Жасыл микробалдыр CHLAMYDOMONAS REINHARDTII-дің пигментті мутанттық штаммдарын алу

Қазіргі таңда өндірістің қарқынды дамуы қоршаған ортаны индустриализация салдарынан сақтау мәселесін өткір мәселеге айналдырып отыр.
Микроорганизмдер тіршілігіне негізделген биосфераның өзін- өзі тазалау қабілеті өндірістен түсіп жатқан зиянды қалдықтардың жылдан жылға өсуінен үлкен зардап шегуде.
Осыған байланысты микроорганизмдерді қолдануға негізделген қоршаған ортаның экологиялық жағдайын бағалау және потенциалды зиянды қосылыстарды зарарсыздандыру үшін жаңа биотехнологиялық әдістерді жасау өзекті мәселе болып табылады. Бұл мәселені шешу үшін сәйкес микроорганизмдердің дақылдары, оларды жан-жақты зерттеу және олардың негізінде жаңа тест-жүйелер құрастыру қажет.
Қоршаған орта объектілерінің әр түрлі палютанттармен ластануы, экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуына алып келеді. Сол себепті ластанудың алдын алу үшін жаңа әдістер ойластыру, бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі болып отыр.
Жұмыстың негізгі мақсаты, индуцирленген мутагенез әдісімен Chlamydomonas reinhardtii СС-137 жасыл микробалдырының пигменттік мутантты штаммдарын алу.
Chlamydomonas reinhardtii — бұл қозғалмалы бір жасушалы жасыл балдыр, хламидомонада (Chlamydomonas) туысының өкілі. Бұл балдырлар топырақ пен тұщы суда кең таралған. Жасушаның диаметрі 10 мкм шамасында, жіңішкерген алдыңғы ұшында орналасқан екі бірдей (тең) талшық көмегімен жүзеді.
Микробалдырды дақылдау автотрофты және гетеротрофты жағдайларда 25-280С температурада жүзеге асырылады.
Мутация индукторы ретінде УК- сәуле қолданылды. УК-сәулелер клеткаларға, әсіресе микроорганизмдердің клеткаларына, жеңіл енеді де, ДНҚ-ның әмбебап бөліктерін зақымдап, әртүрлі мутациялық өзгерістерді тудырады. Осыған байланысты УК-сәулелендіру индуцирленген мутагенезді зерттеу бойынша жүргізілетін тәжірибелерде қолданылады.
Кез келген мутацияларды алу үшін мутаген дозасын таңдау керек екендігі белгілі, бұл дозада мутанттардың шығым пайызы жоғары болуы және салыстырмалы жоғары дәрежеде тіршілігін сақтап қалуы тиіс. Бұл өз кезегінде қолданылатын мутагеннің әртүрлі дозаларының летальділік және мутагендік әсерін зерттеуді талап етеді. Қоюлығы 106 шамасында клеткалардың суспензиясын 4 мл мөлшерінде Петри табақшаларында 1, 3, 5, 7, 10 минут бойы сәулелендірдік.
Chlamydomonas reinhardtii СС-137 табиғи штамы клеткаларының тіршілігін сақтауына УК-сәуленің әсері зерттелді. Сәйкес дозада сәулелендіруден кейін тірі қалған клеткалардан қалыптасқан макроколониялар санының бірдей сұйылтудағы сәулелендірілмеген суспензия егулеріне пайыздық қатынасы бойынша тіршілігін сақтауы есептелді.
Экспериментальді мәліметтер УК-сәулесі жасушалардың тіршілік сақтауына күшті токсикалық әсер ететіндігін көрсетті