Гетерогенді биокомпозиттер негізінде эффективті таңғыш моделін жасау
КІPІCПE ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 8
НEГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 10
1 Әдeбиeткe шoлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.1 Заманауи медицинаның өзекті проблемалары іріңді жараларды емдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
1.2 Іріңді жараларды емдеудің әдіс.тәсілдері мен түрлері ... ... ... .. 11
1.3 Сорбционды.аппликациялық терапия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1.4 Іріңді жараларды емдеуде қолданылатын препараттар ... ... ... ... 16
1.5 Карбонизделген материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
2
2.1
2.2. Зерттеу материалдары мен әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Зерттеу материалдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 24
24
25
2.2.1 Дәрілік өсімдіктерден фитоэкстракт алу және оның антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ..
25
2.2.2 Дәрілік өсімдіктерден фитолосьон алу және антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
2.2.3
2.2.4
2.2.5
2.2.6 Фитолосьонмен байытылған биокомпозит негізіндегі таңғыш алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Дәрілік таңғыштың жараны жазу белсенділігін in vitro анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Карбонизделген кешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ...
Дәстүрлі микробиологиялық әдістер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
27
27
27
28
3 Зepттeу нәтижeлepі жәнe oлapды тaлқылaу ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
3.1 Тырнақгүл мен шатыраштан фитоэкстракт алу және антимикробтық қасиетін зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
3.2 Дәрілік өсімдіктерден фитолосьон алу антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
31
3.3
3.4 Фитолосьонмен байытылған биокомпозит негізіндегі таңғыш алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Карбонизделген биокешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ...
ҚOPЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПAЙДAЛAНҒAН ӘДEБИEТТEP ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қocымшa ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
НEГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 10
1 Әдeбиeткe шoлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.1 Заманауи медицинаның өзекті проблемалары іріңді жараларды емдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
1.2 Іріңді жараларды емдеудің әдіс.тәсілдері мен түрлері ... ... ... .. 11
1.3 Сорбционды.аппликациялық терапия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1.4 Іріңді жараларды емдеуде қолданылатын препараттар ... ... ... ... 16
1.5 Карбонизделген материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
2
2.1
2.2. Зерттеу материалдары мен әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Зерттеу материалдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 24
24
25
2.2.1 Дәрілік өсімдіктерден фитоэкстракт алу және оның антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ..
25
2.2.2 Дәрілік өсімдіктерден фитолосьон алу және антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
2.2.3
2.2.4
2.2.5
2.2.6 Фитолосьонмен байытылған биокомпозит негізіндегі таңғыш алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Дәрілік таңғыштың жараны жазу белсенділігін in vitro анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Карбонизделген кешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ...
Дәстүрлі микробиологиялық әдістер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
27
27
27
28
3 Зepттeу нәтижeлepі жәнe oлapды тaлқылaу ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
3.1 Тырнақгүл мен шатыраштан фитоэкстракт алу және антимикробтық қасиетін зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
3.2 Дәрілік өсімдіктерден фитолосьон алу антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
31
3.3
3.4 Фитолосьонмен байытылған биокомпозит негізіндегі таңғыш алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Карбонизделген биокешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ...
ҚOPЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПAЙДAЛAНҒAН ӘДEБИEТТEP ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қocымшa ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Тақырыптың өзектілігі. Іріңді жараларды емдеу заманауи медицинаның маңызды мәселелірінің бірі болып табылады. Іріңді-қабыну аурулары мен отадан кейінгі іріңді асқынулар, инфекция генерализациясы жағдайларының жиілеуі, микроорганизмдердің резистентті штамдарының пайда болуының жиілеуі жаңа әдіс-тәсілдерді жасауды талап етеді.
Ғылыми жаңалығы. Жүргізілген зерттеулер негізінде іріңді жараларды сорбционды-аппликациялық тәсіл бойынша емдеуге нұсқаулықтар мен кеңестер құрастырылды. Сорбционды-аппликациялық терапияны іріңдену процесінің І фазасында ғана қолданған жөн екендігі анықталды. Жарадағы нейтрофилдердің қызметтік белсенділігінің төмендеуіне байланысты трофикалық ойық жаралар мен ұзақ уақыт бойы жазылмайтын жаралар патогенезінің жаңа аспектілері анықталды.
Практикалық маңызы. Алынған мәліметтерді іріңді жараларды дәрілік өсімдіктермен байытылған тырнақгүл мен шатыраштан тұратын биологиялық белсенді композиция негізіндегі таңғышты клиникалық зерттеулерге алғышарт бола алады.
Ғылыми мәселенің қазіргі таңдағы бағалануы. Гетерогенді биокомпозиттер қолжетімді, эффективті дәрілік перпараттар және іріңді инфекцияны емдеуде заманауи талаптарға сай таңғыштар жасауға негіз болады. Іріңді жараларды емдеуде эффективті таңғыш материалдардың рөлі едәуір артады.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Карбонизделген сорбент негізінде фитоэкстрактармен байытылған гетерогенді биокомпозит негізінде таңғыштар жасау және оның антимикробтық қасиетін шартты-патогенді микроорганизмдер қатысында зерттеу.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1. Дәрілік өсімдіктерден сулы-спирт ерітіндісі негізінде фитоэкстрактілер мен фитолосьондар дайындау;
2. Биокомпозит негізінде таңғыш құру, яғни фитоэкстрактарды тоқусыз (нетканный) материалдарға енгізу;
3. Құрастырылған биокомпозиттің антимикробтық қасиетін E.coli, St.aureus және Ps.aeruginosa қатысында зерттеу;
4. In vivo жағдайында құрастырылған биокомпозиттің аппликациялық қасиетін зерттеу.
Зерттеу объектісі: карбонизделген күріш қауызы негізіндегі сорбент. Тест-дақыл ретінде биотехнология кафедрасы қолданбалы микробиология зертханасындағы микроорганизмдер коллекциясының мұражай штам- Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Echerichia coli бактериясы, тырнақгүл( календула), шатыраш( шалфей), тоқусыз ( нетканный) таңғыш.
Ғылыми жаңалығы. Жүргізілген зерттеулер негізінде іріңді жараларды сорбционды-аппликациялық тәсіл бойынша емдеуге нұсқаулықтар мен кеңестер құрастырылды. Сорбционды-аппликациялық терапияны іріңдену процесінің І фазасында ғана қолданған жөн екендігі анықталды. Жарадағы нейтрофилдердің қызметтік белсенділігінің төмендеуіне байланысты трофикалық ойық жаралар мен ұзақ уақыт бойы жазылмайтын жаралар патогенезінің жаңа аспектілері анықталды.
Практикалық маңызы. Алынған мәліметтерді іріңді жараларды дәрілік өсімдіктермен байытылған тырнақгүл мен шатыраштан тұратын биологиялық белсенді композиция негізіндегі таңғышты клиникалық зерттеулерге алғышарт бола алады.
Ғылыми мәселенің қазіргі таңдағы бағалануы. Гетерогенді биокомпозиттер қолжетімді, эффективті дәрілік перпараттар және іріңді инфекцияны емдеуде заманауи талаптарға сай таңғыштар жасауға негіз болады. Іріңді жараларды емдеуде эффективті таңғыш материалдардың рөлі едәуір артады.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Карбонизделген сорбент негізінде фитоэкстрактармен байытылған гетерогенді биокомпозит негізінде таңғыштар жасау және оның антимикробтық қасиетін шартты-патогенді микроорганизмдер қатысында зерттеу.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1. Дәрілік өсімдіктерден сулы-спирт ерітіндісі негізінде фитоэкстрактілер мен фитолосьондар дайындау;
2. Биокомпозит негізінде таңғыш құру, яғни фитоэкстрактарды тоқусыз (нетканный) материалдарға енгізу;
3. Құрастырылған биокомпозиттің антимикробтық қасиетін E.coli, St.aureus және Ps.aeruginosa қатысында зерттеу;
4. In vivo жағдайында құрастырылған биокомпозиттің аппликациялық қасиетін зерттеу.
Зерттеу объектісі: карбонизделген күріш қауызы негізіндегі сорбент. Тест-дақыл ретінде биотехнология кафедрасы қолданбалы микробиология зертханасындағы микроорганизмдер коллекциясының мұражай штам- Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Echerichia coli бактериясы, тырнақгүл( календула), шатыраш( шалфей), тоқусыз ( нетканный) таңғыш.
1 Крюкова В.В. Патогенетические обоснование сорбционно-аппликационной терапий гнойных ран: дисс. Кандидат медицинских. наук. – Чита, – 2001. С 12-22.
2 Андреев, Д.Ю. Современные раневые покрытия / Д.Ю. Андреев, Б.А. Парамонов, A.M. Мухтарова // Вестн. хирургии им. И.И. Грекова. 2009. - Т. 168, №3.-С. 98-102.
3 Антонюк, A.B. Вакуум-терапия в комплексном лечении хронических ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 /
4 Афиногенов Г.Е. Влияние различных поверхностно-активных веществ на микрофлору ран: Автореф. дис... канд. мед. наук. - Л., 1970. - 16с.
5 Афиногенов Г.Е., Блинов Н.П. Антисептики в хирургии. - Л.: Медицина, 1987. – 143с.
6 Багдасаров В.В. Исследование энергии низкочастотного ультразвукового поля в комплексном лечении больных перитонитом // Сборник рефератов НИР и ОКР. - серия 8. - 1983. - №13-14. С 24.
7 Абдрашитова Н.Ф. Патофизиологическая и клиническая характеристика течения хронического бронхита в условиях действия озона. Автореф. дис. . докт. мед. наук. -М 2001.- 38с.
8 Александров О.В. Лечение хронической легочной недостаточности //Клиническая медицина. 1989 - Т. 67, №4 - С. 140-143.
9 Александров О.В., Лурье Б.Л., Гноевых В.В., Григорьев С.П. Влияние длительной кислородотерапии на антирадикальную активность у больных хроническим обструктивным бронхитом //Пульмонология. -1992.-№3-С.13-16.
10 Кузнецова О.И., Затираха А.В., Смоленков А.Д., Шпигун О.А. Новые анионообменники на основе сополимера стирола и дивинилбензола с гидрофильными пространственно удаленными функциональными группами. // Сорбционные и хроматографические процессы. 2012. Т.
11 Вып.6. С.940-948. 2) Щукина О.И., Затираха А.В., Смоленков А.Д., Шпигун О.А. Использование эпихлоргидрина для одновременного повышения гидрофильности и пространственного удаления функциональных групп анионообменников для ионной хроматографии. // Вестн. Моск. Ун-та. Сер.2. Химия. 2014. Т.55. -№4.- С.219-227.
12 Анализ эффективности местного лечения гнойно-воспалительной патологии при использовании импульсного потока лечебного раствора / И.П. Мошуров и др. // Системный анализ и управление в биомедицинских системах. 2008. - Т. 7, № 1. - С. 106-110.
13 Андреев, Д.Ю. Современные раневые покрытия / Д.Ю. Андреев, Б.А. Парамонов, A.M. Мухтарова // Вестн. хирургии им. И.И. Грекова. 2009. - Т. 168, №3.С98-102.
14 Антонюк, A.B. Вакуум-терапия в комплексном лечении хронических ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / A.B. Антонюк; Ярослав, гос. мед. акад. Ярославль, 2007. - 22 с.
15 Аскорбат хитозана в мембранном диализе гнойных ран / Ю.С. Винник и др. // Материалы VII Междунар. конф. «Новые достижения в исследовании хитина и хитозана». — М., 2003. С. 157-161.
16 Ю.Асылбашев, Р.Б. Программированное лечение гнойных ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / Р.Б. Асылбашев; Нац. хирург, центр Кыр-гыз. респ. Бишкек, 2004. - 18 с.
17 П.Бабенко, A.A. Клинико-морфологическое обоснование профилактики и лечения раневых осложнений в абдоминальной хирургии: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / A.A. Бабенко; Курск, гос. мед. ун-т. Курск, 2004. - 24 с.
18 Блатун, Л.А. Местное медикаментозное лечение ран. Проблемы и новыевозможности их решения / Л.А. Блатун // Consilium medicum: хирургия (прил.). 2007. - №1. - С. 9-16.
19 Ботяков, A.A. Механические способы в комплексном лечении гнойных ран мягких тканей: (экспериментально-клиническое исследование): авто-реф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / A.A. Ботяков; Казан, гос. мед. акад. Казань, 2008. - 26 с.
20 Бугайченко, Н.В. Применение природных минералов и их модификаций в местном лечении гнойных ран: (экспериментальное исследование): авто-реф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / Н.В. Бугайченко; Новосиб. гос. мед. ун-т. Новосибирск, 2006. - 24 с.
21 Варганова, Л.А. Комплексное лечение ран мягких тканей лица: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.21 / Л.А. Варганова; Ижев. гос. мед. акад. -Пермь, 2005. 23 с.
22 Блатун А.А. Возможности современных мазей в лечении гнойных ран, пролежней, трофических язв // Фармацевтический вестник. – 2002. – № 3. – С. 18.
23 Винник, Ю.С. Лечение гнойных ран с помощью трансмембранной диали-зирующей повязки / Ю.С. Винник, Н.М. Маркелова, B.C. Тюрюмин // Пироговская хирургическая неделя: материалы Всерос. форума. СПб., 2010-С. 740-741.
24 Гаджиев, Э.А. Низкоинтенсивная лазерная и импульсная магнитотерапия в лечении гнойных ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / Э.А. Гаджиев; гос. НЦ лазер, медицины. — М., 2007. 29 с.
25 Гайворонская, Т.В. Экспериментальное обоснование эффективностиприменения непрямого электрохимического окисления крови и антиокси-дантной терапии при лечении гнойных ран мягких тканей / Т.В. Гайво-ронская // Стоматология. 2008. - Т.87, №1. - С. 18-21.
26 Герасимов, А.Н. Медицинская статистика: учеб. пособие для студентов мед. вузов / А.Н. Герасимов. М.: МИА, 2007. - 475 е.: ил.
27 Гланц, С. Медико биологическая статистика / пер. с англ.: Ю.А. Данилова; под ред. Н.Е. Бузикашвили, Д.В. Самойлова. - М.: Практика, 1999. -459 с.
28 Гордина, А.П. Лечение хирургической раны после комбинированных операций на органах брюшной полости и малого таза: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / А.П. Гордина; Башкир, гос. мед. ун-т. Уфа, 2008. - 22 с.
29 Гостищев, В.К. Инфекции в хирургии: рук. для врачей / В.К. Гостищев. -М.: ГЭОТАР-Медиа, 2007. 761с.
30 Гостищев, В.К. Общая хирургия: учеб. для студентов мед. вузов / В.К. Гостищев. 4-е изд., испр.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2006. - 822 с.
31 Гридин, A.A. Применение электроактивированных водных растворов в лечении больных с гнойными ранами: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / Андрей Александрович Гридин; Воронеж, гос. мед. акад. им. H.H. Бурденко. Воронеж, 2005. - 20 с.
32 Гриценко, E.H. Применение препарата «Энтеросгель», обладающего сорбционно-детоксикационным действием, в комплексном лечении заболеваний органов ЖКТ / E.H. Гриценко, Ю.Н. Шевченко, В.Г. Семенов // Провизор. 2003. - № 15. - С. 22.
33 Грушко, В.И. Применение плазменного потока в комплексном лечении гнойных ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / В.И. Грушко; Рос. НЦ хирургии им. Б. В. Петровского РАМН. М., 2008. - 29 с.
34 Диагностика и лечение гнойно септических осложнений у лиц, страдающих парентеральной наркоманией / А.Ю. Миронов, А.Е. Богданов, В.В. Михальский и др. // Курск, науч. - практич. вестн. "Человек и его здоровье". - 2010. - №2. - С. 106-112.
35 Жилина, C.B. Антибиотикорезистентность энтеробактерий при гнойно-воспалительных заболеваниях кожи и мягких тканей /C.B. Жилина, А.Ю. Миронов, C.B. Поликарпова // Курск, науч. практич. вестн. "Человек и его здоровье". - 2008. - №2. - С. 30-38.
36 Жилина, C.B. Энтеробактерии при гнойно-воспалительных заболеваниях кожи и мягких тканей / C.B. Жилина, А.Ю. Миронов, C.B. Поликарпова // Курск, науч. практич. вестн. "Человек и его здоровье". - 2008. - №1. - С. 57-63.
37 Использование криогенной стимуляции в лечении хронических ран / Ю.С. Винник и др. // Вестн. хирургии им. И.И. Грекова. 2008. - Т. 167, №1. - С. 27-28.
38 Кирюшенкова, C.B. Сравнительная микробиологическая оценка эффективности физических методов лечения гнойных ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 03.00.07 / C.B. Кирюшенкова; Смолен, гос. мед. акад. -М., 2005. 24 с.
39 Климова, Л.Г. Использование препарата Иодофлекс для лечения экспериментальной раневой инфекции в условиях воздействия искусственного магнитного поля: дис. . канд. мед. наук: (14.00.25) / Л.Г. Климова; КГМУ. Курск, 2003. - 139 е.: ил.
40 Клиническая хирургия: национальное руководство: учеб. пособие: в 3 т. / под ред. B.C. Савельева, А.И. Кириенко. М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008. - Т. 1. - 858 с. - (Нац. проект "Здоровье").
41 Клиническое применение гелеобразующих покрытий при лечении гнойных ран во вторую фазу раневого процесса / Ю.С. Винник и др. // Материалы общерос. конф. «Новейшие технологические решения и оборудование». Кисловодск, 2004. - С. 50.
42 Мельников, В.В. Комплексное лечение больных с гнойными ранами: автореф.Дис.д-рамед.наук:14.00.27
Мониторинг штаммов Staphylococcus aureus ssp. aureus, изолированных при гнойно-воспалительных заболеваниях кожи и мягких тканей / С.В. Жилина и др. // Курск, науч. практич. вестн. "Человек и его здоровье". — 2009. -№1,- С. 51-62.
43 Новая методика лечения гнойных ран / В.Д. Затолокин и др. // Материалы межрегион, науч. практ. конф. "Актуальные вопросы ургентной хирургии" (Воронеж, 16-17 марта 2010 г.). - М., 2010. - С. 45-46.
44 Опыт озонотерапии в амбулаторной хирургии / Е.Г. Градусов и др. // Амбулатор. Хирургия. Стационарозамещающие технологии. 2004. -№4(16).-С. 52-54.
45 Орлин Н.А. Пищевые красители из лепестков календулы // Успехи современного естествознания. - 2010. - № 6. - С. 93-9311. Pintea A., Bele C., Andrei S., Socaciu C. HPLC analysis of carotenoids in four varieties of Calendula officinalis L. flowers // Acta Biol. Szegediensis. - 2003. - V.
46 Прохоцкий, А.Н. Аппликационная раневая сорбция в комплексном лечении гнойных ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / А.Н. Про-хоцкий; Ярослав, гос. мед. акад. — Ярославль, 2006. — 22 с.
47 Регистр лекарственных средств России РЛС Энциклопедия лекарств. -14-й вып. / Гл. ред. Г.Л. Вышковский. М.: РЛС-2006, 2005. - С. 1392.
48 Савин, O.A. Использование магнитных мазей при лечении гнойных ран: (экспериментальное исследование): автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / O.A. Савин; Нижегород. гос. мед. акад. — Н. Новгород, 2004. -22 с.
49 Сб. работ по применению препарата энтеросгель в медицине / ред-кол. Ю.Н. Шевченко и др.. М., 2004. - 72 с.
50 Сергиенко, В.И. Топографическая анатомия и оперативная хирургия: учеб. для студентов мед. вузов: в 2 т. / В.И. Сергиенко, Э.А. Петро-сян, И.В. Фраучи; под ред. Ю.М. Лопухина. 3-е изд., испр. - М.: ГЭО-ТАР - Медиа, 2007. - Т. 1. - 831 с.
51 Слюсар, О.И. Разработка составов и технологий мягких лекарственных форм ранозаживляющего действия с левомицетином и метилура-цилом: автореф. дис. . канд. фармац. наук: 15.00.01 / О.И. Слюсар; Моск. мед. акад. М., 2002. - 25 с.
52 Солдатенкова, В.Н. Лазерное излучение и новая микроволокнистая форма иммобилизованного трипсина в комплексном лечении гнойных ран: дис. канд. мед. наук: 14.00.27 / В.Н. Солдатенкова; Гос. науч. центр лазерной медицины. М., 2004. - 116 с.
53 Блатун Л.А. Современные основы общей антибактериальной терапии раневой инфекции. В кн. «Избранный курс лекций по гнойной хирургии » (под ред. Федорова В.Д и Светухина A.M.). М., Изд-во «Миклош». 2005. -С.328-352.
2 Андреев, Д.Ю. Современные раневые покрытия / Д.Ю. Андреев, Б.А. Парамонов, A.M. Мухтарова // Вестн. хирургии им. И.И. Грекова. 2009. - Т. 168, №3.-С. 98-102.
3 Антонюк, A.B. Вакуум-терапия в комплексном лечении хронических ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 /
4 Афиногенов Г.Е. Влияние различных поверхностно-активных веществ на микрофлору ран: Автореф. дис... канд. мед. наук. - Л., 1970. - 16с.
5 Афиногенов Г.Е., Блинов Н.П. Антисептики в хирургии. - Л.: Медицина, 1987. – 143с.
6 Багдасаров В.В. Исследование энергии низкочастотного ультразвукового поля в комплексном лечении больных перитонитом // Сборник рефератов НИР и ОКР. - серия 8. - 1983. - №13-14. С 24.
7 Абдрашитова Н.Ф. Патофизиологическая и клиническая характеристика течения хронического бронхита в условиях действия озона. Автореф. дис. . докт. мед. наук. -М 2001.- 38с.
8 Александров О.В. Лечение хронической легочной недостаточности //Клиническая медицина. 1989 - Т. 67, №4 - С. 140-143.
9 Александров О.В., Лурье Б.Л., Гноевых В.В., Григорьев С.П. Влияние длительной кислородотерапии на антирадикальную активность у больных хроническим обструктивным бронхитом //Пульмонология. -1992.-№3-С.13-16.
10 Кузнецова О.И., Затираха А.В., Смоленков А.Д., Шпигун О.А. Новые анионообменники на основе сополимера стирола и дивинилбензола с гидрофильными пространственно удаленными функциональными группами. // Сорбционные и хроматографические процессы. 2012. Т.
11 Вып.6. С.940-948. 2) Щукина О.И., Затираха А.В., Смоленков А.Д., Шпигун О.А. Использование эпихлоргидрина для одновременного повышения гидрофильности и пространственного удаления функциональных групп анионообменников для ионной хроматографии. // Вестн. Моск. Ун-та. Сер.2. Химия. 2014. Т.55. -№4.- С.219-227.
12 Анализ эффективности местного лечения гнойно-воспалительной патологии при использовании импульсного потока лечебного раствора / И.П. Мошуров и др. // Системный анализ и управление в биомедицинских системах. 2008. - Т. 7, № 1. - С. 106-110.
13 Андреев, Д.Ю. Современные раневые покрытия / Д.Ю. Андреев, Б.А. Парамонов, A.M. Мухтарова // Вестн. хирургии им. И.И. Грекова. 2009. - Т. 168, №3.С98-102.
14 Антонюк, A.B. Вакуум-терапия в комплексном лечении хронических ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / A.B. Антонюк; Ярослав, гос. мед. акад. Ярославль, 2007. - 22 с.
15 Аскорбат хитозана в мембранном диализе гнойных ран / Ю.С. Винник и др. // Материалы VII Междунар. конф. «Новые достижения в исследовании хитина и хитозана». — М., 2003. С. 157-161.
16 Ю.Асылбашев, Р.Б. Программированное лечение гнойных ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / Р.Б. Асылбашев; Нац. хирург, центр Кыр-гыз. респ. Бишкек, 2004. - 18 с.
17 П.Бабенко, A.A. Клинико-морфологическое обоснование профилактики и лечения раневых осложнений в абдоминальной хирургии: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / A.A. Бабенко; Курск, гос. мед. ун-т. Курск, 2004. - 24 с.
18 Блатун, Л.А. Местное медикаментозное лечение ран. Проблемы и новыевозможности их решения / Л.А. Блатун // Consilium medicum: хирургия (прил.). 2007. - №1. - С. 9-16.
19 Ботяков, A.A. Механические способы в комплексном лечении гнойных ран мягких тканей: (экспериментально-клиническое исследование): авто-реф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / A.A. Ботяков; Казан, гос. мед. акад. Казань, 2008. - 26 с.
20 Бугайченко, Н.В. Применение природных минералов и их модификаций в местном лечении гнойных ран: (экспериментальное исследование): авто-реф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / Н.В. Бугайченко; Новосиб. гос. мед. ун-т. Новосибирск, 2006. - 24 с.
21 Варганова, Л.А. Комплексное лечение ран мягких тканей лица: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.21 / Л.А. Варганова; Ижев. гос. мед. акад. -Пермь, 2005. 23 с.
22 Блатун А.А. Возможности современных мазей в лечении гнойных ран, пролежней, трофических язв // Фармацевтический вестник. – 2002. – № 3. – С. 18.
23 Винник, Ю.С. Лечение гнойных ран с помощью трансмембранной диали-зирующей повязки / Ю.С. Винник, Н.М. Маркелова, B.C. Тюрюмин // Пироговская хирургическая неделя: материалы Всерос. форума. СПб., 2010-С. 740-741.
24 Гаджиев, Э.А. Низкоинтенсивная лазерная и импульсная магнитотерапия в лечении гнойных ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / Э.А. Гаджиев; гос. НЦ лазер, медицины. — М., 2007. 29 с.
25 Гайворонская, Т.В. Экспериментальное обоснование эффективностиприменения непрямого электрохимического окисления крови и антиокси-дантной терапии при лечении гнойных ран мягких тканей / Т.В. Гайво-ронская // Стоматология. 2008. - Т.87, №1. - С. 18-21.
26 Герасимов, А.Н. Медицинская статистика: учеб. пособие для студентов мед. вузов / А.Н. Герасимов. М.: МИА, 2007. - 475 е.: ил.
27 Гланц, С. Медико биологическая статистика / пер. с англ.: Ю.А. Данилова; под ред. Н.Е. Бузикашвили, Д.В. Самойлова. - М.: Практика, 1999. -459 с.
28 Гордина, А.П. Лечение хирургической раны после комбинированных операций на органах брюшной полости и малого таза: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / А.П. Гордина; Башкир, гос. мед. ун-т. Уфа, 2008. - 22 с.
29 Гостищев, В.К. Инфекции в хирургии: рук. для врачей / В.К. Гостищев. -М.: ГЭОТАР-Медиа, 2007. 761с.
30 Гостищев, В.К. Общая хирургия: учеб. для студентов мед. вузов / В.К. Гостищев. 4-е изд., испр.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2006. - 822 с.
31 Гридин, A.A. Применение электроактивированных водных растворов в лечении больных с гнойными ранами: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / Андрей Александрович Гридин; Воронеж, гос. мед. акад. им. H.H. Бурденко. Воронеж, 2005. - 20 с.
32 Гриценко, E.H. Применение препарата «Энтеросгель», обладающего сорбционно-детоксикационным действием, в комплексном лечении заболеваний органов ЖКТ / E.H. Гриценко, Ю.Н. Шевченко, В.Г. Семенов // Провизор. 2003. - № 15. - С. 22.
33 Грушко, В.И. Применение плазменного потока в комплексном лечении гнойных ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / В.И. Грушко; Рос. НЦ хирургии им. Б. В. Петровского РАМН. М., 2008. - 29 с.
34 Диагностика и лечение гнойно септических осложнений у лиц, страдающих парентеральной наркоманией / А.Ю. Миронов, А.Е. Богданов, В.В. Михальский и др. // Курск, науч. - практич. вестн. "Человек и его здоровье". - 2010. - №2. - С. 106-112.
35 Жилина, C.B. Антибиотикорезистентность энтеробактерий при гнойно-воспалительных заболеваниях кожи и мягких тканей /C.B. Жилина, А.Ю. Миронов, C.B. Поликарпова // Курск, науч. практич. вестн. "Человек и его здоровье". - 2008. - №2. - С. 30-38.
36 Жилина, C.B. Энтеробактерии при гнойно-воспалительных заболеваниях кожи и мягких тканей / C.B. Жилина, А.Ю. Миронов, C.B. Поликарпова // Курск, науч. практич. вестн. "Человек и его здоровье". - 2008. - №1. - С. 57-63.
37 Использование криогенной стимуляции в лечении хронических ран / Ю.С. Винник и др. // Вестн. хирургии им. И.И. Грекова. 2008. - Т. 167, №1. - С. 27-28.
38 Кирюшенкова, C.B. Сравнительная микробиологическая оценка эффективности физических методов лечения гнойных ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 03.00.07 / C.B. Кирюшенкова; Смолен, гос. мед. акад. -М., 2005. 24 с.
39 Климова, Л.Г. Использование препарата Иодофлекс для лечения экспериментальной раневой инфекции в условиях воздействия искусственного магнитного поля: дис. . канд. мед. наук: (14.00.25) / Л.Г. Климова; КГМУ. Курск, 2003. - 139 е.: ил.
40 Клиническая хирургия: национальное руководство: учеб. пособие: в 3 т. / под ред. B.C. Савельева, А.И. Кириенко. М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008. - Т. 1. - 858 с. - (Нац. проект "Здоровье").
41 Клиническое применение гелеобразующих покрытий при лечении гнойных ран во вторую фазу раневого процесса / Ю.С. Винник и др. // Материалы общерос. конф. «Новейшие технологические решения и оборудование». Кисловодск, 2004. - С. 50.
42 Мельников, В.В. Комплексное лечение больных с гнойными ранами: автореф.Дис.д-рамед.наук:14.00.27
Мониторинг штаммов Staphylococcus aureus ssp. aureus, изолированных при гнойно-воспалительных заболеваниях кожи и мягких тканей / С.В. Жилина и др. // Курск, науч. практич. вестн. "Человек и его здоровье". — 2009. -№1,- С. 51-62.
43 Новая методика лечения гнойных ран / В.Д. Затолокин и др. // Материалы межрегион, науч. практ. конф. "Актуальные вопросы ургентной хирургии" (Воронеж, 16-17 марта 2010 г.). - М., 2010. - С. 45-46.
44 Опыт озонотерапии в амбулаторной хирургии / Е.Г. Градусов и др. // Амбулатор. Хирургия. Стационарозамещающие технологии. 2004. -№4(16).-С. 52-54.
45 Орлин Н.А. Пищевые красители из лепестков календулы // Успехи современного естествознания. - 2010. - № 6. - С. 93-9311. Pintea A., Bele C., Andrei S., Socaciu C. HPLC analysis of carotenoids in four varieties of Calendula officinalis L. flowers // Acta Biol. Szegediensis. - 2003. - V.
46 Прохоцкий, А.Н. Аппликационная раневая сорбция в комплексном лечении гнойных ран: автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / А.Н. Про-хоцкий; Ярослав, гос. мед. акад. — Ярославль, 2006. — 22 с.
47 Регистр лекарственных средств России РЛС Энциклопедия лекарств. -14-й вып. / Гл. ред. Г.Л. Вышковский. М.: РЛС-2006, 2005. - С. 1392.
48 Савин, O.A. Использование магнитных мазей при лечении гнойных ран: (экспериментальное исследование): автореф. дис. . канд. мед. наук: 14.00.27 / O.A. Савин; Нижегород. гос. мед. акад. — Н. Новгород, 2004. -22 с.
49 Сб. работ по применению препарата энтеросгель в медицине / ред-кол. Ю.Н. Шевченко и др.. М., 2004. - 72 с.
50 Сергиенко, В.И. Топографическая анатомия и оперативная хирургия: учеб. для студентов мед. вузов: в 2 т. / В.И. Сергиенко, Э.А. Петро-сян, И.В. Фраучи; под ред. Ю.М. Лопухина. 3-е изд., испр. - М.: ГЭО-ТАР - Медиа, 2007. - Т. 1. - 831 с.
51 Слюсар, О.И. Разработка составов и технологий мягких лекарственных форм ранозаживляющего действия с левомицетином и метилура-цилом: автореф. дис. . канд. фармац. наук: 15.00.01 / О.И. Слюсар; Моск. мед. акад. М., 2002. - 25 с.
52 Солдатенкова, В.Н. Лазерное излучение и новая микроволокнистая форма иммобилизованного трипсина в комплексном лечении гнойных ран: дис. канд. мед. наук: 14.00.27 / В.Н. Солдатенкова; Гос. науч. центр лазерной медицины. М., 2004. - 116 с.
53 Блатун Л.А. Современные основы общей антибактериальной терапии раневой инфекции. В кн. «Избранный курс лекций по гнойной хирургии » (под ред. Федорова В.Д и Светухина A.M.). М., Изд-во «Миклош». 2005. -С.328-352.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Кошкимбай А.К.
ГЕТЕРОГЕНДІ БИОКОМПОЗИТТЕР НЕГІЗІНДЕ ЭФФЕКТИВТІ ТАҢҒЫШ МОДЕЛІН ЖАСАУ
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
5В070100 - Биотехнология мамандығы
Алматы 2015
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Биотехнология кафедрасы
Қорғауға жіберілді
__________ Биотехнология кафедрасының меңгерушісі Кистаубаева А.С.
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: ГЕТЕРОГЕНДІ БИОКОМПОЗИТТЕР НЕГІЗІНДЕ ЭФФЕКТИВТІ
ТАҢҒЫШ МОДЕЛІН ЖАСАУ
5В070100 - Биотехнология мамандығы
Орындаған:
Кошкимбай А.К.
Ғылыми жетекшісі:
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық Университетінің Биология және биотехнология факультетінің аға оқытушысы, PhD
Нормабақылаушы
оқытушы:
Акимбеков.Н.Ш.
Бектилеуова Н.К.
Алматы 2015
РЕФЕРАТ
Диплoмдық жұмыc 44 бeттeн, 3 кecтeдeн, 13 cуpeттeн тұpaды, пaйдaлaнғaн әдeбиeттep тiзiмi 53.
Кiлттi cөздep: фитоэкстрактылар, фитолосьондар, карбонизделген сорбент, таңғыш материал.
Жұмыcтың мaқcaты: карбонизделген сорбент негізінде фитоэкстрактармен байытылған гетерогенді таңғыштар жасау және оның антимикробтық қасиетін шартты-патогенді микроорганизмдер қатысында зерттеу.
Жұмыcтың мiндeттepi:
Дәрілік өсімдіктерден сулы-спирт ерітіндісі негізінде фитоэкстрактілер мен фитолосьондар дайындау; биокомпозит негізінде таңғыш құру, яғни фитоэкстрактарды тоқусыз (нетканный) материалдарға енгізу.
Зepттeу әдістері: Дәрілік өсімдіктерден фитоэкстракт, фитолосьон алу, антимикробтық қасиеттерін зерттеу, карбонизделген кешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу.
Пpaктикaлық мaңыздылығы:
Зерттеу барысында фитоэкстрактпен және карбонизделген сорбентті қосып гетерогенді биокомпозит негізінде таңғыш алудың антимикробтық қасиетінің белсенділігі - оның антимикробты, қабынуға қарсы, антитоксинді активтілікке ие биологиялық активті компоненттермен байытумен түсіндіріледі.
РЕФЕРАТ
Дипломная работа состоит из 44 страниц, 3таблиц, 13 рисунков, влючает
53 источников.
Ключевые слова: фитоэкстракты, фитолосьоны, сорбент карбонизированный, бинтовый материал.
Цель работы: сделать повязку на основе карбонизированного сорбента и концентрированного фитоэкстракта, исследовать его антимикробные свойства на патогенные микроорганизмы.
Задачи работы:
Приготовить фитоэкстракты и фитолосьоны на основе лекартсвенных растений и растворенного спирта; создать повязку на основе биокомпозита, обогощение нетканного материала фитокстрактами.
Методы исследования: получение фитоэкстракта из лекарственных растений, исследование антимикробных свойств фитоэкстрактов и фитолосьонов в условии in vitro, создание повязки на основе биокомпозита, методы лечения in vivo ран у крыс.
Практическая значимость:
Лечение гнойных ран с помощью концентрированных лекарственных растений для создания гетерогенной повязки позволит достичь глубокого понимания овладеть антимикробные, противовоспалительные, антитоксичные и противоаллергенные свойства повязки, основанной на фитоэкстрактах и карбонизированного сорбента.
ABSTRACT
This thesis consists of 44 pages, 3 tables, 13 pictures, includes 53 references.
Key words: phytoextracts, phytolotions, carbonated sorbent, bandage material.
The aim of thesis: To create the bandage based on carbonated sorbent and concentrated phytoextract, and investigate its antimicrobial features against pathogenic microorganisms.
Tasks of thesis:
Preparation of phytoextracts and phytolotions based on the medical plants and dissolved spirit, сreate the bandage based on the biocomposite, enrich phytoextracts on the non-woven material.
Methods of research: Isolation of phytoextracts from medical plants, investigation the antimicrobial features of phytoextracts and phytolotions in in vitro conditions. Creating the bandage based on the biocomposite concentrated phytolitions. Determining quality of treatment from cuts and damages in in vitro, Koch method, method of treating damages of rat in vivo.
Practical meaning:
This research can help to treat antimicrobial, antitumor, antitoxic, immune modulating and antiallergic features of bandage which based on the phytoextracts and carbonated sorbent.
МAЗМҰНЫ
КІPІCПE ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
НEГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
1
Әдeбиeткe шoлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
10
1.1
Заманауи медицинаның өзекті проблемалары іріңді жараларды емдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
10
1.2
Іріңді жараларды емдеудің әдіс-тәсілдері мен түрлері ... ... ... ..
11
1.3
Сорбционды-аппликациялық терапия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
14
1.4
Іріңді жараларды емдеуде қолданылатын препараттар ... ... ... ...
16
1.5
Карбонизделген материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
22
2
2.1
2.2.
Зерттеу материалдары мен әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Зерттеу материалдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
24
24
25
2.2.1
Дәрілік өсімдіктерден фитоэкстракт алу және оның антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ..
25
2.2.2
Дәрілік өсімдіктерден фитолосьон алу және антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
2.2.3
2.2.4
2.2.5
2.2.6
Фитолосьонмен байытылған биокомпозит негізіндегі таңғыш алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Дәрілік таңғыштың жараны жазу белсенділігін in vitro анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Карбонизделген кешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ...
Дәстүрлі микробиологиялық әдістер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
27
27
27
28
3
Зepттeу нәтижeлepі жәнe oлapды тaлқылaу ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
29
3.1
Тырнақгүл мен шатыраштан фитоэкстракт алу және антимикробтық қасиетін зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
3.2
Дәрілік өсімдіктерден фитолосьон алу антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
31
3.3
3.4
Фитолосьонмен байытылған биокомпозит негізіндегі таңғыш алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Карбонизделген биокешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... .
ҚOPЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПAЙДAЛAНҒAН ӘДEБИEТТEP ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..
Қocымшa ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
33
35
39
..40
..45
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР
ЖТУД- жиілігі төмен ультрадыбыс
КС- карбонизделген сорбент
ККҚ- карбонизделген күріш қауызы
КМ- карбонизделген материалдар
БХО- бірінші хирургиялық өңдеу
TSA- Tryptone soya agar
ФЭ - фитоэкстракт
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Іріңді жараларды емдеу заманауи медицинаның маңызды мәселелірінің бірі болып табылады. Іріңді-қабыну аурулары мен отадан кейінгі іріңді асқынулар, инфекция генерализациясы жағдайларының жиілеуі, микроорганизмдердің резистентті штамдарының пайда болуының жиілеуі жаңа әдіс-тәсілдерді жасауды талап етеді.
Ғылыми жаңалығы. Жүргізілген зерттеулер негізінде іріңді жараларды сорбционды-аппликациялық тәсіл бойынша емдеуге нұсқаулықтар мен кеңестер құрастырылды. Сорбционды-аппликациялық терапияны іріңдену процесінің І фазасында ғана қолданған жөн екендігі анықталды. Жарадағы нейтрофилдердің қызметтік белсенділігінің төмендеуіне байланысты трофикалық ойық жаралар мен ұзақ уақыт бойы жазылмайтын жаралар патогенезінің жаңа аспектілері анықталды.
Практикалық маңызы. Алынған мәліметтерді іріңді жараларды дәрілік өсімдіктермен байытылған тырнақгүл мен шатыраштан тұратын биологиялық белсенді композиция негізіндегі таңғышты клиникалық зерттеулерге алғышарт бола алады.
Ғылыми мәселенің қазіргі таңдағы бағалануы. Гетерогенді биокомпозиттер қолжетімді, эффективті дәрілік перпараттар және іріңді инфекцияны емдеуде заманауи талаптарға сай таңғыштар жасауға негіз болады. Іріңді жараларды емдеуде эффективті таңғыш материалдардың рөлі едәуір артады.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Карбонизделген сорбент негізінде фитоэкстрактармен байытылған гетерогенді биокомпозит негізінде таңғыштар жасау және оның антимикробтық қасиетін шартты-патогенді микроорганизмдер қатысында зерттеу.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1. Дәрілік өсімдіктерден сулы-спирт ерітіндісі негізінде фитоэкстрактілер мен фитолосьондар дайындау;
2. Биокомпозит негізінде таңғыш құру, яғни фитоэкстрактарды тоқусыз (нетканный) материалдарға енгізу;
3. Құрастырылған биокомпозиттің антимикробтық қасиетін E.coli, St.aureus және Ps.aeruginosa қатысында зерттеу;
4. In vivo жағдайында құрастырылған биокомпозиттің аппликациялық қасиетін зерттеу.
Зерттеу объектісі: карбонизделген күріш қауызы негізіндегі сорбент. Тест-дақыл ретінде биотехнология кафедрасы қолданбалы микробиология зертханасындағы микроорганизмдер коллекциясының мұражай штам- Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Echerichia coli бактериясы, тырнақгүл( календула), шатыраш( шалфей), тоқусыз ( нетканный) таңғыш.
Теориялық және әдістемелік негізі. Дәрілік өсімдіктерден фитоэкстракт алу, фитоэкстрактылардың антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу, дәрілік өсімдіктерден фитолосьон алу антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу, фитолосьонмен байытылған биокомпозит негізіндегі таңғыш алу, ККҚ кешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу әдістері.
Практикалық базасы
Дипломдық жұмыс Қазақ ұлттық университеті биология және биотехнология факультеті, Қолданбалы микробиология зeртхaнacында орындалды.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1 Әдебиетке шолу
1.1 Заманауи медицинаның өзекті проблемалары іріңді жараларды емдеу
Халықтың аурушаңдығы мен летальділігінде іріңді-қабыну процестері жетекші рөлдердің бірін алады. Іріңді қабынуы бар науқастар хирургиялық науқастардың үштен бір бөлігін алып жатыр. Соңғы онжылдықта іріңді аурулардың жиілігі мен асқынуы жоғарылағандығы байқалып отыр, осыған байланысты оларды емдеу мен профилактикасының маңыздылығыкүннен күнге артуда.
Жараларды емдеу медицинаның күрделі бөлімдерінің біріне жатады. Емдеудің әр түрлі әдістері мен тәсілдері бар, бірақ олардың ешқайсысы да хирургтардың көңілінен толығымен шыға алмайды. Сондықтан жаңа ұсыныстар ағымы тоқтамай, жараларды емдеу мен іріңді инфекция мәселесі практикалық ғалымдар мен дәрігерлердің қызығушылығын арттырады.
Соңғы үш онжылдықтарда іріңді жараларды емдеудің дәстүрлі әдістері мен негізін қалаушы қағидалары қайта қарастырылды. Мұндай қажеттілік іріңді жаралар мен одадан кейінгі іріңді асқынулар санының артуы, сонымен қатар іріңді хирургиялық инфекцияны емдеудің нашарлауы секілді себептерден (емделу мерзімінің ұзаруы, процестің созылмалы күйге ауысуы, токсикалық және аллергиялық сипатқа ие асқынулардың дамуы). Мұның себебі іріңді хирургиялық инфекцияның этиологиялық құрылымындағы өзгерістер мен іріңді микрофлораның биологиялық сипаттарының қайта реттелуі, оның патогенділігі мен көптеген антибиотикалық препараттардың әсеріне тұрақтыылығы жоғарылауынан. Клиникалық хирургиядағы өзгерген жағдай іріңді жаралары бар науқастарды емдеу бағдарламасына қойылатын жоғары талаптардың қалыптастыру қажеттілігін анықтайды. Осыған сәйкес жасалған жағдайлар заманауи өндірістік мүмкіндіктермен, сонымен қатар биология және медицина саласындағы жаңа теориялардың көмегіне жүгінеді.
Жаралар туралы заманауи ғылымның маңызды ережесі соңғы уақытта дәлелденген кез-келген генез және локализация іріңдері жазылуының биологиялық заңдары ортақ екендігі дәлелденген қағида болып табылады. Бұл тұжырымдама іріңдену процесінің өтуін бағалаудың объективті критерийлері мен жараларды этиопатогенетикалық емдеудің негізгі қағидаларын анықтайды. Заманауи теориялық және клиникалық медицина жетістіктері жаңа көзқарастар бойынша іріңді жараларды емдеуге арналған дәрілік заттарға қойылатын негізгі талаптарды қалыптастыруға мүмкіндік береді. Іріңдену процесінің этиопатогенезі ұлпалардың зақымдануына жауап ретінде организмде қалыптасатын иммунитет реакцияларының күрделі кешені болып табылады, ол жергілікті деструктивті қабыну өзгерістері мен жалпы реакциялар түрінде пайда болады. Іріңдену процесінің өту барысын шартты түрде үш фазаға бөліп қарастыруға болады:
1. қабыну фазасы, ол тамырлы өзгерістер және жараның некротикалық ұлпалардан тазару кезеңдеріне бөлінеді;
2. регенерация фазасы, гранулярлы ұлпаның түзілуі және жетілуі арқылы пайда болу. Іріңдену процесінің әрбір кезеңінің клиникалық сипаттамасын білу іріңді жара емдеудің рационалды шешімдерін таңдауды оңтайлатады. Іріңдену процесінің фазасы ғана емдеу шаралары үшін қандай қадамдар қажет екендігіне бағыттай алады.
Іріңді жараларды емдеудің негізгі қағидаларына жатады: іріңді жараны немесе ірің ошағын дұрыс өңдеу; жараны санкционды шаю немесе дренаждау; біріншілік, бірішілік асқынған, екіншілік тігістер немесе аутодермопластика көмегімен жаралардың ерте жабылу мүмкіндігі; жалпы немесе жергілікті антибактериалды терапия; организмнің арнайы және спецификалық емес реактивтілігін жоғарылату [1].
1.2 Іріңді жараларды емдеудің әдіс-тәсілдері мен түрлері
Қазіргі кезде іріңді жараларды емдеудің нақты қадамы құрастырылған: ондағы жетекші рөл хирургиялық шараларға негізделген. Басқа ешқандай әдіс қысқа уақыт ішінде минималды зақымдану ықтималдығымен некротизирленген ұлпаларды алып тастау мүмкіндігін бере алмайды және оның көмегімен іріңді ісінуді ашып, жараның дұрыс дренаждалуына қолайлы жағдай жасауға болады. Алайда әрі қарай іріңдену процесінің қолайлы жүруі үшін жалпы және жергілікті бағытталған емдеу шараларының тұтастай кешенін қажет етеді.
Заманауи көзқарастар бойынша " іріңді жараны хирургиялық өңдеу" екі негізгі элементті қамтиды:
1. барлық қалталар мен ірің ошақтарын ашу арқылы кеңінен кесу;
2. барлық некротикалық, тіршілікке қабілетсіз және іріңмен қаныққан ұлпаларды дренаждау жағдайын қамтамасыз ету арқылы шұғыл кесу. Ірің ошағын қажет мөлшерде хирургиялық өңдеуді сапалы жасау әр түрлі ауырсынуды қайтарудың көптеген түрлері қамтамасыз ететін эффективті анестезия жағдайында ғана мүмкін болып табылады. Жергілікті инфильтрационды анестезия ауырсыну синдромын әрқашанда толығымен көшіре алмайды, ұлпаларды новакаин ерітіндісімен қосымша инфильтрациялау жергілікті микроциркуляцияның бұзылуына алып келеді, инфекцияның таралуына септігін тигізеді, ұлпаларға зақым тигізеді. Сондықтан да белгілі бір себептермен жалпы ауырсынуды қайтару жолы мүмкін емес, құбырлы анестезия немесе сүйекішілік ауырсынуды қайтаруға жүгінен дұрыс [2,3].
Жілікті іріңді өңдеуге қатысты соңғы жылдары белсендірек қадамдар пайдаланылады: бос жатқан және сүйек жабынынан арылған сүйек сынықтарын алып тастаумен қос, сүйекті фрагменттер ұштарының резекциясы жайлы мәселелер пайда болады. Мұндай өңдеудің белсенді дренаждаумен үйлесуі ошақтан тыс остеосинтез жасау үшін нағыз алғышарттар тудырады. Әрі қарайғы емдеу жараларды тігу арқылы немесе аутодермопластика көмегімен ерте жазылтуға және сүйек ақауын дистракционды остеосинтезбен қалыпқа келтуріге бағытталған.
Көптеген хирургтар тәжірибесі этиологиясы мен локализациясы әр түрлі іріңді жараларды хирургиялық өңдеу барысында тіршілікке қабілетсіз ұлпалардың барлығын кесіп алу мүмкін емес екендігін дәлелдеді. Әсіресе, қантамыр жүйке өзектері, буынды қалталар және басқа да тіршілікке маңызды түзілістер аймақтарындағы шұғыл некрэктомия өте күрделі болып табылады. Сондықтан хирургиялық өңдеу барысында жараның микроппен жайылу деңгейін максималды төмендету рационалды деп аталады. Осы мақсаттар үшін соңғы жылдары құрастырылған әр түрлі дәрілер көмегімен жараға физикалық әсер етудің бірқатар әдістері пайдаланылады.
Жараны антисептик ерітіндісінің ағынымен өңдеу оны микробтық флорадан, іріңді детриттен және бөгде текті бөлшектерден механикалық тазартуға негізделген. Сұйықтықтың лүпілді ағыны жарадан детриттер мен микроорганизмдерді ліпілсізге қарағанда 3-4 есеге эффективтірек тазартатындығы анықталды. М.И. Кузин (1981) жүргізген зерттеулер лүпілді ағынды іріңді жараны өздігінше тазарту әдісі ретінде пайдаланғанда, ондағы микроорганизмдер санының айтарлықтай төмендеуіне алып келгендігін көрсетті. Бұл әдістеме жараны стандартты хирургиялық өңдеуді толықтарған кездерде, алынған нәтижелер қанағаттанарлық болған.
Жараларды вакуумды өңдеу әдісі де оны микрофлорадан стандартты хирургиялық өңдеуден кейін тазартуға негізделген. A.B. Вишневский (Б.М. Костюченок, 1990) атындағы хирургия институтында 0,99 кгсм2 дейін кесуді қамтамасыз ететін құрылғы пайдаланылады. Оны апробациялау процесі барысында жасалған микробиологиялық зерттеулер іріңді жараны вакуумды өңдеуден кейін ондағы микробтардың шашыраңқылығы 5,2 х 104 -дан 2,3 х 103 - ға дейін төмендейтіндігін көрсетті [1,2].
Іріңді жараларды емдеуде пайдаланылатын физикалық факторлардың кең таралған түрлерінің бірі жиілігі төмен ультрадыбыс (ЖТУД) болып табылады. Ульрадыбыстың биологиялық ұлпаларға әсер ету механизмі күрделі және толық зерттелмеген. Оның бактерицидті, неполитикалық және биостимулдаушы эффекттері тіркелген. ЖТУД негізгі әрекеті ретінде жылулық және жылулық емес әсер ету саналады. Жылулық эффект ультрадыбыстық толқынның ұлпалармен жұтылуына негізделген. Бұл ретте жергілікті температура жоғарылайды да, қанайналым және алмасу процестерінің активациясын тудырады. Жылулық емес ЖТУД арасынан кавитация, акустикалық ағымдар, қысым және сәулелену ерекшеленеді. Төмен жиілікті ультрадыбыстың күшті бактерицидтік әрекетін кавитациялық эффектпен де, ульрадыбыстық толқындардың микроорганизмдер клеткаларының қабырғасына зақымдаушы әрекетімен де байланыстырады. Жараларды ульрадыбыстық өңдеудің екі тәсілі құрастырылған: ультрадыбыстық пышақпен және іріңді жараны дыбыстандыру (ультрадыбыстық кавитация) әдісі, іріңді жара қуысы алдын ала антимикробтық ерітіндімен алдын ала толтырылады [4-6].
Соңғы жылдары медицинада озонды пайдалану мен зерттеуге қызығушылық бірден артты. Хирургия мен травматологиядағы асқынған іріңді жараларды емдеуде (сүйектері ашық түрде сынған, остеомиолитпен, ойық жаралармен ауыратын науқастар) озонды пайдаланудың көптеген жетістіктері анықталған.
Озонотерапияның эксперименталды-клиникалық зерттеулері анықталды: оттектің парционалды қысымының жоғалуы және рН сілтілі жаққа жылжуы, қан клеткаларындағы тотығу-тотықсыздану активациясы, липидтер асқын тотығының ультрадыбыстық өңдеу және жараларды озондау әдістерін жетілдіру оттегінің ішінара қысымы және сілтілі жаққа рН ауысымы, қан жасушаларында липидтердің асқын тотығуы-тотықсыздану процестерін жандандыру, тіндердің оттегі-жеделдету процестері, бактерицидтік әсер қажет етеді. Жаңа қадамдардың бірі эксперименттік зерттеу және ультрадыбыстық кавитациямен озондау одан әрі клиникалық қолдану болып табылады. Зерттеулер әрбір фактордың әсері салыстырғанда аралас емдеудің жоғары тиімділігін көрсетті. Сонымен қатар, озонның және ультрадыбыстың аралас әсерлері олардың потенциалдық әсері салдарынан айнымалы ультрадыбыстық толқындардың биожетімділігі тіндер жарақаты үшін анықталған.
Соңғы он жылдарда, жарақаттар мен жаралар инфекциясын емдеу лазерлік сәуле қолданумен тығыз байланысты. Некротикалық іріңді жараларды емдеу үшін CО2 , YAG-Nd, YAG-Ho лазерлер табысты пайдаланылады. Лазердің көміртегі диоксиді хирургиялық емдеуді тиімді етеді. Жоғары энергетикалық лазерді қолдану төмен жиіліктегі ультрадыбыстарды ұштастыра отырып жара микрофлорасы және емдік жараға қолайлы жағдайлар жараны тиімді жазуда бірінші орынды алады. Жара инфекциясын жоғары энергетикалық лазерлік сәулемен бірге емдеуде жергілікті және қарқындылығы төмен лазерлік сәуле пайдаланылады. Соңғысының әсер етуші жасушалары мен ұлпалары метаболизм әсеріне байланысты. Лазерлік сәуле арқылы оның кезеңі хирургиялық емдеу жақсы патогенді микрофлораның және іріңді-некротикалық детриттен бастап жарасын тазарту арқылы алынған нәтижелерді жақсартуға болады. Бұл жағдай іріңді жараларды сапалы және толық хирургиялық емдеу шарты және одан әрі табысты емдеу кепілі болып табылады. Іріңді жараларды (тиісті хирургиялық емдеуден кейін) емдеу әдістері қазіргі уақытта өзекті емдеу түрлерінің бірі, ол үш негізгі топқа ұйымдастырылуы мүмкін:
1. іріңді жараны емдеудің дренажды әдісі;
2. бақыланатын абактериалды ортада емдеу;
3. таңғыш астында емдеу [7-9].
Іріңді жараларды дренаждау арқылы емдеу ертеден келе жатқан әдістерінің бірі, жара сайтынан дренажды қамтамасыз ету - оның мәні болып табылады. Жараға пассивті және белсенді дренаж арасында айырмашылық бар. Оның құрамын сұйылту арқылы үздіксіз және тегін ағынын қамтамасыз ету мақсатында іріңді жараларына белсенді дренаж идеясы мен бір мезгілде эвакуациялау принципіне негізделген. Қазіргі уақытта, жара сұйықтықтың белсенді ұмтылысы үшін арналған құрылғылар әр түрлі. Қазір негізінде іріңді жараларды емдеу ең тиімді жолы іріңді үздіксіз ағынмен жуу әдісі болып табылады. Натрий гипохлориті, хлоргексидин немесе мирамастин және т.б. жуғыш сұйық ретінде қазіргі заманғы антисептиктермен пайдалану ұсынылады.
70-шы жылдардағы клиникалық тәжірибеде бақыланатын ортада асқынған іріңді жараларды емдеудің ашық әдісін пайдалана бастады. Кіріспе әдісі бақыланатын температура, ылғалдылық және қысым жергілікті бактериалды изоляторлар құру және өндіруге үлес қосты. Бактериалды изолятор жараның хирургиялық емдеуде қайта жұқтыру кедергісінен кейін орналастырылған, ол ауаны айналатын стерильді ағын дәрежесін, эксудацияны азайтуға көмектеседі және изолятор қысымы қабынуды азайтуға оң әсер етеді.
Жараларды емдеудегі қолданылатын ондаған антисептикалық әсері бар препараттар қолданылған. Олардың көпшілігі эффективтілігі төмен болғандықтан, жаңа күштірек антисептиктер пайда болған сон қолданыстан шықты. Кейініректе іріңді хирургияда, жараларға осмотикалық әсер беретін (хлорид натридің гипертоникалық ерітіндісі, 3-5% бор қышқылы ерітіндісі, 30% несепнәр ерітіндісі, полиэтиленоксид, проксалон) препараттар тобы шықты. Дегенмен, артықшылықтары мен қатар(қолжетімділігі, арзан бағасы), бұл препараттардың кемшіліктері де бар және сол себепті де емдік практикада оларды қолдануды шектей бастады. Оның себеп-салдары жарадағы әсерінің уақыт аздылығы, осмотикалық активтілігінің жеткіліксіздігі, клеткаларды зақымдау салдары. Сонымен қатар гиперосмолярлы заттар сау тіндердің құрғауына, грануляцияның дамуын тежеуіне байланысты олардың қолданылуын қатаң түрде шектейді [1].
1.3 Сорбционды-аппликациялық терапия
Таңғыш бойынша жараны жазуда оның қарапайымдылығы мен қолжетімділігі таң қалдырады, ең кең таралған әдіс болып қалады. Сыздауық кезінде операция сирек жасалады. Бірақ іріңді-некроздық өзектің дұрыс шықпауына байланысты теріні өткір скальпельмен кеседі.Сыздауықты кесуге болмайды, себебі іріңді инфекция қоршаған тіндерге жайылып кетуі мүмкін. Сыздауықтың ішіндегісін сығып шығаруға мүлдем болмайды жəне қабыну ошағының айналасына массаж жасауға тиым салынады.
Егер көршиқанды емдеуде консервативті ем нəтижесін бермесе, операция жасауға көрсеткіш - интоксикацияның өршуі болып табылады. Операция наркозбен жасалады, көршиқанды крест тəрізді тіледі, тілік бүкіл некрозданған тіндер арқылы өтіп, өміршең тіндерге дейін жүргізіледі, іспектер кесіліп жарылады. Натрий хлоридінің гипертониялық ерітіндісі, Вишневский немесе басқа антисептикалық жақпа майы бар таңғыштар қолданылынады.
Іріңді ісікті (абсцесті) ашу үшін анатомиялық құрылымдарды есепке ала отырып, ең қысқа жолды таңдайды [2,15].
Алдымен іріңді ісікті тесуге болады, сосын ине бойымен тінді тілеміз. Іріңді алып тастағаннан кейін тілікті кеңейтіп, некрозданған тіндерді кесіп алып тастаймыз. Пайда болған қуысты антисептикалық ерітінділермен өңдеп, антисептиктері, протеолитикалық ферменттері бар дəке тампондармен дренаж жасайды, сонымен қатар резина дренаж да жасауға болады. Дренаж дұрыс жасалмағанда негізгі тіліктен қосымша тілік (контрапертура) жасайды. Алғашқы 2-3 күнде жараны күн сайын қайта таңады, кейін жара ірің мен некрозданған тіндерден тазарғаннан кейін сирек жақпамен таңуға көшеді. Кейбір жағдайда іріңді ісікті қасындағы сау тіндер арқылы кесіп алып тастап, жарадан белсенді түрде сұйықты сорып ала отырып (аспирация) бірінші тігіс салуға болады, бұл жараның тез жазылуына жəне косметикалық жақсы нəтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Қабынуға қарсы жəне иммунитетті ретке келтіретін, зат алмасуды жақсартатын əсері бар витаминдер беру ұсынылады: аскорбин қышқылы 5% -2,0 бі №10-15, поливит 1 др. х 3 рет күніне, 10 күн [1].
Гидрофильді сорбенттер 3 негізгі факторлардың әсерінен өзінің активтілігін қалыптастырады. Олар өте жіңішке түтікпен сұйық заттардың жоғары көтерілу қасиеті (капиллярность), жоғары кеуектілік (пористость) және суды байланыстырушы гидрофильді топтардың эффективтілігі. Іріңді жараларды емдеуде эффективті болып ұнтақталған суда ісінетін сорбенттер, жоғары онкотикалық және осмотикалық активтілікке ие, ісінуге қарсы және қабынуға қарсы әрекеттерге ие, жарада регенераторлық процесстердің жүруіне оптимальды жағдай туғызады. Клиникалық практикада аталған сорбент топтарының ішінен кең қолданылатын Гелевин, сондай-ақ Дебризан және Дежизан жаралардан микробты бөлшектерді сұрыптай алу қабілетіне ие.
Дебризан, швед фирмасы Фармация мен жоспарланып құрастырылған, түйіршіктелген ұнтақ полимер- тігілген декстранды ұсынады. Югославияда осы полимердің шығарылуы Сорбилекс атауын алды. Ұсақталған (0,12-03мм) дебризан түйіршігін іріңді жараға салады, олар іріңді экссудатты бактериясымен және тіндерді жоятын өнімдерімен қоса сіңіріп алады. Ұнтақтың жараның беткі қабатымен жанасу үшін және осмотикалық қасиетін жақсарту үшін қолданар алдында активті препарат ПЭГ-400-бен араластыруға болады. Препаратты кем дегенде 3 мм қабаттан аспайтындай етіп, жараның тереңгі жағына жағып таңғышпен орайды. Бастапқыда таңғышты тәулігіне 2-3 реттен таңады, содан соң жараның толық жазылуына дейін тәулігіне 1 рет танады. Әртүрлі этиологиясы бар іріңді жараларды дебризанмен емдегенде, препараттың жоғары активтілікке ие екендігі және қысқа уақыт аралығында жараның микробты тұқым қуалауын бәсеңдетеді. Жараның тазартылуы 5-7 күндей болады.
Дежизан (Гермес, Германия) - суда ісінетін (водонабухающий) целлюлоза регенератынан жасалынатын сорбент. Құрамында 20% бейтарап карбоксиметилцеллюлоза натрий мен полиэтиленгликоль 600 бар. Дежизанмен қосылған сорбционды судың сыйымдылығы 4-7 млг. Препарат грануласының мөлшері 1-4 мм [10-11].
Перспективті ұнтақталған таңғыштардың бірі болып жарым-жартылай поливинил спирті негізінде жасалынған гидрофильді полимерлі құрғақ сорбент гелевин. Басқа препараттарға қарағанда, гелевин 3-4 есе сорбциондық қабілеттілікке ие болып табылады. Сондықтанда 1,5-2 есе тез жараны іріңді-некротикалық массалардан тазартады, 2-5 есе аз таңғыштардың саны және 6-15 рет сорбенттің емдік шығыны аз болып келеді. Жасалынған лабораториялық-эксперименттік зерттеулер көрсетті, гелевиннің түйіршіктері сулы ортамен байланысқан кезде ісінеді. Сондай-ақ препараттың адсорбциялық әрекеті шектелмейді, себебі капиллярлық насос принципі іске қосылады.
Клиникалық сынақ нәтижесі гелевиннің қабынуды және ісінуді жоятындығын, жарадағы регенераторлық процесстердің жүруін ынталандыратындығын көрсетті. Сонымен қатар, гелевин қылтамырлардың қанталауын тоқтатады, қолдануға ыңғайлы болып келеді. Сорбент жара беткейінде жақсы ұсталынады.
Тәжірибие жинақтала келе сорбционды-аппликационды әдістің артықшылықтары байқалды:эффективтілігі, қолжетімділігі, қарапайымдылығы, үнемділігі, аллергиялық және басқа да қосымша эффектілердің жоқтығы. Сол себептен де басқа да жаңа сорбционды материалдарды жасап шығаруға ынталандырады. Атап өту керек, целлюлоза негізінде жасалынған жарым-жартылай тігілген эфир сорбенттері - целесорб және гелецел. Олардың химиялық табиғаты ұқсас, бірақ сорбциялық қабілеттілігін айырады. Гелецел іріңді жаралардың жоғары экссудациясында, ал целесорб-орташасында қолдануынды болады. Целесорбтың сорбциялық сыйымдылығы 18-20 мл суг құрайды, бөлшектерінің өлшемі 0,2-1мм. Экссудатты жұту арқылы препараттың көлемін арттырады, жарада гель түзеді себебі өз бетімен ісінуді басады. Препарат сондай-ақ гемостатикалық эффект береді. Целесорбты қолдану емдік шараның орташа 8-10 күнің қысқартады, ал күйік жараларды аутодермопластикаға дайындауды 5-6 күнге.
Гидрофобты сорбенттер арасынан көміртекті материалдарды атап көрсетуге болады. Көміртекті сорбенттер әртүрлі формада алынады, ұнтақ, түйіршік, талшық, талшықты маталар, тоқулы және тоқусыз материалдар ретінде. Медициналық ғылыми тәжірибиелер сорбенттердің патогенді микрофлораға жоғары сорбциялық қабілеттілігін атап көрсетті. Маңыздылығы сорбциялық микрофлораның 80% көміртекті сорбенттермен қайтымсыз байланысады. Ол дегеніміз жарадан микробтық дүниенің жойылуын қамтамасыз етеді.
Гидрофобты сорбенттер суда ісінетін (водонабухающие) сорбенттерге қарағанда суды, плазманы аз мөлшерде жұтады, бірақ активті түрде микробты денелерді сорбциялайды. Гидрофобты сорбенттер арасынан көміртекті сорбенттерді, кремнийорганикалық,полиуретанды,пол иметилсилаксанды бөліп көрсетуге болады [1,10].
1.4 Іріңді жараларды емдеуде қолданылатын препараттар
Сорбциялық материал ретінде сондай-ақ Полифепан препараты ұсынылған. Оны лигнинді қайта жасау кезінде алады. Бұл сорбенттің клиникада қолданылуы атап көрсетілген, бастапқы экссудат кезінде микробтар мен белок өнімдерінің сорбциясын қамтамасыз етеді.
Іріңді жараларды емдеуде сорбент топтарының басты кемшілігі, жаралы инфекцияның қоздырғыштарына тікелей әсер ете алмайтындығы. Тым жоғары сорбциялық активтілік жағдайда сорбенттер сау тіндерді зақымдай алады. Бұл кемшіліктерді жою үшін сорбенттерді комбинирленген препараттар негізінде жасауға болады.Дренаждық сорбенттердің емдік эффективтілігін нығайту үшін,олардың осмотикалық эффективтілігіне айқындалған емдік өнімдерді кеуекті негізге салу арқылы толықтырады [13-15].
Теральгим- құрамдастырылған препарат,құрамында протеолиткалық фермент террилитин бар. Теральгимнің емдік эффективтілігін зерттеу кезінде іріңді жарада препарат некролитикалық әсерге және орташа осмотикалық активтілікке ие екендігі айқындалды. Препарат түйіршікті босаң жараларда және трофикалық ойық жараларда қолдануға негізделген. 259 ауру адамдарға үздік көшбасшы емханаларда жасалынған клиникалық зерттеулер көрсетті, теральгим 3-4 есе беткейін іріңді-некротикалық массадан тездетіп тазалайтындығы. Сонымен қатар жарадағы микробты тұқым қуалайды.
Альгифрам -құрамдастырылған препарат, Альгипора негізінде жасалынған. Препараттың құрамына мафенид ацетат және антиоксидант кіретіндіктен сорбциялық әрекеті антимикробты активтілікке ие болып табылады. Альгифам микрофлораның өсу қарқындылығын бәсеңдетеді, грамм теріс инфекция қоздырғыштарымен қоса. Препаратқа жасалынған клиникалық зерттеулер оның күйік шалған жараларды емдеуде эффективтілігін көрсетті.
Биологиялық активті полимерлі материалдар негізінде жасалынған таңғыш бұйымдар жараларды емдеудің жаңа бір эрасын ашты. Ол дегеніміз дәрілік заттарды тікелей іріңді жараға енгізеді [12,13].
Іріңді жарамен ауыратын аурулардың және күйік шалғандардың аппликационды-сорбциялық емдеу шаралары 2-4 есе тез 1 грамм тінде микроб санын төмендетеді. Сондай-ақ 3-4 есе екінші рет инфекция түсуін бәсеңдетеді. Тіндері жұмсақ, қант диабетіне шалдыққан ауруларды емдеу үшін СУМС-1 қолданылған, оған липолитикалық фермент солизим мен инсулинді адсорбциялаған. Биологиялық активті гидрофильді сорбенттердің ішінен лизосорбты атап көрсетуге болады. Ол тігілген поливинил спирті негізінде жасалынған. Жаралы экссудаты ( раневой экссудат) жұту арқылы жараның беткейінде гель түзетін қабат түзеді жараның тіндерін тітіркендірмейтін. Лизосорбты жараға жұқалап жағады, үстіне асептикалық таңғыш салады. Сорбенттің мөлшерін және таңғыш материалдарды таңудың жиілігін экссудаттың шығуына және жараның күйіне байланысты реттеп отырады. Оны қолданудың тәжірибесі биологиялық активті қосылыстар диоксидин, хлоргексидин қосылғандағы базасына айналды [17,22].
Іріңді жараларды емдеуде жақсы клиникалық нәтижелер Сипралин ұнтағын сепкен соң көрсетті. Ол Сипралиннің бастапқы әрекеті болып сизомицин сульфатты айтамыз. Ол жаңа табиғи кең қолданыс табатын аминогликозид. Полифункциональды активтілігіне байланысты сорбциялық, некролитикалық және антимикробты препарат жергілікті іріңді жараларды емдеуде қолданылады. Қазіргі таңда дренаждайтын сорбенттер шығарылуда. Жиналған материалдар бойынша жергілікті сорбциялық терапияның іріңді жараларды емдеуде перспективтілігін көруге болады. Соның ішінде әртүрлі генезді жараларды және локализацияларды емдеуде көшбасшы екендігін. Таңғыш материалдар үшін дәстүрлі дәрілік өнімдерді қолдану салыстырып қарағанда төмен әсерге ие, оның себебі антибактериалды немесе некролитикалық бағытылығы.
Сорбциялық терапияның эффективтілігін дамыту үшін перспективті бағыт болып, құрамдастырылған дәрілік формаларды жасап шығару. Заманауи медицинаның актуальды проблемаларының бірі болып іріңді жараларды емдеуде жаңа эффективті өнімдер табу,жасап шығару.
Іріңді бөртпелі ауруларда шеткі қан айналымның жəне зат алмасудың бұзылатынын ескере отырып, никотин қышқылы 1% 1,0 бі тағайындалады (көмірсу алмасуын, микроциркуляцияны жақсартады, тамыр кеңейткіш əсері бар жəне тіннің қалпына келу қасиетін жақсартады).
Токсиндерді сорып алатын препараттар тағайындалады: активті көмір - 6 таб. таңертең аш қарынға 10 күн.
ОНЖ қозғыштығын азайту үшін тыныштандыратын заттар тағайындалады: тау жалбызының (пустырник) тұнбасы 20 там. х 3 рет күніне бір ай бойы.
Аурудың патогенезінде иммундік жетіспеушілік жағдай маңызды орын алатынын ескере отырып, организмнің қарсы тұру қабілетін қалпына келтіру үшін иммуномодуляторлар тағайындайды: метилурацил 500 мг х 3 рет күніне, 10 күн; метронидазол 250 мг х 3 рет күніне - 10 күн. Ұйқы безінің, бауырдың, өт шығару жолдарының зақымдалуын қалпына келтіру үшін, арнайы емес қорғаныш факторларының бұзылуын реттеу үшін жəне қосымша патологиялардың болуына байланысты - панкреатин 1 капс. х 4 рет күніне, 10 күн тағайындайды [14-16].
Қанның реологиялық қасиетін жəне микроциркуляцияны жақсарту үшін - декстран 400 мл 1 рет күніне, курстық мөлшері 800 мл. тағайындайды. Сыртынан жағуға бактерицидтік, антисептикалық препараттар - антибиотик жақпа майлар, анилин бояушыларының ерітінділері (метилен көгі, калий перманганаты, сутегі тотығы), қабынуға қарсы, терінің қоректенуін жақсартатын препараттар тағайындайды.
Жараларды емдеуде тарихы антисептикалық есірткі атауларының ондаған түрлері бар.
Іріңді жараларды емдеуде кең түрлі химиотерапиялық агенттер бар. Хирургия (Cheirurgia, Cheir - қол, Ergon - жұмыс) дегеніміз гректің сөзі, қазақша қол жұмысы деген мағынада. Бірақ, бұл мағына хирургиялық жұмысты толық қамтымайды. Хирургия мамандығы медицина ғылымы ішінде ең бір үлкен ғылымның бірі. Оған себеп болатын жағдайлар: бұл мамандық көне уақыттан бері келе жатқан мамандықтың бірі.
1706 - жылы Петр - I - нің жарлығымен Мәскеуде бірінші әскери аурухана ашылды, ол кейіннен Ресейде медицина мектебі немесе медицина хирургиялық училищесі болды. XVIII ғасырда Петербургта медицина хирургиялық академия және Мәскеуде дәрігерлік факультеті бар университет ашылды. Осы уақыт ішінде көптеген ғалымдар, хирургтар шығып, өздерінің еңбектерімен хирургияны дамытты [30,31].
Олардың ішінде ең атақты, өзінің ғылыми еңбектерімен көзге түсіп, алды болған Н.И.Пирогов. Сондықтан хируругияның Ресейде дамып, өсіп-өрбіген Пироговқа дейінгі дәуір және Пироговтан кейінгі дәуір деп екіге бөледі. Н.И.Пироговқа орыс хирургиясының әкесі деп ат берілген.
Пироговтың хирургияда ашқан жаңалықтары өте көп. Оның ішінде 1852 жылы шап қуысында болатын қызыл қан тамырының кеңеюін (аневризма) емдеу үшін Іш қуысындағы қолқа тамырын байлау тәсілі деген тақырыпта диссертация қорғаған. 1847 жылы Кавказ соғысында Н.И.Пирогов ең бірінші рет жауынгерлерге эфир наркозын пайдаланады. 1877 ж. Н.И.Пирогов көп жылғы ғылыми еңбектерін қорыта келіп Жалпы далалық әскери хирургиясының басталуы деген үлкен ғылыми еңбек жазып қалдырды. Антисептикада йод, ляпис, спирт заттарын қолданды, жарақаттанған науқастарға гипс таңбасын салуды ұсынады.
А.А.Бобров (1850-1909) эхинококкозда, жарықта операция жолымен емдеу туралы жаңалық ашты. А.А.Бобровтың оқушысы С.П.Федоров (1869-1936) үлкен атақты ғалым болып қуыққа,зәр жүретін түтіктерге, өт қалтасына қалай операция жасау керектігін дәлелдеді.
С.И.Спасокукоцкий (1870-1943) өкпе және кеуде қуысының сірі қабығының қабынуы туралы ғылыми еңбектер жазды. Адамға қан құю тәсілдерін және операцияға қатынасатын хирург пен операциялық мейірбикенің қолдарын қалай тазалап жуу керектігін айтып, Спасокуковский-Кочергин тәсілін жазып қалдырды.
Н.Н.Бурденко (1878-1946) ССР-ның медицина академиясының ең бірінші президенті, далалық әскери хирургиясынан көп еңбектері бар, естен тану (шок), жараны емдеу, өкпенің ауруларын хирургиялық емдеу, жұлынға, миға қалай операция жасау керектігін дәлелдеген үлкен ғалым.
А.В.Вишневский (1874-1948) ғылыми еңбектері жергілікті жансыздандыру, новокаин тосқауылы, май бальзам таңғышы тағы басқалар.
А.Н.Бакулев (1890-1967) жүрек тамырдан болған ауруларға операция жасау жолымен шұғылданды [15-16].
Қазақ республикасының хирургиясының дамуы жоғарыдағы аты аталған хирургтардың ғылыми еңбектерімен тығыз байланысты. Кеңес үкіметінің құрамында Қазақстан 74 жыл бойы жақсылықты да, жаманшылықты да бірге көріп, қиын-қыстау жағдайларда ат салысып, медицина ғылымын дамытып, оның ішінде хирургия ғылымын бірге алға апарды. 1931 жылы Алматыда ең бірінші рет медицина институты ашылды.1934 жылы осы институтқа жалпы хирургия кафедрасының тұңғыз меңгерушісі болып профессор А.Н.Сызғанов тағайындалды. Ол ғалым келе салып-ақ, қан құю станциясын, ісік ауруларының диспансерін ашты, қалқан безінің ауруларының алдын алу үшін ас тұзына йод дәрісін қосуды ұсынды, іріңді жараларды салицил қышқылымен, гипосульфит натрий дәрілерімен емдеу түрін дәлелдеді.
Республикалық эксперименттік және клиникалық хирургия ғылыми-зерттеу институтын ашып, осы институттың көп жылдар бойы директоры болып, 200-ден астам ғылыми еңбек шығарды.
Қазақстанның хирургия ғылымын дамытып, алға апаруда атсалысқан профессорлар:И.С.Баккал, В.И.Зикеев, А.Б.Райз, А.С.Идрисов, М.И.Брякин, Т.П.Денягина, А.А.Сүлейменов және т.б. Доценттер: М.Т.Маткаримов, К.И.Ибраев, Н.С.Сүлейменов т.б.
Іріңдеткіш микробтар аэробты (олар ауа оттегі бар жерде өсіп өнеді) және анаэробты (ауасыз, оттегісіз жерде өседі) болып екіге бөлінеді.
Стафилококк (Staphlococcus aureus) аэроб тобына жатады, кейде оттегінсіз жағдайда да өсе береді. Бұл микроб ауада, заттарда, киім-кешектерде, адамның денесінде жиі кездеседі.
Стрептококк (Streptococcus pyogenes), стафилококк сияқты өте көп тараған, сыртқы жағдайларға төзімді, іріңдеткіш қасиеті бар.
Ішек таяқшасы (B. Coli communis) үлкен дәретпен ластанған жерлерде және ішектің ішінде болады. Ауалы және ауасыз жерде өсе береді. Бұл микроб шелді, бұлшық еттерді, шандырды т.б. тіндерді шірітіп жібереді.
Газда гангренаның таяқшасы (Clostidum perfringens) - көп тараған микроб. Бұл микроб түскен жеріне газ пайда болып, олрды зақымдап науқастың денесіне қан арқылы улы заттар тарап қанды ыдыратып (гемолиздеп), жүйке жүйесіне әсер етіп жалпы ағзаны уландырады.
Қатерлі ісік таяқшасы (Clostridium oedematiens) тұқым (спора) шығаратын микроб. Улы заттар шығаруына байланысты жара тез ісініп, көлемі ұлғайып, науқастың халі нашарлайды.
Сепсистік вибрион (Clostridium Vibrion septicum) өсіп-өнген жерінде қоймалжың қанды ірің пайда болып, адам тез уланады.
Ұлпаларды ірітіп-шірітетін бацилла (Clostridium histoliticum) тұқым шашады, басқа микробтармен бірге ағзаны уландырады.
Сіреспе таяқшасы (Clostridium tetani) тұқым шашады, тетаногемолизин және тетаноспазмин деген екі түрлі у шығарады. Соңғысы орталық жүйке жүйесін жарақаттайды.
Ағзаға түскен инфекцияның қоздырушылары әдетте қалыптан тыс процеске жетпейді. Ағзаның қорғаныш күші болса микробтар өлім жағдайына келуі мүмкін. Адамның қарсыластық жағдайы төмендегенде немесе тосқауылдың бұзылуының салдарынан ондағы инфекция қабынып, кейде ағзаны ісіп-шірітуге, улануға да (сепсиске) әкелуі мүмкін. Бұндай инфекцияны ұйқыдан оянған инфекция деп атайды [17,18].
Хирургиялық инфекция түрлі микробтардың қоздыруының әсерінен болатын іріңдеулер мен қабынулар. Жұғу жолдары: микробтардың сыртқы ортадан түсуі:
1.ауа арқылы;
2.жанасу арқылы (контактық жоқ) - құрал-саймандар, дәкеден жасалған салфеткалар, шариктер т.б. заттар;
3.науқас және операцияға қатысып тұрған мамандар сөйлегенде, түшкіргенде шашырауы (тамшы инфекция жолы);
4.жараны тіккен жіптер, оны тығындаған салфетканың жолағы т.б. себептерден (имплантациялық жол) іріңдеуі мүмкін.
Іріңдеткіш микробтардың жараға операция жасап болғаннан кейін қан тамырлары арқылы (гематогендік жол) және лимфа тамырлары арқылы (лимфатикалық жол) келуі мүмкін [19,20 ].
Жараға микробтардың түсу қаупін азайту үшін хирургия мамандығында өте сенімді белгілі шаралар қолданылып жүр. Бұл шаралар қазіргі хирургияның негізі болып есептелетін асептика және антисептика әдістерімен іске асырылады.
Асептика - манипуляциялық диагностикасында, адам ағзасының емделу барысында қоршаған ортадан микроорганиздердің енуін ескерту, сонымен бірге зерттеу материалы микроорганизмдердің культурасымен қоректік ортасына лабораториялық зерттеу жүргізілуді ұйымдастыру жүйесі.
Антисептика деп микробтардың жарада немесе адам мүшелерінде өсіп-өнуіне кедергі жасайтын әдіс, оларды жоюға бағытталған ем, алдын алу шараларының жиынтығы. Ағылшын хирургі Д.Листер Л.Пастердің ғылыми еңбектеріне сүйене отырып, 1867 жылы операцияға пайдаланатын құрал-саймандар, хирургтің, операция мейіркешінің қолдары және т.б. микробтан таза болуы керектігін дәлелдеп еңбек жазып шығарды. Микробтардың өсіп-өнбенуіне ол ғалым карбол қышқылын ұсынды. Сондықтан микробтардың өсуіне мүмкіншілік бермейтін химиялық заттарды-антисептикалық заттар деп атайды.
Бұл әдісті пайдаланған хирургтар карбол қышқылы адамның клеткаларына зиянын тигізетіндігін, науқасты уландырып, кейде өлімге ұшырататындығын, ал хирургтардың және олардың көмекшілерінің уланып, тістерінен айырылатандығын анықтады. Сондықтан карбол қышқылы орнына сумела, салицил қышқылы, бор қышқылы, көмір қышқылды натрий (сода) және т.б. химиялық заттар пайдаланыла бастады [28,29].
Антисептиканың әдістері: химиялық, физикалық, механикалық және биологиялық болып бөлінеді.
Механикалық антисептика: Алған жарақаттардың бәрі ластанып, әр түрлі заттар: ағаш, топырақ т.б. және олармен бірге жараға микробтар да түседі. Сондықтан бұндай жарақаттарды микробты (септикалық) жарақат деп атайды. Хирургтар жараны бірінші хирургиялық өңдеу (БХО) деп атап, оған түскен бөгде заттармен бірге микробтарды дер кезінде (6-12 сағат, мойында, баста 12-18 сағат мөлшерінде) алып, жараның іріңдемей жылдам жазылып, науқастың өміріне қатер тудырмайтындығын тәжірибеде дәлелдеп отыр.
Физикалық антисептика:Бұл емнің негізгі мақсаты жараға пайдаланған салфетка 10% тұз ерітіндісіне малынып салынса, онда тереңде жатқан іріңнің сыртқа жылдамырақ ағуына, шығуына көмектеседі. Кейде іш, көкірек қуыстарына жасалған операцияларданкейін жара іріңдемей жазылуы үшін жіңішке резеңке түтік (микроирригатор) қойылып, ол арқылы тәулігіне бір рет антибиотиктер жіберіліп отырады.
Биологиялық антисептика: ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Кошкимбай А.К.
ГЕТЕРОГЕНДІ БИОКОМПОЗИТТЕР НЕГІЗІНДЕ ЭФФЕКТИВТІ ТАҢҒЫШ МОДЕЛІН ЖАСАУ
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
5В070100 - Биотехнология мамандығы
Алматы 2015
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Биотехнология кафедрасы
Қорғауға жіберілді
__________ Биотехнология кафедрасының меңгерушісі Кистаубаева А.С.
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: ГЕТЕРОГЕНДІ БИОКОМПОЗИТТЕР НЕГІЗІНДЕ ЭФФЕКТИВТІ
ТАҢҒЫШ МОДЕЛІН ЖАСАУ
5В070100 - Биотехнология мамандығы
Орындаған:
Кошкимбай А.К.
Ғылыми жетекшісі:
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық Университетінің Биология және биотехнология факультетінің аға оқытушысы, PhD
Нормабақылаушы
оқытушы:
Акимбеков.Н.Ш.
Бектилеуова Н.К.
Алматы 2015
РЕФЕРАТ
Диплoмдық жұмыc 44 бeттeн, 3 кecтeдeн, 13 cуpeттeн тұpaды, пaйдaлaнғaн әдeбиeттep тiзiмi 53.
Кiлттi cөздep: фитоэкстрактылар, фитолосьондар, карбонизделген сорбент, таңғыш материал.
Жұмыcтың мaқcaты: карбонизделген сорбент негізінде фитоэкстрактармен байытылған гетерогенді таңғыштар жасау және оның антимикробтық қасиетін шартты-патогенді микроорганизмдер қатысында зерттеу.
Жұмыcтың мiндeттepi:
Дәрілік өсімдіктерден сулы-спирт ерітіндісі негізінде фитоэкстрактілер мен фитолосьондар дайындау; биокомпозит негізінде таңғыш құру, яғни фитоэкстрактарды тоқусыз (нетканный) материалдарға енгізу.
Зepттeу әдістері: Дәрілік өсімдіктерден фитоэкстракт, фитолосьон алу, антимикробтық қасиеттерін зерттеу, карбонизделген кешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу.
Пpaктикaлық мaңыздылығы:
Зерттеу барысында фитоэкстрактпен және карбонизделген сорбентті қосып гетерогенді биокомпозит негізінде таңғыш алудың антимикробтық қасиетінің белсенділігі - оның антимикробты, қабынуға қарсы, антитоксинді активтілікке ие биологиялық активті компоненттермен байытумен түсіндіріледі.
РЕФЕРАТ
Дипломная работа состоит из 44 страниц, 3таблиц, 13 рисунков, влючает
53 источников.
Ключевые слова: фитоэкстракты, фитолосьоны, сорбент карбонизированный, бинтовый материал.
Цель работы: сделать повязку на основе карбонизированного сорбента и концентрированного фитоэкстракта, исследовать его антимикробные свойства на патогенные микроорганизмы.
Задачи работы:
Приготовить фитоэкстракты и фитолосьоны на основе лекартсвенных растений и растворенного спирта; создать повязку на основе биокомпозита, обогощение нетканного материала фитокстрактами.
Методы исследования: получение фитоэкстракта из лекарственных растений, исследование антимикробных свойств фитоэкстрактов и фитолосьонов в условии in vitro, создание повязки на основе биокомпозита, методы лечения in vivo ран у крыс.
Практическая значимость:
Лечение гнойных ран с помощью концентрированных лекарственных растений для создания гетерогенной повязки позволит достичь глубокого понимания овладеть антимикробные, противовоспалительные, антитоксичные и противоаллергенные свойства повязки, основанной на фитоэкстрактах и карбонизированного сорбента.
ABSTRACT
This thesis consists of 44 pages, 3 tables, 13 pictures, includes 53 references.
Key words: phytoextracts, phytolotions, carbonated sorbent, bandage material.
The aim of thesis: To create the bandage based on carbonated sorbent and concentrated phytoextract, and investigate its antimicrobial features against pathogenic microorganisms.
Tasks of thesis:
Preparation of phytoextracts and phytolotions based on the medical plants and dissolved spirit, сreate the bandage based on the biocomposite, enrich phytoextracts on the non-woven material.
Methods of research: Isolation of phytoextracts from medical plants, investigation the antimicrobial features of phytoextracts and phytolotions in in vitro conditions. Creating the bandage based on the biocomposite concentrated phytolitions. Determining quality of treatment from cuts and damages in in vitro, Koch method, method of treating damages of rat in vivo.
Practical meaning:
This research can help to treat antimicrobial, antitumor, antitoxic, immune modulating and antiallergic features of bandage which based on the phytoextracts and carbonated sorbent.
МAЗМҰНЫ
КІPІCПE ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
НEГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
1
Әдeбиeткe шoлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
10
1.1
Заманауи медицинаның өзекті проблемалары іріңді жараларды емдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
10
1.2
Іріңді жараларды емдеудің әдіс-тәсілдері мен түрлері ... ... ... ..
11
1.3
Сорбционды-аппликациялық терапия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
14
1.4
Іріңді жараларды емдеуде қолданылатын препараттар ... ... ... ...
16
1.5
Карбонизделген материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
22
2
2.1
2.2.
Зерттеу материалдары мен әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Зерттеу материалдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
24
24
25
2.2.1
Дәрілік өсімдіктерден фитоэкстракт алу және оның антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ..
25
2.2.2
Дәрілік өсімдіктерден фитолосьон алу және антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
2.2.3
2.2.4
2.2.5
2.2.6
Фитолосьонмен байытылған биокомпозит негізіндегі таңғыш алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Дәрілік таңғыштың жараны жазу белсенділігін in vitro анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Карбонизделген кешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ...
Дәстүрлі микробиологиялық әдістер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
27
27
27
28
3
Зepттeу нәтижeлepі жәнe oлapды тaлқылaу ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
29
3.1
Тырнақгүл мен шатыраштан фитоэкстракт алу және антимикробтық қасиетін зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
3.2
Дәрілік өсімдіктерден фитолосьон алу антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
31
3.3
3.4
Фитолосьонмен байытылған биокомпозит негізіндегі таңғыш алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Карбонизделген биокешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... .
ҚOPЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПAЙДAЛAНҒAН ӘДEБИEТТEP ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..
Қocымшa ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
33
35
39
..40
..45
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР
ЖТУД- жиілігі төмен ультрадыбыс
КС- карбонизделген сорбент
ККҚ- карбонизделген күріш қауызы
КМ- карбонизделген материалдар
БХО- бірінші хирургиялық өңдеу
TSA- Tryptone soya agar
ФЭ - фитоэкстракт
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Іріңді жараларды емдеу заманауи медицинаның маңызды мәселелірінің бірі болып табылады. Іріңді-қабыну аурулары мен отадан кейінгі іріңді асқынулар, инфекция генерализациясы жағдайларының жиілеуі, микроорганизмдердің резистентті штамдарының пайда болуының жиілеуі жаңа әдіс-тәсілдерді жасауды талап етеді.
Ғылыми жаңалығы. Жүргізілген зерттеулер негізінде іріңді жараларды сорбционды-аппликациялық тәсіл бойынша емдеуге нұсқаулықтар мен кеңестер құрастырылды. Сорбционды-аппликациялық терапияны іріңдену процесінің І фазасында ғана қолданған жөн екендігі анықталды. Жарадағы нейтрофилдердің қызметтік белсенділігінің төмендеуіне байланысты трофикалық ойық жаралар мен ұзақ уақыт бойы жазылмайтын жаралар патогенезінің жаңа аспектілері анықталды.
Практикалық маңызы. Алынған мәліметтерді іріңді жараларды дәрілік өсімдіктермен байытылған тырнақгүл мен шатыраштан тұратын биологиялық белсенді композиция негізіндегі таңғышты клиникалық зерттеулерге алғышарт бола алады.
Ғылыми мәселенің қазіргі таңдағы бағалануы. Гетерогенді биокомпозиттер қолжетімді, эффективті дәрілік перпараттар және іріңді инфекцияны емдеуде заманауи талаптарға сай таңғыштар жасауға негіз болады. Іріңді жараларды емдеуде эффективті таңғыш материалдардың рөлі едәуір артады.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Карбонизделген сорбент негізінде фитоэкстрактармен байытылған гетерогенді биокомпозит негізінде таңғыштар жасау және оның антимикробтық қасиетін шартты-патогенді микроорганизмдер қатысында зерттеу.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1. Дәрілік өсімдіктерден сулы-спирт ерітіндісі негізінде фитоэкстрактілер мен фитолосьондар дайындау;
2. Биокомпозит негізінде таңғыш құру, яғни фитоэкстрактарды тоқусыз (нетканный) материалдарға енгізу;
3. Құрастырылған биокомпозиттің антимикробтық қасиетін E.coli, St.aureus және Ps.aeruginosa қатысында зерттеу;
4. In vivo жағдайында құрастырылған биокомпозиттің аппликациялық қасиетін зерттеу.
Зерттеу объектісі: карбонизделген күріш қауызы негізіндегі сорбент. Тест-дақыл ретінде биотехнология кафедрасы қолданбалы микробиология зертханасындағы микроорганизмдер коллекциясының мұражай штам- Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Echerichia coli бактериясы, тырнақгүл( календула), шатыраш( шалфей), тоқусыз ( нетканный) таңғыш.
Теориялық және әдістемелік негізі. Дәрілік өсімдіктерден фитоэкстракт алу, фитоэкстрактылардың антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу, дәрілік өсімдіктерден фитолосьон алу антимикробтық қасиеттерін in vitro зерттеу, фитолосьонмен байытылған биокомпозит негізіндегі таңғыш алу, ККҚ кешендерінің егеуқұйрықтардағы іріңді жараларды емдеу әсерін in vivo зерттеу әдістері.
Практикалық базасы
Дипломдық жұмыс Қазақ ұлттық университеті биология және биотехнология факультеті, Қолданбалы микробиология зeртхaнacында орындалды.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1 Әдебиетке шолу
1.1 Заманауи медицинаның өзекті проблемалары іріңді жараларды емдеу
Халықтың аурушаңдығы мен летальділігінде іріңді-қабыну процестері жетекші рөлдердің бірін алады. Іріңді қабынуы бар науқастар хирургиялық науқастардың үштен бір бөлігін алып жатыр. Соңғы онжылдықта іріңді аурулардың жиілігі мен асқынуы жоғарылағандығы байқалып отыр, осыған байланысты оларды емдеу мен профилактикасының маңыздылығыкүннен күнге артуда.
Жараларды емдеу медицинаның күрделі бөлімдерінің біріне жатады. Емдеудің әр түрлі әдістері мен тәсілдері бар, бірақ олардың ешқайсысы да хирургтардың көңілінен толығымен шыға алмайды. Сондықтан жаңа ұсыныстар ағымы тоқтамай, жараларды емдеу мен іріңді инфекция мәселесі практикалық ғалымдар мен дәрігерлердің қызығушылығын арттырады.
Соңғы үш онжылдықтарда іріңді жараларды емдеудің дәстүрлі әдістері мен негізін қалаушы қағидалары қайта қарастырылды. Мұндай қажеттілік іріңді жаралар мен одадан кейінгі іріңді асқынулар санының артуы, сонымен қатар іріңді хирургиялық инфекцияны емдеудің нашарлауы секілді себептерден (емделу мерзімінің ұзаруы, процестің созылмалы күйге ауысуы, токсикалық және аллергиялық сипатқа ие асқынулардың дамуы). Мұның себебі іріңді хирургиялық инфекцияның этиологиялық құрылымындағы өзгерістер мен іріңді микрофлораның биологиялық сипаттарының қайта реттелуі, оның патогенділігі мен көптеген антибиотикалық препараттардың әсеріне тұрақтыылығы жоғарылауынан. Клиникалық хирургиядағы өзгерген жағдай іріңді жаралары бар науқастарды емдеу бағдарламасына қойылатын жоғары талаптардың қалыптастыру қажеттілігін анықтайды. Осыған сәйкес жасалған жағдайлар заманауи өндірістік мүмкіндіктермен, сонымен қатар биология және медицина саласындағы жаңа теориялардың көмегіне жүгінеді.
Жаралар туралы заманауи ғылымның маңызды ережесі соңғы уақытта дәлелденген кез-келген генез және локализация іріңдері жазылуының биологиялық заңдары ортақ екендігі дәлелденген қағида болып табылады. Бұл тұжырымдама іріңдену процесінің өтуін бағалаудың объективті критерийлері мен жараларды этиопатогенетикалық емдеудің негізгі қағидаларын анықтайды. Заманауи теориялық және клиникалық медицина жетістіктері жаңа көзқарастар бойынша іріңді жараларды емдеуге арналған дәрілік заттарға қойылатын негізгі талаптарды қалыптастыруға мүмкіндік береді. Іріңдену процесінің этиопатогенезі ұлпалардың зақымдануына жауап ретінде организмде қалыптасатын иммунитет реакцияларының күрделі кешені болып табылады, ол жергілікті деструктивті қабыну өзгерістері мен жалпы реакциялар түрінде пайда болады. Іріңдену процесінің өту барысын шартты түрде үш фазаға бөліп қарастыруға болады:
1. қабыну фазасы, ол тамырлы өзгерістер және жараның некротикалық ұлпалардан тазару кезеңдеріне бөлінеді;
2. регенерация фазасы, гранулярлы ұлпаның түзілуі және жетілуі арқылы пайда болу. Іріңдену процесінің әрбір кезеңінің клиникалық сипаттамасын білу іріңді жара емдеудің рационалды шешімдерін таңдауды оңтайлатады. Іріңдену процесінің фазасы ғана емдеу шаралары үшін қандай қадамдар қажет екендігіне бағыттай алады.
Іріңді жараларды емдеудің негізгі қағидаларына жатады: іріңді жараны немесе ірің ошағын дұрыс өңдеу; жараны санкционды шаю немесе дренаждау; біріншілік, бірішілік асқынған, екіншілік тігістер немесе аутодермопластика көмегімен жаралардың ерте жабылу мүмкіндігі; жалпы немесе жергілікті антибактериалды терапия; организмнің арнайы және спецификалық емес реактивтілігін жоғарылату [1].
1.2 Іріңді жараларды емдеудің әдіс-тәсілдері мен түрлері
Қазіргі кезде іріңді жараларды емдеудің нақты қадамы құрастырылған: ондағы жетекші рөл хирургиялық шараларға негізделген. Басқа ешқандай әдіс қысқа уақыт ішінде минималды зақымдану ықтималдығымен некротизирленген ұлпаларды алып тастау мүмкіндігін бере алмайды және оның көмегімен іріңді ісінуді ашып, жараның дұрыс дренаждалуына қолайлы жағдай жасауға болады. Алайда әрі қарай іріңдену процесінің қолайлы жүруі үшін жалпы және жергілікті бағытталған емдеу шараларының тұтастай кешенін қажет етеді.
Заманауи көзқарастар бойынша " іріңді жараны хирургиялық өңдеу" екі негізгі элементті қамтиды:
1. барлық қалталар мен ірің ошақтарын ашу арқылы кеңінен кесу;
2. барлық некротикалық, тіршілікке қабілетсіз және іріңмен қаныққан ұлпаларды дренаждау жағдайын қамтамасыз ету арқылы шұғыл кесу. Ірің ошағын қажет мөлшерде хирургиялық өңдеуді сапалы жасау әр түрлі ауырсынуды қайтарудың көптеген түрлері қамтамасыз ететін эффективті анестезия жағдайында ғана мүмкін болып табылады. Жергілікті инфильтрационды анестезия ауырсыну синдромын әрқашанда толығымен көшіре алмайды, ұлпаларды новакаин ерітіндісімен қосымша инфильтрациялау жергілікті микроциркуляцияның бұзылуына алып келеді, инфекцияның таралуына септігін тигізеді, ұлпаларға зақым тигізеді. Сондықтан да белгілі бір себептермен жалпы ауырсынуды қайтару жолы мүмкін емес, құбырлы анестезия немесе сүйекішілік ауырсынуды қайтаруға жүгінен дұрыс [2,3].
Жілікті іріңді өңдеуге қатысты соңғы жылдары белсендірек қадамдар пайдаланылады: бос жатқан және сүйек жабынынан арылған сүйек сынықтарын алып тастаумен қос, сүйекті фрагменттер ұштарының резекциясы жайлы мәселелер пайда болады. Мұндай өңдеудің белсенді дренаждаумен үйлесуі ошақтан тыс остеосинтез жасау үшін нағыз алғышарттар тудырады. Әрі қарайғы емдеу жараларды тігу арқылы немесе аутодермопластика көмегімен ерте жазылтуға және сүйек ақауын дистракционды остеосинтезбен қалыпқа келтуріге бағытталған.
Көптеген хирургтар тәжірибесі этиологиясы мен локализациясы әр түрлі іріңді жараларды хирургиялық өңдеу барысында тіршілікке қабілетсіз ұлпалардың барлығын кесіп алу мүмкін емес екендігін дәлелдеді. Әсіресе, қантамыр жүйке өзектері, буынды қалталар және басқа да тіршілікке маңызды түзілістер аймақтарындағы шұғыл некрэктомия өте күрделі болып табылады. Сондықтан хирургиялық өңдеу барысында жараның микроппен жайылу деңгейін максималды төмендету рационалды деп аталады. Осы мақсаттар үшін соңғы жылдары құрастырылған әр түрлі дәрілер көмегімен жараға физикалық әсер етудің бірқатар әдістері пайдаланылады.
Жараны антисептик ерітіндісінің ағынымен өңдеу оны микробтық флорадан, іріңді детриттен және бөгде текті бөлшектерден механикалық тазартуға негізделген. Сұйықтықтың лүпілді ағыны жарадан детриттер мен микроорганизмдерді ліпілсізге қарағанда 3-4 есеге эффективтірек тазартатындығы анықталды. М.И. Кузин (1981) жүргізген зерттеулер лүпілді ағынды іріңді жараны өздігінше тазарту әдісі ретінде пайдаланғанда, ондағы микроорганизмдер санының айтарлықтай төмендеуіне алып келгендігін көрсетті. Бұл әдістеме жараны стандартты хирургиялық өңдеуді толықтарған кездерде, алынған нәтижелер қанағаттанарлық болған.
Жараларды вакуумды өңдеу әдісі де оны микрофлорадан стандартты хирургиялық өңдеуден кейін тазартуға негізделген. A.B. Вишневский (Б.М. Костюченок, 1990) атындағы хирургия институтында 0,99 кгсм2 дейін кесуді қамтамасыз ететін құрылғы пайдаланылады. Оны апробациялау процесі барысында жасалған микробиологиялық зерттеулер іріңді жараны вакуумды өңдеуден кейін ондағы микробтардың шашыраңқылығы 5,2 х 104 -дан 2,3 х 103 - ға дейін төмендейтіндігін көрсетті [1,2].
Іріңді жараларды емдеуде пайдаланылатын физикалық факторлардың кең таралған түрлерінің бірі жиілігі төмен ультрадыбыс (ЖТУД) болып табылады. Ульрадыбыстың биологиялық ұлпаларға әсер ету механизмі күрделі және толық зерттелмеген. Оның бактерицидті, неполитикалық және биостимулдаушы эффекттері тіркелген. ЖТУД негізгі әрекеті ретінде жылулық және жылулық емес әсер ету саналады. Жылулық эффект ультрадыбыстық толқынның ұлпалармен жұтылуына негізделген. Бұл ретте жергілікті температура жоғарылайды да, қанайналым және алмасу процестерінің активациясын тудырады. Жылулық емес ЖТУД арасынан кавитация, акустикалық ағымдар, қысым және сәулелену ерекшеленеді. Төмен жиілікті ультрадыбыстың күшті бактерицидтік әрекетін кавитациялық эффектпен де, ульрадыбыстық толқындардың микроорганизмдер клеткаларының қабырғасына зақымдаушы әрекетімен де байланыстырады. Жараларды ульрадыбыстық өңдеудің екі тәсілі құрастырылған: ультрадыбыстық пышақпен және іріңді жараны дыбыстандыру (ультрадыбыстық кавитация) әдісі, іріңді жара қуысы алдын ала антимикробтық ерітіндімен алдын ала толтырылады [4-6].
Соңғы жылдары медицинада озонды пайдалану мен зерттеуге қызығушылық бірден артты. Хирургия мен травматологиядағы асқынған іріңді жараларды емдеуде (сүйектері ашық түрде сынған, остеомиолитпен, ойық жаралармен ауыратын науқастар) озонды пайдаланудың көптеген жетістіктері анықталған.
Озонотерапияның эксперименталды-клиникалық зерттеулері анықталды: оттектің парционалды қысымының жоғалуы және рН сілтілі жаққа жылжуы, қан клеткаларындағы тотығу-тотықсыздану активациясы, липидтер асқын тотығының ультрадыбыстық өңдеу және жараларды озондау әдістерін жетілдіру оттегінің ішінара қысымы және сілтілі жаққа рН ауысымы, қан жасушаларында липидтердің асқын тотығуы-тотықсыздану процестерін жандандыру, тіндердің оттегі-жеделдету процестері, бактерицидтік әсер қажет етеді. Жаңа қадамдардың бірі эксперименттік зерттеу және ультрадыбыстық кавитациямен озондау одан әрі клиникалық қолдану болып табылады. Зерттеулер әрбір фактордың әсері салыстырғанда аралас емдеудің жоғары тиімділігін көрсетті. Сонымен қатар, озонның және ультрадыбыстың аралас әсерлері олардың потенциалдық әсері салдарынан айнымалы ультрадыбыстық толқындардың биожетімділігі тіндер жарақаты үшін анықталған.
Соңғы он жылдарда, жарақаттар мен жаралар инфекциясын емдеу лазерлік сәуле қолданумен тығыз байланысты. Некротикалық іріңді жараларды емдеу үшін CО2 , YAG-Nd, YAG-Ho лазерлер табысты пайдаланылады. Лазердің көміртегі диоксиді хирургиялық емдеуді тиімді етеді. Жоғары энергетикалық лазерді қолдану төмен жиіліктегі ультрадыбыстарды ұштастыра отырып жара микрофлорасы және емдік жараға қолайлы жағдайлар жараны тиімді жазуда бірінші орынды алады. Жара инфекциясын жоғары энергетикалық лазерлік сәулемен бірге емдеуде жергілікті және қарқындылығы төмен лазерлік сәуле пайдаланылады. Соңғысының әсер етуші жасушалары мен ұлпалары метаболизм әсеріне байланысты. Лазерлік сәуле арқылы оның кезеңі хирургиялық емдеу жақсы патогенді микрофлораның және іріңді-некротикалық детриттен бастап жарасын тазарту арқылы алынған нәтижелерді жақсартуға болады. Бұл жағдай іріңді жараларды сапалы және толық хирургиялық емдеу шарты және одан әрі табысты емдеу кепілі болып табылады. Іріңді жараларды (тиісті хирургиялық емдеуден кейін) емдеу әдістері қазіргі уақытта өзекті емдеу түрлерінің бірі, ол үш негізгі топқа ұйымдастырылуы мүмкін:
1. іріңді жараны емдеудің дренажды әдісі;
2. бақыланатын абактериалды ортада емдеу;
3. таңғыш астында емдеу [7-9].
Іріңді жараларды дренаждау арқылы емдеу ертеден келе жатқан әдістерінің бірі, жара сайтынан дренажды қамтамасыз ету - оның мәні болып табылады. Жараға пассивті және белсенді дренаж арасында айырмашылық бар. Оның құрамын сұйылту арқылы үздіксіз және тегін ағынын қамтамасыз ету мақсатында іріңді жараларына белсенді дренаж идеясы мен бір мезгілде эвакуациялау принципіне негізделген. Қазіргі уақытта, жара сұйықтықтың белсенді ұмтылысы үшін арналған құрылғылар әр түрлі. Қазір негізінде іріңді жараларды емдеу ең тиімді жолы іріңді үздіксіз ағынмен жуу әдісі болып табылады. Натрий гипохлориті, хлоргексидин немесе мирамастин және т.б. жуғыш сұйық ретінде қазіргі заманғы антисептиктермен пайдалану ұсынылады.
70-шы жылдардағы клиникалық тәжірибеде бақыланатын ортада асқынған іріңді жараларды емдеудің ашық әдісін пайдалана бастады. Кіріспе әдісі бақыланатын температура, ылғалдылық және қысым жергілікті бактериалды изоляторлар құру және өндіруге үлес қосты. Бактериалды изолятор жараның хирургиялық емдеуде қайта жұқтыру кедергісінен кейін орналастырылған, ол ауаны айналатын стерильді ағын дәрежесін, эксудацияны азайтуға көмектеседі және изолятор қысымы қабынуды азайтуға оң әсер етеді.
Жараларды емдеудегі қолданылатын ондаған антисептикалық әсері бар препараттар қолданылған. Олардың көпшілігі эффективтілігі төмен болғандықтан, жаңа күштірек антисептиктер пайда болған сон қолданыстан шықты. Кейініректе іріңді хирургияда, жараларға осмотикалық әсер беретін (хлорид натридің гипертоникалық ерітіндісі, 3-5% бор қышқылы ерітіндісі, 30% несепнәр ерітіндісі, полиэтиленоксид, проксалон) препараттар тобы шықты. Дегенмен, артықшылықтары мен қатар(қолжетімділігі, арзан бағасы), бұл препараттардың кемшіліктері де бар және сол себепті де емдік практикада оларды қолдануды шектей бастады. Оның себеп-салдары жарадағы әсерінің уақыт аздылығы, осмотикалық активтілігінің жеткіліксіздігі, клеткаларды зақымдау салдары. Сонымен қатар гиперосмолярлы заттар сау тіндердің құрғауына, грануляцияның дамуын тежеуіне байланысты олардың қолданылуын қатаң түрде шектейді [1].
1.3 Сорбционды-аппликациялық терапия
Таңғыш бойынша жараны жазуда оның қарапайымдылығы мен қолжетімділігі таң қалдырады, ең кең таралған әдіс болып қалады. Сыздауық кезінде операция сирек жасалады. Бірақ іріңді-некроздық өзектің дұрыс шықпауына байланысты теріні өткір скальпельмен кеседі.Сыздауықты кесуге болмайды, себебі іріңді инфекция қоршаған тіндерге жайылып кетуі мүмкін. Сыздауықтың ішіндегісін сығып шығаруға мүлдем болмайды жəне қабыну ошағының айналасына массаж жасауға тиым салынады.
Егер көршиқанды емдеуде консервативті ем нəтижесін бермесе, операция жасауға көрсеткіш - интоксикацияның өршуі болып табылады. Операция наркозбен жасалады, көршиқанды крест тəрізді тіледі, тілік бүкіл некрозданған тіндер арқылы өтіп, өміршең тіндерге дейін жүргізіледі, іспектер кесіліп жарылады. Натрий хлоридінің гипертониялық ерітіндісі, Вишневский немесе басқа антисептикалық жақпа майы бар таңғыштар қолданылынады.
Іріңді ісікті (абсцесті) ашу үшін анатомиялық құрылымдарды есепке ала отырып, ең қысқа жолды таңдайды [2,15].
Алдымен іріңді ісікті тесуге болады, сосын ине бойымен тінді тілеміз. Іріңді алып тастағаннан кейін тілікті кеңейтіп, некрозданған тіндерді кесіп алып тастаймыз. Пайда болған қуысты антисептикалық ерітінділермен өңдеп, антисептиктері, протеолитикалық ферменттері бар дəке тампондармен дренаж жасайды, сонымен қатар резина дренаж да жасауға болады. Дренаж дұрыс жасалмағанда негізгі тіліктен қосымша тілік (контрапертура) жасайды. Алғашқы 2-3 күнде жараны күн сайын қайта таңады, кейін жара ірің мен некрозданған тіндерден тазарғаннан кейін сирек жақпамен таңуға көшеді. Кейбір жағдайда іріңді ісікті қасындағы сау тіндер арқылы кесіп алып тастап, жарадан белсенді түрде сұйықты сорып ала отырып (аспирация) бірінші тігіс салуға болады, бұл жараның тез жазылуына жəне косметикалық жақсы нəтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Қабынуға қарсы жəне иммунитетті ретке келтіретін, зат алмасуды жақсартатын əсері бар витаминдер беру ұсынылады: аскорбин қышқылы 5% -2,0 бі №10-15, поливит 1 др. х 3 рет күніне, 10 күн [1].
Гидрофильді сорбенттер 3 негізгі факторлардың әсерінен өзінің активтілігін қалыптастырады. Олар өте жіңішке түтікпен сұйық заттардың жоғары көтерілу қасиеті (капиллярность), жоғары кеуектілік (пористость) және суды байланыстырушы гидрофильді топтардың эффективтілігі. Іріңді жараларды емдеуде эффективті болып ұнтақталған суда ісінетін сорбенттер, жоғары онкотикалық және осмотикалық активтілікке ие, ісінуге қарсы және қабынуға қарсы әрекеттерге ие, жарада регенераторлық процесстердің жүруіне оптимальды жағдай туғызады. Клиникалық практикада аталған сорбент топтарының ішінен кең қолданылатын Гелевин, сондай-ақ Дебризан және Дежизан жаралардан микробты бөлшектерді сұрыптай алу қабілетіне ие.
Дебризан, швед фирмасы Фармация мен жоспарланып құрастырылған, түйіршіктелген ұнтақ полимер- тігілген декстранды ұсынады. Югославияда осы полимердің шығарылуы Сорбилекс атауын алды. Ұсақталған (0,12-03мм) дебризан түйіршігін іріңді жараға салады, олар іріңді экссудатты бактериясымен және тіндерді жоятын өнімдерімен қоса сіңіріп алады. Ұнтақтың жараның беткі қабатымен жанасу үшін және осмотикалық қасиетін жақсарту үшін қолданар алдында активті препарат ПЭГ-400-бен араластыруға болады. Препаратты кем дегенде 3 мм қабаттан аспайтындай етіп, жараның тереңгі жағына жағып таңғышпен орайды. Бастапқыда таңғышты тәулігіне 2-3 реттен таңады, содан соң жараның толық жазылуына дейін тәулігіне 1 рет танады. Әртүрлі этиологиясы бар іріңді жараларды дебризанмен емдегенде, препараттың жоғары активтілікке ие екендігі және қысқа уақыт аралығында жараның микробты тұқым қуалауын бәсеңдетеді. Жараның тазартылуы 5-7 күндей болады.
Дежизан (Гермес, Германия) - суда ісінетін (водонабухающий) целлюлоза регенератынан жасалынатын сорбент. Құрамында 20% бейтарап карбоксиметилцеллюлоза натрий мен полиэтиленгликоль 600 бар. Дежизанмен қосылған сорбционды судың сыйымдылығы 4-7 млг. Препарат грануласының мөлшері 1-4 мм [10-11].
Перспективті ұнтақталған таңғыштардың бірі болып жарым-жартылай поливинил спирті негізінде жасалынған гидрофильді полимерлі құрғақ сорбент гелевин. Басқа препараттарға қарағанда, гелевин 3-4 есе сорбциондық қабілеттілікке ие болып табылады. Сондықтанда 1,5-2 есе тез жараны іріңді-некротикалық массалардан тазартады, 2-5 есе аз таңғыштардың саны және 6-15 рет сорбенттің емдік шығыны аз болып келеді. Жасалынған лабораториялық-эксперименттік зерттеулер көрсетті, гелевиннің түйіршіктері сулы ортамен байланысқан кезде ісінеді. Сондай-ақ препараттың адсорбциялық әрекеті шектелмейді, себебі капиллярлық насос принципі іске қосылады.
Клиникалық сынақ нәтижесі гелевиннің қабынуды және ісінуді жоятындығын, жарадағы регенераторлық процесстердің жүруін ынталандыратындығын көрсетті. Сонымен қатар, гелевин қылтамырлардың қанталауын тоқтатады, қолдануға ыңғайлы болып келеді. Сорбент жара беткейінде жақсы ұсталынады.
Тәжірибие жинақтала келе сорбционды-аппликационды әдістің артықшылықтары байқалды:эффективтілігі, қолжетімділігі, қарапайымдылығы, үнемділігі, аллергиялық және басқа да қосымша эффектілердің жоқтығы. Сол себептен де басқа да жаңа сорбционды материалдарды жасап шығаруға ынталандырады. Атап өту керек, целлюлоза негізінде жасалынған жарым-жартылай тігілген эфир сорбенттері - целесорб және гелецел. Олардың химиялық табиғаты ұқсас, бірақ сорбциялық қабілеттілігін айырады. Гелецел іріңді жаралардың жоғары экссудациясында, ал целесорб-орташасында қолдануынды болады. Целесорбтың сорбциялық сыйымдылығы 18-20 мл суг құрайды, бөлшектерінің өлшемі 0,2-1мм. Экссудатты жұту арқылы препараттың көлемін арттырады, жарада гель түзеді себебі өз бетімен ісінуді басады. Препарат сондай-ақ гемостатикалық эффект береді. Целесорбты қолдану емдік шараның орташа 8-10 күнің қысқартады, ал күйік жараларды аутодермопластикаға дайындауды 5-6 күнге.
Гидрофобты сорбенттер арасынан көміртекті материалдарды атап көрсетуге болады. Көміртекті сорбенттер әртүрлі формада алынады, ұнтақ, түйіршік, талшық, талшықты маталар, тоқулы және тоқусыз материалдар ретінде. Медициналық ғылыми тәжірибиелер сорбенттердің патогенді микрофлораға жоғары сорбциялық қабілеттілігін атап көрсетті. Маңыздылығы сорбциялық микрофлораның 80% көміртекті сорбенттермен қайтымсыз байланысады. Ол дегеніміз жарадан микробтық дүниенің жойылуын қамтамасыз етеді.
Гидрофобты сорбенттер суда ісінетін (водонабухающие) сорбенттерге қарағанда суды, плазманы аз мөлшерде жұтады, бірақ активті түрде микробты денелерді сорбциялайды. Гидрофобты сорбенттер арасынан көміртекті сорбенттерді, кремнийорганикалық,полиуретанды,пол иметилсилаксанды бөліп көрсетуге болады [1,10].
1.4 Іріңді жараларды емдеуде қолданылатын препараттар
Сорбциялық материал ретінде сондай-ақ Полифепан препараты ұсынылған. Оны лигнинді қайта жасау кезінде алады. Бұл сорбенттің клиникада қолданылуы атап көрсетілген, бастапқы экссудат кезінде микробтар мен белок өнімдерінің сорбциясын қамтамасыз етеді.
Іріңді жараларды емдеуде сорбент топтарының басты кемшілігі, жаралы инфекцияның қоздырғыштарына тікелей әсер ете алмайтындығы. Тым жоғары сорбциялық активтілік жағдайда сорбенттер сау тіндерді зақымдай алады. Бұл кемшіліктерді жою үшін сорбенттерді комбинирленген препараттар негізінде жасауға болады.Дренаждық сорбенттердің емдік эффективтілігін нығайту үшін,олардың осмотикалық эффективтілігіне айқындалған емдік өнімдерді кеуекті негізге салу арқылы толықтырады [13-15].
Теральгим- құрамдастырылған препарат,құрамында протеолиткалық фермент террилитин бар. Теральгимнің емдік эффективтілігін зерттеу кезінде іріңді жарада препарат некролитикалық әсерге және орташа осмотикалық активтілікке ие екендігі айқындалды. Препарат түйіршікті босаң жараларда және трофикалық ойық жараларда қолдануға негізделген. 259 ауру адамдарға үздік көшбасшы емханаларда жасалынған клиникалық зерттеулер көрсетті, теральгим 3-4 есе беткейін іріңді-некротикалық массадан тездетіп тазалайтындығы. Сонымен қатар жарадағы микробты тұқым қуалайды.
Альгифрам -құрамдастырылған препарат, Альгипора негізінде жасалынған. Препараттың құрамына мафенид ацетат және антиоксидант кіретіндіктен сорбциялық әрекеті антимикробты активтілікке ие болып табылады. Альгифам микрофлораның өсу қарқындылығын бәсеңдетеді, грамм теріс инфекция қоздырғыштарымен қоса. Препаратқа жасалынған клиникалық зерттеулер оның күйік шалған жараларды емдеуде эффективтілігін көрсетті.
Биологиялық активті полимерлі материалдар негізінде жасалынған таңғыш бұйымдар жараларды емдеудің жаңа бір эрасын ашты. Ол дегеніміз дәрілік заттарды тікелей іріңді жараға енгізеді [12,13].
Іріңді жарамен ауыратын аурулардың және күйік шалғандардың аппликационды-сорбциялық емдеу шаралары 2-4 есе тез 1 грамм тінде микроб санын төмендетеді. Сондай-ақ 3-4 есе екінші рет инфекция түсуін бәсеңдетеді. Тіндері жұмсақ, қант диабетіне шалдыққан ауруларды емдеу үшін СУМС-1 қолданылған, оған липолитикалық фермент солизим мен инсулинді адсорбциялаған. Биологиялық активті гидрофильді сорбенттердің ішінен лизосорбты атап көрсетуге болады. Ол тігілген поливинил спирті негізінде жасалынған. Жаралы экссудаты ( раневой экссудат) жұту арқылы жараның беткейінде гель түзетін қабат түзеді жараның тіндерін тітіркендірмейтін. Лизосорбты жараға жұқалап жағады, үстіне асептикалық таңғыш салады. Сорбенттің мөлшерін және таңғыш материалдарды таңудың жиілігін экссудаттың шығуына және жараның күйіне байланысты реттеп отырады. Оны қолданудың тәжірибесі биологиялық активті қосылыстар диоксидин, хлоргексидин қосылғандағы базасына айналды [17,22].
Іріңді жараларды емдеуде жақсы клиникалық нәтижелер Сипралин ұнтағын сепкен соң көрсетті. Ол Сипралиннің бастапқы әрекеті болып сизомицин сульфатты айтамыз. Ол жаңа табиғи кең қолданыс табатын аминогликозид. Полифункциональды активтілігіне байланысты сорбциялық, некролитикалық және антимикробты препарат жергілікті іріңді жараларды емдеуде қолданылады. Қазіргі таңда дренаждайтын сорбенттер шығарылуда. Жиналған материалдар бойынша жергілікті сорбциялық терапияның іріңді жараларды емдеуде перспективтілігін көруге болады. Соның ішінде әртүрлі генезді жараларды және локализацияларды емдеуде көшбасшы екендігін. Таңғыш материалдар үшін дәстүрлі дәрілік өнімдерді қолдану салыстырып қарағанда төмен әсерге ие, оның себебі антибактериалды немесе некролитикалық бағытылығы.
Сорбциялық терапияның эффективтілігін дамыту үшін перспективті бағыт болып, құрамдастырылған дәрілік формаларды жасап шығару. Заманауи медицинаның актуальды проблемаларының бірі болып іріңді жараларды емдеуде жаңа эффективті өнімдер табу,жасап шығару.
Іріңді бөртпелі ауруларда шеткі қан айналымның жəне зат алмасудың бұзылатынын ескере отырып, никотин қышқылы 1% 1,0 бі тағайындалады (көмірсу алмасуын, микроциркуляцияны жақсартады, тамыр кеңейткіш əсері бар жəне тіннің қалпына келу қасиетін жақсартады).
Токсиндерді сорып алатын препараттар тағайындалады: активті көмір - 6 таб. таңертең аш қарынға 10 күн.
ОНЖ қозғыштығын азайту үшін тыныштандыратын заттар тағайындалады: тау жалбызының (пустырник) тұнбасы 20 там. х 3 рет күніне бір ай бойы.
Аурудың патогенезінде иммундік жетіспеушілік жағдай маңызды орын алатынын ескере отырып, организмнің қарсы тұру қабілетін қалпына келтіру үшін иммуномодуляторлар тағайындайды: метилурацил 500 мг х 3 рет күніне, 10 күн; метронидазол 250 мг х 3 рет күніне - 10 күн. Ұйқы безінің, бауырдың, өт шығару жолдарының зақымдалуын қалпына келтіру үшін, арнайы емес қорғаныш факторларының бұзылуын реттеу үшін жəне қосымша патологиялардың болуына байланысты - панкреатин 1 капс. х 4 рет күніне, 10 күн тағайындайды [14-16].
Қанның реологиялық қасиетін жəне микроциркуляцияны жақсарту үшін - декстран 400 мл 1 рет күніне, курстық мөлшері 800 мл. тағайындайды. Сыртынан жағуға бактерицидтік, антисептикалық препараттар - антибиотик жақпа майлар, анилин бояушыларының ерітінділері (метилен көгі, калий перманганаты, сутегі тотығы), қабынуға қарсы, терінің қоректенуін жақсартатын препараттар тағайындайды.
Жараларды емдеуде тарихы антисептикалық есірткі атауларының ондаған түрлері бар.
Іріңді жараларды емдеуде кең түрлі химиотерапиялық агенттер бар. Хирургия (Cheirurgia, Cheir - қол, Ergon - жұмыс) дегеніміз гректің сөзі, қазақша қол жұмысы деген мағынада. Бірақ, бұл мағына хирургиялық жұмысты толық қамтымайды. Хирургия мамандығы медицина ғылымы ішінде ең бір үлкен ғылымның бірі. Оған себеп болатын жағдайлар: бұл мамандық көне уақыттан бері келе жатқан мамандықтың бірі.
1706 - жылы Петр - I - нің жарлығымен Мәскеуде бірінші әскери аурухана ашылды, ол кейіннен Ресейде медицина мектебі немесе медицина хирургиялық училищесі болды. XVIII ғасырда Петербургта медицина хирургиялық академия және Мәскеуде дәрігерлік факультеті бар университет ашылды. Осы уақыт ішінде көптеген ғалымдар, хирургтар шығып, өздерінің еңбектерімен хирургияны дамытты [30,31].
Олардың ішінде ең атақты, өзінің ғылыми еңбектерімен көзге түсіп, алды болған Н.И.Пирогов. Сондықтан хируругияның Ресейде дамып, өсіп-өрбіген Пироговқа дейінгі дәуір және Пироговтан кейінгі дәуір деп екіге бөледі. Н.И.Пироговқа орыс хирургиясының әкесі деп ат берілген.
Пироговтың хирургияда ашқан жаңалықтары өте көп. Оның ішінде 1852 жылы шап қуысында болатын қызыл қан тамырының кеңеюін (аневризма) емдеу үшін Іш қуысындағы қолқа тамырын байлау тәсілі деген тақырыпта диссертация қорғаған. 1847 жылы Кавказ соғысында Н.И.Пирогов ең бірінші рет жауынгерлерге эфир наркозын пайдаланады. 1877 ж. Н.И.Пирогов көп жылғы ғылыми еңбектерін қорыта келіп Жалпы далалық әскери хирургиясының басталуы деген үлкен ғылыми еңбек жазып қалдырды. Антисептикада йод, ляпис, спирт заттарын қолданды, жарақаттанған науқастарға гипс таңбасын салуды ұсынады.
А.А.Бобров (1850-1909) эхинококкозда, жарықта операция жолымен емдеу туралы жаңалық ашты. А.А.Бобровтың оқушысы С.П.Федоров (1869-1936) үлкен атақты ғалым болып қуыққа,зәр жүретін түтіктерге, өт қалтасына қалай операция жасау керектігін дәлелдеді.
С.И.Спасокукоцкий (1870-1943) өкпе және кеуде қуысының сірі қабығының қабынуы туралы ғылыми еңбектер жазды. Адамға қан құю тәсілдерін және операцияға қатынасатын хирург пен операциялық мейірбикенің қолдарын қалай тазалап жуу керектігін айтып, Спасокуковский-Кочергин тәсілін жазып қалдырды.
Н.Н.Бурденко (1878-1946) ССР-ның медицина академиясының ең бірінші президенті, далалық әскери хирургиясынан көп еңбектері бар, естен тану (шок), жараны емдеу, өкпенің ауруларын хирургиялық емдеу, жұлынға, миға қалай операция жасау керектігін дәлелдеген үлкен ғалым.
А.В.Вишневский (1874-1948) ғылыми еңбектері жергілікті жансыздандыру, новокаин тосқауылы, май бальзам таңғышы тағы басқалар.
А.Н.Бакулев (1890-1967) жүрек тамырдан болған ауруларға операция жасау жолымен шұғылданды [15-16].
Қазақ республикасының хирургиясының дамуы жоғарыдағы аты аталған хирургтардың ғылыми еңбектерімен тығыз байланысты. Кеңес үкіметінің құрамында Қазақстан 74 жыл бойы жақсылықты да, жаманшылықты да бірге көріп, қиын-қыстау жағдайларда ат салысып, медицина ғылымын дамытып, оның ішінде хирургия ғылымын бірге алға апарды. 1931 жылы Алматыда ең бірінші рет медицина институты ашылды.1934 жылы осы институтқа жалпы хирургия кафедрасының тұңғыз меңгерушісі болып профессор А.Н.Сызғанов тағайындалды. Ол ғалым келе салып-ақ, қан құю станциясын, ісік ауруларының диспансерін ашты, қалқан безінің ауруларының алдын алу үшін ас тұзына йод дәрісін қосуды ұсынды, іріңді жараларды салицил қышқылымен, гипосульфит натрий дәрілерімен емдеу түрін дәлелдеді.
Республикалық эксперименттік және клиникалық хирургия ғылыми-зерттеу институтын ашып, осы институттың көп жылдар бойы директоры болып, 200-ден астам ғылыми еңбек шығарды.
Қазақстанның хирургия ғылымын дамытып, алға апаруда атсалысқан профессорлар:И.С.Баккал, В.И.Зикеев, А.Б.Райз, А.С.Идрисов, М.И.Брякин, Т.П.Денягина, А.А.Сүлейменов және т.б. Доценттер: М.Т.Маткаримов, К.И.Ибраев, Н.С.Сүлейменов т.б.
Іріңдеткіш микробтар аэробты (олар ауа оттегі бар жерде өсіп өнеді) және анаэробты (ауасыз, оттегісіз жерде өседі) болып екіге бөлінеді.
Стафилококк (Staphlococcus aureus) аэроб тобына жатады, кейде оттегінсіз жағдайда да өсе береді. Бұл микроб ауада, заттарда, киім-кешектерде, адамның денесінде жиі кездеседі.
Стрептококк (Streptococcus pyogenes), стафилококк сияқты өте көп тараған, сыртқы жағдайларға төзімді, іріңдеткіш қасиеті бар.
Ішек таяқшасы (B. Coli communis) үлкен дәретпен ластанған жерлерде және ішектің ішінде болады. Ауалы және ауасыз жерде өсе береді. Бұл микроб шелді, бұлшық еттерді, шандырды т.б. тіндерді шірітіп жібереді.
Газда гангренаның таяқшасы (Clostidum perfringens) - көп тараған микроб. Бұл микроб түскен жеріне газ пайда болып, олрды зақымдап науқастың денесіне қан арқылы улы заттар тарап қанды ыдыратып (гемолиздеп), жүйке жүйесіне әсер етіп жалпы ағзаны уландырады.
Қатерлі ісік таяқшасы (Clostridium oedematiens) тұқым (спора) шығаратын микроб. Улы заттар шығаруына байланысты жара тез ісініп, көлемі ұлғайып, науқастың халі нашарлайды.
Сепсистік вибрион (Clostridium Vibrion septicum) өсіп-өнген жерінде қоймалжың қанды ірің пайда болып, адам тез уланады.
Ұлпаларды ірітіп-шірітетін бацилла (Clostridium histoliticum) тұқым шашады, басқа микробтармен бірге ағзаны уландырады.
Сіреспе таяқшасы (Clostridium tetani) тұқым шашады, тетаногемолизин және тетаноспазмин деген екі түрлі у шығарады. Соңғысы орталық жүйке жүйесін жарақаттайды.
Ағзаға түскен инфекцияның қоздырушылары әдетте қалыптан тыс процеске жетпейді. Ағзаның қорғаныш күші болса микробтар өлім жағдайына келуі мүмкін. Адамның қарсыластық жағдайы төмендегенде немесе тосқауылдың бұзылуының салдарынан ондағы инфекция қабынып, кейде ағзаны ісіп-шірітуге, улануға да (сепсиске) әкелуі мүмкін. Бұндай инфекцияны ұйқыдан оянған инфекция деп атайды [17,18].
Хирургиялық инфекция түрлі микробтардың қоздыруының әсерінен болатын іріңдеулер мен қабынулар. Жұғу жолдары: микробтардың сыртқы ортадан түсуі:
1.ауа арқылы;
2.жанасу арқылы (контактық жоқ) - құрал-саймандар, дәкеден жасалған салфеткалар, шариктер т.б. заттар;
3.науқас және операцияға қатысып тұрған мамандар сөйлегенде, түшкіргенде шашырауы (тамшы инфекция жолы);
4.жараны тіккен жіптер, оны тығындаған салфетканың жолағы т.б. себептерден (имплантациялық жол) іріңдеуі мүмкін.
Іріңдеткіш микробтардың жараға операция жасап болғаннан кейін қан тамырлары арқылы (гематогендік жол) және лимфа тамырлары арқылы (лимфатикалық жол) келуі мүмкін [19,20 ].
Жараға микробтардың түсу қаупін азайту үшін хирургия мамандығында өте сенімді белгілі шаралар қолданылып жүр. Бұл шаралар қазіргі хирургияның негізі болып есептелетін асептика және антисептика әдістерімен іске асырылады.
Асептика - манипуляциялық диагностикасында, адам ағзасының емделу барысында қоршаған ортадан микроорганиздердің енуін ескерту, сонымен бірге зерттеу материалы микроорганизмдердің культурасымен қоректік ортасына лабораториялық зерттеу жүргізілуді ұйымдастыру жүйесі.
Антисептика деп микробтардың жарада немесе адам мүшелерінде өсіп-өнуіне кедергі жасайтын әдіс, оларды жоюға бағытталған ем, алдын алу шараларының жиынтығы. Ағылшын хирургі Д.Листер Л.Пастердің ғылыми еңбектеріне сүйене отырып, 1867 жылы операцияға пайдаланатын құрал-саймандар, хирургтің, операция мейіркешінің қолдары және т.б. микробтан таза болуы керектігін дәлелдеп еңбек жазып шығарды. Микробтардың өсіп-өнбенуіне ол ғалым карбол қышқылын ұсынды. Сондықтан микробтардың өсуіне мүмкіншілік бермейтін химиялық заттарды-антисептикалық заттар деп атайды.
Бұл әдісті пайдаланған хирургтар карбол қышқылы адамның клеткаларына зиянын тигізетіндігін, науқасты уландырып, кейде өлімге ұшырататындығын, ал хирургтардың және олардың көмекшілерінің уланып, тістерінен айырылатандығын анықтады. Сондықтан карбол қышқылы орнына сумела, салицил қышқылы, бор қышқылы, көмір қышқылды натрий (сода) және т.б. химиялық заттар пайдаланыла бастады [28,29].
Антисептиканың әдістері: химиялық, физикалық, механикалық және биологиялық болып бөлінеді.
Механикалық антисептика: Алған жарақаттардың бәрі ластанып, әр түрлі заттар: ағаш, топырақ т.б. және олармен бірге жараға микробтар да түседі. Сондықтан бұндай жарақаттарды микробты (септикалық) жарақат деп атайды. Хирургтар жараны бірінші хирургиялық өңдеу (БХО) деп атап, оған түскен бөгде заттармен бірге микробтарды дер кезінде (6-12 сағат, мойында, баста 12-18 сағат мөлшерінде) алып, жараның іріңдемей жылдам жазылып, науқастың өміріне қатер тудырмайтындығын тәжірибеде дәлелдеп отыр.
Физикалық антисептика:Бұл емнің негізгі мақсаты жараға пайдаланған салфетка 10% тұз ерітіндісіне малынып салынса, онда тереңде жатқан іріңнің сыртқа жылдамырақ ағуына, шығуына көмектеседі. Кейде іш, көкірек қуыстарына жасалған операцияларданкейін жара іріңдемей жазылуы үшін жіңішке резеңке түтік (микроирригатор) қойылып, ол арқылы тәулігіне бір рет антибиотиктер жіберіліп отырады.
Биологиялық антисептика: ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz