Полиэтилентерефталат

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

РЕФЕРАТ

Бітіру жұмысы беттен 4 7 беттен1 2 суреттен және 9 кестеден46 әдебиеттен тұрады.

Түйінді сөздер: пластмассалар, полиэтилентерефталат (ПЭТ), флекс, экструдер, полиэфирлі талшық.

Жұмыстың мақсаты: жасалған бөтелкелерді екіншілік өңдеу арқылы талшық алу цехының жобасыұсынылды (380кг/сағ өнімділікпен) . Бұл үшін келесі міндеттер қойылған: материалды іріктеу, сапасына байланысты барлық талаптарға сай; өндіріс технологиясын суреттеу; қондырғыны таңдау; материалдық және жылу балансын есептеу; өндірісті технико-экономикалық негіздеу; қауіпсіздік ережелері мен қоршаған ортаны қорғауды суреттеу.

Жұмыстың нәтижесінде жасалған бөтелкелерді өңдеу арқылы полиэфирлі талшық алу жобасы ұсынылды.

Өндірістің технологиялық схемасы келесі сатылардан тұрады:

1. Шикізатты дайындау: ПЭТ бөтелкелерін арнайы жинау орындарында, қоқыс орындарында жинаужәне түсіне сай сорттау.

2 . ПЭТ бөтелкелерін біріншілік өңдеу арқылы өнім алу (флекс) .

3 . ПЭТ бөтелкелерін біріншілік өңдеу арқылы алынған өнімді экструзия әдісі арқылы полиэфирлі талшық алу.

РЕФЕРАТ

Дипломная работа изложена на 4 7 страницах, содержит 1 2 рисунков, 9 таблиц, 46 литературный источник.

Ключевые слова: пластмассы, полиэтилентерефталат (ПЭТ), флекс, экструдер, полиэфирное волокно.

Цель работы: представлен проект цеха по вторичной переработке бутылок из ПЭТ и получению из них полиэфирного волокна методом экструзии, производительностью 380кг/час. Для выполнения данной цели поставлены следующие задачи: подбор материала, отвечающего всем требованиям по качеству; описание технологии производства; выбор экструдера для производства; расчет материального и теплового балансов; описание техники безопасности и охраны окружающей среды; технико-экономическое обоснование производства и расчет его рентабельности.

Результаты работы: представлен проект цеха по получению волокна из ПЭТ бутылок методом вторичной переработки, производительностью 380кг/час.

Технологическая схема производства полиэфирного волокна включает следующие стадии:

1. Подготовка сырья: Сбор ПЭТ бутылок в специально предназначенных местах и сортировка их по цвету.

2 . Получение флекс-хлопьев по линии измелчения и мойки ПЭТ бутылок.

3 . Получение полиэфирных волокон методом экструзии.

