кіріспе: 1. Әдебиетке шолу

3: 5

Кіріспе: 1. 1 Жауын-шашын

3: 5

Кіріспе: 1. 2 Жел

3: 15

Кіріспе: 1. 3 Температура

3: 18

Кіріспе: 2. Станциялардың физико-географиялық сипаттамалары

3: 22

Кіріспе: 2. 1 Бақанас станциясы

3: 22

Кіріспе: 2. 2 Үлкен Алматы көлі станциясы

3: 22

Кіріспе: 2. 3 Верхний Горельник станциясы

3: 23

Кіріспе: 2. 4 Мыңжылқы станциясы

3: 23

Кіріспе: 2. 5 Талдықорған станциясы

3: 24

Кіріспе: 3. Жазық және таулы станциялардағы метеожағдайлардың салыстырмалы сипаттамасы

3: 25

Кіріспе: Қорытынды

3: 31

Кіріспе: Пайдалынған әдебиеттер тізімі

3: 35

Кіріспе

Атмосфералық жауын-шашындар деп жер бетіне атмосферадағы бұлттардан жауатын су тамшылары (жаңбыр) мен мұз кристалдарын (қар, бұршақ) айтады. Метеорологияда жауын мөлшерін миллиметр су қабатымен (мм) өлшейді. Ауданы 1 м ² беткейге жауған 1 мм су қабатының салмағы 1 кг-ға тең. Қатты күйдегі жауын-шашындар ерітіліп барып өлшенеді. Жауын-шашынның екінші маңызды сипаттамасы - оның қарқындылығы, яғни бірлік уақыт аралығында жауған жауын мөлшері мм/мин. Жауын-шашын қарқындылығына байланысты саябыр, орташа және қарқынды болып бөлінеді.

Арнайы интерполяция әдісі бойынша жер-шарындағы станциядағы мәліметті анықтауға болады. Бір жағынан станциялардың орналасу тығыздығының жеткіліксіз болуынан қиындықтар тууы мүмкін. Көбінде мәлімет аз жағдайда болжау мәні жоғары болады.

Даладағы айлық жауынның статистикалық структура анализі көрсеткендей, тегіс жерлердегі станция аралықтарындағы ара қашықтық 50 км болғанда, оптимальді интерполяция айлық көрсетілімнің 20 % құрайды. Жауын-шашынды өлшеу плювиограф және осадкамер бойынша тек 200-500 см ³ аймақта қана өлшеніледі. Ол көрсетілімдер ауданы одан да жоғары аймақтар көррсеткіштері болып табылады. Білуіміз бойынша бақылау пунктінен 25 км аралықта берілген норма бойынша интенсивтілігі асып кетуі мүмкңн. Ал таулы аудандар үшін станция арасы 25 км ден асса да интерполяция нормада асып кетуі мүмкін. Осыдан Қазақстандағы барлық таулы аймақтардағы станцияларды алсақ, керекті дәлдік кеңістіктегі дәлдік жеткілікті болмайды. Бұл онда болжанылатын өлшем айлық жауынның таралуы кеңістік бойынша біркелкі емес. Басқа сөзбен айтсақ, яғни жауынның үлкен көлемде өзгермешілігінің себебі, болжанылатын өлшем қашықтық бойынша емес, нақты мән бойынша. Осыған байланысты жағдайдың бірнеше түрлері бар, негізгі оптимальді түрі ол кеңістік бойынша жауынның орташа таралуы. Ол үшін республика аймағын керекті аудандарға бөлу қажет, сол бойынша станциялардан алынған мәліметтер бойынша жауынның болжамдар жасау қажет, мысалғы М. И. Юдиннің бастауы бойынша жауынды болжау.

Жел деп ауаның жер бетімен салыстырмалы түрде горизонтальді қозғалысын айтады. Жел атмосфераның әр жерінде қысымның біркелкі болуынан туады. Қысым вертикальді да, горизонтальді да бағытта өзгермелі келетіндіктен, ауа жерге қарай белгілі бір бұрышпен көлбеу қозғалады. Ол бұрыш өте кіші болғандықтан жел деп ауа қозғалысының тек горизонтальді құраушысын есептейді.

Жел жылдамдығымен және бағытымен сипатталады. Желдің бағыты ретінде көкжиектің жел соғып тұрған жағы (ауа келіп тұрған жақ) есептелінеді. Мысалы жел солтүстіктен оңтүстікке қарай соқса, оның бағыты - солтүстік болып саналады. Метеорологияда желдің бағыты румбамен-горизонттың 16 нүктесі немесе азимутпен (градустық бұрыш) белгіленеді. Градустық бұрыш солтүстіктен бастап шығысқа қарай есептелінеді, солтүстік бағыт 0 ⁰ , шығыс - 90 ⁰ , оңтүстік - 180 ⁰ , батыс - 270 ⁰ тең.

Ауа температурасының кеңістіктік таралуы негізінен радиациялық факторлар мен жер бедері ерекшеліктерімен анықталады. Жылу режиміне тән жалпы ерекшелік - жыл ішінде және тәулік ішінде температура тербелісінің үлкен болуы.

Ауа температурасының режимінің негізгі көрсеткіші ретінде, оның жылдық амплитудасы, оның тербелісі, ең жылы және ең салқын айлардың орташа айлық температурасының айырмашылығы болып табылады. Сәйкес келетін мәлімет климаттың континентал деңгейін сипаттайды.

Ауа температурасының режимі жергілікті жердің биіктігіне және рельеф формасына байланысты болады. Қыстық және жаздық температура айырмашылығы тауда және жаздық жерлерде бірдей болмайды. Бұны Іле Алатауының солтүстік бөлігінен жақсы көруге болады.

1. Әдебиеттерге шолу

Жауын-шашын

Синоптикалық пайда болу жағдайына байланысты жауын-шашындар массаіші және шептік болып екіге бөлінеді.

Массаіші жауын-шашындар біртекті ауа массалары ішінде пайда болады. Тұрақты стратификациялы жылы ауа массасындағы қатпарлы (St) бұлттардан сіркіреуік, қалың қатпарлы-будақ (Sc) бұлтынан кейде саябыр ақ жауын жаууы мүмкін. Тұрақсыз стратификациялы салқын ауа массасы бұлттарынан нөсер жауын жауады.

Шептік жауын-шашындар атмосфералық шептердің өтуімен байланысты. Жылы шепке ақ жауын, салқын шепке нөсер жауын нөсерлеп бастап, ақ жауынға ұласады [1] .

Физикалық жағдайына байланысты жауындар үшке бөлінеді:

Қатпарлы жаңбырлы және биік қатпарлы бұлттарынан жауады. Олар бұлттармен байланысты болады, олардан ақ жауын-шашын жауады. Бұл жауындар орта интенсивті болып келеді. Олар үлкен аумаққа және ұзақ уақытқа жауады. Көп жағдайларда жауындар ақ жауындар жауады.
Будақ-жауын бұлттарынан жауады, олар конвекциямен байланысты, олар қарқында жауып, аз уақытқа жауады. Олардан нөсер жауын-шашындар жауады. Суық ауа массасы ауасы жылы жерден өтіп жатқанда, жауын кейде бірнеше минутқа ғана созылады. Жазда кейде егер бұлт үлкен аумақты алып жатса, онда жауын бірнеше сағатқа созылады. АҚШ-тағы зерттеулер бойынша орташа алғанда шамамен сол бұлттан жауған жауын мөлшері 20 км2шамасында болады. Жауынның қарқындылығы өте өзгермелі болып келеді. Мысалы бір бұлттан жауған жауын сол орынмен салыстырғанда 1-2 км жерде оның мәні 50 мм дейін өзгереді.
Будақ және ақ жауындардан басқа тағы бір түрі сіркіреуік жауындары жауады. Бұл массаіші жауындары болып табылады, олар қатпарлы және қатпарлы-будақ бұлттарынан жауады, жылы және тұрақты ауа массаларынан жауады. Бұл бұлттардың вертикальді таралуы үлкен емес болғандықтан жылы кездерде жауындар тек тамшылардың бірігуінен ғана пайда болады. Түсетін сұйық жауын сіркіреуік, ол өте майда тамшылардан тұрады. Қысқы кездері температура төмен болған жағдайда көрсетілген бұлттарда кристалл болуы мүмкін. Сонда сіркіреуікпен бірге майда қарлар түсуі мүмкін, оларды қар жармасы деп атайды [2] .

Жауынның келесідей түрлері анықталады:

Сіркіреуік - біртекті жауындар, өте ұсақ майда тамшылардан тұрады (радиустары 0, 25 мм кіші болғанда) және олар бір қалыпты жүрмей, тек ауада қалқып жүрген секілді көрінеді. Сіркіреуік қатпарлы (St) және қатпарлы будақ (Sc) бұлттарынан жауады, тағы тұмандардың таралуынан пайда болады. Сіркіреуіктің мөлшері 0, 25 мм/сағ аспайды, ал қарқындылығы 0, 3 м/с аз болады.

Жаңбыр - сұйық сулы жауын, оның тамшысының мөлшері 0, 25 мм асады. Зерттеулер жүргізгенде радиустары 2, 5-3, 2 мм тамшылар кездеспейді, олар бір біріне қосылып ауада, майда тамшыларға бөлініп кетеді.

Қар - кристалл түріндегі қатты жауындар. Қарлар әр түрлі формада кездеседі. Көп кездесетіні ине тәрізді, баған және пластинка тәрізді. Одан да басқа қарлардың күрделенген түрлері кездеседі: ине жұлдыздары; пластинка жұлдыздары; бірнеше бағандардан тұратын; бағандар пластинкалармен біріккен. Одан да басқа тағы 12 жұлдызды кездеседі.

Жарма - ол мұздан немесе қатқан қардан тұратын жауын. Ол жаңбырдың немесе қардың еруінен пайда болады. Оның көлемі 7, 5 мм дейін болады. Оның құрылу жағдайына байланысты қар жармасы және мұзды жармасы болып бөлінеді.

Бұршақ - шар тәріздес болып келген мұз. Оның радиусы шамамен 1 мм-ден 25 мм-ге дейін. Үлкен көлемдегі бөлшектер қатпарлы болып келеді. Оның ортасында ядро бар, ол ақ дәнге ұқсас болады. Ядроны мөлдір мұз қаптаған. Бұршақтар қатпарлы-жауындардан жауады. Аспандағы салқындаған су тамшыларымен және мұз жармаларының қатуынан пайда болады. Өте үлкен жармалар майда бұршақтарының қатуынан пайда болады [3] .

Физикалық құрылу жағдайына және жауу сипатына байланысты жауын-шашындар сіркіреуік, ақ жауын және нөсер болып бөлінеді.

Сіркіреуік-жауын кіші өлшемді 0, 05-0, 5 мм тамшылардан немесе қар қиыршығынан тұрады, қарқындылығы саябырлы болады. Олар қатпарлы (St) және кейде қатпарлы-будақ (Sc) бұлттарынан жауады;
Ақ жауынның қарқындылығы орташа, ұзақ уақыт үлкен территорияға жауады. Ақ жауын көбіне шептік бұлттар жүйесіндегі қатпарлы-жаңбыр және қыста биік-қатпарлы, кейде қатпарлы-будақ бұлттарынан жауады;
Нөсер жауынның қарқындылығы өте күшті (1 мм/минуттан жоғары) болады және қысқа уақытта, кішкентай аймаққа жауады. Нөсер жауын будақ-жаңбыр бұлтынан жауады. Жазда кейде бұршақ араласып жауады, күн күркірейді. Қыстың күні ірі қар үлпегінен тұратын қалың жауған қарды нөсерлі деп атайды.

Егер бұлт тамшылары (кристалдары) белгілі себептермен іріленіп, салмақтары өсіп, ауаның жоғары бағытталған қозғалысы оларды қалқытып ұстап тұра алмайтын болса, онда ол бұлттан жауын жауады.

Бұлт тамшылары конденсациялык, сублимациялық және каогуляциялық жолдармен іріленеді. Тамшылар жауын болып түсетін размерге дейін конденсациялық жолмен ірілене алмайды. Ондай жолмен тек майда тамшылар пайда болады. Конденсация нәтижесінде тамшы үстіне су косылып размері 0, 1 мм-ге дейін жылдам өседі, ал одан ірі тамшылар пайда болу үшін өте ұзақ уақыт қажет. Майда және ірі тамшылардың үстінде қанығу қысымы әртүрлі болатындықтан размерлері әртүрлі тамшылардан тұратын бұлттарда конденсациялык ірілену процесі қарқындырақ жүреді. Майда тамшы үстіндегі ауадағы су буының қанығу қысымы ірі тамшы үстіңдегіден үлкенірек болады. Су буының белгілі бір нақты парциальді қысымы кезінде кіші тамшы үшін ондай ауа қанықпаған, ал ipj тамшы үшін қанығып кеткен болып шығады. Сондықтан майда тамшы буланады да, су буы ірі тамшы ұстіне конденсацияланып қонады, яғни су кіші тамшыдан ірі тамшыға тасымалданады.

Бұлт элементтері жауын размеріне дейін сублимациялық және коагуляциялық жолдармен іріленеді.

Коагуляциялық ірілену - тамшылардың бір-біріне қосылуы арқасында іріленуі. Оның гравитациялық, турбуленттік, броундық және электростатикалық каогуляция түрлері ажыратылады. Гравитациялық каогуляция - ауырлық күші алқабында әртүрлі жылдамдықпен құлайтын әртүрлі размерлі тамшылардың бір-бірімен соқтығысып бірігуі. Турбуленттік каогуляция-ауадағы турбуленттік қозғалыстар арқасында тамшылардың бір-бірімен соқтығысып бірігуі. Броундық каогуляция - молекулалық-жылулық (броундық) қозғалыстар арқасында тамшылардың бірігуі. Электростатикалық каогуляция - қарсы таңбалы зарядталған тамшылардың бір-бірін тартып бірігуі. Бұлардың жауын құру үшін маңыздылары алғашқы екі түрі болып табылады. Каогуляциялық ірілену арқасында сіркіреуік пен қаркындылығы төмен, саябыр жауындар жауады.

Мол жауын жауу үшін бұлттар аралас болуы керек, яғни бұлт қатты салқындаған тамшылар мен мұз кристалдарынан тұруы тиіс. Мысалы, биік қатпарлы, қатпарлы-жаңбыр және будақ-жаңбыр бұлттары, Аралас бұлттардағы тамшылар мен мұз кристалдары үстіндегі қанығу қысымдарының айырмашылығы үлкенірек болатындықтан су буының тамшыдан кристалға тасымалдануы жылдамырақ жүреді, яғни кристалдар өсіп, сублимациялық ірілену орын алады. Тамшы үстіндегі ауадағы су буының қанығу қысымы мұз кристалы үстіндегіден үлкенірек болады. Су буының белгілі бір нақты қысымы кезінде тамшы үшін ондай ауа қанықпаған, ал мұз кристалы үшін қанығып кеткен болып шығады. Сондықтан тамшы буланады, мұз кристалы өседі. Тамшыдан кристалға судың тасымалдану жылдамдығы минус 12 °С-та ең жоғарғы қарқындылығына жетеді, себебі ондай температурада қанығу қысымдарының айырмашьшығы максимальді болады.

Егер бұлттың ішінде немесе оның астында ауа температурасы теріс таңбалы болса қатты жауын (қар), оң таңбалы болса мұз кристалдары еріп сұйық жауын (жаңбыр) жауады.

Жауындардың тәуліктік жүрісі қиындау. Бірнеше жылдық жағдайларда да қиындау болып келеді. Құрлықта жауындардың тәуліктік жүрісінің екі түрін ажыратылады, олар - континентальді және жағалаулық.

Континентальді түрінде жауынның тәуліктік негізгі максимумы күннің екінші жартысында байқалады және әлсіз қосымша максимум азанғы уақытта. Негізгі минимум түн жарымынан кейін, ал қосымша минимум күннің екінші жартысына дейін. Негізгі максимум - күндізгі конвекцияның өсуімен байланысты, қосымша - түнгі қатпарлы бұлттардың құрылуымен байланысты. Жазда негізгі максимум қысқы максимумға қарағанда азырақ, ол конвекцияның жылдық жүрісімен байланысты. Жауынның тәуліктік жүрісіндегі бұл түр тропиктік аумақтарға тән, себебі мұнда күндізгі конвекция дамуы тез болады, ал фронтальді бұлттардың қайталануы аздау. Жағалаулық түрінде жауынның жалғыз максимумы түнде және таңертең, ал минимумы - түс ауғаннан кейінгі уақыттарда. Бұл түрде жауын жүрісі қысқа қарағанда жазда жақсырақ. Кей жағажайларда бұл түр жазда күндізгі уақыттарда аз бұлттылығымен және жауын аздығымен ерекшеленеді. Оның себебі теңізден ауаның ыстық құрлыққа енуі күндізгі уақыттарда салыстырмалы ылғалдылық төмендеп және бұлттардың құрылуы қиындайды. Ары материкке енгеннен кейін бұлттар мен жауындар артып, осыдан тұрақсыздық стратификация артады.

Кей аймақтарда жауынның тәуліктік жүрісі қыста жағалаулық түріне жатса, ал жазда континентальді түріне жатады (мысалы Париж) .

Жауындардың тәуліктік жүрісінің қайталануы құрлықта жауын мөлшерінің тәуліктік жүрісімен тура келеді. Құрлықта жауынның қарқындылығы түске дейін аз, ал түстен кейін және түнде жоғары болып келеді. Потсдамда орташа есеппен жауын азанда 1, 13 мм/сағ, ал түстен кейін - 2, 54 мм/сағ. Орта ендіктерде максимальді жауындардың қарқындылығы 14-16, ал минимумы 4-6 сағаттарда байқалады [5] .

Жауындардың жылдық жүрісінде бірнеше түрлерін ажыратады. Экватор зонасында жауындардың жылдық жүрісі ауа температурасына бағынышты, екі минимум және екі максимум. Максимум мәндері наурыздың соңы мен қыркүйектің соңы. Ол кезде күн биіктігі талтүсте максимум мәніне жетеді. Минимум мәндері мамырдың аяғы мен желтоқсанның аяғы. Осыған сәйкес жауынның ең көп жауатын мөлшері сәуір мен қараша айлары, ал ең аз жауатын кезі шілде мен қаңтар айлары.

Тропиктік ендіктерде ұзақтығы төрт айға созылатын жылына, бір рет периодты түрде жауын жауады. Бұл жауындар экваториальді муссондардың келуімен байланысты.

Субтропикті ендіктерде көбінде жауындар аз түседі, көбінде жаз айларында. Бұл ендіктерде көбінде материкте үлкен аумақта сусыз құмдар алып жатыр. Материктердің шығыс жағалауларда көп жауын жауады. Мысалы Флоридада 1000 мм жылына.

Жоғарғы ендіктерде жауынның максимум мәні қыста бақыланады, ал батыс жағалауларда көбінде күзде. Материктің ішкі аумақтарында жауынның көп мөлшері жазда түседі, аз мөлшері қыста. Бұл жаздық жауындар теңіздердің булануынан пайда болады.

Жерорта теңізінің аумағында және шығыс аумақтарда (Иранда, Иракта және орталық Азияда) күн суық кезде жауын мөлшері көп болады, ал жазда құрғақ болады.

Жауындардың жер бетінде таралуы негізінен атмосфера циркуляциясына, рельефқа бағынышты. Орташа есеппен жауынның жер шарында таралуы 1-ші суретте көрсетілген (сурет 1) .

Ең көп жауын мөлшері экваториальді аумақта, шамамен 1000…. 2000 мм, кей жерлерде 1 мм жылына түседі. Экватордың екі жағынан субтропикті аумақтарда жауын мөлшері экватормен салыстырғанда азырақ, шамамен 250 мм және одан да аз. Қоңыржай ендіктерде жауындардың жылдық мөлшері өседі, көбінде материктердің батыс аумақтарында, онда теңіз желдері ылғалды ауа массасын алып келеді. Бұл жағалауларда шамамен 1000 мм және одан да көп. Континент орталықтарына қарай жауын мөлшері азаяды. Поляр ендіктерде өте аз түседі шамамен 250 мм және одан аз. Оның себебі температураның төмендігі, буланушылықтың аз болуы және ауада су буының аз болуы.

Ең ылғалды жер, жылы жер секілді, 10 ⁰ с. е-те. Жер шарында жауынның орташа мәні шамамен 1000 мм жылына.

Жауынның ең аз мөлшері шөлдерде жауады. Атакама шөлінде және Нила (Асуан, Вади-Хальфа) жазығында кей жылдарда мүлдем жауын жаумайды. Атакама шөлінде осы уақытқа дейін жауын жаумаған. Сахараның көп бөлігінде жылына 50 мм ден аз жауады.

Жауындардың таралуы жер шарының біркелкі еместігіне байланысты. Тауда жауынның мөлшері өседі. Таудың жылы етектерінде жауын мөлшері көптеп жауады. Оның себебі ауа массалары мен фронттардың жүруіне байланысты. Олармен соқтығысқан ауа қосымша су буының конденсациясына әкеп соғады, сондықтан жауын мөлшері көп.

Жауынға көп теңіз ағыстары әсер етеді. Жылы ағысты жағалауларда жауын мөлшері көп. Материктердің батыс жағалауларында тропикті және субтропикті ендіктерде суық ағыстар, онда жауын мөлшері аз, бірақ көп тұмандар болады. Оның себебі жылы ағыстардағы ауада су буының мөлшері көп. Жылы ағыстар суық ауа орнына келгенде су буының конденсациясы болады. Осыдан жылы ағысты жағалауларда жауын мөлшері көп. Суық аумаққа суық ағыс барғанда ауа жылынып су буы пары болмайды. Осыдан суық ағысы бар материк жағалауларында (мысалғы, Оңтүстік Африка, Оңтүстік Америка), жауын аз түседі, және осы жағалаулар құмды болып келеді.

Жауындар жер бетіне түсіп, одан қайта буланады. Буланған сулар жел арқылы теңіздер мен мұхиттарға барады, одан қайта буланып жауын болып түседі. Осымен жер шарында су айналымы периодты түрде айналып тұрады. К. И. Кашин, Х. П. Погосян, О. А. Дроздов және М. И. Будыко зерттеулерінде жауынның пайда болуына көп мөлшерде су буы атқарады. Олар ауа ағыстары арқылы келеді. Бірақ көп мөлшердегі бу сол жердегі булануға байланысты.

Айлық және жылдық жауын мөлшерінің өзгермелілігі континентальді климатта жоғары (сурет 1) . Жауынның жылдық мөлшерінің өзгермелілігі (пайызбен, нормадан ауытқуы) Евразия және Солтүстік Американың біршама бөліктерінде шамамент 10-20 %, екі материктердің солтүстіктерінде 20-30 %, ал құмдарда 30 % жоғары.

Сурет 1. Жауын-шашынның өзгерулері (жылдық орта мәннен ауытқуы %)

Еуропа жағалауында көп мөлшерді жылда жауын 1, 5-2 есе көп жауады, Орта Еуропада-3 есе, Ресейде 2, 5-3, Италияда-4 есе көп.

Орта Еуропада айлық өзгерулер шамамен норманың 25 %-ын құрайды, Оңтүстік Еуропада - 50-60, Ресейдің Еуропалық бөлігінде және Сібірде 40-50, Ресейдің оңтүстігінде - 50-70 %, Астраханда мамыр айында - 90 %, Сан-Сальвадорда (Орталық Америкада) 1954 жылы сәуір айында 510 мм жауын түскен, 1955 жылы сәуірде тек 30 мм түскен.

Еуразияда жауынның жылдық өзгерісі көп. Өзгерулер жаз айларында жоғары. Кей жылдарда құрғақшылықтың болуы әсер етеді. Кейде бұл аймақта жауынсыз күндер 60-70 күнге созылады. Жазда жауынның ұзақ уақыт болмауы және температураның жоғары болуынан өсімдіктердің дұрыс өсуіне кері әсер етеді [6] .

Таулы аймақтарын алмағанда, Қазақстан жауын аз түсетін аймаққа жатады. Оның бірден-бір себебі Қазақстанның Еуразияның орталығында орналасуы, атлантикалық ылғалды ауа массаларының аздап келуінен. Осының себептерінен құрғақшылыққа алып келеді. Құрғақшылық Орталық Азиядағы және оңтүстік Қазақстандағы шөлдердің болуынан да артады. Күн жылы кездегі жауындар ыстық күн әсерінен ылғалдылығы төмендейді, көбінде мұндай жағдай шөлдерде көптеп кездеседі

Жауын-шашынның жылдық және мезгілдік жүрісі. Қазақстанның орографиялық және климаттық жағдайы әртүрлі болғандықтан жауынның аймақ бойынша таралуы біркелкі емес. Жауынның бірнеше жылдық орташа мөлшері көбінде 100 мм-ден 1000 мм аралығында өзгереді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.