Материялдық жауапкершілік

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны.

Реферат

Кіріспе

I-тарау. Еңбек заңнамаларындағы материалдық жауапкершіліктің

анықтамасы.

1. 1. Материалдық жауапкершіліктің жалпы түсініктері мен

шарттары.

1. 2. Материалдық жауаптылық кезінде келтірілген зиянды анықтау

және оны төлеудің тәртібі.

II-тарау. Материялдық жауапкершілік субьектілерінің ерекшеліктері.

2. 1. Еңбектік құқық қатнастарының ерекшеліктері.

2. 2. Еңбектік құқық қатнастарынан туындайтын материалдық

жауапкершілік қатнастар.

Қорытынды.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

Реферат.

Еңбек құқығында материалдық жауаптылық құқықта заңи жауаптылықтың бір көрінісі.

Еңбек құқығында материалдық жауаптылықтың ең маңызды ерекшелігі - компенсациялық сипаттама болуы. Осы белгі оны азаматтық құқықтың айыппұлдық және жазалау сипаттағы материалдық жауаптылықтан ажыратады.

Еңбек қатнастарындағы көзделген жұмыс тәртібі мен еңбек заңнамасын бұзған жұмысшыға заңи жауаптылық шараларын дұрыс қолдану - еңбек қатнастарындағы заңдылықты нығайтудың басты шарты.

Еңбек құқығында жауаптылық жеткіліксіз, әрі толық зерттелген. Осыған байланысты еңбек құқықғы туралы оқулықтарда көбінесе жұмысшылардың тәртіптік және материялдық жауаптылығы көлемірек анықталған. Ал, екінші тарапытң, яғни жұмыс берушінің жұмысшыға міндетін атқару кезіндегі келтірілген зиянына материялдық жауаптылығы туралы проблемаға аз көңіл бөлінген. Тек соңғы жылдарда ғана осы жауаптылықтың еңбек құқығының пәніне жатқызу туралы сұрақ қойылды.

2000 жылы күшіне «Еңбек туралы» Қазақстан Республикасының Заңының 9 тарауы жеке еңбек шарты тарапатарының материалдық жауаптылығына арналған, оның 89, 90, 91, 92 -баптары тараптардың бір-біріне келтірген зиянын өтеу міндеттеріне; мертіккендіктен немесе денсаулығына келтірген зақымнан жұмысшыға зиянды өтеуге; жұмысшылардың толық материалдық жауаптылық туралы жазбаша щартына арналған. Материалдық жауаптылық туралы көптеген ғылыми зарттеулердің және құқық әдебиеттердегі белгілі баптардың реформалауға негізделген көп ұсыныстардың бар болуы жағдайында, түгел материалдық жауаптылық институты жоғарыда айтылған 4 бапта өз көрініс тапты. Бұдан біз материалдық жауаптылық институтының толық көлемде еңбек туралы заңда көрініс таппауын көреміз. Сонымен қатар, тараудың атауының өзі жеке еңбек шарты тараптарының материалдық жауаптылығын толықтай жазуға заңшығарушыны міндеттейді. Еңбек қатынастар тараптарының өзара жауаптылығы олардың тең құқылығы сияқты көрініс табуы керек. Өйткені еңбек қатынастарда жұмыс берушінің жауаптылығы заңнамада көзделгенімен, ол көп жағдайларда формальды сипатын алып жатыр. Ал, екінші тараптың, яғни жұмысшының жауаптылығы ақиқатқа лайық емес болып шықты. Одан кейін тараптардың бір-біріне келтірген зиянды лайықты көлемде өтеуге талап ету жағдайлары - олардың арасындағы еңбек дауын тудыру факторына айналады.

Еңбек құқығында материалдық жауаптылық екі жақты және екі жаққа бірдей болып, жұмысшының жұмыс берушіге келтірген зияны үшін материалдық жауаптылықты және жұмыс берушінің жұмысшыға келтірген зияны үшін материалдық жауаптылықты қосады. Осыған еңбек құқығы ғылымында жауаптылықтың екі жақты бірдей түріне байланысты өткір талқылау жүрді.

Сондықтан, еңбек туралы заңның 9 -тарауында еңбек шарты тараптарының арасындағы өзара жауаптылықтың көрініс тапқанына қошемет көрсету керек.

Жеке еңбек шартының бір тарабына зиян келтірген екінші тарап белгіленген тәртіпте оның орнын толтыруға міндетті. Егер жұмысшы өз еңбек міндетін орындау кезінде жұмыс берушінің кінәсінен мертіксе немесе денсаулығына басқадай зиян алса және соның нәтижесінде өзінің еңбек қабілетін толықтай немесе жарым-жартылай жоғалса, онда жұмыс беруші, жұмысшыға (не қызметкерге) сақтық өтем төленбеген жағдайда, Қазақстан Республикасының нормативтік актілеріне көзделген тәртіпте және жағдайларда келген зиянның орнын толықтыруға міндетті.

Еңбек міндеттерін атқару кезінде қызметкердің өмірі мен денсаулығына және ұйымның мүлкіне келтірілген зиян үшін жұмыс берушінің жауапкершілігі болуы тиіс.

Күшіндегі заңнамаға сәйкес қызметкер кәсіпорынның (мекеменің, ұйымның) мүлкіне ұқыпты қарауға және оның бүлінбеуі үшін шара қолдануына міндетті. Өз кезегінде жұмыс беруші жұмысшылардың ( не қызметкерлердің) қалыпты жұмыс істеуі үшін және олардың өздеріне сеніп тапсырылған мүліктің толық сақталуын қамтамасыз етуі үшін жағдай тудыру тиіс.

I - тарау. Еңбек заңнамаларындағы материадық

жауапкершіліктің анықтамасы.

1. 1. Материалдық жауапкершіліктің жалпы

түсініктері мен шарттары.

Жеке еңбек шартын жасасқан қандай да тарап екінші тарапқа материалдық шығын, залал келтірсе, оны заңмен белгіленген түрде өтеуге тиіс және материалдық жауапкершілік туралы шарт міндетті түрде жазбаша жасалынады.

Еңбек құқығы бойынша ол тараптардың материалдық жауапкершілігі деп аталады және осы жауапкершіліктің өзіне тән ерекшеліктері бар.

Егер жұмысшы өзінің жұмысын атқару барысында жұмыс берушінің кірісінен өз денсаулығына зиян тигізіп алса, ал оның нәтижесінде жұмысшы уақытша немесе өмір бойы еңбек ету күшінен, еңбек әрекеттілігінен айырылса, онда Қазақстан Республикасының нормативтік - құқықтық актілерімен және басқа да заңдарда белгіленгендей жұмыс беруші белгілі түрде жауапкершілігін өтейді.

Жұмыс берушінің жұмысшы алдында өтелетін жауапкершіліктері Қазақстан Республикасының «Еңбек туралы» - Заңының 90 -бабында көрсетілген . 1

Сол сияқты жұмысшы да жұмыс беруші алдында өз міндеттерін дұрыс орындамауы да осы аталған заңмен реттеледі.

Жұмысшы өз жұмыс берушіге тигізген мүліктік зардабын өтеуін біз онын матералдық жауапкершілігі ретінде түсінеміз.

Жалпы, жұмысшының материалдық жауапкершілігі жұмыс беруші алдында келесі шарттар сақталған кезде пайда болады:

Жұмыс берушіге тікелей түрде тигізілген, келтірілген зиян, залал, зардап. Бұл жағдайларға, мысалы: жұмыс берушінің алдын өз міндеттемелерін дұрыс орындамауы, яғни ұрлық жасау, табыстың жетіспеушілігі және т. б.
Құқыққа қарама-қайшы іс-әрекет немесе әрекетсіздік, яғни жұмысшыгың өзіне тиесілі еңбек міндеттемелерін дұрыс атқармауы немесе бұзуы.

Құқыққа қарама-қайшы іс-әрекеті деп, жұмысшының еңбектік тәртіпті бұзуын, ішкі еңбек тәртіп ережелерін орындамау және кәсіпорынның мүлкін дұрыс қолдануы мен сақтауын бұзуын түсінуге болады.

Жұмысшының келтірген зиянында, залалындағы кінәсі. Міндетті түрде келтірілген материалдық зардап жұмысшының кінәсімен жасалса, ол материалдық жауапкершілікке тартылады. Ал жұмысшының кінәсі тізілген зардаптың әдейі, яғни біле тұра немесе абайсыздан жасалуына байланысты анықталады.

Жұмысшының құқық бұзушылық іс-әрекеті мен тигізілген зардап арасындағы себепті байланыс. Ал, бұл себепті байланыс болмаған жағдайда жұмысшы материалдық жауапкершілікке тартылмайды.

Сондықтан да, жоғарыда айтылған шарттар болмаған жағдайда жұмысшы материалдық жауапкершілікке тарталмайды.

Көп жайдайларда жұмысшының кінәсін дәлелдеу жұмыс берушінің міндеті, ауыртпалығы болып табылады (дәлелдеу ауыртпалығы) .

Кейбір жағдайларда жұмысшы жұмыс берушіге келтірген зардабына толығымен материалдық жауапты болып келеді. Ол «Қазақстан Республикасының еңбек туралы Заңының» 91-бабымен реттеледі.

Сонымен қатар, жұмыс беруші де жұмысшы алдында алған өз міндеттерін заңға сәйкес орындауы тиіс. Кәсіпорында өндіріс факторлары жұмысшы денсаулығына зиян тигізетін болса, кері әсері болса, ондай жағдайда жұмыс беруші жұмысшы алданда жауапты болады. Бірақ, бұл жерде міндетті түрде жұмыс берушінің кінәләләгән дәлелдеген кезде ғана жұмыс беруші материалдық жауапкершілікке тартылады.

Заң бойынша жұмысшы денсаулығына, өміріне жұмыс берушінің кінәсімен зиян тигізсе, онда жұмыс беруші жұмысшының табысына сәйкес оған қоса жұмысшының емделуіне, дәрі дәрмегіне қажетті шығындарын төлеуге міндетті. Ал, жұмысшының қайтыс болған жағдайында, сол жұмысшының табысына құқылы, мүдделі тұлғалар, оның асырауында болған, тұрған еңбек етуге мүмкіндігі жоқ тұлғалар, жұмысшының қайтыс болғаннан кейін туған балалары, әке-шешесі, жұбайы немесе оның сегізге толмаған балаларына, апа-інілеріне, немерелеріне қарап жүрген тұлғалар жұмыс берушіден материалдаық жауапкеркершілікті талап ете мүмкіндік алады және осы жағдайлар әр түрлі құқық салаларымен реттеледі. Мысалы: азаматтық құқық бойынша азаматтардың мұрагерлік тізімі анықталатын болса, әлеуметтік қамсыздандыру құқығы бойынша төленетін жәрдемақы мөлшері анықталады.

Зардап шеккен жұмысшыға жалақы және қосымша әлеуметтік төлемдерден басқа, жұмыс беруші жұмысшының от-басына қосымша жәрдемақы төлеуге міндетті. Бұл жәрдемақының көлемі заңмен, ұжымдық шартпен белгіленеді, бірақ көлемі төменгі мөлшерден кем болмауы тиіс:

Бұрынғы еңбекті қорғау туралы заңға сәйкес (күшін жойған) 23. 01. 1993ж. Қазақстан Республикасының «Еңбек қорғау туралы», - заңы.

10 жылдық жалақысы көлемінде - егер жұмысшы кәсіпорында немесе кәсіби аурудан өлсе;
5 жылдық жалақысы көлемінде - кәсіпорында алған зардабынан немесе мамандық аурудан ол I және II топтық мүгедек болып танылса;
2 жылдық жалақы көлемін - егер кәсіптік шеккен зардабынан немесе мамандық сұраудан оны III - топтық мүгедегі деп танылса;
жылдық жалақы көлемі - егер жұмысшыны еңбек етуге жарамсыз, бірақ тұрақты түрде еңбек қабілеттілігін жоғалтса:

Қазіргі кезеңде материалдық төлемдерді төлеу, тараптардың келісімімен анықталады.

Осы төлемдердің барлығы жұмыс берушімен төленуі тиіс. Ал егер жұмысшы шетелде кәсіпорында өз жұмысын атқару барысында зардап шексе, онда материалдық жауапкершілік сол жұмысшыны шетелге жіберген министерство, ведомство, кәсіпорындарға, жұмыс берушіге жүктеледі.

Ал, енді жұмысшылардың жауапкершілігіне келетін болсақ, заң бойынша қандайда жұмысшы кәсіпорында мүліктік зардап әкелсе, ол сол әкелген зардабының құнын толығымен өтейді, егер:

Жұмысшы мен жұмыс берушінің арасында жұмысшыға берілген мүліктің қауіпсіздігін қамтамасыз етпеген жағдайда оның толығымен материалдық жауапкершілікті өтеуі туралы жазбаша келісім шарт болса;
Заңда белгіленгендей жұмысшы өз жұмысын атқару барысында жұмыс берушіге зиян келтірсе;
Егер жұмысшы маскүнем, есірткі қабыдаған және таксикомандық күйінде зардап шектірсе;
Егер жұмысшы коммерциялық құпияны ашу барысында зардап тигізсе;
Қазақстан Республикасының еңбек туралы Заңының 91-бабына сәйкес қылмыстық құқық бұзушылықтарды жасаса;

Жұмыс беруші әрқашан қабыданған жұмысшыларымен жазбаша түрде материалдық жауапкершіліктің жүктелуі туралы келісім шартты жасауға міндетті.

Жұмыс беруші бұндай келісім шартты жеке еңбек шарты негізінде 18-ге толған жұмысшымен жазбаша түрде шарт жасаса алады.

Кейбір жағдайларда жұмысшылар тобы жұмысты міндетіне қарай бөліп, әркім өз жұмысын атқару барысында да, яғни біреулері өндіріп, екінші тауар шығару, сату, апару, әкелу және сақтау сияқты жұмыстарын атқару барысында жұмыс беруші әр жұмысшымен жазбаша нысанда шарт жасаса алмаса, топтық, ұжымдық материалдық жауапкершілік туралы жазбаша келісім шарт жасасады. 2

Бұл жағдайда қандай да зиян, залал келтірілсе, ұжым, топ сол зиян, залалды толығымен материалдық жауапкершілікке ие болады және келген зиян, залал жауап береді. Ал, егер де топтың ішінде нақты түрде бір жұмысшы кінәлі болса, онда қалғандары материалдық жауапкершілікке тартылмайды және босатылады.

Бірақ, кейбір мамандықты иеленген жұмысщылар келісімге отырса да, отырмаса да келтірілген зардап үшін толығымен материалдық жауапкершілікке тартылады. Оларға мысалы: кассирлер, сауда орталықтарының жұмысшылары, бухгалтер, байланыс және қаражат сақтау кассалары және т. б. жатады.

Кәсіпорындардың кассирлеріне келетін болсақ, олар әрқашан оларға сенімге берілген мүліктерге, ақшаға толығымен материалдық жауапкершілікте болады. Оларға еңбек функциясын, жұмысын атқармаса қызметіне немқұрайлықпен қарап, нәтижесінде сол кәсіпорынға, жұмыс берушіге зардап, шығын, залал келтірсе, толығымен материалдық жауапкершілікке тартылады.

Сауда орталықтарының жұмысшыларында өз жұмысын дұрыс атқармау барысында сауда орталықтарының тауарлары жоғалса, шығындар пайда болса, олар да материалдық жауапкершіліктерге тартылады.

Жеке шартқа отырған тарап екінші тарапқа келтірген зардабын толығымен өтейді. Қазақстан Республикасының Еңбек туралы Заңының 9- тарауында (материалдық жауапкершілік) белгіленгендей немесе соттың шешімі бойынша реттеледі. Ал, кей кездерде сотқа шағым берілмай-ақ, жауапкер, жұмысшы еркімен өз материалдық жауапкершілігін ерікті түрде өтей алады.

Жұмысшы жұмыс берушіге келтірген шығынын бухгалтерлік есеп бойынша өтейді. Шығын қандай болса, материалдық жауапкершіліктің

мөлшері де содан аспауы тиіс және азаматтық құқықтағы жауапкершіліктен айырмашылығы еңбек құқығында келтірілген тікелей зиян, залал есептеледі.

Ұрлық, жетіспеушілік және әдейі түрде мүлікті жою, бұзумен келтірілген зардап мемлекеттік бағалар бойынша есептеледі.

Негізгі заң бойынша келтірілген зардапка бір адам кінәлі болса, ол өз жеке басымен келтірілген залалды, зиянды материалдық жауапкершілікті өтейді. Ал, зардал бірнеше жұмысшыларымен келтірілсе, әрқайсысы келтірілген шығыны бойынша материалдық жауапкершілікке тартылады.

Сот топтасып жасаған зардапқа бөлісіп материалдық жауапкершілікті өтеуге рұқсат етеді, егер олар жұмыс берушіге барлық келтірілген шығындарын, залалдарын өтесе.

Жұмыс беруші жұмысшының келтірген зардабын, залалын, шығынын оның жалақысынан ұстап қалуға құқылы.

Жұмыс беруші оған келтірілген зардапты келтірілген күннен бастап өтеп, оны біз зардаптың анықталған күні деп анықтаймыз.

Заң бойынша жұмысшыға тигізген зардабын өз басымен өтеуге рұқсат беріледі. Ол тең мүлікпен немесе бүлінген мүлікті жөндеу арқылы жауапкершілігін өтеуі мүмкін.

Сот шешімі бойынша жұмысшы еш уақытта келтірілген зардабы бойынша толығымен материалдық жауапкершіліктен босатылмайды. Сот тек қана жағдайларды ескере отырып, материалдық жаупкершілікті жеңілдетуі мүмкін.

Жоғарыда айтылғандай, жұмысшы келтірген зардабын, залалын жұмыс беруші оның жалақысынан ұстай алады, бірақ еңбек туралы заңнамаларға сәйкес жалақының 50% аспауы тиіс.

Еңбек тәртібінің қамтамасыз етілу құралы болып қызметкерлердің еңбек нәтижесіне қызығушылық, еңбек міндетін, функциясын атқаруы танытуы болып табылады. Оған қосымша, жеке қызметкерлерге байланысты қатынастар үшін, егер олар еңбек тәртібін бұзған болса, құқықтық әскердің шаралары мен тәсілдері қолданылуы мүмкін. Құқық бұзушылықтың сипатына қарай әртүрлі заңи жауапкершіліктер туындайды. Яғни, заңи жауапкершілік - бұл құқық нормасын бұзған тұлғаның мемлекет алдында, ұжым, кәсіпорын, мекеме, ұйым алдында немесе міндеті және құқықтық нормалардың санкциясында белгіленген әрекет нормаларының бұзылуы және оның толық көлемде өтелуі.

Соған сәйкес, еңбек құқығында қызметкердің материалдық және тәртіптік жауапкершілігі, сонымен бірге ұйымның мүліктік жауапкершілігі қарастырылады.

Еңбек құқығының қатынастарында бұл түрлердің әрқайсысын зерттеу, анализдеу арқылы жеке құқық бұзушылықтың құрамының элементтері қарастырылуы қажет. Мұндай ерекшеліктер қатарына - субъективтік құрамының ерекшкліктері, субъектісін, объектісін, кінәсін, себептік байланысын және қарсы аспектілерін, әсер ету факторларын анықтауымыз қажет.

Осы аталған заңи жауапкершіліктер ішінде тараптардың материалдық жауапкершілігіне көз салып қарасақ, Қазақстан Республикасындағы Еңбек туралы Заңында оның анықтамасы, пайда болу нысандары, жауаптылық негіздері мен өзге де мәліметтер берілгенін көреміз.

Жеке еңбек шартында басқа тарапқа зиян келтірген тарап оны осы Қазақстан Республикасының Еңбек Заңына сот шешімі негізінде немесе ерікті түрде өтеуге тиіс. Жеке еңбек шартында осы шарт тараптарының материалдық жауапкершілігі нақтыланады және міндетті түрде жазбаша нысанда жасалынады.

Материалдық жауапкершілік - ол жұмыс берушімен қызметкердің еңбек қатынастарына байланысты келтірілетін зиянды өтеу болып келеді. Тараптардың материалдық жауапкершіліккке жеке еңбек шартын жасасу арқылы еңбек қатынастары негіз болуы керек, тараптардың зиянды өтеу осы еңбек заңына және өзге де заң актілеріне сәйкес сот шешімі негізінде ерікті түрде өтелінеді.

Жұмыс берушінің материалдық жауапкершілігінің негіздеріне келетін болсақ, Қазақстан Республикасының ЕТЗ 90 бабы бойынша, егер қызметкер өзінің еңбек міндеттерін атқаруына байланысты жұмыс берушінің кінәсінен жарақат алса немесе денсаулығына өзге де зиян келіп, соның салдарынан ол еңбек қабілетін толық немесе ішінара жоғалтса, жұмыс беруші қызметкерге сақтандыру өтемі төленбейтін кезде оған келтірген зиянды Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде көзделген тәртіппен жағдайларды өтеуге міндетті еңбек міндеттерін орындау кезінде қызметкердің өмірі мен денсаулығына және ұйымның мүлкіне келтірілген зиян үшін жұмыс берушінің жауапкершілігі сақтандырылуы керек. 3

Қазақстан Республикасының ЕТЗ 29 бабы бойынша, егер жеке еңбек шарты заңсыз негізде бұзылған не басқа жұмысқа заңсыз ауыстырылған жағдайда еңбек дауын қарайтын оған қызметкерді бұрынғы жұмысына қайта алғызуға байланысты қызметкерге амалсыздан жұмыссыз жүрген барлық уақытына, бірақ 3 айдан аспайтын уақыт үшін орташа табысын төлеу міндеттелінеді.

Қолданыста жүрген заңнамаға сйкес қызметкер кәсіпорынның (мекеменің, ұйымның) мүлкіне ұқыпты қарауға және оның бүлінбеуі үшін алдын-ала шара қолдануға міндетті.

Материалдық жауаптылық туралы заңнама, жұмыс берушінің меншігін, мүддесін, көзқарасын жаң-жақты қорғауға, екінші жағынан - қызметкерлердің жалақысын заңсыз және дәлелсіз ұстаудан қорғауға бағытталған тараптардың іс-әрекеті болып табылады.

Қызметкерлердің материалдық жауапкершілігі бірден мынадай жағдай болғанда, яғни өзі еңбектік құқық қатынастарында тұратын жұмыс берушінің мүлкіне өз кінәсінен келтірген зиянның орнын толтыруды қарастырады. Қызметкердің материалдық жауапкершілігі бірден мынадай жағдайлардың жиынтығы болғанда туындайды:

Жұмыс беруші нақты зиян шексе;
Зиян келтірілген әрекеттің заңға қайшы келуі;
Зиян келтірудегі қызметкердің кінәсі;
Қызметкердің заңға қайшы қылығы мен келген зиянның арасындағы себептік байланысты орнату.

Қызметкердің материалдық жауапкершілігі пайда болуы үшін осы шарттардың барлығы дерлік көзделуі тиіс және бірдей жауапкершіліктің белгісі ретінде қаралады.

Еңбек құқығы бойынша материалдық жауапкершілік тараптардың толық материалдық жауапкершілігі болып көрсетілген.

Қызметкерлердің материалдық жауапкершілігі (келтірілген зиян үшін) ереже бойынша шын мәніндегі зиянның мөлшерімен, яғни оның нақты шегіндегі әрекеттерді қарастырады, бірақ ол орташа айлық жалақыдан аспағаны жөн.

Жауапкершіліктің бұл түріне жататындардың қатарына өндіріс өнімдеріне, жартылай фабрикаттарға, материалдарға немқұрайдылықпен қарау, сонымен біңрге қызөметкерлерге пайдалануға берілген құралдар, өлшеуіш приборлар, өзгеде еңбек етуге қажеті заттар жатады.

Нақты зиян келтіру шегіндегі материалдық жауапкершілік, бірақ орташа айлық жалақыдан аз емес болса ғана мынадай жағдайларда жүзеге асады:

егер кәсіпорынға келтірілген зиян артық ақша төлемдерінен болса;
есепті дұрыс жүргізбеуден;
материалдық және ақша құндылықтарын сақтауға алу;
құндылығы төмен тауарларды өндіруге жол беру және құндылықтарды жою.
Осы мәселелерге байланысты тиісті шаралар қолдану.

Материалдық жауапкершілік еңбек құқығы тұрғысынан зиянды өтеуде келесідей мерзімдер қолданысқа ие:

Біріншіден, зиянды орташа айлық жалақы шегінен орнына келтіру әкімшіліктің бұйрығы бойынша қызметкерлердің жұмыс жалақысынан ұстап қалу арқылы жүзеге асады.

Мұнда зиянды өтеудің мөлшері көрсетілген, яғни зиянды тапқан соң екі аптадан кешіктірілмей, ал оны атқару - қызметкерге бұл келтірілген зиян туралы хабарланған соң тараптардың келісімі бойынша анықталады. Басқа жағдайларда зиян орнына сотқа талапқа қою, яғни қызметкерлердің сотқа жүгінуі арқылы толтыруы мүмкін.

Қызметкер егер оның кінәсінің шарттары келтірілген зиянды дәләлденген болса, оның материалдық жауапкершілігі болуы ықтимал.

Заңнамаға сәйкес қызметкерлер өздерінің кінәсінен жұмыс берушіге келген зиян үшін толық мөлшерде материалдық жауаптылыққа тартылады. Толық материалдық жауаптылық болғанда келген залал қызметкердің жалақысымен қандай да бір қатынасы арқылы анықталатын денгейде шек қойылмастан төленеді.

Қызметкерлердің кейбір санаттары толық материалдық жауапкершілік туралы шарт бойынша қызметкер өзіне сақтау үшін немесе басқа мақсатта берілген мүліктің және басқа құндылықтың сақталуын қамтамасыз етпегеніне байланысты келген зиянды толықтай төлеуге міндеттеме алады, ал жұмыс беруші қызметкерге дұрыс еңбек жағдайын және өндірістік жағдай тудырыуға, қызметкерге сеніп тапсырылған құндылықтардың сақталуын қамтамасыз етуге міндеттенеді.

Қызметкерлердің толық материалдық жауапкершілігі еңбек заңнамаларына сәйкес реттеліп, мынадай жағдайларда туындайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.