МАЗМҰНЫ

ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

ӘДЕБИ және оны сипаттамасы

1 . 1. 1 ПЭТ қалдықтарының пайда болу қайнары

1. 2Екіншілік ПЭТ-тің өңделуінің негізгі бағыттары

1. 2. 1 Қалдықтарды өңдеуге дайындау және жинау ұйымдары

1. 2. 2 Екіншілік ПЭТ-тің қолдану бағыттары

1. 2. 3 ПЭТ рециклингінің даму бағыттары

1. 3Экструзия

2 ӘДІСТЕМЕЛІК БӨЛІМ

3 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

3. 1 Негізгі шикізат сипаттамасы

3. 2 Дайын өнім сипаттамасы

3. 3 Өндірістің технологиялық схемасын таңдау және суреттеу

3. 4 Өндірістің материалдық балансы

3. 5 Қондырғыны таңдау және есептеу

3. 6 Өндірістің жылу балансы

4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ

5 ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕСІ ЖӘНЕ

ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ

5. 1 Жалпы талаптар

5. 2 Жылу

5. 3 Вентиляция

5 . 4 Жарықтандыру құрылғылары

5. 5 Өрттен қорғау іс-шаралары

ҚОРЫТЫНДЫ

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ

ПЭТ - полиэтилентерефталат

ПВХ - поливинилхлорид

ПЭЖТ - жоғарғы тығыздықтағы полиэтилен

БАП- балқыманың аққыштық параметрі

КІРІСПЕ

Өзектілік. Пайдаланған пластмассаларды екіншілік өңдеу (рециклинг) және қалдықтардың қоршаған ортаға және экологияға әсеріне байланысты пластикалық материалдарды қайта қалпына келтіру, полимерлік өндірістің ең маңызды проблемаларының бірі болып саналады. Қоршаған ортаның әсеріне жоғары беріктілік қасиет көрсетуіне байланысты бұл материалдар қалыпты жағдайда ұзақ уақыт сақталады. Бірақ полимерлік қалдықтарды пайдаланудың қоршаған ортаға әсері маңызды экономикалық фактор ретінде қарастыруға болады. Сондықтан энергия мен материалдар қайта қолданысқа түседі. Бұл табиғат қорын пайдалануды қысқартуға, қоршаған ортаның ластануын төмендетуге, энергияны пайдалануды азайтуға және экономикалық жағынан пайда әкелуге мүмкіндік береді. Әлемде екіншілік өңдеудің алуан түрлі стратегиялары ұсынылуда. Қазіргі кезде механикалық және химиялық өңдеуде және энергияны қайта қалпына келтіруде даму жүруде. Арнайы қондырғылардың көмегімен орындалатын механикалық өңдеу материалдардың екіншілік қолдануын қамтамассыз етеді. Материалдарды қайта қалпына келтіру үшін химиялық өңдеу арқылы мономер түрінде өнім аламыз, содан жаңа полимерлі шикізат және химиялық заттар мен отын алынады, бірақ бұл әдіс арнайы қондырғылар мен ресурстарды талап етеді.

Полимерлік материал қалдықтарын қоқыс сақтау орындарында жер астына көміп тастау уақыт өте келе өз әйгілігін жоғалтуда. Бұл факторлар, және де экологиялық сауаттылықтың өсуі полимерлік материалдарды жаңа өңдеу бағдарламаларының пайда болуына жол ашуда. Қазіргі кезде пластмассалық материалдар қалдықтарын өңдеудің бірнеше жолдары ұсынылған, олардың ішінде биоыдырайтын полимерлерді өңдеу, термоөңдеу, химиялық өңдеу және полимерлік материалдарды екіншілік қолдану. Пайдаланған пластмассаларды екіншілік қолдану үшін стимул жеткілікті: экологиялық аспект, тұтынушының сұранысы, заң талаптары және төменгі баға.

Қазіргі кезде кең көлемде сұранысқа ие болып жүрген полимерлердің бірі болып полиэтилентерефталат (ПЭТ) саналады. Бұл материал әр түрлі бұйымдар өндірісінде(геоматериал, талшық, синтепон, киім, тамақ өнеркәсібінде қолданылатын үлдір, бөтелке, және т. б) қолданылады.

Пластмассаны екіншілік өңдеудің бірнеше түрі бар. Қалдықтарды өңдеу зауыттарында біріншілік өңдеу төменгі сортты материалдарды қайта пайдалануға мүмкіншілік береді. Бұл термопластты полимерлі материалдарға байланысты, себебі термопластты полимерлі материалдар ластанудың төменгі дәрежесін көрсетеді. Екіншілік өңдеу бөлуден, тазалаудан және негізгі өнімдерді таза полимер ретінде немесе қоспа ретінде қайта қолданудан тұрады. Үшіншілік өңдеу үшін полимерлік кесінділер субстанция алу үшін химиялық өңдеуге ұшырайды, мономер, химикат немесеотын. Полимерлі қалдықтарды энергияны бұрынғы қалпына келтіру үшін өртеуге болады. Полимердің құрылысы және оны қолдану аясына байланысты, жасалатын бұйымдарға байланысты өңдеу түрі таңдалады. Полимер композициясы құрамының ластануына байланысты кейбір полимерлердің қасиеттері нашарланады, сондықтан да басқа полимерлерден толықтай бөлінуі қажет. Көптеген полимерлі материалдар балқымайды және оларды мына жолмен өңдеуге болмайды; ал басқалары қыздыру арқылы бастапқы мономерге дейін жайылады. Қазіргі кезде полимерлерлік материалдарды өңдеуге аса көп көніл бөлінуде әсіресе дамып келе жатқан бұл полиэтилентерефталат қалдықтарын өңдеу және әр турлі салаларда пайдалану болып табылады. Әлемде пластмасса өндірісі күннен күнге артуда және дамуда, ал Қазақстанда бұл өндіріс түрі енді қолға алына бастауда, сондықтан қай жағынан да алып қарамасақ полимерлі материалдарды өңдеу мен одан бұйымдар жасау пайдалы және қолайлы болып табылады.

Аталған жұмыс пластмассаларды өңдеуге арналған «Дорпласт инвеств» кәсіпорынында орындалды.

Жұмыстың мақсаты жасалған бөтелкелерді екіншілік өңдеу процесі арқылы полиэфирлі талшық алу цехының жобасын жасау(380кг/сағ өнімділікпен) . Бұл үшін келесі міндеттер қойылған: материалды іріктеу, сапасына байланысты барлық талаптарға сай; өндіріс технологиясын суреттеу; қондырғыны таңдау; материалды және жылу балансын есептеу; өндірісті технико-экономикалық негіздеу; қауіпсіздік ережелері мен қоршаған ортаны қорғауды суреттеу.

Жаңалығы және нәтижелердің маңыздылығы. Қазақстанда алғаш рет жасалған бөтелкелерден полэфирлі талшық алуға арналған зауыт іске қосылуда. Осы өндірістің іске қосылуы нәтижесінде Алматы қаласы мен Алматы облысында пластикалық бөтелкелерді утилизациялау проблеммасы біртіндеп шешілуде және полиэфирлі талшық өндірісі басталуда. Ол синтепон, геоматериал, жалпы және арнайы бағыттағы киімдер және т. б. өндірісте қолданылады.

Жұмыс құрылымы. Бітіру жұмысы 48 беттен 11 суреттен және 9 кестеден 46 әдебиеттен тұрады.

1 ӘДЕБИ ШОЛУ

1. 1 Полиэтилентерефталат және оның сипаттамасы

Дүниежүзілік пластмасса өңдірісі жыл сайын 5-6%-ға өсіп жатыр және болжаммен 2020 ж. 250млн тоннаға жетеді. [1] . Және де қазіргі кезде қарқынмен дамып келе жатқан нарық -полиэтилентерефталат (ПЭТ) нарығы болып саналады.

Полиэтилентерефталат әлемде орама өндірісінде революция жасады, және әлемдік нарықта осы сфера саласында жағдайды өзгертті. Соңғы 10 жылда әлемде ПЭТ өндірушілердің саны екі есеге көбейді. XX ғ. 90 ж. басынан қазіргі уақытқа дейін әлемде ПЭТ өндірісінің интенсивті дамуы байқалуда. 1990-1995 жылдар аралығында әлемде ПЭТ сұранысы орташа есеппен жылына 15% құрады, ал 1995-2000 жылдар аралығында бұл көрсеткіш жылына 20% құрады. [2] . Соңғы жылдары әлемдік ПЭТ нарығының өсуі орташа есеппен алғанда жылына 10% құрайды.

ПЭТ-тен жасалған материалдар 1940 ж. бастап жасала бастады. [3-5] . Сол кезден бері ПЭТ материалдарының адам өмірінде, жеңіл тамақ өнеркәсібінде, медицинада және фармацевтикада универсиалды кең ауқымды қолданыуы басталды. [6] .

Полиэтилентерефталат әр түрлі пленка, орама және сыйымдылықтар жасауда жақсы колданылады. [7] . ПЭТ-тен жасалған ыдыстардың жоғары тұтынушылық қасиетіне байланысты бұл материалға сусын және тамақ өнімінде кең қолданыс тапты. [6] . Қазіргі кезде ПЭТ-тара сапасы жағынан жоғары болуына байланысты дәстүрлі шикізат түрі картон мен шыныны белсеңді ығыстырып жатыр.

маңызды ерекшелігінің бірі одан жасалған екіншілік материал өңделуге жеңіл беріледі. Және де маңызды қасиеті басқа екіншілік пластмассаларға қарағанда екіншілік ПЭТ жеңіл гомогенденеді. [8] . Екіншілік осы ерекшеліктеріне байланысты қазіргі таңда әлемдегі ең көп өңделетін және алуан түрлі қолданатын пластик болды, гранул, орамаға арналған пленкадан бастап, киім, кілем, жүк және офистік жиһаз, аудио-видео пленкалар өндірісінде кеңінен қолданады. Көбінесе полиэтилентерефталат қалдықтарын қайта пластикалық бутылка, пленка және талшық өндірісінде қолданады. Америка Құрама Штаттарында екіншілік полиэфирлі талшықтардың жартысы дерлік өндіріледі.

Сонымен, әлемде соңғы жүз жылдықта екіншілік полиэтилентерефталат нарығы құрылуы байқалады, бұл экологиялық және экономикалық аспектілермен тікелей байланысты. Бүкіләлемдік полиэтилентерефталат өндірісі көлемі бүгінгі кезде жылына 1 млн. тоннаны құрайды. [8] .

1. 1. 1ПЭТ қалдықтарының пайда болу қайнары

деген сұраныс өсуіне байланысты, қалдықтардың саны да өседі. Қазіргі кезде ПЭТ қалдықтары барлық пластмасса

қалдықтарының 30% құрайды, соның 80% өңделуде. [11] .

ПЭТ қалдықтары барлық бұйымдар шикізаттарын өңдеу процесс стадияларында пайда болады( экструзия, құю, пресстеу, вакуумды қалыптасу, дайын үрлеу) . [12] . Мысалы, листты материалдардың вакуумды қалыптасу процесі экструдердің толық өндірісінен 15-35% ПЭТ қалдықтарының қалыптасуымен болады. Және де, құю бұйымдарының өлшемдері азайған сайын калдықтардың пайда болу салыстырмалы көрсеткіштері жоғарылайды. Шикізат пен қолданылатын преформа жасауда ПЭТ қалдықтарының көлемі 0, 6-0, 9% құрайды, ал преформадан жасалатын сыйымдылықтар жасауда орташа есеппен полиэтилентерефталат көлемі 0, 3% құрайды. [13] .

Бірақ, ПЭТ қалдықтарының негізгі үлесін сусындардың пластикалық бөтелкелері құрайды. Әсіресе Ресейде 90% полиэтилентерефталат гранулы ПЭТ-преформа жасауға қолданылады (1-сурет), осылардан алдағыда бөтелке үріледі.

Талшықты 6% 1% Үлдірлі

93% Бөтелкелі

1-cурет. Ресейдегі ПЭТ гранулятының тұтыну құрылымы (2004ж. ) [14] .

Қазіргі таңда Ресейде ПЭТ-тің жарты миллион тоннасы ПЭТ-бөтелкегеөңделуде, және сәйкесінше сонша кең спектрлі қолданатын жоғары сапалы полимер қалдықтары пайда болады. [15] . Және де, тек қана Мәскеу қаласының өзінен жыл сайын 60 мың тонна полиэтилентерефталат қалдықтары жиналады. [16, 17] .

1. 2 Екіншілік ПЭТ-тің өңделуінің негізгі бағыттары

Екіншілік [21-32] . өңдеудің бірнеше негізгі бағыттарын алсақ, бұларды шартты түрде үш негізгі топқа бөліп қарастыруға болады: механикалық, химиялық және термиялық (1-кесте) . Кестеде екіншілік өңдеудің негізгі әдістері көрсетілген. Кестеде қалдықтардың өңдеу дәрежесі, жалпы қолданылуы т. б. бейнеленген.

1-кесте. Екіншілік өңдеудің негізгі әдістері[33] .

ПЭТ қалдықтарын өңдеу әдістері

Қалдықтардың ластану мүмкіндік дәрежесі

Өңделетін қалдықтардың жалпы көлеміндегі өңдеу тәсіл үлесі, %

Өңдеу нәтижесінде алынған заттардың қолдану облысы

ПЭТ қалдықтарын өңдеу әдістері: Механикалық

Қалдықтардың ластану мүмкіндік дәрежесі: Төмен және орташа

Өңделетін қалдықтардың жалпы көлеміндегі өңдеу тәсіл үлесі, %: 70-75

Өңдеу нәтижесінде алынған заттардың қолдану облысы: Орама үшін, талшық өндіру (жабынды, жасанды жүн, спорттық кйімдер), конструкциялық пластик автомобиль жасау үшін

ПЭТ қалдықтарын өңдеу әдістері: Химиялық

Қалдықтардың ластану мүмкіндік дәрежесі: Орташа

Өңделетін қалдықтардың жалпы көлеміндегі өңдеу тәсіл үлесі, %: 5

Өңдеу нәтижесінде алынған заттардың қолдану облысы: Клей өндірісі үшін полиэфир алуда, жабынды және ПЭТ-ті қайта синтездеу үшін негізгі шикізат ретінде

ПЭТ қалдықтарын өңдеу әдістері: Термиялық

Қалдықтардың ластану мүмкіндік дәрежесі: Қатты

Өңделетін қалдықтардың жалпы көлеміндегі өңдеу тәсіл үлесі, %: 20-21

Өңдеу нәтижесінде алынған заттардың қолдану облысы: Жылу энергиясын алу үшін өртеу немесе сұйық және газ тәрізді отын алу үшін пиролиздеу

Полиэтилентерефталат рециклингтеу және утилизациялау нұсқаларын толық қарастырсақ, келесі әдістерді ерекше атап кетуге болады:

Көміп тастау. Ең перспиктивасы жоқ варианттың бірі, себебі бағалы полимерлі шикізат көміледі, ал көптеген жерлер ауыл шаруашылығында пайдалануға жарамсыз болып қалады.

Өртеу. Бұл әдіс белсенді қолданылады, мысалы, АҚШ-та, ал бұл әдіс арқылы алынған энергия халық мұқтаждарына[23] . пайдаланылады. Әдіс экологиялық жағынан қауіпсіз емес. Сонымен қатар, өртеу экономикалық мақсаттарға лайықты емес болып келеді. [31] .

Радиодеструкция. Әдіс нейтрондар көмегімен полимерлер макромолекуласының химиялық байланысын үзілуін көрсетеді, бета-бөліктерін, гамма сәулелендіру, бұл фото және термототығу деструкция процесіне жағдай жасайды, және төменгі молекулалық өнімнің пайда болуына алып келеді, бұлар биоциклдық процесстерде қолданылуы мүмкін. Ресейде бұл әдіс практикалық қолданылмайды. [32] .

Термиялық ыдырау. Термиялық ыдырау-екіншілік полимерлік шикізатты утилизациялау әдісі, осы әдісте ол төменгі молекулалық қосылыстарға дейін ыдырайды. Бұған: пиролиз және каталитикалық термолиз жатады. Дәл осылай, АҚШ-та пластикалық ыдыстарды өңдеу кезінде мономерлер алады-диметилтерефталат және этиленгликоль, бұлар өз кезегінде қайтадан ПЭТ алуда қолданылады. [23, 31] .

Химиялық рециклинг ПЭТ - сольволиз. Сольволиз кезінде ПЭТ химиялық заттармен өзара әрекеттесуі арқылы деполимеризацияға ұшырайды, мысалы, метанол (метанолиз диметилтерефталат мономерінің алынуымен) ; этиленгликоль (гликоз мономері алынуымен) ; қышқылдар (гидролиз терефталь қышқылының алынуымен) немесе сілтілер (сабындану) . [34] . Сольволиз әдісі жеткілікті энергосыйымды, жоғары технологиялық қондырғыларды талап етеді және сондықтан өте қымбат болып келеді. Бірақ бұл әдістер төменгі сапалы шикізатты қолдануға мүмкіндік береді, себебі химияялық процесстер қосымша тазалаудан өтеді.

Бұл бағыт болжам, мысалы, нейтральды гидролиз арқылы терефталь қышқылы мен этиленгликольға дейінгі ПЭТ қалдықтарының деполимеризация процесінің өткізілуі, бұл қайтадан ПЭТ синтезіне кетеді. Процесс үздіксіз болып келеді. Бұл ПЭТ қалдықтарын өңдеудің ең көп тараған, экономикалық және қоршаған ортаға қауіпсіз әдіс болып табылады. [12] .

Полиэтилентерефталат қалдықтарын химиялық өңдеудің ең кең таралған әдісі гликоз және екіншілік ПЭТ конденсациясы салыстырмалы арзан полиэфирлі смола алу мақсатымен көпнегізді қышқыл немесе оның ангидридтерін қосу арқылы жүреді.

Деполимеризация процесі екіншілік ПЭТ өндірісінің салыстырмалы қымбат әдіс болып табылады, себебі энергетикалық шығындардың көп болу және қымбат химиялық өнімдердің қолданылуына байланысты.

ПЭТ деструкция өнімдері ескірген қалдықтардан кеңінен қайтадан ПЭТ синтезінде қолданылады, пластификатор, лак, жабынды және т. б. материалдар алуда пайдаланылады.

Грануляция. ПЭТ қалдықтарын өңдеу үшін уатқыштар (дробилка), диірмендер (мелница), ұсатқыштар (гранулятор) қолданады. Механикалық және жылу әсерінен қалдықтар смоло тәрізді жағдайға көшеді. Содан кейін ұсатқыштан шығуда балқыма калибрлік тесіктер арқылы басылып шығады және ұсақталып кесіледі де салқындатылады. [35] . Кейде бұл процессті алуан түрлі стабилизаторлар, модификаторлар, бояуыштар және де гранулят сапасын көтеру үшін басқа да қосымша қоспалар пайдалану арқылы өткізіледі.

Екіншілік полиэтилентерефталат басқа полимердің физико-механикалық немесе электромеханикалық қасиеттерін жақсарту мақсатында қосымша қоспа ретінде де қолданылуы мүмкін. [12] .

Агломерация. Пленкалы қалдықтар өңдейтін қондырғыға жиналып жуылғаннан соң, кейін агломерациядан өтеді. Агломерация кезінде пленкадан үйілу тығыздығы жоғары және жақсы ұнтақталатын (компактные зерна) құйындылар алынады. [36] .

Грануляцияға қарағанда агломерация энергосыйымдылығы кемірек, өнімділігі көбірек, сондықтан материалды алдағы кездегі өңдеуге дайындауға кететін шығындарды төмендетуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, агломеризация кезінде материалдың молекулалық массасы өзгеріссіз қалыпты болады және де агломеризация процесінде полимерге бояғыштар, стабилизаторлар, толтырғыштар[36] . қосуға болады. Ең нәтижелі үздіксіз қозғалыстағы дискты агломераторлар болып саналады. ПЭТФ қалдықтары ұсақталғаннан кейін (флекс өлшеміне дейін 5-10мм), үздіксіз агломеризация зонасына беріледі. [12] .

Экструзия. ұнтақталған қалдықтарын өңдеудің кең тараған әдісі болып табылады және бір шнекті немесе екі шнекті экструдерлер қолданылуымен өтетін процесс.

ПЭТ қысым астында құю (литье под давлением) термопласттарды өңдеуге арналған барлық құю машиналарында өңделеді. [12, 13] .

Өңделген екіншілік және бірінші ПЭТ-тің қоспаларының соэкструзиясын пайдалану екіншілік полимердің реологиялық қасиеттерінің жақсаруына алып келеді және оны үрлеуге жарамды қылады.

Мүмкін варианттардың бірі, құю (литье) үшін ПЭТ-ті жоғары қысымдағы полиэтиленмен және модификаторлармен композиция алынғанға дейін араластырады. Қасиеттеріне қарай лавсан құюлуына жақын болып келеді, балқу температурасы-250-260 ^◦ С. [13] . Толық аморфты құрылым форма температурасы 50 ^◦ С болған кезде болады. Аморфты бұйымдар екпінді тиеулерге қарсы жақсы беріктілік қасиет көрсетеді де, бірақ эксплуатация температурасы төмен болып келеді. [12, 35] .

«Бөтелкеге-бөтелке» өңдеу әдісі (bottle-to-bottle) . Бұл әдіс өнім алу әдістерінің барлық жиынтығы болып табылады, және де оны қайтадан тамақ орамасы және сусындар үшін бутылка ретінде қолдануға болады. Европа мемлекеттерінде «бөтелкеге-бөтелке» рециркуляциясы салыстырмалы түрде жақын арада меңгеріле бастағанына қарамастан (екіншілік шикізаттан жасалған орама, ЕС заңдарына байланысты азық - түлікпен байланысқа рұқсат етілмеген), 2004 жылдың өзінде пайдаланған ПЭТ-бутылкаларын өңдеу 500 мың тоннаға жеткен, бұл олардың пайдалануының 20%-қа өскенін көрсетеді. [37] . АҚШ-та аталған өңдеу әдісі Европаға қарағанда әлде-қашан көптеген жылдар бойы даму үстінде. [12, 13] .

«Бөтелкеге-бөтелке» принципі бойынша өңдеу кезінде екіншілік полиэтилентерефталат екі біріншілік полимер қабаты арасында қалып қойған жағдайда «көпқабатты технология» деп аталатын аталмыш технология қолданылуы мүмкін. Көпқабатты бөтелкелердің құрамында 50%-ға дейін екіншілік ПЭТ болады, және де бөлек сыйымдылықтарда екіншілік материалдың одан да коп саны болуы мүмкін. Бұл технология қазіргі таңда көптеген мемлекеттерде қолданылады, мысалы айтып кетсек: Швейцария, Швеция және АҚШ. [13] .

Екіншілік өңдеу әдістері кеңейтіліп және жетілдіріліп жатыр. ПЭТ рециклингінің қызықты бағыты болып оның негізінде әр түрлі нанотолтырғыштар (органомодифицирлік алюмосиликаттар, нанотрубкалар, фуллерендер, және т. б. ) қолдануымен нанокомпозитті материалдар жасау немесе төменгі балқығыш сополиэфир алу мақсатында екіншілік ПЭТ-ті ди- және триэтиленгликольмен переэтерификация әдісі арқылы өңдеу. [38, 39] .

Екіншілік өңдеу кезінде ПЭТ қалдықтарын тазалау мен жууға көп назар бөледі, себебі осы арқылы алынатын бұйымдардың сапасының жоғарлатуға мүмкіндік береді. Сондықтан да бұл процесс технологиялары әрдайым жетілу үстінде болады. Тазалаудың ең қарапайым және экономикалық әдісі ПЭТ қалдықтарын сулы және сусыз ортада үздіксіз немесе периодты әрекет ететін аппараттарда жуу болып саналады. Негізінде, ПЭТ қалдықтарын тазалау екі-үш сатыда жүреді, содан кейін тазаланған материал ұнтақталады да ылғалдылығы 0, 5% болғанға дейін кептіріледі. [13] .

Екіншілік ПЭТ-ті тазалау процесіне көп көлемде су қолданған сайын материал жақсы жуылады деген пікір қалыптасып келді. Сондықтан кең көлемде «ылғалды» ұсатқыштар (дробилка) (бастапқы ұсату кезеңінде материал суға түседі), сіңіруші шнектар (бастапқы суға малынған материалды транспортировкалайды), периодты әрекет ететін көп кезеңді жуу комплекстері көп қолданысқа йе болды. Жиынында материалдың қажетті тазалығы теңдессіз суды көп тұтынумен болды, демек, су тазартудың күрделі жүйесі қолданылады. B+B Anlagenbau GmbH компаниясы ПЭТ қалдықтарын өзіндік «құрғақ» тазалау технологиясын ұсынған. Компаниямен ұсынылған қондырғы материалды өңдеудің құрғақ кезеңінде 96%-ға дейін тазартады, бұл суды қолдануды төмендетеді, шамамен кем дегенде үш есеге дейін (суды тазалауға кететін шығындарды да азайтады) . Тазалаудың жоғары дәрежеде өтуі бастапқы ұнтақталған ПЭТ қалдықтарының (флекс) қажалуында, бұл төгілуге және одан әрі ластанудың (топырақ, шаң, қағаз, клей бөлігі және т. б. ) негізгі массасын шығаруға әкеледі. [40] .

Осылай бұрын қолданыста болған пластмассалық бұйымдарды екіншілік қолдануға болады. Көптеген мемлекеттерде ПЭТ рециклингіне байланысты проблемаларды шешу жөнінде программалар қабылдануда. АҚШ-та полиэтилентерефталат ыдыстарын өңдеудің ұлттық программасы бар. Ал Батыс Европада әрбір үшінші жасалған бутылка екіншілік материалдан жасалады.

1. 2 . 1Қалдықтарды өңдеуге дайындау және жинау ұйымдары

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.