Сервистік қызмет туралы

МАЗМҰНЫ

бет

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты республика халқына Жолдауында “Қазақстан-2030” стратегиясының 10 жылдығы - Қазақстан экономика мен өз мемлекеттілігінің берік іргетасын құра отырып, дамудың жаңа кезеңіне сенімді қадам басуда деп атап өтті.

Бұл жолдаудағы аса маңызды басымдықтардың бірі - отандық және шетелдік инвестициялар деңгейі жоғары дамыған, нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу. Осы мақсаттарға жету үшін нарықта әрекет етуші экономикалық субъектілер өз қызметтерін жаңа менеджмент, маркетинг қағидаларына сүйене отырып ұйымдастырулары керек.

Тікелей зерттеуіміздің объектісі болып отырған сақтандыру қызмет нарығына келетін болсақ, бұл саланың ел экономикасына ықпалы өте зор. Сақтандыру компаниялары шаруашылық субъектілеріне, тұрғындарға сақтандыру қызметін көрсете отырып өз бизнесін ғана дамытып қоймай, сонымен қатар бүкіл мемлекеттің сақтандыру секторының дамуына ықпал етеді. Сондықтан олар көрсететін қызметтерін жетілдіріп, клиенттер қажеттіліктерін неғұрлым жоғары деңгейде қанағаттандыруға ұмтылады.

Жоғары сапалы сервис өнімнің бәсекеге қабілеттілігін жоғарлатып, сұранысты өсіреді, сақтандыру компанияларының коммерциялық жетістікке жетуіне мүмкіндік беріп, олардың беделін өсіреді. Жұмыс жақсы ұйымдастырылса сервистік қызмет көрсету сақтандыру компаниясы табысының жеке бабы бола алады. Сондықтан мықты сервистік қызметті ұйымдастыру, оның тиімді жұмыс істеуі әлемдік нарықта сәтті әрекет ететін кез-келген компанияның басты мақсаты болып табылады.

Сервис дегеніміз өнімді өткізу және қолданумен байланысты қызметтер кешені. Сервистік қызмет тауар өндірушінің тұтынушының тауарды пайдалануы барысында оның жұмысқа қабілеттілігін қолдауға байланысты жауапкершілікті өз мойнына алуымен түсіндіріледі.

Сервистік қызмет саласында саясаты сатып алушыны өз өніміне тартып, минималды уақыт шегінде минималды шығынмен жоғары сапалы қызмет көрсетуге негізделген компаниялардың нарықтағы позициясы мықты болып табылады.

Сақтандыру компаниясындағы сервис - клиенттер үшін материалдардың қол жетімділігі, кепілдік және жедел қызмет, қызметтің сапасы және сенімділігі, қызметтің бағасы.

Сақтандыру сервисін сақтандыру компаниясының нақты клиенттердің қажеттіліктерін, олардың мінез-құлықтарын ескере отырып неғұрлым тиімді банктік өнімді нарыққа ұсыну бойынша қызметтер кешені деп анықтауға болады.

Бүгінгі таңда тұтынушылар тарапынан да сервистік қызметке деген талаптар жылдан-жылға жоғарылап отыр. Мысалы сақтандыру компаниялары қызметінде клиентке жедел қызмет көрсету, келісім-шарт жасаудың минималды уақыт алуы, қажет құжаттардың минималды тізімі және т. б. с. с.

Диплом жұмысының мақсаты:

Мамандық бойынша теориялық және тәжірибелік білімді жүйелеп, кеңейтіп бекіту, зерттеу әдістемелерін меңгеру, талдау жүргізе білуді жетілдіру, материалды жалпылап қорытындылай алуды меңгеру.

Осы мақсатқа жету жолында төмендегідей міндеттер қойылды:

1. Диплом жұмысының тақырыбына байланысты әдебиеттер қарастырылып талдау, жүйелендіру;

2. Зерттеу жүргізу объектісін таңдау, объектіге қатысты статистикалық, есептік және маркетингтік материалдар жинау, өңдеу;

3. Өңдеу нәтижелері бойынша қорытынды жасап, ұсыныстар беру.

«Сақтандыру компаниясындағы сервисті ұйымдастыру» тақырыбындағы диплом жұмысын жазуда зерттеу объектісі ретінде «Мұнай сақтандыру компаниясы» АҚ-ң қызметі алынды.

