Сөздің ауыспалы мағынасы
Бір көп мағыналы сөздің ішінде қарама-қарсылыққа негізделген семантикалық байланысты көрсететін аспект ретінде қарастыратын құбылыс – сөзішілік байланыс, энантиосемия.
Қарама-қарсылықтың осындай ерекше түрін алғаш ашып зерттеген В.Шерцль болатын. Ғалымның пайымдауынша, түбірлер және олардан пайда болған сөздер ежелгі дүниеде жалпы, ортақ, өте кең және көмексі мағыналы болған. Сол сөздерден уақыт өте келе әр түрлі реңдердің және өзіндік категорияларға бөлінудің нәтижесінде бірдей бір салаға жататындығына қарамастан, бір-біріне қарама-қарсы мағына бере бастайды. «Так из общего значения идти, двигаться», могли образоваться более конкретные «приходить» и «уходить» и. т.д. /Л.Новиковтан алынды/».
Жоғарыдағы пікірді жандандыра түсу үшін, сонымен қатар осы құбылысты сипаттаудағы терминдерді тәртіпке келтіру мақсатымен кейбір ойларды ортаға салсақ дейміз.
Семантикалық қарама-қарсылықты туындатудың бірден-бір оңтайлы әдісі деп В.Шерцльден соң Б.Г.Бобылев энантиосемияны айрықша атап өтеді. Алайда ғалымның зерттеген құбылысының өрісі энантиосемиядан тар.
Қарама-қарсылықтың осындай ерекше түрін алғаш ашып зерттеген В.Шерцль болатын. Ғалымның пайымдауынша, түбірлер және олардан пайда болған сөздер ежелгі дүниеде жалпы, ортақ, өте кең және көмексі мағыналы болған. Сол сөздерден уақыт өте келе әр түрлі реңдердің және өзіндік категорияларға бөлінудің нәтижесінде бірдей бір салаға жататындығына қарамастан, бір-біріне қарама-қарсы мағына бере бастайды. «Так из общего значения идти, двигаться», могли образоваться более конкретные «приходить» и «уходить» и. т.д. /Л.Новиковтан алынды/».
Жоғарыдағы пікірді жандандыра түсу үшін, сонымен қатар осы құбылысты сипаттаудағы терминдерді тәртіпке келтіру мақсатымен кейбір ойларды ортаға салсақ дейміз.
Семантикалық қарама-қарсылықты туындатудың бірден-бір оңтайлы әдісі деп В.Шерцльден соң Б.Г.Бобылев энантиосемияны айрықша атап өтеді. Алайда ғалымның зерттеген құбылысының өрісі энантиосемиядан тар.
Сөздің ауыспалы мағынасы
Бір көп мағыналы сөздің ішінде қарама-қарсылыққа негізделген
семантикалық байланысты көрсететін аспект ретінде қарастыратын құбылыс –
сөзішілік байланыс, энантиосемия.
Қарама-қарсылықтың осындай ерекше түрін алғаш ашып зерттеген В.Шерцль
болатын. Ғалымның пайымдауынша, түбірлер және олардан пайда болған сөздер
ежелгі дүниеде жалпы, ортақ, өте кең және көмексі мағыналы болған. Сол
сөздерден уақыт өте келе әр түрлі реңдердің және өзіндік категорияларға
бөлінудің нәтижесінде бірдей бір салаға жататындығына қарамастан, бір-
біріне қарама-қарсы мағына бере бастайды. Так из общего значения идти,
двигаться, могли образоваться более конкретные приходить и уходить и.
т.д. Л.Новиковтан алынды.
Жоғарыдағы пікірді жандандыра түсу үшін, сонымен қатар осы құбылысты
сипаттаудағы терминдерді тәртіпке келтіру мақсатымен кейбір ойларды ортаға
салсақ дейміз.
Семантикалық қарама-қарсылықты туындатудың бірден-бір оңтайлы әдісі деп
В.Шерцльден соң Б.Г.Бобылев энантиосемияны айрықша атап өтеді. Алайда
ғалымның зерттеген құбылысының өрісі энантиосемиядан тар.
Айды аспанға бір шығарды -
1. Даңқы жер жарды, аты шықты, даңғазалай жария етіп, таң қалдырды.
Мұндағысы оның атақты саудагер Көк Орда ишік-атасы Мұхаммед әкім әл
Таразидің мұрагері бар екен деп, жер-жиһанға дәріптеумен қатар,
айды аспанға шығарға той жасап, атақ құмар саудагер, өзінің атын да
өзгеге таныту еді І.Е..
2. Жағымсыз, ұнамсыз мағынада орынсыз әрекет еткен кісілерге қатысты
берілген баға. Бүгін... бүгін, көрсетуіміз керек. Айды аспанға бір
шығармасақ па?!Т.А..
Исіну 1. Жылқының сүт беруі; 2. Жылқының сүт бермеуі; (Бұл сөздің еш
бағалауыштық қасиеті өзгермей-ақ қарама-қарсы мағынада жұмсалуы жайында
Х.Нұрмұханов Сөз және шеберлік еңбегінде тоқталған болатын).
Бағалауыштық энантиосемияны Т.А.Космеда мейлінше кең және ауқымды
қарастырады. Ғалым, жағымдыжағымсыз бағалауыштықтың қарама-қайшылығымен
сипатталатын сөзішілік антонимияның бір түрі, объективті өмірдегі заттар
мен құбылыстардың айырмашылығы мен қарама-қайшылығын көрсететін лексикалық
мағынаның ерекше сипаттамасы деп таниды. Для оценочной энантиосемии
характерно оккозиональное речевое появление в определенной ситуации, в
определенном контексте.
Түрліше көзқарастарға қарамастан, осы мәселе төңірегінде жұмыс жасап
жүрген зерттеушілер оксюморонның екі түрін бөліп көрсетеді: анық және
көмескі (Е.Атаева), олардың компоненттері тілдік және тілдесімдік
компоненттерден тұрады: тілдік және тілдік емес. Алғашқысының мәнін
мәнмәтінге (контекст) жүгінбей-ақ аша беруге болса, келесі тек бір мәнмәтін
шеңберінде ғана ашылады. Сонымен қатар, А.Петров тағы да екі түрін бөліп
көрсетеді: 1. компоненттері антонимдік мағынада жұмсалатын оксюморондар
және 2. компоненттерінің антонимдік мағынасын мәнмәтін ашып бере алатын
оксюморондар.
Біздің ойымызша, келтірілген пікірлердің ішінен А.Обердерфердікі
шындыққа жанасатын іспетті, ол оксюморонды қисынды (қарама-қарсы мәнді
сөздер ... жалғасы
Бір көп мағыналы сөздің ішінде қарама-қарсылыққа негізделген
семантикалық байланысты көрсететін аспект ретінде қарастыратын құбылыс –
сөзішілік байланыс, энантиосемия.
Қарама-қарсылықтың осындай ерекше түрін алғаш ашып зерттеген В.Шерцль
болатын. Ғалымның пайымдауынша, түбірлер және олардан пайда болған сөздер
ежелгі дүниеде жалпы, ортақ, өте кең және көмексі мағыналы болған. Сол
сөздерден уақыт өте келе әр түрлі реңдердің және өзіндік категорияларға
бөлінудің нәтижесінде бірдей бір салаға жататындығына қарамастан, бір-
біріне қарама-қарсы мағына бере бастайды. Так из общего значения идти,
двигаться, могли образоваться более конкретные приходить и уходить и.
т.д. Л.Новиковтан алынды.
Жоғарыдағы пікірді жандандыра түсу үшін, сонымен қатар осы құбылысты
сипаттаудағы терминдерді тәртіпке келтіру мақсатымен кейбір ойларды ортаға
салсақ дейміз.
Семантикалық қарама-қарсылықты туындатудың бірден-бір оңтайлы әдісі деп
В.Шерцльден соң Б.Г.Бобылев энантиосемияны айрықша атап өтеді. Алайда
ғалымның зерттеген құбылысының өрісі энантиосемиядан тар.
Айды аспанға бір шығарды -
1. Даңқы жер жарды, аты шықты, даңғазалай жария етіп, таң қалдырды.
Мұндағысы оның атақты саудагер Көк Орда ишік-атасы Мұхаммед әкім әл
Таразидің мұрагері бар екен деп, жер-жиһанға дәріптеумен қатар,
айды аспанға шығарға той жасап, атақ құмар саудагер, өзінің атын да
өзгеге таныту еді І.Е..
2. Жағымсыз, ұнамсыз мағынада орынсыз әрекет еткен кісілерге қатысты
берілген баға. Бүгін... бүгін, көрсетуіміз керек. Айды аспанға бір
шығармасақ па?!Т.А..
Исіну 1. Жылқының сүт беруі; 2. Жылқының сүт бермеуі; (Бұл сөздің еш
бағалауыштық қасиеті өзгермей-ақ қарама-қарсы мағынада жұмсалуы жайында
Х.Нұрмұханов Сөз және шеберлік еңбегінде тоқталған болатын).
Бағалауыштық энантиосемияны Т.А.Космеда мейлінше кең және ауқымды
қарастырады. Ғалым, жағымдыжағымсыз бағалауыштықтың қарама-қайшылығымен
сипатталатын сөзішілік антонимияның бір түрі, объективті өмірдегі заттар
мен құбылыстардың айырмашылығы мен қарама-қайшылығын көрсететін лексикалық
мағынаның ерекше сипаттамасы деп таниды. Для оценочной энантиосемии
характерно оккозиональное речевое появление в определенной ситуации, в
определенном контексте.
Түрліше көзқарастарға қарамастан, осы мәселе төңірегінде жұмыс жасап
жүрген зерттеушілер оксюморонның екі түрін бөліп көрсетеді: анық және
көмескі (Е.Атаева), олардың компоненттері тілдік және тілдесімдік
компоненттерден тұрады: тілдік және тілдік емес. Алғашқысының мәнін
мәнмәтінге (контекст) жүгінбей-ақ аша беруге болса, келесі тек бір мәнмәтін
шеңберінде ғана ашылады. Сонымен қатар, А.Петров тағы да екі түрін бөліп
көрсетеді: 1. компоненттері антонимдік мағынада жұмсалатын оксюморондар
және 2. компоненттерінің антонимдік мағынасын мәнмәтін ашып бере алатын
оксюморондар.
Біздің ойымызша, келтірілген пікірлердің ішінен А.Обердерфердікі
шындыққа жанасатын іспетті, ол оксюморонды қисынды (қарама-қарсы мәнді
сөздер ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz