Лидер және басқару

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім:

2. 1. Лидер және басқару

2. 2. Лидер және оның бөлінуі

III. Қорытынды

IV. Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Басқару мәселесі - жан-жақты құбылыс. Кез келген басқаруға - жоғары ұйымдасқан техникалық, биологилық, әлеуметтік жүйелер тән. Бұл мағынадағы басқару, ерекше күрделі жүйе. Ол реттеу, сақтау мен ұйымдастыруды және тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған. Қоғамды басқаруды - жоспарланған әлеуметтік нәтежеге аз энергия, аз уақыт, аз жұмыс күшімен жетуді қамтамасыз ететін мақсатқа бағытталған, нысаналы, үлестірілген шаралар жүйесі ретінде карастыруға болады. Басқарудың психикалық феномен ретіндегі жалпылығы, оның әрекеті кез келген қоғамның - психалогиялық, педагогикалық, рухаии, техникалық сфераларының тұрақтылығы мен дамуында көрінеді. Басқару теориясының маңызды категориялары: басқарылушылық қабылдау және басқарушылық ұғымдары болып саналады. Олар басқару процесінің нақты субъективті және объективті жақтарын бейнелейді. ҒТР жағдайындағы қоғамдық дамудың жалпы тенденциясы әлеуметтік организмнің өзара байланыс пен өзара әрекеттесу элементтерінің, олардың саны мен динамикасының өсіп келе жатқан күрделілігі болып табылады. Осыған байланысты оңтайлы басқарушылық шешімдер қабылдау - қиындық туғызады. Сондықтан, сындарлы жүйелік тұрғысынан келіп, әдістерді жақсартып, басқару мөселесінің техникасы мен принциптерін жетілдіре түсу қажет болады.

Басқару қажеттілігі және оның рөлі мен мәні туралы К. Маркс былай деп жазды: "Үлкен көлемде жүзеге асырылатын қоғамның тікелей немесе бірлескен еңбек, аз немесе көп деңгейдегі басқаруға мұқтаж болады. Ол жеке-дара жұмыстар арасында үйлесімділік калыптастырады және өндірістік ағзаның бүкіл қозғалыстарынан туындайтын, жалпы функцияларды орындайды. Жеке скрипкашы өзін-өзі басқарады, ал оркестр дирижорға мұқтаж".

Лидер және басқару

Инженерлік техникалық қызметтің құрамында басқару қызметтерін орыіндау маңызды рөл атқарады. Инженсрлік еңбектің осы сферасы көп әлеуметтік мазмұнмен сипатталады. Басқару қызметінің шеңбері өнеркесіптік өндірісте өте кең, олар әртүрлі деңгейде жүзеге асады.

Кең мағынада алынған басқару үғымы тек тікелей өндірісті басқару аймағымен шектелмейді. Оған өндірісті дайыидау, кәсіпорынның шаруашылық қызметін талқылау және жоспарлау кіреді. Кәсіпорындағы басқару процесі өзінің бастауын жобалау-конструкторлық бюрода, технологаялық бөлімдерден алады. Олардың өнімдері цехтарға барады. Бұл көзқарас бойынша өндірушілердің тікелей қызметтерін ұйымдастыруға, құрал ретінде, сызба иемесе технологиялық карта көмектеседі. Егер басқару процесін кешенді қарастырсақ, онда оның екі жағын көрсетуге болады:

1) өндірістік процестерді басқару;

2) оған қатысушы адамдарды басқару.

Бірінші жағдайда инженерлер, басқа мамандар өзінің техника-гехнологиялық қызметін жүзеге асырса, ал екіншілері - әкімшілік үйымдастыру қызметін орыңдайды. ИТҚ орыидайтын осы және басқа қызметтер арасыңда қатаң айырмашылық жоқ, алайда әрбір мамам категорияларының міңдеттері айқындалған. Жалпы мағынада өндірісті басқару - "басқарылушы жүйені тиімді реттеуді қамтамасыз етуге бағытталған мақсатты әрекетгердің, қандай да бір өнімді шығаруға арналған өзара байланысқан өндірістік бөлімшелердің жиынтығы".

Басқару аппаратындағы иңженерлер мен басқа мамандар еңбегіне бірнеше негізгі талаптар қойылады:

1) инженерлік басқару жұмысында еңбектің жоғары өнімділігіне жеткізетін-үнемшілдік;

2) жеделдік-өндірістік процестерді жүзеге асыруға байланысты жылдам шешім қабылдау;

3) ақпарат алудағы қателіктерді толығымен жоятын-сенімділік;

4) оңтайлық (оптимальность) - өндірістік мәселелерді шешуде ең үтымды экономикалық техникалық және ұйымдастырушылық шешім кабылдап іске асыру;

5) қабылданған шешімдердің әлеуметтік салдарларын есепке алу.

Осы талаптарды жүзеге асыруда инженерлік-басқару еңбегінде компьютерлендірген, автоматтандарылған ғылым мен техниканың соңғы табыстары үлкен рөл атқарады. Бірақ, көптеген көсіпорындарда басқару техникасы, өндірістік техникадан біршама артта қалып отыр. Алайда, өндірістік процесте, басқару операциялары көдімгідей алдыңғы орында. Мысалы, бір технологиялық операцияға бес жөне одан да көп баскдру операциялары келіп отыратыны есептелгей болатын. Өндірісгегі инженерлік-басқару еңбегінің қүрылымында инженер-техник қызметкерлердің өртүрлі категориялары шүғыдданатын қызмет бар.

Басқару кезінде, яғни шешімдерді қабылдау мен жүзеге асыру барысында орындалатын қызметтерге байланысты басқарушылар, мамандар және көмекші құрам топтарына бөлінеді. Біріншілері, басқарудың маңызды мэселелері бойынша шешім қабыддайды; екіншілері - шешімдерді тиянақгап дайындауды жүзеге асырады; үшіншілері - басқару ақпаратын ақпаратпен қамтамасыз етеді - акдарат алу, өңдеу, сақгау және беру ісімен шүғылданады.

Еңбек ұжымының қүрамына қарай басшыларды сызықгық (линиялық) және функционалдық деп бөледі. Алғашкяға - өндірістің бөлімше үжымының басшылары жатса, функционалдыға - қызмет басшылары (бөлімшелер, бюро, лаборатория, т. б) мен орынбасарлары кіреді.

Әдетте, ИТҚ кұ; рамындағы басқарушылардың саны 35-50% арасында ауытқиды.

Шеберлердің арасында ауысымдық шеберлер (смена - (ауысым) 25-30 жұмысшыдан қүралады) және аға шеберлер (олар өндірістік участке бастықтары, 50-ден 100-ге дейін жұмысшы бар) . Үлкен шебердің қол астында 2-4 сменаның (ауысымдык) шеберлер болады, олар тікелей «сұмысшылар еңбегін үйымдастырады. Кәсіби деңгейде олар өздерінің учаскесіндегі өндірістің техникасы мен технологиясын, өнім шығарудың техникалық қажеттіліктерін, жүмыс нормалары мен бағалауын білетін, экономикалық білімі бар, басқару психологиясынан хабары болуы тиіс. Ұйымдастыру жоспарывда шебер әрбір жүмысшының жеке қабілетіне қарап тапсырма береді, олардың жұзеге асуын бақьшайды, өзінің еңбегін дүрыс жоспарлай отырып, жұмыс күшін шектеуді білуі керек. Шебер лауазымында (аға шебер) орта арнаулы техникалық білімі бар тәжірибелі қызметкер еңбек етеді. Соньшен қатар, бұл лауазымды үйымдастыру жұмыстарына қабілеті бар және төменгі сатыдан қызмет жолын бастағысы келетін дипломы бар инженерге береді. Бүдан басқа өнеркөсіптің кейбір салаларында, мысалы қүрал жасау, радиоэлекгроңцы өнеркөсіп, химиялық өнеркәсінтер, т. б. жоғары деңгейдегі техникалық қаныкқдндықпен ерекшеленетін салалар шебер лауазымы мен аға шеберлерден инженерлік білімді галап етеді. Кез келген жағдайда өндіруші-инженер шебердің еңбек қызметін, оның құқығы мен міндеттерін толық білуі керек.

Өндірістегі орта звеноның линиялық баскарушылары жетекші лауазым иелері - цех бастықгары мен олардың орынбасарлары.

Осы заманғы кәсіпорынның ірі цехтары - күрделі олеуметтік-техникалық кешен, онда жүздген жүмысшылар еңбек етеді. Ол өндірістіқ маңызды звеносын құрап, салыстырмалы жеке технологиялық циклі бар, өндірістің маңызды тобын қүрайды., Цех басшының қол астында 2-3 орынбасарлары, ендірістік участкенің бірнеше бастықтары (цехтық бюро, техникалық, өндірістік-диспетчерлік, т. б. ) болады. Осылайша, цех бастығының шеберден айырмашылығы мынадай көрінеді-ол оған бағынатын цехтың "штаб" құрайтын линиялық және функционалды басқарушылар мен мамандар арқылы өндіріс процесін басқарады. Осыған байланысты участке бастығына қарағанда, цех бастығының басқару қызметтері кең және күрделі болғандықтан, оған жоғары талаптар қойылады.

Цех бастығы бұкіл кәсіпорындағы өндірістң технологиялық процесі. мен техникасын жақсы білуі қажет. Оның құзырында өндірісті тез жоспарлау мәселелері, техника кұралдарын толық пайдалану, жаңа техниканы игеру, технологиялық тәртіпті, қауіпсіздік техникасын бақылап, учаскелррді (бригадаларды) керекті материалдармен, т. б. камтамасыз етеді.

Лидер және оның бөлінуі.

Түріне карай саяси лидерді "формальды", "формальсыз" деп бөліп жүр. Формальды жетекші белгіленген ережелер арқылы басшылық орынға тағайындалады. Формальсыз жетекшіні қатысушылар өздері тандайды. Ондай серкелер, әдетте, кішкентай топтарға тән келеді. Ал ұйымдасқан үлкен топтарда, әлбетте, формальды басшылар болады. Мысалы, әскербасшылары, кәсіподақ, корпорация басшылары және т. б. Саяси қауымдастықтың жоғарғы құрылымы - үкімет болып есептеледі.

Саяси серкенің жұмысы мынандай кезендерден тұратын үш қызметті атқарады:

"диагностикалық" міндет: саяси серкелер қалыптасайындеп келе жатқан жағдайды зерттеу арқылы оған баға береді; яғни"диагноз" кояды;
саясатты белгілеу: жетекші өз табының, сай шешілетіндей саясатгы тауып, соны орындауғатапсырма береді;
іске тарту: жетекші езінің белгілеген саясатын іске асы-руға тырысады. Ол үшін өзінің тобы, жақтастары оның іс-әре-кет жоспарын қолдауы керек. Соның арқасында оны жүзегеасыруға жүмылдырылады.

Қоғам болған соң, оның езіне тән қиыншылықтары, қайшылықтары болмай қоймайды. Оларды мемлекет байқап, дер кезінде шара қолданып, өрістетпеуге тырысады. Бірақ бүкіл мәселе оңай шешіле бермейді. Кейде мәселеніңтүйіні шешілмей дертке айнала бастайды. Мүны көрген саяси серкелер бірінші байқап, мәселені кетереді. Олар жағдайды өзгертудің жолын көрсетеді. Егер олардың үсынған жолы көпшілік жұрттың көңілінен шығып, қолдау тапса, қоғамдық козғалыс пайда бо-луы мүмкін. Оны басқаратын серкелердің шығуы өзінен-өзі түсінікті. Мұндай қозғалыстардың өрісі ауқымды болып, түбегейлі жетістіктерге жетсе, қоғамның саяси мәдениетінде айтарлықтай өзгерістер де болуы ықтимал.

Әлеуметтік жүйенің қандай субъектісі болмасын - жеке тұлға, адамдар тобы, партия, тап, халық майданы немесе тағы басқа үйымдар сияқты қоғамдық құрамалар - жетекші бола алады. Жетекшіліктің күші ез жақтастарының түпкілікті мақ-сат мүддесін іске асыра білуінде.

Саяси серке адамдардың көңіл-күйін, ой-арманын, үмітін, үмтылысын, зәрулігін қай сәтте болмасын мүлтіксіз сезініп оты-руы керек. Ол басқаларға жақын жолдасындай қарап, халық-тың мұқтаждығын қанағаттандырарлықтай қамқоршыл болса, қалың жұрт оны шексіз сенімге бөлейді.

Нағыз саяси серке шиеленіс, кикілжіндерді дер кезінде түсіне біліп, өрістетпей, уақытында жоя білуімен сипатгалады. Одан да жақсысы саяси дау-жанжалдардың алдын ала білгені жен. Саяси тәжірибеде дау-дамайға қатысушылардың өзін-өзі ұста-уының бірқатар дөстүрлі түрлері бар. Оған шегіну, бәсекелесті таптап, басып тастау, ымыраға келу жатады.

Нағыз серке осының бәрін есепке алады. Ол шиеленісті шешудің ең колайлы тәсілі - оған қатысушылардың қай жағы болмасын ұтыста болатындай жағдайды іздестіру керектігіне олардың көздерін жеткізе білуде. Ол үшін жетекші саяси кикілжіңге қатысушылардын; назарын тек өзінің ғана емес, сонымен қатар басқаның да пайдасын ойлайтындай жағдай тудырады. Тіпті, кдын жағдай болса ол, тым болмаса, саяси тепе-теңдікті сақтауға тырысады.

Қоғамдық процесті басқаруға қатысушылардың бәрі бір-біріне барынша қатал, сын кезбен қарайды. Бірақ одан орынсыз күдік, шүбәлану немесе қызғаншақтықтумауы тиіс. Әлемдік тәжірибеде саясаттың қайсыбір субъектісі болмасын қоғамдық-саяси қажеттілігі, пайдалылығы бар деген ұғым бар. Әрбір субъект, қандай ресми тұлға не топ болсын, егер оның іс-әрекеті заңға сәйкес келмегендігі немесе қоғамға зиян келтіретіндей құзыретсіздігі дәлелденбесе, саяси қызметке еркін араласа алады.

Серкенің рөлі әсіресе өзгерісті дәуір, өтпелі кезенде зор болады. Мұндай жағдайда оған нақтылы мақсаттарды дұрыс түсініп, жылдам шешім қабылдауға тура келеді. Сонысымен көзге түседі.

Саяси серкеге қандай қызметгер лайықты? Олардың ішінде негізгілері мыналар: белгілі бір топтың көзқарастарын ескеру, білдіру және қорғау; қоғамның мүддесін өзінен жоғары қою; іс-әрекеттерді ұйымдастыра білу; білімділік; көрегендік; шешендік; саяси мәдениеттілігі, әдептілік, әзіл-оспақты түсіне білуі; езіне назар аудара білушілік және т. б, Сонымен кдтар әр түрлі дәуір, әлеуметтік топтар мен таптар әр түрлі қасиетгері бар жетекшілерді қалайды. Айталық, футжету үшін қаланың, аймақтың, мемлекеттің көлемінде адамдар-дың күш-жігерін біріктіріп, белсенді ықпал ете алады. Соңғы кезде бұл атаудың мағынасы кеңейе түсті. Өйткені саяси топ бастаушыға басқарушы қызметті рееми түрде атқармайтын, бірақ саяси өмірде бедедді, аты шыққан адамдарды да жатқы-зып жүр.

Саяси жетекшіліктің, топ бастарлықгың (лидерліктің) таби-ғатын, сыр-сипатын ғалымдар ерте заманнан-ақ білгілері кел-ген. Солардың ішінде ерекше көзге түсетін Н. Макиавеллидің "Патша" деген еңбегіндегі тиімді басшылық. Ол басшы мен бағынушының езара қатынасына негізделген мынадай төрт ережеден түрады:

1) басшының билігі оны жақтаушылардың қол-дауына сүйенеді;

2) бағынушылар өз басшысынан нені күтеді және өз кезегінде басшы олардан нені күтуі мүмкін - соны білулері керек;

3) топ бастаушының қандай жағдай болмасын аман қаларлық қайрат-жігері, қабілеті болуға тиіс;

4) басқарушы өз жақтастарына даналық пен әділетгіліктің үлгісі болуы керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.