Жақ бет күйіктері

Жоспар
Кіріспе

1. Жақ бет күйіктерінің ... .
2. Классификациясы
3. Бас, бет және мойын күйіктерінің ереншеліктері
4. Электр күйіктері
5. Химиялық күйіктер
6. Үсік

Белгілі жетістіктерге қарамастан, соңғы екі он жылдықта күйген ауыс науқастардың емі клиникалық медицинада күрделі бөлімнің бірі болып саналады.
Теримиялық жарақаттар патогенезі күрделі және толық зерттелмеген.
Терең және аумақты күйіктер кезінде барлық негізі ағзалардың және жүйелердің морфолггиялық қызметтердің терең аутқылары байқалады. Осы себептен өзара байланысты бұзылыстар клеткалық және субклеткалық деңгейде табылады да ондағы жүріп жатқан патологиялық процестерді анықтауын қиындатады.
Соңғы екі онжалдақта күйіктердің жіілгі ұздіксіз көтерілді. Бүкіл дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйімінің мәліметтері бойынша термиялық зақымданулар басқа жарақаттар арасында үшінші орын алады. Бүл қазаіргі кезде өндірісте, транспортта жоғаргы кернеулі токтарды, агрессивті химиялық сүйықтарды және отқа қауыпты газдарды қолданғанмен түсіндіріледі.
Әскери медициналық тәжирибде термиялық зақымданулардың сипатталуы соғыс әдістеріне байланысты. Шетел баспа мәліметтері бойынша ядролы қару қолданбаған соңғы шайқастарында барлық жарақаттардың ішінде күйіктер 10-30% жағдайда кездеседі. Белеснді соғыс әрекеттерін ескермесе, көбінесе әскери қызметкерлер күйіктерді бензин және басқа жеңіл жанатын заттарды дұрыс қолданбағаннан алады. Әсіресе денені киіммен қорғанбаған жерлері (беті, қолдары) зақымданады.
1945 жылы Жапониядағы Херосима, Нагасаки қалаларында бірінші атом бомбасы жарылған кезде барлық жарақаттар ішінде термиялық зақымданулар 80-85% кездесті, соңынан зардабынан өлген адамдардың ішінде 50% термиялық жарақаттан өлген.

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Жақ бет аймағының күйіктері.

1. Жақ бет күйіктерінің -----
2. Классификациясы
3. Бас, бет және мойын күйіктерінің ереншеліктері
4. Электр күйіктері
5. Химиялық күйіктер
6. Үсік

Бет күйіктері

Белгілі жетістіктерге қарамастан, соңғы екі он жылдықта күйген ауыс
науқастардың емі клиникалық медицинада күрделі бөлімнің бірі болып
саналады.
Теримиялық жарақаттар патогенезі күрделі және толық зерттелмеген.
Терең және аумақты күйіктер кезінде барлық негізі ағзалардың және
жүйелердің морфолггиялық қызметтердің терең аутқылары байқалады. Осы
себептен өзара байланысты бұзылыстар клеткалық және субклеткалық деңгейде
табылады да ондағы жүріп жатқан патологиялық процестерді анықтауын
қиындатады.
Соңғы екі онжалдақта күйіктердің жіілгі ұздіксіз көтерілді. Бүкіл
дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйімінің мәліметтері бойынша термиялық
зақымданулар басқа жарақаттар арасында үшінші орын алады. Бүл қазаіргі
кезде өндірісте, транспортта жоғаргы кернеулі токтарды, агрессивті химиялық
сүйықтарды және отқа қауыпты газдарды қолданғанмен түсіндіріледі.
Әскери медициналық тәжирибде термиялық зақымданулардың сипатталуы
соғыс әдістеріне байланысты. Шетел баспа мәліметтері бойынша ядролы қару
қолданбаған соңғы шайқастарында барлық жарақаттардың ішінде күйіктер 10-
30% жағдайда кездеседі. Белеснді соғыс әрекеттерін ескермесе, көбінесе
әскери қызметкерлер күйіктерді бензин және басқа жеңіл жанатын заттарды
дұрыс қолданбағаннан алады. Әсіресе денені киіммен қорғанбаған жерлері
(беті, қолдары) зақымданады.
1945 жылы Жапониядағы Херосима, Нагасаки қалаларында бірінші атом
бомбасы жарылған кезде барлық жарақаттар ішінде термиялық зақымданулар
80-85% кездесті, соңынан зардабынан өлген адамдардың ішінде 50% термиялық
жарақаттан өлген.
Соғыста қолданатын өртегіш заттарға напалм, пирогель, термит және ақ
фосфор жатады.
Өртегіштерді – мұнай өнімінен дайындайды. Олар 800-1100оС
температурада 5-10 мин қызыл жалынмен жанып улы заттар аралас қара қою
түтін бөліп шығарады.
Пирогельдер – мұнай өнімінен негізінде жасалған темір аралас өртегіш
сұйық заттар. Жану температурасы 1400-1200оС жетеді. Олар ашық жарық
жалынмен, құрамында улы өнімдері көп ақ қою түтін бөліп 1-2 минут жанады.
Термиттер 2-3 минут алаулап түтінсіз жанып температурасы 2800-3000оС
дейін қызу бөліп жанады
Фосфор аралас жанатын заттар өздігінен ауада көгілдір жалынмен жанып
температурасы 800-1200о қызу бөліп шығарады. Фосфордың термохимиялық
күйіктерге әкелумен қатар жалпы уландыру әсіресе бар.
Ыстық факторлар әсерінен пайда болған барлық күйіктерді 4 дәрежеге
бөледі.
І. Эпидермис жарақаттанады, тері ісінен әрі қызарып, аздап ауыру
сезім байқалады. 2-3 күннен кейін осы белгілер қайтады. Жарақаттанған
эпидермис қабыршықтанып күйіктің беті өздігінен эпителиймен жабылады.
Біраз уақыт күйген жерде дақ сақталады, кейін ол ізсіз жоғалады. сурет 58.
ІІ. Эпидермиспен бірге дерманың беткей қабаты жарақаттанады.
қызарған теріде сары мөлдір сұұықтық толған көпіршіктер пайда болады.
Оның астында ашық-қызыл түсті ылғалды тін көрінеді. Жара 1-2 апта ішінде
тыртықсыз өздігінен эпителиймен жабылады.
ІІІ-а. Эпидермиспен қоса дерманыңторлы және емізікті қабаты бұзылады
тек тер бездері және түк қапшықтары жарақаттанбайды. Олар сарғыштау түсті
сұйыққа толған. Күйікті жараның түбі ашық қызыл түсті және ылғалды болады.
59 сурет. Ауру сезімі толығымен сақталған немесе төмендеген. Күйіктің
айналасы ашық сарғылт және қоңырқай түсті болып келеді. Оның беті жұмсақ,
ауру сезімі төмендеген, сезгіштігі сақталған. 4-6 аптаның ішінде жұмсақ
тыртықтар пайда бола отырып өздігінен күйіктің бетінде эпителий болуы
мүмкін. Кейде келоидты тыртықтар пайда болады, олар функционалды
өзгерістерге алып келеді.
ІІІ б. Эпидемис және дерманың түк қапшықтары терлеу бездерімен бірге
толығымен зақымданады. Жанында жатқан тіндер жарақаттануы мүмкін. Күйіктің
беті сарғыштау, сұр немесе қоңырлау түсті, ІІІ а дәрежесіне қарағанда
қаралау болады. Пайда болған көпіршіктер қанды суға толған. Жараның түбі
құрғақ жәнеанық емес ақ дақтар көрінеді. Ауру сезімі бірден төмендеген
немесе толық жойылған. Гранулденген жара нәзік тыртықтанып жазылады.
Жазылу мерзімі жараның көлеміне және орналасуына байланысты. ІІІ а және
ІІІ б дәрежелі күйіктерді өзара клиникалық белгілері бойынша ажырату
қиын.
ІҮ. Эпидермиспен және дермамен бірге теріасты майлы клетчаткасы,
фасциясы, бұлшықеттері, кейде сүектер жарақаттанады. 60 сурет. Күйіктің
беті көңыр немесе қара түсті әртүрлі қабаттағы тығыз өлеттенген қабықпен
жабылған. Ауру сезімі байқалмайды. Күйіктің ІҮ дәрежесінде баяу жазылатын
тіндердің, мүшелердің қалыптасқан ақаулары болуы мүмкін. Ересек адам
күйіктерінің аймағын анықтау үшін тоғыздық ережесімен алақан ережесін
қолданған тиімді.
Біріншісі әрбір анатомиялық аймақ проценттік қатынаста 9- ға тең:
бас пен мойын 9, кеуденің алдыңғы және артқы беті - 18, әрбір қол – 9,
әрбір аяқ – 18, жыныс мүшелері және аралық – 1. Бет аймағы 3 құрайды.
Алақанның көлемі - 1-1,1. Күйіктің бетіне қойылатын алақанның саны
зақымдану аймағын анықтайды. балаларда күйік алаңын анықтау үшін арнайы
кесте қолданады, оның аурлығын Франк индексі арқылы бағалайды, бірақ
анықтау үшін терең күйіктің көлемін білу керек. Проценттік қатынаста
есептегенде І терең күйікті 3 беткей күйікке теңестіру керек. Франк индексі
проценттік қатынастағы беткей күйіктің көлемі мен терең күйік көлемінің
үш еселенген аумағының қосындысына сәйкес келеді. Мысалы күйік
жарақатының жалпы аумағы дененің бетінде 50% болса, онда 20% терең
жарақатына келеді. Бұл жағдайда Франк индексі беткей күйік аймағы мен үш
еселенген терең күйік аймағына тең болады. (20х3=60), 30+60=90%. Егер де
күйік 30%-тен аз болса оның болжамы жақсы, 30-60% болса салыстырмалы жақсы,
ал 61-90% болса күмәнді, 91% жоғары болса нашар болады. Күйік ауруы
аумақты термиялық жарақаттанған кезде дамиды: Терең күйіктер ересек
адамдарда дене беткейінде – 15%, балалар мен қарт адамдарда – 10% орын
алады. Беткей және аумағы бойынша шектелген терең күйіктерден күйік
аурулары дамымайды Бастың, бет пен мойынның жекеленген күйіктерінде,
күйік ауруы өте сирек дамиды, Күйік ауруының 4-кезеңін ажыратады.
І. Күйіктік шок. 2. Жедел күйіктік токсемия. 3. Күйіктік
септикотоксемия. 4. Реконвалесенция.

Күйіктік шок
Этиологиясы мен патологиясы. Термиялық жарақат әсеріне болатын
организмнің біріншілік реаукциясы күйік шогы деп аталады. Ол
денебеткейінің 15% алатын кең және терең күйіктерінде пайда болады. Күйік
шогы күйіктен кейін немесе бірнеше уақыттан соң шеткі қан тамырлардың
жиырылу нәтижесінде 4-6 сағат тұсында дамиды. Сондықтан оның клиникалық
белгілері болмайды. Клиникалық көрінісі қосымша жарақаттанғанда, әсіресе
тексерулер күйік шоғының патогенезінің күрделілігін көрсетеді. Оның
механизмі толық ашылмаған. Диагнозды негізгі зерттеулерге,
патофизиологиялық және биохимиялық мәліметтеріне сүйеніп қояды. Күйіктің
ауырлығы оның көлемі мен аумағына байланысты және тыныс алу жолдарының
жағдайына назар аудару керек. Бұл аймақтың күйігі ауырлығы бойынша дене
бетінің 10% терең күйігіне тең болады. Күйік шоғының клиникалық көрінісі
20% және 15 % терең күйікте байқалады. Мұндай науқастарда ОНЖ-нің
бұзылуына байланысты қозу байқалып, тәбеті бұзылады. Науқастар төсекте
дөңбекшиді, айқайлайды, 1-2 сағаттан соң ауру сезімі басылып қозу тежелуге
ауысып апатияға әкеледі. Кейде жарақаттан кейін селқостық байқалады,
тоңып дірілдейді. Дене температурасы қалыпты немесе төмендеген. Терісі
суық, ылғалды, көгерген, науқастар шөлдиді, бірақ су шсе жүрегі айнып
құсады. Тыныс алуы біркелкі емес. Пульс минутына 110-120-ға дейін
жиелейді. Артериялық қысым көтеріліп немесе түсуі мүмкін. Гемодинамиканың
маңызды көрсеткіші қан айналымындағы қан көлемі (ҚАҚК) болып табылады. Ол
қалыпты жағдайда еркектерде 75 млкг, ал әйелдерде 65 млкг.

Күйік шоғын емдеу.
1. Афференті импульсациясымен күрес жүргізу психоэмоционалдық
тыныштықты қамтамасыз ету, нейролептиктер енгізу, аналгетикалық наркоз.
2. Оксигенотерапия. 3. Айналымдағы қан көлемін қалыпта сақтау. 4. Су-тұз
алмасуының юбұзылуының және бүйректің зәр бөліп шығару қызметінің
бұзылуын емдеу және алдын алу. 5. Метоболикалық ацидозбен күрес жүргізу.
6. Энергшиялық алмасуды реттеу. 7. Фармокологиялық заттарды қолдану –
ауру сезімін босатып, жүрек, ОНЖ қызметін реттейтін заттар,
спазмалитиктер, витаминдер, гормондар, антибиотиктер.

Бас, бет және мойын күйіктерінің ерекшеліктері.
Жалпы дене аумағын 3,12%-ін беттің беткейі құрайды. Беттің жақсы
иннервациясы мен васкулизациясы, аурудың психикалық жағдайының
нашарлығы, беттің ұсқынсыздануы, ІІ-ІҮ дәрежедегі беттің оқшауланған
күйігінде де науқастың жағдайын нашарлатады. Бет әлпеті тегіс емес,
терісі жұқа және әртүрлі аймақтарда қалындығы бірдей емес. Сондықтан бетте
бір-біріне жақын аймақтардың өзінде күйіктің тереңдігі әртүрлі болуы
мүмкін: беткей күйіктен терең күйікке дейін. Терең күйіктер беттің
шығыңқы аймақтарында қас үстіндегі доғада, құлақта , мұрында, бетсүйек
аймағында, ерінде, иекте кездеседі. Кұлақ қалқаны күйігі терең күйсе
шеміршек мүлдем зақымданады, сөйтіп хондрит дамып ісінеді, қатты ауырады.
Іріндеген аймақта жалқықтың жиналуынан флюктуация пайда болады.
Шеміршектің өліп жансызданған аймақтары түскендіктен құлақ қалқанының
ақаулары мен деформациясы пайда болады. Құлақ қалқанының түгелдей
зақымдануында сипағанда қатты ауырмайды, ақ немесе қара түсті келеді.
Мұрынның анатомиясы күрделі, қырының терісі жұқа. Оның астында теріасты
май клетчаткасы болмайды, тек аздаған борпылдақ дәнекер тін қабаты
болады. мұрын қанашалары аймағында жіңішке шеміршектер орналасқан.
Күйік кезінде мұрын ұшы және мұрын қанатшалары зақымданады. Кейде ұшбұрышты
және қанатшалы шеміршектер зақымданады. Ол хондриттін дамуына әкеліп,
одан әрі некрозға ұшыратады. мұрын тіндерінің ақауын тудырып,
деформацияға әкеледі. Бет сүйегі аймағының тіндері мен ұрт күйген кезде
құлақ маңындағы фасция зақымданып, құлақ маңы сілекей бездері ашылып
қалуы мүмкін.
Бұл аймақтар тіндерінің тыртықтануы төменгі қабаттың айналып, ауыз
бұрышының сыртқа қисаюына әкеледі. Бет сүйектері некрозға ұшырауы мүмкін.
Ерін-беттің қозғалмалы бөлігі. Олар тамақ қабылдаудв үлкен рөл
атқарады. Еріннің қызыл жиегінде тер және кілегейлі бездер түкті
талшықтар болмайды. Жабынды эпителий жұқа және мөлдір. Ерін күйген кезде
қызыл жиегі өліп жансызданады және қалпына келмейді. Түзілген қабықтар
жарақаттанады, қан кетеді. Пайда болған ерін жарылулары тамақ қабылдаған
кезде ауырады. Ісіну салдарынан айналып, балық ауыз түзеледі. Еріннің
күюі микростоманың пайда болуына алып келеді. Төменгі ерінмен бірге иек
те зақымданады. Ер адамдарда күйік жарақаты беттегі түктерімен шаш
бірігіп біркелкі емес тыртықтың пайда болуына әкеледі. Маңдайдың терең
күйігінде маңдай сүйегі зақымданып өлеттенеді, фронтит дамиды. Одан рі ми
қабатына қабыну процесі таралуы мүмкін. қадақ аз зақымданады, себебі
термиялық әсер еткен кезде бұлшықет рефректорлы жиырылады, қабақпен
бірге көздің склерасы мен мүйізді қабағы зақымдалады. Көз аймағының
ісінуі 5-6 күндерге қарай басылады. Кірпіктері өлеттеніп ірінді қабықпен
жабылады. Кератит дамуы мүмкін. Кабақтың тыртықтануы шеміршекті
пластинканың деформациясымен жалғасады. Қабақ күйген кезде көз тіндері
жарақаттанса науқасты емдеуге окулист қатысуы керек. Мойын күйігі беттің
төменгі бөлігімен, кокрек клеткасымен бірге жүреді. Мойынның алдыңғы беті
жиі, бүйір беті сирек күйеді. Ал артқы беті мен оның айнала күюі
сирек кездеседі. Тереңдегі әр-түрлі болып терең тыртықтардың дамуымен
жалғасып деформацияға ұшырайды. 61 сурет. Бұл мойынның тері асты
бұлшықеттерінің жарақаттануына байланысты. Ауыр жағдайларда иек көкірек
клеткасымен бірігіп күюі мүмкін. Ол басты қозғалтпай тастайды. Төменгі
ерін төмен тартылып, айналып, ауыз жабылмайды, сілекей ағып тұрады. Бет
күйіктерінің ерекшеліктеріне тіндердің ісінуін, қатты ауыруын жатқызады.
Күйіктің дәрежесі дененің басқа аймақтарынан үлкен болады. Бет күйігі
жоғарғы тыныс алу жолдарының күйігімен бірігеді. Ауыз қуысының шырышты
қабығы мұрын, жұтқыншақ, сирек көмекей өрт лебінің әсерінен күйеді. Олар
әрқашанда беткейлі. Клиникада мұрын тесігіндегі түктердің күйіп, қызарып,
шырышты қабықтың ісінуімен көрінеді. Күлгін ақ түсті дақтар анықталуы
мүмкін. Дауыс бұзылады. Көмекейден, ауыздың, кеңірдектің және бронхтың
шырышты температурада қалып қою нәтижесінде дамиды және ыстық тамаққа
кептеліп қалса да дамуы мүмкін. Мұндай науқастарда қақырықты жөтел пайда
болады.
Емдеу. Стационарлы емдеудің көрсеткіштері: 1. Дене бетінің 10% 1-2
дәрежелі және терең күйіктері. 2. Тыныс алу мүшелерінің бетпен мойын
аймағының күйіктері. 3. Маңызды қызмет атқаратын және косметикалық
аймақтар. 4. Басқа жарақат түрлерімен араласқан күйіктер және жүрек қан
тамыр жүйесінің өкпе, бауыр, бүйрек және т.б.
Біріншілік медициналық көмек оқиға болған жерде қорсетіледі.
Термиялық агенттің әсерін тоқтату керек (су, қар, құм, брезентпен,
көрпемен жабу). Жарақаттанушыны тұрған күйінде ұстауға болмайды. Оны
бүйірімен жатқызу керек. Киім өртенгенде қашуға болмайды. Себебі ауа
жалынды күшейтеді. Жарақат алған кезде күйген жерге суық су, мұз, сулы
орамал басу керек. Уақытында суық басылса 20 секундтан кейін 1 см.
тереңдікте қалыпты температура болады. Егер суықты қолдануға мүмкіндік
болмаса ашық салқын ауада қалдыру керек. Тасымалдаған кезде жараны
асептикалық таңғышпен жапқан жөн. Көрсеткіштеріне қарай өкпе-жүрек
реанимациясын жүргізеді. Дәрігерге дейінгі көмек: орта медициналық
қызметкер наркотикалық емес немесе наркотикалық аналгетиктерді жүрек-қан
тамыр препараттарын, сіреспеге қарсы сарысу немесе анатоксин енгізеді.
Науқасқа 0,5-2 литр су береді 5,5 гр. ас тұзы және 4 гр. ас содасы
қосылған). Тасымалдау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.