Тақырыптың мәнін ашу мақсатында сақтандыру компаниясының қызметі жан-жақты талданып, зерттеліп, бағаланды. Соның нәтижесінде сақтандыру компаниясының сервистік қызметін жетілдіру бойынша мынадай ұсыныстар жасалды:

- Компанияның нарық талаптарына сай болуын, тұрақты және жоғары қарқынмен дамуын қамтамасыз ету сақтандыру компаниясындағы барлық функционалды бөлімдер жұмысын ортақ мақсатқа бағыттауды, үйлестіруді қажет етеді.

- Нарықта сақтандыру компаниясы өз позициясын ұстап тұруы үшін нарықтағы өзгерістерді, компания қызметіне әсер ететін микроорта және макроорта факторларын үнемі зерттеп, талдап, бағалап отыру алдағы бағыт-бағдарға жол көрсететін құрал болып табылады.

- Сақтандыру компаниясы өз қызметінің экономикалық тиімділігін, жекелеген операцияларының, меншікті капиталының рентабелділігін жоғарылату үшін компаниядағы баға саясатына басты назар аударуы керек.

- Соңғы уақыттағы нарықтың талабы - «сақтандыру компаниясының ең бірінші бағдары - Клиент» деген қағида, сондықтан сервис ең жоғары деңгейге жеткізілуі керек, ол үшін персоналдың біліктілігі мен клиентпен қарым-қатынастағы мәдениетін үнемі дамытып, бақылап отыру, қызмет көрсетудің клиент талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ететін жоғары технологияларды қолдану, сақтандыру компаниясының ішкі ортасын неғұрлым тартымды ету қажет.

- Осылардың барлығын қамтитын сақтандыру компаниясының даму стратегиясын, соның ішінде маркетингтік стратегияны дайындау, ол нақты клиент үшін жаңа қызмет түрлерін енгізуді, жүргізілетін операцияларды дамытуды, ол үшін қандай іс-шаралар жүргізу керектігін, оның уақытын және банк бөлімшелерінің өзара әрекетінің тәртібін қарастыруы керек.

Диплом жұмысының құрылымына келетін болсақ, кіріспе, 3 тарау, қорытынды, қолданылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.

Кіріспеде тақырыптың өзектілігі, жұмысты жазу барысында алдыға қойған біздің мақсат-міндеттеріміз, оған жету әдістері және жұмыс бойынша ұсыныстардан тұрады.

Бірінші тарауда сақтандыру компаниясының сервисін ұйымдастырудың теориялық негіздері, соның ішінде жалпы сервиске сипаттама және ол бойынша әр түрлі ғалымдардың көзқарастары қарастырылған.

Диплом жұмысының екінші тарауы тікелей зерттеу объектісі болып отырған «Мұнай сақтандыру компаниясы» АҚ-ң қаржылық-экономикалық және сервистік қызметіне талдау жасалған.

Үшінші тарауда сақтандыру компаниясындағы сервисті дамытып, жетілдіруге байланысты қандай іс-әрекеттер жүргізу керектігі туралы көзқарас негізделеді.

Қорытынды зерттеу объектісі «Мұнай сақтандыру компаниясы» АҚ -не тәжірибелік ұсыныстарды қамтиды. Диплом жұмысының жалпы көлемі 78бет.

1 СЕРВИСТІК ҚЫЗМЕТТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Сервистік қызметтің экономикалық мәні және мазмұны

Осы заманғы экономиканың әлемдік тенденцияларының бірі - қызмет көрсету салаларының жедел өсуі. Дамыған елдердің көбі “қызмет көрсетуші экономикаға” айналуда. Өндірісі дамыған елдердегі ЖҰӨ (жалпы ұлттық өнім) 2/3-ден 3/4-ке дейінгі бөлігін қызмет көрсету саласы құрайды (52) . АҚШ-та қызмет көрсету саласында жұмыс істейтіндер саны жалпы жұмысшылардың 77%-ын құрайды, ал Қазақстанда бұл көрсеткіш 58%-ға жуық.

Қызмет көрсету - тұтынушылар сатып алатын, бірақ меншік құқығына ие бола алмайтын сезілмейтін игілік.

Кеңес одағы кезінде барлық шаруашылық - экономикалық тәжірибе өндірістік және өндірістік емес саладағы болып екіге бөлінеді. Өндірістік емес тәжірибеде қызмет көрсету саласы ерекшеленеді. Баранова мен Левинаның «Қажеттілік, кіріс, тұтыну» атты анықтама сөздігінде қызмет көрсету сферасында мемлекетпен бақыланатын, шектеулермен шектелген бір сала ретінде, халыққа қызмет көрсететін кәсіпорын ұйымдары ретінде қарастырылады. Бұл кәсіпорындармен ұйымдарға негізінен халыққа тұрмыстық қызмет көрсету орындары: коомуналдық орталықтар, шаштараз, қоғамдық тамақтандыру орындары, тұрмыстық техниканы жөндеу, т. б. орындар жатқызылады. Бұл сфера қоғамның қызығушылығына бөлену принципімен жұмыс атқарады. Ол кезде қызмет көрсету саласына ірі қоғамдық қызмет көрсету бірліктері : медицина және емдік сауықтыру орындары, білім беру жүйесі, мәдени орындар, және т. б. жатқызылған.

Қазіргі уақытқа дейін қызмет сферасы түсінігі экономикалық анализде кең қолданылады, сондықтан бас тартуға болмайды. Бірақ оның кең трактовкасын еске алып отырған жөн.

Қазіргі заман тәжірибесінде қызмет сферасы әлеуметтік және экономикалық іс-әрекеттердің аумағы ретінде қарастырылады. Мұнда адамдар мен адамдар тобы тікелей байланыста болады. Өздерінің көптеген қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған адамдар және сервисті ұйымдастырушылар - өз еңбегін сол қажеттіліктерді қанағаттандыруға жұмсаушылар болып табылады.

Қызмет саласы мұндай кең түсінікте тек бір сала ретінде ғана емес, күрделі құрылымы бар бұтақталған кеңеймелі шекарасы бар кең масштабты экокономика секторы ретінде қарастырылады. Коммерциялық және коммерциялық емес тұрғыдан қарағанда бұл сектор аралас негізде дамуды жалғастырады.

Осылай қызмет сферасы сервистік қызметті таратудың кеңістігі болып табылады. Сонымен қатар қызмет сферасы түсінігі ұлттық шаруашылықтағы сервистік қызметтің шекарасы жайлы сұрақты жаңадан қоюға мүмкіндік береді. Болашақта қозғалмалы және иілгіш бұл шекаралардың белгіленген қасиеттері болады және ол сервистік белсенділік пен сервистік емес белсенділікті ажыратуға мүмкіндік береді.

Бүгінгі таңда отандық аналитика халық шаруашылығын салаларға бөлу принциптерін жалғастыруда және олар отандық экономиканың дамуын бақылауды толық жүзеге асырады. Бұл салалық құрылымға келесі бірліктер кіреді:

• бірінші салалар - өндірістік және ауылшарушылық өнімді дайындушы, табушы ;
• екінші салалар - өндірісті өңдеушулер
• тұрғын үй құрылысы саласы - көлік, сауда, денсаулық сақтау, халыққа және өндіріске қызмет көрсету, басқару, ғылым және ғылыми қызмет көрсету.

Басқа жағдайларда, әсіресе, шаруашылықты геотерриториялық тұрғыдан қарастырғанда ауылшарушылығы мен өндірістен басқа инфрақұрылымның екі звеносын бөліп көрсетеді:

Әлеуметтік инфрақұрылым - шаруашылық объектілердің жиыны әлеуметтік және өндірістік сфералардың функциялануын қамтамасыз етеді, транспорт, байланыс, энергиямен қамтамасыз ету және т. б. жиыны;

Әлеуметтік инфрақұрылым - адамдардың қоғамдық және жеке қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған шаруашылық объектілері мен шаруашылық жүргізуші субъектілердің жиынтығы. Оған: еңбек ресурстары, халық, халықтың өмір сүру деңгейі, қызмет көрету деңгңейі т. б. жатады.

Бірінші және екінші нұсқада да шарушылық тәжірибенің бөлшектелінуі сервистік қызметтің әр түрлі таксономикалық бірліктерінде орналастырылады және ол жаңа қызмет сферасының шекарасы жайлы айтуға мүмкіндік бермейді. Осы немесе басқа елдің жалпы шаруашылық механизмінде қызмет сферасының орнын анығырақ анықтауға жоғарыда аталған счеттар жүйесі қолданылады. Бұл шоттар жүйесі XX ғасырдың екінші жартысында көптеген елдердің ұлттық статистикасына тарала бастады. Бүгінгі күні бұл жүйе БҰҰ-ның статистикалық қызметінде қолданылады.

Ұлттық шоттар жүйесіне сәйкес бірінші сектор болып ауыл шаруашылығы, балық шаруашылығы, орман шаруашылығы т. б. Мұнда жұмысшы табиғи биоресурстармен қарым - қатынаста болады, қоғамға қажетті биошикізатты, өсімдік материалдары және азық-түліктерпен қамтамасыз етуші.

Екінші секторға индустриалды салалар кіреді - қазба жұмыстары, өңдеу, тамақ және жеңіл өнеркәсіп сондай-ақ құрылыс индустриясы, электр, газ, су ресурстарын тасымалдау және өңдеу. Бұл жағдайда жұмысшы әлеуметтік және өндірістік қажеттіліктер үшін табиғи байлықтарды толық тасымалдау және дайындау жұмыстарымен айналысады, өнеркәсіптік өндіріске қатысады, және механизм тудырады, күнделікті сұраныстағы азық - түліктік тауарларды өндіреді.

Қызмет сферасы Ұлттық экономикада үшінші секторды қалыптастырады. Мұнда жұмысшылар адамдар мен және өндірістік ұжыммен қарым- қатынаста болады, оның қызметі адамдардың қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталады. Мұндай жағдайда қызмет сферасы, яғни, үшінші сектор өзіне көлікті, байланысты, сауданы, білім беру мен денсаулық сақтауды, инженерлік - кеңестік, қаржылық-сақтандыру қызметтерін және т. б. қызметтер жиынын қосады.

Сервистік қызметтің кейбір сегменттерінің сипаты анықталмағандықтан оларды екінші немесе үшінші секторға жатқызуға болады. Мыаслға, отандық тәжірибе талдауы үшін инфрақұрылымның жіктелу мәселелері күрделі мәселелердің бірі болып табылады, олар - көлік, құрылыс, электр, су, сумен қамтамасыз ету, байланыс, өндіріске қызмет көрсетуде, сондай-ақ әлеуметтік қызмет көрсетуде де маңызды рольге ие.

Негізінен үшінші секторға енетін қызмет түрлері өте көп. Соңғы жылдары қызмет көрсету тәжірибесінде үшінші сектордың кеңеюі байқалады және оның оның түрленуі қосымша элементтердің пайда болуына әкеледі. Бұл секторддың қарқынды дамуы аналитиктерге төртінші, бесінші секторды бөлуіне мүмкіндік береді.

Осылай экономикалық тәжірибеде қазіргі заман қоғамының дамыған экономикасымен сервистік қызмет бірқатар ірі бағыттарға және т. б. топтарға, сегменттерге таралады. Мысалы, банк, сақтандыру қызметерінің, почта, медицина кәсіпорнының және әр түрлі қызметтер конторының еңбек мазмұны әртүрлі болғандықтан олардың қызметтерін реттеп қою соншалықты қиынға соғады. Дегенмен, жоғарыда айтылған еңбектің түрлерінен қоғамға, еңбек ұжымына қызмет көрсетумен байланыстысы бөлініп шығады және ол жеке, топтық, қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталады.

Жоғарыда айтылғандардан сервистік қызметтің класына, бағытына, әртүлілігіне байланысты бөлудің қиындығы туындайды.

Сервистік қызметтің әртүрлілігі өзіне әртүтлі типті қасиеттерді бекітеді, олар топтық қасиеттерге ие болады және типтік әртүрлі бағыттарда болады. Сонымен қатар жаңа арнайы бағыт ұйымдастыруға тура келетін сервистің жаңа түрлері пайда болуда және оларға басқа бағыттар сай келмейді.

Төменде логикалық қатаң дау сервистің жіктемесінің алты үлкейтілген бірліктерінің нұсқасы берілген:

• өндірістік сервис; (техниканы жөндеу сервисі, жоғарғы технологиялар базасындағы сервис)
• қоғамдық құрылыс сферасындағы сервис; (қоғамдық тәртіпті қорғау сервисі, ұлттық қаржылық жүйенің дамуы және т. б. )
• әлеуметтік - мәдени сервис; (екі деңгейде көрсетіледі: әлеуметтік тұрақтылық жеке қажеттілік ) бұған мектепке дейінгі дайындық курстары, туристік, көркем эстетикалық және т. б. қызметтер.
• интеллектуалдық қызметтер; (білім беру, құқықтық, қаржылық, ақпараттық сервис)
• тауар және қызметтің айналыс саласындағы сервис (сауда, қоғамдық тамақтандыру, коммуникациялық және көліктік қызметтер, қоймалық - шаруашылық қызметтер) ;
• тұрмыстық - шаруашылық сервис (қалалық шауашылық, халықтың тұрмыстық сервисі, азаматтардың жеке қажеттіліктерін қанағаттандыру) ;

Бұл қасиеттер сервистік қызметтің экономикалық - шаруашылық белсенділігінің қызметтік емес түрлерін бөліп көрсетеді.

Енді сервистік қызметтің өндіріске жақын қасиеттерін көрсетеміз. Сервистік қызметтің субъектілерінің еңбегі мен пайдалы кеңестерін тауар өндрісіндегі сияқты қызметті өндірушілер жасайды. Қызметті өндірушілер болып толық ұжым, сондай-ақ, сервис кәсіпорнының нақты қызметкерлері табылады.

Өндірушілердің пайдалы кеңестері сервисті тұтынушыларға, сатып алушыларға, тапсырыс берушілерге, қонақтарға бағытталады. Кәсіпорын жұмысшылары қызметті өндіре отырып, тұтынушыларға белгілі бір игілік, пайда, ыңғайлылық ұсынады. Осылай өндірілген қызмет тұтынушылық құнға ие болады және қызметті өндіруге кеткен қоғамдық еңбек шығындарына тең. Мұндай жағдайда қызмет тауар ретінде жүреді және ол сервистік қызметтің негізгі элементі болып табылады.

Қазіргі қоғамда сервистік қызметтің түрі мен бағыты өндірістік өнеркәсіптің нәтижесімен жақын болып келеді. Осылай сервистік қызметтің субъектілері тұтынушыға жеткізеді және одан кейін де жиі жөндеу жасап, қызмет көрсетіп тұрады. Оған жататындар:

• тұрмыстық техника, жеке көлік құралдары;
• азық- түлік тауарлары;
• білім беруде және жеке өзін -өзі дамытуда қолданылатын тауарлар;
• демалысқа арналған тауарлар т. б.

Сонымен қатар екінші секторлы өндірістің соңғы сатысы, яғни, тамақ және жеңіл өнеркәсіп, машина құрау және т. б. тауар тудыратын тауарлар қызмет сферасымен тығыз байланысты. Мұнда сервис қызметкерлерінің өндіріспен байланысы тауарларды жөндеу, қызмет көрсетумен, сатумен ғана шектелмейді.

Соңғы он жылда қызмет сферасындағы кәсіпкерлер қызметті өндіруші жұмысшылардың еңбегін ұйымдастыру үшін, сондай-ақ, қызмет көрсету кәсіпорнында өнеркәсіптік өндіріс менеджментін және еңбек элементтерін енгізуде көптеген күш жұмсады.

Мұның барлығы өнеркәсіптік өндіріспен қызметтің арасындағы тығыз байланысты қалыптастырады және көп жағдайда адамдарға көрсетілетін қызмет пен еңбек индустриалды өндіріс типі бойынша ұйымдастырылады. Индустриалды өндіріс ірі өнеркәсіптік кешен шеңберінде жүзеге асырылады және еңбек онда жоғарғы техникалық жарақтандыру деңгейімен ерекшеленеді. Бұл еңбек өндірісін ұлғайтуға және жалпы сұранысты қанағаттандыра алатын өнім көлемін кеңейтуге мүмкіндік береді.

Халыққа қызмет көрсетумен байланысты индустриалды өндіріс негізінде жеке котедждер мен көп пәтерлі үйлердің құрылысы және автокөлік, темір жол арқылы, әуе жолы арқылы халықты тасымалдау арқылы көрсетеді. Бұл қызметтердің барлығы өндірістік өнеркәсіппен бірге өздерінде маңызды параметрлерді бекітеді.

Осылай қазіргі заманға сай сервистік қызмет тұтынушылардың жеке және топтық сұраныстарына бағыттала отырып, жеке сипатты қалыптастырады. Осының барлығы дамыған елдердегі сервистік өнімді өндіру жайлы және ондағы сервис индустриясы жайлы айтуға мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда тасымалдау индустриясы, туризм индустриясы, білім беру, ойын-сауық индустриясы жайлы толық құқылы айтуға болады. Барлық көрсетілген сервистік қызметтің бағыттары өнеркәсіптік типтегі еңбекті ұйымдастыру техникасы мен технологисына сүйене отырып, қысқа уақыт аралығында мыңдаған, миллиондаған тұтынушыларға қызмет көрсетуге мүмкіндік алады.

Сервистік қызметтің экономикалық негізін қарастыру, адамдардың және қоғамның көптеген қажеттілігін қанағаттандырумен байланысты оның негізгі аспектісін түсінуге мүмкіндік береді [16] . Шаруашылық тәжірибеде және ғылымда «қажеттілік» термині бірқатар терминдердің туындауына әкелді олардың ішінде ең белгілісі - сатып алынған сервистік өнімнің, қызметтің, тауардың соңғы қолданушысын білдіретін - тұтынушы. Ол белгілі бір өімдерді, тағамдарды тұтынатын, анықталған бір заттарды қолданатын, белгілі бір киімдермен киінетін адам болып табылады.

Тұтынудың соңғы сатысымен тікелей байланыс сервистік қызметті материалдық өндірістен айырады. Себебі көптеген өндірістік салалардың субъектілері өнімді өндіру процесінің немесе технологиялық операциялардың бастапқы кезеңінде ғана қатысады. Бұған керісінше сервистік қызметтің субъектілері тұтынушымен, тапсырушымен бетпе - бет кездесіп, соңғы тұтыну процесінде жұмыс жасайды.

Сондықтан тұтынушыларға қызмет көрсету процесі экономикалық емес әлеуметтік- психологиялық, рухани бастауға жатқызылады және сервистік қызметті заттардың қалдығы ретінде қарастырады. Қызметті өндіру мен тұтыну көп жағдайда қызмет көрсетуші персоналмен тұтынушы арасындағы тікелей байланыс арқылы жүзеге асырылады.

1. 2 Сервистік қызметтің жіктелуі және оның түрлерінің негіздері

Тауармен салыстырғанда, қызметтер қайта сату мақсатымен сақтауға, қоймаға қоюға және тасымалдауға келмейді. Қызмет дәл уақытында қолданылмаған жағдайда жарамсыз болып қалады. Мысалы, ұшақтағы сатып алынған орынды сақтап қоя алмайсың, жолаушы уақытында ұшпаса, ол орынның құндылығы жоғалады.

Қазақстандағы қызмет көрсету саласында маркетинг қағидалары мен әдістерін қолдану өндіріс саласымен салыстырғанда төмен. Алайда соңғы уақытта қызмет көрсету саласы да жақсара бастады.

Қызметтерді бірнеше белгілері бойынша жіктеуге болады.

Кесте 1 - Қызмет көрсетудің жіктелуі[8]

Адамдар тұтынатын қызмет тұтынушылық, ал компанияларға көрсетілетін іскер қызметтер деп аталады.

Қазақстанда қызмет көрсетудің барлық түрлері қарқынды дамуда. 1990 жылы Қазақстан халқына көрсетілген қызмет құрамында жолаушы тасымалдау қызметі (28, 4%) мен тұрмыстық қызмет (22, 2%) басым болса, қазіргі кезде байланыс, тұрмыстық-коммуналдық шаруашылық, сақтандыру компаниясының қызметтердің өсу тенденциясы байқалып, тұрмыстық, мәдени демалыс, санаторий-курорттық және сауықтыру қызметтерінің үлесі азайып отыр.

Өндірістік-техникалық қызметтерге жөндеу, сервис және автокөліктерге кепілдемелік қызмет көрсету жатады. Astana Motors, Skoda, Center Almaty және тағы басқа фирмалар автобөлшектерге сервистік қызмет көрсетуді ұсынады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс