«Интергаз Орталық Азия» ақ компаниясы қызметіне талдау

КІРІСПЕ

Мен, кәсіптік практикамды АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясында өткіздім. Бұл компания негізінен мұнай мен газ өндірумен, оларды сатумен және тасымалдаумен айналысады. Компания мұнай мен газ саласындағы ең ірі тасымалдаушы компаниялардың бірі болып табылады.

«Интергаз Орталық Азия» Акционерлік қоғамы магистральды және аймақтық тасымал саласындағы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының ішкі рыногында табиғи газ бен мұнайды өткізу саласындағы ең ірі кәсіпорындардың бірі болып табылады

«Интергаз Орталық Азия» АҚ-ның жалғыз акционері - «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ. Мемлекеттік бағдарламалармен қатар «Интергаз Орталық Азия» АҚ газ және мұнай кен орындарын қазу, өндіру және пайдалануды, оларды сақтау мен өңдеуді, халықаралық және ішкі маршруттар бойынша тасымалдауды іске асырады.

«Интергаз Орталық Азия» компаниялар тобының алдында өте маңызды міндеттер тұр, соның ішінде - тұтынушыларға газ бен мұнайдың сенімді жеткізілуін қамтамасыз ету, газ тасымалдау жүйесін кеңейту, жаңа өткізу рыноктарын қалыптастыру.

«Интергаз Орталық Азия» АҚ негізгі міндеті - еліміздің мұнай−газ саласында мемлекеттің стратегиялық мүдделерін білдіру.

Қоғамның қызметінің негізгі түрлерін еншілес кәсіпорындар орындайды, бас компания басқару міндеттерін атқарады.

«Интергаз Орталық Азия» АҚ магистральды газ құбырларының монополиялық операторы болып табылады. Оның жүйесіне үш газ сақтау қоймасы (Ақыртөбе, Бозой және Полторацк) 26 компрессорлық станса және 9 мың км газ құбырлары, соның ішінде Орта Азия-Орталық, Бұхара-Урал, Газли-Шымкент, Бұхара-Ташкент-Алматы, Мақат- Солтүстік Кавказ газ құбырлары кіреді.

Бұл кәсіптік практикада мен осы компанияға байланысты көптеген мағлұматтар алдым. Экономика саласындағы түрлі көрсеткіштерді (ақша қаражаттардың қозғалысы туралы есеп, бухгалтерлік баланс, қаржы−шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп) алып, әртүрлі талдаулар жасап үйрендім. Осының есесінен, бұл есеп беру үш бөлімнен тұрады: кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды. Пайдаланған әдебиеттер тізімі бар. Негізгі бөлімнің өзі үш бөлімнен құралған. Бұл жұмыстың ішінде көптеген кестелер мен диаграммалар бар. Оларға нақты және ашық түсініктер берілген.

1. «ИНТЕРГАЗ ОРТАЛЫҚ АЗИЯ» АҚ КОМПАНИЯСЫ ҚЫЗМЕТІНЕ ТАЛДАУ

1. 1 Компанияның жалпы сипаттамасы, басқару құрылымы мен көрсеткіштері

АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясы 1995 жылы маусым айында құрылған. Компания өзіне берілген Қазақстанда газтасымалдау жүйесінің концессиясымен, ол əлемдегі ең терең жəне ірі мұнай кеніштерін барлайтын компанияның бірі болып табылады. «Интергаз Орталық Азия» АҚ мұнай мен газды Еуропа жəне Америка елдеріне шығарумен айналысады және АҚ «ҚазТрансГаз» компаниясының тобына (АҚ ҰК «ҚазМұнайГаз» еншілес) кіреді.

АҚ «Интергаз Орталық Азия» компанияының шаруашылығының бағыты - магистарльды газқұбырларына техникалық қызмет көрсету және оны іске асыру, мұнай мен газ өндіріп, оларды тасымалдау, ішкі сұраушыларға және шетелді сұранысқа шығару және де Қазақстан Республикасы үшін барынша көп пайда алуды қамтамасыз ету. Ішкі нарықта табиғи газ мен мұнайды реализациялау, көп мөлшерде және сапалы түрде өңдеу мен өндіру болып табылады. Сонымен қатар акционерлік қоғам магистральды және аймақтық тасымал саласындағы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының ішкі рыногында табиғи газды өткізу саласындағы ең ірі кәсіпорындардың бірі болып табылады. Бүгінгі таңда АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясы көмірсутегі шикізаттарын барлауды, тасымалдауды, өңдеуді, маркетингті және сату операцияларын, сервистік қызметтерді жүзеге асыратын тігінен интеграцияланған мұнай-газ компаниясы.

2000 жылдың басында Қазақстанның газ саласында қайта құру үрдістері басталды. Бүгінгі таңда «Интергаз Орталық Азия» компаниясы - қазақстандық экономиканың маңызды саласы, бұл саласыз көмірсутектерді тасымалдау, газ, мұнай өндіру, елдің аймақтарында тіршілікті қамтамасыз ету сияқты экономиканың стратегиялық бағыттарын елестету мүмкін емес. АҚ «Интергаз Орталық Азия» - Қазақстан Республикасы аумағында жоғары технологиялық байланыс, мұнай мен газ өндіру қызметін көрсететін замани (қазіргі замаңға сай) компания. «Интергаз Орталық Азия» АҚ мұнайды Еуропа жəне Америка елдеріне шығарады.

АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясы республика көлеміндегі ұзындығы 11 мың. км болатын барлық газқұбырыларын бақылайды. Жылдан жылға олардың жаңғыртылуына байланысты, ұзарып және күшейіп келеді.

Компания Казақстан территориясы бойынша 10 газқұбырлар магистралі бойынша тасымалдау жұмыстарын жүргізеді. Газды тасымалдау жұмыстары әртүрлі типтері мен модельдері бар 22 компрессорлық станция бойынша жұмыстар атқарылады.

Ең ірі газқұбырлары МГ «Орта Азия Орталық», ұзындығы 4892 км. Сонымен қатар, компанияның құрамына, 3 жерасты қоймалары кіреді. Оның ішіндещі ең ірісі Бозойлық (ЖАҚ), ол Ақтобе облысында орналасқан. Сонымен қатар, Полторацкое ЖАҚ, Оңтүстік Қазақстада, Ақыртөбе ЖАҚ, Жамбыл облысында орналасқан. Жерасты қоймалары газды тек сақтап ұою үшін емес, қысқы периодта және газ тапшылығы болған жағдайларда Қазақстан территориясын газбен қамсыздандыру.

АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясының газқұбырлар жүйесі барлық көлемі 11055 км құрайды. Осы газқұбырларын басқаратын, Магистральді Газқұбырларын Басқару филлиалдары бар:

1. МГБ «Атырау»: МГ «Средняя Азия - Центр», МГ «Окарем-Бейнеу»,
МГ «Макат - Северный Кавказ».

2. МГБ «Уральск»:
МГ «Союз», МГ «Оренбург-Новопсков», МГ «Средняя Азия - Центр».

3. МГБ «Актобе»:
МГ «Бухара-Урал», газопровод «Жанажол-Октябрьск-Актобе», газопровод
«Карталы-Рудный-Костанай», «Жанажол-КС-13».

4. МГБ «Южный»: МГ «Бухарский Газоносный Район - Ташкент-Бишкек-Алматы», МГ «Газли-Шымкент», «Амангельды-КС-5».

5. МГБ «Кызылорда»: газопровод «Акшабулак-Кызылорда».

АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниялар тобының алдында өте маңызды міндеттер тұр, соның ішінде - тұтынушыларға мұнай мен газдың сенімді жеткізілуін қамтамасыз ету, тасымалдау жүйесін кеңейту, жаңа өткізу рыноктарын қалыптастыру.

АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясының негізгі міндеті - еліміздің мұнай мен газ саласында мемлекеттің стратегиялық мүдделерін білдіру.

Қоғамның қызметінің негізгі түрлерін еншілес кәсіпорындар орындайды, бас компания басқару міндеттерін атқарады.

«Интергаз Орталық Азия» АҚ магистральды газ құбырларының монополиялық операторы болып табылады. Оның жүйесіне үш газ сақтау қоймасы (Ақыртөбе, Бозой және Полторацк) және 9 мың км газ құбырлары, соның ішінде Орта Азия-Орталық, Бұхара-Урал, Газли-Шымкент, Бұхара-Ташкент-Алматы, Мақат- Солтүстік Кавказ газ құбырлары кіреді.

«Интергаз Орталық Азия» АҚ қызметінің негізгі мәні ретінде мыналар айқындалады:

• Мұнай-газ саласындағы бірыңғай мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысу;
• Республиканың мұнай-газ ресурстарын тиімді және ұтымды игеруді қамтамасыз ету;
• Мұнай және газ ресуртарын пайдалану, қайта молықтыру және одан әрі ұлғайту стратегиясын әзірлеуге қатысу;
• Келісім-шарттарға міндетті үлестік қатысу арқылы мұнай-газ операцияларын жүзеге асыратын мердігерлермен келісім-шарттарда мемлекеттік мүдделерді білдіру;
• Қазақстан республикасының аумағында мұнай-газ операцияларына конкурстар ұйымдастыруға қатысу;
• Көмірсутегілерін барлау, игеру, өндіру, өңдеу, сату, тасымалдау мәселелері, мұнай-газ құбырлары мен мұнай-газ кәсіпшілігі инфрақұрылымын жобалау, салу, пайдалану жөніндегі корпоративтік басқару және мониторингі;
• Қазақстан республикасының мұнай-газ операцияларын жүзеге асыру жөніндегі ішкі және халықаралық жобаларына заңнамада белгіленген тәртіппен қатысу.

1-кесте. Негізгі қаржылық көрсеткіштер (млн, теңге)

¹ Компания Акционерлеріне келетін (азшылық үлесін шегере отырып)

2-кесте. Негізгі өндірістік көрсеткіштер

3-кесте. Негізгі өндірістік көрсеткіштер өзгерістері

Есептеу формуласы: алдағы жыл - осы жыл*100/осы жыл

АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясының стратегиялық мақсаттары:

• Компанияның құнын ұлғайту
• Қаржылық-экономикалық көрсеткіштерді жақсарту
• Қорлардың өсімі
• Өндірістің өсуі
• Мемлееттік стратегиялық мүдделерін қамтамасыз ету
• Ірі мұнай-газ жобаларын іске асырудан экономиалық нәтижені ұлғайту (Теңіз жобасы, Солтүстік Каспийй жобасы, Қарашығанақ жобасы)
• Тасымалдау мүмкіндіктерін дамыту
• Жоғары қосылған құны бар мұнай мен газ өндірістерін даытуға жәрдемдесу
• Жоғары тиімді мұнай-газ компаниясын құру
• Компанияны басқару жүйесін жетілдіру.

4-кесте. Мұнай және газ өндіру көрсеткіштері

5-кесте. Мұнай және газ өндіру көрсеткіштерінің өзгерісі (%)

6-кесте. АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясының мұнай мен газ сату құрылымы (мың, тонна)

7-кесте. Кен орындары бойынша мұнай мен газ қоры құрайды.

«Интергаз Орталық Азия» АҚ құрылымы

1. 2 Компанияның негізгі экономикалық көрсеткіштерін талдау

Ішкі тәртіп ережелері

Барлық компания ішкі тәртіпке бағынады:

• 5 күндік апталық жұмыс
• Жұмыс уақыты сағат 8-ден 17-ге дейін
• Түскі үзіліс сағат 12-ден 13-ге дейін

Ірі авариялар болған жағдайда, екі сменалық жұмыс кестесі орнатылады. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес, еңбек демалысы:

• 22-25 календарлық күн
• Жұмысшыларға 18 календарлық күн.

Бюджеттің құрылу тәртібі

Бюджет компанияның өндірістің программасын көрсетеді. Бюджет құру процессі 3 этаптан тұрады. Бірінші этапта, шығындар түрлеріне байланысты жоспарлау және компанияның бюжет жобасы құрылады. Екінші этапта, компанияның бюджет жобасы толығымен құрылып, бекітіледі. Үшінші этапта бекітілген бюджетті филлиалдарға, бөлімшелерге бөлу мен жеткізу жұмыстары атқарылады.

1 этап.

Филлиалдар мен бөлімшелердегі жоспарлы мәліметтерді компанияның ортақ жалпы экономикалық-жоспарына енгізеді. Компанияның бюджет жобасына түрлі енгізулер мен өзгерістер жасауға болады.

2 этап.

Түрлі енгізулер мен өзгерістер жасауға болатын, экономика және бюджетті жоспарлау бөлімі барлық шығындарды, орталық аппарат шығындарын, жоспарланған шығындар мен бюджет жобасын бір жалпы ортақ формаға енгізеді. Бекіткен бюджет формасын филлиалдарға жібереді.

3 этап.

Филлиардар мен бөлімшелерге түскен бюджет жобасын, бастапқы формасымен салыстырып, енгізулер болған жағдайда, түзетулер енгізеді. Осы АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясының бюджетті құру құрылымы болып келеді.

8-кесте. Жалпы әкімшілік шығындар

Қазақстан Республикасының нормативті актилеріне сәйкес, оперативті бухгалтерлік статистикалық есептілік жүргізеді.

9-кесте. Шоғырландырылған бухгалтерлік есептілік (мың, теңге)

Компанияның қаржлық реурстары таза табыс арқылы құралады. Компанияда ешқандай инвистиция жоқ. Инвистициялық шаруашылық жүргізбейді.

Компанияның төлемқабілеттілігін есептейік:

Төлемқабілеттілік дегеніміз - өздерінің активтерін пайдалана отырып, ұзақ және қысқа мерзімді міндеттемелерді орындау.

$$Төлемқабілеттік = \frac{жарғылық\ капитал}{тартылған\ апитал} = \frac{158049442}{2681078} = 58, 9$$

2004 жылы компанияның төлемқабілеттілігі жоғары, себебі 10-нан үлкен. Бұл шаруашылықта жағдайдың дұрыстығын көрсетеді.

10-кесте. Төлемқабілеттілікті талдау

Жоғарыдағы кестеден көріп тұрғандай, 2004, 2005, 2006 жылдары компанияның төлемқабілеттілік жағдайы жаман емес болған. 2007 және 2008 жылдары компания төлемқабілеттілігі, салыстыра отырғанда, нашарлады деп айтуымызға болады.

Ендігі этап баланстың өтіміділігін анықтайық. Өтімділікті талқылау үшін келесі коэффициенттер қажет:

1. Өтімділіктің ортақ коэффициенті. Компанияның шаруашылығын жүргізу және ағымдағы міндеттемелерін жабу үшін ортақ қаражат айналымын сипаттайды.

$$L_{1} = \frac{Ағымдағы\ активтер}{Ағымдағы\ міндеттемелер} = 1, 5$$

Ағымдағы өтіміділк 2-ден төмен болғандықтан, компанияда өтімділік жоқ деп санауға болады.

11-кесте. Өтімділікті талдау.

2. Тез мерзімдегі өтімділік. Бұл көрсеткіш қысқа мерзімді қарызды қолда бар ақшамен немесе дебиторлық қарызбен жабу мүмкіндігін көрсетеді.

$$L_{2} = \frac{Ақша\ қаражаттары + дебиторлық\ берешектер}{ағымдағы\ \ міндеттемелер} = 0, 25$$

Бұл мәлімет компанияның өз қаражатының есесіне ұзақ мерзімді қарыздарының барлығын жабу мүмкін еместігін көрсетеді. Компания тек кейбір қысқа мерзімді қарыздарын жабуы мүмкін.

12-кесте. Өтімділкті талдау

3. Абсолюттік өтімділік. Қарызға алған сомаларды баланста белгіленген мерзімде қайтару мүмкіндігін көрсетеді.

$$L_{3} = \frac{ақша\ қаражаттары}{ағымдағы\ міндеттемелер}$$

13-кесте. Өтімділкті талдау

4. Экономикалық өсу тұрақтылық коэффициенті. Өзіндік капиталдың өсу тепмпін сипаттайтын көрсетіш.

$$Экономикалық\ өсу\ тұрақтылығының\ коэф = \frac{резерв}{жарғылық\ капитал}$$

14-кесте. Экономикалық өсу тұрақтылығының коэффициенттері

Экономикалық өсу баяу және тұрақты түрде жүріп жатыр.

5. Барлық активтердің тиімділік деңгейін келесі формула арқылы есептеуге болады.

$$Д_{а} = \frac{таза\ табыс}{барлық\ активтер}$$

15-кесте. Активтер диімділігін талдау

16-кесте. Көрсеткіштердің қаржылық тұрақтылығын есептеу

1. 3 Компанияның алдағы кезеңге бағыттары мен жоспарлары, жақсарту іс-шаралары

2009-2010 жылдарға арналған қаржылық көрсеткіштер жоспары мен даму бағдарламасы

АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясы 2009-2010 жылдары 1171 млн теңге таза пайда табуды жоспарлауда.

Жалпы табыс 15099 млн. теңге құрайды, соның ішінде: негізгі өндірістен табыс 13316 млн. теңге немесе таза пайданың 88%, қалған өндірістен 1783 млн. теңге табыс көру жоспарланды.

Шығыстар 13928 млн. теңге құрайды, негізгі өндіріс шығындары 11919 млн. теңге немесе жалпы шығыстың құрайды.

2009-2010 жылдардағы шығындар 2010 млн. теңге, соның ішінде, әкімшілік шығыстар 764 млн. теңге, тарату шығыстары 1, 65 млн. теңге және пайыздық шығыстар 822, 2 млн. теңгені құрайды.

5504240 тонны көлемде мұнай мен газ өнімдерін өңдеу мен тасымалдау күтіледі. Сонымен қатар жұмысқа 2200 адам алынуы күтіліп отыр.

Компанияның ірі мұнай-газ жобалары:

... жалғасы

АҚ «Интергаз Орталық Азия» компаниясы

Экономикадағы дағдарыс жағдайы және экономикаға оның әсері

“Интергаз Орталық Азия” АҚ

ҚР-ғы кәсіпорындардың инвестициялық саясатын талдау және бағалау

Кәсіпорынның қаржысын тиімді пайдалануды талдау

ҚазТрансГаз» АҚ құрамындағы «Интергаз Орталық Азия» АҚ-

Коммерциялық негізде жұмыс істейтін шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы

Қазақстан Республикасының оңтүстік өңірлерінде газды пайдалану

Кәсіпорындағы қаржылық менеджментті жетілдіру жолдары

«ҚазТрансГаз» АҚ

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс