Су тасқыны

Пән: География
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР:

Су тасқыны. Су тасқынына қалай дайындалу керекСу тасқыны кезінде қалай әрекет ету керекСу тасқынынан кейін қалай әрекет ету керек
Суға кеткен адамға алғашқы көмек көрсетудің негізгі тәртібі.

Алғашқы көмек көрсету
Журекті уқалау

Қорытынды .

КІРІСПЕ

Жаз айлары су қоймасында демалушы адамдар үшін өте қауіпті уақыт.

Осы жыл бойы су қоймаларында1068 адам қатерге, оның ішінде 816 құтқарылып, 252 адам қаза болды (2010 жылмен салыстырғанда 284, яғни 32 адамға көбейді) . Олардың 143 шомылу уақыты басталғаннан бері болған,

252 суға кеткендердің ішінде 2 адам Алматы және Астана қалалары мен Қарағанды облысының суда құтқару қызметінің орналасу аймағында болды.

Су қоймаларында болатын талай оқиғалардың басты себебі адамдардың суда өзін-өзі ұстау мәдениетінің жоқтығынан:

Мас күйінде суға түсу;
Қайықпен жүзу кезінде арнайы құтқару жабдықтардың болмауы;
Балалардың су қоймасы маңында үлкендердің қарауынсыз, жалғыз қалуы;
Жүзуді білмейтіндігі және жүзу кезінде өз күшін дұрыс есептемеуі;
Шомылуға арналмаған жерде суға түсу.

2011 жылы маусым айында су қоймаларында қаза болғандардың саны Алматы облысы бойынша - 17 адам, Қарағанды облысы бойынша - 13 адам, Шығыс Қазақстан облысында - 12 адам, Атырау облысында - 7 адам.

Көктемде су ауа-райына қарай құбылмалы болып келеді, күн жылына түскен сайын өзендердің арнасы толып жағалаудан шығып, барлық аймақты су ала бастайды. Өзендердің қарқынды тасуынан адамдардың, үй және дала жануарларының өмірлеріне қауіп төнеді, сондай ақ су тасыған жағдайда байланыстың үзілуі, ғимараттардың бұзылуы және қирауы орын алады. Тасқын сулар өсімдіктерді тамырымен қопарып, құнарлы жерді шайып және табиғи ландшафтты өзгертуге әкеліп соқтырады.

Тасқын - өзендегі судың көтерілуінен, жауын-шашынның көптігінен, мұздың, қардың тез еруінен, су бөгеттерінің бұзылуынан болатын құбылыс. Тасқын бір сағаттан бірнеше тәулікке дейін созылуы мүмкін. Негізі тасқынның салдарынан сел жүруі, барлық аймақты су басуы ықтимал. Көктемгі тасқын түрлі инфекциялардың пайда болуына себепші. Қардың және мұздың еруінен қала және ауыл көшелерінде қоқсықтардың беті ашылады. Осы мерзімде ішкі инфекциялар, түрлі аурулар және вирустар этиологиясы бас көтереді. Оның себебі ағынды сулар су қоймаларына қосылады, суды ластайды, адамдар оны ішеді және тамақ дайындау үшін пайдаланылады. Эпидемиолог мамандар көктем мерзімінде тұрмыста қайнатылған немесе құтыларға құйылып дүкендерде сатылатын суларды қолдануды ұсынады.

Көрмейін десем көзім бар дегендей, көресің. Көресің де қиналасың. Алыстағы сол қасірет шеккендерге көмектесер дәрмен жоқ. Өз қолың жетпегенмен, басқалар қолын ұсынса екен дейсің. Бұл елдің үкіметтері қайда, мынау қарық болған халыққа неге көмекке келмейді, бар күшін неге осында төкпейді деген ой да келеді. Бәлкім, төгіп те жатқан шығар-ау. Мүмкін шамасы жетпей жатқан шығар.

Соңғы жылдарда осы су тасқындары, топан су көбейіп кеткендей көрінеді. Сірә, бұрын да аз болмаған. Топан судың қасіретін халық бұрын да аз көрмеген. Оның үлкен қасірет әкелетінін білген халық ақыр заман болғанда, жердің жүзін топан су қаптайды деген аңызды да шығарған болар. Онан соң су тасқыны көбейіп кеткендей көрінуіне телеарналар, басқа да ақпарат құралдары да себеп болып отырған шығар. Көрсетеді де жатады, айтады да жатады.

Соның арқасында үлкен судан алыс жатсақ та, цунами дегенді де естідік, оның алапат апатты күшін де көретін болдық. Соңғы жылдарда аралдарда орналасқан Индонезия сияқты елдердегі, мұхит жағалай қонған жұрттардағы цунамилерден зардап шеккен халықтың қасіретін көз алдыңа елестетудің өзі қорқынышты. Қаншама ауқымды жердегі қираған үйлер, опат болған егіндік, қырылған мал, соның бәрінен айырылып, аңырап қалған адамдарды көру қиын.

Бұрын көрмегенді, былтырғы жылы Жапонияда болған жер сілкінісінен кейінгі цунамиді де көрдік-ау. Қала ағып бара жатқандай әсерде болдық. Автобустар, үйлер қуыршақ сияқты су үстінде көлкіп, жүзіп жүрді. Ал талай мыңдаған адам соның астында қалды ғой…

Мұның өзі Жапониядай алды-артын терең ойлап, жеті емес жүз өлшеп, бір кесетін алып елде, жапондар дейтін жасампаз халықтың жерінде болғаны мынау табиғаттың дүлей күшінің құдіретін тағы бір аңғартқандай еді. Бұл Жапонияда емес, басқа бір бейқамдау елде кезіксе қайтер еді? Ақыр заманды басынан кешер еді де…

Цунами - судан келер қасіреттің бірі. Ол өзі сиректеу, жер сілкінісі көбірек болатын аймақта кездеседі. Ал өзендердің арнасынан асып, ұлан-ғайыр жердің су астында қалатыны көп елге таңсық емес, мұны да біз соңғы кезде жиірек еститін болдық. Бұл өзі жаңбыр көптеу тропикалық аймақта ғана емес, мамыражай өңірде де бола беретінге айналды. Ақпаратқа үңілсек, Оңтүстік-Шығыс Азия ғана емес, ауа райы қалыпты Еуропаңда да қалалардың көшелерінің өзен арнасына айналғанын көресің.

Тасқыннан келер зиян көп. Ең жаманы ол адам өмірін де қиып жатады. Кейбір аймақтағы су тасқындары бүкіл әлемге де ықпал етеді екен.

Бұл жоғарыдағыларды айтып кеткен себебім су тасқынының сипаты қандай болатынын, судың өзі қандай алапат күшке ие екенін және мен қазір осы тақырыпты ашу барысында жазатын қауіпсіздік ережелеріне бей-қам қарамасын деген мақсатта. Және болақшақта оқыс жағдайларға қарсы туруға қашан да дайын жүрер деген ойдамын. Бұл шолуды кіріспеге кірістірдім, себебі тақырыбым «Су тасқыны. Суға кеткен адамға алғашқы көмек жолдары». Кіріспені осымен тоқтатып, негізіне келейік.

НЕГІЗІ:

СУ ТАСҚЫНЫ - бұл қардың еруі, жауын-шашын, суды желмен айдаған және кептелу кезінде өзендердегі, көлдер мен теңіздердегі су деңгейінің көтерілуі нәтижесінде жерді айтарлықтай су басу. Өзендер арнасына суды желмен айдау арқылы болған су тасқыны ерекше түрге жатады. Су тасқыны көпірлер, жолдар, ғимараттар, құрылымдардың қирауына, елеулі материалдық шығынға, ал судың көп жиналуы (4 м/с астам) және су үлкен биіктікке көтерілсе (2 м көп) адамдар мен жануарлардың опат болуына әкеліп соқтырады. Қираудың негізгі себептері ғимараттар мен құрылымдарға су массасының, жоғары жылдамдықта жүзіп жүрген мұздардың, әртүрлі сынықтар мен жүзіп жүрген заттардың, т. б гидравликалық соққысы болуы мүмкін. Су тасқыны кенеттен пайда болып және бірнеше сағаттан 2-3 аптаға дейін созылуы мүмкін.

Су тасқынына қалай дайындалу керек:
Егер де Сіздің аумағыңыз су тасқынынан жиі зардап шексе, су басу мүмкін жерлердің шекарасын, сондай-ақ тұрғылықты жеріңізге жақын тұрған дөңестеу сирек су басатын жерлерді, оған баратын ең қысқа жолды зерделеп, еске сақтаңыз.
Отбасы мүшелерін ұйымдасқан және жекелей көшіру кезінде әрекет ету, сонымен қатар кенеттен және буырқанып келе жатқан су тасқыны кезіндегі ережелерімен таныстырыңыз. Қайықтар, салдарды және оларды жасау үшін құрылыс матеиалдарын сақтау орындарын еске сақтаңыз. Көшіру кезінде алып шығатын құжаттар, мүлік және дәрі-дәрмектердің тізімін алдын-ала жасап қойыңыз. Арнайы чемодан немесе рюкзакқа құндылықтарды, қажетті жылы затарды, азық-түлік қорын, су және дәрі-дәрмекті салыңыз.

Толықтырып айта кетер болсақ:

- күрделі құрылыстарды тек мемлекеттік өкілді органдарының рұқсаты бойынша салыңыз;

- қауіпті жерде уақытша тұратын орындарды жасамаңыз;

- азық-түлік, су, қажетті заттардың, дәрі-дәрмектердің және құтқару құралдарының қорын алдын ала қарастырыңыз;

- құжаттарды дайындаңыз, егер де жас балаларыңыз болса, оларға аты-жөні, туылған жылы және мекен-жайы көрсетілген бирка жасаңыз;

- өздеріңізге жақын орналасқан қауіпті орынды және оған жететін қысқаша жолды белгілеңіз;

- хабарландыру дабылдарына, гидрометео мәліметтеріне назар аударыңыз;

- жергілікті атқарушы органдарынан көшіру-жиналу пунктінің мекен-жайын анықтап алыңыз.

- газ және электр қуаты көздерін сөндіріңіз, құнды заттарды қауіпсіз орынға көшіріңіз;

- электр энергиясының қосымша көздерін, алғашқы көмек көрсету құралдарын, су және азық-түлік қорын, радиоқабылдағыштарын, от жағу үшін спирттік плиткаларды және дабыл беру үшін электршамдарын дайындап қойыңыз, автокөліктердің бактарын маймен толтырыңыз;

- егер уақытыңыз болса, үйіңізді (пәтеріңізді) қорғауға шаралар жасаңыз (есік-терезелерді мықтаңыз, жоғарғы қабаттарға, үйдің төбесіне, шатырларға үй заттарын, ауыл шаруашылығы құралдарын, жем-шөпті қауіпсіз орындарға көшіріңіз) ;

- электр құралдары мен желілерді, газды судан қорғауға шаралар қолданыңыз;

- көлікпен немесе жаяу болсын биік жерлерге орналасыңыз;

- басқару органдарының қауіпсіз жерге көшіру туралы хабарландыруы мен ескертулерін мұқият орындаңыз;

- көшіру туралы хабарды алысымен міндетті түрде көшіру-жиналу пунктіне барыңыз;

- пәтерден (үйден) шығар алдында өздеріңізбен бірге қажетті құжаттарды, құнды заттар мен ақшаларыңызды, бірінші кезекте қажет болатын заттарды және 2-3 тәулікке жететін азық-түлік пен суды алып шығыңыз;

- қауіпсіз аймақтарға жіберу үшін, осы аудандарда орналасқан көшіру-жиналу пункттеріне барыңыз;

- үйдегі малдарыңызға ен салып, көшіру-жиналу пункттеріне айдап келіп, жауапты адамдарға тапсырыңыз, малдар да қауіпсіз аймаққа көшіріледі;

- көшіру-жиналу пункттері әкімшілігінің барлық нұсқауларын орындаңыз.

Су тасқыны кезінде қалай әрекет ету керек:

- төмен орналасқан жерден тез арада кету қажет, егер су басқан ауданнан шыға алмасаңыз, жоғарғы қабатқа, шатырдың үстіне, биік ағаштарға орналасыңыз;

- басқару органдарының тиісті нұсқаулары келгенге дейін қауіпсіз орындарыңызда қалыңыз;

- су ағындарынан өз бетінше өтуге әрекет жасамаңыз. Су ағынының 15 см. тереңдігі адамға қауіпті, ал 50 см. тереңдігі әдетте көліктердің қозғалысын қиындатып, өте қауіпті болады;

- қолдағы бар құралдарды: пластикалық заттарды, резинадан жасалынған баллондарды, ағаштарды және т. б. пайдаланып, судан шығу амалын қарастырыңыз;

- көмек қажет болған жағдайда, үрейленбей, тыныштық сақтап, апат белгілерін беріңіз (жалаушалар, көліктің дыбыс белгілері, оқ атыңыз, от жағыңыз) ;

- суда қалып қойсаңыз, үстіңіздегі ауыр киімдер мен аяқ киімдерді шешіңіз. Су баспаған учаскелерге ағын судың бұрышына туралап жүзу қажет, жүзу кезінде су астындағы және судың бетіндегі қауіпті заттардан сақтаныңыз;

- зардап шеккен адамдарға шұғыл медициналық көмек қажеттілігі кезінде, су мен азық-түліктің жоқтығы кезінде, жағдайдың қауіптілігі кезінде немесе құтқарушылардан көмек келетіндігі туралы күдіктенсеңіз, су басқан аумақтардан көшіру әрекеттерін жасау керек.

Су тасқыны қаупі және көшіру туралы дабылды алғаннан кейін күттірместен, белгіленген тәртіп бойынша өзімен бірге қажетті заттар мен бұзылмайтын азық-түліктің екі күндік қорын алып апаттық су басуы ықтимал қауіпті аумақтан белгіленген қауіпсіз аумаққа немесе дөңестеу жерлерге барыңыз (шығыңыз) . Көшіру пунктіне жеткеннен кейін тіркеліңіз.