Қылмыстық процесте сот сараптамасын тағайындау, жүргізуді ұйымдастыру, зерттеу

1. Сот сараптамасын жіктеу
2. Сараптама тағайындаудың негіздері
3. Сот сараптамасын жүргізуді ұйымдастыру
4. Сарапшылық зерттеу түсінігі мен сатылары
5. Сарапшылық зерттеу нәтижелерін ресімдеу

Тергеу және сот практикаларына талдау жасай отырып, көптеген жағдайда тергеуші және судья тағайындалатын сот сараптамасының атауын дәл анықтай алмауы және олардың тегін, түрін, түршесін ауыстырып тағайындалуына көз жеткізуге болады. Бұл үшін сот сараптамасының топтастырылуын жақсы білу керек.
Сот сараптамасын топтастырудың ғылыми және практикалық маңызы бар. Сараптаманы топтастырудың практикалық маңызы: сот сараптамасының түрін, тегін таңдауға, оны жүргізетін сот сараптамалық органдар мен сарапшыны анықтауға көмектеседі. Сараптаманы топтастырудың теориялық маңызы: оның тектерінің, түрлері мен түршелерінің жалпы сот сараптамасында алатын орны, олардың пәнін, обьектілерін, зерттеу әдістемелерін анықтауда және сараптаманың түрі, тегі, түршесіне байланысты жеке заңдылықтар мен теориялар құруға көмектеседі. Сондай – ақ сот сараптамасын топтастыру сарапшының қорытындысын бағалау кезінде елеулі роль атқарады.
Сот сараптамасы әртүрлі негіздер бойынша топтастырылады. Қылмыстық сот өндірісі үшін және сот сараптама органдарының қызметін ұйымдастыру үшін де сот сараптамасын сараптамалық зерттеудің пәніне байланысты топтастырудың маңызы зор .
Криминалистика, іс жүргізушілік және сот сараптамасы әдебиеттерінде сот сараптамасын топтастырудың ең жиі кездесетіні, әрі толығы, келесі негіздер бойынша топтастыруы: арнайы білім саласы, жүргізудің кезеңділігі, зерттеудің көлемі, сарапшылардың құрамы бойынша топтастыру жатады.
Кей ғалымдар сот сараптамасын топтастыру негізін топ, тек түр және түрше бойынша бөледі.
С. Ф. Бычкованың айтуы бойынша сараптаманы топтастырудың критерийі ретінде сараптамалық зерттеудің пәні, яғни сараптама жүргізу арқылы анықталуға жататын мән – жайларын атайды.
Бұл салада пән кең мағынада қолданылады, яғни іс үшін маңызы бар және тиісті білім саласына жататын сұрақтарды шешу мақсатымен сараптаманың осы саласының құралдары, әдістемелерімен зерттейтін сараптама обьектісінің жақтары, қатынастары.
Сот сараптамасы туралы ғылымда пәні бойынша барлық сараптамалар сыныпқа, текке, түрге, түршеге бөлінеді.
Мысалы, бұл жүйеде ең ірі элементтері класс (топ, сынып) болып саналып, ол теорияда онға бөлінеді:
 Сот криминалистикалық;
 Сот – медициналық және психофизиологиялық;

1.Шляхов А.Р. Процессуальные и организационные основы криминалистической экспертизы.М,1972.-242б.
2.Гинзбург А.Я.,Поврезнюк Г.И.,Оганов Н.И. Криминалистика:рекомендации к раскрытию преступлений. Учебно-практическое пособие.-Алматы: Жеті Жарғы, 2005.-208 б.
3. Жәкішев Е.Г. Криминалистік тактика. Алматы, «Жеті Жарғы»,1997.-18б.
4. Жулев В.И. Предупреждение дорожно-транспортных происшествия. М., 1989г. 33б.
5.Работа с микрообъектами на месте происшествия. Метод.пособие.-Волгоград.1990.-42 б.
6. Коллектив авторов. Осмотр места происшествия. М., 1960.- 15 б.
7. ҚР Қылмыстық іс-жүргізу кодексі (2009.07.04. берілген өзгерістер мен толықтырулармен)
8.Сова Ф.П. Следы шин автотранспортных средств и их использование в розыскной и следственной практике.м;1978.-56б.
9.И. Е. Быховский. Осмотр места происшествия. Справочник следователя. М., “ Юр. Лит-ра. “ 1982г. 244 б.
10. Васильев А.Н. Осмотр места происшествия. Москва, 1969
11. Р. Байэтт., Р. Уотте. Расследование ДТП. Москва, «Транспорт», 1983

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қылмыстық процесте сот сараптамасын тағайындау, жүргізуді ұйымдастыру, зерттеу
Жоспар

1.Сот сараптамасын жіктеу
2. Сараптама тағайындаудың негіздері
3. Сот сараптамасын жүргізуді ұйымдастыру
4.Сарапшылық зерттеу түсінігі мен сатылары
5. Сарапшылық зерттеу нәтижелерін ресімдеу

Сот сараптамасын жіктеу

Тергеу және сот практикаларына талдау жасай отырып, көптеген жағдайда тергеуші және судья тағайындалатын сот сараптамасының атауын дәл анықтай алмауы және олардың тегін, түрін, түршесін ауыстырып тағайындалуына көз жеткізуге болады. Бұл үшін сот сараптамасының топтастырылуын жақсы білу керек.
Сот сараптамасын топтастырудың ғылыми және практикалық маңызы бар. Сараптаманы топтастырудың практикалық маңызы: сот сараптамасының түрін, тегін таңдауға, оны жүргізетін сот сараптамалық органдар мен сарапшыны анықтауға көмектеседі. Сараптаманы топтастырудың теориялық маңызы: оның тектерінің, түрлері мен түршелерінің жалпы сот сараптамасында алатын орны, олардың пәнін, обьектілерін, зерттеу әдістемелерін анықтауда және сараптаманың түрі, тегі, түршесіне байланысты жеке заңдылықтар мен теориялар құруға көмектеседі. Сондай - ақ сот сараптамасын топтастыру сарапшының қорытындысын бағалау кезінде елеулі роль атқарады.
Сот сараптамасы әртүрлі негіздер бойынша топтастырылады. Қылмыстық сот өндірісі үшін және сот сараптама органдарының қызметін ұйымдастыру үшін де сот сараптамасын сараптамалық зерттеудің пәніне байланысты топтастырудың маңызы зор.
Криминалистика, іс жүргізушілік және сот сараптамасы әдебиеттерінде сот сараптамасын топтастырудың ең жиі кездесетіні, әрі толығы, келесі негіздер бойынша топтастыруы: арнайы білім саласы, жүргізудің кезеңділігі, зерттеудің көлемі, сарапшылардың құрамы бойынша топтастыру жатады.
Кей ғалымдар сот сараптамасын топтастыру негізін топ, тек түр және түрше бойынша бөледі.
С. Ф. Бычкованың айтуы бойынша сараптаманы топтастырудың критерийі ретінде сараптамалық зерттеудің пәні, яғни сараптама жүргізу арқылы анықталуға жататын мән - жайларын атайды.
Бұл салада пән кең мағынада қолданылады, яғни іс үшін маңызы бар және тиісті білім саласына жататын сұрақтарды шешу мақсатымен сараптаманың осы саласының құралдары, әдістемелерімен зерттейтін сараптама обьектісінің жақтары, қатынастары.
Сот сараптамасы туралы ғылымда пәні бойынша барлық сараптамалар сыныпқа, текке, түрге, түршеге бөлінеді.
Мысалы, бұл жүйеде ең ірі элементтері класс (топ, сынып) болып саналып, ол теорияда онға бөлінеді:
oo Сот криминалистикалық;
oo Сот - медициналық және психофизиологиялық;
oo Сот инженерлік - техникалық;
oo Сот инженерлік - транспорттық;
oo Сот инженерлік - технологиялық;
oo Сот экономиялық;
oo Сот биологиялық;
oo Сот экологиялық;
oo Сот ауыл - шаруашылық;
oo Сот - өнертанымдық.
Өз алдына бұл класстар текке, түрге, түршеге бөлінеді.
1. Криминалистикалық сараптама өзіне тән дәстүрлі тектерге бөлінеді:
oo Баллистикалық;
oo Трассологиялық;
oo Суық қаруды зерттеу;
oo Фототехникалық;
oo Жазу мәнерін зерттеу;
oo Авторды зерттеу;
oo Құжаттарды техникалық - криминалистикалық зерттеу;
oo Портреттік зерттеу;
oo Фоноскопиялық;
oo Материалдарды, заттарды және бұйымдарды зерттеу.
2. Трасологиялық сараптаманың түрі бойынша топтастырылуы:
oo Дактилоскопиялық;
oo Көлік - трасологиялық;
oo Аяқ және аяқ - киім іздерін зерттеу;
oo Тіс, ерін және адамның басқа бөліктерінен қалған іздерді зерттеу;
oo Бұзу құралдарының іздерін зерттеу;
oo Пломбаларды, құлыптарды және жабылатын басқа да құралдарды зерттеу.
3. Дактилоскопиялық сараптаманың түршесі бойынша топтастырылуы:
oo Папилляроскопиялық(қолдың саусақтары мен алақандарын зерттеу);
oo Пароскопиялық;
oo Эджескопиялық;
oo Биологиялық (із қалыптастыру обьектісі бойынша дактилоскопиялық сараптаманың түршесіне жатқызылу себебі: қолдың саусақтарынан дақ түрінде із қалуы);
ҚР - ң ҚІЖК заңнамаларында сот сараптамасы процессуалдық негіз бойынша келесідей топтастырылады (К. Н. Шакиров, С. Ф. Бычкова берген топтастыру бойынша бұл негіздерді басқа да негіздер деп атайды.):
1. Сарапшылардың саны бойынша :
oo Жеке;
oo Комиссиялық;
2. Қолданылатын білімдердің құрамы бойынша:
oo Біртекті;
oo Кешенді;
3. Жүргізу кезеңділігі бойынша:
oo Алғашқы;
oo Қайталама;
4. Зерттеудің көлемі бойынша:
oo негізгі;
oo қосымша;
5. Жүргізу орны бойынша:
oo Сот сараптама органдарында;
oo Сот сараптама органдарынан тыс;
6. Жүргізудің міндеттілік қағидасы бойынша:
oo Міндетті;
oo Міндетті емес.
Енді бұл сараптама түрлеріне жеке - жеке тоқталып өтейік.
Жеке сараптама. Жеке сараптаманы сарапшы бір өзі жүргізеді. Сарапшы бұл сараптаманы жүргізу барысында сараптамалық зерттеуде өзінің арнайы ғылыми біліміне сүйенеді. Әдетте бұндай сараптаманың түрі қарапайым, жеңіл обьектілер бойынша жүргізіледі. Сараптамалық зерттеуді жүргізу барысында, егер оған жіберілген материалдар жеткіліксіз болса, онда ол қасымша материалдарды талап етеді немесе сараптамалық зерттеу жүргізуден бас тартуы мүмкін. Сараптамалық зерттеудің нәтижесін қорытындымен бекітіп, оған өзі қол қояды және қорытындының толықтығы мен дұрыстығына жауапты болады.
Комиссиялық сараптама. Комиссиялық сараптама жүргізілгенде, оның өзіне тән белгілері бар. Олар келесідей:
oo Сараптаманы бір мамандықтағы не бірдей арнайы ғылыми білімі бар бірнеше сарапшының жүргізуі;
oo Сараптама зерттеу кең көлемді болса, аса күрделі болса немесе оның қылмыстық іс үшін маңызды болса жүргізіледі.
ҚР ҚІЖК заңнамаларында қайталама сараптаманы міндетті түрде комиссиялы жүргізу тәртібі көрсетілген. Сондай - ақ барлық жағдайда есі дұрыстығын анықтау үшін сот - психиатриялық сараптама тағайындалып, комиссия құрылады, оған кемінде үш сарапшының міндетті қатысуы керек.
Осыған орай, комиссиялы сараптаманың құрамы қанша сарапшыдан тұруы керек екендігіне байланысты сұрақ туады. Егер сот - псхиатриялық сараптаманы тағайындағанда ол емінде үш сарапшыдан тұрғаннан кейін барлық комиссиялы сараптаманың құрамы кемінде үш сарапшыдан тұруы керек деп бұл сұраққа жауап беруге болады.
Комиссиялы сараптама жүргізгенде комссия мүшелері бір-бірімен кеңесуне құқығы бар.
Біртекті сараптамада оны жүргізуде қолданатын арнайы ғылыми білімдердің біртектігімен сипатталады. Біртекті сараптамаға қойылатын талаптар жеке сараптама жүргізуде қойылатын талаптармен бірдей.
Кешенді сараптама. Кешенді сараптаманы тергеуші және сот үшін маңызы бар мән - жайларды анықтау үшін білімнің түрлі саласы негізінде зерттеуді жүргізудің қажеттілігі туындағанда тағайындайды және оны жүргізуге әртүрлі мамандықтағы сарапшылар тағайындалады.
Қосымша сараптама. Қосымша сараптама тек негізгі сараптама жүргізілгеннен кейін тағайындалады. Қосымша сараптаманы жүргізудің мақсаты - сараптаманы тағайындаған тұлғаның қорытындының толықтығына және айқын болмауына келіспеуі, сондай - ақ бұрын зерттелеген обьектілерге қатысты жаңа сұрақтардың пайда болуы. Қосымша сараптама тек екінші, үшінші ғана болмай, ол есеп бойынша кете беруі мүмкін.
Сарапшы қорытындысының анық болмауы оның тұжырымының түсініксіз болуында болып табылады және ол қорытындыны түсіндіру арқылы жойылады. Сарапшының қортындысын түсіндіру деп - оның жауап беруі арқылы сарапшының таңдаған әдістемесін, оның қолданған ғылыми техникалық құралдарын, анықтаған белгілерін, жеке терминдердің мәнін және маңызын ашуы.
Сарапшы қорытындысының толық болмауы оның алдына қойылған кейбір сұрақтарды шешпей қалдырып, олардың көлемін кішірейтіп және барлық обьектілерді зерттемегенде орын алады. Бұл көрсетілген қорытындының толық еместік, оған қойылған сұрақтарды кішірейту өз алдына сарапшы нәтижесіне күдік тудырмайды.
Қорытындының қосымшаларына жүргізілген зерттеулерден туындаған, оған кірмеген нәтижелер мен оның негіздері деп танылады. Қосымша сұрақтарды қою кей кезде тергеушінің қажеттіліктерінің кеңеюінен туындайды.
Заңи әдебиеттерде қосымша сараптамалық зерттеулердің табиғаты туралы сұрақтар бірдей шешілмейді. Кей авторлар оны қосымша десе, ал екіншілері жаңа, дербес сараптама деп атайды.
Бұндай мәселені дұрыс шешудің жолын Ю. К. Орлов ұсынды. Оның айтуы бойынша біз бұл мәселені қосымша сараптаманың мақсаты тұрғысынан қарастырмауымыз керек, яғни оның мақсаты үнемдеу. Бұндай жағдайда обьектіні қайталама зерттеу жүргізбей, тек алғашқы қорытындыға сілтеме жасауға болады.
Сондықтан да егер жаңа сұрақтарды шешкенде қандай да бір көлемде алдыңғы зерттеудің нәтижелері қолданылатын болса, онда сараптама қосымша болуы керек.
Бұл ереже ҚР ҚІЖК - нің 255 бабының 1 бөлігінде көрініс тапқан және онда қосымша сараптама қорытынды жеткілікті түрде айқын болмаған, сондай - ақ бұрын зерттелеген жағдайларға қатысты жаңа мәселелер пайда болған кезде тағайындалады деп көзделген.
Қосымша сараптаманы жүргізу сол сарапшының өзіне немесе басқа сарапшыға тапсырылады, бірақ бірінші сарапшыға тапсырған орынды. Оны тағайындаған кезде сарапшының қарамағына негізгі сараптаманың материалдары және қорытындысы ұсынылуы тиіс.
Алғашқы сараптаманы жүргізуге қойылатын талаптар жеке және негізгі бір текті сараптамалар жүргізуге қойылатын талаптармен бірдей.
Қайталама сараптама. Қайталама сараптама сарапшының алдыңғы қорытындысының жеткілікті түрде негізді болмағанда не оның дұрыстығы күмәнді болған жағдайларда дәл сол мәселерді шешу үшін тағайындалады.
Қайталама сараптаманы тағайындаған кезде сарапшының алдына бұрын қолданылған зерттеу әдістерінің ғылыми негізділігі туралы сұрақтар қойылуы мүмкін.
4.1 Сараптама тағайындаудың негіздері.
Заңға сәйкес сараптаманы анықтаушы, анықтау органы, тергеуші, прокурор, сот тағайындауы мүмкін. Тергеуші сараптаманы қылмыстық істі қозғау сатысында және алдын ала тергеу жүргізу кезінде тағайындайды. Анықтау органы, анықтаушы сараптаманы қылмыстық істі қозғау сатысында және алдын ала тергеу жүргізу міндетті емес сол істер бойынша анықтау жүргізу кезінде, қылмыстық істі қозғау туралы мәселені шешу үшін оның нәтижелері қажет болған жағдайда прокурор тағайындауға құқылы. Сараптама тағайындаудың негізі нақты және заңды деп бөлінеді.
Сараптама тағайындаудың нақты негізі іс бойынша іс жүргізу барысында, бір жағынан, қылмыстық процесті жүргізуші органның қарамағындағы бар іс бойынша ақпаратты, екінші жағынан, оның істің мән-жайларын арнаулы ғылыми білім негізінде анықтау қажеттілігін сипаттайтын проблемалық танымдық ситуациялардың туындауы болып табылады.
Сараптаманы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.