Қазақстан Республикасының экономикалық дамуы және оған дүниежүзілік ипотеканың ықпалы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ - ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Экономика және бизнес факультеті

Макро - микроэкономика кафедрасы

Диплом жұмысы

Қазақстан Республикасының экономикалық дамуы және оған дүниежүзілік ипотеканың ықпалы

Орындаған 4 курс студенті Э. С. Касымбекова

Ғылыми жетекші

ф-м. ғ. д, профессор С. С. Оспанов

(қолы, күні)

Норма бақылаушы Д. Р. Тураров

(қолы, күні)

Кафедра меңгерушісінің

рұқсатымен қорғауға жіберілді

э. ғ. д., профессор Б. М. Мухамедиев

(қолы, күні)

АЛМАТЫ, 2009

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 ЭКОНОМИКАНЫҢ ОРНЫҚТЫ ДАМУЫНЫҢ БАСТЫ

ФАКТОРЛАРЫ

1. 1 Экономикалық өсу үлгілері және факторлары . . . 5

1. 2 Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің

теориялық негізі . . . 9

2 ӘЛЕМДІК ҚАРЖЫ ДАҒДАРЫСЫ СЕБЕБІ ЖӘНЕ ОНЫҢ

ҚАЗАҚСТАНҒА ӘСЕРІ

2. 1 Қазақстандағы қол жететін тұрғын-үй құрылысының дамуы

және оған мемлекеттің қолдауы . . . 19

2. 2 2009-жылдың І тоқсанындағы Қазақстанның

әлеуметтік-экономикалық қорытындысы . . . 30

2. 3 Дағдарыстан шығудың да, тұрақты дамудың да өзекті

мәселесі - экономиканы әртараптандыру . . . 44

ҚОРЫТЫНДЫ . ……. . 48

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . ……. …50

ҚОСЫМША

КIРIСПЕ

Тұрғын үй құрылысы - біздің экономикамызды алға сүйреуші қуатты күш (Қазақстан Республикасы Президентінің жолдауынан) .

Экономиканы қай жағынан алып қарасақ та, олардың барлығы экономикалық өсу мәселесiне алып келедi. Бұл мәселенiң өзектiлiгi халықтың тұрақты өсуiне, өмiр сүрудiң жоғары деңгейiн қамтамасыз ету болып табылады.

Қазақстан Республикасы XXI ғасырға күрделi өзгерiстермен аяқ басты. Он жеті жылдан астам уақытта елiмiздiң тәуелсiздiгiмен қатар жүргiзiлiп келе жатқан экономикалық реформалардың маңыздылығына және оны ары қарай дамыту мәселелеріне тоқталар кез жеттi.

Бұл мәселенiң өзектiлiгi әлемдiк экономикалық қауымдастықта елiмiздiң нарықтық бағытта дамушы ел деп танылуымен арта түстi. Себебi Елбасы атап көрсеткенiндей, “мемлекетiмiз әлем таныған, алдыңғы қатарлы елдер қатарына қосылуы керек”.

Сондықтанда болар бүгiнгi күнi экономикалық дамудың тиiмдi жолдарын табу туралы мәселелi сұрақтар кең түрде талқылауға түсiп отыр. Ол үшiн елде тұрақты экономикалық өсу және соны жүзеге асыру үшiн мемлекеттiк бағдарламалар немесе стратегиялар қажет.

Экономикалық өсу әдетте ЖIӨ-нiң нақты өсуiмен бағаланады және оның өсу қарқынымен тiкелей байланысты. Экономикада құлдырау және өркендеу кезеңiне байланысты өсудiң екi аспектiсi болады: өсу нәтижесiнiң бұрынғы деңгейiне жету және одан асып кету. Нарықтық экономикаға өту кезiнде мемлекеттiң, яғни макроэкономикалық реттеудiң алатын орны үлкен болуы керек.

Қазақстан Республикасының халық шаруашылық кешенінің дамуына, яғни жеке айтқанда тұрғын үй құрылысына ипотекалық несиелеудің әсер ету мүмкіндіктерімен анықталады. Елімізде нарықтық экономиканың қажетті инструменттерінің бірі - ипотекалық несиелеу. Ипотекалық несиелеу тұрғындардың тұрғын үйге төлем қабілеттілік сұранысын кеңейте отырып, тұрғын үй аясына, тұрғын үй құрылысына және құрылыс материалдар өндірісіне бюджеттен тыс қаражаттарды тартуға көмектеседі.

Тұрғындар үшін ипотекалық несиелеу тұрғын үйді сатып алу үшін қаражаттарды жинаудың ұзақ мерзімді альтернативасы болып табылады.

Банктер үшін бұл ұзақ мерзімді инвестициялаудың перспективті аясы. Мемлекет немесе қалалық билікті алсақ, олар тұрғын үй құрылысының сұрақтарын шеше отырып, қоғамда әлеуметтік басымдылықты шешеді. Ипотека Қазақстан Республикасының экономикасын көтеру үшін фундамент бола алады және болуы тиіс. Көптеген дамыған елдердің мысалы көрсеткендей, тұрғын үй мәселесін шешумен қатар ипотека, мемлекетте сапалы жаңа қаржы-несие қатынастарының, кепілзат және бағалы қағаздардың жоғары дамыған нарығы есебінен қаржылық және экономикалық тұрақтылықтың туындауына көмектеседі.

Ипотекалық несиелеу әлеуметтік және экономикалық мәселелерді шешуге көмектеседі. Ипотекалық нарық қазіргі таңда қаржы нарығының белсенді бөлігі ретінде дамуда. Сондықтан осы тақырып бойынша диплом жұмысы таңдалды.

Диплом жұмысының мақсаты - экономиканың тұрақты дамуын қамтамасыз ететін ипотекалық несиелеу жүйесін құру, жүзеге асыруды теориялық және әдіснамалық түсіндіру болып табылады. Қойылған мақсат диплом жұмысының мазмұнын анықтайды және келесі міндеттерді қалыптастыруға көмектеседі:

- Экономикалық өсудің үлгілері мен факторларына тоқталу;

- Ипотекалық несиелеу түсінігін ашу;

- Қазақстандағы тұрғын үйді несиелеудің тәртібін талдау ;

- Қазақстан Республикасындағы және шетелдегі ипотекалық нарық мәселелерін анықтау;

- Қазақстан Республикасында тұрғын үй саясатын дамыту бағдарламасына толық тоқталу. .

Дипломдық жұмыстың құрамы кіріспеден, екі тараудан, қорытынды, пайдаланылған әдбиеттер тізімінен тұрады: бірінші тарауда жалпы экономикалық өсудің үлгілері мен факторларына кеңірек тоқталу, Қазақстандағы және әлемдік ипотекалық несиелеу жайында, ал екінші тарауда ипотекалық дағдарыс себебі, ұлттық экономиканың тиімді дамуын қамтамасыз етудің іске асуы туралы қарастырылды.

1 ЭКОНОМИКАНЫҢ ОРНЫҚТЫ ДАМУЫНЫҢ БАСТЫ

ФАКТОРЛАРЫ

1. 1 Экономикалық өсу үлгілері және факторлары

Соңғы жүзжылдықта дүние жүзінің көп мемлекеттерінде адам басына шаққандағы ЖҰӨ және жиынтық ЖҰӨ тұрақты түрде өсуде. Экономиканың өсуі кеңінен тараған құбылыс болып отыр. Экономикада болып отыратын құлдырауларды ескерсек те, ұзақ мерзімді экономиканың өсуі тренді ұлғаймалы. Сондықтан экономиканың тұрақты өсуі - бұл экономикадағы басты құбылыс. Бұл құбылыс дүние жүзінің көп мемлекеттерінде соңғы екі жүз жылдықта байқалып отыр.

Экономиканың өсуін өлшеудің екі жолы бар:

1. Макроэкономикалық көрсеткіштердің мәнінің өсуі (ЖҰӨ, ЖІӨ, ТҰӨ, ҰТ немесе адам басына шаққандағы тұтынудың өсуі) .

2. Әлеуметтік институттар үрдісінің өзгерісі (Жеке меншік құқығы құрылымының өзгеруі, өндірісті ұйымдастыру және бөлу формаларының өзгерісі және т. б. ) . Бұл жағдайлар экономикалық өсудің бір деңгейден екінші деңгейге ауысуына негіз болады. Жоғарыдағы әдістемеге байланысты өсу теориясында үш бағытты атап өтуге болады.

- неокейнстік;

- неоклассикалық;

- тарихи-әлеуметтік.

Жан басына шаққандағы жалпы өнімнің өсуі халық жағдайының көтерілуіне әкеледі. Қойылған сұраққа жауап басқа түрде және басқа әдіспен құралуы мүмкін. Өсіп келе жатқан экономика жаңа тұтынуларды қанағаттандыра алады және әлеуметтік-экономикалық ахуалдарды шеше алады. Экономикалық өсу ресурс шектелуінің ахуалын шешуді жеңілдетеді. [1, 338б. ]

Экономиканың өсуінің қайнар көзі неде? Кез келген мемлекеттің өсуі негізгі алты фактордан тәуелді. Олар:

1. Табиғи ресурстардың сапасы мен көлемі.

2. Еңбек ресурстарының сапасы мен саны.

3. Негізгі капитал қорының көлемі.

4. Технология

Экономиканың өсуіне әсер ететін осы төрт факторды ұсыныс факторлары деп айтуға болады.

Дәл осылар өндірістің өсуіне мүмкіндік береді. Сапалы ресурстар және технологиялық әлует бірігіп нақты өнім көлемін өндіруді ұлғайтады. Экономиканың өсуіне әсер ететін соңғы екі факторды қарастырсақ, олар:

1. Сұраныс факторы.

2. Бөлу, тарату факторы.

Өндіріс әлуетін дұрыс пайдалану үшін, өндірумен қатар өндірген өнімді дер кезінде сату да маңызды.

Экономиканың өсуіне әсер ететін сұраныс және ұсыныс факторлары бір - бірімен тығыз байланысты. [1, 339б. ]

Экономика өсуінің негізгі үлгілерін қарастырыйық. Басқа үлгілір сияқты өсу үлгісі абстракты, экономика үрдісінің наты түрі график немесе теңдік түрінде көрсетіледі. Үлгіні жасау барысында пайдаланылатын болжамдар нақты үрдістің нәтижесін жоққа шығарады, бірақ экономиканың өсуі сияқты күрделі құбылыстың заңдылықтарын және кейбір мәселелерін талдауға мүмкіндік береді.

Өсу үлгісінің көбі өнімнің нақты көлемінің көбеюі, негізгі өндіріс факторларының өсу ықпалымен, яғни еңбек пен капиталдың әсерінен пайда болады.

Өсу үлгісінің көбі шығынның нақты көлемінің көбеюі, негізгі өндірістік факторлардың өсім ықпалымен, яғни еңбек пен капитал ықпалына, еңбек факторы сырттың ықпалына қарсы тұра алады, ал капитал көлемін, керісінше, инвестициялық саясат арқылы тез өзгертуге болады. Уақыт өте келе, капиталдың экономикада амортизация есебінен қысқаратыны және таза инвестиция көбейетіні белгілі. Біз экономиканың өсуінің өзі бағалы деп айта алмаймыз, оның бағалылығы - халықтың жағдайын көтеруге негіз болғанында. Сондықтан экономиканың сапалы өсуіне баға беру үшін, тұтыну бағасының динамикасын қарастыру керек.

Кейнстік өсу үлгісі негізінде логикалық құрал қолданылады, бізге белгілісі кейнстік қысқа мерзімдік тепе - теңдік үлгісі.

Сұраныс талдауын ұсыныс динамикасын анықтайтын факторларды қоса отырып қарастырамыз. Бұл арқылы экономикадағы сұраныс пен ұсыныс тепе - теңдігінің шарттарын анықтауға болады. [1, 341б. ]

Кейнстік өсу үлгісінің қарапайым түрі Е. Домар үлгісі болып табылады, бұл үлгіде капиталдың шекті өндірісі Леонтьев функциясы ретінде қарастырылады. Домар үлгісі еңбек нарығында ұсыныстың артықшылығынан шығады, бұл бағаның тұрақтылығын ескереді. Капиталдың шығып қалуы жоқ, ал капиталдың (K / Y) және қор жинағы нормасы тұрақты болып келеді. Өнім тек 1 ресурсқа ғана тәуелді деп айтуға болады, ол - капитал.

Инвестицияның өсуі экономикада ұсыныс пен сұраныс өсуінің факторы болып табылады. Егер берілген мезгілде инвестиция және I - ға өссе, онда мультипликатор әсерімен жиынтық сұраныс келесіге өседі:

∆Y _AD= ∆I*m= ∆I(1/1-b) = ∆I* 1/s, (1)

мұндағы,

m- шығын мультипликаторы

b-тұтынуға шекті бейімділік

s- қор жинағына шекті бейімділік

∆Y _AS =α* ∆K- жиынтық ұсыныстың өсуі

α-капиталдың шекті өнімділігі.

Капиталдың ∆K өсімшесі инвестицияның I көлемімен қамамасыз етіледі, осыдан,

∆Y _AS =α* I, (2)

Экономиканың өсуінің тепе теңдігі сұраныс пен ұсыныстың теңестірілуінің шартында пайда болады. ∆I/s= α* I немесе ∆I/ I = α* s, яғни инвестицияның өсімшесі капиталдың шекті өнімділігі мен қор жинағының шекті бейімділігіне тең болуы керек.

Тепе теңдік шарты бойынша инвестиция қор жинағына тең болғандықтан, I=S, ал S= sY; s=const болғанда, табыс деңгейінің көлемі инвестицияның деңгейіне пропорционал болады, сонда:

∆Y/Y= ∆I/I= α*s, (3)

Сондықтан, Е. Домардың теориясына сай, экономикадағы нақты табыстың тепе тедік өсу қарқыны және қолда бар өндірістік қуаттың барлығы қолданылады. Ол капиталдың шекті өнімділігіне және қор жинағының нормаларына тура пропорционал немесе ∆Y/∆K - капиталдың қайтарылуының өсімшесіне тура пропорционал болады. Инвестиция мен табыс бірдей қарқында өседі.

Егер үлгіде берілген деңгейден жеке сектордың жоспарлы инвестициясының өсу қарқыны ауытқыса, мұндай динамикалық тепе теңдік тұрақсыз болуы мүмкін.

Е. Домардың үлгісі өсу теориясына сай келе алмайды. Бұл кейнстік қысқа мерзімді тепе теңдікті ұзақ мерзімге кеңейтудің әрекеті және дмып келе жатқан жүйе үшін қандай шарттар орындалатынын көрсету. [1, 343б. ]

Инвестицияның эндогендік функциясын қоса отырып Р. Ф. Харрод (1939ж. ) экономикалық өсудің арнайы үлгісін құрады.

Акселератор принципіне сай, табыстың кез келген өсуі капитал салымының өсуіне алып келеді, бұл өзгеріс табыстың өзгеруіне пропорционалды :

I _t = ν(Y _t - Y _{t -1} ), (4)

мұндағы,

ν - акселератор.

Экономикадағы алдыңғы кезеңде қалыптасқан жағдайларды ескеоре отырып, кәсіпкерлер өндіретін өнім көлемін жоспарлайды.

Егерде алдыңғы кезеңдегі сұраныс туралы болжамдары ақталып, сұраныс ұсынысқа теңелсе, онда өнім көлемін өзгеріссіз қалдырады.

Ал егерде экономикадағы сұраныс көлемі ұсыныстан көп болса, онда олар өндіріс көлемін кеңейтеді. Егер керісінше ұсыныс сұраныстан көп болса, онда олар өндіріс көлемін азайтады.

Осы айтылғандарды формула арқылы былай өрнектеуге болады:

Y _t - Y _t-1 / Y _t-1 = а * (Y _t-1 -Y _t-2 ) / Y _t-2 , (5)

Егер а=1болса, онда алдыңғы кезеңдегі сұраныс (t-1) ұсынысқа тең болады егер а < 1 болса, онда сұраныс ұсыныстан көп болады. Осыдан біздің экономикадағы ұсыныс көлемі мынаған тең:

Y _t =Y _t-1 (( а * (Y _t-1 -Y _t-2 ) / Y _t-2 ) +1), (6)

Жиынтық сұранысты табу үшін акселератор үлгісі қолданылады (және теңдік шарты (I= S) :

Y _t = I _t /s=ν(Y _t - Y _t-1 ) /s, (7)

Экономиканың өсуі жиынтық сұраныс пен ұсыныстың теңдігінен шығады.

ν (Y _t - Y _{t -1} ) /s= Y _t-1 ( а * (Y _t-1 -Y _t-2 ) / Y _t-2 ) +1), (8)

Өрнектеп, келесі формуланы алуа болады:

ν/s (Y _t - Y _{t -1} ) / Y _{t -1} = а * (Y _t-1 -Y _t-2 ) / Y _t-2 ) +1), (9)

Алдыңғы кезектегі сұраныс пен ұсыныс өзара тең болады дейік, немесе a=1. Сонда қабылданған шарттарға сай кәсіпкерлер берілген кезеңде өндірістің өсу қарқынын өзгерусіз қалдырады:

Y _t - Y _{t -1} / Y _{t -1} = Y _t-1 -Y _t-2 / Y _t-2 =∆Y _t / Y _{t -1} , (10)

Алдында айтылып кеткенді келесі түрде көрсетуге болады:

ν/s (∆Y _t / Y _{t -1} ) = (∆Y _t / Y _{t -1} ) + 1, (11)

Осыдан тепе теңдік көлемінің өсу қарқыны келесі болады:

∆Y / Y _{t -1} = s/ ν - s, (12)

Харрод s/ ν - sформуласынан “кепілдік ” өсу қарқыны деп атайды. Оны қолдай отырып, кәсіпкерлер өздерінің шешімдеріне толық қанағаттанады. Сұраныс ұсынысқа тең болып, олардың күткендері растала бастайды. Бұндай экономикалық өсу толық өндірістік қуаттың қолданылуын қамтамасыз етеді, бірақ жұмыссыздықты жою әрқашанда жүзеге аса бермейді.

Кепілдік пен нақты өсу қарқынының арасындағы сараптама мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік береді: егер кәсіпкерлердің өсу қарқынында айырмашылық болса, онда жүйе ақырындап теңдестік жағдайынан алыстайды.

Кепілдік өсу қарқынымен қатар Харрод “табиғи ” өсу қарқынын енгізеді. Бұл ең жоғарғы өсу қарқыны блып табылады. Осындай өсу қарқыны кезінде еңбек пен капитал факторларының толық қамтылуы байқалады. [1, 345б. ]

1. 2 Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің
теориялық негізі

Қазіргі мемлекеттік тұрғын үй саясаты тұрғын үй мәселесін шешуде халықтың әлеуметтік көмекке мұқтаж бөлігінің қажеттіліктеріне бағдарланған бұрынғы саясатымен қатар, орташа табысы бар және тегін жекшелендірудің нәтижесінде баспанасын өз меншігіне айналдырып алған баспанасы бар халықтың негізгі бөлігіне жаңа екпін түсіріп отыр.

Ұзақ мерімді ипотекалық тұрғын үй несиесі халықтың осы бөлігінің мәселелерін шешудің негізгітәсіліне жатады. Алайда халық табысының аздығы, қаржы нарығында пайыздық мөлшерлемелердің жоғары болуы, тұрғын үй нарығының дамымағандығы және құрылыс бағасының жоғары деңгейден түспеуін ескермегенде, ипотека механизмінің көмегімен шешілуі тиіс басқа да мәселелер көп.

Ипотекалық тұрғын үй несиесі - ҚР азаматы болып табылатын жеке тұлғаларға екінші деңгейлі банктердің (банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың ) несие қаражатына бөліп - бөліп немесе толық сатып алынған жылжымайтын мүлік кепілімен (жылжымайтын мүлік ипотекасы) беретін қарызы. Ипотекалық тұрғын үй несиесі қарыз алушыға көп пәтерлі үйден жеке пәтер сатып алуы үшін немесе жеке үй сатып алуы үшін беріледі.

Ипотекалық тұрғын үй несиесін ҚР Ұлттық банкісінен банк операцияларын жүргізуге лицензия алған банктер береді.

Кез келген елде ипотекалық несиелеудің дамуына мынадай факторлар өз әсерін тигізеді:

1. Саяси факторлар - елдегі саяси жүйенің жалпы тұрақтылығы.

2. Құқықтық фактор - мемлекеттің құқықтық ортасының жалпы жағдайымен анықталады. Мұнда ипотеканың дамуына құқықтық ортаның меншіктік қатынасы, ең алдымен оның жылжымайтын мүлік обьектілерін қорғай алатын қабілеті зор әсерін тигізеді, оның ішінде кепілдің обьектісі болып табылатын мүліктен салық өндіріп алуды және мүлікті шеттетуді заңдық тәсілдермен жүзеге асырудың, жылжымайтын мүліктің нақты тіркеу жүйесінің, сондай - ақ кепіл тіркеуінің болуы немесе болмауының да мәні зор. Ипотекалық операцияларды олардың қатысушыларымен жүзеге асырудың мазмұны мен тәртібін реттейтін заңдар мен қаулылардың арнайы блоктарын бөлгенде ғана ипотека жақсы дами алады.

3. Экономикалық - қаржылық нарықтың жағдайы мен дамуы, инфляция деңгейі мен валюталардың тұрақтылығы, халықтың төлем қабілеті.

4. Тарихи жағдайлар мен факторлар - қаражаттың дәстүрлі жолмен жинақталуы немесе оның болмауы, сондай-ақ халықтың несиеге көзқарасы, елдердің тарихи даму ерекшеліктері. [2, 70б. ]

Әр түрлі факторлар ипотекалық несиелеуді ұйымдастырудың әр түрлі нұсқаларын қалыптастырудың негізі болып табылады. Қазақстан бұл жүйені өзінің тарихи ерекшеліктеріне қарай қалыптастырады.

ҚР Президентінің 1995 жылдың 23 желтоқсанында қабылданған №2723 “Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы ” заңдық күші бар Жарлығы Қазақстандағы ипотекалық дамудың бастауы болды. Онда ипотека кепіл түрінде анықталды - кепілге салынған жылжымайтын мүлік немесе ондағы үлес кепіл берушінің немесе үшінші тұлғаның иелігінде және пайдалануында болады. Халықты ұзақ мерзімді ипотекалық тұрғын үй несиесімен қамтамасыз ететін жүйені құрудың алғашқы кезеңінде мемлекеттің рөлі айрықша болды. Мемлекет жүйенің даму тұжырымдамасын анықтап, оның сенімді әрі тиімді жұмыс істеуіне жағдай тудыратын құқықтық базасын қалыптастырды және қарыз алушыларды әлеуметтік жағынан қорғаудың механизмін жасады, ипотекалық несиелеу нарығының қатысушыларын ынталандыратын салықтық саясатты жүргізді, нарықты ұйымдастыратын қажетті институттарды құрап, оларды басқаруға ат салысты. [13]

2000 жылдың 21 тамызындағы ҚР Үкіметінің №1290 қаулысымен қабылданған Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелеу жүйесін дамыту және тұрғын үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру тұжырымдамасына сәйкес ипотекалық несиелеудің жүйесі иптекалық компанияларды түрғын үй нарығының дамуын қамтамасыз ететін жабық акционерлік қоғам формасында құруға негізделді. Бұл жүйеде банктер ипотека тауарларымен қамтамасыз етілген ипотекалық облигацияларды шығару жолымен қайта қаржыландырыла алады. Ұлттық банк басқармасының 2000 жылдың 20 желтоқсанындағы шешімі нәтижесінде “ Қазақстан ипотекалық компаниясы ” жабық акционерлік қоғамы құрылды. [14]

Дербес қаржы институты болып табылатын “ Қазақстан ипотекалық компаниясы ” жабық акционерлік қоғамы несие беруші банктерден ипотекалық тұрғын үй несиесі бойынша талап ету құқығын алады, әрі осы құқықтармен қамтамасыз етілген ипотекалық бағалы қағаздарды шығарады.

Компанияның негізгі функцияларына мыналар жатады:

- Несие берушілерді белгіленген стандарттар мен талаптар негізінде, ұзақ мерзімді ипотекалық тұрғын үй несиесін талап ету құқықтарын сатып алу жолымен қайта қаржыландыру;

- Тіркелген немесе өзгермелі сыйақы мөлшерлемелері белгіленген ипотекалық бағалы қағаздарды шығару;

- Тұрғын үй несиесі саласына инвесторлардың қаражатын тарту;

- ҚР Ұлттық банкімен несие беруші банктердің қаржылық жағдайы туралы ақпараттар мен қамтамасыз ету туралы келісімді бекіту;

- Банктер үшін ипотекалық несиелеу бойынша әдістемелік ұсыныстарды әзірлеу;

- Несие берушілерге ипотекалық тұрғын үй несиесі бойынша консалтингтік қызмет көрсету және ипотекалық несие операцияларын жүргізудің тәуекелі төмен әрі оңтайлы тәжірибесін енгізуіне ықпал ету.

Компания несие беруші банктердің ипотекалық тұрғын үй несиесі бойынша ұсынған мәліметтерін талдайды, ипотекалық тұрғын үй несиенің сапасын тексеруді жүзеге асырады және қарыз алушылар жөніндегі ақпараттарды алу туралы мемлекеттік немесе басқа да органдарымен келісімді бекітеді, сондай - ақ ипотекалық несиелеу саласындағы мамандардың біліктілігін арттыру мақсатында оларды оқытуды жүзеге асырады.

Ипотекалық несиеге тән кепілдік жүйесін жұмыс істеу механизмі мынадай болады:

1-кесте. Ипотекалық несие нарығының жұмыс істеу механизмі*

7 2 5

6

6

*Дерек көзі: Қаржы нарығы және делдалдары оқулығынан

1 - компания ипотекалық облигацияларды шығарады;

2 - инвестордың осы облигацияларды сатып алуы;

3 - коммерциялық банктарге олардың сұрау салуы бойынша беру;

4 - коммерциялық банктер қарыз алушыға несие береді;

5 - қарыз алушы несиені жыл сайын теңдей етіп бөліп өтейді;

6 - коммерциялық банк компания несиесінің сомасын қайтарады;

7 - пайыздарды төлеу және ипотекалық облигацияларды өтеу.

Екінші деңгейлі банктер жеке қарыз алушыларға олардың өтей алатын мүмкіндіктерін алдын ала бағалап, қарыз алушының табысын ескеру мен несиенің ең көп шамадағы ықтимал сомасын анықтап, олардың бастапқы жарнаны төлеуге өзіндік қаражатының жететінін немесе жетпейтінін анықтап алғанна кейін және ипотеканың мәнін бағалаған соң, ипотекалық несиені тұрғын үйді сатып алу үшін береді. Бұл рәсім қрыз алушының андеррайтингі деп аталады. Несие берушуі қарыз алушының берген ақпаратын тексереді, оның төлем қабілеттілігін бағалайды және несие беру туралы шешім қабылдайды немесе белгілі бір себептерге сүйеніп оған несие беруден бас тартады. [2, 74б. ]

Егер несие беруші жағымды шешім қабылдайтын болса, берілітін несиенің сомасын есептеп, оны берудің басқа да маңызды шарттарын (мерзімін, пайыздық мөлшерлемесін, өтеу тәртібін) қалыптастырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.