Тәрбие және мектептің пайда болуы, құлдық қоғамдағы педагогикалық ойлар

Жоспар:

І Кіріспе

а) Алғашқы қоғамдағы тәрбие

ІІ Негізгі бөлім.

1) Құлдық қоғамдағы тәрбие және алғашқы мектептер
2) 4.5 ғасырлардағы Афиныда ғылым мен мәдениеттің дамуы
3) Ертедегі грек ғылымдары мен философтары Платон мен Аристотельдің еңбектері
4)Көрнекті ежелгі Рим педагогы Марк Фабий Квинтонның еңбегі.

ІІІ Қорытынды.

а) Тәрбие – адам қоғамында ғана болатын қоғамдық құбылыс, адамдардың саналы әрекеті.Ол алғашқы қоғамдағы еңбек пен материалдық өмір процесінде пайда болды.Қлғам дамуының алғашқы басқашы – рулық қоғамға дейін адамдар табиғаттың дайын заттарымен қанағаттандщы , аң аулаумен шұғылданды.Адам қоғамының , адамның өзінің дамуында еңбектің әсері өте зор бооды.Ф.Энгельс « Мавймылдың адамға айналуына еңбекітің ролі» атты еңбегінде адамның өзін жасаған еңбек екенін дәлелдеді.Ол еңбек процесі еңбек құралын жасаудан басталады деп түсіндірген. Қарапайым еңбек құралдарын жасау, оны пайдалануды меңгеру ересек адамдар тарапынан жастарды үйретуді, яғни тәрбиелеуді қажет етеді.
Еңбек проуесінде , ересектермен күнделікті қарым-қатынас жасауда балалар өмірге қажетті дағдыларымен еңбек әрекеттерін меңгерді, халықтың әдет-ғұрпымен танысты,алғашқы қлғамдағы адамдардың өміріндегі салт-сананы сақтауға үйренді.
Алғашқы қауым тапсыз болды,соғңан сәйкес тәрбие де барлық адамдарға ортақ, бірдей болды.Алғашқы қоғамның дамуының белгілі сатысында тек ер бала мен қыз балаларға берілетін тәрбие ғана кейбір айырмашылықтар кездесті.Ер балалар ер азаматтармен бірге қару-жарақ жасауға, аң , балық аулауға қатысты, ал қыз балалар әйелдермен бірге тамақ әзірлеуге, киім тігуге араласты,
Алғашқы қоғам дамуның белгілі сатысында мал бағу, егін салу , қол өнере пайда болды.Өндіріс күштердің дамуымен және адамдардың еңбек ету тәжірибиесінің кеңеюімен қатар, тәрбие де күрделене түсті,ол жан-жақты және жоспарлыіске айналды.
Рулық қоғамда балалар мал бағуға, егін егуге, қол өнеріне үйретілді. Осыған сәйкес тәрбиені ұйысдастыру қажет болды.Балаларды тәрбиелеу ең тәжірибиелі адамдарға жүктелді.Ертегі, ойын және өлең ол дәуірдегі мінез-құлық тәрбиесінің құралына айналды.Әскери тәрбиенің алғашқы элементтері , садақ ату, найзаласу, салт атқа міну б.т шыға басталды.
Тәрбиенің ең тәжірибиелі адамдарға жүктеу, оның мазмұнының кеңеюі-рулық қоғамда тәрбиенің қоғамдық еңбектің бір саласына айнала бастағандығын көрсетеді.
1.Адам қоғамы дамуының белгілі сатысында алғашқы қоғам орнына құлдық қоғам пайда болды.Солтүстік Африкада Египеттен бастап Оңтүстік Азияда Қытайға дейінгі ертедегі Шығыс жерінде бірнеше құл иеленуші мемлекеттер пайда болып, ертедегі мәдениет дамыды .Қытай, Индия , Египет Кіші Азия жерінде алғашқы мектептер құрылып , онда үстем таптың балалар тәрбиеленді.
Қолдан суарып егін егумен шұғылданған жергілікті халық өзендері суы тасыитын мезгілдерін дұрыс пайдалануға тырысты.Жыл мезгілдерді санау арқылы алдын-ала болжау, су бөгетерін салу , әр түрлі ғылымдардың (астраномия. Геометрия, армфсетмка, медицина) дамуына себеп болды.Діни мектептермен қатар кітап көшірушілер даярлайтын мектептерде пайда бола бастады.Сол дәуірде сақталған кейбір қол жазбаларда тәрбиенің мақсаты , оған қойылатын талап туралы ғылым, балалардың мінез-құлқы жөнінде құнды пікірлер айтылған.
Осы ежелгі шығыс мәдениеті ежелгі греция және рим мәдениетіне тікелей әсерін тигізді. Ежелгі Греция бірнеше құл иеленуші мемлекеттен құралды.
Спартада құлдарды қатал қанауға негізделген егін шаруашылығымен кәсіп етті. Сондықтан бұл елге құлдардың көтерілісін қатау күшпен басатын әскери шыңдалған құл иеленушілер даярлауға көп көңіл бөлінді.Спартада үстем тап балаларына әскери тәрбие берілді. Құл иеленушілердің балалары 7-18 жасқа дейін мемлекеттік тәрбие мекемелерінде тәрбиеленді.Бұл мекемелерде дене тәрбиесіне ерекше мән берілді.Балалардың дене шынықтыру, аштыққа, суыққа , шөлге , қиындыққа шыдамды етіп жаттықтыру, әскери жаттығуларға үйретілді.Әскери ойындар ұйымдастырылды, муызка, ән айту және діни билер үйретілді. Мұнда оқуға және жазуға үйретуге өте аз көңіл бөлінді. Спартада тәрбиесінің мақсаты қатаң тәртіпке және құлдарға деген қайырымсыздыққа тәриелек болып табылады.

Пайдаланған әдебиеттер.

« Педагогика тарихы » Алматы 1984 ж.
Қ. Бержанов С. Мусин

« Педагогика » Алматы 1997 ж.
М. Жұмабаев

«Халық тәлім- тәрбие бастауы» Алматы Рауан 1994 ж. А.Шашақова

«Қазақ тәлім-тәрбиесі» алматы 1995 ж.
С.Жарықбаев Қ.Қалиев