Алматы метрополитеніндегі жаңа технология және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Кіріспе
I. Әдеби шолу
1.1 Алматы метрополитені және ондағы заманауи құралдар мен технологиялар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Метрополитеннің құрылыс жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік ... .
1.2.1. Жобалау кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2.2. Жобалау.техникалық құжаттамасына қойылатын талаптар ... ... ..
1.2.3.Метрополитендер желілерінің трассаларына қойылатын талаптар.
1.2.4. Тоннелдердің габариттеріне қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ...
1.2.5 Ашық тәсілмен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... .
1.2.6 Жер асты тәсілімен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ...
1.2.7. Жер асты қазбаларын желдету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2.8 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2.9 Аварияға қарсы қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3. Пайдалану кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3.1. Жолаушылар стацисы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3.2 Дабыл және байланыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3.3 Станцияның техникалық жұмысын ұйыдастырудағы қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
I. Әдеби шолу
1.1 Алматы метрополитені және ондағы заманауи құралдар мен технологиялар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Метрополитеннің құрылыс жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік ... .
1.2.1. Жобалау кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2.2. Жобалау.техникалық құжаттамасына қойылатын талаптар ... ... ..
1.2.3.Метрополитендер желілерінің трассаларына қойылатын талаптар.
1.2.4. Тоннелдердің габариттеріне қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ...
1.2.5 Ашық тәсілмен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... .
1.2.6 Жер асты тәсілімен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ...
1.2.7. Жер асты қазбаларын желдету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2.8 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2.9 Аварияға қарсы қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3. Пайдалану кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3.1. Жолаушылар стацисы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3.2 Дабыл және байланыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3.3 Станцияның техникалық жұмысын ұйыдастырудағы қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қала халқының көбеюіне байланысты үлкен қалаларда жер бетіндегі жолаушы легінің тығыздығы арта түседі.Сондықтан да көшеден тыс жолаушыларды жылдам таситын қоғамдық көліктер қажеттілігі пайда болады. Мұндай проблеманың ең дұрыс шешіміне метрополитен құрылысы жатады.
Метрополитен деп қаланың көшеден тыс теміржол көлігін атайды. Көпшілік қалаларда метрополитендердің желілері жер астында орналасқан. Қaзipri уақытта 30 елдің ең үлкен қалаларында желілерінің жалпы ұзындығы 3530 км болатын 71 метрополитен жұмыс істейді. Жақын жылдарда осыған қосымша 13 қалада метролар қосылады деп жоспарлануда.
Бірінші метрополитен 1863 жылы Лондонда іске қосылды, бұрынғы КСРО-да Москвада метрополитен 1935 жылдың 15 маусымында пайдалануға өткізілді.
Егер жолаушы қаланың сырт жерінен орталыққа 30 минут ішінде жететін болса, қаланың жолаушы тасымалдайтын көлігі қанағаттанарлық дәрежеде жұмыс істейді деп санауға болады.
Осы шарттарды есептей отырып, тұрғындары 1 миллион адамнан асатын қалаларда метрополитендерді пайдалану жөн деп саналады.
Осындай қалаларға еліміздің мәдени, қаржы және экономикалық орталығы болып саналатын ең үлкен қаласы Алматы жатады. Алматы метрополитенінің бірінші кезегінің жобасын АлматыГипроТранс, ГидроСпецСтрой, АлматыГипроГор институттарының қатысуымен МетроГипроТранс институты 1981 жылы дайындап бекіткен. Қaзipri уақытта бірінші болігі пайдалануға берілді, екінші көлік желісінің құрылысы жүргізілуде, оның құрылыстық ұзындығы 8,3 км, пайдаланылатыны – 7,67 км, станциялар саны – 7.
Метрополитен желілерін әдетте жер бетінен төменде орналастырады. Тоннелдердің жер астында орналасуының екі түрін -таяз және терең деп бөледі. Метрополитен тоннельдерінің орналасу тереңдігін қала жоспарына және құрылыс ғимараттарының, жерасты коммуникацияларының орналасу жағдайларына байланысты тағайындайды, сонымен қатар құрылыстың топографиялық және гидрогеологиялық жағдайлары да есептеледі.
Метрополитеннің таяз жерлерде салынатын желілері 7-6 м тереңдікте орналастырылады.
Метрополитен деп қаланың көшеден тыс теміржол көлігін атайды. Көпшілік қалаларда метрополитендердің желілері жер астында орналасқан. Қaзipri уақытта 30 елдің ең үлкен қалаларында желілерінің жалпы ұзындығы 3530 км болатын 71 метрополитен жұмыс істейді. Жақын жылдарда осыған қосымша 13 қалада метролар қосылады деп жоспарлануда.
Бірінші метрополитен 1863 жылы Лондонда іске қосылды, бұрынғы КСРО-да Москвада метрополитен 1935 жылдың 15 маусымында пайдалануға өткізілді.
Егер жолаушы қаланың сырт жерінен орталыққа 30 минут ішінде жететін болса, қаланың жолаушы тасымалдайтын көлігі қанағаттанарлық дәрежеде жұмыс істейді деп санауға болады.
Осы шарттарды есептей отырып, тұрғындары 1 миллион адамнан асатын қалаларда метрополитендерді пайдалану жөн деп саналады.
Осындай қалаларға еліміздің мәдени, қаржы және экономикалық орталығы болып саналатын ең үлкен қаласы Алматы жатады. Алматы метрополитенінің бірінші кезегінің жобасын АлматыГипроТранс, ГидроСпецСтрой, АлматыГипроГор институттарының қатысуымен МетроГипроТранс институты 1981 жылы дайындап бекіткен. Қaзipri уақытта бірінші болігі пайдалануға берілді, екінші көлік желісінің құрылысы жүргізілуде, оның құрылыстық ұзындығы 8,3 км, пайдаланылатыны – 7,67 км, станциялар саны – 7.
Метрополитен желілерін әдетте жер бетінен төменде орналастырады. Тоннелдердің жер астында орналасуының екі түрін -таяз және терең деп бөледі. Метрополитен тоннельдерінің орналасу тереңдігін қала жоспарына және құрылыс ғимараттарының, жерасты коммуникацияларының орналасу жағдайларына байланысты тағайындайды, сонымен қатар құрылыстың топографиялық және гидрогеологиялық жағдайлары да есептеледі.
Метрополитеннің таяз жерлерде салынатын желілері 7-6 м тереңдікте орналастырылады.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ГЕОГРАФИЯ ЖӘНЕ ТАБИҒАТТЫ ПАЙДАЛАНУ ФАКУЛЬТЕТІ
ЭНЕРГОЭКОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Алматы метрополитеніндегі жаңа технология және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету
6М073100- Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі
және қоршаған ортаны қорғау мамандығы
Орындаған
1 курс магистранты_____________Алимбетов Қ.М.
Ғылыми жетекшісі,
б.ғ.к.,доцент ______________Н.С.Бергенева
Алматы- 2013
РЕФЕРАТ
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық уинверситетінің география және табиғатты пайдалану факультеті энергоэкология кафедрасының Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау мамандығының 1 курс магистранты Әлімбетов Қ.М. Алматы метрополитеніндегі жаңа технология және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету атты курстық жұмысы кіріспеден, 3 бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Мазмұны ______ бетте терілген компьютерлік бетте ашылған. Библиографияда _____ әдеби көз бар.
Кілтті сөздер: мұнай, мұнай өнімдері, мұнайды тасымалдау, мұнай құбырлары, қауіпсіздік технологиялары.
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері: қауіпсіздікті арттыратын технологиялық құралдарды жетілдіру, метрополитенде қолданылатын технологиялық құрал-жабдықтар қауіпсіздігін салыстырып, қазіргі күйіне талдау жасау.
Курстық жұмыста келесі сұрақтар қарастырылған: Алматы метрополитені және ондағы заманауи құралдармен технологиялары, құрылыс жұмыстары кезіндегі қауіпсізік, пайдалану кезіндігі қауіпсідік. Күтілетін нәтиже - метрополитенінде қолданылатын технологиялардың қауіпсіздігін бағалау.
Мазмұны:
Кіріспе
I. Әдеби шолу
1.1 Алматы метрополитені және ондағы заманауи құралдар мен технологиялар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Метрополитеннің құрылыс жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік ... .
1.2.1. Жобалау кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
1.2.2. Жобалау-техникалық құжаттамасына қойылатын талаптар ... ... ..
1.2.3.Метрополитендер желілерінің трассаларына қойылатын талаптар.
1.2.4. Тоннелдердің габариттеріне қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ...
1.2.5 Ашық тәсілмен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... .
1.2.6 Жер асты тәсілімен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ...
1.2.7. Жер асты қазбаларын желдету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2.8 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2.9 Аварияға қарсы қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3. Пайдалану кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
1.3.1. Жолаушылар стацисы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3.2 Дабыл және байланыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3.3 Станцияның техникалық жұмысын ұйыдастырудағы қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Өзектілігі - метрополитенде қолданылатын қазіргі заманғы технологиялық құралдардың қауіпсіздігін арттыру.
Мақсаты - қауіпсіздікті арттыратын технологиялық құралдарды жетілдіру.
Міндеттері:
1 Метрополитенде қолданылатын технологиялық құрал-жабдықтар қауіпсіздігін салыстырып, қазіргі күйіне талдау жасау.
2. Эксплуатациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін перспективті техникалық шешімдерді талдау негізінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету құралдарын жіктеу.
Зерттеу нысаны - Алматы метрополитені
Зерттеу құралы - талдау әдістемесі, қауіптердің қалыптасуына ықпал етуші факторлар, заңдылықтар, тәуелділіктер.
Зерттеу әдістері: математикалық модельдеу мен жүйелік талдау және аналитикалық талдау.
Кіріспе
Қала халқының көбеюіне байланысты үлкен қалаларда жер бетіндегі жолаушы легінің тығыздығы арта түседі.Сондықтан да көшеден тыс жолаушыларды жылдам таситын қоғамдық көліктер қажеттілігі пайда болады. Мұндай проблеманың ең дұрыс шешіміне метрополитен құрылысы жатады.
Метрополитен деп қаланың көшеден тыс теміржол көлігін атайды. Көпшілік қалаларда метрополитендердің желілері жер астында орналасқан. Қaзipri уақытта 30 елдің ең үлкен қалаларында желілерінің жалпы ұзындығы 3530 км болатын 71 метрополитен жұмыс істейді. Жақын жылдарда осыған қосымша 13 қалада метролар қосылады деп жоспарлануда.
Бірінші метрополитен 1863 жылы Лондонда іске қосылды, бұрынғы КСРО-да Москвада метрополитен 1935 жылдың 15 маусымында пайдалануға өткізілді.
Егер жолаушы қаланың сырт жерінен орталыққа 30 минут ішінде жететін болса, қаланың жолаушы тасымалдайтын көлігі қанағаттанарлық дәрежеде жұмыс істейді деп санауға болады.
Осы шарттарды есептей отырып, тұрғындары 1 миллион адамнан асатын қалаларда метрополитендерді пайдалану жөн деп саналады.
Осындай қалаларға еліміздің мәдени, қаржы және экономикалық орталығы болып саналатын ең үлкен қаласы Алматы жатады. Алматы метрополитенінің бірінші кезегінің жобасын АлматыГипроТранс, ГидроСпецСтрой, АлматыГипроГор институттарының қатысуымен МетроГипроТранс институты 1981 жылы дайындап бекіткен. Қaзipri уақытта бірінші болігі пайдалануға берілді, екінші көлік желісінің құрылысы жүргізілуде, оның құрылыстық ұзындығы 8,3 км, пайдаланылатыны - 7,67 км, станциялар саны - 7.
Метрополитен желілерін әдетте жер бетінен төменде орналастырады. Тоннелдердің жер астында орналасуының екі түрін -таяз және терең деп бөледі. Метрополитен тоннельдерінің орналасу тереңдігін қала жоспарына және құрылыс ғимараттарының, жерасты коммуникацияларының орналасу жағдайларына байланысты тағайындайды, сонымен қатар құрылыстың топографиялық және гидрогеологиялық жағдайлары да есептеледі.
Метрополитеннің таяз жерлерде салынатын желілері 7-6 м тереңдікте орналастырылады.
Таяз орналасқан метроның нысандары жолаушыларға ең ыңғайлы жағдайды қамтамасыз етеді, пайдалану және экономикалық жағынан жақсы көрсеткіштерге ие. Таяз жүргізілетін нысандар қаланың жаңадан құрылыс жүргізіліп жатқан аудандарында ең тиімді болады, мұнда тоннелдердің желілері кең көше магистральдарының астына орналасады. Терең орналастырылатын метрополитен желілерінің жоларналарын қаладағы құрылыс ғимараттарының орналасуын есептемей-ақ станциялардың арасындағы ең қысқа бағыттармен жобалауға болады. Тоннельдердің орналасу тереңдігін нeгiзгі орнықты болғанша су өткізбейтін жыныстарда орналастыру шарттары бойынша анықтайды. Тоннелдердің төбесіндегі осындай жыныстардың қалыңдығы 4-5 метрден кем болмауы тиіc. Сонымен, терең салынатын тоннельдерді жер бетінен 30-50 м төмен орналастырады.
Тоннелдердің жоларнасының айналма иіндерінің жоспардағы радиустары метрополитен желілерінің пайдалану жағдайымен шектеледі. Мерополитеннің басты жолдарындағы ең аз радиусын 500 метрге тең деп қабылдайды, поездардың айналу иіндерінде біркелкі жүруін қамтамсыз етеді.
Метрополитен желілерінің профилін жоларнадан геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларына байланысты анықтайды. Жолдың өтпелі 6өлімшелерінің ұзына бойындағы еңкеюі 3%-ке тек деп қабылдайды, ең үлкен еңкеюі 4%.
Жер асты станцияларын әдетте жолдық еңкеюі 3%-тен көп емес тура бөлімдерінде орналастырады немесе көбінесе жазық алаңшаларда, ұзындығы отыратын платформаның ұзындығынан кем емес жоларнаның өркешінде, ал өте сирек жағдайларда, станциялар жоларнасының шұңқырында орналасқанда отыру платформасының ұзындығы 20 м үлкейтіледі.
Метро станцияларын өркеште орналастыру орынды деп саналады, ceбeбi поездар станцияға жақындаған кезде көтеріліп, оның жылдамдығын басады, ал станциядан алға қарай жүрген кезде жылдамдықты тез жинайды.
1.1Алматы метрополитені және ондағы заманауи құралдар мен технологиялар
Алматы метрополитені - Алматы қаласында салынып жатқан метрополитен жүйесі. Алғашқы бөлігінің ашылуы 2011 ж. Кейбір басылымдар бойынша 1 желтоқсан 2011 жылдан ерте емес. Заманауи технологияларды енгізу бойынша жоспарды жүзеге асыру үшін Алматы метрополитенін салу барысында Herrenknecht AG неміс компаниясының Herrenknecht S-320 жоғары өндірісті тоннел қазушы кешені сатып алынған. Алматы метрополитені еліміз үшін стратегиялық маңызды нысан болып табылады. Жоба бойынша, метроның алғашқы кезегі Фурманов пен Райымбек даңғылының қиылысы мен Абай және Гагарин көшелерінің қиылысын жалғайды. Бұл жұмыстар ресейлік Лайтон ААҚ қоғамының еншісінде. Туннельдерде рельс салу, бейне-теле бақылау жұмыстары да ресейліктердің еншісінде Алматы метрополитені Қазақстандағы алғашқы, Орталық Азияда екінші (Ташкент метрополитенінен кейін) және ТМД-дағы 17-ші метрополитен болмақшы. Алғашқы кезеңде вагондарды жөндеу мен техникалық тұрғыдан қызмет көрсету жұмыстары депода жүргізіледі. Тәуелсіздіктің 20 жылдығы қарсаңында пайдалануға беріледі.
БАМ-нан 80 жылдардың соңында арнайы техника мен құралдар әкелінді, сонымен қатар, ылди (экскалаторлы) өткелдерді орнатуға арналған қазу кешендері әкелінді. Бамтоннельстрой ҚҚТБ Като экскаваторының негізінде құрастырылған кешеннің тоннелдік экскаватор және тоннелдік дуалды әрлеу жұмыстарын атқара алады және де тоннелдің бойымен басқа да қосымша жұмыстар жасауға мүмкіндік береді.
Замауни технологияларды енгізу бойынша жоспарды жүзеге асыру үшін Алматы метрополитенін салу барысында Herrenknecht AG неміс компаниясының Herrenknecht S-320 жоғары өндірісті тоннелқазушы кешені сатып алынған.
Herrenknecht AG компаниясының ТҚМК метрополитеннің өткелдік тоннелдің көлік құралдарының үзіліссіз жүруін қамтамасыз ететін және жоба талаптарына сай, тынымдылығы мен беріктігі жағынан және құрылымдарының ұзақ мерзімділігі бойынша, қала аумағын экологиялық тұрғыдан қорғау және апаттар болмауы жағынан сапасы сәйкес болатын.
Қолданыстағы тоннелдік өткелдерді қазу технологиясы заманауи компьютерлік навигациялау және басқару жүйелерімен қамтамасыз етілген, ол өз кезегінде қалқанды бейімі мен жоспары бойынша болар-болмас ауытқулармен жүргізуге мүмкіндік береді. Алматы метрополитені тоннелдерінің қабырғаларының жоғары сапалы әрленуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Жер қойнауынан қазылып алынған топырақты тасымалдау үшін тоннелдік таспа конвейері қолданылады, ал оны жер бетіне шығару үшін экскалатор тоннелінде орнатылған арнайы көлбеу конвейер пайдаланылады
Бірінші кезек бекеттерін уақытында іске қосу үшін Алматыметроқұрылыс АҚ қызметкерлері құрылыстың заманауи құралдары мен жаңа технологиялар қолданды. Жібек Жолы бекетін салу барысында ТМД аумағында алғаш рет жаңаавстриялық тоннелді қазу әдісі қолданылды. Бұл әдіс тереңде орналасатын қалған төрт бекеттің де құрылысы барысында қолданылуда.
ЖАҚӘ технологиясы дәстүрлі құрылыс әдістерімен салыстырғанда тереңде орналасатын бекеттердің негізгі көтеруші құрылымдарын аса қысқа мерзімде тұрғызуға мундайда түпкі беттің шөгуі болар-болмас, сонымен бірге үңгішілер еңбегін барынша қауіпсіздендіруге және механикалындыруға мүмкіндік берді
Аталған технологияны қолдану нәтижесінде уақытша бекітіліндегі бекеттік тоннелдерді салу жылдамдығы айына 24 метрді құраса, қабырға бетінің әрлеу жұмыстары айына 30 метрлік қашықтықты қамтуға мүмкіндік береді.
Бекеттік тоннелдерді ЖАҚӘ әдісі бойынша салу үшін келесі құралдар қолданылады
1. Atlas Copco бұрғылау қондырғысы
2. MAI V400 NT ерітінді нассосы
3. Meyco Suprima торкреттеуге арналған қондырғы;
4. Liebherr тоннелдік экскаватор;
5. геотехника және геодезиялық бақылауға арналған құрал.
Алматы метрополитенінің қауіпсіздігі ҒЗО ҚҒЗИ ААҚ Тоннелдер мен метрополитендер (Мәскеу) сейсмикалық жағынан берік тоннелдік құрылымдардың қолданылуынан және бекеттік тоннелдерді салу барысында Бетон унд Мониербау (Австрия) фирмасының алдыңғы қатарлы әзірлемлерінің пайдаланылумен қамтамасыз етілген.
Алматы метрополитені - құрылыс барысында рельсті көлік қолданылмайтын аз ғана құрылыстардың бірі. Жер қыртысының топырақтарын шығару мен материалдарды тасымалдау өзі жүретін техниканың - КамАЗ, ТСШ-4Б кіші габаритті самосвалдармен, PAUS, ПД-2, ЛК-1жүк тасымал көліктерімен жасалады, барлық техника екі сатылы түтінді тазалау қондырғыларымен жабдықталған
Өткелді тоннелдердің құрылыс аумақтарында - Жароков көшесі мен Гагарин даңғылының қиылысында - қорғаныс экрандарын орнату үшін көшелерді қазбай, микротоннелдеу технологиясын қолдану туралы шешім қабылданған
Экранды қондыру үшін Herrenknecht AG кәсіпорнының AVN-600 кешені қолданылған.
Тоннельдің дөңес бөлігінде қорғаныс экрандарын Ø 820мм кәріздерден орнату жұмыстары жасалып, Жароков көшесінің астынан тоннел салынды. Гагарин даңғылының астында қорғаныс экрандарын орнату бойынша жұмыстар жүргізілуде
1.2 Метрополитеннің құрылыс жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік талаптар
Метрополитендердің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар Техникалық регламенті Техникалық реттеу туралы Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 қарашадағы және Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы 2002 жылғы 3 сәуірдегі заңдарын іске асыру мақсатында әзірленген. Техникалық регламент метрополитендерді жобалауға, салуға, пайдалануға, консервациялауға қолданылады және мынадай:
oo Тау-кен қазбаларын консервациялау мен жоюдың;
oo Қолданыстағы метрополитеннің жол, станциялық шаруашылық, жылжымалы құрамын пайдалануды;
oo метрополитенді салу және пайдалану кезінде тіршілікті қамтамасыз етудің, знергиямен қамтамасыз етудің, желдетудің, су ағызудың, өрт қауіпсіздігінің, дауылмен байланыстың өндірістік үдерістерін орындау кезіндегі қауіпсіздік талаптарын белгілейді.
Жолаушылар мен қызмет көрсетуші персонал үшін кез келген бүркеме қауіптілікті қоса алғанда, қауіпті жағдайларды теңестіруді және қауіпті факторлардың әсер ететін болжалды қауіп-қатерін бағалауды жобалау және метрополитенді пайдалану кезінде қолданылатын жабдықты дайындаушылар өткізеді.
Метрополитен салуды жүзеге асыратын ұйымдардың тиісті лицензиялары, жобалау-техникалық құжаттамасы, жұмысты ұйымдастыру жобасы болады. Жобаларда өндірістік үдерістердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ауа ортасының ластануын, сәулелену деңгейін, шу мен дірілді төмендету, микроклиматты бір қалыпқа келтіру, жұмыс орнын жарықтандыру, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі техникалық және санитарлық-гигиеналық іс-шаралар кешені әзірленеді.
Метрополитеннің жабдығы мен тетіктері санитарлық ережелерге сәйкес келеді және жұмысшыларға улы химиялық, физикалық және биологиялық әсер ету көздері болып табылмайды. Жер асты құрылыстарын салуда пайдаланатын жабдық, машиналар, тетіктер, аспаптар мен материалдар оларды пайдаланудың нақты жағдайларына сәйкес болады. Салынатын метрополитен обьектілеріне кәсіби авариялық құтқару қызметтері мен құрамалары қызмет көрсетеді. Обьектіде бірнеше ұйым жұмыс жүргізген кезде қауіпсіз жұмыс жүргізу және міндеттер мен жауапкершіліктерді шектеу бойынша бірлескен іс-шаралар әзірленеді.
Жер асты құрылыстарын салу кезінде қазбаға түскен және жер бетіне шыққан тұлғаларды есепке алу ұйымдастырылады. Есепке алуды ұйымдастыру үшін бас мердігер ұйымның басшысы жауапты болып табылады. Метрополитенді салуды жүзеге асыратын ұйымның өндірістік бақылау туралы әзірленген ережесі болады. Әрбір жер асты құрылысының обьектісі үшін аварияларды жою жоспары құрылады.
Жер асты жұмыстарымен айналысатын тұлғаларды авария туралы құлақтандыру үшін авариялық жеке құлақтандыру (жарық, дауыс зорайтқыш, сымсыз радиобайланыс) дабылы жабдықталады. Жер асты жұмыстарындағы жұмыс орны қалыпты желдетумен, жарықтандырумен, авария туралы құлақтандыру құралдарымен қамтамасыз етіледі, толық қауіпсіздік күйде ұсталады және жұмыс басталар алдында ұйымның бақылаушы тұлғасы тексереді.
Жай күйі адамдар үшін қауіп келтіретін немесе жұмысы тоқталған тау-кен қазбалары қоршалады, оларға өтетін барлық кіру жолдарына тиым салу белгілері ілінеді. Әрбір жұмыс орнына баратын қауіпсіз жолдар қамтамасыз етіледі. Жер асты қазбалары мен олардың тармақтары жарықтандырылған жер бетіне шығу бағытын көрсеткіштермен жабдықталады.
Автоматты және қашықтықтан басқарылатын машиналар мен тетіктерден басқа, жұмыс істейтін машиналар мен тетіктерді олар жұмыс істеп тұрған уақытта қараусыз қалдыруға болмайды.
Метрополитеннің құрылыс алаңын ұйымдастыру жұмысшылар еңбегі мен адамдардың кез келген жқмыс түрлерін орындаудың барлық деңгейінде өту қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Құрылыс алаңының аумағы саланынп жатқан жер асты құрылыстарынан атмосфералық және техникалық суларды шығаруға арналған құрылғылар мен жоспарланады және жабдықталады.
Тау кен машиналарын жөндеу жоспарлы алдын ала жөндеу кестесінде қарастырылған мерзімде жүргізіледі. Негізгі жабдықты жөндеудің барлық түрлеріне технологиялық регламенттер құрылады. Жарылыс жұмыстарын жүргізу, жарылғыш материалдарды сақтау, тасмалдау және есепке алу жарылыс жұмыстары кезіндегі өнер кәсіптік қауіпсіздік ережелері нормаларының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. Кен соққыларына беиімді массивтерде жұмыс жүргізу кезінде жұмыс уакілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес жүргізіледі. Қолданыстағы электр беру, темір жол және автомобиль жолдары, мұнайгаз өнімі құбырлары, жер асты комуникациялары желілерінің күзету аймағындағы жұмыстар осы комуникацияларды пайдаланатын ұйымның жазбаша рұқсаты мен рұқсат нарияды болған жағдайда жобаға сәйкес орындалады.
Жер бетіндегі қауіпті аймақ шектерінде және қарқынды көлік қозғалысы орындарында, тиеу түсіру жұмыстарын жүргізу, материалдарды, құрылымдарды жинау орындарында, жоғары вольтты электр беру желілерінің аймағында негізгі геодезиялық желі бекетін салуға жол берілмейді. Кабельдердің, газ өткізгіштер мен басқада жер асты комуникацияларының жанына геодезиялық белгілерді орнату комуникациялар иесі-ұйымы өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі. Жер асты құрылыстарын салушы ұйымдардың өз құрамында мынадай:
oo Тау жыныстары мен жер бетінің сырғуын, қазбалардың, жер бетіндегі ғимараттар мен құрылыстардың өзгеруін аспап арқылы бақылауды;
oo Қауіпті жер асты жұмыстарын жүргізу шектерін жер бетіне шығаруды;
oo Жер асты жұмыстарын қауіпсіз жүргізуді, ғимараттар мен құрылыстарды осы жұмыстардың әсерлерінен қорғауды қамтамасыз ететін іс-шаралардың орындауын бақылауды;
oo Қауіпті аймаққа дейін 20м бұрын оған жақындағаны туралы, белгіленген шекаралардан өту және олардан шығу туралы дер кезінде хабарландыруды қамтамасыз ететін маркшейдерлік қызметтері болады.
5 баллдан жоғары жер сілкінісінен кейін тау-кен қазбаларының, бекіткіштердің, комуникациялардың, шахта үстіндегі ғимараттардың жай-күйін тексергеннен және нәтижелерін акті мен рәсімдегенннен кейін жұмысты қайта қалпына келтіруге болады. Тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде ұйым басшылығы персоналдың табиғи сәулелену көздерінен радияциялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету талаптарын орындауға міндетті. Персоналды сәулемен емдеудің болжалды мөлшері, радиациялық бақылау көлемімен мерзімділігі, сондай-ақ радиациялық қорғау шаралары жобалық құжаттамамен анықталады.
1.2.1 Жобалау кезіндегі қауіпсіздік талаптары
Жобалау кезінде ұқсас объектілердегі авариялықтың статистикалық деректерін, құрылыс салу мен пайдаланудың техникалық-экономикалық көрсеткіштерін ескере отырып, авариялар, тоқтап қалулар, сыртқы әсерлер, персоналдың болжалды қателіктері кезіндегі барлық ықтимал қауіптіліктер теңестірілуі қажет.
Барлық теңестірілген қауіптіліктер үшін есептеу, экспериментті немесе талдау әдістермен қауіп-қатерді бағалау жүргізіледі.
Жүргізілген қауіп-қатерді бағалауды ескере отырып, метрополитенді пайдалану кезінде қауіп-қатерді жою немесе оны шекті деңгейге дейін төмендету үшін шаралар кешені анықталады. Шекті қауіп-қатерлерді анықтау кезінде жобалау ұйымы мыналарды:
oo Метрополитеннің ерекшелігін;
oo Құрылыс-монтаждау жұмыстарының сапасын ;
oo Сыртқы табиғи әсерлерді;
oo Метрополитендердің пайдалану қасиеттерін;
oo Персоналдың теріс әрекеттерін;
oo Құрылыс салу, қайта жаңарту, консервациялау және тарату кезіндегі қоршаған ортаның ластануының ықтимал салдарының әсерлерін құнарлы топырақ қабатының, өсімдік жабынының бұзылуын;
oo Аварияның зақымдаушы қауіп-қатерлерін және аварияларды шектеу және оның салдарларын жою кезінде құнарлы топырақ қабатының, жабынының бұзылуын ескереді.
Қауіп-қатерді шекті деңгейден төмендету мүмкін болмаған кезде жобада адамның өмірі мен денсаулығының және қоршаған ортаның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар жүйесі қарастырылады. Метрополитенді Рихтер шкаласы бойынша 7 баллдан астам аудандарда жобалау кезінде ғимараттардың, құрылыстар мен жер асты қазбаларының сейсмикалық тұрақтығы бойынша қосымша шаралар қарастырылуы қажет.
1.2.2. Жобалау-техникалық құжаттамасына қойылатын талаптар
Метрополитенді жобалау екі сатымен жүргізіледі: желі жобасы әзірленеді және бекітіледі; бекітілген жобаның негізінде жұмыс құжаттамасы әзірленеді. Метрополитен желісінің жобасында оны салу мен пайдалануға қатысты барлық мәселелердің шешімдері беріледі:
- техникалық-экономикалық мақсатқа сәйкестігі және құрылыстың қажеттілігі;
- желі трассасы, оның жоспары мен кескіні, тоннелдердің габариттері;
- құрылыстың инженерлік-геологиялық шарттары;
- станциялар мен бір орыннан келесісіне отырғызу тораптарының орналасу орны;
- тоннелдік құрылыстардың құрылымдары, жол және байланыстырушы рельстің құрылымы, қолданылатын электр жабдығының, байланыс, автоматика және телемеханика құрылғылары, желдеткіш және сантехника;
- құрылысты ұйымдастыру, жұмысты жүргізу кестелері, құрылыстың сметалық құны мен техникалық-экономикалық көрсеткіштері.
Техникалық жобаға түсіндірме жазбада қабылданған техникалық шешімдердің негіздемесімен жобаның барлық бөлімдері бойынша қысқаша мәліметтер және негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштер - трассаның ұзақтығы, станциялардың саны, пойыздардың қозғалыс жиілігі, 1 км желінің сметалық құны келтіріледі. Жиынтық сметасы бар метрополитен желісінің бекітілген жобасы құрылысты қаржыландыру, жабдықтар мен тетіктерге тапсырыс беру және жұмыс құжаттамасын әзірлеу үшін негіздеме болып табылады. Жұмыс құжаттамасын жобалау ұйымы бекітілген жобамен тапсырыс берілген жабдық бойынша тапсырыс беруші беретін тезникалық деректер негізінде әзірлейді.
Метрополитердерді салу жобасы құрылысты тұрғызу үшін техникалық-экономикалық негіздемелерді; құрылыстың құнын анықтау үшін түсіндірме жазбалары бар инженерлік есептерді құрылысы және технологиялық сұлбаларды және өзге де материалдарды қамтиды.
1.2.3 Метрополитендер желілерінің трассаларына қойылатын талаптар
Метрополитен желісі барлық қалалық көлікті дамыта отырып, байланыста әзірленген қала метрополитенінің желісін дамытудың бас сызбасы негізінде жобаланады. Метрополитеннің жобаланатын желісі бас сызбасына сәйкес станциялардың, депоның бағытын, ұзақтығын, күні мен орналасу орнын белгілейді. Трасса екі: көлденең және тік проекциямен анықталады.
Метрополитеннің трассасын жобалау кезінде құрылыс жағдайларын, желілерді төсеу треңдігін, сәулет және тарихи ескерткіштердің сақталуын қамтамасыз етуді станциялар мен бір орнынан екіншісіне ауыстыру тораптарының орналасу орнын анықтайды. Жоспарда және кескінде трассаларды жобалау жер бедерін, метро мен қала құрылысының болашақ желісі құрылысының инженерлік-геология шарттарын ескере отырып жүргізіледі. Ұсақ төсемді метрополитен желілерін жобалау кезінде трасса қаланың жалпы көше магистралдарында немесе құрылысы аз аймақтарында орналастырылады. Метрополитен станциялары трассаның тікелей учаскелеріндегі жоспарда, ал станциядан кететін пойыздың екпінінің жеңілдету және оғанк келген пойыздың жүрісін бәсеңдету үшін кескінде кескіннің жоғарғы жерінде орналасады.
1.2.4. Тоннелдердің габариттеріне қойылатын талаптар
Метрополитеннің тоннелдік құрылыстарының ішкі өлшемдерін жылжымалы құрамының шекті сыртқы кескіндеріне және өлшемдеріне, сондай-ақ тоннелде орналасатын тұрақты құрылыстармен жабдықтарға сәйкес белгілейді. Метрополитен тоннелінді пойыз тура қозғалған кезде жарамды вагонның бірде бір бөлігі жылжымалы құрамының габритті кескінінен шықпау қажет.
Құрылыстардың жақындау және жабдықтардың жақындау габриттері олардың арасына жолдың, жарық беру, электрмен жабдықтау және сантехника құрылғыларын орналастыру қажеттілігін ескере отырып белгіленеді. Құрылыстардың жақындау габариті жобалау өлшемдеріне қатысты құрылыс салу кезінде құрылыстардың шекті ауытқушылықтары мен өзгерістерін және адамдардың өтуін қамтамасыз етуді ескереді. Шеңбер және тік бұрышты кескінді тоннелдік қаптамалардың құрылымдары құрылыстардың жақындау габариттерін тікелей және жолдың учаскелерінде орналастыруды қамтамасыз етеді. Жылжымалы құрам габариті қозғалыс кезіндегі вагонның барлық ауытқушылықтарын және шанақты жолдың қисық учаскесіне шығаруды ескереді.
Метрополитен салуды жүзеге асыратын ұйымдардың тиісті лицензиялары, жобалау-техникалық құжаттамасы, жұмысты ұйымдастыру жобасы болады. Жобаларда өндірістік үдерістердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ауа ортасының ластануын, сәулелену деңгейін, шу мен дірілді төмендету, микроклиматты бір қалыпқа келтіру, жұмыс орнын жарықтандыру, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі техникалық және санитарлық-гигиеналық әс-шаралар кешені әзірленеді.
Метрополитеннің жабдығы мен тетіктері санитарлық ережелерге сәйкес келеді және жұмысшыларға улы химиялық, физикалық және биологиялық әсер ету көздері болып табылмайды. Жер асты құрылыстарын салуда пайдаланатын жабдық, машиналар, тетіктер, аспаптар мен материалдар оларды пайдаланудың нақты жағдайларына сәйкес болады. Салынатын метрополитен обьектілеріне кәсіби авариялық құтқару қызметтері мен құрамалары қызмет көрсетеді. Обьектіде бірнеше ұйым жұмыс жүргізген кезде қауіпсіз жұмыс жүргізу және міндеттер мен жауапкершіліктерді шектеу бойынша бірлескен іс-шаралар әзірленеді.
Жер асты құрылыстарын салу кезінде қазбаға түскен және жер бетіне шыққан тұлғаларды есепке алу ұйымдастырылады. Есепке алуды ұйымдастыру үшін бас мердігер ұйымның басшысы жауапты болып табылады. Метрополитенді салуды жүзеге асыратын ұйымның өндірістік бақылау туралы әзірленген ережесі болады. Әрбір жер асты құрылысының обьектісі үшін аварияларды жою жоспары құрылады.
Жер асты жұмыстарымен айналысатын тұлғаларды авария туралы құлақтандыру үшін авариялық жеке құлақтандыру (жарық, дауыс зорайтқыш, сымсыз радиобайланыс) дабылы жабдықталады. Жер асты жұмыстарындағы жұмыс орны қалыпты желдетумен, жарықтандырумен, авария туралы құлақтандыру құралдарымен қамтамасыз етіледі, толық қауіпсіздік күйде ұсталады және жұмыс басталар алдында ұйымның бақылаушы тұлғасы тексереді.
Жай күйі адамдар үшін қауіп келтіретін немесе жұмысы тоқталған тау-кен қазбалары қоршалады, оларға өтетін барлық кіру жолдарына тиым салу белгілері ілінеді. Әрбір жұмыс орнына баратын қауіпсіз жолдар қамтамасыз етіледі. Жер асты қазбалары мен олардың тармақтары жарықтандырылған жер бетіне шығу бағытын көрсеткіштермен жабдықталады.
Автоматты және қашықтықтан басқарылатын машиналар мен тетіктерден басқа, жұмыс істейтін машиналар мен тетіктерді олар жұмыс істеп тұрған уақытта қараусыз қалдыруға болмайды.
Метрополитеннің құрылыс алаңын ұйымдастыру жұмысшылар еңбегі мен адамдардың кез келген жқмыс түрлерін орындаудың барлық деңгейінде өту қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Құрылыс алаңының аумағы саланынп жатқан жер асты құрылыстарынан атмосфералық және техникалық суларды шығаруға арналған құрылғылар мен жоспарланады және жабдықталады.
Тау кен машиналарын жөндеу жоспарлы алдын ала жөндеу кестесінде қарастырылған мерзімде жүргізіледі. Негізгі жабдықты жөндеудің барлық түрлеріне технологиялық регламенттер құрылады. Жарылыс жұмыстарын жүргізу, жарылғыш материалдарды сақтау, тасмалдау және есепке алу жарылыс жұмыстары кезіндегі өнер кәсіптік қауіпсіздік ережелері нормаларының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. Кен соққыларына беиімді массивтерде жұмыс жүргізу кезінде жұмыс уакілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес жүргізіледі. Қолданыстағы электр беру, темір жол және автомобиль жолдары, мұнайгаз өнімі құбырлары, жер асты комуникациялары желілерінің күзету аймағындағы жұмыстар осы комуникацияларды пайдаланатын ұйымның жазбаша рұқсаты мен рұқсат нарияды болған жағдайда жобаға сәйкес орындалады.
Жер бетіндегі қауіпті аймақ шектерінде және қарқынды көлік қозғалысы орындарында, тиеу түсіру жұмыстарын жүргізу, материалдарды, құрылымдарды жинау орындарында, жоғары вольтты электр беру желілерінің аймағында негізгі геодезиялық желі бекетін салуға жол берілмейді. Кабельдердің, газ өткізгіштер мен басқада жер асты комуникацияларының жанына геодезиялық белгілерді орнату комуникациялар иесі-ұйымы өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі. Жер асты құрылыстарын салушы ұйымдардың өз құрамында мынадай:
oo Тау жыныстары мен жер бетінің сырғуын, қазбалардың, жер бетіндегі ғимараттар мен құрылыстардың өзгеруін аспап арқылы бақылауды;
oo Қауіпті жер асты жұмыстарын жүргізу шектерін жер бетіне шығаруды;
oo Жер асты жұмыстарын қауіпсіз жүргізуді, ғимараттар мен құрылыстарды осы жұмыстардың әсерлерінен қорғауды қамтамасыз ететін іс-шаралардың орындауын бақылауды;
oo Қауіпті аймаққа дейін 20м бұрын оған жақындағаны туралы, белгіленген шекаралардан өту және олардан шығу туралы дер кезінде хабарландыруды қамтамасыз ететін маркшейдерлік қызметтері болады.
5 баллдан жоғары жер сілкінісінен кейін тау-кен қазбаларының, бекіткіштердің, комуникациялардың, шахта үстіндегі ғимараттардың жай-күйін тексергеннен және нәтижелерін акті мен рәсімдегенннен кейін жұмысты қайта қалпына келтіруге болады. Тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде ұйым басшылығы персоналдың табиғи сәулелену көздерінен радияциялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету талаптарын орындауға міндетті. Персоналды сәулемен емдеудің болжалды мөлшері, радиациялық бақылау көлемімен мерзімділігі, сондай-ақ радиациялық қорғау шаралары жобалық құжаттамамен анықталады.
1.2.6. Ашық тәсілмен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары
Қазан шұңқырларда жер қазу жұмыстарын жүргізу тәртібі, қазан шұңқырлардың өлшемдері, жағдауларды бекіту тәсілі, жер бетіндегі сел суларын бұру шаралары жобада белгіленеді. Құрылымдардың, жолдардың, құрылыстардың, комуникациялардың өзгергенін анықтаған жағдайда жұмыс тоқтатылады, адамдар қауіпті аймақтан шығарылады, қарамағына өзгерген құрылыстар қарайтын ұйым ескертіледі және ескерту белгілері қойылады. Жұмыс қауіпсіз жағдайларды қамтамасыз еткеннен кейін құрылыс ұйымы басшылығының нұсқауы бойынша қайта басталуы мүмкін.
Қазан шұңқырлармен объектілердің орларына тікелей жақын суды төмендету, қатыру, сыналарды бекіту, шпунт қоршаулары, бұрғылық ұнғылау және басқада жұмыс жүргізген кезде жобада аталған жұмыстардың әсерінен ықтимал өзгеру аймағындағы борттардың және қазаншұңқыр немесе ор түптерінің сақталуын қамтамасыз ету жөніндегі шаралар қарастырылады.
Құламалар, көлік бермалары, жұмыс алаңдары автокөліктің құлауын болдырмайтын сақтандырғыш біліктермен немесе шой бөренелермен жабдықталады. Сақтандыру білігінің биіктігімен ені жобамен анықталады, бірақ 0,5м кем болмауы қажет. Адамдарды тереңдігі 25м дейін қазаншұңқырға түсіру және көтеру 10м сайын кешіктірілмей алаңдары бар сатылар арқылы жүзеге асырылады. Қазан шұңқырдың тереңдігі 25м астам болған жағдайда адамдарды көтергіштермен жабдықталады. Тереңдігі 5м дейінгі орлар мен қазаншұңқырларда адамдарды түсіру және көтеру үшін жылжымалы сатыларды пайдалануға болады.
Қауіпті аймақ шегінде адамдары бар ғимараттар болған жағдайда тіреуіштерді қосымша қауіпсіздік шараларын орындаған кезде, шойын тоқпақтың көтергіш арқанын, екінші сақтандыру арқанын және жеке шығыршықты пайдалана отырып, жүк түсіру операцияларын орындаған кезде көтеруге және орнатуға болады. Орды қазу бойынша жұмысты бастар алдында оның сағасы кемінде 1,5м тереңдіете бетондалады. Ор екі жағынан қоршалады, ор арқылы адамдардың өтуі үшін екі жағынан биіктігі 1,1м қанаты бар ені кемінде 0,8м кішкене көпірлермен жабдықталады. Құламалар мен қазан шұңқырларға түсетін жерлерде, бедеулерде, бекіткіш серіппелерінде, сондай-ақ қазан шұңқырдан немесе қаттап жиналатын жабдықтың немесе материалдардың плюс 1 м биіктігінен жақын ордан бастап қашықтықта материалдар мен жабдықты жинап қоюға жол берілмейді.
Ашық түрдегі қалқандарды пайдалана отырып, қазан шұңқырларды қазу кезінде қалқанды трассаға шығаруға арналған жұмыс камерасының өлшемдері, қазу және кенжарларды бекіту тәртібі, тірек қабырғасының құрылғысы, сондай-ақ бағытталушылардың негіздемесі, төсемі жобамен анықталады. Қалқан биіктігінен асатын қазбаны салу тереңдігінде оның барлық ұзындығы бойымен кемінде 15 см жер бетіне шығарылған сақтандырғыш металл секциялар орнатылады.
1.2.7. Жер асты тәсілімен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары
. Жер асты қазбаларын ұңғылау жұмыстарын бастар алдында техникалық бақылау тұлғалары мен жұмысшылар жұмыс учаскесінің геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларымен, қолданыстағы және жойылған жер асты құрылыстары мен коммуникацияларының, жұмыс аймағында жер бетіндегі ғимараттар мен құрылыстардың орналасуымен таныстырылады. Жер асты қазбаларын ұңғылау және бекіту тәсілдері, олардың өлшемдері, аршу алаңдары тау жыныстарының тұрақтылығы, құрылыстың гидрогеологиялық және тау-кен техникалық шарттары негізінде жобаларда және паспорттарда анықталады.
Қазбаларды геологиялық бұзылған аймақтарда, судың ағуы ықтимал учаскелерде, жер бетіндегі және жер астындағы құрылыстар мен коммуникациялардың жанында ұңғылау мыналарды:
oo Тау жыныстарының геологиялық құрылымын, беку жағдайын, жер беті мен құрылыстардың өзгеруін бақылауды күшейтуді;
oo Су ағысын ауысым сайын есепке алуды, алдына шфгарылған ұңғымаларды бұрғылауды;
oo Үлкен қималы қазбалардың жоғарғы бөлігіндегі өрелер мен төсемдердің құрылысын адамдардан авариялық шығу жолдары үшін шағынқималы қазбаларда қанаттарды орнатуды;
oo Қазбалар мен олардағы су өткізбейтін сақтандыру бөгеттерінің периметрі мен суға төзімді аркаларды орнатуды қарастыратын жоба бойынша жүргізіледі.
Қазбаларды жарылыс жұмыстарын қолданбай қарсы және жақын кенжарлармен қазу кезінде, сондай-ақ бұрын қазылған қазбаларға олардың арасында (биіктігі) бір жарым диаметр кем қашықтықта бастап жақындаған кезде тау-кен ұңғылау жұмыстары ұйымның техникалық басшысы бекіткен бірыңғай келісілген кесте бойынша жүргізіледі. Кенжардың биіктігінің шамасына дейін қашықтық қысқарған кезде жұмыс тек қазбаның бір жағынан ғана жүргізіледі. . Биіктігі 4 м астам қазбаларда жыныстарды шабақтау және кенжарларды тексеру үшін жылжымалы төсеме тақталар немесе өздігінен жүретін агрегаттар қолданылады.
Шахталардың, шыңыраулардың және штольнялардың тік және көлбеу оқпандарының сағалары тау-кен қазбаларына жер бетіндегі судың өтуін болдырмайтын құрылғылармен жабдықталады. Адамдардың еркін өтуі үшін жол бір жағынан орнатылады және адамдарға арналған өту жолының биіктігі кемінде 1,8 м, ені 0,7 м болуы қажет. Қазбалардағы ауа өткізгіштер, сығылған ауа құбырлары, су құю құбырлары, кабельдер мен басқа да құрылғылар жылжымалы құрамның қозғалысына, материалдардың, жабдықтардың орнын ауыстыруға және адамдардың жүріп-тұруына кедергі келтірмейтіндей етіп орналастырылады. Оқпан жанындағы алаңдағы қазбаларды ұңғылау оқпан мен жабдық қаптамасын оның клеть көтергішімен салғаннан кейін басталады. Ұзындығы 20 метрден аспайтын қауға көтергішін пайдалана отырып, оқпан жарғыштарды ұңғылауға болады.
Жер асты қазбаларында теспелерді бұрғылау ұйымның техникалық басшысы бекіткен бұрғылау жарылыс жұмыстарының паспортына сәйкес жүргізіледі. Кенжар табанынан 1,3 м астам биіктікте орналасқан теспелерді бұрғылау арнайы сүйейтін бұйымдарды немесе тақтай төсемді пайдалана отырып жүргізілуі қажет. Жыныстарды тиеу машиналарын қазба ішінде жеткізу (буксирлеу) қатты тіркеуіш арқылы жүргізіледі. Жұмыс аяқталғаннан кейін тиеу машинасы (экскаватор) қауіпсіз орынға жеткізіледі, тиеу органдары төмен қарай тіреп түсіріледі де қоректендіру кабелі ажыратылады. Қазба бекіткіші оның контуры бойымен қағылады, бекіткіш пен қазба беті арасындағы кеуектіктер бекітіледі. Кеуектіктерді ағашпен немесе басқа да жанатын материалдармен бекітуге болмайды.
Массивті сүйеп тұруды қажет ететін босаң жыныстарда қазбаларды ұңғылау арнайы әдістерді немесе механикаландырылған ұңғылау кешендерін қолдана отырып жүргізіледі. Механикаландырылған қалған машинисінің жұмыс орны технологиялық кешеннің барлық тетіктерімен қосылған жарық және дыбыс дабылымен жабдықталады. Босаң жыныстарда кенжарларды қиық шығыршық қондырғы үстінен бойлай қазу құрама қаптаманың бір шығыршығынан аспайтын ұзындықта кірмемен жүзеге асырылады.
Тоннелдерді көлденең кесіп өтетін алаңдармен жабдықталған қалқандармен ұңғылау кезінде кесіп ететін алаңдардағы жыныстардың табиғи еңісінің бұрышы күрт азайған жағдайда топырақты шамадан тыс шығаруға қарсы шаралар қолдану үшін жұмыс тоқтатылады.
Қалқанның атқарушы органының жұмыс аймағында, жұмыс істеп тұрған конвейерде, оның түсіру және айналатын бөлігінде адамдардың болуына жол берілмейді.
Кенжарды тексеру, қалқан мен жетектерді жөндеу кезінде барлық қозғалтқыштар тоқтан ажыратылады, басқару пультінде іске қоспаңыз - адамдар жұмыс істеп жатыр деген плакат ілінеді.
Механикаландырылған қалқан ауыстыру мерзімінен астам тоқтаған кезде кенжар бекітіледі. . Тюбингтер мен блоктардан жасалған тоннелдік қаптаманы монтаждау механикалық төсеуішті қолданып орындалады. Құрама қаптаманы монтаждау бойынша барлық жұмыстар жылжымалы күнқағардың немесе уақытша бекіткіштің қорғауымен жүргізіледі. Монтаждау жұмыстарын орындау кезінде қаптаманы монтаждау элементтерінен құрама қаптаманың шығыршығын толығымен тұйықтағанға дейін жылжымалы бөренелерді алып тастауға болмайды. Қаптаманы сүйеп тұрған бөренелер құрама қаптаманың төсеуішін қозғалтудан бұрын алынып тасталады. Тюбингтерді шығырдың көмегімен көтеру және орнату кезінде жобада монтаждау шығырларын орнату және бекіту ,әр түрлі түрдегі тюбингтерді монтаздау және тіреу кестелері анықталады, сақтандырғыш белдеулердің карабиндерін бекіту орындары мен адамдардың жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіз орындары белгіленеді.
Бұл ретте монтаждау кемінде шғырды (көтергіш және тартқыш) қолдана отырып жүргізіледі;
-монтаждау шығырлары көтерілетін жүктен 5м бастап 15м дейін қашықтықта көлденең орналастырылады;
-тюбингтерді (блогтарды) көтеріңкі қалыпта бір шығырды арқаннан келесісінің арқанына іліктіріп байлауға болмайды.
Құрама қаптама элементтерін бөлшектеген кезде бекіту қосқыштарын босаңсытуға және бір мезгілде қаптау шығырында бір элементтен артық болшектеуге жол берілмейді;болшектеу жоғарыдан төменге қарай тоннелдің қима өлшемі бойынша жүргізіледі. Жекелеген блоктарды ішін ара болшектеу жеке жоба бойынша жүзеге асырылуы мүмкін; болшектенетін элемент бекіту қосқаштарын босаңсытқанға дейін екінші шығырдың арқанымен немесе сақтандыру арқанымен қаптаманың негізгі элементіне бекітіледі; қаптама элементі алынғаннан кейін аршылған жыныс бекіту паспортына сәйкес бекітіледі; пайдаланылатын шығырлар қаптаманың бөлшектенетін элементінен 10м бастап 25м дейінгі қашықтықтаорналастырылады.
Жылжымалы қалыптамалар орналастыру үшін арқандарын жатық қозғалуымен бірдей тартуды қамтамасыз ететін шығырлар қолданылады. Жылжымалы қалыптамаларды өздігінен жүретін тетіктердің көмегімен қатты тіркемеде орналастыруға жол беріледі. Барлық жылжымалы қалыптама түрлерінің айдап әкетуге қарсы қармауыштар немесе тежеуіштер болады.
Бетон қоспасын пневмобетонтөсеуіштің бетонсорғысымен беру кезінде:
oo әрбір монтаждаудан кейін бетонөткізгішті жұмыс қысымынан 1,5 есе артық гидравликалық қысыммен сынау қажет;
oo бетон қоспасын төсеу бойынша жұмыс жүргізу орнын екі жақты дабылмен қамтамасыз ету қажет;
oo бетонөткізгіштің шығу жолына жылдамдық сөндіргіш орнату қажет.
Бүрікпе бетоннан бекіткіш тұрғызу кезінде:
oo жұмыс өндірісімен байланысы жоқ адамдардың жұмыс орнынан 5 м кем қашықтықта болуына;
oo күмбезінде болуына жол берілмейді;
Бүрікпе бетонның қабатында сызат пайда болған немесе қабаттардың арасы ашылған кезде сол учаскедегі бекіткіштерді нығайту шаралары қолданылады.
Қаптау еріткішін сығып толтыру, бетонды төсеу кезінде жоғарыда жүргізілетін барлық жұмыстар аспалы немесе жылжымалы тақтай төсемдер арқылы орындалады.
Көлбеу қазбаларды ұңғылау кезінде кенжардағы жұмысшылар жоғарыдағы вагоншалардың ажырау және заттардың құлау қаупінен екі берік қоршаумен қорғалады, біреуі қазбаның сағасына, екіншісі жұмыс орнынан 20м алыс емес қашықтықта орнатылады. Көлбеу қазбаларға кіру жолдары кемінде 1 м жоғары етіп қоршалады. Рельс көлігімен жабдықталған көлбеу қазбалардың жылжымалы құрамның шығыңқы бөлігінен едәуір жоғары орналасқан адамдардың жүріп тұруына арналған бөлімшесі болады. Өрлеме қазбалардың өлшемі кемінде 1,0 х 0,6 м адамдардың жүріп-тұруына арналған бөлімшесі болады. Жыныстарды қайта түсіруге арналған өрлеме қазбалардың бөлімшелері ұяшықтарының өлшемі кемінде 0.3 х 0,3 м ауыр торлармен қоршалады және төменгі штольняда шибер немесе сектор түріндегі ысырмалармн жабдықталады. Шахта оқпанын ұңғылау кезінде оқпан сағасы қатты тегіс құрылыммен қоршалады және ашылатын ладьямен жабдықталады, сағаның жанында ені кемінде 1 м берма болады, оқпанды қаптау жоспарлы қабаттан кемінде 0,5м жоғары деңгейде тұрғызылады.
Діңді орнатқанға және жабынды салғанға дейін саға биіктігі кемінде 1,2м қоршаумен қоршалады.
Шахта оқпандары мен басқа да тік қазбалардың адамдардың жүріп-тұруына арналған саты бөлімшесі болады. Сатылар әр бөлік сайын 1 м шығыңқы, 80о бұрышта орнатылады. Бөліктен жоғары металл жақтаулар орнатуға болады. Сатыларды орнату респираторларда құтқару командаларының еркін жүріп-тұруы мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Тік қазбаларды ұңғылау кезінде:
oo сақтандырғыш сөресі болмаған жағдайда бір мезгілде биіктігі бойынша әртүрлі деңгейлерде жұмыс істеуге;
oo оқпан сағасының жабыны мен аспалы сөрелерінде жыныстарды, жабдықпен материалды қоюға
oo жұмыс орындарына арнайы осы мақсатқа арналған контейнерлерді пайдаланбай құрал-саймандарды, бекіту бөлшектерін жеткізуге;
oo оқпан жанындағы алаңда жарма және көлденең қазбаларды 20 м дейінгі ұзындықта ұңғылау аяқталғанға дейін сақтандыру сөрелерін бөлшектеуге жол берілмейді. Оқпандарды жылжымалы жүк көтеру машиналарын пайдалана отырып ұңғылау мынадай қосымша қауіпсіздік шараларын сақтай отырып жүргізіледі:
oo жүк көтеру машиналарын орналастыру орындары жобада жұмыс аймағын шолу толықтығы мен маневр жасау мүмкіндігін ескере отырып анықталады;
oo жүк көтеру машинасының машинисі мен оқпан сағасындағы белгі берушіарасында орнатылады;
oo жүк көтеру (түсіру) басталғанға дейін кенжардағы адамдар арнайы бөлінген қауіпсіз орынға шығарылады;
грейфермен жабдықталған кранды пайдалана отырып, кенжардағы жыныстарды жинау кезінде кенжарда адамдардың болуына жол берілмейді.
Түсіру бекіткішін пайдалана отырып, шахта оқпандарын ұңғылау призма шегінде ғимараттар мен құрылыстардың қирауы болмаған жағдайда жобабойынша жүргізіледі. Шаблондарды, дірілдер мен дірілбалғаларды монтаждау және бөлшектеу, нығыздау немесе түсіру бекіткіштерін құрастыру және басу бойынша жұмыстар мынадай талаптарды орындаған жағдайда орындалады:
- шпунттарды нығыздау берік және тұрақты тақтай төсемдер арқылы, ал түсіру бекіткішін монтаждау қаптаманың жөнделген шығыршығына бекітілген аспалы сөре арқылы бекітіледі;
- нығыздау бекіткіштерін басу кезінде діріл шпунтқа қаттырақ бекітіледі;
- шпунт бағыт беруші рамаларды пайдалана отырып, шпунтты дірілдің көмегімен басылады;
- дірілді іске қоспас бұрын жұмысшылар қауіпсіз орынға шығарылады.
Бекіткішті тірек ернеуі мен тюбинг қаптамасы арасындағы саңылау тексотроп еріткішімен толтырылғаннан кейін басуға жол беріледі. Еріткіш деңгейі тірек ернеуінің табанынан 2 м жоғары болады.
Су басқан, босаң жыныстар аймағында гидравликалық жүк оқпанымен ұңғылау кезінде түсіру бекіткішін басу оқпан ортасынан қабырғаға бекіткіш табанының бойымен берма периметрі бойынша ені кемінде 0,5 м қалдырып, біркелкі орындалатын кенжарды механикаландырылған қазу арқылы жүзеге асырылады. Оқпандағы су деңгейі қалқыма су ірку қабаты қысымы деңгейінің белгісінен кемінде 1 м артық болуы қажет. Су ірку қабатынан өткеннен кейін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ГЕОГРАФИЯ ЖӘНЕ ТАБИҒАТТЫ ПАЙДАЛАНУ ФАКУЛЬТЕТІ
ЭНЕРГОЭКОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Алматы метрополитеніндегі жаңа технология және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету
6М073100- Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі
және қоршаған ортаны қорғау мамандығы
Орындаған
1 курс магистранты_____________Алимбетов Қ.М.
Ғылыми жетекшісі,
б.ғ.к.,доцент ______________Н.С.Бергенева
Алматы- 2013
РЕФЕРАТ
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық уинверситетінің география және табиғатты пайдалану факультеті энергоэкология кафедрасының Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау мамандығының 1 курс магистранты Әлімбетов Қ.М. Алматы метрополитеніндегі жаңа технология және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету атты курстық жұмысы кіріспеден, 3 бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Мазмұны ______ бетте терілген компьютерлік бетте ашылған. Библиографияда _____ әдеби көз бар.
Кілтті сөздер: мұнай, мұнай өнімдері, мұнайды тасымалдау, мұнай құбырлары, қауіпсіздік технологиялары.
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері: қауіпсіздікті арттыратын технологиялық құралдарды жетілдіру, метрополитенде қолданылатын технологиялық құрал-жабдықтар қауіпсіздігін салыстырып, қазіргі күйіне талдау жасау.
Курстық жұмыста келесі сұрақтар қарастырылған: Алматы метрополитені және ондағы заманауи құралдармен технологиялары, құрылыс жұмыстары кезіндегі қауіпсізік, пайдалану кезіндігі қауіпсідік. Күтілетін нәтиже - метрополитенінде қолданылатын технологиялардың қауіпсіздігін бағалау.
Мазмұны:
Кіріспе
I. Әдеби шолу
1.1 Алматы метрополитені және ондағы заманауи құралдар мен технологиялар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Метрополитеннің құрылыс жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік ... .
1.2.1. Жобалау кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
1.2.2. Жобалау-техникалық құжаттамасына қойылатын талаптар ... ... ..
1.2.3.Метрополитендер желілерінің трассаларына қойылатын талаптар.
1.2.4. Тоннелдердің габариттеріне қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ...
1.2.5 Ашық тәсілмен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... .
1.2.6 Жер асты тәсілімен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ...
1.2.7. Жер асты қазбаларын желдету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2.8 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2.9 Аварияға қарсы қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3. Пайдалану кезіндегі қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
1.3.1. Жолаушылар стацисы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3.2 Дабыл және байланыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3.3 Станцияның техникалық жұмысын ұйыдастырудағы қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Өзектілігі - метрополитенде қолданылатын қазіргі заманғы технологиялық құралдардың қауіпсіздігін арттыру.
Мақсаты - қауіпсіздікті арттыратын технологиялық құралдарды жетілдіру.
Міндеттері:
1 Метрополитенде қолданылатын технологиялық құрал-жабдықтар қауіпсіздігін салыстырып, қазіргі күйіне талдау жасау.
2. Эксплуатациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін перспективті техникалық шешімдерді талдау негізінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету құралдарын жіктеу.
Зерттеу нысаны - Алматы метрополитені
Зерттеу құралы - талдау әдістемесі, қауіптердің қалыптасуына ықпал етуші факторлар, заңдылықтар, тәуелділіктер.
Зерттеу әдістері: математикалық модельдеу мен жүйелік талдау және аналитикалық талдау.
Кіріспе
Қала халқының көбеюіне байланысты үлкен қалаларда жер бетіндегі жолаушы легінің тығыздығы арта түседі.Сондықтан да көшеден тыс жолаушыларды жылдам таситын қоғамдық көліктер қажеттілігі пайда болады. Мұндай проблеманың ең дұрыс шешіміне метрополитен құрылысы жатады.
Метрополитен деп қаланың көшеден тыс теміржол көлігін атайды. Көпшілік қалаларда метрополитендердің желілері жер астында орналасқан. Қaзipri уақытта 30 елдің ең үлкен қалаларында желілерінің жалпы ұзындығы 3530 км болатын 71 метрополитен жұмыс істейді. Жақын жылдарда осыған қосымша 13 қалада метролар қосылады деп жоспарлануда.
Бірінші метрополитен 1863 жылы Лондонда іске қосылды, бұрынғы КСРО-да Москвада метрополитен 1935 жылдың 15 маусымында пайдалануға өткізілді.
Егер жолаушы қаланың сырт жерінен орталыққа 30 минут ішінде жететін болса, қаланың жолаушы тасымалдайтын көлігі қанағаттанарлық дәрежеде жұмыс істейді деп санауға болады.
Осы шарттарды есептей отырып, тұрғындары 1 миллион адамнан асатын қалаларда метрополитендерді пайдалану жөн деп саналады.
Осындай қалаларға еліміздің мәдени, қаржы және экономикалық орталығы болып саналатын ең үлкен қаласы Алматы жатады. Алматы метрополитенінің бірінші кезегінің жобасын АлматыГипроТранс, ГидроСпецСтрой, АлматыГипроГор институттарының қатысуымен МетроГипроТранс институты 1981 жылы дайындап бекіткен. Қaзipri уақытта бірінші болігі пайдалануға берілді, екінші көлік желісінің құрылысы жүргізілуде, оның құрылыстық ұзындығы 8,3 км, пайдаланылатыны - 7,67 км, станциялар саны - 7.
Метрополитен желілерін әдетте жер бетінен төменде орналастырады. Тоннелдердің жер астында орналасуының екі түрін -таяз және терең деп бөледі. Метрополитен тоннельдерінің орналасу тереңдігін қала жоспарына және құрылыс ғимараттарының, жерасты коммуникацияларының орналасу жағдайларына байланысты тағайындайды, сонымен қатар құрылыстың топографиялық және гидрогеологиялық жағдайлары да есептеледі.
Метрополитеннің таяз жерлерде салынатын желілері 7-6 м тереңдікте орналастырылады.
Таяз орналасқан метроның нысандары жолаушыларға ең ыңғайлы жағдайды қамтамасыз етеді, пайдалану және экономикалық жағынан жақсы көрсеткіштерге ие. Таяз жүргізілетін нысандар қаланың жаңадан құрылыс жүргізіліп жатқан аудандарында ең тиімді болады, мұнда тоннелдердің желілері кең көше магистральдарының астына орналасады. Терең орналастырылатын метрополитен желілерінің жоларналарын қаладағы құрылыс ғимараттарының орналасуын есептемей-ақ станциялардың арасындағы ең қысқа бағыттармен жобалауға болады. Тоннельдердің орналасу тереңдігін нeгiзгі орнықты болғанша су өткізбейтін жыныстарда орналастыру шарттары бойынша анықтайды. Тоннелдердің төбесіндегі осындай жыныстардың қалыңдығы 4-5 метрден кем болмауы тиіc. Сонымен, терең салынатын тоннельдерді жер бетінен 30-50 м төмен орналастырады.
Тоннелдердің жоларнасының айналма иіндерінің жоспардағы радиустары метрополитен желілерінің пайдалану жағдайымен шектеледі. Мерополитеннің басты жолдарындағы ең аз радиусын 500 метрге тең деп қабылдайды, поездардың айналу иіндерінде біркелкі жүруін қамтамсыз етеді.
Метрополитен желілерінің профилін жоларнадан геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларына байланысты анықтайды. Жолдың өтпелі 6өлімшелерінің ұзына бойындағы еңкеюі 3%-ке тек деп қабылдайды, ең үлкен еңкеюі 4%.
Жер асты станцияларын әдетте жолдық еңкеюі 3%-тен көп емес тура бөлімдерінде орналастырады немесе көбінесе жазық алаңшаларда, ұзындығы отыратын платформаның ұзындығынан кем емес жоларнаның өркешінде, ал өте сирек жағдайларда, станциялар жоларнасының шұңқырында орналасқанда отыру платформасының ұзындығы 20 м үлкейтіледі.
Метро станцияларын өркеште орналастыру орынды деп саналады, ceбeбi поездар станцияға жақындаған кезде көтеріліп, оның жылдамдығын басады, ал станциядан алға қарай жүрген кезде жылдамдықты тез жинайды.
1.1Алматы метрополитені және ондағы заманауи құралдар мен технологиялар
Алматы метрополитені - Алматы қаласында салынып жатқан метрополитен жүйесі. Алғашқы бөлігінің ашылуы 2011 ж. Кейбір басылымдар бойынша 1 желтоқсан 2011 жылдан ерте емес. Заманауи технологияларды енгізу бойынша жоспарды жүзеге асыру үшін Алматы метрополитенін салу барысында Herrenknecht AG неміс компаниясының Herrenknecht S-320 жоғары өндірісті тоннел қазушы кешені сатып алынған. Алматы метрополитені еліміз үшін стратегиялық маңызды нысан болып табылады. Жоба бойынша, метроның алғашқы кезегі Фурманов пен Райымбек даңғылының қиылысы мен Абай және Гагарин көшелерінің қиылысын жалғайды. Бұл жұмыстар ресейлік Лайтон ААҚ қоғамының еншісінде. Туннельдерде рельс салу, бейне-теле бақылау жұмыстары да ресейліктердің еншісінде Алматы метрополитені Қазақстандағы алғашқы, Орталық Азияда екінші (Ташкент метрополитенінен кейін) және ТМД-дағы 17-ші метрополитен болмақшы. Алғашқы кезеңде вагондарды жөндеу мен техникалық тұрғыдан қызмет көрсету жұмыстары депода жүргізіледі. Тәуелсіздіктің 20 жылдығы қарсаңында пайдалануға беріледі.
БАМ-нан 80 жылдардың соңында арнайы техника мен құралдар әкелінді, сонымен қатар, ылди (экскалаторлы) өткелдерді орнатуға арналған қазу кешендері әкелінді. Бамтоннельстрой ҚҚТБ Като экскаваторының негізінде құрастырылған кешеннің тоннелдік экскаватор және тоннелдік дуалды әрлеу жұмыстарын атқара алады және де тоннелдің бойымен басқа да қосымша жұмыстар жасауға мүмкіндік береді.
Замауни технологияларды енгізу бойынша жоспарды жүзеге асыру үшін Алматы метрополитенін салу барысында Herrenknecht AG неміс компаниясының Herrenknecht S-320 жоғары өндірісті тоннелқазушы кешені сатып алынған.
Herrenknecht AG компаниясының ТҚМК метрополитеннің өткелдік тоннелдің көлік құралдарының үзіліссіз жүруін қамтамасыз ететін және жоба талаптарына сай, тынымдылығы мен беріктігі жағынан және құрылымдарының ұзақ мерзімділігі бойынша, қала аумағын экологиялық тұрғыдан қорғау және апаттар болмауы жағынан сапасы сәйкес болатын.
Қолданыстағы тоннелдік өткелдерді қазу технологиясы заманауи компьютерлік навигациялау және басқару жүйелерімен қамтамасыз етілген, ол өз кезегінде қалқанды бейімі мен жоспары бойынша болар-болмас ауытқулармен жүргізуге мүмкіндік береді. Алматы метрополитені тоннелдерінің қабырғаларының жоғары сапалы әрленуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Жер қойнауынан қазылып алынған топырақты тасымалдау үшін тоннелдік таспа конвейері қолданылады, ал оны жер бетіне шығару үшін экскалатор тоннелінде орнатылған арнайы көлбеу конвейер пайдаланылады
Бірінші кезек бекеттерін уақытында іске қосу үшін Алматыметроқұрылыс АҚ қызметкерлері құрылыстың заманауи құралдары мен жаңа технологиялар қолданды. Жібек Жолы бекетін салу барысында ТМД аумағында алғаш рет жаңаавстриялық тоннелді қазу әдісі қолданылды. Бұл әдіс тереңде орналасатын қалған төрт бекеттің де құрылысы барысында қолданылуда.
ЖАҚӘ технологиясы дәстүрлі құрылыс әдістерімен салыстырғанда тереңде орналасатын бекеттердің негізгі көтеруші құрылымдарын аса қысқа мерзімде тұрғызуға мундайда түпкі беттің шөгуі болар-болмас, сонымен бірге үңгішілер еңбегін барынша қауіпсіздендіруге және механикалындыруға мүмкіндік берді
Аталған технологияны қолдану нәтижесінде уақытша бекітіліндегі бекеттік тоннелдерді салу жылдамдығы айына 24 метрді құраса, қабырға бетінің әрлеу жұмыстары айына 30 метрлік қашықтықты қамтуға мүмкіндік береді.
Бекеттік тоннелдерді ЖАҚӘ әдісі бойынша салу үшін келесі құралдар қолданылады
1. Atlas Copco бұрғылау қондырғысы
2. MAI V400 NT ерітінді нассосы
3. Meyco Suprima торкреттеуге арналған қондырғы;
4. Liebherr тоннелдік экскаватор;
5. геотехника және геодезиялық бақылауға арналған құрал.
Алматы метрополитенінің қауіпсіздігі ҒЗО ҚҒЗИ ААҚ Тоннелдер мен метрополитендер (Мәскеу) сейсмикалық жағынан берік тоннелдік құрылымдардың қолданылуынан және бекеттік тоннелдерді салу барысында Бетон унд Мониербау (Австрия) фирмасының алдыңғы қатарлы әзірлемлерінің пайдаланылумен қамтамасыз етілген.
Алматы метрополитені - құрылыс барысында рельсті көлік қолданылмайтын аз ғана құрылыстардың бірі. Жер қыртысының топырақтарын шығару мен материалдарды тасымалдау өзі жүретін техниканың - КамАЗ, ТСШ-4Б кіші габаритті самосвалдармен, PAUS, ПД-2, ЛК-1жүк тасымал көліктерімен жасалады, барлық техника екі сатылы түтінді тазалау қондырғыларымен жабдықталған
Өткелді тоннелдердің құрылыс аумақтарында - Жароков көшесі мен Гагарин даңғылының қиылысында - қорғаныс экрандарын орнату үшін көшелерді қазбай, микротоннелдеу технологиясын қолдану туралы шешім қабылданған
Экранды қондыру үшін Herrenknecht AG кәсіпорнының AVN-600 кешені қолданылған.
Тоннельдің дөңес бөлігінде қорғаныс экрандарын Ø 820мм кәріздерден орнату жұмыстары жасалып, Жароков көшесінің астынан тоннел салынды. Гагарин даңғылының астында қорғаныс экрандарын орнату бойынша жұмыстар жүргізілуде
1.2 Метрополитеннің құрылыс жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік талаптар
Метрополитендердің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар Техникалық регламенті Техникалық реттеу туралы Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 қарашадағы және Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы 2002 жылғы 3 сәуірдегі заңдарын іске асыру мақсатында әзірленген. Техникалық регламент метрополитендерді жобалауға, салуға, пайдалануға, консервациялауға қолданылады және мынадай:
oo Тау-кен қазбаларын консервациялау мен жоюдың;
oo Қолданыстағы метрополитеннің жол, станциялық шаруашылық, жылжымалы құрамын пайдалануды;
oo метрополитенді салу және пайдалану кезінде тіршілікті қамтамасыз етудің, знергиямен қамтамасыз етудің, желдетудің, су ағызудың, өрт қауіпсіздігінің, дауылмен байланыстың өндірістік үдерістерін орындау кезіндегі қауіпсіздік талаптарын белгілейді.
Жолаушылар мен қызмет көрсетуші персонал үшін кез келген бүркеме қауіптілікті қоса алғанда, қауіпті жағдайларды теңестіруді және қауіпті факторлардың әсер ететін болжалды қауіп-қатерін бағалауды жобалау және метрополитенді пайдалану кезінде қолданылатын жабдықты дайындаушылар өткізеді.
Метрополитен салуды жүзеге асыратын ұйымдардың тиісті лицензиялары, жобалау-техникалық құжаттамасы, жұмысты ұйымдастыру жобасы болады. Жобаларда өндірістік үдерістердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ауа ортасының ластануын, сәулелену деңгейін, шу мен дірілді төмендету, микроклиматты бір қалыпқа келтіру, жұмыс орнын жарықтандыру, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі техникалық және санитарлық-гигиеналық іс-шаралар кешені әзірленеді.
Метрополитеннің жабдығы мен тетіктері санитарлық ережелерге сәйкес келеді және жұмысшыларға улы химиялық, физикалық және биологиялық әсер ету көздері болып табылмайды. Жер асты құрылыстарын салуда пайдаланатын жабдық, машиналар, тетіктер, аспаптар мен материалдар оларды пайдаланудың нақты жағдайларына сәйкес болады. Салынатын метрополитен обьектілеріне кәсіби авариялық құтқару қызметтері мен құрамалары қызмет көрсетеді. Обьектіде бірнеше ұйым жұмыс жүргізген кезде қауіпсіз жұмыс жүргізу және міндеттер мен жауапкершіліктерді шектеу бойынша бірлескен іс-шаралар әзірленеді.
Жер асты құрылыстарын салу кезінде қазбаға түскен және жер бетіне шыққан тұлғаларды есепке алу ұйымдастырылады. Есепке алуды ұйымдастыру үшін бас мердігер ұйымның басшысы жауапты болып табылады. Метрополитенді салуды жүзеге асыратын ұйымның өндірістік бақылау туралы әзірленген ережесі болады. Әрбір жер асты құрылысының обьектісі үшін аварияларды жою жоспары құрылады.
Жер асты жұмыстарымен айналысатын тұлғаларды авария туралы құлақтандыру үшін авариялық жеке құлақтандыру (жарық, дауыс зорайтқыш, сымсыз радиобайланыс) дабылы жабдықталады. Жер асты жұмыстарындағы жұмыс орны қалыпты желдетумен, жарықтандырумен, авария туралы құлақтандыру құралдарымен қамтамасыз етіледі, толық қауіпсіздік күйде ұсталады және жұмыс басталар алдында ұйымның бақылаушы тұлғасы тексереді.
Жай күйі адамдар үшін қауіп келтіретін немесе жұмысы тоқталған тау-кен қазбалары қоршалады, оларға өтетін барлық кіру жолдарына тиым салу белгілері ілінеді. Әрбір жұмыс орнына баратын қауіпсіз жолдар қамтамасыз етіледі. Жер асты қазбалары мен олардың тармақтары жарықтандырылған жер бетіне шығу бағытын көрсеткіштермен жабдықталады.
Автоматты және қашықтықтан басқарылатын машиналар мен тетіктерден басқа, жұмыс істейтін машиналар мен тетіктерді олар жұмыс істеп тұрған уақытта қараусыз қалдыруға болмайды.
Метрополитеннің құрылыс алаңын ұйымдастыру жұмысшылар еңбегі мен адамдардың кез келген жқмыс түрлерін орындаудың барлық деңгейінде өту қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Құрылыс алаңының аумағы саланынп жатқан жер асты құрылыстарынан атмосфералық және техникалық суларды шығаруға арналған құрылғылар мен жоспарланады және жабдықталады.
Тау кен машиналарын жөндеу жоспарлы алдын ала жөндеу кестесінде қарастырылған мерзімде жүргізіледі. Негізгі жабдықты жөндеудің барлық түрлеріне технологиялық регламенттер құрылады. Жарылыс жұмыстарын жүргізу, жарылғыш материалдарды сақтау, тасмалдау және есепке алу жарылыс жұмыстары кезіндегі өнер кәсіптік қауіпсіздік ережелері нормаларының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. Кен соққыларына беиімді массивтерде жұмыс жүргізу кезінде жұмыс уакілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес жүргізіледі. Қолданыстағы электр беру, темір жол және автомобиль жолдары, мұнайгаз өнімі құбырлары, жер асты комуникациялары желілерінің күзету аймағындағы жұмыстар осы комуникацияларды пайдаланатын ұйымның жазбаша рұқсаты мен рұқсат нарияды болған жағдайда жобаға сәйкес орындалады.
Жер бетіндегі қауіпті аймақ шектерінде және қарқынды көлік қозғалысы орындарында, тиеу түсіру жұмыстарын жүргізу, материалдарды, құрылымдарды жинау орындарында, жоғары вольтты электр беру желілерінің аймағында негізгі геодезиялық желі бекетін салуға жол берілмейді. Кабельдердің, газ өткізгіштер мен басқада жер асты комуникацияларының жанына геодезиялық белгілерді орнату комуникациялар иесі-ұйымы өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі. Жер асты құрылыстарын салушы ұйымдардың өз құрамында мынадай:
oo Тау жыныстары мен жер бетінің сырғуын, қазбалардың, жер бетіндегі ғимараттар мен құрылыстардың өзгеруін аспап арқылы бақылауды;
oo Қауіпті жер асты жұмыстарын жүргізу шектерін жер бетіне шығаруды;
oo Жер асты жұмыстарын қауіпсіз жүргізуді, ғимараттар мен құрылыстарды осы жұмыстардың әсерлерінен қорғауды қамтамасыз ететін іс-шаралардың орындауын бақылауды;
oo Қауіпті аймаққа дейін 20м бұрын оған жақындағаны туралы, белгіленген шекаралардан өту және олардан шығу туралы дер кезінде хабарландыруды қамтамасыз ететін маркшейдерлік қызметтері болады.
5 баллдан жоғары жер сілкінісінен кейін тау-кен қазбаларының, бекіткіштердің, комуникациялардың, шахта үстіндегі ғимараттардың жай-күйін тексергеннен және нәтижелерін акті мен рәсімдегенннен кейін жұмысты қайта қалпына келтіруге болады. Тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде ұйым басшылығы персоналдың табиғи сәулелену көздерінен радияциялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету талаптарын орындауға міндетті. Персоналды сәулемен емдеудің болжалды мөлшері, радиациялық бақылау көлемімен мерзімділігі, сондай-ақ радиациялық қорғау шаралары жобалық құжаттамамен анықталады.
1.2.1 Жобалау кезіндегі қауіпсіздік талаптары
Жобалау кезінде ұқсас объектілердегі авариялықтың статистикалық деректерін, құрылыс салу мен пайдаланудың техникалық-экономикалық көрсеткіштерін ескере отырып, авариялар, тоқтап қалулар, сыртқы әсерлер, персоналдың болжалды қателіктері кезіндегі барлық ықтимал қауіптіліктер теңестірілуі қажет.
Барлық теңестірілген қауіптіліктер үшін есептеу, экспериментті немесе талдау әдістермен қауіп-қатерді бағалау жүргізіледі.
Жүргізілген қауіп-қатерді бағалауды ескере отырып, метрополитенді пайдалану кезінде қауіп-қатерді жою немесе оны шекті деңгейге дейін төмендету үшін шаралар кешені анықталады. Шекті қауіп-қатерлерді анықтау кезінде жобалау ұйымы мыналарды:
oo Метрополитеннің ерекшелігін;
oo Құрылыс-монтаждау жұмыстарының сапасын ;
oo Сыртқы табиғи әсерлерді;
oo Метрополитендердің пайдалану қасиеттерін;
oo Персоналдың теріс әрекеттерін;
oo Құрылыс салу, қайта жаңарту, консервациялау және тарату кезіндегі қоршаған ортаның ластануының ықтимал салдарының әсерлерін құнарлы топырақ қабатының, өсімдік жабынының бұзылуын;
oo Аварияның зақымдаушы қауіп-қатерлерін және аварияларды шектеу және оның салдарларын жою кезінде құнарлы топырақ қабатының, жабынының бұзылуын ескереді.
Қауіп-қатерді шекті деңгейден төмендету мүмкін болмаған кезде жобада адамның өмірі мен денсаулығының және қоршаған ортаның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар жүйесі қарастырылады. Метрополитенді Рихтер шкаласы бойынша 7 баллдан астам аудандарда жобалау кезінде ғимараттардың, құрылыстар мен жер асты қазбаларының сейсмикалық тұрақтығы бойынша қосымша шаралар қарастырылуы қажет.
1.2.2. Жобалау-техникалық құжаттамасына қойылатын талаптар
Метрополитенді жобалау екі сатымен жүргізіледі: желі жобасы әзірленеді және бекітіледі; бекітілген жобаның негізінде жұмыс құжаттамасы әзірленеді. Метрополитен желісінің жобасында оны салу мен пайдалануға қатысты барлық мәселелердің шешімдері беріледі:
- техникалық-экономикалық мақсатқа сәйкестігі және құрылыстың қажеттілігі;
- желі трассасы, оның жоспары мен кескіні, тоннелдердің габариттері;
- құрылыстың инженерлік-геологиялық шарттары;
- станциялар мен бір орыннан келесісіне отырғызу тораптарының орналасу орны;
- тоннелдік құрылыстардың құрылымдары, жол және байланыстырушы рельстің құрылымы, қолданылатын электр жабдығының, байланыс, автоматика және телемеханика құрылғылары, желдеткіш және сантехника;
- құрылысты ұйымдастыру, жұмысты жүргізу кестелері, құрылыстың сметалық құны мен техникалық-экономикалық көрсеткіштері.
Техникалық жобаға түсіндірме жазбада қабылданған техникалық шешімдердің негіздемесімен жобаның барлық бөлімдері бойынша қысқаша мәліметтер және негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштер - трассаның ұзақтығы, станциялардың саны, пойыздардың қозғалыс жиілігі, 1 км желінің сметалық құны келтіріледі. Жиынтық сметасы бар метрополитен желісінің бекітілген жобасы құрылысты қаржыландыру, жабдықтар мен тетіктерге тапсырыс беру және жұмыс құжаттамасын әзірлеу үшін негіздеме болып табылады. Жұмыс құжаттамасын жобалау ұйымы бекітілген жобамен тапсырыс берілген жабдық бойынша тапсырыс беруші беретін тезникалық деректер негізінде әзірлейді.
Метрополитердерді салу жобасы құрылысты тұрғызу үшін техникалық-экономикалық негіздемелерді; құрылыстың құнын анықтау үшін түсіндірме жазбалары бар инженерлік есептерді құрылысы және технологиялық сұлбаларды және өзге де материалдарды қамтиды.
1.2.3 Метрополитендер желілерінің трассаларына қойылатын талаптар
Метрополитен желісі барлық қалалық көлікті дамыта отырып, байланыста әзірленген қала метрополитенінің желісін дамытудың бас сызбасы негізінде жобаланады. Метрополитеннің жобаланатын желісі бас сызбасына сәйкес станциялардың, депоның бағытын, ұзақтығын, күні мен орналасу орнын белгілейді. Трасса екі: көлденең және тік проекциямен анықталады.
Метрополитеннің трассасын жобалау кезінде құрылыс жағдайларын, желілерді төсеу треңдігін, сәулет және тарихи ескерткіштердің сақталуын қамтамасыз етуді станциялар мен бір орнынан екіншісіне ауыстыру тораптарының орналасу орнын анықтайды. Жоспарда және кескінде трассаларды жобалау жер бедерін, метро мен қала құрылысының болашақ желісі құрылысының инженерлік-геология шарттарын ескере отырып жүргізіледі. Ұсақ төсемді метрополитен желілерін жобалау кезінде трасса қаланың жалпы көше магистралдарында немесе құрылысы аз аймақтарында орналастырылады. Метрополитен станциялары трассаның тікелей учаскелеріндегі жоспарда, ал станциядан кететін пойыздың екпінінің жеңілдету және оғанк келген пойыздың жүрісін бәсеңдету үшін кескінде кескіннің жоғарғы жерінде орналасады.
1.2.4. Тоннелдердің габариттеріне қойылатын талаптар
Метрополитеннің тоннелдік құрылыстарының ішкі өлшемдерін жылжымалы құрамының шекті сыртқы кескіндеріне және өлшемдеріне, сондай-ақ тоннелде орналасатын тұрақты құрылыстармен жабдықтарға сәйкес белгілейді. Метрополитен тоннелінді пойыз тура қозғалған кезде жарамды вагонның бірде бір бөлігі жылжымалы құрамының габритті кескінінен шықпау қажет.
Құрылыстардың жақындау және жабдықтардың жақындау габриттері олардың арасына жолдың, жарық беру, электрмен жабдықтау және сантехника құрылғыларын орналастыру қажеттілігін ескере отырып белгіленеді. Құрылыстардың жақындау габариті жобалау өлшемдеріне қатысты құрылыс салу кезінде құрылыстардың шекті ауытқушылықтары мен өзгерістерін және адамдардың өтуін қамтамасыз етуді ескереді. Шеңбер және тік бұрышты кескінді тоннелдік қаптамалардың құрылымдары құрылыстардың жақындау габариттерін тікелей және жолдың учаскелерінде орналастыруды қамтамасыз етеді. Жылжымалы құрам габариті қозғалыс кезіндегі вагонның барлық ауытқушылықтарын және шанақты жолдың қисық учаскесіне шығаруды ескереді.
Метрополитен салуды жүзеге асыратын ұйымдардың тиісті лицензиялары, жобалау-техникалық құжаттамасы, жұмысты ұйымдастыру жобасы болады. Жобаларда өндірістік үдерістердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ауа ортасының ластануын, сәулелену деңгейін, шу мен дірілді төмендету, микроклиматты бір қалыпқа келтіру, жұмыс орнын жарықтандыру, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі техникалық және санитарлық-гигиеналық әс-шаралар кешені әзірленеді.
Метрополитеннің жабдығы мен тетіктері санитарлық ережелерге сәйкес келеді және жұмысшыларға улы химиялық, физикалық және биологиялық әсер ету көздері болып табылмайды. Жер асты құрылыстарын салуда пайдаланатын жабдық, машиналар, тетіктер, аспаптар мен материалдар оларды пайдаланудың нақты жағдайларына сәйкес болады. Салынатын метрополитен обьектілеріне кәсіби авариялық құтқару қызметтері мен құрамалары қызмет көрсетеді. Обьектіде бірнеше ұйым жұмыс жүргізген кезде қауіпсіз жұмыс жүргізу және міндеттер мен жауапкершіліктерді шектеу бойынша бірлескен іс-шаралар әзірленеді.
Жер асты құрылыстарын салу кезінде қазбаға түскен және жер бетіне шыққан тұлғаларды есепке алу ұйымдастырылады. Есепке алуды ұйымдастыру үшін бас мердігер ұйымның басшысы жауапты болып табылады. Метрополитенді салуды жүзеге асыратын ұйымның өндірістік бақылау туралы әзірленген ережесі болады. Әрбір жер асты құрылысының обьектісі үшін аварияларды жою жоспары құрылады.
Жер асты жұмыстарымен айналысатын тұлғаларды авария туралы құлақтандыру үшін авариялық жеке құлақтандыру (жарық, дауыс зорайтқыш, сымсыз радиобайланыс) дабылы жабдықталады. Жер асты жұмыстарындағы жұмыс орны қалыпты желдетумен, жарықтандырумен, авария туралы құлақтандыру құралдарымен қамтамасыз етіледі, толық қауіпсіздік күйде ұсталады және жұмыс басталар алдында ұйымның бақылаушы тұлғасы тексереді.
Жай күйі адамдар үшін қауіп келтіретін немесе жұмысы тоқталған тау-кен қазбалары қоршалады, оларға өтетін барлық кіру жолдарына тиым салу белгілері ілінеді. Әрбір жұмыс орнына баратын қауіпсіз жолдар қамтамасыз етіледі. Жер асты қазбалары мен олардың тармақтары жарықтандырылған жер бетіне шығу бағытын көрсеткіштермен жабдықталады.
Автоматты және қашықтықтан басқарылатын машиналар мен тетіктерден басқа, жұмыс істейтін машиналар мен тетіктерді олар жұмыс істеп тұрған уақытта қараусыз қалдыруға болмайды.
Метрополитеннің құрылыс алаңын ұйымдастыру жұмысшылар еңбегі мен адамдардың кез келген жқмыс түрлерін орындаудың барлық деңгейінде өту қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Құрылыс алаңының аумағы саланынп жатқан жер асты құрылыстарынан атмосфералық және техникалық суларды шығаруға арналған құрылғылар мен жоспарланады және жабдықталады.
Тау кен машиналарын жөндеу жоспарлы алдын ала жөндеу кестесінде қарастырылған мерзімде жүргізіледі. Негізгі жабдықты жөндеудің барлық түрлеріне технологиялық регламенттер құрылады. Жарылыс жұмыстарын жүргізу, жарылғыш материалдарды сақтау, тасмалдау және есепке алу жарылыс жұмыстары кезіндегі өнер кәсіптік қауіпсіздік ережелері нормаларының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. Кен соққыларына беиімді массивтерде жұмыс жүргізу кезінде жұмыс уакілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес жүргізіледі. Қолданыстағы электр беру, темір жол және автомобиль жолдары, мұнайгаз өнімі құбырлары, жер асты комуникациялары желілерінің күзету аймағындағы жұмыстар осы комуникацияларды пайдаланатын ұйымның жазбаша рұқсаты мен рұқсат нарияды болған жағдайда жобаға сәйкес орындалады.
Жер бетіндегі қауіпті аймақ шектерінде және қарқынды көлік қозғалысы орындарында, тиеу түсіру жұмыстарын жүргізу, материалдарды, құрылымдарды жинау орындарында, жоғары вольтты электр беру желілерінің аймағында негізгі геодезиялық желі бекетін салуға жол берілмейді. Кабельдердің, газ өткізгіштер мен басқада жер асты комуникацияларының жанына геодезиялық белгілерді орнату комуникациялар иесі-ұйымы өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі. Жер асты құрылыстарын салушы ұйымдардың өз құрамында мынадай:
oo Тау жыныстары мен жер бетінің сырғуын, қазбалардың, жер бетіндегі ғимараттар мен құрылыстардың өзгеруін аспап арқылы бақылауды;
oo Қауіпті жер асты жұмыстарын жүргізу шектерін жер бетіне шығаруды;
oo Жер асты жұмыстарын қауіпсіз жүргізуді, ғимараттар мен құрылыстарды осы жұмыстардың әсерлерінен қорғауды қамтамасыз ететін іс-шаралардың орындауын бақылауды;
oo Қауіпті аймаққа дейін 20м бұрын оған жақындағаны туралы, белгіленген шекаралардан өту және олардан шығу туралы дер кезінде хабарландыруды қамтамасыз ететін маркшейдерлік қызметтері болады.
5 баллдан жоғары жер сілкінісінен кейін тау-кен қазбаларының, бекіткіштердің, комуникациялардың, шахта үстіндегі ғимараттардың жай-күйін тексергеннен және нәтижелерін акті мен рәсімдегенннен кейін жұмысты қайта қалпына келтіруге болады. Тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде ұйым басшылығы персоналдың табиғи сәулелену көздерінен радияциялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету талаптарын орындауға міндетті. Персоналды сәулемен емдеудің болжалды мөлшері, радиациялық бақылау көлемімен мерзімділігі, сондай-ақ радиациялық қорғау шаралары жобалық құжаттамамен анықталады.
1.2.6. Ашық тәсілмен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары
Қазан шұңқырларда жер қазу жұмыстарын жүргізу тәртібі, қазан шұңқырлардың өлшемдері, жағдауларды бекіту тәсілі, жер бетіндегі сел суларын бұру шаралары жобада белгіленеді. Құрылымдардың, жолдардың, құрылыстардың, комуникациялардың өзгергенін анықтаған жағдайда жұмыс тоқтатылады, адамдар қауіпті аймақтан шығарылады, қарамағына өзгерген құрылыстар қарайтын ұйым ескертіледі және ескерту белгілері қойылады. Жұмыс қауіпсіз жағдайларды қамтамасыз еткеннен кейін құрылыс ұйымы басшылығының нұсқауы бойынша қайта басталуы мүмкін.
Қазан шұңқырлармен объектілердің орларына тікелей жақын суды төмендету, қатыру, сыналарды бекіту, шпунт қоршаулары, бұрғылық ұнғылау және басқада жұмыс жүргізген кезде жобада аталған жұмыстардың әсерінен ықтимал өзгеру аймағындағы борттардың және қазаншұңқыр немесе ор түптерінің сақталуын қамтамасыз ету жөніндегі шаралар қарастырылады.
Құламалар, көлік бермалары, жұмыс алаңдары автокөліктің құлауын болдырмайтын сақтандырғыш біліктермен немесе шой бөренелермен жабдықталады. Сақтандыру білігінің биіктігімен ені жобамен анықталады, бірақ 0,5м кем болмауы қажет. Адамдарды тереңдігі 25м дейін қазаншұңқырға түсіру және көтеру 10м сайын кешіктірілмей алаңдары бар сатылар арқылы жүзеге асырылады. Қазан шұңқырдың тереңдігі 25м астам болған жағдайда адамдарды көтергіштермен жабдықталады. Тереңдігі 5м дейінгі орлар мен қазаншұңқырларда адамдарды түсіру және көтеру үшін жылжымалы сатыларды пайдалануға болады.
Қауіпті аймақ шегінде адамдары бар ғимараттар болған жағдайда тіреуіштерді қосымша қауіпсіздік шараларын орындаған кезде, шойын тоқпақтың көтергіш арқанын, екінші сақтандыру арқанын және жеке шығыршықты пайдалана отырып, жүк түсіру операцияларын орындаған кезде көтеруге және орнатуға болады. Орды қазу бойынша жұмысты бастар алдында оның сағасы кемінде 1,5м тереңдіете бетондалады. Ор екі жағынан қоршалады, ор арқылы адамдардың өтуі үшін екі жағынан биіктігі 1,1м қанаты бар ені кемінде 0,8м кішкене көпірлермен жабдықталады. Құламалар мен қазан шұңқырларға түсетін жерлерде, бедеулерде, бекіткіш серіппелерінде, сондай-ақ қазан шұңқырдан немесе қаттап жиналатын жабдықтың немесе материалдардың плюс 1 м биіктігінен жақын ордан бастап қашықтықта материалдар мен жабдықты жинап қоюға жол берілмейді.
Ашық түрдегі қалқандарды пайдалана отырып, қазан шұңқырларды қазу кезінде қалқанды трассаға шығаруға арналған жұмыс камерасының өлшемдері, қазу және кенжарларды бекіту тәртібі, тірек қабырғасының құрылғысы, сондай-ақ бағытталушылардың негіздемесі, төсемі жобамен анықталады. Қалқан биіктігінен асатын қазбаны салу тереңдігінде оның барлық ұзындығы бойымен кемінде 15 см жер бетіне шығарылған сақтандырғыш металл секциялар орнатылады.
1.2.7. Жер асты тәсілімен салу кезіндегі қауіпсіздік талаптары
. Жер асты қазбаларын ұңғылау жұмыстарын бастар алдында техникалық бақылау тұлғалары мен жұмысшылар жұмыс учаскесінің геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларымен, қолданыстағы және жойылған жер асты құрылыстары мен коммуникацияларының, жұмыс аймағында жер бетіндегі ғимараттар мен құрылыстардың орналасуымен таныстырылады. Жер асты қазбаларын ұңғылау және бекіту тәсілдері, олардың өлшемдері, аршу алаңдары тау жыныстарының тұрақтылығы, құрылыстың гидрогеологиялық және тау-кен техникалық шарттары негізінде жобаларда және паспорттарда анықталады.
Қазбаларды геологиялық бұзылған аймақтарда, судың ағуы ықтимал учаскелерде, жер бетіндегі және жер астындағы құрылыстар мен коммуникациялардың жанында ұңғылау мыналарды:
oo Тау жыныстарының геологиялық құрылымын, беку жағдайын, жер беті мен құрылыстардың өзгеруін бақылауды күшейтуді;
oo Су ағысын ауысым сайын есепке алуды, алдына шфгарылған ұңғымаларды бұрғылауды;
oo Үлкен қималы қазбалардың жоғарғы бөлігіндегі өрелер мен төсемдердің құрылысын адамдардан авариялық шығу жолдары үшін шағынқималы қазбаларда қанаттарды орнатуды;
oo Қазбалар мен олардағы су өткізбейтін сақтандыру бөгеттерінің периметрі мен суға төзімді аркаларды орнатуды қарастыратын жоба бойынша жүргізіледі.
Қазбаларды жарылыс жұмыстарын қолданбай қарсы және жақын кенжарлармен қазу кезінде, сондай-ақ бұрын қазылған қазбаларға олардың арасында (биіктігі) бір жарым диаметр кем қашықтықта бастап жақындаған кезде тау-кен ұңғылау жұмыстары ұйымның техникалық басшысы бекіткен бірыңғай келісілген кесте бойынша жүргізіледі. Кенжардың биіктігінің шамасына дейін қашықтық қысқарған кезде жұмыс тек қазбаның бір жағынан ғана жүргізіледі. . Биіктігі 4 м астам қазбаларда жыныстарды шабақтау және кенжарларды тексеру үшін жылжымалы төсеме тақталар немесе өздігінен жүретін агрегаттар қолданылады.
Шахталардың, шыңыраулардың және штольнялардың тік және көлбеу оқпандарының сағалары тау-кен қазбаларына жер бетіндегі судың өтуін болдырмайтын құрылғылармен жабдықталады. Адамдардың еркін өтуі үшін жол бір жағынан орнатылады және адамдарға арналған өту жолының биіктігі кемінде 1,8 м, ені 0,7 м болуы қажет. Қазбалардағы ауа өткізгіштер, сығылған ауа құбырлары, су құю құбырлары, кабельдер мен басқа да құрылғылар жылжымалы құрамның қозғалысына, материалдардың, жабдықтардың орнын ауыстыруға және адамдардың жүріп-тұруына кедергі келтірмейтіндей етіп орналастырылады. Оқпан жанындағы алаңдағы қазбаларды ұңғылау оқпан мен жабдық қаптамасын оның клеть көтергішімен салғаннан кейін басталады. Ұзындығы 20 метрден аспайтын қауға көтергішін пайдалана отырып, оқпан жарғыштарды ұңғылауға болады.
Жер асты қазбаларында теспелерді бұрғылау ұйымның техникалық басшысы бекіткен бұрғылау жарылыс жұмыстарының паспортына сәйкес жүргізіледі. Кенжар табанынан 1,3 м астам биіктікте орналасқан теспелерді бұрғылау арнайы сүйейтін бұйымдарды немесе тақтай төсемді пайдалана отырып жүргізілуі қажет. Жыныстарды тиеу машиналарын қазба ішінде жеткізу (буксирлеу) қатты тіркеуіш арқылы жүргізіледі. Жұмыс аяқталғаннан кейін тиеу машинасы (экскаватор) қауіпсіз орынға жеткізіледі, тиеу органдары төмен қарай тіреп түсіріледі де қоректендіру кабелі ажыратылады. Қазба бекіткіші оның контуры бойымен қағылады, бекіткіш пен қазба беті арасындағы кеуектіктер бекітіледі. Кеуектіктерді ағашпен немесе басқа да жанатын материалдармен бекітуге болмайды.
Массивті сүйеп тұруды қажет ететін босаң жыныстарда қазбаларды ұңғылау арнайы әдістерді немесе механикаландырылған ұңғылау кешендерін қолдана отырып жүргізіледі. Механикаландырылған қалған машинисінің жұмыс орны технологиялық кешеннің барлық тетіктерімен қосылған жарық және дыбыс дабылымен жабдықталады. Босаң жыныстарда кенжарларды қиық шығыршық қондырғы үстінен бойлай қазу құрама қаптаманың бір шығыршығынан аспайтын ұзындықта кірмемен жүзеге асырылады.
Тоннелдерді көлденең кесіп өтетін алаңдармен жабдықталған қалқандармен ұңғылау кезінде кесіп ететін алаңдардағы жыныстардың табиғи еңісінің бұрышы күрт азайған жағдайда топырақты шамадан тыс шығаруға қарсы шаралар қолдану үшін жұмыс тоқтатылады.
Қалқанның атқарушы органының жұмыс аймағында, жұмыс істеп тұрған конвейерде, оның түсіру және айналатын бөлігінде адамдардың болуына жол берілмейді.
Кенжарды тексеру, қалқан мен жетектерді жөндеу кезінде барлық қозғалтқыштар тоқтан ажыратылады, басқару пультінде іске қоспаңыз - адамдар жұмыс істеп жатыр деген плакат ілінеді.
Механикаландырылған қалқан ауыстыру мерзімінен астам тоқтаған кезде кенжар бекітіледі. . Тюбингтер мен блоктардан жасалған тоннелдік қаптаманы монтаждау механикалық төсеуішті қолданып орындалады. Құрама қаптаманы монтаждау бойынша барлық жұмыстар жылжымалы күнқағардың немесе уақытша бекіткіштің қорғауымен жүргізіледі. Монтаждау жұмыстарын орындау кезінде қаптаманы монтаждау элементтерінен құрама қаптаманың шығыршығын толығымен тұйықтағанға дейін жылжымалы бөренелерді алып тастауға болмайды. Қаптаманы сүйеп тұрған бөренелер құрама қаптаманың төсеуішін қозғалтудан бұрын алынып тасталады. Тюбингтерді шығырдың көмегімен көтеру және орнату кезінде жобада монтаждау шығырларын орнату және бекіту ,әр түрлі түрдегі тюбингтерді монтаздау және тіреу кестелері анықталады, сақтандырғыш белдеулердің карабиндерін бекіту орындары мен адамдардың жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіз орындары белгіленеді.
Бұл ретте монтаждау кемінде шғырды (көтергіш және тартқыш) қолдана отырып жүргізіледі;
-монтаждау шығырлары көтерілетін жүктен 5м бастап 15м дейін қашықтықта көлденең орналастырылады;
-тюбингтерді (блогтарды) көтеріңкі қалыпта бір шығырды арқаннан келесісінің арқанына іліктіріп байлауға болмайды.
Құрама қаптама элементтерін бөлшектеген кезде бекіту қосқыштарын босаңсытуға және бір мезгілде қаптау шығырында бір элементтен артық болшектеуге жол берілмейді;болшектеу жоғарыдан төменге қарай тоннелдің қима өлшемі бойынша жүргізіледі. Жекелеген блоктарды ішін ара болшектеу жеке жоба бойынша жүзеге асырылуы мүмкін; болшектенетін элемент бекіту қосқаштарын босаңсытқанға дейін екінші шығырдың арқанымен немесе сақтандыру арқанымен қаптаманың негізгі элементіне бекітіледі; қаптама элементі алынғаннан кейін аршылған жыныс бекіту паспортына сәйкес бекітіледі; пайдаланылатын шығырлар қаптаманың бөлшектенетін элементінен 10м бастап 25м дейінгі қашықтықтаорналастырылады.
Жылжымалы қалыптамалар орналастыру үшін арқандарын жатық қозғалуымен бірдей тартуды қамтамасыз ететін шығырлар қолданылады. Жылжымалы қалыптамаларды өздігінен жүретін тетіктердің көмегімен қатты тіркемеде орналастыруға жол беріледі. Барлық жылжымалы қалыптама түрлерінің айдап әкетуге қарсы қармауыштар немесе тежеуіштер болады.
Бетон қоспасын пневмобетонтөсеуіштің бетонсорғысымен беру кезінде:
oo әрбір монтаждаудан кейін бетонөткізгішті жұмыс қысымынан 1,5 есе артық гидравликалық қысыммен сынау қажет;
oo бетон қоспасын төсеу бойынша жұмыс жүргізу орнын екі жақты дабылмен қамтамасыз ету қажет;
oo бетонөткізгіштің шығу жолына жылдамдық сөндіргіш орнату қажет.
Бүрікпе бетоннан бекіткіш тұрғызу кезінде:
oo жұмыс өндірісімен байланысы жоқ адамдардың жұмыс орнынан 5 м кем қашықтықта болуына;
oo күмбезінде болуына жол берілмейді;
Бүрікпе бетонның қабатында сызат пайда болған немесе қабаттардың арасы ашылған кезде сол учаскедегі бекіткіштерді нығайту шаралары қолданылады.
Қаптау еріткішін сығып толтыру, бетонды төсеу кезінде жоғарыда жүргізілетін барлық жұмыстар аспалы немесе жылжымалы тақтай төсемдер арқылы орындалады.
Көлбеу қазбаларды ұңғылау кезінде кенжардағы жұмысшылар жоғарыдағы вагоншалардың ажырау және заттардың құлау қаупінен екі берік қоршаумен қорғалады, біреуі қазбаның сағасына, екіншісі жұмыс орнынан 20м алыс емес қашықтықта орнатылады. Көлбеу қазбаларға кіру жолдары кемінде 1 м жоғары етіп қоршалады. Рельс көлігімен жабдықталған көлбеу қазбалардың жылжымалы құрамның шығыңқы бөлігінен едәуір жоғары орналасқан адамдардың жүріп тұруына арналған бөлімшесі болады. Өрлеме қазбалардың өлшемі кемінде 1,0 х 0,6 м адамдардың жүріп-тұруына арналған бөлімшесі болады. Жыныстарды қайта түсіруге арналған өрлеме қазбалардың бөлімшелері ұяшықтарының өлшемі кемінде 0.3 х 0,3 м ауыр торлармен қоршалады және төменгі штольняда шибер немесе сектор түріндегі ысырмалармн жабдықталады. Шахта оқпанын ұңғылау кезінде оқпан сағасы қатты тегіс құрылыммен қоршалады және ашылатын ладьямен жабдықталады, сағаның жанында ені кемінде 1 м берма болады, оқпанды қаптау жоспарлы қабаттан кемінде 0,5м жоғары деңгейде тұрғызылады.
Діңді орнатқанға және жабынды салғанға дейін саға биіктігі кемінде 1,2м қоршаумен қоршалады.
Шахта оқпандары мен басқа да тік қазбалардың адамдардың жүріп-тұруына арналған саты бөлімшесі болады. Сатылар әр бөлік сайын 1 м шығыңқы, 80о бұрышта орнатылады. Бөліктен жоғары металл жақтаулар орнатуға болады. Сатыларды орнату респираторларда құтқару командаларының еркін жүріп-тұруы мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Тік қазбаларды ұңғылау кезінде:
oo сақтандырғыш сөресі болмаған жағдайда бір мезгілде биіктігі бойынша әртүрлі деңгейлерде жұмыс істеуге;
oo оқпан сағасының жабыны мен аспалы сөрелерінде жыныстарды, жабдықпен материалды қоюға
oo жұмыс орындарына арнайы осы мақсатқа арналған контейнерлерді пайдаланбай құрал-саймандарды, бекіту бөлшектерін жеткізуге;
oo оқпан жанындағы алаңда жарма және көлденең қазбаларды 20 м дейінгі ұзындықта ұңғылау аяқталғанға дейін сақтандыру сөрелерін бөлшектеуге жол берілмейді. Оқпандарды жылжымалы жүк көтеру машиналарын пайдалана отырып ұңғылау мынадай қосымша қауіпсіздік шараларын сақтай отырып жүргізіледі:
oo жүк көтеру машиналарын орналастыру орындары жобада жұмыс аймағын шолу толықтығы мен маневр жасау мүмкіндігін ескере отырып анықталады;
oo жүк көтеру машинасының машинисі мен оқпан сағасындағы белгі берушіарасында орнатылады;
oo жүк көтеру (түсіру) басталғанға дейін кенжардағы адамдар арнайы бөлінген қауіпсіз орынға шығарылады;
грейфермен жабдықталған кранды пайдалана отырып, кенжардағы жыныстарды жинау кезінде кенжарда адамдардың болуына жол берілмейді.
Түсіру бекіткішін пайдалана отырып, шахта оқпандарын ұңғылау призма шегінде ғимараттар мен құрылыстардың қирауы болмаған жағдайда жобабойынша жүргізіледі. Шаблондарды, дірілдер мен дірілбалғаларды монтаждау және бөлшектеу, нығыздау немесе түсіру бекіткіштерін құрастыру және басу бойынша жұмыстар мынадай талаптарды орындаған жағдайда орындалады:
- шпунттарды нығыздау берік және тұрақты тақтай төсемдер арқылы, ал түсіру бекіткішін монтаждау қаптаманың жөнделген шығыршығына бекітілген аспалы сөре арқылы бекітіледі;
- нығыздау бекіткіштерін басу кезінде діріл шпунтқа қаттырақ бекітіледі;
- шпунт бағыт беруші рамаларды пайдалана отырып, шпунтты дірілдің көмегімен басылады;
- дірілді іске қоспас бұрын жұмысшылар қауіпсіз орынға шығарылады.
Бекіткішті тірек ернеуі мен тюбинг қаптамасы арасындағы саңылау тексотроп еріткішімен толтырылғаннан кейін басуға жол беріледі. Еріткіш деңгейі тірек ернеуінің табанынан 2 м жоғары болады.
Су басқан, босаң жыныстар аймағында гидравликалық жүк оқпанымен ұңғылау кезінде түсіру бекіткішін басу оқпан ортасынан қабырғаға бекіткіш табанының бойымен берма периметрі бойынша ені кемінде 0,5 м қалдырып, біркелкі орындалатын кенжарды механикаландырылған қазу арқылы жүзеге асырылады. Оқпандағы су деңгейі қалқыма су ірку қабаты қысымы деңгейінің белгісінен кемінде 1 м артық болуы қажет. Су ірку қабатынан өткеннен кейін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz