Инфляциялық таргеттеу және оның Қазақстанда қолданылуы

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

Экономика және бизнес жоғары мектебі

Қаржы кафедрасы

Тапсырма №5

Тақырыбы: Инфляциялық таргеттеу және оның Қазақстанда қолданылуы

Орындаған: Таласбек М.

Тобы: Ф13К1

Тексерген: Керімбекова Н. Н

2015ж.

Инфляциялық таргеттеу және оның Қазақстанда қолданылуы

Жоспар

І. Кіріпе

Инфляциялық таргеттеуге ауысу жолдары

ІІ. Негізгі бөлім

1. Таргеттеудің жалпы мәні

2. Қазақстандағы инфляциялық таргеттеу ұстанымдарына өтуге дайындық және өту.

3. Инфляциялық таргеттеуге өтудің бастапқы талаптары

ІІІ. Қорытынды

Кіріпе

Қазақстан экономикасында сақталып отырған жақсы жағдайға байланысты Қазақстан республикасының Ұлттық Банкі ақша қатынастарын реттеудегі жаңа режимге, яғни инфляциялық таргеттеуге көшуге бағыт алды. Осы бөлімді қарастырғанда Ұлттық Банктің осындай бағытты не үшін, инфляциялық таргеттеудің негізгі бағыты туралы мәселелер қозғалатын болады.

Еліміздегі макроэкономикалық тұрақтылыққа қол жеткізу, қаржы секторының пәрменді дамуы, сыртқы экономикалық конъюнктураның жайлы болуы Ұлттық Банктің қызметінің сапалы және жаңа жолға түсуіне себепші болды. Бұл өз кезегінде ақша-кредит саясатының құрылуына және дамуына ықпал етіп, іскерлік ортаға, коммерциялық емес банктердің жұмысын бақылауға және ақша айналымын тұрақтандыруға әсерін тигізді.

Ұлттық Банктің ақша-кредит саясаты ақша агрегаттары мен теңге бағамына ғана байланысты емес, сонымен қатар, басқа да монетарлық емес факторларға: ауыл шаруашылық өнімдері, жанармай және тұрғындық-коммуналдық шаруашылық қызметтерінің бағасына да байланысты инфляцияны минимизацияға бағытталған.

2002 жылдан бастап Ұлттық Банк өзінің ең басты мақсатын ақша-кредит саясатын дайындап, негізгі еуростандарттарға жақындауға мүмкіндік беретін инфляциялық таргеттеудің негізгі принциптеріне ауысуды негізгі бағыты деп алды. Инфляциялық таргеттеу ақша базасының көрсеткіштерінен, инфляциялық көрсеткіштерге біртіндеп бағытталуды көздейді. Бұған себепші болған инфляцияның «монетарлық» құштарлығының деңгейінің төмендеуі. Осыған байланысты, Ұлттық Банктің негізгі және соңғы бағыты - мемлекетте бағаның тұрақтылығын сақтау.

Таргеттеудің жалпы мәні

Таргеттеу (ағыл. targeting - бағыт алу, бағыттау, бағытталу) монетарлық саясатта - бұл ортамерзімдік перспективада негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерді бағытты басқару процесі.

Бүкіләлемдік тәжірибеде таргеттеудің бірнеше стратегиялары ажыратылады, олардың ішінде: номиналды табысты таргеттеу, пайыздық мөлшерлемені таргеттеу, номиналды жалақыны таргеттеу, монетарлық таргеттеу, валюта бағамын таргеттеу инфляцияны таргеттеу

Ең бірінші болып инфляциялық таргеттеуді қолданған 1990 жылы Жаңа Зеландияның Орталық Банкі. Соңғы он жылдың ішінде инфляциялық таргеттеуді қолданған монетарлық саясатты енгізген елдердің саны күрт өсті. Олардың ішінде: Канада (1991ж. ), Ұлыбритания (1993ж. ), Финляндия (1993ж. ), Швеция (1993ж. ), Испания (1994ж. ) . Біртіндеп инфляциялық таргеттеу элементтерін қолдануға келесі елдер келді: Чехия, Бразилия, Израиль, Чили, Норвегия, Исландия, Польша және Венгрия. Таргеттеудің мақсатты индексі - бұл негізінен тұтыну бағаларының индексі (ТБИ) . ГБИ кейбір елдерде жанама салықтар сияқты факторлар, мемлекеттік шығыстар, ипотека бойынша пайыздық мөлшерлемелер, жылжымайтын мүлік бағалары ескеріледі.

Таргеттеу кезеңінің ұзақтығы (уақыт шегі) - қойылған мақсатқа жетуге жоспарланған уақыт кезеңі. Бұл параметрді белгілеу мақсатты бағдарды қабылдау сәтіндегі инфляция деңгейіне байланысты. Қандай елдерде болмасын, инфляциялық таргеттеуді бастапқыда инфляцияға қарсы саясат есебінде пайдаланса, оның уақыты біршама ұзарады (екі жылға дейін), соңынан инфляция деңгейі түскенде қысқарады. Көптеген өнеркәсібі дамыған елдерде таргеттеудің уақыт шегі белгіленбеген. Тек Испанияда ғана таргеттеу кезеңі алдын ала бірнеше жылға жоспарланады.

Қазақстандағы инфляциялық таргеттеу ұстанымдарына өтуге дайындық және өту.

2003 жылғы шілдеде Қазақстан Республикасының «Ұлттық банкі» туралы заңына бірқатар өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Соған сәйкес 2004 жылғы 1 қаңтардан бастап Ұлттық банкінің негізгі мақсаты республикадағы баға тұрақтылығын қамтамасыз ету болды. Сөйтіп, ақша-кредиттік саясаттың бағаны тұрақтандыру бойынша заңмен бекітілген мақсаты орын алды. Б. Таджияков : «Республикадағы инфляцияны таргеттеу принциптерін енгізудің басты ерекшелігі оның болашаққа бағытталғаны болып табылады. Бұл ақша-кредит саясатының негізгі параметрлері олардың орта және ұзақ мерзімді кезеңде инфляцияға эсер ету болжамын ескере отырып, таяу жылдарға қабылданатынын білдіреді. Сонымен қатар 2004 жылдан бастап инфляция бойынша бағдарлар «базалық инфляция» индексіне байланысты белгіленеді» дейді. Ұлттық банкінің ақша-кредиттік мақсаты «2005-2007 жылдарға елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының орташа мерзімді жоспарында» белгіленген шектеудегі инфляцияны ұстан тұру болып табылады. 2005 жылы - 4, 9-6, 5%, 2006 жылы - 4, 8-6, 3%, 2007 жылы - 4, 1-5, 5% шегінде болды.

Жоғарыда айтылғандай, инфляциялық таргеттеуді енгізу мемлекеттік бюджет тұрақтылығы, макроэкономикалық және қаржы жүйесінің тұрақтылығы, орталық банкінің тәуелсіздігі, ақпараттың ашықтығы жағдайында нәтижелі болуға тиіс. Қазақстанда бұл жағдайлардың барлығы бар.

Инфляцияны таргеттеу принципіне өту нәтижесінде Ұлттық банк мынадай мүмкіндіктерге ие болады:

1) орта және ұзақ мерзімді кезеңдегі елдің болжамды экономикалық осу көрсеткіштерін анықтау; бұларды анықтау баға тұрақтылығысыз және инфляцияның төмен деңгейсіз мүмкін емес;

2) инфляцияның жоспарлы көрсеткіштеріне жегу үшін ең тиімді болып саналатын пайдаланады; орталық банк өзінің ақшаны реттеу параметрі мен инфляцияның арасындағы байланыстың бұзылуы байқалғанда, оны (параметрді) басқарудан бас тартуға әр сәтте дайын;

3) «мультипликациялық эффекті» қолдану жолымен ақша массасына ақша базасы арқылы реттеуші ықпал жасау; ақша базасын көбейту немесе азайту арқылы орталық банк инфляция дамуына бақылау жасай алады;

Бүгінде «ақша массасы» ұғымы едәуір кеңейді. Жаңа қаржы құралдары найда болды, көптеген ақшалай субституттар (депозиттер, облигациялар) өтімділігі жоғарылады. Сондықтан орталық банкінің оларды бақылау қабілеті төмендеді, өйткені ақшалай субституттардың кептеген түрлері бойынша міндетті резервтер нормасы жоқ. Сонымен қатар экономист - талдаушылар ақша агрегаттары мен инфляция арасындағы өзара байланыстың әлсірегенін айтады, ал Ұлттық банк қабылдаған шаралар инфляцияға 6-9 ай уақыт кешіктіріліп эсер етеді.

Мұндай жағдайда Ұлттық банк инфляцияны нарықтық мөлшерлемелерімен реттеу арқылы басқаруға бағдарланады, яғни репо мөлшерлемесімен реттейді. Бұл жолы инфляциялық таргеттеу механизмі мынадай сипат алды. Ұлттық банк репо мөлшерлемесін және оның дәлізінің кешігіп өзгерте отырып, банкілік резервтер мен банкаралық пайыздық мөлшерлеме арасында белгілі бір балансқа жетеді. Банкаралық мөлшерлемелер оз кезегінде банкінің кредиттері және депозиттері бойынша мөлшерлемелерге әсер етеді, сонымен банк өтімділігін, яғни инфляцияны да анықтайды. Инфляциялық таргеттеудің негізгі құралы болып ашық нарықтағы орталық банкінің операциялары жатады. Мұндағы жедел көрсеткіштерге репо операцияларының сомасы және олардың мөлшерлемелері кіреді.

Инфляциялық таргеттеуге өтуге қажетті база жасау үшін Ұлттық банк әлі бірқатар проблемаларды шешуі керек. Олар:

- ашық нарықта кең ауқымды операциялар жүргізуге жағдайлар жасау;

- өзінің бағалы қағаздар қоржынын ұлғайту;

- бағалы қағаздардың екінші нарығын дамыту;

- репо мөлшерлемесінің инфляция деңгейіне эсер етуін бағалауға мүмкіндік беретін трансмиссиялы механизм үлгісін әзірлеу.

Инфляциялық таргеттеуге өтудің бастапқы талаптары .

Бұл талаптардан екі шарт туындайды:

1) Орталық банкінің жеткілікті дәрежеде тәуелсіз болуы тиіс. Бұл шартты орындау үшін бюджет - салық саясатының ақша-кредит саясатына ешқандай эсері болмауы керек. Ол үшін орталық банк «фискалдық басымдылықтан» бөс болуы қажет, яғни үкіметтің орталық банкіден алған қарыздары өте төменгі деңгейде немесе жоқ болуы керек; сонымен қатар мемлекеттік құнды қағаздардың қосымша эмиссиясының инфляцияға эсерін жою үшін ішкі қаржы нарығының жоғары деңгейде дамуы қажет. Егер «фискалдық басымдылық» орын алатын болса, онда салық саясаты инфляциялық қысымды күшейтуге ықпалын тигізеді де, ақша - кредит саясатының тиімділігін төмендетеді.

2) Билік органдарының еңбекақы, жұмыспен қамту деңгейі, валюта бағамы сияқты басқа экономикалық көрсеткіштерді таргеттеуден бас тартуы. Өйткені бұл көрсеткіштерді орындау барысында орталық банк өзінің негізгі мақсаты - инфляцияны түсіруді орыңдай алмай қалу қаупі туады. Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) ақша-кредит және бюджет - салық жүйесі өзара қатынастардың үлгісін жасап, мынадай қорытындыға келді: инфляция мақсатына жетудің ең тиімді жолы тек өндірістің осу қарқынын ескерін жүргізген дұрыс.

Инфляциялық таргеттеуге өту үшін осы негізгі талаптарды орындап, іс-тәжірибеде бірқатар дайындық шараларын жүргізеді:

- инфляцияның үлгісін немесе оны болжаудың әдістемелік нұсқасын әзірлейді;

- алдағы уақыттағы инфляцияның сандық мөлшерін белгілейді;

- инфляцияны мақсатқа қойған көрсеткішке дейін төмендететін ыңғайлы монетарлық құрал іздестіреді;

- монетарлық құралдарды қолдану сәті мен олардың инфляцияға әсерін тигізетін уақыт аралығын анықтайды.

Сонымен қатар инфляцияның мақсатты көрсеткішін анықтау мына жұмыстарды қамтиды:

- баға индексінің түрлерін таңдау;

- инфляцияның мақсатын мөлшерлемесі тұрғысынан қою;

- болашақ инфляцияның серпінін есептеу;

- инфляцияның мақсатын нүктелік мағынада немесе ауытқу диапазонында құру;

- инфляцияның мақсаттық бағдардан ауытқу шамаларын анықтау.

Инфляциялық таргеттеудің күшті және әлсіз жақтары

Күшті жақтары.

Соңғы жылдардың қорытындылары бойынша Қазақстан бұрынғы Кеңес Одағы республикалырының арасында көшбасшылық позиция . Елдегі саясаттың тұрақтылығы да жаңа ақша бағыттарына көшуде басты рөлдерді алады.

2004 жылдан бастап қаржы нарығындағы бақылаушы және тұрақтандандырушы функцияларды Қазақстан Республикасының бақылаушы және тұрақтандандырушы Агенттігі атқарады. Қаржы нарығындағы бақылаушы және реттеуші функцияларының бөлінуі Ұлттық Банктің ерекше статусын белгіледі. Бүкіл ТМД елдерінің арасында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі орталық банкке қатысты функциялары бар бірғана банк.

Ұлттық Банк - елдегі инфляцияны төмендетуге бағытталған ақша-кредит саясатын тәуелсіз өткізуші болып табылады. Инфляцияны төмендетуге бағытталған ақша-кредит құралдарының толық арсеналы Ұлттық Банктің иелігінде.

Елдегі инфляция процесстерін және ликвид деңгейлерін қазіргі таңда аса маңызды және оптималды құралдарының бірі ақша нарығындағы айырбастау ставкалары арқылы реттейді. Инфляция қызуын төмендету үшін Ұлттық Банк ақша-кредит саясатын қатаң тәртіпке бағыттап, қайта қаржыландыру ставкаларын көтеріп, 8%-ға дейін жеткізді. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, қайта қаржыландару ставкасы жылдық инфляция деңгейінен сәл жоғары болу керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.