«Айқап» журналы

Кіріспе
«Айқап» журналының пайда болуы
Негізгі бөлім
1. Негізгі мақсаты
2.«Айқаптың» қоғамға тигізер пайдасы
3. Журналдың дамуына үлес қосқан қоғам қайраткерлері
Қорытынды
«Айқап» журналындағы публицистика

ХХ ғасырдың басында Троицк қаласындағы «Энергия» баспаханасынан жарық көрген тұңғыш қазақ тіліндегі «Айқап» журналы ұлттың қоғамдық саяси сана сезімінің дамуындағы елеулі құбылыс болды. Бұл кезең Ресей империясының билігіндегі қазақ даласында да демократиялық бостандықтың нышаны ана тілінде газет-журнал бастыруға қол жеткендігі мен тарихи мәні ерекше. Әрине, қазақ мемлекетінің журналы да қалмаған Ресей патшасының отанды қамыты батқан елдің рухани сілкініс жасауға шамасы келуі екіталай жағдайда жеке адамның суырылып шығып, өз қаражатына ана тілінде журнал бастыруы – сол дәуір үшін үлкен ерлікпен пара-пар. Бұл мерзімді басылымның редакторы М. Сералиннің жеке меншігі ғана болып қалмай, ұлттық деңгейге көтеріліп, географиялық шеңбері Орта Азиядағы бауырлас төрүк халықтары мен қытай қазақтарын, Еділ бойындағы татар, башқұрт, Қырым татарлары мен Түркияға дейінгі аралықты қамтып, империяның Мәскеу, Петербург, Орынбор, Астрахань сияқты орталық ірі қалаларының баспа өнімдері дүкендерінде сатылып, кітапхана сөрелерінен орын алуы – қазақ сөзінің таралуы, қазақ үнінің дүнияға жайылуы, жаңа сипатқа ие болғандығының куәсі тұр. Журналдың атқарған тарихи миссиясы, ең әуелі қазақ оқығандары мен зиялыларын бір ортаға жинап, топтастырып, ұлттың болашақ тағдыр-талайына байланысты ақыл-кеңестерін, ұсыныс-тілектерін басылым ретінде білдіріп, сол арқылы қоғамдық пікір туғызуға, ел болуға кемшіліктер мен кеселдің, жат қылықтар мен ескі әдеттердің себебін ашып көрсетіп, одан құтылу мен арылудың жолдары мен әдіс-тәсілдеріне оқырмандардың назарын аударды. Сондай-ақ заманауи ділгер мәселе – ұлт ретінде өзге жұрттан қалып қойған білім, өнер, ғылым мен кәсіп меңгеру, саяси-рухани саласындағы олқылықтардың орнын толтырып, жедел қуып жету көзделді. Журнал ұлттың бас оқулығына айналды. Журналдың атын «Айқап» деп қоюдың өзі, қазақтардың ұлттық өкінішінің рәміздік бейнесі ретінде алынды.
«Айқап» өз кезі үшін үздік журнал болды. Оның әр санын жұрт асыға күтті. Оған Қазақстанның барлық облысынан және Астрахань губерниясына қосылған Бөкей ордалықтары мен Кавказ округіне қарайтын Маңғыстау, Атырау, Оралдан үзбей хат жазып тұрды. Әсіресе, Ақтөбеден, Қостанайдан, Қызылжардан, Торғайдан, Көкшетаудан, Қарқаралыдан, Семейден, Аякөзден, Қапалдан, Шиеліден, Қызылордадан, Жамбылдан, Шымкенттен, Зайсаннан мақала жиі жарияланды. Журнал бетінде кейде «Одан-бұдан», «Уақиғалар», «Мұсылмандар түсінуге тиісті мәселелер» деген айдарлар бойынша да материал жарық көрді.