Рекреациялық туризмді жоспарлау және ұйымдастыру
Кіріспе
Рекреацияның теориялық негіздері
Рекреация түсінігі және қызметі 5
Рекреациялық іс.әрекет жүйелері мен циклдері 7
Рекреациялық туристік аудандар 9
Қазақстандағы рекреациялық турлар
Қазақстандағы рекреациялық турлар әлеуеті 11
Қазақстанда рекреациялық турларды жоспарлау 12
Қазақстандағы рекреацияларды ұйымдастыру және жоспарлау 14 3 Қазақстандағы рекреациялық туризмнің даму келешегі
Қазақстандағы рекреациялық аудандарды мемлекеттік реттеу 16
Қазақстанда рекреациялық турларды ұйымдастыру және дамыту бағыттары 18
Рекрияциялық география, қоғамдық географиялық ғылымның жаңа саласы 20
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Рекреацияның теориялық негіздері
Рекреация түсінігі және қызметі 5
Рекреациялық іс.әрекет жүйелері мен циклдері 7
Рекреациялық туристік аудандар 9
Қазақстандағы рекреациялық турлар
Қазақстандағы рекреациялық турлар әлеуеті 11
Қазақстанда рекреациялық турларды жоспарлау 12
Қазақстандағы рекреацияларды ұйымдастыру және жоспарлау 14 3 Қазақстандағы рекреациялық туризмнің даму келешегі
Қазақстандағы рекреациялық аудандарды мемлекеттік реттеу 16
Қазақстанда рекреациялық турларды ұйымдастыру және дамыту бағыттары 18
Рекрияциялық география, қоғамдық географиялық ғылымның жаңа саласы 20
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Туризм болашақта Қазақстандағы табысы мол индустриялы салалардың ішінде үшінші орынға шығуы мүмкін. Сарапшылардың пікірінше, бүгінгі таңда Қазақстанда қажетті инфрақұрылымның болмауы – елдегі туризмнің дамымауының негізгі себепкері болып отыр. Десек те, соңғы жылдары бұл бағытта едәуір жұмыстар жасалғанын мойындауымыз керек. Бірақ туризмнің дамуы қомақты инвестицияның тартылуына да байланысты.
Туризм - әр адамға белгілі құбылыс. Барлық заман кезеңдерінде біздің ғаламшарымыз – жер бетін көптеген саяхаттанушылар мен алғашқы ашушылар кесіп өткен. Алайда туризм адамдардың арнайы бір қызмет түрі ретінде қазіргі заманда ғана қалыптаса бастаған. Біздің әрқайсымыз туризмді бір географиялық сала ретінде қарастырмаймыз, өйткені біз басқа жақтарға сапар шегіп немесе өз жұмыс демалысымызды тұрған жерден алыста өткізуді саяхаттану ретінде ғана түсінеміз. Туризм салыстырмалы түрде өте жас феномен, алайда оның түптамыры ежелгі заманға ұласып жатыр. Біз нарықтық шаруашылыққа туризмге қатысты халықаралық рынокта көптеген өзгерістер енген кезеңде жеттік. Туризм бүкіл әлемде экономиканың ең маңызды салаларының біріне айналды, ал тіпті кейбір дамып келе жатқан елдерде экономиканың қарқынды дамып, мемлекет тұрғындарының сапалы өмір сүруінің, және елдің мемлекеттік қаражатының негізгі көзіне айналды.
Рекреацияның негізгі ұғымдары болып бос уақыт, демалыс, рекреация және туризм саналады.
Демалыс деген түсінікпен қатар, география, социология мен қала құрылысының ғылыми жұмыстарында рекреация, рекреациялық іс-әрекет, рекреациялық процестер деген ұғымдар қолданылады. Ол тегін емес. Еңбектің сипаты, бос уақытты пайдаланудың түрі мен құрылымы мүлдем өзгерген шақта, жақсы демалыс – тынығып жатудан қалып, физиологтар көрсеткендей, ол – адамның іс-әрекет түрінің ауысып тұруы болып өзгереді. Шынында да ол көбінесе бос уақытта сауықтыруға, түсініп білуге, спорттық және мәдени көңіл көтеруге пайдаланып тұру үшін қолданылады. Мысалы: санаторияда, демалыс үйлерінде, пансионаттар мен демалыс базаларында болған кезде жиі қала сыртына қыдырып, жорыққа, экскурсия мен саяхаттарға шығып тұру жөн.
Рекреация арқылы ғана адамның бос уақытындағы іс-әрекеттің мәнін түсінуге болады. рекреация дегеніміз этиологиялық мәндердің жинағы: recreatio (латынша) – қайта қалпына келу, recreation (французша)- демалыс, көңіл көтеру, іс-әрекеттің өзгеруі.
«Рекреация » - бұл халықтың тұрақты жерінен тыс жердегі арнайы мамандандырылған территориядағы тәулектік, апталық және жылдық өмір циклдеріндегі, адамның бос уақытын пайдалану кезінде іске асатын сауықтыру, танымдық, спорттық және мәдени –көңіл көтеру үшін қатынастар мен құбылыстар жиынтығы.
Ұзақтығы жағынан рекреация қысқы және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Қысқа мерзімді рекреацияда демалушы өзінің тұрақты жеріне түнеуге келеді, ал ұзақ мерзімдісі кезінде адамдар өзінің тұрақты жерлерінен тыс жерде түнейді. Қысқа мерзімді рекреация территоряның табиғи зоналарымен (көлікпен немесе бір-екі сағаттық қашықтықты жаяу жүріспен) шектелсе, ал ұзақ мерзімді рекреация тек қана территориямен шектелмейді, функционалдық зонадан басталып, ғаламдық масштабқа дейін қамтылады. Ұзақ мерзімді рекреация өзінің мәні жағынан туризм сияқты терең ұғыммен сәйкес келеді.
Туризм - әр адамға белгілі құбылыс. Барлық заман кезеңдерінде біздің ғаламшарымыз – жер бетін көптеген саяхаттанушылар мен алғашқы ашушылар кесіп өткен. Алайда туризм адамдардың арнайы бір қызмет түрі ретінде қазіргі заманда ғана қалыптаса бастаған. Біздің әрқайсымыз туризмді бір географиялық сала ретінде қарастырмаймыз, өйткені біз басқа жақтарға сапар шегіп немесе өз жұмыс демалысымызды тұрған жерден алыста өткізуді саяхаттану ретінде ғана түсінеміз. Туризм салыстырмалы түрде өте жас феномен, алайда оның түптамыры ежелгі заманға ұласып жатыр. Біз нарықтық шаруашылыққа туризмге қатысты халықаралық рынокта көптеген өзгерістер енген кезеңде жеттік. Туризм бүкіл әлемде экономиканың ең маңызды салаларының біріне айналды, ал тіпті кейбір дамып келе жатқан елдерде экономиканың қарқынды дамып, мемлекет тұрғындарының сапалы өмір сүруінің, және елдің мемлекеттік қаражатының негізгі көзіне айналды.
Рекреацияның негізгі ұғымдары болып бос уақыт, демалыс, рекреация және туризм саналады.
Демалыс деген түсінікпен қатар, география, социология мен қала құрылысының ғылыми жұмыстарында рекреация, рекреациялық іс-әрекет, рекреациялық процестер деген ұғымдар қолданылады. Ол тегін емес. Еңбектің сипаты, бос уақытты пайдаланудың түрі мен құрылымы мүлдем өзгерген шақта, жақсы демалыс – тынығып жатудан қалып, физиологтар көрсеткендей, ол – адамның іс-әрекет түрінің ауысып тұруы болып өзгереді. Шынында да ол көбінесе бос уақытта сауықтыруға, түсініп білуге, спорттық және мәдени көңіл көтеруге пайдаланып тұру үшін қолданылады. Мысалы: санаторияда, демалыс үйлерінде, пансионаттар мен демалыс базаларында болған кезде жиі қала сыртына қыдырып, жорыққа, экскурсия мен саяхаттарға шығып тұру жөн.
Рекреация арқылы ғана адамның бос уақытындағы іс-әрекеттің мәнін түсінуге болады. рекреация дегеніміз этиологиялық мәндердің жинағы: recreatio (латынша) – қайта қалпына келу, recreation (французша)- демалыс, көңіл көтеру, іс-әрекеттің өзгеруі.
«Рекреация » - бұл халықтың тұрақты жерінен тыс жердегі арнайы мамандандырылған территориядағы тәулектік, апталық және жылдық өмір циклдеріндегі, адамның бос уақытын пайдалану кезінде іске асатын сауықтыру, танымдық, спорттық және мәдени –көңіл көтеру үшін қатынастар мен құбылыстар жиынтығы.
Ұзақтығы жағынан рекреация қысқы және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Қысқа мерзімді рекреацияда демалушы өзінің тұрақты жеріне түнеуге келеді, ал ұзақ мерзімдісі кезінде адамдар өзінің тұрақты жерлерінен тыс жерде түнейді. Қысқа мерзімді рекреация территоряның табиғи зоналарымен (көлікпен немесе бір-екі сағаттық қашықтықты жаяу жүріспен) шектелсе, ал ұзақ мерзімді рекреация тек қана территориямен шектелмейді, функционалдық зонадан басталып, ғаламдық масштабқа дейін қамтылады. Ұзақ мерзімді рекреация өзінің мәні жағынан туризм сияқты терең ұғыммен сәйкес келеді.
1. Туризм маркетингі - Ө.Ж. Үстенова, М.Р. Смыков, Б.Б. Жүнісбекова
2. Туризмология негіздері – Ж.Н.Алиев
3. С.Р. Ердавлетов – География туризма: история, теория, методы, практика
4. История туризма -С.Р. Ердавлетов
5. Международный туризм -А.Ю. Александрова
6. Энциклопедия туриста – Масква
7. Организация международного туризма - В.С. Сенин
8. Экономика и организация международного туризма – Е.К.Астанова, Е.П.Станев
9. Выезжающему за границу. Справочник. – М.: Вече, 1997.
10. Путеводитель – Страны мира, М., 2002г.
11. Ландабасо А. « Горы, море и традиции » // Правда 1989 год 23 апреля.
12. Все страны мира. Т.К.Варламова – Москва , 2008г
13. htth;//WWW.google.kz/searsh
14. Каталог Тенерифе. Сезон 2002/2003.
15. Туризм. Практика, проблемы, перспективы. №6, 1999.
2. Туризмология негіздері – Ж.Н.Алиев
3. С.Р. Ердавлетов – География туризма: история, теория, методы, практика
4. История туризма -С.Р. Ердавлетов
5. Международный туризм -А.Ю. Александрова
6. Энциклопедия туриста – Масква
7. Организация международного туризма - В.С. Сенин
8. Экономика и организация международного туризма – Е.К.Астанова, Е.П.Станев
9. Выезжающему за границу. Справочник. – М.: Вече, 1997.
10. Путеводитель – Страны мира, М., 2002г.
11. Ландабасо А. « Горы, море и традиции » // Правда 1989 год 23 апреля.
12. Все страны мира. Т.К.Варламова – Москва , 2008г
13. htth;//WWW.google.kz/searsh
14. Каталог Тенерифе. Сезон 2002/2003.
15. Туризм. Практика, проблемы, перспективы. №6, 1999.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
Т.РЫСҚҰЛОВ атындағы ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Басқару факультеті
Маркетинг және коммерция кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Туристік бизнесті ұйымдастыру және жоспарлау пәні бойынша
Тақырыбы: Рекреациялық туризмді жоспарлау және ұйымдастыру
Орындаған: Туризм мамандығының
3 курс студенті (303 топ) Ажахметова А
Тексерген: оқытушы Нұрахова Б.Ж.
Алматы 2010 жыл
Мазмұны
беттері
Кіріспе
Рекреацияның теориялық негіздері
Рекреация түсінігі және қызметі 5
Рекреациялық іс-әрекет жүйелері мен циклдері 7
Рекреациялық туристік аудандар 9
Қазақстандағы рекреациялық турлар
Қазақстандағы рекреациялық турлар әлеуеті 11
Қазақстанда рекреациялық турларды жоспарлау 12
Қазақстандағы рекреацияларды ұйымдастыру және жоспарлау 14 3 Қазақстандағы рекреациялық туризмнің даму келешегі
Қазақстандағы рекреациялық аудандарды мемлекеттік реттеу 16
Қазақстанда рекреациялық турларды ұйымдастыру және дамыту бағыттары 18
Рекрияциялық география, қоғамдық географиялық ғылымның жаңа саласы 20
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Туризм болашақта Қазақстандағы табысы мол индустриялы салалардың ішінде үшінші орынға шығуы мүмкін. Сарапшылардың пікірінше, бүгінгі таңда Қазақстанда қажетті инфрақұрылымның болмауы - елдегі туризмнің дамымауының негізгі себепкері болып отыр. Десек те, соңғы жылдары бұл бағытта едәуір жұмыстар жасалғанын мойындауымыз керек. Бірақ туризмнің дамуы қомақты инвестицияның тартылуына да байланысты.
Туризм - әр адамға белгілі құбылыс. Барлық заман кезеңдерінде біздің ғаламшарымыз - жер бетін көптеген саяхаттанушылар мен алғашқы ашушылар кесіп өткен. Алайда туризм адамдардың арнайы бір қызмет түрі ретінде қазіргі заманда ғана қалыптаса бастаған. Біздің әрқайсымыз туризмді бір географиялық сала ретінде қарастырмаймыз, өйткені біз басқа жақтарға сапар шегіп немесе өз жұмыс демалысымызды тұрған жерден алыста өткізуді саяхаттану ретінде ғана түсінеміз. Туризм салыстырмалы түрде өте жас феномен, алайда оның түптамыры ежелгі заманға ұласып жатыр. Біз нарықтық шаруашылыққа туризмге қатысты халықаралық рынокта көптеген өзгерістер енген кезеңде жеттік. Туризм бүкіл әлемде экономиканың ең маңызды салаларының біріне айналды, ал тіпті кейбір дамып келе жатқан елдерде экономиканың қарқынды дамып, мемлекет тұрғындарының сапалы өмір сүруінің, және елдің мемлекеттік қаражатының негізгі көзіне айналды.
Рекреацияның негізгі ұғымдары болып бос уақыт, демалыс, рекреация және туризм саналады.
Демалыс деген түсінікпен қатар, география, социология мен қала құрылысының ғылыми жұмыстарында рекреация, рекреациялық іс-әрекет, рекреациялық процестер деген ұғымдар қолданылады. Ол тегін емес. Еңбектің сипаты, бос уақытты пайдаланудың түрі мен құрылымы мүлдем өзгерген шақта, жақсы демалыс - тынығып жатудан қалып, физиологтар көрсеткендей, ол - адамның іс-әрекет түрінің ауысып тұруы болып өзгереді. Шынында да ол көбінесе бос уақытта сауықтыруға, түсініп білуге, спорттық және мәдени көңіл көтеруге пайдаланып тұру үшін қолданылады. Мысалы: санаторияда, демалыс үйлерінде, пансионаттар мен демалыс базаларында болған кезде жиі қала сыртына қыдырып, жорыққа, экскурсия мен саяхаттарға шығып тұру жөн.
Рекреация арқылы ғана адамның бос уақытындағы іс-әрекеттің мәнін түсінуге болады. рекреация дегеніміз этиологиялық мәндердің жинағы: recreatio (латынша) - қайта қалпына келу, recreation (французша)- демалыс, көңіл көтеру, іс-әрекеттің өзгеруі.
Рекреация - бұл халықтың тұрақты жерінен тыс жердегі арнайы мамандандырылған территориядағы тәулектік, апталық және жылдық өмір циклдеріндегі, адамның бос уақытын пайдалану кезінде іске асатын сауықтыру, танымдық, спорттық және мәдени - көңіл көтеру үшін қатынастар мен құбылыстар жиынтығы.
Ұзақтығы жағынан рекреация қысқы және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Қысқа мерзімді рекреацияда демалушы өзінің тұрақты жеріне түнеуге келеді, ал ұзақ мерзімдісі кезінде адамдар өзінің тұрақты жерлерінен тыс жерде түнейді. Қысқа мерзімді рекреация территоряның табиғи зоналарымен (көлікпен немесе бір-екі сағаттық қашықтықты жаяу жүріспен) шектелсе, ал ұзақ мерзімді рекреация тек қана территориямен шектелмейді, функционалдық зонадан басталып, ғаламдық масштабқа дейін қамтылады. Ұзақ мерзімді рекреация өзінің мәні жағынан туризм сияқты терең ұғыммен сәйкес келеді.
Бос уақыттың екі негізгі функциясы бар: 1. Адамның күшін қалпына келтіру функциясы. 2. Физикалық және рухани даму функциясы. Қалпына келтіру функциясына тамақтану, ұйқы, қозғалыс жатады. Даму функциясына жататындар: сауықтыру, танымдық, қатынасу.
Пайдалану сипатын қарай рекреация күнделікті, апталық және жыл сайынғы болып бөлінеді. Күнделікті рекреацияны пайдалану күнделікті үй жұмысы және қала тұрмысымен байланысты. Апталық рекреация демалыс күндерінде, қала сыртындағы зонада жүзеге асады. Жыл сайынғы рекреация демалыс немесе каникул кездерінде болады.
Жұмыстың мақсаты: Қазақстан Республикасының рекреациялық аудандарын танып, білу және туристік рекреациялық ресурстарын тереңінен зерттеу.
Жұмыстың міндеті: Студенттерге Қазақстан Республикасындағы рекреациялық туризм жайлы толық ақпаратпен қамтамасыз ету. Рекреациялық туризмнің даму мүмкіндіктерін жеткізу.
1 Рекреацияның теориялық негіздері
1.1 Рекреация түсінігі және қызметі
Рекреация дегеніміз - адамның физикалық, психологиялық және рухани қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында адамның жалпы дене бітімін қалпына келтіру, яғни, адамның дамуы арқылы өзін қалпына келтіру процесі.
Туризмология, туралогия, турография - бұлардың бәрі туризм туралы түсініктер,яғни, туристік қызмет, туризм экономикасы туралы, туризмді ұйымдастыру және ондағы заңнамалар туралы іргелі және қолданбалы ғылымның бірегей жүйесі болып табылады. Сонымен туризмология дегеніміз- халыққа туристік қызмет көрсету туралы қолданбалы ілімнің жүйесі. Туризмология жүйесі 2деңгейді қамтиды. 1. жалпы сала, 2. туризмдегі шаруашылық іс-әрекеттерді жүргізетн компания. Туризмді ұйымдастыру және ондағы басқару туризм экономикасынан тән. Туризмология төмендегідей сипатталады:
Адамдардың құқықтары мен қажеттіліктерін жүзеге асыру сферасы ретінде.
Рекреациялық қажеттіліктерін, сұраныстарын жүзеге асыру саласы ретінде туристік индустрия формаларын қамтиды.
Ұлттық экономиканың ерекше секторы болып табылатын және әлемдегі табыс көздерінң бірден-бір қайнар көздері болып келетін адамның рекреациялық рпоцесстерін жүзеге асыру саласы болып табылады. Ал туризмологияның дамуы туризм туралы жүйелі түсніктердің пайда болуын және оның қалыптасуын құрудың жолы болып табылады.
Рекреациялық гореафияның негіздерін қалайтын түсініктер:
Бос уақыт
демалыс рекреация және туризм
Бос уақыт рекреациялық процессретдің дамуының қажетті шарты.
Бос уақыт
Жұмысқа, оқуға барып келетін уақыт
Табиғи қажеттіліктерді қанағаттандыруға кететін уақыт
Жұмыс немесе оқу қажеттіліктерін қанағаттандыруға және үй шаруашылықтарын жайғастыруға кететін уақыт .
Физикалық және интелектуалды дамуға арналған уақыт.
Рекреацилық іс-әрекеттердің, кеңістіктің, уақыттың, ұйымдастырудың негізі.Рекреациялық қызмет немесе іс-әрекет дегеніміз - бұл адамның бос уақыттағы атқаратын қызметтері және оның жиынтығы. Еңбектік күнтізбе бойынша жұмыс апталығы , яғни 5 күндіктегі бос уақыт сол күнтізбенің 4% құрайды. Сәйксінше бұл кезе туындайтын рекреациялық қажеттер тар, қысқаша сипатта тез орындалады, қанағаттануды керек ететін қажеттелектер болып табылады. Бұл қажеттіліктер : уақыт , түскің үзілістегі немесе жалпы үзілістердегі , алғашқы қажеттіліктерді қанағаттандыру , физиологиялық қажеттіліктер.
Рекреацияны атқаратын негізгі функциялары 1. танымдық функциялар.
1.сауықтыру және спортпен шұғылдану 3. емдік функциялары 4. әлеуметтік қозғалыстың функциялары 5. экономикалық қызметі.
Туризм мағынасы жағынан ұзақ мерзімді рекреациялық туризм түсінігіне сәйкес келеді. Туризм дегеніміз - бір күннен бір жылға дейінгі уақытта әр түрлі рекреациялық қажеттіліктер және мақсаттар бойынша елдің ішінде немесе басқа елге шығу арқылы табыс табу мақсатынан бөлек барлық іс-әрекеттер мен айналысатын адамның жалпы демалуы және қызметі.
Рекреацияның танымдық функциясын жүзеге асыруда қолданылатын ресурстарды төмендегідей топтастыруға болады.
1.табиғи-климаттық жағдай, табиғи пейзаждар, ауа-райының қолайлығы, табиғи ресурстар.
Мәдени-тарихи көркем, көрікті жерлер.
2.Этнографиялық көрікті орындар.
Рекреацияның емдік функциясына байланысты саяхатты жүзеге асыруды белсенді туризммен қатар табиғи ресурстар қолданылады - минералды сулар, емдік балшықтар, жағымды ауа.
Рекреациялық қажеттіліктер төмендегідей бөлінеді:
1.қоғамдық қажеттіліктер,
2.топтық қажеттіліктер,
3.жеке дара қажеттіліктер.
Рекреацияның қоғамдағы атқаратын қызметі рекреацияның қоғамдық функциясына ұласады: медикоиологиялық, әлеуметтік мәдени, экономикалық функциясы, экологиялық.
Рекреациялық іс-шаралардың типологиясы төмендегідей болып келеді:
1.қалпына келтіру тобы
2.дамушы және дамытушы топ
3.рекреациялық емдеу шараларының тобы.
Рекреациялық жобалау дегеніміз - рекреацияның талаптарын ескере отырып демалыс бағыттарын және ондағы қызмет көрсететін барлық жүйелеуді, модельдеуді айтамыз.
Excursio - сөзі латын тілінен аударғанда "серуендеу" деген мағынаны білдіреді.
Экскурсияның белгілері:
1. Уақыт бойынша ұзақтығы. Экскурсия 1 сағаттан 24 сағатқа дейін созылады.1 сағат - 45 минут академиялық болады.
2. Экскурсанттардың болуы. Экскурсанттар саны 1-70 адамға дейін.
3. Жоғарғы маманды экскурсоводтың болуы. Экскурсоводтар 4 категорияға бөлінеді: 1- категориялы экскурсоводтар 1 тақырып және 1-2 экскурсия жүргізеді. 2- категориялы экскурсоводтар 1-2 тақырып 7-8 экскурсия жүргізу керек. 3- категориялы экскурсоводтар 4 тақырып 60-70 экскурсия жүргізеді. 4- категориялы экскурсоводтар 10 тақырып және экскурсияларды жеке ұйымдастыру.
4. Экскурсия кезінде объектілерді көрсету.
5. Экскурсанттардың алдын-ала құрастырылған маршрутпен жүргізу. Экскурсия шеңберлі болу керек.
6. Экскурсиялық объектілерді көрсетудің мақсаттылығы.
7. Экскурсиялық құжаттар:1) Экскурсияның маршрутының схемасы.
2) Экскурсияның мәліметтері.
3) Эксурсоводтың портфелі.
8. Экскурсанттардың белсенділігі.
Экскурсияның функциялары:
1. Танымдылық
2. діни
3. мәдени
4. рекреациялық
5. ақпараттық
6. белсенді түрі
Экскурсияның құрылымы:
1. Кіріспе. 3-15 минут созылу керек.
2. Негізгі бөлім. Экскурсияның басты ақпараттары айтылады.
3. Қорытынды. 3-5 минут.
1.2 Рекреациялық іс-әрекет жүйелері мен циклдері.
Рекреациялық жүйе белгілі туристік жүйелерден тұратын.Туристік жерлер дегеніміз-тұрғылықты жер, қала немесе ауыл және оның құралуы туристік инфрақұрылымдар мен көлік қатынастарының ыңғайлығын қалыптасуды белгілі мекемелерге жинауды айтамыз.
Туристік жердің түрлері демелуға арналған орындар немесе танымдық түризм үшін көрікті орындар. Ал белгілі бір туристік орталар дегеніміз - бұл бөлінген жер, табиғи объект немесе халықорналасқан елді мекендер.Рекреациялық жүйеде туристік экскурсиялық қызмет көрсету үшін белгілі бір кешендер құрылады.Бұл кешендерге тамақтандыру, орналастыру орындары жатады.Туристік аудан- бұл туристерді дамытуға арналған бірнеше тарихи табиғи, мәдени және әлеуметтік экономикалық жағдайы бар аудандары айта. Туристік аудандары рекреациялық жүйеге ендіру үшін рекреациялық игерулержүзеге асырылады. Рекреациялық игеру дегеніміз- бұл әртүрлі рекреациялық шараларды өткізу үшін территорияларды дайындау процесі.Рекреациялық аудандардың сыйымдылығы дегеніміз - демалыс аймақтарының туристерді бір мезетте қабылдай алу мүмкіндігі.
Сыйымдылыққа қатысты жағдайлар төмендегідей.
территорияларды рекреациялық пайдалану түрлері.
қалалардың маңындағы демалыс аймақтары.
жаға-жайда.
көңіл көтеру аудандары.
жаяу туризм үшін соқпақ жолдар.
атпен жүретін соқпақ жол.
Рекреацияның басты себебі бойынша
рекреациялық ресурстардың пайдалану сипаты бойынша
Құқықтық статусы бша
Ұзақ мерзімі бша
Территориялық белгісі бша
Мезгілдің мерзімі бша
Ұйымдастыру сипаты бша
Жас белгісі бша
Қатысушылар саны бша
Әлеуметтік қатынастардың тығыздығы бша
Жылдамдық дәрежесі бша
Көлікті пайдалану сипаты бша
Емдеу
Климатпен
емдеу
Ұлттық, халықаралық
Қысқа, ұзақ мерзімді
Қала маңы, ішкі аудандық, халықаралық
Жыл бойы және мезгілдік
Белгіленген, өзбетінше
Балалар,ересектер үшін және аралас
Жеке және топтық
Ортадан тепкіш, ортаға тартқыш
Стационарлық,көшпелі
Автомобильдік, автобустық, авиациялық, теміржол, теңіз, өзендік, круиздік
Спорттық сауықтыру
Белгілі бағыт-тық
Танымдық
Табиғи,мәдени, тарихи ескерткіштер
1-сурет. Рекреациялық іс-әрекеттің классификациясы
Сонымен рекреациялық жүйелер дегеніміз - ол әлеуметтік география жүйесі, ол жермен оның функциялық бейнесін бүтіндей түрде кескіндеп көрсететін ең мағызды шарт - адамның рекреациялық демалуы мен еңбекке қабілеттілігін физикалық және психоэмоционалдық күш-қуатын қалпына келтіріп және оның мүмкіндіктерін кеңейте түсуін айтамыз.
Құрылымы жағынан территориялық рекреациялық жүйе бір-бірімен байланысты потенциалдық формалардан немесе плтенциалдан тұрады. Территориялық рекреациялық жүйе элементтері.
шағын жүйеге табиғи жер мәдениеті.
техникалық құрылымдар, қызмет көрсетулер.
басқару заңдары.
демалушылар тобы.
Демалушылар тобы дегеніміз - бұл жүйенің негізгі құрамдас бөлігі болып табылады және ол туристердің әлеуметтік-демографиялық, жергілікті және ұлттық ерекшеліктеріне байланысты болады. Территориялық рекреациялық жүйенің басқа әлеміне қойылатын талаптарды анықтайды. Сондай-ақ бұл элемент арқылы рекреациялық қажеттіліктердің құрылымы, мөлшері және туристік сұраныстың географиялық таңдаулары туристік ағымдардың бағыты мен мерзімдері анықталып отырады.
Техникалық құрылыстар дегеніміз- демалушылари мен қызмет көрсетушілердің тамақтануларын ұйымдастарға және оларды тасмалдауға қажетті әрекеттерді қамтамасыз етеді. Сондай-ақ бұл әлемент арнайы рекреациялық қажеттіліктерді емдеу,сауықтыру, экскурсиялық мәдени және тұрмыстық қызмет көрсетулерді қамтамасыз етеді.
1.3 Рекреациялық туристік аудандар
Қазақстан- Еуразияның кіндігінде орналасқан шығыс пен батыс дәстүрін байланыстырушы дәнекер жол. Елдің көне мәдениеті мен көрікті табиғаты әркімді де өзіне тартып тұрады. Бүгінде Қазақстан туримзнің барлық түрі бойынша, нақтырақ айтсақ, танымдық, сауықтық, этникалық, экологиялық, шипажай-сауықтыру, орнитологиялық, балалар, аңшылық тағы басқа да түрлері бойынша қызмет ете алатындай дәрежеде.
Ұлы Жiбек жолы бойында орналасқан Қазақстан көне замандардан бүкіл түркі әлеміне танылған тарихи мекен. Сол себептен бірегей табиғаты ғажайып қорықтар, емдік су көздері, археологиялық және тарихи ескерткіштер, қалалар әу бастан саяхат пен туризм көздері саналған. Қазақстандағы алғашқы туристiк ұйымдар 20 ғасырдың 20-30-жылдары пайда болды. Тарихқа қарап елімізде туризм саласы тамырының тым тереңде жатқанын байқаймыз.
Соңғы кездері әлем бойынша елімізге туристік бағыт алатын туристер саны қарқынды өсіп келеді. Бұл еліміздің жат жұрттарға таныла бастағанының белгісі. Туристердің басым көпшілігі Германия, Англия, Жапония, Корея мен Қытайдан келетіндер.
Шетелдік сарапшылар Қазақстандағы ішкі саяси тұрақтылық пен қоғамдық келісім туристік саланың дамуына оң әсерін тигізіп отыр деп баға беруде. Статистикалық көрсеткішке көз жіберсек, 2002 жылы республикада 430 туристiк ұйым мен фирма, сонымен қатар әр түрлi бюролар жұмыс iстеген. Ал, бүгінгі таңда отандық туристік фирмалар әлемнің 80-нен астам елімен серіктестік қызмет істейді. Сондай-ақ тілге тиек ететін тағы бір жайт, Қазақстан бүгінде әлемнің барлық жетекші туристік елдерімен әуе қатынасын орнатты. Алматыдан 25 фирма мен облыс орталықтарынан 5 фирма Үндістан, Түркия, Біріккен Араб Әмірліктері, Пәкістан, Оңтүстік Корея, Грекия мен Польша тағы да басқа елдерге баратын чартерлік рейстерді жүзеге асыруда.[1, 165-201]
Табиғи-рекреациялық нысандарға Солт. Қазақстан аймағындағы Көкшетау, Бурабай, Баянауыл, Ерейментау, Шығ. Қазақстан аумағындағы Зайсан, Марқакөл, қазақстандық Алтай, Оңт. Қазақстан жерiндегi Батыс, Солт. Тянь-Шань, Алтынемел таулары, Жетiсу алабы, Бат. Қазақстандағы Үстiрт, Мұғалжар, Каспий ойысы, Жайық өңiрi, Орт. Қазақстандағы Қарқаралы, Қызыларай, Бектауата, Ұлытау, т.б. табиғи нысандар жатады. Сонымен бiрге Алматы обл-ндағы ұлттық саябақтар мен қорықтардың туризмдi дамытуда маңызы зор. Оларға Iле-Алатауы ұлттық саябағы, Түрген-Шамалған өзендерi аралығындағы шатқалдар, Түрген, Есiк, Талғар, Алматы, Қаскелең, Шамалған елдi мекендерi жатады. Алтынемел, Көкшетау, Бурабай ұлттық саябақтарында туризмдi дамыту мемлекет тарапынан қолдау тауып, дамып келедi. Қазақстан аумағындағы 9 мемл. қорықта да ғыл.-экол. туризмдi дамытудың алғы шарттары қалыптасқан.
Тарихи-археологиялық ескерткiштердiң туристiк-экскурсиялық сапарлардағы орны ерекше. Археол. ескерткiштердiң кез-келген нысандары туристiк-экскурсия жұмыстарында маңызды орын алады. Соның iшiнде Жетiсудағы Сақ қорғандары, Талхиз қалашығы, Оңт. Қазақстандағы Отырар, Сайрам, Бат. Қазақстандағы Сарайшық, т.б. көне қалалардың орнына туристердiң қызығушылығы мол. Археол.-тарихи ескерткiштердiң қазiрге дейiн жеткен нысандарының iшiнде қорғандар мен мазарлардың маңызы зор. Қола дәуiр ескерткiштерiне жартастағы петроглифтердi атауға болады. Оларға әйгiлi бiрегей ғибадатханалар: Аңырақай тауының Таңбалы сайындағы, Көксу өз-ндегi Ешкiөлмес ғибадатханасы, сондай-ақ Шолақ, Кiндiктас, Баянжүрек тауларындағы тастағы суреттер жатады.
Қазақстанда шипалы су шығатын әрі емдік балшығы бар табиғаты ғажап әдемі жерлер көп. Мұндай шипалы су, емдік балшығы бар, табиғаты көрікті жерлерде емдеу-сауықтыру, демалыс үйлері салынған.
Демалыс үйлері, туристік базалар, санаторийлер орналасқан жерлерді география тілінде рекреациялық аудандар деп атайды. Рекреация - күш жинау, яғни еңбек етіп шаршаған немесе денсаулығы нашарлаған кісілердің тынығып, ем қабылдап, күш-қуатын қалпына келтіру деген сөз.
Қоғамның өндірістік идентификациясы ең алдымен адамның психофи-зикалық жүктемесінің күшейуіменен анықталынады. Ғылыми-техникалық прогресс, урбандалу процесі, экологиялық дисбаланс прессингті нығайтады. Адамның жұмыс қабілеттілігін (рекреацияны) жақсарту үшін арнайы жағдай жасау керек. Рекреация сөзінің мағынасы - дем алу, адамның күшін қалпына келтіру дегенді білдіреді.
Емдік сауықтыру туризмі туристік классификация ішінде өзіндік орны бар. Соған орай елімізде емдік сауықтыру рекреациялық ресурстарын зерттеу талдау мәселелері қолға алынуда. Адамдардың рекреациялық қызметі бірнеше аспектілерден тұрады: медико-биологиялық, әлеуметтік-мәдени, экономикалық болып. Рекреациялық қызметінің ең негізгі аспектісі медико-биологиялық болып табылады. Оның құрамында - денсаулықты жақсарту, курортологиялық емдеу қажет ететін адамдарға көмек көрсету және аурудың алдын алу.[2, 96-103]
1.ландшафты табиғи кешен - табиғи кешенді төмендегідей тұжырымдаймыз.
табиғи табиғи құбылыстардың орын алуын белгілі бір табиғи ортаның өзара байланысқан жиынтығы ретінде қарастырамыз.
-барлық компаненттер өзара байланыста бола отырып бірегей жүйені құрайтын табиғи кешен ретінде қарастыруға болады.
2. климаттық
3. өсімдіктер мен жануарлар ерекшелігі
4. су ресурстары
5. жер бедері - релифі
6. географиялық орналасуы
7. ауа-райының жағдайы
Туризмде кез келген туристік ауданға кешенді географиялық баға беріледі. Мысалы: теңіз жаға жайындағы аудандарға географиялық тұрғыдан баға беруде келесідей бағыттар ескеріледі.
-ауаның микроклиматтық ерекшеліктері
-теңізге жақын орналасқан жеріне сипаттама
-жаға жайдың өзіндік спекцификасы
-аудандағы көрікті орындар
-жаға-жайдағы қонақүйлер, мейрамханалар.
Таулы Үлбі табиғат мүйісінде орналасқан Изумурдный кешені шынымын де ғажайып демалыс орыны. Бұл орын ең алдымен өзінің сауықтыру, емдеу тәсілдерімен елге танымал. Атап айтсақ:
-Толыққанды денсаулыққа пайдалы тамақтандыру
-Парафино-озокеритотерапия
-Су процедуралары
-Фито және аромотерапия
-Массаж жасаудың әр түріФитнес-кешендер
Сонымен қатар қонақтардың арасында әсіресе емдеу-алдын-алу бағдарламалары кеңінен танымал. Олар:
Физиопроцедуралар:
УВЧ терапия
Гальванизация ж әне емдік электрофорез
Ультрадыбыстық терапия
Ингаляцияны ң әр түрі
Емдік ванналар:
Скипидарлық
Фито - ванналар
Йодобромдық
Аромованна
Пантогематогендік
Фито - терапия
Сауықтыру және жүйелік немесе диеталық ас қабылдау, көкөніс нәрлерімен емдеу
Емдік массаж
Изумрудный демалыс кешенінің әдемі табиғи орны, өзен суының сылдырлаған дауысы, орман иісі осында келгендердің барлығын да рахат сезімге бөлейді. Ал осы сезімнің барлығы да сіз қабылдап жатқан емнің дертіңізге шипа болуына ықпал етеді!
Рахман қайнарлары демалыс-сауықтыру орны
Бұл санаторий Қатон-қарағай мемлекеттік ұлттық табиғи саябағы аумағында 40 жылдан бері жүйелі түрде қызмет етіп келеді. Демалыс орны 4 елдің шекарасымен іргелес жатыр: Қазақстан, Қытай, Ресей, Моңғолия. Санаторийдің ең құндылығы ондағы емдік қасиеті бар бұлақтардың орналасуында. Ел ауызындағы аңызға сенсек бұл бұлақ суларының шипалық қасиетіне ертеде Рахман атты аңшы кісі көз жеткізіпті. Ол жаралы маралдың осы суға түсіп қалай емделіп, сауығып шыққанын өз көзімен көрген екен. Бүгінде Рахман қайнарлары өзінің емдік қасиетінің жоғарылығымен көптеген туристерді өзіне тартады. Бұлақтар мынандай сырқаттарды жазуға ықпал етед:
1. Тірек-қимыл мүшелерінің аурулары
2. Орталық жүйке жүйесі және перифирикалық жүйке жүйесі аурулары
3. Бедеулікпен қоса, гинекологиялық сырқаттар
4. Тері аурулары (псориазбен қоса)
5. Эндокрин жүйесінің аурулары
6. Жүрек-қан тамыр аурулары
7. Зәр шығару жолдары аурулары
8. Урологиялық аурулар
9. Ішек-құрылыс ауру
10. Тыныс алу жолдарының аурулары (климаттық емдеу)
Бір сөзбен айтқанда, бұл қайнарлар сіздің бойыңыздағы кез-келген сырқатқа шипа болады. Емдік процедуралардың ішінде;радон ванналар, гинекологиялық орошения, су массажы, гидроколонотерапия, марал мүйізінің қанымен емдеу, шомылдыру, балшықпен, тұзбен бұлақ суымен емдеу. [3, 10-25]
2 Қазақстандағы рекреациялық турлар
2.1 Қазақстандағы рекреациялық турлар әлеуеті
Туристік индустрия қызметтерінің сапасын арттыру және оның инфрақұрылымын дамыту мақсатында былтыр Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тапсырмасымен Туризм және спорт министрлігі елімізге бірнеше туристік орталықтар салу тұжырымдамасының жобасын әзірледі. Туризмді дамыту механизмдерінің қатарында Алматы облысындағы Қапшағай су қоймасының жағалауына Жаңа Іле, Ақмола облысындағы Щучье-Бурабай сауықтыру аумағына Бурабай, Маңғыстау облысына Кендерлі туристік орталықтарын салу қолға алынды. Туристік объектілердің құрылыс кешендері заманауи жоғары технологиялық жабдықтармен, дамыған транспорттық-коммуникациялық және инженерлік-техникалық инфрақұрылыммен салынатын болады.
Қазақстан - Біріккен Ұлттар Ұйымы жүзеге асыра бастаған Жібек жолын дамыту жөніндегі бағдарламаға қатысушы мемлекет екені анық,. Аталған бағдарлама тек туризм саласын дамытуды ғана емес, сондай-ақ Жібек жолы бойында көршілес жатқан елдердің қарым-қатынастарын да жетілдіруді көздейді. Ұлы Жібек жолының бойындағы Оң түстік Қа зақ стан облы сы Түркістан мен Отырар ау дан дары туристер қатарын арттыратын болады. Бұған сол өңірдегі Яссауи кесенесін де қосыңыз.
Ал, Қапшағай су қоймасының жағалауына демалыс орнын салу туралы бас жоспардың жобасы 2005 жылы жасалған. Соған сәйкес, Қапшағай қаласының оң жақ беткейіне жалпы аумағы 11 000 гектар жерге Жаңа Іле атты туристік орталық салынады. Құрылысы биыл басталған орталық 2012 жылға дейін салынып бітуге тиіс. Бұл жоба бойынша қазір бізде ең ірі деген бірнеше инвесторлармен байланыс бар,- деді Туризм және спорт вице-министрі Қайырбек Өскенбаев биыл сәуір айында өткен шағын және орта бизнес мәселелеріне арналған интернет-конференцияда.
Ал, Ақмола облысындағы Щучье-Борабайға салынатын Бурабай инфрақұрылысыны дамытудың бас жоспары мақұлданып, мұнда қазір құрылыс жұмыстары жалғасуда. Осы мақсатта Астана - Щучинск аралығындағы тас жолдар заман талабына сай қайта жөнделіп жатыр. Жүз миллиардтан астам қаржы жұмсалатын жолдың ұзындығы 224 шаршы шақырым. Ал, Маңғыстау облысына Ақтау-Сити жобаның инфрақұрылымы мен инженерлік байланыс нысандарын салу жұмыстары былтыр басталған. Бұл мақсатқа инвесторлар қазірдің өзінде 300 млн. АҚШ доллары көлемінде қаржы бөліп отыр. Осы өңірде "Кеңдірлі" де ма лыс аймағын дамыту мәселесі де басты назарда.[4, 78-83]
Сырттан келетін туристердің саны да біршама артқан. Алайда бұл көрсеткіш көңіл көншітерлік емес.Ашығын айту керек, Қазақстандағы туристік бизнестің негізгі табысын бүгінгі күнге дейін сыртқы туризм құрап келді. Сыртқы туризм жекелеген компаниялар үшін ғана тиімді саналады. Мемлекет қалтасына пайда түсіру үшін сырттан келетін саяхатшылардың саны артып, елдегі халықтың ішкі туризмін дамыту керек, - дейді Мартин Вебер мырза.
Бүгінде елімізде 876 туристік компания тіркеліп, әлемнің 90 елімен байланысын орнатқан. Осылардың тек 25 пайыздайы ғана елге тікелей туристер тартумен айналысады екен. Әзірге сырттан келетін саяхатшылардың үлесі елдегі туризм нарығында шешуші рөлге шыға алмай отыр. Мұны есепке алған ел үкіметі сырттан келетін туристерді арттыру мен ішкі туризмді дамыту үшін осы мақсатта жұмыс істейтін туроператорларды салықтан босатып, еркін әрі жағымды орта қалыптастырып берген. Бірақ әлі де оң нәтиже жоқ.Қазақстанның Туризм және спорт агенттігі бүкіләлемдік туризм ұйымымен бірлесіп, сыртқы және ішкі туризмді дамытудың тиімді бағыттарын айқындап, соның бірі ретінде экологиялық туризмді атаған болатын. Туризмнің осы түріне қатысты елдегі мүмкіндігі жоғары аймақтар белгіленіп, Жібек жолы атауына ие болған бағыт - Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан және Ақмола облыстарын қамтыды. Дәл қазір Алматы аймағында 2004-2010 жылға арналған туризмді дамыту бағдарламасы аясындағы шаруалар аяқталуға жақын қалған. Экотуризмнің дамуына бұл аймақта үлкен табиғи қор бар. Мысалға, Көлсай көлі, Іле өзені, Шарын каньоны, Іле Алатауы, Алтын Емел ұлттық паркі секілді айрықша жұмақ мекендер шетелдегі кез келген танымал табиғат комплекстерімен тайталаса алады.Көптеген сарапшылар Қазақстанның өз мүмкіндігін толық пайдаға асыра алмай отырғандығын сенімді түрде айтып жүр. Туризмнің дамуы бірінші кезекте саяхаттауға ыңғайлы жерлердің пайда болуына қатысты. Себебі әлемдегі дәстүрлі саяхат орындары бүгінде өзінің маңыздылығын жоя бастаған. Осы тұрғыдан алғанда Қазақстанның мол мүмкіндігі бар деп есептеледі және әлемдік туризм нарығының биігіне көтерілуі мүмкін.
Туризмнің экономикаға үш түрлі әсері бар
1. Шетелден тікелей қаржы құйылады.
2. Экономикадағы төлем балансы мен экспорттық саудаға жағымды әсер етеді.
3. Халықтың жұмыспен қамтылуына септігі тиеді.
Туризм тікелей және жанамалы түрде экономиканың 32 саласы мен елдің инфрақұрылымының дамуына тигізетін әсері мол. Қазір әлемдік туризм өзінің ең бір сәтті кезеңін бастан өткеріп жатқан жоқ. Бұған бірінші кезекте елдердегі саяси тұрақсыздық пен терроризм, сепаратизм секілді жағымсыз әрекеттер әсер етуде. Алайда бұл құлдырауларды сарапшылар уақытша құбылыс деп қарастырған жөн дейді.Ал демалу аймағын таңдау кезінде мүмкіндігінше елден тысқары жерге шығуды жоспарлайды. Себебі халықтың көпшілігі Қазақстанның қай жерінде толыққанды демалатын орындар барын білмейді немесе қызмет көрсету саласының мүлдем төмендігінен солай жасайды-ау деп ойлаймын. Бір жағынан демалыс бағасының шетелдегідей қымбатқа түсетінін білетіндер одан да сол теңіз жағалауы бар елдерге қыдырғанды дұрыс санайды.
Туризм болашақта Қазақстандағы табысы мол индустриялы салалардың ішінде үшінші орынға шығуы мүмкін. Сарапшылардың пікірінше, бүгінгі таңда Қазақстанда қажетті инфрақұрылымның болмауы - елдегі туризмнің дамымауының негізгі себепкері болып отыр. Десек те, соңғы жылдары бұл бағытта едәуір жұмыстар жасалғанын мойындауымыз керек. Бірақ туризмнің дамуы қомақты инвестицияның тартылуына да байланысты. Қазақстан туризм Меккесіне, расында да, айналуы мүмкін бе? Аман болсақ, уақыт өзі көрсетер.
4.2 Қазақстанда рекреациялық турларды жоспарлау
Соңғы кездерде территорияның рекреациялық сыйымдылығы өзекті мәселеге айналып бара жатыр. Бұл халықтың толық демалуын қамтамасыз етумен және рекреация зоналарында табиғатты қорғаумен байланысты. Территорияның рекреациялық сыйымдылығы дегеніміз - осы территорияда біруақытта бола алатын, табиғаттың тұрақты бірқалыптылығын бұзбайтын және демалу жағдайларын нашарлатпайтын, жоғары мүмкіндіктегі рекреанттар саны. Рекреациялық потенциял табиғаттың, мәдени-тарихи және әлеуметтік-экономикалық бағалы байлықтың жиыны,рекреациялық демалыс пен рекреациялық туризмді ұйымдастырғанда алғышарттар туғызады.
Рекреациялық турды жоспарлау кезінде келесідей стандарттар қолданылуы керек.[5, 16-19]
Территорияны рекреациялық пайдаланудың түрлері
Бір туристке бөлінетін жердің көлемі, м2
Қала маңындағы демалыс зонасы, ойын алаңдары
Жағажайлар
Көңіл көтеру алаңы
Жаяу туризм үшін соқпақ жол
Атпен жүретін соқпақ жол
80
18,5
100
80
80
2-кесте Рекреациялық турды жоспарлау кезінде қолданылатын стандарттар.
Рекреациялық турларды жоспарлау кезінде әрбір туристтің қажеттілігін қанағаттандыруға арналған шаралар ұйымдастырылуы қажет. Рекреациялық шаралар деп рекреациялық іс-әрекеттің түрлерін іске асырудың тәсілдерін айтамыз. Шаралар жинағының ішінен мына рекреациялық шараларды бөліп қарауға болады; суға шомылу, жаяу қыдыруға, саңырауқұлақтар мен жеміс-жидектер жинау, ескерткіштер мен мұражайларды аралап көру және т.с.с. рекреациялық шараларды екі топқа бөлуге болады,олар негізгі төрт шараның басын қосады.
Жаңа әлемдегі жаңарған Қазақстан үшін экономиканы әртараптандыру және шикізаттық емес секторды дамыту негізгі бағыттардың қатарына еніп отыр. Әлемдік тәжірибеге көз салсақ, көмірсутегінің қаржысына ғана сүйенумен алысқа бара алмасымыз мәлім. Ел табысының негізгі бөлігін шикізаттық емес саладан табуды мақсат еткен Қазақ елінің алдында алынбаған талай асу бар. Көптеген салалар Мемлекеттің қолдауы болмай, даму жолына түсе алмақ емес. Елбасы биылғы Жолдауында бұл туралы Үкіметке нақты тапсырмалар жүктеді. Яғни, Қазақстан ендігі он жылдықта өндіру саясатын түбегейлі өңдеуші бағытқа бұрғаны жөн. Бұл ретте туризмнің алар орны ерекше. Әлемде жер көлемі жөнінен алғашқы ондыққа енетін Қазақстанда туризмнің танымдық, тарихи-мәдени, экологиялық-сауықтыру бағыттарын, тіпті спорттық түрін дамытудың мол мүмкіншіліктері бар. Оған қоса ежелгі сауда-саттық жолы мен өркениеттің байланыстырушысы болған ортағасырлық Ұлы Жібек жолының бірнеше негізгі салаларының ел аумағынан өткенін қосыңыз. Қазір елімізге келген саяхатшыларға 700-ден астам туристік бағыттар бойынша қызмет көрсету ұсынылады екен. Алайда, туризм саласының мамандары кең байтақ Қазақстан үшін бұл төмен көрсеткіш,- дегенді алға тартады.
Бұл ретте Туризм және спорт министрлігінің алдында Қазақстанды 2010 жылға дейін Орталық Азияның туристік орталығына айналдыру міндеті тұр. Өткен жылы елімізге келген саяхатшылардың саны алдыңғы жылдармен салыстырғанда, 30 пайызға артып, ел бюджетіне 35 миллиард теңге табыс түскен.Еліміздің туризмді дамытуда көне қалалар мен қорғандар, табиғи сұлулық пен мәдени құнды ескеркіштердің мол қоры бұл көрсеткішті бірнеше есе артыруға мүмкіндік береді. Туризм ел экономикасында қолға алынған жетілік кластердің санатында.
Қалпына келтірілген топ
Даму тобы
Рекреациялық емдеу шаралары
Рекреациялық сауықтыру шаралары
Рекреациялық спорт шаралары
Рекреациялық танымдық шаралары
Қатаң түрде анықтау әдісі бойынша санитарлық - курорттық емдеу шарасы; бальнеологиялық (минералды сумен), батпақпен емдеу
Таза ауада жүру және мөлшерлі физикалық салмақпен қыдыру, суға жүзу, әр түрлі ойындар, саңырауқұлақ және бүлдірген теру, күн мен ауа ваннасы, пассивті тынығу және т.б
Адамның күш-куатын өсіру шарасы (спорттық ойындар, маторлы су спорты, шаңғы спорты, ұзақ уақытқа сапарға шығу, тау шыңдарына шығу және т.б)
Адамды рухани дамыту шарасы (мәдени және табиғи ескерткіштерді көру, мұражайларға бару, табиғи және қоғамдық құбылыстармен танысу және т.б)
3-кесте Рекреациялық шаралардың типологиясы
Рекреациялық емдеу шаралары - бұл арнайы шаралар жүйесі, санаторлық-курорттық емдеу әдістерімен қатаң анықталады; климатпен емдеу, бальнеологиялық емдеу, батпақпен емдеу және т.б. Рекреациялық-сауықтыру шараларының түрі әр түрлі болып келеді. Бұған кіретіндер:қыдыру, суға шомылу, күн мен ауа ванналарын алу, ойындар ұйымдастыру, жай демалыс, саңырауқұлақтарды жинау, табиғат тамашалу және т.б
Экономикалық аудан және ел деңгейінде рекреациялық сыйымдылқ деген түсінік оптимальды рекреациялық ағымның экономикалық даму деңгейін , халықтың өмірінің деңгейіне, еңбек ресуртарын демалыс пен туризм сферасына тарту мүмкіндіктеріне тәуелділігін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Т.РЫСҚҰЛОВ атындағы ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Басқару факультеті
Маркетинг және коммерция кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Туристік бизнесті ұйымдастыру және жоспарлау пәні бойынша
Тақырыбы: Рекреациялық туризмді жоспарлау және ұйымдастыру
Орындаған: Туризм мамандығының
3 курс студенті (303 топ) Ажахметова А
Тексерген: оқытушы Нұрахова Б.Ж.
Алматы 2010 жыл
Мазмұны
беттері
Кіріспе
Рекреацияның теориялық негіздері
Рекреация түсінігі және қызметі 5
Рекреациялық іс-әрекет жүйелері мен циклдері 7
Рекреациялық туристік аудандар 9
Қазақстандағы рекреациялық турлар
Қазақстандағы рекреациялық турлар әлеуеті 11
Қазақстанда рекреациялық турларды жоспарлау 12
Қазақстандағы рекреацияларды ұйымдастыру және жоспарлау 14 3 Қазақстандағы рекреациялық туризмнің даму келешегі
Қазақстандағы рекреациялық аудандарды мемлекеттік реттеу 16
Қазақстанда рекреациялық турларды ұйымдастыру және дамыту бағыттары 18
Рекрияциялық география, қоғамдық географиялық ғылымның жаңа саласы 20
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Туризм болашақта Қазақстандағы табысы мол индустриялы салалардың ішінде үшінші орынға шығуы мүмкін. Сарапшылардың пікірінше, бүгінгі таңда Қазақстанда қажетті инфрақұрылымның болмауы - елдегі туризмнің дамымауының негізгі себепкері болып отыр. Десек те, соңғы жылдары бұл бағытта едәуір жұмыстар жасалғанын мойындауымыз керек. Бірақ туризмнің дамуы қомақты инвестицияның тартылуына да байланысты.
Туризм - әр адамға белгілі құбылыс. Барлық заман кезеңдерінде біздің ғаламшарымыз - жер бетін көптеген саяхаттанушылар мен алғашқы ашушылар кесіп өткен. Алайда туризм адамдардың арнайы бір қызмет түрі ретінде қазіргі заманда ғана қалыптаса бастаған. Біздің әрқайсымыз туризмді бір географиялық сала ретінде қарастырмаймыз, өйткені біз басқа жақтарға сапар шегіп немесе өз жұмыс демалысымызды тұрған жерден алыста өткізуді саяхаттану ретінде ғана түсінеміз. Туризм салыстырмалы түрде өте жас феномен, алайда оның түптамыры ежелгі заманға ұласып жатыр. Біз нарықтық шаруашылыққа туризмге қатысты халықаралық рынокта көптеген өзгерістер енген кезеңде жеттік. Туризм бүкіл әлемде экономиканың ең маңызды салаларының біріне айналды, ал тіпті кейбір дамып келе жатқан елдерде экономиканың қарқынды дамып, мемлекет тұрғындарының сапалы өмір сүруінің, және елдің мемлекеттік қаражатының негізгі көзіне айналды.
Рекреацияның негізгі ұғымдары болып бос уақыт, демалыс, рекреация және туризм саналады.
Демалыс деген түсінікпен қатар, география, социология мен қала құрылысының ғылыми жұмыстарында рекреация, рекреациялық іс-әрекет, рекреациялық процестер деген ұғымдар қолданылады. Ол тегін емес. Еңбектің сипаты, бос уақытты пайдаланудың түрі мен құрылымы мүлдем өзгерген шақта, жақсы демалыс - тынығып жатудан қалып, физиологтар көрсеткендей, ол - адамның іс-әрекет түрінің ауысып тұруы болып өзгереді. Шынында да ол көбінесе бос уақытта сауықтыруға, түсініп білуге, спорттық және мәдени көңіл көтеруге пайдаланып тұру үшін қолданылады. Мысалы: санаторияда, демалыс үйлерінде, пансионаттар мен демалыс базаларында болған кезде жиі қала сыртына қыдырып, жорыққа, экскурсия мен саяхаттарға шығып тұру жөн.
Рекреация арқылы ғана адамның бос уақытындағы іс-әрекеттің мәнін түсінуге болады. рекреация дегеніміз этиологиялық мәндердің жинағы: recreatio (латынша) - қайта қалпына келу, recreation (французша)- демалыс, көңіл көтеру, іс-әрекеттің өзгеруі.
Рекреация - бұл халықтың тұрақты жерінен тыс жердегі арнайы мамандандырылған территориядағы тәулектік, апталық және жылдық өмір циклдеріндегі, адамның бос уақытын пайдалану кезінде іске асатын сауықтыру, танымдық, спорттық және мәдени - көңіл көтеру үшін қатынастар мен құбылыстар жиынтығы.
Ұзақтығы жағынан рекреация қысқы және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Қысқа мерзімді рекреацияда демалушы өзінің тұрақты жеріне түнеуге келеді, ал ұзақ мерзімдісі кезінде адамдар өзінің тұрақты жерлерінен тыс жерде түнейді. Қысқа мерзімді рекреация территоряның табиғи зоналарымен (көлікпен немесе бір-екі сағаттық қашықтықты жаяу жүріспен) шектелсе, ал ұзақ мерзімді рекреация тек қана территориямен шектелмейді, функционалдық зонадан басталып, ғаламдық масштабқа дейін қамтылады. Ұзақ мерзімді рекреация өзінің мәні жағынан туризм сияқты терең ұғыммен сәйкес келеді.
Бос уақыттың екі негізгі функциясы бар: 1. Адамның күшін қалпына келтіру функциясы. 2. Физикалық және рухани даму функциясы. Қалпына келтіру функциясына тамақтану, ұйқы, қозғалыс жатады. Даму функциясына жататындар: сауықтыру, танымдық, қатынасу.
Пайдалану сипатын қарай рекреация күнделікті, апталық және жыл сайынғы болып бөлінеді. Күнделікті рекреацияны пайдалану күнделікті үй жұмысы және қала тұрмысымен байланысты. Апталық рекреация демалыс күндерінде, қала сыртындағы зонада жүзеге асады. Жыл сайынғы рекреация демалыс немесе каникул кездерінде болады.
Жұмыстың мақсаты: Қазақстан Республикасының рекреациялық аудандарын танып, білу және туристік рекреациялық ресурстарын тереңінен зерттеу.
Жұмыстың міндеті: Студенттерге Қазақстан Республикасындағы рекреациялық туризм жайлы толық ақпаратпен қамтамасыз ету. Рекреациялық туризмнің даму мүмкіндіктерін жеткізу.
1 Рекреацияның теориялық негіздері
1.1 Рекреация түсінігі және қызметі
Рекреация дегеніміз - адамның физикалық, психологиялық және рухани қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында адамның жалпы дене бітімін қалпына келтіру, яғни, адамның дамуы арқылы өзін қалпына келтіру процесі.
Туризмология, туралогия, турография - бұлардың бәрі туризм туралы түсініктер,яғни, туристік қызмет, туризм экономикасы туралы, туризмді ұйымдастыру және ондағы заңнамалар туралы іргелі және қолданбалы ғылымның бірегей жүйесі болып табылады. Сонымен туризмология дегеніміз- халыққа туристік қызмет көрсету туралы қолданбалы ілімнің жүйесі. Туризмология жүйесі 2деңгейді қамтиды. 1. жалпы сала, 2. туризмдегі шаруашылық іс-әрекеттерді жүргізетн компания. Туризмді ұйымдастыру және ондағы басқару туризм экономикасынан тән. Туризмология төмендегідей сипатталады:
Адамдардың құқықтары мен қажеттіліктерін жүзеге асыру сферасы ретінде.
Рекреациялық қажеттіліктерін, сұраныстарын жүзеге асыру саласы ретінде туристік индустрия формаларын қамтиды.
Ұлттық экономиканың ерекше секторы болып табылатын және әлемдегі табыс көздерінң бірден-бір қайнар көздері болып келетін адамның рекреациялық рпоцесстерін жүзеге асыру саласы болып табылады. Ал туризмологияның дамуы туризм туралы жүйелі түсніктердің пайда болуын және оның қалыптасуын құрудың жолы болып табылады.
Рекреациялық гореафияның негіздерін қалайтын түсініктер:
Бос уақыт
демалыс рекреация және туризм
Бос уақыт рекреациялық процессретдің дамуының қажетті шарты.
Бос уақыт
Жұмысқа, оқуға барып келетін уақыт
Табиғи қажеттіліктерді қанағаттандыруға кететін уақыт
Жұмыс немесе оқу қажеттіліктерін қанағаттандыруға және үй шаруашылықтарын жайғастыруға кететін уақыт .
Физикалық және интелектуалды дамуға арналған уақыт.
Рекреацилық іс-әрекеттердің, кеңістіктің, уақыттың, ұйымдастырудың негізі.Рекреациялық қызмет немесе іс-әрекет дегеніміз - бұл адамның бос уақыттағы атқаратын қызметтері және оның жиынтығы. Еңбектік күнтізбе бойынша жұмыс апталығы , яғни 5 күндіктегі бос уақыт сол күнтізбенің 4% құрайды. Сәйксінше бұл кезе туындайтын рекреациялық қажеттер тар, қысқаша сипатта тез орындалады, қанағаттануды керек ететін қажеттелектер болып табылады. Бұл қажеттіліктер : уақыт , түскің үзілістегі немесе жалпы үзілістердегі , алғашқы қажеттіліктерді қанағаттандыру , физиологиялық қажеттіліктер.
Рекреацияны атқаратын негізгі функциялары 1. танымдық функциялар.
1.сауықтыру және спортпен шұғылдану 3. емдік функциялары 4. әлеуметтік қозғалыстың функциялары 5. экономикалық қызметі.
Туризм мағынасы жағынан ұзақ мерзімді рекреациялық туризм түсінігіне сәйкес келеді. Туризм дегеніміз - бір күннен бір жылға дейінгі уақытта әр түрлі рекреациялық қажеттіліктер және мақсаттар бойынша елдің ішінде немесе басқа елге шығу арқылы табыс табу мақсатынан бөлек барлық іс-әрекеттер мен айналысатын адамның жалпы демалуы және қызметі.
Рекреацияның танымдық функциясын жүзеге асыруда қолданылатын ресурстарды төмендегідей топтастыруға болады.
1.табиғи-климаттық жағдай, табиғи пейзаждар, ауа-райының қолайлығы, табиғи ресурстар.
Мәдени-тарихи көркем, көрікті жерлер.
2.Этнографиялық көрікті орындар.
Рекреацияның емдік функциясына байланысты саяхатты жүзеге асыруды белсенді туризммен қатар табиғи ресурстар қолданылады - минералды сулар, емдік балшықтар, жағымды ауа.
Рекреациялық қажеттіліктер төмендегідей бөлінеді:
1.қоғамдық қажеттіліктер,
2.топтық қажеттіліктер,
3.жеке дара қажеттіліктер.
Рекреацияның қоғамдағы атқаратын қызметі рекреацияның қоғамдық функциясына ұласады: медикоиологиялық, әлеуметтік мәдени, экономикалық функциясы, экологиялық.
Рекреациялық іс-шаралардың типологиясы төмендегідей болып келеді:
1.қалпына келтіру тобы
2.дамушы және дамытушы топ
3.рекреациялық емдеу шараларының тобы.
Рекреациялық жобалау дегеніміз - рекреацияның талаптарын ескере отырып демалыс бағыттарын және ондағы қызмет көрсететін барлық жүйелеуді, модельдеуді айтамыз.
Excursio - сөзі латын тілінен аударғанда "серуендеу" деген мағынаны білдіреді.
Экскурсияның белгілері:
1. Уақыт бойынша ұзақтығы. Экскурсия 1 сағаттан 24 сағатқа дейін созылады.1 сағат - 45 минут академиялық болады.
2. Экскурсанттардың болуы. Экскурсанттар саны 1-70 адамға дейін.
3. Жоғарғы маманды экскурсоводтың болуы. Экскурсоводтар 4 категорияға бөлінеді: 1- категориялы экскурсоводтар 1 тақырып және 1-2 экскурсия жүргізеді. 2- категориялы экскурсоводтар 1-2 тақырып 7-8 экскурсия жүргізу керек. 3- категориялы экскурсоводтар 4 тақырып 60-70 экскурсия жүргізеді. 4- категориялы экскурсоводтар 10 тақырып және экскурсияларды жеке ұйымдастыру.
4. Экскурсия кезінде объектілерді көрсету.
5. Экскурсанттардың алдын-ала құрастырылған маршрутпен жүргізу. Экскурсия шеңберлі болу керек.
6. Экскурсиялық объектілерді көрсетудің мақсаттылығы.
7. Экскурсиялық құжаттар:1) Экскурсияның маршрутының схемасы.
2) Экскурсияның мәліметтері.
3) Эксурсоводтың портфелі.
8. Экскурсанттардың белсенділігі.
Экскурсияның функциялары:
1. Танымдылық
2. діни
3. мәдени
4. рекреациялық
5. ақпараттық
6. белсенді түрі
Экскурсияның құрылымы:
1. Кіріспе. 3-15 минут созылу керек.
2. Негізгі бөлім. Экскурсияның басты ақпараттары айтылады.
3. Қорытынды. 3-5 минут.
1.2 Рекреациялық іс-әрекет жүйелері мен циклдері.
Рекреациялық жүйе белгілі туристік жүйелерден тұратын.Туристік жерлер дегеніміз-тұрғылықты жер, қала немесе ауыл және оның құралуы туристік инфрақұрылымдар мен көлік қатынастарының ыңғайлығын қалыптасуды белгілі мекемелерге жинауды айтамыз.
Туристік жердің түрлері демелуға арналған орындар немесе танымдық түризм үшін көрікті орындар. Ал белгілі бір туристік орталар дегеніміз - бұл бөлінген жер, табиғи объект немесе халықорналасқан елді мекендер.Рекреациялық жүйеде туристік экскурсиялық қызмет көрсету үшін белгілі бір кешендер құрылады.Бұл кешендерге тамақтандыру, орналастыру орындары жатады.Туристік аудан- бұл туристерді дамытуға арналған бірнеше тарихи табиғи, мәдени және әлеуметтік экономикалық жағдайы бар аудандары айта. Туристік аудандары рекреациялық жүйеге ендіру үшін рекреациялық игерулержүзеге асырылады. Рекреациялық игеру дегеніміз- бұл әртүрлі рекреациялық шараларды өткізу үшін территорияларды дайындау процесі.Рекреациялық аудандардың сыйымдылығы дегеніміз - демалыс аймақтарының туристерді бір мезетте қабылдай алу мүмкіндігі.
Сыйымдылыққа қатысты жағдайлар төмендегідей.
территорияларды рекреациялық пайдалану түрлері.
қалалардың маңындағы демалыс аймақтары.
жаға-жайда.
көңіл көтеру аудандары.
жаяу туризм үшін соқпақ жолдар.
атпен жүретін соқпақ жол.
Рекреацияның басты себебі бойынша
рекреациялық ресурстардың пайдалану сипаты бойынша
Құқықтық статусы бша
Ұзақ мерзімі бша
Территориялық белгісі бша
Мезгілдің мерзімі бша
Ұйымдастыру сипаты бша
Жас белгісі бша
Қатысушылар саны бша
Әлеуметтік қатынастардың тығыздығы бша
Жылдамдық дәрежесі бша
Көлікті пайдалану сипаты бша
Емдеу
Климатпен
емдеу
Ұлттық, халықаралық
Қысқа, ұзақ мерзімді
Қала маңы, ішкі аудандық, халықаралық
Жыл бойы және мезгілдік
Белгіленген, өзбетінше
Балалар,ересектер үшін және аралас
Жеке және топтық
Ортадан тепкіш, ортаға тартқыш
Стационарлық,көшпелі
Автомобильдік, автобустық, авиациялық, теміржол, теңіз, өзендік, круиздік
Спорттық сауықтыру
Белгілі бағыт-тық
Танымдық
Табиғи,мәдени, тарихи ескерткіштер
1-сурет. Рекреациялық іс-әрекеттің классификациясы
Сонымен рекреациялық жүйелер дегеніміз - ол әлеуметтік география жүйесі, ол жермен оның функциялық бейнесін бүтіндей түрде кескіндеп көрсететін ең мағызды шарт - адамның рекреациялық демалуы мен еңбекке қабілеттілігін физикалық және психоэмоционалдық күш-қуатын қалпына келтіріп және оның мүмкіндіктерін кеңейте түсуін айтамыз.
Құрылымы жағынан территориялық рекреациялық жүйе бір-бірімен байланысты потенциалдық формалардан немесе плтенциалдан тұрады. Территориялық рекреациялық жүйе элементтері.
шағын жүйеге табиғи жер мәдениеті.
техникалық құрылымдар, қызмет көрсетулер.
басқару заңдары.
демалушылар тобы.
Демалушылар тобы дегеніміз - бұл жүйенің негізгі құрамдас бөлігі болып табылады және ол туристердің әлеуметтік-демографиялық, жергілікті және ұлттық ерекшеліктеріне байланысты болады. Территориялық рекреациялық жүйенің басқа әлеміне қойылатын талаптарды анықтайды. Сондай-ақ бұл элемент арқылы рекреациялық қажеттіліктердің құрылымы, мөлшері және туристік сұраныстың географиялық таңдаулары туристік ағымдардың бағыты мен мерзімдері анықталып отырады.
Техникалық құрылыстар дегеніміз- демалушылари мен қызмет көрсетушілердің тамақтануларын ұйымдастарға және оларды тасмалдауға қажетті әрекеттерді қамтамасыз етеді. Сондай-ақ бұл әлемент арнайы рекреациялық қажеттіліктерді емдеу,сауықтыру, экскурсиялық мәдени және тұрмыстық қызмет көрсетулерді қамтамасыз етеді.
1.3 Рекреациялық туристік аудандар
Қазақстан- Еуразияның кіндігінде орналасқан шығыс пен батыс дәстүрін байланыстырушы дәнекер жол. Елдің көне мәдениеті мен көрікті табиғаты әркімді де өзіне тартып тұрады. Бүгінде Қазақстан туримзнің барлық түрі бойынша, нақтырақ айтсақ, танымдық, сауықтық, этникалық, экологиялық, шипажай-сауықтыру, орнитологиялық, балалар, аңшылық тағы басқа да түрлері бойынша қызмет ете алатындай дәрежеде.
Ұлы Жiбек жолы бойында орналасқан Қазақстан көне замандардан бүкіл түркі әлеміне танылған тарихи мекен. Сол себептен бірегей табиғаты ғажайып қорықтар, емдік су көздері, археологиялық және тарихи ескерткіштер, қалалар әу бастан саяхат пен туризм көздері саналған. Қазақстандағы алғашқы туристiк ұйымдар 20 ғасырдың 20-30-жылдары пайда болды. Тарихқа қарап елімізде туризм саласы тамырының тым тереңде жатқанын байқаймыз.
Соңғы кездері әлем бойынша елімізге туристік бағыт алатын туристер саны қарқынды өсіп келеді. Бұл еліміздің жат жұрттарға таныла бастағанының белгісі. Туристердің басым көпшілігі Германия, Англия, Жапония, Корея мен Қытайдан келетіндер.
Шетелдік сарапшылар Қазақстандағы ішкі саяси тұрақтылық пен қоғамдық келісім туристік саланың дамуына оң әсерін тигізіп отыр деп баға беруде. Статистикалық көрсеткішке көз жіберсек, 2002 жылы республикада 430 туристiк ұйым мен фирма, сонымен қатар әр түрлi бюролар жұмыс iстеген. Ал, бүгінгі таңда отандық туристік фирмалар әлемнің 80-нен астам елімен серіктестік қызмет істейді. Сондай-ақ тілге тиек ететін тағы бір жайт, Қазақстан бүгінде әлемнің барлық жетекші туристік елдерімен әуе қатынасын орнатты. Алматыдан 25 фирма мен облыс орталықтарынан 5 фирма Үндістан, Түркия, Біріккен Араб Әмірліктері, Пәкістан, Оңтүстік Корея, Грекия мен Польша тағы да басқа елдерге баратын чартерлік рейстерді жүзеге асыруда.[1, 165-201]
Табиғи-рекреациялық нысандарға Солт. Қазақстан аймағындағы Көкшетау, Бурабай, Баянауыл, Ерейментау, Шығ. Қазақстан аумағындағы Зайсан, Марқакөл, қазақстандық Алтай, Оңт. Қазақстан жерiндегi Батыс, Солт. Тянь-Шань, Алтынемел таулары, Жетiсу алабы, Бат. Қазақстандағы Үстiрт, Мұғалжар, Каспий ойысы, Жайық өңiрi, Орт. Қазақстандағы Қарқаралы, Қызыларай, Бектауата, Ұлытау, т.б. табиғи нысандар жатады. Сонымен бiрге Алматы обл-ндағы ұлттық саябақтар мен қорықтардың туризмдi дамытуда маңызы зор. Оларға Iле-Алатауы ұлттық саябағы, Түрген-Шамалған өзендерi аралығындағы шатқалдар, Түрген, Есiк, Талғар, Алматы, Қаскелең, Шамалған елдi мекендерi жатады. Алтынемел, Көкшетау, Бурабай ұлттық саябақтарында туризмдi дамыту мемлекет тарапынан қолдау тауып, дамып келедi. Қазақстан аумағындағы 9 мемл. қорықта да ғыл.-экол. туризмдi дамытудың алғы шарттары қалыптасқан.
Тарихи-археологиялық ескерткiштердiң туристiк-экскурсиялық сапарлардағы орны ерекше. Археол. ескерткiштердiң кез-келген нысандары туристiк-экскурсия жұмыстарында маңызды орын алады. Соның iшiнде Жетiсудағы Сақ қорғандары, Талхиз қалашығы, Оңт. Қазақстандағы Отырар, Сайрам, Бат. Қазақстандағы Сарайшық, т.б. көне қалалардың орнына туристердiң қызығушылығы мол. Археол.-тарихи ескерткiштердiң қазiрге дейiн жеткен нысандарының iшiнде қорғандар мен мазарлардың маңызы зор. Қола дәуiр ескерткiштерiне жартастағы петроглифтердi атауға болады. Оларға әйгiлi бiрегей ғибадатханалар: Аңырақай тауының Таңбалы сайындағы, Көксу өз-ндегi Ешкiөлмес ғибадатханасы, сондай-ақ Шолақ, Кiндiктас, Баянжүрек тауларындағы тастағы суреттер жатады.
Қазақстанда шипалы су шығатын әрі емдік балшығы бар табиғаты ғажап әдемі жерлер көп. Мұндай шипалы су, емдік балшығы бар, табиғаты көрікті жерлерде емдеу-сауықтыру, демалыс үйлері салынған.
Демалыс үйлері, туристік базалар, санаторийлер орналасқан жерлерді география тілінде рекреациялық аудандар деп атайды. Рекреация - күш жинау, яғни еңбек етіп шаршаған немесе денсаулығы нашарлаған кісілердің тынығып, ем қабылдап, күш-қуатын қалпына келтіру деген сөз.
Қоғамның өндірістік идентификациясы ең алдымен адамның психофи-зикалық жүктемесінің күшейуіменен анықталынады. Ғылыми-техникалық прогресс, урбандалу процесі, экологиялық дисбаланс прессингті нығайтады. Адамның жұмыс қабілеттілігін (рекреацияны) жақсарту үшін арнайы жағдай жасау керек. Рекреация сөзінің мағынасы - дем алу, адамның күшін қалпына келтіру дегенді білдіреді.
Емдік сауықтыру туризмі туристік классификация ішінде өзіндік орны бар. Соған орай елімізде емдік сауықтыру рекреациялық ресурстарын зерттеу талдау мәселелері қолға алынуда. Адамдардың рекреациялық қызметі бірнеше аспектілерден тұрады: медико-биологиялық, әлеуметтік-мәдени, экономикалық болып. Рекреациялық қызметінің ең негізгі аспектісі медико-биологиялық болып табылады. Оның құрамында - денсаулықты жақсарту, курортологиялық емдеу қажет ететін адамдарға көмек көрсету және аурудың алдын алу.[2, 96-103]
1.ландшафты табиғи кешен - табиғи кешенді төмендегідей тұжырымдаймыз.
табиғи табиғи құбылыстардың орын алуын белгілі бір табиғи ортаның өзара байланысқан жиынтығы ретінде қарастырамыз.
-барлық компаненттер өзара байланыста бола отырып бірегей жүйені құрайтын табиғи кешен ретінде қарастыруға болады.
2. климаттық
3. өсімдіктер мен жануарлар ерекшелігі
4. су ресурстары
5. жер бедері - релифі
6. географиялық орналасуы
7. ауа-райының жағдайы
Туризмде кез келген туристік ауданға кешенді географиялық баға беріледі. Мысалы: теңіз жаға жайындағы аудандарға географиялық тұрғыдан баға беруде келесідей бағыттар ескеріледі.
-ауаның микроклиматтық ерекшеліктері
-теңізге жақын орналасқан жеріне сипаттама
-жаға жайдың өзіндік спекцификасы
-аудандағы көрікті орындар
-жаға-жайдағы қонақүйлер, мейрамханалар.
Таулы Үлбі табиғат мүйісінде орналасқан Изумурдный кешені шынымын де ғажайып демалыс орыны. Бұл орын ең алдымен өзінің сауықтыру, емдеу тәсілдерімен елге танымал. Атап айтсақ:
-Толыққанды денсаулыққа пайдалы тамақтандыру
-Парафино-озокеритотерапия
-Су процедуралары
-Фито және аромотерапия
-Массаж жасаудың әр түріФитнес-кешендер
Сонымен қатар қонақтардың арасында әсіресе емдеу-алдын-алу бағдарламалары кеңінен танымал. Олар:
Физиопроцедуралар:
УВЧ терапия
Гальванизация ж әне емдік электрофорез
Ультрадыбыстық терапия
Ингаляцияны ң әр түрі
Емдік ванналар:
Скипидарлық
Фито - ванналар
Йодобромдық
Аромованна
Пантогематогендік
Фито - терапия
Сауықтыру және жүйелік немесе диеталық ас қабылдау, көкөніс нәрлерімен емдеу
Емдік массаж
Изумрудный демалыс кешенінің әдемі табиғи орны, өзен суының сылдырлаған дауысы, орман иісі осында келгендердің барлығын да рахат сезімге бөлейді. Ал осы сезімнің барлығы да сіз қабылдап жатқан емнің дертіңізге шипа болуына ықпал етеді!
Рахман қайнарлары демалыс-сауықтыру орны
Бұл санаторий Қатон-қарағай мемлекеттік ұлттық табиғи саябағы аумағында 40 жылдан бері жүйелі түрде қызмет етіп келеді. Демалыс орны 4 елдің шекарасымен іргелес жатыр: Қазақстан, Қытай, Ресей, Моңғолия. Санаторийдің ең құндылығы ондағы емдік қасиеті бар бұлақтардың орналасуында. Ел ауызындағы аңызға сенсек бұл бұлақ суларының шипалық қасиетіне ертеде Рахман атты аңшы кісі көз жеткізіпті. Ол жаралы маралдың осы суға түсіп қалай емделіп, сауығып шыққанын өз көзімен көрген екен. Бүгінде Рахман қайнарлары өзінің емдік қасиетінің жоғарылығымен көптеген туристерді өзіне тартады. Бұлақтар мынандай сырқаттарды жазуға ықпал етед:
1. Тірек-қимыл мүшелерінің аурулары
2. Орталық жүйке жүйесі және перифирикалық жүйке жүйесі аурулары
3. Бедеулікпен қоса, гинекологиялық сырқаттар
4. Тері аурулары (псориазбен қоса)
5. Эндокрин жүйесінің аурулары
6. Жүрек-қан тамыр аурулары
7. Зәр шығару жолдары аурулары
8. Урологиялық аурулар
9. Ішек-құрылыс ауру
10. Тыныс алу жолдарының аурулары (климаттық емдеу)
Бір сөзбен айтқанда, бұл қайнарлар сіздің бойыңыздағы кез-келген сырқатқа шипа болады. Емдік процедуралардың ішінде;радон ванналар, гинекологиялық орошения, су массажы, гидроколонотерапия, марал мүйізінің қанымен емдеу, шомылдыру, балшықпен, тұзбен бұлақ суымен емдеу. [3, 10-25]
2 Қазақстандағы рекреациялық турлар
2.1 Қазақстандағы рекреациялық турлар әлеуеті
Туристік индустрия қызметтерінің сапасын арттыру және оның инфрақұрылымын дамыту мақсатында былтыр Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тапсырмасымен Туризм және спорт министрлігі елімізге бірнеше туристік орталықтар салу тұжырымдамасының жобасын әзірледі. Туризмді дамыту механизмдерінің қатарында Алматы облысындағы Қапшағай су қоймасының жағалауына Жаңа Іле, Ақмола облысындағы Щучье-Бурабай сауықтыру аумағына Бурабай, Маңғыстау облысына Кендерлі туристік орталықтарын салу қолға алынды. Туристік объектілердің құрылыс кешендері заманауи жоғары технологиялық жабдықтармен, дамыған транспорттық-коммуникациялық және инженерлік-техникалық инфрақұрылыммен салынатын болады.
Қазақстан - Біріккен Ұлттар Ұйымы жүзеге асыра бастаған Жібек жолын дамыту жөніндегі бағдарламаға қатысушы мемлекет екені анық,. Аталған бағдарлама тек туризм саласын дамытуды ғана емес, сондай-ақ Жібек жолы бойында көршілес жатқан елдердің қарым-қатынастарын да жетілдіруді көздейді. Ұлы Жібек жолының бойындағы Оң түстік Қа зақ стан облы сы Түркістан мен Отырар ау дан дары туристер қатарын арттыратын болады. Бұған сол өңірдегі Яссауи кесенесін де қосыңыз.
Ал, Қапшағай су қоймасының жағалауына демалыс орнын салу туралы бас жоспардың жобасы 2005 жылы жасалған. Соған сәйкес, Қапшағай қаласының оң жақ беткейіне жалпы аумағы 11 000 гектар жерге Жаңа Іле атты туристік орталық салынады. Құрылысы биыл басталған орталық 2012 жылға дейін салынып бітуге тиіс. Бұл жоба бойынша қазір бізде ең ірі деген бірнеше инвесторлармен байланыс бар,- деді Туризм және спорт вице-министрі Қайырбек Өскенбаев биыл сәуір айында өткен шағын және орта бизнес мәселелеріне арналған интернет-конференцияда.
Ал, Ақмола облысындағы Щучье-Борабайға салынатын Бурабай инфрақұрылысыны дамытудың бас жоспары мақұлданып, мұнда қазір құрылыс жұмыстары жалғасуда. Осы мақсатта Астана - Щучинск аралығындағы тас жолдар заман талабына сай қайта жөнделіп жатыр. Жүз миллиардтан астам қаржы жұмсалатын жолдың ұзындығы 224 шаршы шақырым. Ал, Маңғыстау облысына Ақтау-Сити жобаның инфрақұрылымы мен инженерлік байланыс нысандарын салу жұмыстары былтыр басталған. Бұл мақсатқа инвесторлар қазірдің өзінде 300 млн. АҚШ доллары көлемінде қаржы бөліп отыр. Осы өңірде "Кеңдірлі" де ма лыс аймағын дамыту мәселесі де басты назарда.[4, 78-83]
Сырттан келетін туристердің саны да біршама артқан. Алайда бұл көрсеткіш көңіл көншітерлік емес.Ашығын айту керек, Қазақстандағы туристік бизнестің негізгі табысын бүгінгі күнге дейін сыртқы туризм құрап келді. Сыртқы туризм жекелеген компаниялар үшін ғана тиімді саналады. Мемлекет қалтасына пайда түсіру үшін сырттан келетін саяхатшылардың саны артып, елдегі халықтың ішкі туризмін дамыту керек, - дейді Мартин Вебер мырза.
Бүгінде елімізде 876 туристік компания тіркеліп, әлемнің 90 елімен байланысын орнатқан. Осылардың тек 25 пайыздайы ғана елге тікелей туристер тартумен айналысады екен. Әзірге сырттан келетін саяхатшылардың үлесі елдегі туризм нарығында шешуші рөлге шыға алмай отыр. Мұны есепке алған ел үкіметі сырттан келетін туристерді арттыру мен ішкі туризмді дамыту үшін осы мақсатта жұмыс істейтін туроператорларды салықтан босатып, еркін әрі жағымды орта қалыптастырып берген. Бірақ әлі де оң нәтиже жоқ.Қазақстанның Туризм және спорт агенттігі бүкіләлемдік туризм ұйымымен бірлесіп, сыртқы және ішкі туризмді дамытудың тиімді бағыттарын айқындап, соның бірі ретінде экологиялық туризмді атаған болатын. Туризмнің осы түріне қатысты елдегі мүмкіндігі жоғары аймақтар белгіленіп, Жібек жолы атауына ие болған бағыт - Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан және Ақмола облыстарын қамтыды. Дәл қазір Алматы аймағында 2004-2010 жылға арналған туризмді дамыту бағдарламасы аясындағы шаруалар аяқталуға жақын қалған. Экотуризмнің дамуына бұл аймақта үлкен табиғи қор бар. Мысалға, Көлсай көлі, Іле өзені, Шарын каньоны, Іле Алатауы, Алтын Емел ұлттық паркі секілді айрықша жұмақ мекендер шетелдегі кез келген танымал табиғат комплекстерімен тайталаса алады.Көптеген сарапшылар Қазақстанның өз мүмкіндігін толық пайдаға асыра алмай отырғандығын сенімді түрде айтып жүр. Туризмнің дамуы бірінші кезекте саяхаттауға ыңғайлы жерлердің пайда болуына қатысты. Себебі әлемдегі дәстүрлі саяхат орындары бүгінде өзінің маңыздылығын жоя бастаған. Осы тұрғыдан алғанда Қазақстанның мол мүмкіндігі бар деп есептеледі және әлемдік туризм нарығының биігіне көтерілуі мүмкін.
Туризмнің экономикаға үш түрлі әсері бар
1. Шетелден тікелей қаржы құйылады.
2. Экономикадағы төлем балансы мен экспорттық саудаға жағымды әсер етеді.
3. Халықтың жұмыспен қамтылуына септігі тиеді.
Туризм тікелей және жанамалы түрде экономиканың 32 саласы мен елдің инфрақұрылымының дамуына тигізетін әсері мол. Қазір әлемдік туризм өзінің ең бір сәтті кезеңін бастан өткеріп жатқан жоқ. Бұған бірінші кезекте елдердегі саяси тұрақсыздық пен терроризм, сепаратизм секілді жағымсыз әрекеттер әсер етуде. Алайда бұл құлдырауларды сарапшылар уақытша құбылыс деп қарастырған жөн дейді.Ал демалу аймағын таңдау кезінде мүмкіндігінше елден тысқары жерге шығуды жоспарлайды. Себебі халықтың көпшілігі Қазақстанның қай жерінде толыққанды демалатын орындар барын білмейді немесе қызмет көрсету саласының мүлдем төмендігінен солай жасайды-ау деп ойлаймын. Бір жағынан демалыс бағасының шетелдегідей қымбатқа түсетінін білетіндер одан да сол теңіз жағалауы бар елдерге қыдырғанды дұрыс санайды.
Туризм болашақта Қазақстандағы табысы мол индустриялы салалардың ішінде үшінші орынға шығуы мүмкін. Сарапшылардың пікірінше, бүгінгі таңда Қазақстанда қажетті инфрақұрылымның болмауы - елдегі туризмнің дамымауының негізгі себепкері болып отыр. Десек те, соңғы жылдары бұл бағытта едәуір жұмыстар жасалғанын мойындауымыз керек. Бірақ туризмнің дамуы қомақты инвестицияның тартылуына да байланысты. Қазақстан туризм Меккесіне, расында да, айналуы мүмкін бе? Аман болсақ, уақыт өзі көрсетер.
4.2 Қазақстанда рекреациялық турларды жоспарлау
Соңғы кездерде территорияның рекреациялық сыйымдылығы өзекті мәселеге айналып бара жатыр. Бұл халықтың толық демалуын қамтамасыз етумен және рекреация зоналарында табиғатты қорғаумен байланысты. Территорияның рекреациялық сыйымдылығы дегеніміз - осы территорияда біруақытта бола алатын, табиғаттың тұрақты бірқалыптылығын бұзбайтын және демалу жағдайларын нашарлатпайтын, жоғары мүмкіндіктегі рекреанттар саны. Рекреациялық потенциял табиғаттың, мәдени-тарихи және әлеуметтік-экономикалық бағалы байлықтың жиыны,рекреациялық демалыс пен рекреациялық туризмді ұйымдастырғанда алғышарттар туғызады.
Рекреациялық турды жоспарлау кезінде келесідей стандарттар қолданылуы керек.[5, 16-19]
Территорияны рекреациялық пайдаланудың түрлері
Бір туристке бөлінетін жердің көлемі, м2
Қала маңындағы демалыс зонасы, ойын алаңдары
Жағажайлар
Көңіл көтеру алаңы
Жаяу туризм үшін соқпақ жол
Атпен жүретін соқпақ жол
80
18,5
100
80
80
2-кесте Рекреациялық турды жоспарлау кезінде қолданылатын стандарттар.
Рекреациялық турларды жоспарлау кезінде әрбір туристтің қажеттілігін қанағаттандыруға арналған шаралар ұйымдастырылуы қажет. Рекреациялық шаралар деп рекреациялық іс-әрекеттің түрлерін іске асырудың тәсілдерін айтамыз. Шаралар жинағының ішінен мына рекреациялық шараларды бөліп қарауға болады; суға шомылу, жаяу қыдыруға, саңырауқұлақтар мен жеміс-жидектер жинау, ескерткіштер мен мұражайларды аралап көру және т.с.с. рекреациялық шараларды екі топқа бөлуге болады,олар негізгі төрт шараның басын қосады.
Жаңа әлемдегі жаңарған Қазақстан үшін экономиканы әртараптандыру және шикізаттық емес секторды дамыту негізгі бағыттардың қатарына еніп отыр. Әлемдік тәжірибеге көз салсақ, көмірсутегінің қаржысына ғана сүйенумен алысқа бара алмасымыз мәлім. Ел табысының негізгі бөлігін шикізаттық емес саладан табуды мақсат еткен Қазақ елінің алдында алынбаған талай асу бар. Көптеген салалар Мемлекеттің қолдауы болмай, даму жолына түсе алмақ емес. Елбасы биылғы Жолдауында бұл туралы Үкіметке нақты тапсырмалар жүктеді. Яғни, Қазақстан ендігі он жылдықта өндіру саясатын түбегейлі өңдеуші бағытқа бұрғаны жөн. Бұл ретте туризмнің алар орны ерекше. Әлемде жер көлемі жөнінен алғашқы ондыққа енетін Қазақстанда туризмнің танымдық, тарихи-мәдени, экологиялық-сауықтыру бағыттарын, тіпті спорттық түрін дамытудың мол мүмкіншіліктері бар. Оған қоса ежелгі сауда-саттық жолы мен өркениеттің байланыстырушысы болған ортағасырлық Ұлы Жібек жолының бірнеше негізгі салаларының ел аумағынан өткенін қосыңыз. Қазір елімізге келген саяхатшыларға 700-ден астам туристік бағыттар бойынша қызмет көрсету ұсынылады екен. Алайда, туризм саласының мамандары кең байтақ Қазақстан үшін бұл төмен көрсеткіш,- дегенді алға тартады.
Бұл ретте Туризм және спорт министрлігінің алдында Қазақстанды 2010 жылға дейін Орталық Азияның туристік орталығына айналдыру міндеті тұр. Өткен жылы елімізге келген саяхатшылардың саны алдыңғы жылдармен салыстырғанда, 30 пайызға артып, ел бюджетіне 35 миллиард теңге табыс түскен.Еліміздің туризмді дамытуда көне қалалар мен қорғандар, табиғи сұлулық пен мәдени құнды ескеркіштердің мол қоры бұл көрсеткішті бірнеше есе артыруға мүмкіндік береді. Туризм ел экономикасында қолға алынған жетілік кластердің санатында.
Қалпына келтірілген топ
Даму тобы
Рекреациялық емдеу шаралары
Рекреациялық сауықтыру шаралары
Рекреациялық спорт шаралары
Рекреациялық танымдық шаралары
Қатаң түрде анықтау әдісі бойынша санитарлық - курорттық емдеу шарасы; бальнеологиялық (минералды сумен), батпақпен емдеу
Таза ауада жүру және мөлшерлі физикалық салмақпен қыдыру, суға жүзу, әр түрлі ойындар, саңырауқұлақ және бүлдірген теру, күн мен ауа ваннасы, пассивті тынығу және т.б
Адамның күш-куатын өсіру шарасы (спорттық ойындар, маторлы су спорты, шаңғы спорты, ұзақ уақытқа сапарға шығу, тау шыңдарына шығу және т.б)
Адамды рухани дамыту шарасы (мәдени және табиғи ескерткіштерді көру, мұражайларға бару, табиғи және қоғамдық құбылыстармен танысу және т.б)
3-кесте Рекреациялық шаралардың типологиясы
Рекреациялық емдеу шаралары - бұл арнайы шаралар жүйесі, санаторлық-курорттық емдеу әдістерімен қатаң анықталады; климатпен емдеу, бальнеологиялық емдеу, батпақпен емдеу және т.б. Рекреациялық-сауықтыру шараларының түрі әр түрлі болып келеді. Бұған кіретіндер:қыдыру, суға шомылу, күн мен ауа ванналарын алу, ойындар ұйымдастыру, жай демалыс, саңырауқұлақтарды жинау, табиғат тамашалу және т.б
Экономикалық аудан және ел деңгейінде рекреациялық сыйымдылқ деген түсінік оптимальды рекреациялық ағымның экономикалық даму деңгейін , халықтың өмірінің деңгейіне, еңбек ресуртарын демалыс пен туризм сферасына тарту мүмкіндіктеріне тәуелділігін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz