Несие жүйесі туралы түсінік
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
1. Несие жүйесі туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1 Несие жүйесінің ұғымы және оның құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Несиелік механизмнің экономикалық мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 Қазіргі несиелеу жүйесінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.4 Банктік несие және оның экономикалық мағынасы ... ... ... ... ... ... ... ...10
2. Қазақстандағы несиелеу жүйесі және оның даму бағыттары ... ... ... ... ... . 13
2.1 Қазақстандағы банктік несие жүйесінің қалыптасу принциптері ... ... . 13
2.2 Банктік несие беру процесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 15
2.3 Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктердің
несиелік портфелі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 20
2.4 Қазақстандағы банктік несиелеуді дамыту жолында ... ... ... ... ... ... ... .. 23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 25
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
1. Несие жүйесі туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1 Несие жүйесінің ұғымы және оның құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Несиелік механизмнің экономикалық мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 Қазіргі несиелеу жүйесінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.4 Банктік несие және оның экономикалық мағынасы ... ... ... ... ... ... ... ...10
2. Қазақстандағы несиелеу жүйесі және оның даму бағыттары ... ... ... ... ... . 13
2.1 Қазақстандағы банктік несие жүйесінің қалыптасу принциптері ... ... . 13
2.2 Банктік несие беру процесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 15
2.3 Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктердің
несиелік портфелі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 20
2.4 Қазақстандағы банктік несиелеуді дамыту жолында ... ... ... ... ... ... ... .. 23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 25
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Курстық жұмыстың мақсаты Қазақстандағы банктік несиенің экономикадағы маңызын көрсету болып табылады. Осы курстық жұмыстың бірінші бөлімінде жалпы несиелеу жүйесі туралы түсінік беріледі. Осы бөлімде несиелеу жүйесінің ұғымы мен құрылымы, қазіргі несиелеу жүйесінің ерекшеліктері, несие механизімі және де банктік несиенің экономикадағы ролі жайында айтылады.
Ал екінші бөлімінде, Қазақстандағы несиелеу жүйесі және оның даму бағыттары көрсетіледі. Екінші бөлімнің мазмұнын ашатын тақырыптар: Қазақстандағы банктік несие жүйесінің принциптері, Қазақстандағы банктік несиелеудің сипты және Қазақстан Республикасының банктегі несиелеу процесі бейнеленеді.
Өткенсіз болашақ болмайды. Сондықтан да біздің жағдайымыздағы банктік несиелеуді дамыту жолдарын айтпаз бұрын, тарихқа көз жүгіртейік.
Бұл курстық жұмысты таңдаған себебім – жалпы экономикада банктік несиелеудің маңызы зор болғандықтан. Шаруашылық құрылымдардың дамуында кәсіпорындар, ұйымдар мен халықты несиелеуді ұйымдастыруда несие жүйесі маңызды рөл атқарады. Ақша-несие механизімінің үздіксіз және нәтижелі жұмыс істеуінен бірлі шаруашылық ұйымдары ғана емес, түгел елдің экономикалық дамуы да тәуелді. Сонымен қатар, несиелеу жүйесінің эволюциясы мемлекеттегі экономикалық жағдаймен, басқарушы формалары мен механизімімен анықталады. Әрбір халық шаруашылығының тарихи-экономикалық даму сатысына жекелеген экономика салаларының қаржы-несие қызмет көрсету қажеттіліктерін қанағаттандыратын өзінің несиелік ұйымдастыру,несиелеу жүйесінің құрылымы тән. Несиелеу операцияларының құқықтық-ұйымдастыру формаларының жүзеге асырылуынан, несиелеудің формалары мен әдістерінің және несиелеу қатынастарының, ұйымдастыру құрылымының өзгеруінен несиелеу жүйесінің жұмыс істеу механизмі әрқашан өзгеріп отырады.
1987 жылға дейін СССР несиелеу жүйесін үш монополистік банк (Госбанк СССР, Стройбанк СССР және Внешторгбанк СССР) және Мемлекеттік еңбек жинақ кассалар жүйесі құрады. Несиелеу жүйесінде басты орынды Госбанк СССР алды. Бұл несиелеу жүйесіне орталықтанған экономика жағдайында несиелеудің әкімшілік-бұйрық әдісіне негізделген шаруашылық объектілерді несиелеу моделі сәйкес келді.
Несиелік жүйелерді жүзеге асыру 1987 жылдан басталды. Несие жүйесінің құрылымын ұйымдастырғанда банк рөлінің жоғарылауы, олардың халық шаруашылығының дамуына оңтайлы әсірі, несиенің әрекет ететін “экономикалық тұтқаға” айналуы алдын ала көзделген еді. Гүлдендірудің басты мақсаты банктерді шаруашылыққа жақындату болды.
Ал екінші бөлімінде, Қазақстандағы несиелеу жүйесі және оның даму бағыттары көрсетіледі. Екінші бөлімнің мазмұнын ашатын тақырыптар: Қазақстандағы банктік несие жүйесінің принциптері, Қазақстандағы банктік несиелеудің сипты және Қазақстан Республикасының банктегі несиелеу процесі бейнеленеді.
Өткенсіз болашақ болмайды. Сондықтан да біздің жағдайымыздағы банктік несиелеуді дамыту жолдарын айтпаз бұрын, тарихқа көз жүгіртейік.
Бұл курстық жұмысты таңдаған себебім – жалпы экономикада банктік несиелеудің маңызы зор болғандықтан. Шаруашылық құрылымдардың дамуында кәсіпорындар, ұйымдар мен халықты несиелеуді ұйымдастыруда несие жүйесі маңызды рөл атқарады. Ақша-несие механизімінің үздіксіз және нәтижелі жұмыс істеуінен бірлі шаруашылық ұйымдары ғана емес, түгел елдің экономикалық дамуы да тәуелді. Сонымен қатар, несиелеу жүйесінің эволюциясы мемлекеттегі экономикалық жағдаймен, басқарушы формалары мен механизімімен анықталады. Әрбір халық шаруашылығының тарихи-экономикалық даму сатысына жекелеген экономика салаларының қаржы-несие қызмет көрсету қажеттіліктерін қанағаттандыратын өзінің несиелік ұйымдастыру,несиелеу жүйесінің құрылымы тән. Несиелеу операцияларының құқықтық-ұйымдастыру формаларының жүзеге асырылуынан, несиелеудің формалары мен әдістерінің және несиелеу қатынастарының, ұйымдастыру құрылымының өзгеруінен несиелеу жүйесінің жұмыс істеу механизмі әрқашан өзгеріп отырады.
1987 жылға дейін СССР несиелеу жүйесін үш монополистік банк (Госбанк СССР, Стройбанк СССР және Внешторгбанк СССР) және Мемлекеттік еңбек жинақ кассалар жүйесі құрады. Несиелеу жүйесінде басты орынды Госбанк СССР алды. Бұл несиелеу жүйесіне орталықтанған экономика жағдайында несиелеудің әкімшілік-бұйрық әдісіне негізделген шаруашылық объектілерді несиелеу моделі сәйкес келді.
Несиелік жүйелерді жүзеге асыру 1987 жылдан басталды. Несие жүйесінің құрылымын ұйымдастырғанда банк рөлінің жоғарылауы, олардың халық шаруашылығының дамуына оңтайлы әсірі, несиенің әрекет ететін “экономикалық тұтқаға” айналуы алдын ала көзделген еді. Гүлдендірудің басты мақсаты банктерді шаруашылыққа жақындату болды.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
1. Несие жүйесі туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 5
1.1 Несие жүйесінің ұғымы және оның
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Несиелік механизмнің экономикалық
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 Қазіргі несиелеу жүйесінің
ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.4 Банктік несие және оның экономикалық
мағынасы ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2. Қазақстандағы несиелеу жүйесі және оның даму
бағыттары ... ... ... ... ... . 13
2.1 Қазақстандағы банктік несие жүйесінің қалыптасу принциптері ... ... .
13
2.2 Банктік несие беру
процесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 15
2.3 Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктердің
несиелік
портфелі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... . 20
2.4 Қазақстандағы банктік несиелеуді дамыту
жолында ... ... ... ... ... ... ... .. 23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... . 27
Кіріспе
Курстық жұмыстың мақсаты Қазақстандағы банктік несиенің экономикадағы
маңызын көрсету болып табылады. Осы курстық жұмыстың бірінші бөлімінде
жалпы несиелеу жүйесі туралы түсінік беріледі. Осы бөлімде несиелеу
жүйесінің ұғымы мен құрылымы, қазіргі несиелеу жүйесінің ерекшеліктері,
несие механизімі және де банктік несиенің экономикадағы ролі жайында
айтылады.
Ал екінші бөлімінде, Қазақстандағы несиелеу жүйесі және оның даму бағыттары
көрсетіледі. Екінші бөлімнің мазмұнын ашатын тақырыптар: Қазақстандағы
банктік несие жүйесінің принциптері, Қазақстандағы банктік несиелеудің
сипты және Қазақстан Республикасының банктегі несиелеу процесі бейнеленеді.
Өткенсіз болашақ болмайды. Сондықтан да біздің жағдайымыздағы банктік
несиелеуді дамыту жолдарын айтпаз бұрын, тарихқа көз жүгіртейік.
Бұл курстық жұмысты таңдаған себебім – жалпы экономикада банктік
несиелеудің маңызы зор болғандықтан. Шаруашылық құрылымдардың дамуында
кәсіпорындар, ұйымдар мен халықты несиелеуді ұйымдастыруда несие жүйесі
маңызды рөл атқарады. Ақша-несие механизімінің үздіксіз және нәтижелі жұмыс
істеуінен бірлі шаруашылық ұйымдары ғана емес, түгел елдің экономикалық
дамуы да тәуелді. Сонымен қатар, несиелеу жүйесінің эволюциясы мемлекеттегі
экономикалық жағдаймен, басқарушы формалары мен механизімімен анықталады.
Әрбір халық шаруашылығының тарихи-экономикалық даму сатысына жекелеген
экономика салаларының қаржы-несие қызмет көрсету қажеттіліктерін
қанағаттандыратын өзінің несиелік ұйымдастыру,несиелеу жүйесінің құрылымы
тән. Несиелеу операцияларының құқықтық-ұйымдастыру формаларының жүзеге
асырылуынан, несиелеудің формалары мен әдістерінің және несиелеу
қатынастарының, ұйымдастыру құрылымының өзгеруінен несиелеу жүйесінің жұмыс
істеу механизмі әрқашан өзгеріп отырады.
1987 жылға дейін СССР несиелеу жүйесін үш монополистік банк (Госбанк СССР,
Стройбанк СССР және Внешторгбанк СССР) және Мемлекеттік еңбек жинақ
кассалар жүйесі құрады. Несиелеу жүйесінде басты орынды Госбанк СССР алды.
Бұл несиелеу жүйесіне орталықтанған экономика жағдайында несиелеудің
әкімшілік-бұйрық әдісіне негізделген шаруашылық объектілерді несиелеу
моделі сәйкес келді.
Несиелік жүйелерді жүзеге асыру 1987 жылдан басталды. Несие жүйесінің
құрылымын ұйымдастырғанда банк рөлінің жоғарылауы, олардың халық
шаруашылығының дамуына оңтайлы әсірі, несиенің әрекет ететін “экономикалық
тұтқаға” айналуы алдын ала көзделген еді. Гүлдендірудің басты мақсаты
банктерді шаруашылыққа жақындату болды. Қайта ұйымдастыру белгілі дәрежеде
банктердің жұмысын жақсартты. Бірақ бұл жағдайды түбірімен өзгерте алмады,
себебі ол шын мәнінде экономикалық қатынастардан тыс болды. Түп негізінде
несиелік қатынастар өзгерген жоқ: жартылай автоматты түрду несиелеу
жалғастырылды, несиелік ресурстарды әкімшілік әдістермен бөлу сақталды,
банктік жүйенің монополистік құрылымы жойылған жоқ, тек ведомстволық
принципке сәйкес маманданған банктердің әсер етуші салаларының бөлінуі
байқалды. Бұл олардың арасындағы бәсекелестіктің болдырмауына жол берді.
Ссуда берудің тиімділігі банк қызметінде негізгі критериі болмады. Несиелеу
облысындағы экономикалық қатынастардың жүйесін комплексті реттейтін банктік
реформаның екінші сатысы қажет болатын. Бұл 1988 жылығы реформа нарықтық
қатынастар мен банк саласындағы құрылымдардың іргетасын қалыптастыруға
бағытталған бірінші коммерциялық банктердің құрылуына бағытталған еді.
Бұндай нарықтың құрылуы әкімшілік-бұйрықтық қатынастардың қаржылық
ресурстардың экономикалық икемді әдістермен ең тиімді қолданыс саласына
ауысуын білдірді.
Қалыптасып жатқан нарықтық қатынастарға байланысты ақша-несиелік реттеу
жүйесін құру қажет болды. Сондықтан Госбанктың статусы мен оның ел
экономикасындағы рөлі өзгертілді. Госбанк мемлекеттің қарамағынан шығып, өз
тәуелсіздігін алды.
Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейін Госбанктың базасында нарықтық
экономикасы дамыған елдердің концепциясы негізінде Қазақстанның Ұлттық
банкі құрылды.
Банктік реформаның екінші сатысында тек банк құрылымы қайта ұйымдастырылып
қана қоймай, несие қатынастар механизмі мен несиелеу қызметтерінің
әдістерінде терең өзгерістер орын алды. Нәтижесінде Қазақстанда заңды түрде
екі деңгейлі банк жүйесі қалыптасты:
I-деңгейде – Қазақстанның Ұлттық Банкі;
II-деңгейде – коммерциалық банктер және басқа да жекелеген банк
операцияларын жүзеге асыратын несие-қаражат ұымдары.
Назар аударарлық жайт, бұл несиелеу және қаражат операцияларының көбін
жүзеге асыратын банк жүйесі елдің қаржы жүйесінің қайнар көзі болып
табылады. Бірақтан, операцияларды белгілі қаражат нарығында жүргізетін және
клиенттің белгілі типіне қызмет көрсететін маманданған банктік емес несие-
қаржы ұйымдары – парабанк жүйесі туралы ұмытпауымыз жөн .
Даму үрдісі дағдарыс арқылы да жалғаса береді - Қазақстанның Даму банкі
АҚ президенті Жанат Жақанов
АСТАНА. Қаңтардың 13-і. ҚазАқпарат Кенжеболат Жолдыбай - Әлемдік қаржы
және экономикалық дағдарыс кезеңінде елдегі өндірістік және инвестициялық
белсенділікті қолдау мен ынталандырудағы мемлекеттік ресурстардың ролі
артады. Осындай жағдайда негізгі қызметі өңдеу өнеркәсібі мен
инфрақұрылымдар салаларын инвестициялық несиелеу, сондай-ақ экономиканың
шикізаттық емес секторына жекеменшік капиталды тарту болып табылатын
Қазақстанның Даму банкінің қызметі ерекше өзектілікке ие болуда.
Қазақстанның Даму банкі акционерлік қоғамының президенті Жанат Жақановпен
болған сұхбатта осы бағытта жасалып жатқан нақты қадамдар сөз болды.
- Құрметті Жанат Шәмішұлы, Сіз бен біздің кездесуіміз жаңа жылдан кейін
өтіп отырғандықтан, сөзді Өзіңіз басқаратын ұжымның өткен 2008 жылғы қызмет
қорытындысы туралы әңгімеден бастасақ. Жыл, әрине, оңай болған жоқ.
Дегенмен, қандай істер атқардыңыздар, қандай істерді толық атқара
алмадыңыздар, сол туралы айтып өтсеңіз.
- Жыл әрине барлық банктер үшін оңай болған жоқ. Дегенмен, 2007 жылдың
соңындағы алғашқы дағдарыс толқыны барысында алған тәжірибелер бізге үлкен
қиындықтарға дайындалуға мүмкіндік берді. Біз тәуекелдерді басқарудың
жүйесін қайта құрып, инвестициялық саясатқа түзетулер енгізіп, және ең
бастысы қор жасап, биыл турбуленттік аумағына еніп отырмыз.
Қиыншылықтарға қарамастан, Қазақстанның Даму банкі тиімді шартпен 1,2
миллиард АҚШ долларынан астам соманың шетелдік заемдарын тарта алды және
700 миллион АҚШ доллары сомасына несиелік желі беру туралы келісімдер
жасады.
Осының барлығы бізге 2008 жылы өнеркәсіптің шикізаттық емес салалары мен
инфрақұрылымдарды несиелеудің жоғарғы қарқынын сақтап қалуға мүмкіндік
берді. 2008 жылдың басынан бері екінші деңгейлі банктердің экономика
салаларын несиелендіру көрсеткіші тек 7,3 пайызға өссе, Қазақстанның Даму
банкінің несиелік қоржыны 130 пайыздан астамға өсіп, 2008 жылдың аяғына
қарай 1,7 миллиард АҚШ долларына жетті. Активтер 165 пайыздан астамға артып
отыр. Өңдеуші өнеркәсіптің барлық негізгі саласы мен инфрақұрылымдар
секторын инвестициялық несиелеудегі Қазақстанның Даму банкінің үлесінің
орта есеппен 43 пайыздан 53 пайызға көтерілуі осы жетістіктердің нақты
көрінісі болып табылады.
Ағымдағы жылы біз 12 өндірісті іске қостық. Олардың қатарында Қарағанды
облысындағы металл кремнийін өндіру зауыты, Ақтөбе мен Шығыс Қазақстан
облыстарындағы құрылыс материалдары өндірістері, Алматыдағы көлік-
логистикалық орталығы, Ақтаудағы металл-прокат өнімдерін өндіру зауыты,
Ақмола облысындағы ет өнімдері комбинаты, Оңтүстік Қазақстандағы тоқыма
өндірісі бар.
Солтүстік-Оңтүстік электр желісінің құрылысы бойынша жобаның бірінші
кезегі жүзеге асырылды, Солтүстік Қазақстан-Ақтөбе облысы жоғары кернеулі
желісі пайдалануға берілді, Өзен-Жетібай газ құбыры тармағы тартылды.
Қысқасы, барлық қиыншылықтарға қарамастан, 2008 жыл біздің банкіміз үшін
табысты болды.
Ал егер толық жүзеге асыра алмаған істерге тоқталар болсақ, біз барлық
несие өтінімдерін қанағаттандыра алған жоқпыз. Бұл капиталдың сыртқы
рыногының жабылуымен байланысты. Біз сараптама жұмыстарын жүргізіп, электр
энергетикасы, металлургия, химия сияқты маңызды салаларда 29 жаңа жобаны
мақұлдағанбыз. Дейтұрғанмен, қорлардың жасалуын қамтамасыз еткенше, оларды
қаржыландыруды кейінге қалдыруға тура келді.
- Өз ісіңіздің тәжірибелі және жоғары білікті маманы ретінде біздің
еліміздің банк жүйесінің қазіргі жағдайына қандай түсіндірме берер едіңіз?
Өзіңіз басқарып отырған банктің бүгінгі жаһандық дағдарыс жағдайындағы халі
қандай?
- Банктердің салыстырмалы түрде арзандау шетелдік капиталды белсенді тартуы
2000 және 2007 жылдардың аралығындағы кезеңде Қазақстан экономикасында
несие экспансиясының кең орын алуына сеп болған-тын. Осы кезеңде банктердің
несиелеу көрсеткіштерінің орташа жылдық өсу қарқыны 60-70 пайызға жетіп
еді. Бірақ та, несиелеу көлемінің өсу қарқынына қарамастан, коммерциялық
банктердің өндіріс саласын қаржыландыру әлеуеті толық жүзеге асырылмады,
оған капитал қамтымының ауқымдылығы, қаржының өтелу мерзімінің ұзақтығы,
өңдеу саласы мен инфрақұрылым секторындағы жобалардың кіріс нормаларының
жоғары болмауы сияқты факторлар себеп болды.
Банктердің несиелік қоржындарын әртараптандыру жағдайындағы несиелеудің
жоғары рекордтық көрсеткіші келешекте жоғары болмаса да, тұрақты кіріспен
қамтамасыз ете алатын, өнеркәсіптің шикізаттық емес саласы мен инфрақұрылым
секторындағы жобаларды банктік қаржыландырудың өсуіне біртіндеп сеп болады
деп күтілген еді.
Бірақ 2007 жылдың жаз айларындағы әлемдік қаржы дағдарысы өз түзетуін
енгізді. Өтімділік проблемалары, сыртқы қарыздардың қымбаттауы, актив
сапаларының нашарлауы, несие рейтингтерінің төмендеуі мен банк жүйесіндегі
басқа да бірқатар тәуекелдер әсерінің күшеюі сияқты мәселелер екінші
деңгейлі банктердегі несие саясатының қайта қаралуына әкеп тіреді.
Олардың несие саясатын қатайтуы елдегі банктік несие көлемінің күрт
төмендеуіне әкелді. ҚР Ұлттық банкінің мәліметтері бойынша, 2008 жылы
екінші деңгейлі банктер берген несиелердің көлемі, 2007 жылғы көрсеткіштен
екі есеге аз. Әсіресе, негізгі капиталға салынатын инвестициялардың маңызды
көзі болып табылатын ұзақмерзімдік несиелер үлесінің азаюы экономикаға
қатты әсер етіп отыр. Тағы бір айта кететін жайт, банктік несие дағдарысы
құрылыс саласынан гөрі, өңдеу саласындағы ең әлсіз өндірушілерге қаттырақ
әсер етуде.
Коммерциялық банктердің өтімділік дағдарысы біздің жобаларға да әсерін
тигізді. Біздің әрбір клиентіміз сонымен бірге өзінің ағымдағы қызметін
қамтамасыз етіп отырған коммерциялық банктердің бірінің клиенті болып
табылады. Біздің көптеген жобаларымызда коммерциялық банктер тең кредитор
болып отыр. Әрине, коммерциялық банктер тарапынан қаржыландыру құнының
шектелуі біздің жобаларымызға теріс әсер етпей қойған жоқ. Көптеген
кәсіпорындар айналым қаражатынсыз қалып отыр. Қазақстанның Даму банкі өз
клиенттері бойынша осынау ағымдағы проблемаларды шамасы келгенше шешуде,
бірақ жалпы алғанда, бұл жүйелі мәселе болғандықтан, біз келешекте
заңнамалық тұрғыдан өз қызметімізге белгілі бір түзетулер енгізуді белгілеп
отырмыз.
Ал ҚДБ-ның өзіне келер болсақ, ол өз жұмысына тән ерекшелікке байланысты,
барлық дерлік коммерциялық банктердің басына түскен бірқатар проблемалардан
аман қалды. Атап айтқанда, біз тұрғын үй құрылысы жобаларын, ипотекалық
және тұтынушылық несие бағдарламаларын қаржыландырмаймыз. Жалпы алғанда,
біз коммерциялық банктерге бәсеке туғызбастан, жоғары рентабельді
коммерциялық жобаларға кіріспеуге тырыстық, негізінен өнеркәсіп пен
инфрақұрылымның ірі жобаларына назар аудардық. ҚДБ-ның коммерциялық
банктерден айырмашылығы - өтімділік дағдарысы ұзаққа созылған жағдайда, ол
халық салымдарының азаю тәуекеліне ұшырай қоймады.
2008 жыл қорытындысы бойынша, жоғарыда мен айтып өткен нәтижелер банктің ең
маңызды деген инвестициялық жобаларды қаржыландыруды қамтамасыз етіп,
жаһандық дағдарыс жағдайында өзінің тұрақтылығын қамтамасыз ете алуының
тағы бір айғағы.
Оған қоса, біз инвестициялық жобалар үшін заемдардың бөлігін қайта
қаржыландырып, коммерциялық банктерге қомақты қолдау көрсеттік. 2008 жылы
біз 7 банкке 340 миллион доллар соманың 17 жобасы бойынша өтімділігін
қайтардық.
Ең қызығы, дағдарыс кезеңі ҚДБ-ның қаржы және экономикалық жүйедегі ролін
нақтырақ көруге мүмкіндік беріп отыр. Даму банкі еліміздің экономикасы үшін
жайлы кезеңде, 2001 жылы Елбасы Н.Назарбаевтың Жарлығымен құрылған болатын.
Ол кезде бизнесмендер тарапынан скептикалық және сыни әңгімелер аз айтылған
жоқ. Алғашқы жылдары біз тәуекелге бел буып, ірі инвестициялық жобаларды
бастадық, кейіннен олардың көбісі коммерциялық банктерге кетіп қалды.
Қазіргі үрдіс керісінше, клиенттер Қазақстанның даму банкіне оралуға немесе
ауысуға тырысуда. Бизнес мемлекеттің және оның институттарының ролін
әдетте, тек қиын-қыстау кезеңде есіне алады ғой. Қаржылық және саяси
тұрғыдан бейтарап Даму банкі бизнеске қолдау көрсетуін жалғастыруда.
Мемлекеттік-жекеменшік серіктестіктің бір түрі ретінде Қазақстанның Даму
банкін құру көреген және ойластырылған шешім болғанына бүгінде баршаның
көзі жетіп отыр.
- Әлемдік несие жүйесі дағдарып тұрған кездегі, Қазақстанның Даму банкінің
нақты экономиканың үдеткіш күші ретіндегі ролін айтпай кетуге болмайды.
Қазақстандағы инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландыруға Даму банкінің қатысу
деңгейі қандай, осы туралы айта кетсеңіз?
- Экономиканың шикізаттық емес секторына салынатын инвестициялардың негізгі
ағымы өндірістік, көлік, коммуникациялық және энергетикалық инфрақұрылымның
қамтылу жағдайына байланысты екені жақсы мәлім. Оның үстіне әлемдік
тәжірибе көрсетіп отырғандай, еліміздің инфрақұрылымын құру және түрлендіру
жөніндегі жобаларды жүзеге асыру дағдарысты кезеңдерде экономикалық
белсенділікке қолдау көрсету мен еңбекпен қамтамасыз етудің ең оңтайлы
тетігінің бірі болып табылады. Осының нәтижесінде, Даму банкі
инвестицияларының ауқымды бөлігі Қазақстандағы стратегиялық инфрақұрылымдық
жобаларды қаржыландыруға тиесілі. Инвестициялық жобаларды қаржыландыру
көрсеткішінің басым үлесі энергетика, көлік және коммуникация саласына
келеді.
Қазақстан Даму банкінің қатысуымен жүзеге асырылып отырған инфрақұрылымдық
жобалардың қатарында стратегиялық маңызы зор нысандар аз емес. Бірінші
кезекте, олар - Ақтау халықаралық теңіз сауда айлағын кеңейту, Астана-
Алматы учаскесінде талшықты-оптикалық байланыс желісін тарту, Солтүстік-
Оңтүстік және Солтүстік Қазақстан –Ақтөбе электр желісін салу, Алматы
облысында Мойнақ су-электр стансысын салу жобалары. Алматы мен Астанада
көлік-логистикалық орталықтарын ұйымдастыруға, Қандыағаш газ-турбиналық
электр стансысының құрылысы мен Жаңажол газ-турбиналық электр стансысын
кеңейту, Шымбұлақ таң шаңғысы курортын кешенді дамыту сияқты жобаларды да
осылардың қатарына жатқызуға болады.
- Қазақстанның Даму банкінің қызметіндегі перспективалық бағыттар қандай?
- Қазіргі уақытта Даму банкі қызметінің барлық негізгі бағыт-бағдарын
біздің акционеріміз – Самұрық-Қазына Ұлттық әл-ауқат қоры анықтап отыр
және алдағы кезеңдегі біздің жұмысымыз Үкіметтің дағдарысқа қарсы іс-
қимылдар жоспарын жүзеге асыруға бағытталатын болады. Қор өте пәрменді
басқарушы командаға ие және барлық шешімдер қалыптасып отырған жағдайларға
байланысты жедел қабылдануда. Біздің банк көптеген инвестициялық
холдингтердің жұмысына атсалысуда және өз қызметінде бірінші кезекте
белгіленген басымдықтарды ұстанатын болады.
Атап айтқанда, Үкімет бағдарламасы аясында инновациялық, индустриялық және
инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыруға Самұрық-Қазына қорына 1
миллиардқа жуық АҚШ доллары бөлінеді және 2009 ... жалғасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
1. Несие жүйесі туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 5
1.1 Несие жүйесінің ұғымы және оның
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Несиелік механизмнің экономикалық
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 Қазіргі несиелеу жүйесінің
ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.4 Банктік несие және оның экономикалық
мағынасы ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2. Қазақстандағы несиелеу жүйесі және оның даму
бағыттары ... ... ... ... ... . 13
2.1 Қазақстандағы банктік несие жүйесінің қалыптасу принциптері ... ... .
13
2.2 Банктік несие беру
процесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 15
2.3 Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктердің
несиелік
портфелі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... . 20
2.4 Қазақстандағы банктік несиелеуді дамыту
жолында ... ... ... ... ... ... ... .. 23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... . 27
Кіріспе
Курстық жұмыстың мақсаты Қазақстандағы банктік несиенің экономикадағы
маңызын көрсету болып табылады. Осы курстық жұмыстың бірінші бөлімінде
жалпы несиелеу жүйесі туралы түсінік беріледі. Осы бөлімде несиелеу
жүйесінің ұғымы мен құрылымы, қазіргі несиелеу жүйесінің ерекшеліктері,
несие механизімі және де банктік несиенің экономикадағы ролі жайында
айтылады.
Ал екінші бөлімінде, Қазақстандағы несиелеу жүйесі және оның даму бағыттары
көрсетіледі. Екінші бөлімнің мазмұнын ашатын тақырыптар: Қазақстандағы
банктік несие жүйесінің принциптері, Қазақстандағы банктік несиелеудің
сипты және Қазақстан Республикасының банктегі несиелеу процесі бейнеленеді.
Өткенсіз болашақ болмайды. Сондықтан да біздің жағдайымыздағы банктік
несиелеуді дамыту жолдарын айтпаз бұрын, тарихқа көз жүгіртейік.
Бұл курстық жұмысты таңдаған себебім – жалпы экономикада банктік
несиелеудің маңызы зор болғандықтан. Шаруашылық құрылымдардың дамуында
кәсіпорындар, ұйымдар мен халықты несиелеуді ұйымдастыруда несие жүйесі
маңызды рөл атқарады. Ақша-несие механизімінің үздіксіз және нәтижелі жұмыс
істеуінен бірлі шаруашылық ұйымдары ғана емес, түгел елдің экономикалық
дамуы да тәуелді. Сонымен қатар, несиелеу жүйесінің эволюциясы мемлекеттегі
экономикалық жағдаймен, басқарушы формалары мен механизімімен анықталады.
Әрбір халық шаруашылығының тарихи-экономикалық даму сатысына жекелеген
экономика салаларының қаржы-несие қызмет көрсету қажеттіліктерін
қанағаттандыратын өзінің несиелік ұйымдастыру,несиелеу жүйесінің құрылымы
тән. Несиелеу операцияларының құқықтық-ұйымдастыру формаларының жүзеге
асырылуынан, несиелеудің формалары мен әдістерінің және несиелеу
қатынастарының, ұйымдастыру құрылымының өзгеруінен несиелеу жүйесінің жұмыс
істеу механизмі әрқашан өзгеріп отырады.
1987 жылға дейін СССР несиелеу жүйесін үш монополистік банк (Госбанк СССР,
Стройбанк СССР және Внешторгбанк СССР) және Мемлекеттік еңбек жинақ
кассалар жүйесі құрады. Несиелеу жүйесінде басты орынды Госбанк СССР алды.
Бұл несиелеу жүйесіне орталықтанған экономика жағдайында несиелеудің
әкімшілік-бұйрық әдісіне негізделген шаруашылық объектілерді несиелеу
моделі сәйкес келді.
Несиелік жүйелерді жүзеге асыру 1987 жылдан басталды. Несие жүйесінің
құрылымын ұйымдастырғанда банк рөлінің жоғарылауы, олардың халық
шаруашылығының дамуына оңтайлы әсірі, несиенің әрекет ететін “экономикалық
тұтқаға” айналуы алдын ала көзделген еді. Гүлдендірудің басты мақсаты
банктерді шаруашылыққа жақындату болды. Қайта ұйымдастыру белгілі дәрежеде
банктердің жұмысын жақсартты. Бірақ бұл жағдайды түбірімен өзгерте алмады,
себебі ол шын мәнінде экономикалық қатынастардан тыс болды. Түп негізінде
несиелік қатынастар өзгерген жоқ: жартылай автоматты түрду несиелеу
жалғастырылды, несиелік ресурстарды әкімшілік әдістермен бөлу сақталды,
банктік жүйенің монополистік құрылымы жойылған жоқ, тек ведомстволық
принципке сәйкес маманданған банктердің әсер етуші салаларының бөлінуі
байқалды. Бұл олардың арасындағы бәсекелестіктің болдырмауына жол берді.
Ссуда берудің тиімділігі банк қызметінде негізгі критериі болмады. Несиелеу
облысындағы экономикалық қатынастардың жүйесін комплексті реттейтін банктік
реформаның екінші сатысы қажет болатын. Бұл 1988 жылығы реформа нарықтық
қатынастар мен банк саласындағы құрылымдардың іргетасын қалыптастыруға
бағытталған бірінші коммерциялық банктердің құрылуына бағытталған еді.
Бұндай нарықтың құрылуы әкімшілік-бұйрықтық қатынастардың қаржылық
ресурстардың экономикалық икемді әдістермен ең тиімді қолданыс саласына
ауысуын білдірді.
Қалыптасып жатқан нарықтық қатынастарға байланысты ақша-несиелік реттеу
жүйесін құру қажет болды. Сондықтан Госбанктың статусы мен оның ел
экономикасындағы рөлі өзгертілді. Госбанк мемлекеттің қарамағынан шығып, өз
тәуелсіздігін алды.
Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейін Госбанктың базасында нарықтық
экономикасы дамыған елдердің концепциясы негізінде Қазақстанның Ұлттық
банкі құрылды.
Банктік реформаның екінші сатысында тек банк құрылымы қайта ұйымдастырылып
қана қоймай, несие қатынастар механизмі мен несиелеу қызметтерінің
әдістерінде терең өзгерістер орын алды. Нәтижесінде Қазақстанда заңды түрде
екі деңгейлі банк жүйесі қалыптасты:
I-деңгейде – Қазақстанның Ұлттық Банкі;
II-деңгейде – коммерциалық банктер және басқа да жекелеген банк
операцияларын жүзеге асыратын несие-қаражат ұымдары.
Назар аударарлық жайт, бұл несиелеу және қаражат операцияларының көбін
жүзеге асыратын банк жүйесі елдің қаржы жүйесінің қайнар көзі болып
табылады. Бірақтан, операцияларды белгілі қаражат нарығында жүргізетін және
клиенттің белгілі типіне қызмет көрсететін маманданған банктік емес несие-
қаржы ұйымдары – парабанк жүйесі туралы ұмытпауымыз жөн .
Даму үрдісі дағдарыс арқылы да жалғаса береді - Қазақстанның Даму банкі
АҚ президенті Жанат Жақанов
АСТАНА. Қаңтардың 13-і. ҚазАқпарат Кенжеболат Жолдыбай - Әлемдік қаржы
және экономикалық дағдарыс кезеңінде елдегі өндірістік және инвестициялық
белсенділікті қолдау мен ынталандырудағы мемлекеттік ресурстардың ролі
артады. Осындай жағдайда негізгі қызметі өңдеу өнеркәсібі мен
инфрақұрылымдар салаларын инвестициялық несиелеу, сондай-ақ экономиканың
шикізаттық емес секторына жекеменшік капиталды тарту болып табылатын
Қазақстанның Даму банкінің қызметі ерекше өзектілікке ие болуда.
Қазақстанның Даму банкі акционерлік қоғамының президенті Жанат Жақановпен
болған сұхбатта осы бағытта жасалып жатқан нақты қадамдар сөз болды.
- Құрметті Жанат Шәмішұлы, Сіз бен біздің кездесуіміз жаңа жылдан кейін
өтіп отырғандықтан, сөзді Өзіңіз басқаратын ұжымның өткен 2008 жылғы қызмет
қорытындысы туралы әңгімеден бастасақ. Жыл, әрине, оңай болған жоқ.
Дегенмен, қандай істер атқардыңыздар, қандай істерді толық атқара
алмадыңыздар, сол туралы айтып өтсеңіз.
- Жыл әрине барлық банктер үшін оңай болған жоқ. Дегенмен, 2007 жылдың
соңындағы алғашқы дағдарыс толқыны барысында алған тәжірибелер бізге үлкен
қиындықтарға дайындалуға мүмкіндік берді. Біз тәуекелдерді басқарудың
жүйесін қайта құрып, инвестициялық саясатқа түзетулер енгізіп, және ең
бастысы қор жасап, биыл турбуленттік аумағына еніп отырмыз.
Қиыншылықтарға қарамастан, Қазақстанның Даму банкі тиімді шартпен 1,2
миллиард АҚШ долларынан астам соманың шетелдік заемдарын тарта алды және
700 миллион АҚШ доллары сомасына несиелік желі беру туралы келісімдер
жасады.
Осының барлығы бізге 2008 жылы өнеркәсіптің шикізаттық емес салалары мен
инфрақұрылымдарды несиелеудің жоғарғы қарқынын сақтап қалуға мүмкіндік
берді. 2008 жылдың басынан бері екінші деңгейлі банктердің экономика
салаларын несиелендіру көрсеткіші тек 7,3 пайызға өссе, Қазақстанның Даму
банкінің несиелік қоржыны 130 пайыздан астамға өсіп, 2008 жылдың аяғына
қарай 1,7 миллиард АҚШ долларына жетті. Активтер 165 пайыздан астамға артып
отыр. Өңдеуші өнеркәсіптің барлық негізгі саласы мен инфрақұрылымдар
секторын инвестициялық несиелеудегі Қазақстанның Даму банкінің үлесінің
орта есеппен 43 пайыздан 53 пайызға көтерілуі осы жетістіктердің нақты
көрінісі болып табылады.
Ағымдағы жылы біз 12 өндірісті іске қостық. Олардың қатарында Қарағанды
облысындағы металл кремнийін өндіру зауыты, Ақтөбе мен Шығыс Қазақстан
облыстарындағы құрылыс материалдары өндірістері, Алматыдағы көлік-
логистикалық орталығы, Ақтаудағы металл-прокат өнімдерін өндіру зауыты,
Ақмола облысындағы ет өнімдері комбинаты, Оңтүстік Қазақстандағы тоқыма
өндірісі бар.
Солтүстік-Оңтүстік электр желісінің құрылысы бойынша жобаның бірінші
кезегі жүзеге асырылды, Солтүстік Қазақстан-Ақтөбе облысы жоғары кернеулі
желісі пайдалануға берілді, Өзен-Жетібай газ құбыры тармағы тартылды.
Қысқасы, барлық қиыншылықтарға қарамастан, 2008 жыл біздің банкіміз үшін
табысты болды.
Ал егер толық жүзеге асыра алмаған істерге тоқталар болсақ, біз барлық
несие өтінімдерін қанағаттандыра алған жоқпыз. Бұл капиталдың сыртқы
рыногының жабылуымен байланысты. Біз сараптама жұмыстарын жүргізіп, электр
энергетикасы, металлургия, химия сияқты маңызды салаларда 29 жаңа жобаны
мақұлдағанбыз. Дейтұрғанмен, қорлардың жасалуын қамтамасыз еткенше, оларды
қаржыландыруды кейінге қалдыруға тура келді.
- Өз ісіңіздің тәжірибелі және жоғары білікті маманы ретінде біздің
еліміздің банк жүйесінің қазіргі жағдайына қандай түсіндірме берер едіңіз?
Өзіңіз басқарып отырған банктің бүгінгі жаһандық дағдарыс жағдайындағы халі
қандай?
- Банктердің салыстырмалы түрде арзандау шетелдік капиталды белсенді тартуы
2000 және 2007 жылдардың аралығындағы кезеңде Қазақстан экономикасында
несие экспансиясының кең орын алуына сеп болған-тын. Осы кезеңде банктердің
несиелеу көрсеткіштерінің орташа жылдық өсу қарқыны 60-70 пайызға жетіп
еді. Бірақ та, несиелеу көлемінің өсу қарқынына қарамастан, коммерциялық
банктердің өндіріс саласын қаржыландыру әлеуеті толық жүзеге асырылмады,
оған капитал қамтымының ауқымдылығы, қаржының өтелу мерзімінің ұзақтығы,
өңдеу саласы мен инфрақұрылым секторындағы жобалардың кіріс нормаларының
жоғары болмауы сияқты факторлар себеп болды.
Банктердің несиелік қоржындарын әртараптандыру жағдайындағы несиелеудің
жоғары рекордтық көрсеткіші келешекте жоғары болмаса да, тұрақты кіріспен
қамтамасыз ете алатын, өнеркәсіптің шикізаттық емес саласы мен инфрақұрылым
секторындағы жобаларды банктік қаржыландырудың өсуіне біртіндеп сеп болады
деп күтілген еді.
Бірақ 2007 жылдың жаз айларындағы әлемдік қаржы дағдарысы өз түзетуін
енгізді. Өтімділік проблемалары, сыртқы қарыздардың қымбаттауы, актив
сапаларының нашарлауы, несие рейтингтерінің төмендеуі мен банк жүйесіндегі
басқа да бірқатар тәуекелдер әсерінің күшеюі сияқты мәселелер екінші
деңгейлі банктердегі несие саясатының қайта қаралуына әкеп тіреді.
Олардың несие саясатын қатайтуы елдегі банктік несие көлемінің күрт
төмендеуіне әкелді. ҚР Ұлттық банкінің мәліметтері бойынша, 2008 жылы
екінші деңгейлі банктер берген несиелердің көлемі, 2007 жылғы көрсеткіштен
екі есеге аз. Әсіресе, негізгі капиталға салынатын инвестициялардың маңызды
көзі болып табылатын ұзақмерзімдік несиелер үлесінің азаюы экономикаға
қатты әсер етіп отыр. Тағы бір айта кететін жайт, банктік несие дағдарысы
құрылыс саласынан гөрі, өңдеу саласындағы ең әлсіз өндірушілерге қаттырақ
әсер етуде.
Коммерциялық банктердің өтімділік дағдарысы біздің жобаларға да әсерін
тигізді. Біздің әрбір клиентіміз сонымен бірге өзінің ағымдағы қызметін
қамтамасыз етіп отырған коммерциялық банктердің бірінің клиенті болып
табылады. Біздің көптеген жобаларымызда коммерциялық банктер тең кредитор
болып отыр. Әрине, коммерциялық банктер тарапынан қаржыландыру құнының
шектелуі біздің жобаларымызға теріс әсер етпей қойған жоқ. Көптеген
кәсіпорындар айналым қаражатынсыз қалып отыр. Қазақстанның Даму банкі өз
клиенттері бойынша осынау ағымдағы проблемаларды шамасы келгенше шешуде,
бірақ жалпы алғанда, бұл жүйелі мәселе болғандықтан, біз келешекте
заңнамалық тұрғыдан өз қызметімізге белгілі бір түзетулер енгізуді белгілеп
отырмыз.
Ал ҚДБ-ның өзіне келер болсақ, ол өз жұмысына тән ерекшелікке байланысты,
барлық дерлік коммерциялық банктердің басына түскен бірқатар проблемалардан
аман қалды. Атап айтқанда, біз тұрғын үй құрылысы жобаларын, ипотекалық
және тұтынушылық несие бағдарламаларын қаржыландырмаймыз. Жалпы алғанда,
біз коммерциялық банктерге бәсеке туғызбастан, жоғары рентабельді
коммерциялық жобаларға кіріспеуге тырыстық, негізінен өнеркәсіп пен
инфрақұрылымның ірі жобаларына назар аудардық. ҚДБ-ның коммерциялық
банктерден айырмашылығы - өтімділік дағдарысы ұзаққа созылған жағдайда, ол
халық салымдарының азаю тәуекеліне ұшырай қоймады.
2008 жыл қорытындысы бойынша, жоғарыда мен айтып өткен нәтижелер банктің ең
маңызды деген инвестициялық жобаларды қаржыландыруды қамтамасыз етіп,
жаһандық дағдарыс жағдайында өзінің тұрақтылығын қамтамасыз ете алуының
тағы бір айғағы.
Оған қоса, біз инвестициялық жобалар үшін заемдардың бөлігін қайта
қаржыландырып, коммерциялық банктерге қомақты қолдау көрсеттік. 2008 жылы
біз 7 банкке 340 миллион доллар соманың 17 жобасы бойынша өтімділігін
қайтардық.
Ең қызығы, дағдарыс кезеңі ҚДБ-ның қаржы және экономикалық жүйедегі ролін
нақтырақ көруге мүмкіндік беріп отыр. Даму банкі еліміздің экономикасы үшін
жайлы кезеңде, 2001 жылы Елбасы Н.Назарбаевтың Жарлығымен құрылған болатын.
Ол кезде бизнесмендер тарапынан скептикалық және сыни әңгімелер аз айтылған
жоқ. Алғашқы жылдары біз тәуекелге бел буып, ірі инвестициялық жобаларды
бастадық, кейіннен олардың көбісі коммерциялық банктерге кетіп қалды.
Қазіргі үрдіс керісінше, клиенттер Қазақстанның даму банкіне оралуға немесе
ауысуға тырысуда. Бизнес мемлекеттің және оның институттарының ролін
әдетте, тек қиын-қыстау кезеңде есіне алады ғой. Қаржылық және саяси
тұрғыдан бейтарап Даму банкі бизнеске қолдау көрсетуін жалғастыруда.
Мемлекеттік-жекеменшік серіктестіктің бір түрі ретінде Қазақстанның Даму
банкін құру көреген және ойластырылған шешім болғанына бүгінде баршаның
көзі жетіп отыр.
- Әлемдік несие жүйесі дағдарып тұрған кездегі, Қазақстанның Даму банкінің
нақты экономиканың үдеткіш күші ретіндегі ролін айтпай кетуге болмайды.
Қазақстандағы инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландыруға Даму банкінің қатысу
деңгейі қандай, осы туралы айта кетсеңіз?
- Экономиканың шикізаттық емес секторына салынатын инвестициялардың негізгі
ағымы өндірістік, көлік, коммуникациялық және энергетикалық инфрақұрылымның
қамтылу жағдайына байланысты екені жақсы мәлім. Оның үстіне әлемдік
тәжірибе көрсетіп отырғандай, еліміздің инфрақұрылымын құру және түрлендіру
жөніндегі жобаларды жүзеге асыру дағдарысты кезеңдерде экономикалық
белсенділікке қолдау көрсету мен еңбекпен қамтамасыз етудің ең оңтайлы
тетігінің бірі болып табылады. Осының нәтижесінде, Даму банкі
инвестицияларының ауқымды бөлігі Қазақстандағы стратегиялық инфрақұрылымдық
жобаларды қаржыландыруға тиесілі. Инвестициялық жобаларды қаржыландыру
көрсеткішінің басым үлесі энергетика, көлік және коммуникация саласына
келеді.
Қазақстан Даму банкінің қатысуымен жүзеге асырылып отырған инфрақұрылымдық
жобалардың қатарында стратегиялық маңызы зор нысандар аз емес. Бірінші
кезекте, олар - Ақтау халықаралық теңіз сауда айлағын кеңейту, Астана-
Алматы учаскесінде талшықты-оптикалық байланыс желісін тарту, Солтүстік-
Оңтүстік және Солтүстік Қазақстан –Ақтөбе электр желісін салу, Алматы
облысында Мойнақ су-электр стансысын салу жобалары. Алматы мен Астанада
көлік-логистикалық орталықтарын ұйымдастыруға, Қандыағаш газ-турбиналық
электр стансысының құрылысы мен Жаңажол газ-турбиналық электр стансысын
кеңейту, Шымбұлақ таң шаңғысы курортын кешенді дамыту сияқты жобаларды да
осылардың қатарына жатқызуға болады.
- Қазақстанның Даму банкінің қызметіндегі перспективалық бағыттар қандай?
- Қазіргі уақытта Даму банкі қызметінің барлық негізгі бағыт-бағдарын
біздің акционеріміз – Самұрық-Қазына Ұлттық әл-ауқат қоры анықтап отыр
және алдағы кезеңдегі біздің жұмысымыз Үкіметтің дағдарысқа қарсы іс-
қимылдар жоспарын жүзеге асыруға бағытталатын болады. Қор өте пәрменді
басқарушы командаға ие және барлық шешімдер қалыптасып отырған жағдайларға
байланысты жедел қабылдануда. Біздің банк көптеген инвестициялық
холдингтердің жұмысына атсалысуда және өз қызметінде бірінші кезекте
белгіленген басымдықтарды ұстанатын болады.
Атап айтқанда, Үкімет бағдарламасы аясында инновациялық, индустриялық және
инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыруға Самұрық-Қазына қорына 1
миллиардқа жуық АҚШ доллары бөлінеді және 2009 ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz