Ақпараттық технология. Оның ұғымы, мақсаты, принциптері, түрлері

Ақпарат (латын тілінде informatio — хабардар, түсінікті, мазмұндау) ұғымы контекстке байланысты кең мағынада абстрактілі, ал шағын мағынада қарастырсақ олардың берілу формаларынан тәуелсіз мәліметтер болып келеді. Қазіргі уақытта белгілі бер анықтама қабылданбаған, білімнің әр түрлі салаларының ерекшеліктеріне байланысты сипатталады. Мәлімет – сигналдар, хабарлар, деректер, ескертулер және т.б. түрінде өрнектелген білім.
«Informatio» сөзінің өзі «in-» префиксінен (сөз алдымда қосымшадан) және «forma» («пішін») зат есімімен байланысты «form» («пішінін беремін, құрамын) »етістігінен тұрады.
Ағылшын тілінде «information» (жазылуында «informacioun») алғашқы рет 1837 ж. пайда болды. Қазіргі жазылуы XVI ғ. басталды. Шығыс славян тілінде «ақпарат» ұғымы Польшадан XVII ғ. келді.
ХХғ. Ортасынан бастап «ақпарат» ұғымы жалпы ғылыми ұғым болып қабылданды.
Клод Шеннон (Claude Shannon) өзінің «Байланыстың математикалық теориясы» (A Mathematical Theory of Communication) еңбегінде алғашқы рет екілік кодты ақпаратты жөнелту үшін қолдану мүмкіндігіне негізделуіне байланысты ақпарат теориясын құрушы және цифрлық байланыстың негізін қабылдаушы ретінде танымал, белгілі болды.
Компьютердің (ЭЕМ) пайда болуымен алдымен сандық ақпаратты өңдеуге арналған құралдар пайда болды. Әйтсе де, әсіресе дербес компьютерлердің (ДК) кеңінен таралуымен байланысты компьютерлер мәтіндік, сандық, бейнелеу, дыбыстық және видеоақпараттарды сақтау, өңдеу, жөнелту мен іздеу үшін пайдалана бастады.
Ақпарат – сақтау, түрлендіру, жөнелту және пайдалану нысаны болып табылатын қоршаған әлім туралы түсінілген мәліметтер.
Ақпарат – материалдық тасушыда бекітілген, уақыт бойынша және кеңістікте сақталған және таратылған мәліметтер жиынтығы.
Ақпарат – пайдаланушы қабылдаған, түсінікті және пайдалы деп бағалаған жаңа мәліметтер.
Ақпарат – қоршаған орта туралы және адам немесе арнайы құрылғы осы ортадағы болатын үрдістерді қабылдайтын мәліметтер.
Кез келген нысан сияқты ақпараттың да өзіндік қасиеттері бар. Табиғат пен қоғам нысандарының қасиеттерінен ерекше ол дуализм болып табылады, яғни ақпарат қасиеттеріне олардың маңызды бөліктерін құрайтын бастапқы берілгендердің қасиеттері сияқты осы ақпаратты бекітетін әдістердің де қасиеттері әсер етеді.
Практикалық тұрғыдан қарастырғанда ортақ маңызды қасиеттері ретінде құндылық (пайдалылық), растық (ақиқаттық), объективтілік (әділдік), толықтық, дәлдік, уақыттылылық, өзектілік және т.б. қасиеттерін қарастыруға болады.
Ақпараттың құндылығы – ақпаратты алушының алдына қойған мақсатына жету мақсатындағы мүмкіндікпен қамтамасыз етумен анықталады. Бұл жерде әділетсіз ақпарат та, күмәнді ақпарат та адам үшін өте маңызды. Әлеумет (қоғам) ақпаратының қосымша қасиеттері бар:
- семантикалық (мағыналы) сипатта, яғни түсінік салалардың, үрдістердің және қоршаған ортаның маңызды белгілерін қамтитындықтан түсінікті болады;
- тілдік табиғаты (бейнелеу өнері сияқты эстетикалық ақпараттың кейбір түрлерінен өзге) болады. Бір мағынадағы ақпарат әр түрлі табиғи тілдерде, математикалық формула түрінде және т.б. өрнектелуі мүмкін.