Микробалдырлар туралы

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

МАЗМҰНЫ: Кіріспе

МАЗМҰНЫ: 1. Әдебиеттерге шолу

МАЗМҰНЫ: 1. 1 Жасыл және көк-жасыл микробалдырларының биологиялық қасиеттері мен таралуы

МАЗМҰНЫ: 1. 2 Фототрофты микроорганизмдердің биотехнологиялық маңыздылығы

МАЗМҰНЫ: 2 МАТЕРИАЛДАР МЕН ЗЕРТТЕУ ӘДIСТЕРI

МАЗМҰНЫ:

2. 1 Жасыл және көк-жасыл микробалдыр дақылдарын анықтау және жинау әдістері

2. 2 Микробалдырлардың альгологиялық және бактериологиялық таза дақылдарын бөліп алу әдістері

2. 3 Жасыл және көк-жасыл микробалдыр штамдарын өсіру әдістері

МАЗМҰНЫ: 2. 4 Микробалдырдың өнімді штамдарының селекциясы

МАЗМҰНЫ:

МАЗМҰНЫ: Пайдаланылған Әдебиеттер тізімі

1 ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ

1. 1 Биологиялық активтi қоспалар (БАҚ ), оларды алу

Организмдер тіршілігіне қажетті және ешбір ауыстырлмайтын маңызды роль атқаратын қоспаларды биологиялық белсенді заттар (ББЗ) деп атайды.

ББЗ -ға ферменттер, витаминдер, аминқышқылдар және гормондар т. б. кіреді.

Микроорганизмдер тіршілігі нәтижесінде биологиялық активті заттар синтездеу соңы жылдары қарқынды дамуда. Микроорганизм клеткалары синтездейтін ББЗ-дың негізгі топтары:

Амин қышқылдар синтезі
Белок.
Антибиотиктер синтезі.
Органикалық қосылыстар синтезі.
Витаминдер синтезі.
Биологиялық активті қоспалар.
Бактериалды препараттар.
Бактериялардан тыңайтқыштар алу.
Вакциналар.
Ферменттер.

Организмдердің зат алмасу процестері, тыныс алу тааамды қорту, сіңіруі және т. б. процестердің барлыаы ферменттердің көмегімен іске асады. Ферментсіз тіршілік жоқ деуге де болады. Фермент сөзін алғаш 12 ғасырдың басында алғаш голландия ғалыми Ван-Гельмонт кіргізген. Фермент - латин тілінен аударғанда ашу немесе ұйтқы деген сөз екен. Бұдан соң Т. Шванн ( 1836ж) асқазаннан пепсин ферментін тапты. К. С. Киргофф арпаның полисахрид крахмалдарға ыдырайтыны анықтады.

Л. Пастер фермент организмнің тіршілігін анықтайды деді. А. Н. Лебедев жамыстарында виталистлердің ағым бойынша биологиялық катализдерді фермент және энзим деген ааымды тең қолдануды асынды. Витаминдер болса организмдердегі биохимиялық және физиологиялық процестерді реттейтін маңызды кіші молекулалы ББЗ. Олар организдердің әртүрлі экстеремальды факторлар мен инфекциялық ауыруларға төзімділігін жоғарлатумен қатар әртүрлі зиянды заттарды клеткадан шығаруға маңызды роль атқарады.

Гормондарға келсек олар жеке клеткаларда немесе арнайы бездердің көмегімен қортылып шғаатын ішкі секрециялық өнім. Олар клетка ішіне немесе қанға бөлініп шығып ораниздердің тіршілігіне маңызды биологиялық эффекті береді.

Әлемде амин қышқылдарды жылына 400 мың тонна алады. Атап айтқанда, 200 мың тонна глутамин, 160 мың тонна метионин, 50 мың тонна лизин, 7 мың тонна глицин өндірілуде. Өндіргіштері: Лизинді алуда Brevibacterium sp., Corynebacterium glutamicum. L-глутамин қышқылын алуда Corynebacterium glutamicum, Brevibacterium flavum кейбір Micrococcus және Microbacterium бактериялары қолданылады. L-триптофанды Bac. subtilis синтездейді.

БАҚ - организмдердің тарақты тіршілігін қалыптастыруға қажетті және олардың сыртқы ортаға төзімділігін арнайы жоғарлататын қасиетті бар, жәнеде әртүрлі ауруларды емдеуге көмектестетін биологиялық активті заттардан жасалаған тағам қарамына қосымша қолдануға болатын кіргізуге болаттын заттарды айтады.

Тағамдық БАҚ 2 топқа бөлінеді;

1. Нутрицевтикалық заттар

2. Парафармацевтикалық препарттар.

Нутрицевтикалық заттарға - организмдердің негізгі компененттері болып табылатын биологиялық активті заттар жатады. Адамзаттың тағамдарының химиялық қарамына жақсарту үшін қолданатын витаминдер мен олардың негізін қараушылар, макро- және микроэлементтер (темір, кальций, селен, цинк, фтор және т. б. ) толық қанықпаған май қышқылдары, ауыстырылмайтын аминқышқылдар, кейбір моно-дисахридтар нутрицевтикалық заттарға кіреді.

Парафармацептикалық препараттарға -дәрлікке көмектесетін, органдармен жүйелердің іс әректінің белсенділігіне физиологиялық жоаарлататын алдына ала сақтандыру үшін қолданатын белгілі фармакологиялық белсенділікке ие биологиялық активті заттар кіреді. Оларға өсімдіктер мен жануарлардан шығарлып алынатын органикалық қышқылдар, эфирлі майлар, биофлавоноидтар, алкалоидтар, полисахаридтер кіреді. Соңғы жылдары БАҚ туралы оны қолдану өндіру мәселесі бүкіл әлем фармацевтикалық фирмаларын қызықтыруда.

БАҚ өсімдік, жануарлар өнімдері және микроб синтездері көмегімен өндіреді. Фиточай «Здравушка» “Антидиабет”, “Селен-спирулины” Медь-спирулина” Пробиотик грек тілінен аударғанда өмір үшін деген сөз соңғы кезде "Био -Фимейл" пробиотиктеріне көп көңіл бөлінуде.

Бифидо- және лактобактериялар сияқты маңызды м/о -дерді пайдаланып адам ден саулығының негізгі болатын асқазан ішек жолдарының жағдайын жақсартуға арналған БАҚ көптеп жасалып қолдануда. Бифидиумбактерин. Асқазан жолдарының микрофлоралары тек зат алмасу процестерімен витаминдер синтезіне қатысумен бірге организмдегі әртүрлі улы заттарды сыртқа шығарып оның иммунитетін жоғарлатады. М; жаңа туған нәрестелерге арналған микрооорганиздер пробиотиктар омырау сүтімен асырамаған балаларға маңызды.

Микроорганизмдер биотехнологиясы әрқашанда арзан қоректiк ортада, мол өнiмдi, сапалы биомасса шықарып алуды талап етедi. Сондықтан күн сәулесiн пайдаланып, минералды тұздардың азғана концентрациялы ертiндiсiнде өсетiн фотоавтотрофты микроорганизмдерден, арзан белок, витаминдi, медицина мен ауыл шаруашылықына пайдалы заттарды шығарып алуқа бақытталған фотобиотехнологияны дамытудың маңызы зор.

Қазiргi кезде фотобиотехнологияқа еңкөп қолданылатын организмдер микробалдырларлар мен цианобактериялар. Соңаы жылдары БАҚ алуаа көптеген микро балдырлар мен цианобактерия таза дақылдары пайдалануда.

Атап айтсақ Chlorella vulgaris, Scenedesmus Dunalella salina цианобактерия Spirulina platensis.

1. 2 Микробалдыр Chlorella биотехнологияда маңызды объект

Chlorella - протококкалар класына жататын бiр клеткалы жасыл балдыр. Оларды көбiнесе ағынды сулардан, көлдерден, теңiздерден және топырақтан кездестiруге болады. Қазiргi кезде оның 30-ға жуық түрi белгiлi. Хлорелла пiшiнi шар тәрiздi. Диаметрi 1, 5-15 мкм дейiн жетедi. Хлорелла балдырлары бiр клеткалы, колониалды және ценобиалды болып бөлiнедi. Бұлардың автоспоралар түзу арқылы көбейедi. Автоспоралардың саны хлореллалардың түрлерiне байланысты әр түрлi болып келедi. Көбiнесе 4, 8, 16 автоспоралар түзедi [1; 2 ] .

Бiр клеткалы балдырларды алғаш рет 1890 жылы Бейерник зерттеп, бiрнеше альгологиялық таза балдыр түрлерiн бөлiп шығумен қатар олардың биоэкологиялық ерекшелiктерiн зерттеген [3] .

Протококкалы балдырлар биомассасының құрамында: белок (40-55 %) дейiн, көмiрсулар (30-37%), майлар ( 5, 7 % ), каротин ( провитамин А 1500-200 мг/кг жуық ), аскорбин қышқылы ( 1200-1500 мг/к құрғақ зат ) болады. Сонымен қатар витаминдердiң В, Е топтары кездеседi [4; 5] .

Бiр клеткалы жасыл балдыр хлорелла ауыл шаруашылығы өсiмдiктерi үшiн бағалы биостимулятор. Оларды топыраққа енгiзу витаминдердiң, амин қышқылдарының және басқа да физиологиялық белсендi заттардың көбеюiне, онда органикалық заттардың жиналуына әсер етiп биологиялық белсендiлiгiн арттыратындығы және адам организмiне де үлкен пайдалы екендiгiн зерттеушілердің жұмыстарында көп кездеседі. Сонымен қатар, хлорелла балдыры ғарыштық сапарларда зерттеу объектiсi ретiнде қолданылған [6] . Chlorella - Протококколар класына жататын бiр клеткалы жасыл балдыр. Оларды көбiнесе ағынды сулардан, көлдерден, теңiздерден және топырақтан кездестiруге болады сурет-1.

CH1'

Сурет 1 - Chlorella sp. -1

Протококкалы балдырлар биомассасы құрамында: белок (40-55 %) дейiн, көмiрсулар (30-37%), майлар (5, 7 %), коротин (провитамин А 1500-200 мг/кг жуық), аскорбин қышқылы (1200-1500 мг/к құрғақ зат) болады. Сонымен қатар витаминдердiң В, Е. РР топтары кездеседi [7; 8] .

Балдырладың физиологиялық қоректенуiнiң негiзгi мәселелерi ең алдымен клеткамен қоршаған орта минералды элементтерiнiң алмасуына байланысты. Хайлов деректерiне қарағанда балдырлардың қоректенуiне органикалық заттардың тигiзетiн әсерi аз емес [9] .

1. 3 Микробалдыр хлорелланы жалпылай өсіру

Қазіргі уақытқа дейін жер шарының тұрғындарының азық-түлік өнімдеріне деген сұранысы ауыл шаруашылық өндірісінің негізінде қанағаттанарлық болды. Сонымен қатар ғылымның жаңа жетістіктерінің қолданылуы бағалы азық пен тағамдық қоспа заттардың өндірісінде жаңа жолдарды ашады. Микробиологиялық синтездің мықты өндірісін құру ауыл шаруашылығын белок, аминқышқылдары мен физиологиялық белсенді қосылыстармен қамтамасыз етеді.

Миробалдырларды көлемді өсіру бағалы органикалық қосылыстардың микробиологиялық синтезін олардың фотосинтезге қабілеттілігінің арқасында жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Биосинтездің автотрофты жолы биомассаны гетеротрофты микроорганизмдердің көмегімен алуға қарағанда экономикалық тиімді.

Соңғы жылдары микробалдырларды қосымша тағам мен азық көзі ретінде көлемді дақылдауға қызығушылық артуда. Хлорелла микробалдырына ерекше көңіл бөлінуде.

Микробалдырларды көлемді дақылдаудың негізгі міндеті - биомассадан көп өнім алу және оны тағамдық және азықтық мақсатта қолдану мүмкіндігін анықтау. Осы мақсатта зерттеушілердің негізгі жігері мен конструкторлық ойы микробалдырлардың белсенді өсуін толық қанағаттандыратын құрал-жабдық жасауға жұмсалуда.

Микробалдырларды дақылдауда құрал-жабдық немесе биореактор деп аталатын арнайы құрал қолданылады. Микробалдырлардың өнімділігі негізінен осы құрал-жабдықтардың типі мен конструктивті ерекшелігіне байланысты. Зерттеушілердің негізгі көңіл бөлетіні микробалдырлардан сапалы белок-дәруменді биомасса алуға мүмкіндік беретін қолайлы, жоғары өндірістік құралдар-жабдықтар құрастыру болып табылады. Қазіргі уақытта шет елдерде өндірістік негізде микробалдырлардың биомассасын өндіру мақсатында түрлі құралдар жасалған.

Микробалдырларды көлемді дақылдауға арналған негізгі құралдар туралы деректерді келтірсек.

Алғашқы микробалдырларды жалпылай өсіруге арналған ірі құралдарды жапон ғалымдары жасаған (Tamiya, 1955; Nakamura, 1961) . [10; 11] . Олар диаметрі 3-20м, балдырлардың суспензия қабатының қалыңдығы 10-12см. ашық цементтелген шеңберлі бассейндерді қолданды. Суспензия насос көмегімен, бассейннен сорып алынып, лақтырылған суспензияның реактивті күші айналдыратын трубалар арқылы қайта құйылу арқылы араластырылады. Мұндай типті құралда балдырлардың өнімділігі жоғары болды - тәулігіне 1м ² су бетінен 2-18, 5 г құрғақ биомасса алынды.

Өзіндік ерекше конструкцияланған құрал Дортмунд (ФРГ, Krauff, Meffert, 1966) [12] мамандарымен жасалған. Микробалдырларды өсіруге түрлі формалы сақиналы тік қайықтар қолданылған. Балдырлар суспензиясының араласуы масақ көмегімен жүзеге асады. Екі күн дақылданған балдырлардың орта тәуліктік өнімі 1м ² - 10-12 г құрғақ биомасса алынды. Өзіндік конструкцияланған құрал Англияда сыналды. Ол сыйымдылығы 330 л шыны пластиктен жасалған цилиндрлі резервуарды пайдаланды. Құрал қақпағына шыны қалпақтарда жасанды жарық беретін үш лампа бекітілген. Сонымен қатар, газды қоспаларды беруге арналған құбыр, сүзгіш клапан, электрөткізгіш, өнімді жинау және қоректік ерітінді беру жүйесі, түтіктер, т. б. бар. Ауаның көмірқышқыл газды қоспасы суспензияға берілмес бұрын стерилденеді. Дақылды араластыру резервуар түбінде орналасқан барбатерден ауаның көмірқышқыл газымен берілуі арқылы жүреді.

Жұқа қабатты, мөлдір полиэтиленді құбырлы, тұйық сақиналы құрал АҚШ-та сыналған. Суспензия көлемі 4000 л. Суспензияны насостың көмегімен циркуляциялық әдіспен араластырған.

Ленинград мемлекттік университетінің Биология институтының мамандарымен микробалдырларды жалпылай өсіруге арналаған «Колокол» типті құрал жасалған. Тік құбыр арқылы насостың көмегімен суспензия бассейннен шашушы құрылғыға беріледі. Нәтижесінде суспензия қоңырау тәрізді бет түзеді; қабық қалындығы 1-3мм. Осы құралдағы балдырлардың өнімі тәулігіне 7-11г/л құрғақ массаны құрайды.

Бірнеше жылдың ішінде (1968 ж. бастап) микробалдырларды дақылдаудың өндірістік құралдарын жасауда Жоғарғы Ғылыми Зерттеу Институттарының мамандары, микробиология өндірісінің бас басқармасының биотехниктері (КСРО министрлерінің кенесінде) ат салысқан. Осылармен жасалған құрылғының бірі Андижан қаласындағы гидролизді зауыт аумағында құралған және сыналған. Ол цилиндр тәрізді герметикалы корпусты, металл түпті және мөлдір пластиктен немесе силикатты шыныдан жасалған жарық өткізгіш шатыры бар. Орталығында суспензия жоғарыға, айналма шашыратқышқа берілетін құбыр болады. Ол жақтан суспензия үлкен жылдамдықпен зырылдауық арқылы желпуіш шоқ тәрізді шығарылады және культиватордың ішкі шатыр бетін жуады. Культиватордың диаметрі 3 м, сыйымдылығы 100 л.

Өзбекстанда 1961 жылдан бастап микробалдырларды дақылдауға арналған құрылғылар жасалған. А. М. Музафаров, Т. Т. Таубаев, К. А. Талипов (1970) құрылғының жаңа түрлерін жасап шығарды. Құрылғы ашық, газ тәрізді жанармай жану өнімдерін қабылдайтын және суспензияның бассейнін белгілі температураға дейін жылытуға арналған құралмен жабдықталған. Бөлінген газ қоспаларының ауа арқылы дақылға берілуі қосымша құрал қолданбай қамтамасыз ететін қысым беру арқылы жүзеге асырылады [13] .

1. 4 Хлорелла суспензиясының ауылшаруашылық жануарларының өнімділігіне әсері

Хлорелла мен сценедесмус түрлерінің биохимиялық қасиеттерін зерттей келе, неміс ғалымдары Гардер мен Уатш 1942 жылы жемдік және тағамдық өнімдерді алуда балдырларды өндірістік жағдайда дақылдау туралы алғаш рет өз ойларын айтқан болатын.

Хлорелланың құстарға, қояндар мен шошқаларға әсерін зерттеу бойынша көптеген тәжірибелер Украинада жүргізілді. Әсіресе жұмыртқасалғыш тауықтарды хлорелла пастасымен қоректендіргенде оң нәтижелер алынды. Тауықтар рационына пастаны қосқанда тәжірибелік топтың жұмыртқасалғыштығын орташа есеппен 21, 5%, ал жұмыртқа саруыздағы каротиннің құрамын 56, 5% арттырды.

Рационына хлорелланы қоспа ретінде алып отырған шошқа мен қояндардың қосымша салмағы бақылау тобының жануарларына қарағанда тәжірибе бойы 11-35% артық болды.

Кейбір авторлар [14] «балдырлар (әсіресе хлорелла) үй құсының сапасына кері әсер етпейтін белоктық жемнің толыққанды алмастырғышы болады» деген қорытындыға келді. Авторлар өсімдік текті белоктық жемді балдырмен алмастырғанда бройлер етінің сапасының жақсаратынын айтып көрсетті. Негізгі рационды хлорелламен (10%) алғанда тауықтардың жұмыртқасалғыштығы 20-30% артты [15], жұмыртқаның сапасы жақсарды, оның салмағы мен көлемі өсті.

Хлорелланы тәулігіне бір басқа 6 литр мөлшерінде қолданғандағы тәжірибелік жануарлардың қосымша салмағының артуы Р. А. Саляметованың жұмыстарында да көрсетілген (1972) . Тәжірибе 72 тәулік бойы жүргізілді. Жануарлардың рационы мұнда 1 кг мақта шротынан, 0, 5 кг комбикормнан, 7 кг мақта қауызынан құралды. Тәжірибелік жануарлардың орташа қосымша салмағы әрбір тәулікте 710 г, ал бақылауда - 527 г болды. Автрлардың пікірінше, жануарлардың қосымша салмағының артуы, бір жағынан, хлорелла биомассасының қоспаның биостимуляторлық қасиетіне, екінші жағынан, осы қоспаның көмегімен мақталық рационның биологиялық толықтығының артуына байланысты болады. Біруақытта бақылаумен салыстырғанда тәжірибелік жануарлардың қосымша салмағы 29, 3% артқаны байқалды.

Өзбекстан Ғылым Академиясының Ботаника Институтының мәліметтері бойынша, шошқалар үшін хлорелла суспензиясының тәуліктік нормасы 2 - 5 л, әр мүйізді ірі қара үшін 3 - 4 л қолданады екен.

Шошқалардың ақаулы, әрі жемдеуге келмейтін рационына клетка тығыздығы 20-48 млн/мл хлорелла суспензиясын 2-3 л мөлшерде қосу, олардың салмағын 20%-25% өсірді. 1967 жылы Өзбекстанның Ташкент орталық жемдеу базасында хлорелла суспензиясының мүйізді ірі қараның салмағына әсері зерттелінді.

М. Я. Сальникова (1965, 1966) қояндарды, қойлар мен шошқалардың хлорелланы қорыту қасиеттерін зерттеді. Қояндар рационына лиофильді кептіріліген 6 г хлорелла қосылғанда күніне протеиннің қорытылуы 76 - 78% құрады. 8 г қосқанда қояндар жемнен бас тартты [16; 17] .

Қойлардың хлорелла протеинін қорытуы 52%, майды - 51%, клетчатканы - 33%, азотсыз экстрактивті заттарды - 70% құрады.

Шошқалар рационына 167г химиялық жолмен консервіленген хлорелланы қосқанда протеинді қорыту 85, 4% құрады, ал термиялық кептірумен 300г хлорелланы қосқанда 38, 8% құрады. Кептірілген хлорелланың протеинді төмен деңгейде қорытуын автор кептіру нәтижесінде белоктың қабылдануының төмендеуімен түсіндіреді. Автор жануарларды хлорелла суспензиясымен немесе паста тәрізді биомассасымен тамақтандыруды жөн көрді.

У. Асраров та (1972) хорелланың паста тәрізді биомассасының жақсы қорытылатындығын көрсеткен болатын. Автордың пікірінше, рационда неғұрлым хлорелланың паста тәрізді биомассасы көп болса, соғұрлым қорытылу мен зат алмасу көрсеткіштері де жоғары болатынын дәлелдеді [18] .

Келтірілген мәліметтер хлорелланың жоғары жемдік және биостимуляторлық қасиетінің болуын және оны ауыл шаруашылық жануарлары мен құстар рационында витаминді-белоктық қоспа ретінде кеңінен қолдануға болатындығын көрсетеді.

Н. Г. Понировский мен А. Нурназаров (1972) мәліметтері бойынша, хлорелланы қолданғандағы сиырларда сүттің 17% дейін көбейетіндігі туралы мәлімдеген [19] .

Хлорелла пастасын биологиялық белсенді қоспа ретінде тауықтарға белгілі мерзімде қолданған нәтижелер

Хлорелланың, сценедесмустың және басқа да протококкты балдырлардың биостимуляторлық қасиеттері құстарға жүргізілген тәжірибелерде бақыланды. Украйнаның Краматор ветеринариялық емханасында да әтештермен жүргізілген тәжірибелерде оң нәтижелер берді. 50% хлорелла суспензиясын жеммен араластырды да, қалған бөлігін су ретінде ішуге берген нәтижелер тәжірибелік әтештердің салмағы бақылаумен салыстырғанда 23 - 25% артатынын көрсетті [20; 21] . Мұнда тәжірибелік топта салмақтың бірлігіне шаққанда жем 15, 9 - 18, 5% -ға үнемделді.

Абакумова және т. б. [22] жұмыстарында хлорелла биомассасын өсіп келе жатқан балапандар рационында қолдану мүмкіндігі көрсетілген. Тәжірибеде белоктық кешен жемінің 25 және 50% (қорытылатын протеин бойынша) лиофильді кептірілген хлорелла биомассасымен алмастырылды. Құрғақ және паста тәрізді хлорелланың құстар өнімділігіне әсері бойынша көптеген зерттеулер жүргізілді. Суспензияны 1 литрде 0, 25г -50г тығыздықта қолданды. Құрғақ хлорелланы қолданғанда жұмыртқалау 24% артты, ал паста тәрізді массаны қолданғанда 30%-ға дейін, қойылтылған суспензияда 23%-ға дейін, ал қалыпты суспензияда (құрғақ заттың 0, 25 - 1, 5 г/л тығыздығы) 15%-ға дейін артатыны байқалған.

Көптеген ғалымдардың мәліметтері бойынша (Мошкова және т. б., 1967; Музафаров және т. б., 1974), тауықтар үшін бір басты тәулігіне хлорелламен қоректендірудің оптималды нормасын анықтаған. Мұнда құрғақ түрде 5-7 г, паста 7 -10 г, қойылтылған суспензия 7- 15 мл, кәдімгі суспензия 50 мл дейін болады [23] .

Хлорелланың ауыл шаруашылық жануарлар мен құстардың өсуі мен дамуына әсерін зерттеу бойынша үлкен тәжірибелер Өзбекстанда да жүргізілді [24-28] .

1. 1 Цианобактерия-спирулинаның биотехнологиялық маңыздылығы

Фототрофты прокариоттарға қарағанда цианобактериялар морфологиялық жағынан әртүрлілігімен ерекшеленеді. Олардың ішінде бір клеткалы, қауымды және көп клеткалы жіп тәрізді организмдер кездеседі.

Цианобактериялардың ішінде бір клеткалы, қауымды және көп клеткалы жіп тәрізді организмдер кездеседі. Ең майда бір клеткалылардың диаметрі 1 мкм, ал ең үлкен клеткаларының ұзындығы 20-30 мкм немесе оданда көп. Соның ішінде, көп клеткалы Spіrulіna туысының трихомдары тармақталған жіпшелі, денесі спиралді иректелген, ұзындығы 15-20 мкм құрайды. Сондай-ақ, көптеген бірклеткалы түрлері көбіне қоймалжымданған, бірнеше клетка санына бөлінген колония түзеді. Кейде мұндай организмдерді колониалды цианобактериялар деп атайды. Жіпшелі цианобактериялардың клеткалары бір-бірімен клетка аралық көлденең өтетін, жіңішке каналдар микроплазмадесмалар арқылы қосылған. Мұндай көпклеткалы жіпшелерді трихомдар деп атайды. Одан түзілген клеткалар сфералық, таяқшалы және т. б. пішінді болады. Трихомдағы әрбір бөлек клеткалар мен трихомдағы клеткалардың мөлшері әртүлі, олардың ұзындығы бірнеше миллиметрге жетіп, трихомдары қынаппен қоршалған немесе тармақталған болады [5] .

Цианобактерия спирулинаны көбінесе XXI-ғасырдың ең үздік өнім қатарына жатқызады. Себебі, қазіргі таңда спирулинаны нағыз космостық тағам ретінде дәлелдеп, ТМД елдерінде негізгі азықтық қоспа ретінде (СПЛАТ, СПЛАМ, « Spіrulіna -жиынтығы» «Спирулина ВЭЛ» және т. б. ) өндіруде. Спирулинадан жасалған препараттарды 70 тен астам елдерде сатылып пайдалануға рұқсат етілген.

Чад көліне жақын тұрғындар өздерінің тағамына спирулинаны белсенді қолданудан соң, бүкіл дүние жүзілік ғалымдар бұл ғажап өсімдіктің қасиетін зерттей бастады деген тарихи мағлұматтар бар. Олардың «ұн» ретінде қолданып келген азығы спирулина ( Spіrulіna platensіs ) деп аталатын бірклеткалы цианобактериялар екені анықталды.

Биотехнологиясының дамуына байланысты, әсіресе цианобактерия Spіrulіna өкілдерін сауда орталығында қолданудың келешегіне үлкен мән берілуде. Егер, микробалдырларды өндіруде Жапония алдағы мемлекеттердің бірі болып саналып келген болса, қазіргі кезде, олардың бөліп алған штамдары мен өсіру технологияларын АҚШ, Мексика, Қытай, Канада, Франция, Норвегия, Дания, Ұлыбритания елдері кең қолданады [6] .

Гавай аралында орналасқан американдық «Cyanotech» компаниясы дүниежүзілік сауда орталығын жоғары сапалы әртүрлі микробалдыр өнімімен қамтамасыздандыруда. Оның ішінде, Spіrulіna Parfica микробалдырын өнім ретінде диеталық және басқада тағамдарға қоспа ретінде қосады. Гавай университетінің ғалымдарының зерттеулері бойынша Spіrulіna Parfica құрамынан басқа микробалдырларда кездеспейтін ферменттер құрамын тапқан. Гавайда жылына пестицидсіз, гербицидсіз және т. б. зиянды заттарды қолданбай жылына шамамен 500 тоннадай сапалы спирулина өндіруде.

Оңтүстік Қытайдағы - Ченгхай көлі жылына 1000 тоннаға жуық табиғи спирулинаны өсіруде. Олардың «Yunnan Spіrіn Co» - дүние жүзілік ғылыми зерттеулер үстіндегі ең жетекші кәсіпорындардың бірі болып саналады.

Микроорганизмдер биотехнологиясы, әрқашанда арзан қоректік ортада, мол өнімді, сапалы биомасса шығарып алуды талап етеді. Шет елдерде балдырдың өзінен 200 ден астам тағам түрлері дайындалады және міндетті түрде ірімшік, балмұздақ және басқа тағамдардың нәрлілік заттарын байыту үшін қосылады. Ал, Рессейдегі Самар облысының Тольят қаласында спирулинаны өндіруде «Биорос» ең ірі кәсіпорындардың бірі болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.