Жаза жүйесі жайлы

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...1
1.Жаза жүйесінің сипаттамалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Пайдаланған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12

Қылмыстық заңда белгілі бір ретпен орналастырылған жазалар түрлерінің толық тізімі жазалар жүйесі болып табылады.
Заңда жаза түрлерінің олардың қөлемі және қолдану ретінің көрсетіліп орнықтырылуының сотталғандарға жаза тағайындау және оны жекешелеу кезіндегі негізгі қағидаларды жүзеге асыру үшін аса маңызды мағынасы бар. Жазалар толық тізімнің мағынасы сот сотталушыға осы тізімде көрсетілмеген жазаны тағайындай алатындығында жатыр.
Қылмыстық заңның өзінде барлық соттар үшін міндетті болып табылатын жекелеген жазаларды қолданудың шартты шегі және тәртібі белгіленген. Мұның өзі республика аумағында қылмысқа қарсы күрес саласында біркелкі жазалау қызметін жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сотталған адамға келтірілген айырудың мәніне қарай жазаның түрлері мынадай топтарға бөлінеді:
1. Сотталған адамға моральдық жағынан әсер ететін жаза түрлері.Бұған жататындар: қоғамдық жұмыстарға тарту,арнулы, әскери немесе құрметті атағынан, сыныптық шенінен, дипломатиялық дәрежесіне,біліктілік сыныбынан және мемлекеттік наградадан айыру.
2. Сотталған адамның құқығына шек қоюмен байланысты жаза түрлері:белгілі бір лауазым атқару немесе белгілі бір қызметпен шұғылдану құқығынан айыру, әскери қызмет бойынша шектелу.
3. Сотталған адамды материалдық жағынан айыруға байланысты жазалар: түзеу жұмыстары, айыппұл, мүлікті тәркілеу.,
4. Сотатлған адамның құқығынан немесе бас бостандығынан айыруға байланысты жаза түрлері: өлім жазасы,бас бостандығынан айыру, қамау, тәртіптік әскери бөлімде ұстау. Жаза түрлерін топтастырудың бұдан басқа түрлері жалпыға мәлім.Жаза жүйелеріне кіретін барлық жаза түрлері негізінен 3 топқа бөлінеді:1топты негізгі жазалар құрайды. Негізгі жазалар дегеніміз заң бойынша жеке-дара жаза ретінде, жазаның мақсатын жүзеге асыру үшін қолданылатын жаза түрлерін айтамыз.
Қылмыс жасады деп танылған адамдарға мынадай негізгі жазалар: а)айыппұл салу;

Наумов А.В. Ресей Қылмыстық құқығы,(Жалпы бөлім).Астана 2005;
ҚР Қылмыстық құқығы,(Жалпы бөлім) Алматы «Жеті жарғы» 2001;

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
1.Жаза жүйесінің сипаттамалары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Пайдаланған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12

Жаза жүйесінің сипаттамалары
Қылмыстық заңда белгілі бір ретпен орналастырылған жазалар түрлерінің толық тізімі жазалар жүйесі болып табылады.
Заңда жаза түрлерінің олардың қөлемі және қолдану ретінің көрсетіліп орнықтырылуының сотталғандарға жаза тағайындау және оны жекешелеу кезіндегі негізгі қағидаларды жүзеге асыру үшін аса маңызды мағынасы бар. Жазалар толық тізімнің мағынасы сот сотталушыға осы тізімде көрсетілмеген жазаны тағайындай алатындығында жатыр.
Қылмыстық заңның өзінде барлық соттар үшін міндетті болып табылатын жекелеген жазаларды қолданудың шартты шегі және тәртібі белгіленген. Мұның өзі республика аумағында қылмысқа қарсы күрес саласында біркелкі жазалау қызметін жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сотталған адамға келтірілген айырудың мәніне қарай жазаның түрлері мынадай топтарға бөлінеді:
1. Сотталған адамға моральдық жағынан әсер ететін жаза түрлері.Бұған жататындар: қоғамдық жұмыстарға тарту,арнулы, әскери немесе құрметті атағынан, сыныптық шенінен, дипломатиялық дәрежесіне,біліктілік сыныбынан және мемлекеттік наградадан айыру.
2. Сотталған адамның құқығына шек қоюмен байланысты жаза түрлері:белгілі бір лауазым атқару немесе белгілі бір қызметпен шұғылдану құқығынан айыру, әскери қызмет бойынша шектелу.
3. Сотталған адамды материалдық жағынан айыруға байланысты жазалар: түзеу жұмыстары, айыппұл, мүлікті тәркілеу.,
4. Сотатлған адамның құқығынан немесе бас бостандығынан айыруға байланысты жаза түрлері: өлім жазасы,бас бостандығынан айыру, қамау, тәртіптік әскери бөлімде ұстау. Жаза түрлерін топтастырудың бұдан басқа түрлері жалпыға мәлім.Жаза жүйелеріне кіретін барлық жаза түрлері негізінен 3 топқа бөлінеді:1топты негізгі жазалар құрайды. Негізгі жазалар дегеніміз заң бойынша жеке-дара жаза ретінде, жазаның мақсатын жүзеге асыру үшін қолданылатын жаза түрлерін айтамыз.
Қылмыс жасады деп танылған адамдарға мынадай негізгі жазалар: а)айыппұл салу;
б)белгілі бір лауазым атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру;
в)қоғамдық жұмыстапға тарту;
г)түзеу жұмыстары;
д)әскери қызмет бойынша шектеу;

е)басбостандығынан шектеу;
ж)қамау;
з)тәртіптік әскери бөлімде ұстау;
к) өлімжазасы қолданылуы мүмкін
(39-бап, 1-бөлігі).
Екінші топқа қосымша жазалар жатады:
Қосымша жазалар деп негізгі жазаға қосылып тағайындалатын, жазаның мақсатын, жүзеге асыруда оған көмекші роль атқаратын жазаларды айтамыз. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумының Жаза тағайындалғанда соттардың заңдарды дұрыс қолдануы туралы 24 маусым 1993 жылғы №3 қаулысының 16-тармағында соттардың қосымша жаза тағайындау мәселелеріне бас назар аударғаны жөн, өйткені негізгі және қосымша жазаларды дұрыс үйлестіре білу оны даралай көрсету принціпін дәйекті түрде жүзеге асыруға, жазаның мақсатына жетуге көмектеседі,-делінген. Сондықтанда қылмыстық заңның баптарының санкцияларында қосымша жазаларды қолдану немесе қолдану мүмкіндігі көрсетілсе, онда соттардың оны тағайындау туралы мәселені қарап, қолданған шешімнің тұжырымдарын үкімде міндетті түрде көрсетуге тиіс. Ал қосымша жаза қолданылмаған жағдайда үкімнің қорытынды бөлімінде ондай шешімнің қабылданбауына сілтеме жасалмайды. Кінәлі сотталған кезде ол жауапқа тартылған қылмыстық баптарында қосымша жаза қолдану міндетті деп көрсетілсе, сот оны Қылмыстық кодекстің 55-бабында көрсетілген шарттар болған жағдайда ғана осы бапқа сілтеме жасай отырып қабылданған шешімнің дәлелдерін үкімде міндетті түрде көрсете отырып оған қосымша жазаны қолданбауы мүмкін.
Қосымша жаза жеке - дара тағайындалмайды, ол тек қана негізгі жазаға қосылып тағайындалады.
Сотталғандарға негізгі жазалардан басқа мынадай қосымша жазалар:
а)арнаулы, әскери немесе құрметті атағынан, сыныптық шенінен, дипломатиялық дәрежесінен, біліктілік сыныбынан және мемлекеттік наградаларынан айыру;
в)мүлкін тәркілеу қолданылуы мүмкін(39-бап,2-бөлігі).
Үшінші топқа негізгі де, қосымша да жаза ретінде қолданылатын жазалар жатады. Оларға жататындар: айыппұл салу, белгілі бір лауазым атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру. Осы көрсетілген жаза түрлері негізгі жаза ретінде тағайындалуы да немесе басқа жазаға заңда белгіленген реттерде қосымша жаза ретінде қоса тағайындалуы да мүмкін. Сонымен, қолданып жүрген қылмыстық заңда мазмұны мен мәні әр түрлі жаза түрлері көрсетілген. Бұл жазаларды дұрыс қолдану-қылмыспен тиімді күрес жүргізудің негізгі шарты болып табылады.
Жаза жүйесі дап қылмыстық заңмен бекітілген, салыстырмалы ауырлығы ескеріле отырып белгілі тәртіппен орналастырылған жаза түрлерінің соттар үшін міндетті және толық тізімі айтылады. Қазақстан Республикасының 1997 жылғы Қылмыстық кодексінде жаза жүйесі 39-бабының 1-бөлігінде орнықтырылған.
Жаза жүйесін беелгілеудің сот әділдігі міндеттерін іске асыру үшін әдістемелік және тәжірибелік тұрғыда айтарлықтай мәні бар.Әдістемелік мәні-әрбір жазаның қолданылу тәртібі,нақты шегі, жағдайлары белгіленген толық тізімінің қылмысқа қарсы жазалау саясатының бірлігіне, соттың қызметінде заңдылық қағидаттарының сақталуына ықпал ететіндігінде.Қарастырылып отырылған жүйесінің тәжіриблік мәні-жаза түрлерінің бірізді орналасуында(жазаның неғұрлым жеңілдеуінен бастап қатаң түріне қарай).Бұл-сотқа бұған дейінгі сот жұмысының тәжірибесін, қоғамдық-құқықтық сана не ғылыми ұсыныстапрды ескере отырып, сотталушыға заң негізінде ықпал ету шараларын орынды әрі мүмкіндігінше тиімді қолдануға жол ашады.
Заң жүзінде бекітілген жазалар жүйесінің мәні-осы жүйеге сүйене отырып, жазаның қайсысы-ең қаталы, ал қайсысы-жұмсақтау екендігін анықтап білуге болатындығында . Ал оның жазаны тағайындау үшін ғана емес, жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңілдеу жаза түріне ауыстырған кездеде пайдасы бар(ҚК-тің 71-бабы).
Жаза түрлерінің тұтас жүйесіде, жеке алғандағы әрқайсысыда, сотталушыға ықпал жасаушы тәсілдер кешенінен тұрады. Бұл- сотқа қылмысқа қарсы күрес жүргізу үшін ең ұтымды шараларды таңдап алуға мүмкіндік жасайды. Осы жүйеге сәйкес соттар әр түрлі ауырлықтағы жазаларды қауіпті және өте қауіпті қылмыс жасаушылармен қатар аса қауіпті емес қылмыстық құқық бұзушылық жасаған тұлғаларғада қолдануларынада болады.
Сонымен, жаза түрлерінің салыстырмалы көптіге-жасалған қылмыспен қатар, оны жасаған қылмыскердіңде қоғамдық қауіптілігін ескере отырып,оның алдында тұрған мақсаттарына жетуіне әсер ететіндей әділ жаза тағайындауға мүмкіндік береді.
Жазаның жүйесімен түрлері сонымен қатар қылмыстыққа және қылмыскерге қарсы күрес тәсілдеріне қатысты қоғамда қалыптасқан кқзқарастарды да білдіреді. Тарих-жаза түрлерімен тәртібінің сан алуан болғандығының куәсі. Адамның өмірі, денесі, бойындағв ары, абыройы және оның мүлкі-жазалау обьектісі болып келсе,-өлім, мертіктіру, күш көрсетіп қорлап-зорлау,қамау, қудалау, мүлкінен айыру, масқаралау-мұның барлығы жаза қолданудың салдары болды. Айта кетерлік жайт- жазаның әрқашанда қылмыскерді мемлеқет атынан айыптаумен қоса жүретіндігі.
Қылмыстық жаза қоғамда көпшілік қолдайтын, яғни қоғамда үстем саналатын және қоғамның өмір сүруінің негізгі шарттарымен үлесетін көзқарастарға сәйкес келіп отырды және қазіргі кезде де солай болып отыр.Қазіргі заңнамаға ескірген жазаларды кіргізу қоғам үшін тарихи анахронизм (кертартушылық) болып қабылданып,олардың еш ықпал ету кғүші болмас еді. Бұған керісінше, қоғамдық, саяси, не адамгершілік тұрғыдан қабылдауға алі пісіп-жетілмеген жазаларды заңға кіргізу де осындай ахуалға ұшыраған боларма еджі. Қылмыстық заңмен жаза адамдардың өмір сүру салтына,қоғамдық қатынастарға, қоғамның таптық құрылымы идеогиясына мемлекеттік экономикасының күйіне және осының барлығының негізінде орныққан этикалық әрі құқықтық көзқарастарға сәйкес келуі керек.
Егерде жаза түрлерінің қоғамдық қатынастармен қоғамның дамуының деңгейіне байланыстылығын зерттеп көрсек, мынадай заңдылықты байқаған болар едік: өндірітік күштердің дамуының төмен деңгейіне мәдениеттіңде төмен деңгейі сәйкес болғаны; қоғамдық тұрмыстың қатал жағдайларынан туындаған дөрекі әдет ғұрыптар сол қоңамға тиісті идеолгиямен этикалық көзқарастарға байланысты болғанын; иделогиямен этикалық көзқарастарға байланысиы болғанын; жазаның түрлері өте қатыгез түрде болған екендігін :ашықтан ашық қорқытып, үрейін ұшыру; небір зымияндық тәсілдермен адамның өмірін қыюы; мертіктіру және т.б. болғанын ; қоғам ішіндегі қарама қайшылықтардың шиеленісуі жазаның да қаталдана түсуіне келіп соқтырғанын байқаған болар едік. Аса қатал жазалар соңғы феодализм дәуірінің ерекше белгілері болды.V-ші Карлдың 1532 жылы қабылданған Каралина атты қылмыстық ережесі сол замандағы ең кең тараған құқықтық акт болып табылады.Бірақ, кейбір елдердің заңдарының бертіңгі кезеңге дейінгі осы Каралинадан айырмашылығы шамалы болып келді. Бұл жөнінде Ф. Энгельс былай деп жазған: ағылшынның Қылмыстық кодексінің Еуропадағы ең қатал кодекс екендігі мәлім.Тіпті 1810 жылдың өзінде де ол жабайлығы жағынан Каралинадан еш кем түспейтін: өртеп жіберу; айналып тұрған дөнгелеке салып, жаншып өлтіру; төрт тағамдап өлтіру; тірі денеден ішкі мүшелер суырып алу және тағы басқа- жазалаудың кең қолданылатын уномды түрлері еді. Қылмысқа қарсы күрестің тәсілдерімен түрлері тек жазаға және өте қатал жазаға тіреліп отырды. Ең бастысы- зияндыадамды жойып жіберу немесе оны қатардағы адам сияқты дұрыс өмір сүре алу қабілетінен айыру болды.Қорқыту және қатігездік- ол заманның ұраны міне, осы еді.
Алайда, өмір, қатал жаза қолдану- өзіне қарсы қаталдық тудыратынын дәлелдеді.Осының нәтижесінде қылмыс жасаушылық азаюдың орнына,керісінше, арта түсті. Мұны түсінген алдыңғы қатарлы ойшылдар бір жағынан жазаның сипатын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.