АҚ «ҰССО» сынау лабораториясында өнімнің сапасын талдау
КІРІСПЕ 3
1 НЕГІЗГІ ЖӘНЕ АНЫҚТАМАЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР 5
1.1 КО СЭҚ ТН код бойынша өнімді талдау 8
1.2 Лак бояу материалының құрамын талдау 9
1.3 Лак бояу материалын классификациясы бойынша талдау 10
2 АҚ «ҰССО» ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША МӘЛІМЕТ 15
2.1 Сапа облысындағы кәсіпорын қызметін талдау 15
2.2 АҚ «ҰССО» бөлімдерін талдау 16
2.3 АҚ "ҰССО" ұйымдастырушылық құрылымы 19
2.4 АҚ "ҰССО" сынақ зертханасын талдау 20
3 ТЕХНИКАЛЫҚ РЕГЛАМЕНТ БОЙЫНША ӨНІМНІҢ САПА КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
23
4 ӨНІМ САПАСЫН ТАЛДАУ 29
4.1 Сапа туралы жалпы түсінік 29
4.2 Сапа көрсеткіштерін талдау 31
4.3 Қауіпсіздік сапа талаптарын талдау 32
4.4 Қоршаған ортаны қорғау талаптарын талдау 33
5 АҚ «ҰССО» СЫНАУ ОРТАЛЫҒЫНДА БОЯУЛАРДЫ СЫНАУ
34
5.1 Сынау жүргізу шарттары 34
5.2 Өнімді сынау әдістері 35
5.3 Бүгіліс кезінде қабықшаның созылғыштығын анықтау әдісі 35
6 ӨНІМДІ СЕРТИФИКАТТАУ 41
6.1 Сертификаттаудың негізгі түсініктері 41
6.2 Сертификаттау схемасының таңдалуы 44
6.3 Өнімді сертификаттау тәртібі 45
ҚОРЫТЫНДЫ 47
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 48
ҚОСЫМШАЛАР 49
1 НЕГІЗГІ ЖӘНЕ АНЫҚТАМАЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР 5
1.1 КО СЭҚ ТН код бойынша өнімді талдау 8
1.2 Лак бояу материалының құрамын талдау 9
1.3 Лак бояу материалын классификациясы бойынша талдау 10
2 АҚ «ҰССО» ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША МӘЛІМЕТ 15
2.1 Сапа облысындағы кәсіпорын қызметін талдау 15
2.2 АҚ «ҰССО» бөлімдерін талдау 16
2.3 АҚ "ҰССО" ұйымдастырушылық құрылымы 19
2.4 АҚ "ҰССО" сынақ зертханасын талдау 20
3 ТЕХНИКАЛЫҚ РЕГЛАМЕНТ БОЙЫНША ӨНІМНІҢ САПА КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
23
4 ӨНІМ САПАСЫН ТАЛДАУ 29
4.1 Сапа туралы жалпы түсінік 29
4.2 Сапа көрсеткіштерін талдау 31
4.3 Қауіпсіздік сапа талаптарын талдау 32
4.4 Қоршаған ортаны қорғау талаптарын талдау 33
5 АҚ «ҰССО» СЫНАУ ОРТАЛЫҒЫНДА БОЯУЛАРДЫ СЫНАУ
34
5.1 Сынау жүргізу шарттары 34
5.2 Өнімді сынау әдістері 35
5.3 Бүгіліс кезінде қабықшаның созылғыштығын анықтау әдісі 35
6 ӨНІМДІ СЕРТИФИКАТТАУ 41
6.1 Сертификаттаудың негізгі түсініктері 41
6.2 Сертификаттау схемасының таңдалуы 44
6.3 Өнімді сертификаттау тәртібі 45
ҚОРЫТЫНДЫ 47
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 48
ҚОСЫМШАЛАР 49
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында сертификаттау және стандарттау саласында жаңа үдеріс бой көтеруде. Атап айтқанда бұл сала нақты жолға қойылып, әлемдік талаптарға толықтай жауап бере алатын, сұраныстарға сай өндіріс саласын жаңа деңгейге шығару мақсатында арнайы стратегиялық бағыттар таңдап алынды. Дегенмен, әлі шешімін күтіп жатқан, жетілдіру мен назар аударуды қажет ететін көкейкесті мәселелер де жетерлік. Атап айтсақ отандық сертификаттау және стандарттау саласында білікті мамандар азшылық етуде және соңғы үлгідегі құрал-жабдықтар жеткілікті емес. Бұл мәселелерге саланың әлі де болса жаңа жолға түсу кезеңін бастан кешуі, құрал-жабдықтардың тек импорттық жолмен тасымалдануы негізгі себеп болып табылады.Бұл мәселелер болашақтың еншісіне берілер уақытта шешімін табатынына күмән жоқ.
Адамзат өмірінің соңғы он жылдықтары экономика мен тұрмыста түрлі технологиялық үдерістердің күрт қаулап өсуімен ерекшеленеді. Солардың алдыңғы қатарында құры¬лыс саласы да бар.
Әрине, құрылыс индустриясының, соның ішінде бояу өндірісі мен өнеркәсібінің қайта дамуы үшін едәуір уақыт пен жағдайдың тұрақтылығы, кәсіпкерлер мен халықтың осы іске белсенділігі қажет. Нақты дамуға бет алған бес-алты жыл бұған аздық ететіндей. Шамасы соған байланысты болар, қазіргі күні құрылыс нысандарын әрлеуге қажетті көптеген материалдар шетелдерден тасымалданып жүр.
Бояу өнімдері өздерінің қасиеттеріне байланысты әр түрлі конструкция бойынша қолданылады. Ал ол конструкциялар өзінің құрылыста қолданылу шартына, яғни оларға түсетін салмақты ауырлығына немесе жеңілдігіне байланысты алуан түрлі болып келетіні мәлім. Олай болса, сол конструкцияларды өз талабына сай етіп жасау үшін, оған пайдаланылатын бояу өнімдерінің құрамы да өзінің сапалық қасиеті жағынан әр түрлі болып келеді. Бұл талаптардың бәрі мемлекеттік стадарттар мен техникалық шарттарда еске алынып, нормаланады.
Сонымен қорыта айтқанда, ел экономи¬касын дамытуда, оны әртараптандыруда құры¬лыс саласының, атап айтқанда бояу өнімінің маңызы зор.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі.
1) Техникалық регламент бойынша өнімнің сапа көрсеткіштерін;
2) Қауіпсіздік сапа талаптарын;
3) Классификациясы бойынша бояу түрлерін;
4) Бояу құрамын талдау.
Жұмыстың мақсаты. Бояу сапасын техникалық шарттағы сынау әдістерімен талдау және сертификат беру жолдарын қарастыру.
Зерттеудің міндеттері.
1) Бояу өнімінің сапасын талдау арқылы әр процестерге қатысты мәселелерге кең түрде шолу жасау
2) «Ұлттық сараптау және сынау орталығында» бояуды сынау және оған сертификат беру процедураларын талдау.
Адамзат өмірінің соңғы он жылдықтары экономика мен тұрмыста түрлі технологиялық үдерістердің күрт қаулап өсуімен ерекшеленеді. Солардың алдыңғы қатарында құры¬лыс саласы да бар.
Әрине, құрылыс индустриясының, соның ішінде бояу өндірісі мен өнеркәсібінің қайта дамуы үшін едәуір уақыт пен жағдайдың тұрақтылығы, кәсіпкерлер мен халықтың осы іске белсенділігі қажет. Нақты дамуға бет алған бес-алты жыл бұған аздық ететіндей. Шамасы соған байланысты болар, қазіргі күні құрылыс нысандарын әрлеуге қажетті көптеген материалдар шетелдерден тасымалданып жүр.
Бояу өнімдері өздерінің қасиеттеріне байланысты әр түрлі конструкция бойынша қолданылады. Ал ол конструкциялар өзінің құрылыста қолданылу шартына, яғни оларға түсетін салмақты ауырлығына немесе жеңілдігіне байланысты алуан түрлі болып келетіні мәлім. Олай болса, сол конструкцияларды өз талабына сай етіп жасау үшін, оған пайдаланылатын бояу өнімдерінің құрамы да өзінің сапалық қасиеті жағынан әр түрлі болып келеді. Бұл талаптардың бәрі мемлекеттік стадарттар мен техникалық шарттарда еске алынып, нормаланады.
Сонымен қорыта айтқанда, ел экономи¬касын дамытуда, оны әртараптандыруда құры¬лыс саласының, атап айтқанда бояу өнімінің маңызы зор.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі.
1) Техникалық регламент бойынша өнімнің сапа көрсеткіштерін;
2) Қауіпсіздік сапа талаптарын;
3) Классификациясы бойынша бояу түрлерін;
4) Бояу құрамын талдау.
Жұмыстың мақсаты. Бояу сапасын техникалық шарттағы сынау әдістерімен талдау және сертификат беру жолдарын қарастыру.
Зерттеудің міндеттері.
1) Бояу өнімінің сапасын талдау арқылы әр процестерге қатысты мәселелерге кең түрде шолу жасау
2) «Ұлттық сараптау және сынау орталығында» бояуды сынау және оған сертификат беру процедураларын талдау.
Кітаптар:
1 ҚР-ның техникалық регламенті «Сәйкестікті растау процедуралары», 2007
2 Менеджмент качества и обеспечение качества продукции на основе международных стандартов ИСО / М.З. Свиткин, В.Д.Мацута, К.М.Рохлин – СПб.: Изд-во СПб картфабрики ВСЕГЕИ, 1999.
3 Аскаров Е.С. Управление качеством. Учебное пособие. – Алматы: «Pro Service», 2007
4 Аскаров Е.С. Стандартизация, метрология и сертификация. - Алматы: ТОО Печатный Дом «Домино», 2005. – 276 б.
5 ҚР-ның техникалық регламенті «Сәйкестікті растау процедуралары», 2005
6 Швандар В.А., Панов В.П., Купряков Е.М. и др.; Под редакцией Швандера В.А. Стандартизация и управление качеством продукции: Учебник для ВУЗов – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2000
7 ҚР СТ ИСО/МЭК 17025–2007 Сынақ және калибрлеу зертханаларының құзыреттілігіне қойылатын жалпы талаптар
8 Шадрин А.Д. Менеджмент качества. От основ к практике. 2-е изд.,испр. – М.:ООО «НТК «Трек», 2005
9 Санитарно-эпидемиологические правила и нормы – «Санитарно-эпи-демиологические требования к эксплуатации персональных компьютеров, видеотерминалов и условиям работы с ними» от 18 августа 2004 года N 631.
Интернет-сілтемелер:
10 ГОСТ 28196-89 Краски водно-дисперсионные. Технические условия
http://vsegost.com/Catalog/13/1312.shtml
11 ГОСТ Р 52020-2003 Материалы лакокрасочные водно-дисперсионные. Общие технические условия
http://library.novosel.ru/show.php?c=14&id=1235
12 Центр сертификации РОСПРОМТЕСТ
http://www.rospromtest.ru/content.php?id=134
13 Национальный центр экспертизы и сертификации
http://www.naceks.kz/ru/about/
14 Издания "Пояснения к ТНВЭД РФ" в 3-х томах, МЭРТ
http://www.tks.ru/db/tnved/prim/c8536
15. Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2007 года № 1398. Об утверждении технического регламента «Требования к безопасности лакокрасочных материалов и растворителей»
16. Материалы лакокрасочные. Отбор проб для испытаний
http://vsegost.com/Catalog/35/3544.shtml
17. ГОСТ 6806-73: Материалы лакокрасочные. Метод определения эластичности пленки при изгибе.
http://www.yondi.ru/inner_c_article_id_1608.pht
1 ҚР-ның техникалық регламенті «Сәйкестікті растау процедуралары», 2007
2 Менеджмент качества и обеспечение качества продукции на основе международных стандартов ИСО / М.З. Свиткин, В.Д.Мацута, К.М.Рохлин – СПб.: Изд-во СПб картфабрики ВСЕГЕИ, 1999.
3 Аскаров Е.С. Управление качеством. Учебное пособие. – Алматы: «Pro Service», 2007
4 Аскаров Е.С. Стандартизация, метрология и сертификация. - Алматы: ТОО Печатный Дом «Домино», 2005. – 276 б.
5 ҚР-ның техникалық регламенті «Сәйкестікті растау процедуралары», 2005
6 Швандар В.А., Панов В.П., Купряков Е.М. и др.; Под редакцией Швандера В.А. Стандартизация и управление качеством продукции: Учебник для ВУЗов – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2000
7 ҚР СТ ИСО/МЭК 17025–2007 Сынақ және калибрлеу зертханаларының құзыреттілігіне қойылатын жалпы талаптар
8 Шадрин А.Д. Менеджмент качества. От основ к практике. 2-е изд.,испр. – М.:ООО «НТК «Трек», 2005
9 Санитарно-эпидемиологические правила и нормы – «Санитарно-эпи-демиологические требования к эксплуатации персональных компьютеров, видеотерминалов и условиям работы с ними» от 18 августа 2004 года N 631.
Интернет-сілтемелер:
10 ГОСТ 28196-89 Краски водно-дисперсионные. Технические условия
http://vsegost.com/Catalog/13/1312.shtml
11 ГОСТ Р 52020-2003 Материалы лакокрасочные водно-дисперсионные. Общие технические условия
http://library.novosel.ru/show.php?c=14&id=1235
12 Центр сертификации РОСПРОМТЕСТ
http://www.rospromtest.ru/content.php?id=134
13 Национальный центр экспертизы и сертификации
http://www.naceks.kz/ru/about/
14 Издания "Пояснения к ТНВЭД РФ" в 3-х томах, МЭРТ
http://www.tks.ru/db/tnved/prim/c8536
15. Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2007 года № 1398. Об утверждении технического регламента «Требования к безопасности лакокрасочных материалов и растворителей»
16. Материалы лакокрасочные. Отбор проб для испытаний
http://vsegost.com/Catalog/35/3544.shtml
17. ГОСТ 6806-73: Материалы лакокрасочные. Метод определения эластичности пленки при изгибе.
http://www.yondi.ru/inner_c_article_id_1608.pht
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Физика-техникалық факультеті
Жылуфизика және техникалық физика кафедрасы
Қорғауға жіберілді:
______________ Бөлегенова С.Ә.
(қолы,күні)
Дипломдық жұмыс
АҚ ҰССО сынау лабораториясында өнімнің сапасын талдау
050732 - стандарттау,сертификаттау және метрология мамандығы
Орындаушы
4курс студенті _________________________________Тұ рсынкәрім А.Қ.
(қолы,күні)
Ғылыми жетекші
т.ғ.к., доцент _________________________________ Бектібай Б.Ж.
(қолы,күні)
Алматы, 2012
Мазмұны
КІРІСПЕ
3
1
НЕГІЗГІ ЖӘНЕ АНЫҚТАМАЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР
5
1.1
КО СЭҚ ТН код бойынша өнімді талдау
8
1.2
Лак бояу материалының құрамын талдау
9
1.3
Лак бояу материалын классификациясы бойынша талдау
10
2
АҚ ҰССО ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША МӘЛІМЕТ
15
2.1
Сапа облысындағы кәсіпорын қызметін талдау
15
2.2
АҚ ҰССО бөлімдерін талдау
16
2.3
АҚ "ҰССО" ұйымдастырушылық құрылымы
19
2.4
АҚ "ҰССО" сынақ зертханасын талдау
20
3
ТЕХНИКАЛЫҚ РЕГЛАМЕНТ БОЙЫНША ӨНІМНІҢ САПА КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
23
4
ӨНІМ САПАСЫН ТАЛДАУ
29
4.1
Сапа туралы жалпы түсінік
29
4.2
Сапа көрсеткіштерін талдау
31
4.3
Қауіпсіздік сапа талаптарын талдау
32
4.4
Қоршаған ортаны қорғау талаптарын талдау
33
5
АҚ ҰССО СЫНАУ ОРТАЛЫҒЫНДА БОЯУЛАРДЫ СЫНАУ
34
5.1
Сынау жүргізу шарттары
34
5.2
Өнімді сынау әдістері
35
5.3
Бүгіліс кезінде қабықшаның созылғыштығын анықтау әдісі
35
6
ӨНІМДІ СЕРТИФИКАТТАУ
41
6.1
Сертификаттаудың негізгі түсініктері
41
6.2
Сертификаттау схемасының таңдалуы
44
6.3
Өнімді сертификаттау тәртібі
45
ҚОРЫТЫНДЫ
47
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
48
ҚОСЫМШАЛАР
49
КІРІСПЕ
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында сертификаттау және стандарттау саласында жаңа үдеріс бой көтеруде. Атап айтқанда бұл сала нақты жолға қойылып, әлемдік талаптарға толықтай жауап бере алатын, сұраныстарға сай өндіріс саласын жаңа деңгейге шығару мақсатында арнайы стратегиялық бағыттар таңдап алынды. Дегенмен, әлі шешімін күтіп жатқан, жетілдіру мен назар аударуды қажет ететін көкейкесті мәселелер де жетерлік. Атап айтсақ отандық сертификаттау және стандарттау саласында білікті мамандар азшылық етуде және соңғы үлгідегі құрал-жабдықтар жеткілікті емес. Бұл мәселелерге саланың әлі де болса жаңа жолға түсу кезеңін бастан кешуі, құрал-жабдықтардың тек импорттық жолмен тасымалдануы негізгі себеп болып табылады.Бұл мәселелер болашақтың еншісіне берілер уақытта шешімін табатынына күмән жоқ.
Адамзат өмірінің соңғы он жылдықтары экономика мен тұрмыста түрлі технологиялық үдерістердің күрт қаулап өсуімен ерекшеленеді. Солардың алдыңғы қатарында құры - лыс саласы да бар.
Әрине, құрылыс индустриясының, соның ішінде бояу өндірісі мен өнеркәсібінің қайта дамуы үшін едәуір уақыт пен жағдайдың тұрақтылығы, кәсіпкерлер мен халықтың осы іске белсенділігі қажет. Нақты дамуға бет алған бес-алты жыл бұған аздық ететіндей. Шамасы соған байланысты болар, қазіргі күні құрылыс нысандарын әрлеуге қажетті көптеген материалдар шетелдерден тасымалданып жүр.
Бояу өнімдері өздерінің қасиеттеріне байланысты әр түрлі конструкция бойынша қолданылады. Ал ол конструкциялар өзінің құрылыста қолданылу шартына, яғни оларға түсетін салмақты ауырлығына немесе жеңілдігіне байланысты алуан түрлі болып келетіні мәлім. Олай болса, сол конструкцияларды өз талабына сай етіп жасау үшін, оған пайдаланылатын бояу өнімдерінің құрамы да өзінің сапалық қасиеті жағынан әр түрлі болып келеді. Бұл талаптардың бәрі мемлекеттік стадарттар мен техникалық шарттарда еске алынып, нормаланады.
Сонымен қорыта айтқанда, ел экономи - касын дамытуда, оны әртараптандыруда құры - лыс саласының, атап айтқанда бояу өнімінің маңызы зор.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі.
1) Техникалық регламент бойынша өнімнің сапа көрсеткіштерін;
2) Қауіпсіздік сапа талаптарын;
3) Классификациясы бойынша бояу түрлерін;
4) Бояу құрамын талдау.
Жұмыстың мақсаты. Бояу сапасын техникалық шарттағы сынау әдістерімен талдау және сертификат беру жолдарын қарастыру.
Зерттеудің міндеттері.
1) Бояу өнімінің сапасын талдау арқылы әр процестерге қатысты мәселелерге кең түрде шолу жасау
2) Ұлттық сараптау және сынау орталығында бояуды сынау және оған сертификат беру процедураларын талдау.
Зерттеу нысаны. Бояу сапасын талдау жолдары.
Зерттеу тақырыбы. Ұлттық сараптау және сертификаттау орталығындағы өнім сапасын талдау.
Зерттеудің жаңалығы. ҚР өндірілетін бояу өнімдерін сынау және сертификаттауға талдау жасау.
Қорғауға жіберілген нәтижелер. ҚР өндірілетін бояуларды сынау мен сертификаттау нәтижелері.
Жұмыстың практикалық мәнділігі. Жұмыста көрсетілген талдау нәтижелері практика жүзінде қолданылуы мүмкін.
1 НЕГІЗГІ ЖӘНЕ АНЫҚТАМАЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР
Бастапқы ақпарат негізінен мына түрлерге бөлінеді: негізгі, анықтамалық. Берілген жағдайда дипломдық жұмысты әзірлеуге базалық және анықтамалық ақпарат ұсынылған.
Негізгі ақпарат: АҚ ҰССО даму тарихы, құрылымдық сұлбасы, сапа менеджменті жүйесі, бояу өнімі туралы ақпарат, сертификаттау жұмыстарының құжаттары, сынау әдістері.
Құжаттарды басқару
1 Сынау лабораториясының құжаттамасы келесі түрде берілген:
- өнімнің нормативтік құжаттары және сынау әдістері,
- аккредиттелген сынау лабораториясының жағдайы,
- сынау лабораториясын сапа бойынша басқару,
- қызметтік инструкциялар,
- АҚ ҰлтССО АҚ СМЖ құжатталған процедуралары,
- сынау лабораториясының СЖ ішкі құжаттамалары,
- мәліметтерді тіркеу құжаты (есептеме, хаттама, журналдар),
- құқықтық және нормативті-құқықтық құжаттама,
- ұйымдастырушы-басқарушылық құжаттама.
2 АҚ ҰлтССО АҚ СМЖ құжаттамаларының тізімі:
Сапа басқару жүйесінде нормативтік құжаттамаларға келесі сілтемелер қолданылады:
- СТ РК 1.1-2003 Стандарттау және қызмет түрлері. Терминдер және анықтамалар.
- СТ РК ИСО 9000-2001 - Сапа менджмент жүйесі. Негізгі қызмет және сөздік
- СТ РК ИСО 9004-2001 Сапа менджмент жүйесі. Қызметті жақсарту бойынша ұсыныстар
- ИСОМЭК 2-96 басшылығы - Стандарттау және қызмет түрлері. Жалпы сөздік
- СТ РК ИСОМЭК 17025-2001 Сынау және калибрлеу лабораторияларының біліктілігне жалпы талаптар
- СТ РК 3.4-2003 Өнім сәйкестігін растауды жүргізу реті
- СТ РК 3.58-2005 Өнім сәйкестігін растауды жүргізуде қолданылатын үлгілер мен жұмыс істеу реті
- СТ РК 7.11-2004 Сертификаттау және сынау лабораториясы органдарын аккредиттеген жағдайда қолданылатын құжаттардың негізгі формалары
- СТ РК 2.43-2002 Кәсіпорын материалдары мен заттардың қасиеттерін және құрамының стандартты үлгілерін бекіту және өңдеу
- СТ РК 3.10-2004 Апеляция қарастыру реті
- РМГ 43-2001 Өлшемнің анықталмағандығы туралы нұсқаулықты қолдану
Сондай-ақ АҚ ҰлтССО АҚ СМЖ келесі құжатталған процедураларына қолданылатын сілтемелер:
- РК-01 Сапа басқару
- Пр-01 Құжаттарды басқару процессі
- Пр-02 Жазбаларды басқару үдерісі
- Пр-03 СМЖ жоспарлау процессі
- Пр-09 Қызмет көрсетуді жоспарлау процессі
- Пр-10 Тұтынушы талаптарын анықтау және анализдеу процессі
Анықтамалық ақпаратқа мыналар кіреді: ГОСТ 9.104-79 Тоттану мен ескіруден сақтаудың бірегей жүйесі. Лак бояу жабыны. Эксплуатация шартының тобы
ГОСТ 9.401-91 Тоттану мен ескіруден сақтаудың бірегей жүйесі. Лак бояу жабыны. Климаттық факторлардың әсерiне шыдамдылығын жылдам сынау әдiстері мен негізгі талаптар
ГОСТ 9.403-80 Тоттану мен ескіруден сақтаудың бірегей жүйесі. Лак бояу жабыны. Сұйықтықтардың статикалық әсерлерге шыдамдылығын сынау әдістері
ГОСТ 9.407-84 Тоттану мен ескіруден сақтаудың бірегей жүйесі. Лак бояу жабыны. Сыртқы түрін бағалау әдістері
ГОСТ 12.1.005-88 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Жұмыс аймағының ауасына жалпы санитарлық-гигиеналық талаптар
ГОСТ 12.1.016-79 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Жұмыс аймағының ауасы. Зиянды заттар концентрациясын өлшеу әдістемесіне талаптар
ГОСТ 12.1.044-89 (ИСО 4589-84) Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Заттар мен материалдардың өрт және жарылысқа қауіптілігі. Көрсеткіштер номенклатурасы және оларды анықтау әдістері
ГОСТ 12.3.002-75 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Өндірістік процесстер. Қауіпсіздіктің жалпы талаптары
ГОСТ 12.3.005-75 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Бояу жұмыстары. Қауіпсіздіктің жалпы талаптары
ГОСТ 12.4.011-89 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Жұмысшыларды қорғау құралдары. Қауіпсіздіктің жалпы талаптары
ГОСТ 12.4.021-75 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Желдеткіш жүйелер. Жалпы талаптар
ГОСТ 896-69 Лак бояу материалдары. Жылтырлығын анықтаудың отоэлектрлік әдісі
ГОСТ 4765-73 Лак бояу материалдары. Соққыға төзімділігін анықтау әдісі
ГОСТ 5233-89 (ИСО 1522-73) Лак бояу материалдары. Маятниктік құралмен қаттылығын анықтау әдісі
ГОСТ 5346-78 Пластикалық майлау. Конусты пенетрометрмен пенетрометрді анықтау әдістері
ГОСТ 6128-81 Химиялық өнімдерге арналған металл қалбырлар. Техникалық шарттар
ГОСТ 6589-74 Лак бояу материалдары. Клин құралымен перетир дәрежесін анықтау әдістері
ГОСТ 6709-72 Дистилденген су. Техникалық шарттар
ГОСТ 6806-73 Лак бояу материалдары. Бүгіліс кезінде қабықшаның созылғыштығын анықтау әдісі
ГОСТ 8420-74 Лак бояу материалдары. Шартты жабысқақтығын анықтау әдісі
ГОСТ 8784-75 Лак бояу материалдары. Жамылатындығын анықтау әдісі
ГОСТ 8832-76 (ИСО 1514-84) Лак бояу материалдары. Сынау жүргізу үшін лак бояушы қабықшаны алу әдісі
ГОСТ 9147-80 Лабораториялық фарфорлық құрылғы мен ыдыс. Техникалық шарттар
ГОСТ 9825-73 Лак бояу материалдары. Терминдер, анықтамалар мен белгілер
ГОСТ 9980.1-86 Лак бояу материалдары. Қабылдау ережелері
ГОСТ 9980.2-86 (ИСО 842-84, ИСО 1512-74, ИСО 1513-80) Лак бояу материалдары. Сынауға сынамаларды таңдап алу
ГОСТ 9980.3-86 Лак бояу материалдары. Қаптама
ГОСТ 9980.4-2002 Лак бояу материалдары. Маркировкасы
ГОСТ 9980.5-86 Лак бояу материалдары. Тасымалдау мен сақтау
ГОСТ 14192-96 Жүктерді маркировкалау
ГОСТ 15140-78 Лак бояу материалдары. Адгезияны анықтау әдістері
ГОСТ 15150-69 Машиналар, құралдар және басқа техникалық өнімдер. Түрлі климаттық аймақтар үшін орындау. Сыртқы ортаның климаттық факторларына дәрежелер, эксплуатация шарттары,сақтау және тасымалдаудың әсер етуі
ГОСТ 17537-72 Лак бояу материалдары. Қатты және қабықша түзуші заттардың массалық үлесін анықтау әдістері
ГОСТ 19007-73 Лак бояу материалдары. Кебу деңгейі мен уақытын анықтау әдістері
ГОСТ 21903-76 Лак бояу материалдары. Шартты жарыққа төзімділігін анықтау әдістері
ГОСТ 24104-2001 Лабораториялық таразылар. Жалпы техникалық талаптар
ГОСТ 25336-82 Шыны лабораториялық құрылғылар мен ыдыстар. Түрлері, негізгі парметрлері мен өлшемдері
ГОСТ 28246-89 (ИСО 4618-1-3-84) Бояу мен лактар. Терминдер мен анықтамалар
ГОСТ 28513-90 Лак бояу материалдары. Тығыздығын анықтау әдістері
ГОСТ 29251-91 (ИСО 385-1-84) Шыны лабораториялық ыдыс. Бюреткалар. 1-бөлім. Жалпы талаптар
ГОСТ 29319-92 (ИСО 3668-76) Лак бояу материалдары. Түсті визуальді салыстыру әдісі
ГОСТ Р 51121-97 Тағамды емес тауарлар. Тұтынушыға мәлімдеме. Жалпы талаптар [11].
1.1 КО СЭҚ ТН коды бойынша өнімді талдау
Кеден тарифы және Қазақстан республикасының сыртқыэкономикалық қызметiнiң Тауарлық номенклатурасы.
Қазақстан республикасының сыртқыэкономикалық қызметiнiң Тауарлық номенклатурасының интерпретациясының негiзгi ережелерi.
Бiртұтас кеден тарифы - үшiншi елдерден бiртұтас кеден аумағына (КО СЭҚ ТН ) кеден одағының сыртқыэкономикалық қызметiнiң бiртұтас Тауарлық номенклатурасымен сәйкес жүйелi тасылатын тауар қолданылатын кеден баждары мөлшерлерiнiң төбесi.
Тауарлардың (бұдан әрi - ҚР-ның СЭҚ ТН-cы) Қазақстан Республикасының сыртқыэкономикалық қызметiнiң Тауарлық номенклатурасындағы классификация келесi ережелер бойынша iске асады:
- Бөлiмдердiң атаулары, топ және шағын топтар ҚР-ның СЭҚ ТН-ның қолдануы тек қана ыңғайлы болу үшiн тура келедi; ҚР-ның СЭҚ ТН-ында тауарларының классификацияcsның заң мақсаттары үшiн тауарлық позициялар мәтiндерiнен сүйене және бөлiмдерге немесе топтарға тиiстi ескертулердiң және, егер мұндай мәтiндермен басқа ескерiлмесе iске асады, келесi жағдайлармен сәйкес:
а) қандай да бір тауарға тауарлық позицияның атауында кез келген сілтеме сондай тауарға жиынтықсыз немесе аяқталмаған түрде сілтеме ретінде қарастырылуы тиіс. Егер жиынтықсыз немесе аяқталмаған түрде болса, бұл тауар жиынтықты немесе аяқталған тауардың негізгі қасиеттеріне ие болады, сондай-ақ жиналмаған немесе шашылған түрде ұсынылған жиынтықты немесе аяқталған тауарға сілтеме түрінде қарастырылу керек;
б) қандай да бір материал немесе затқа деген тауарлық позиция атауында кез келген сілтеме осы материалдың немесе заттың басқа материалдар немесе заттармен қосылысы немесе қоспа ретінде қарастырылуы керек. Белгілі бір материал немесе заттан тұратын тауарға деген кез келген сілтеме осы материал немесе заттардан толықтай немесе жартылай тұратын тауарларға сілтеме ретінде қарастырылуы керек.
СЭҚ ТН - өнім түрлерінің классификацияланған топтарының атаулары және кодтарының тізімі болып табылады. Кедендік код декларациялау немесе кедендік салық секілді кедендік операцияларды жүзеге асыруда тауарлық классификациялау кезінде қолданылады.
Өнімнің кедендік классификаторын қолдану Қазақстан территориясына өнімді әкелу үшін, кедендік бақылаудан өту үшін қажет. Осындай кодтау ҚР кедендік шекарасы арқылы өтетін тауарлардың бірегей сәйкестендірілуі мақсатында қолданылады. Сонымен қатар кедендік декларацияның автоматтандырылған өңделуін және СЭҚ жүзеге асырудағы кеден мүшелеріне көрсетілетін басқа да мәліметтердің автоматтандырылған өңделуін жеңілдету үшін пайдаланылады.
СЭҚ ТН кодының құрамы мен мағынасы:
СЭҚ ТН коды 10 саннан құралады, олар келесі түрде түсіндіріледі:
- Алғашқы 2 сан (мысалы, 32) - СЭҚ ТН-ң тауарлық тобы;
- Алғашқы 4 сан (мысалы, 3209) - тауарлық позиция;
- Алғашқы 6 сан (мысалы, 320910) - тауарлық субпозиция;
- Барлық 10 сан, кедендік жүк декларациясында көрсетілетін тауардың толық коды (мысалы, 3209100009) - тауарлық подсубпозиция.
СЭҚ ТН коды тек Кедендік Комитетпен ресми түрде тағайындалады.
3209 - диспергирленген немесе су ортасында еріген, синтетикалық полимерлер мен химиялық модифицерленген табиғи полимерлердің негізіндегі бояулар мен лактар (эмаль мен политураны қосқанда):
3209100009 - су-дисперсионды лак бояу материалы [14].
1.2 Лак бояу материалының құрамын талдау
Ішкі жұмыстарға арналған су дисперсионды лак бояу материал құрамы:
Байланыстырушы - полимердің су дисперсиясы (латекс) 7-50%
Еріткіш - су 30-40%
Пигмент - титан диоксиді 4-20%
Толтырғыш - микронизирленген мәрмәр 30-45%
Технологиялық қоспалар (аддивтер) - 2-4%
1-сурет. Лак бояу материалы құрамының көрсеткіші
Су-дисперсионды лак бояуларда судағы органикалық полимер дисперсия қолданылады.Су қайнағаннан кейін пигмент бөлшектері мен толықтырғыш арасында өзара байланыс жүреді. Нәтижесінде боялған бетте тығыз тіркесетін қабықша түзіледі.
Лак бояу жабынының негізгі қасиеттері - олардың түрлерін таңдау мен байланыстырушы санына қарай байланысты:
- беріктік пен созылғыштық;
- суға төзімділік (қабықшаның жуылғыштығы);
- атмосфера- және УФ- төзімділік;
- үйкеліске шыдамдылық;
- буға төзімділік;
- негізге арналған адгезия;
- ұсақталуға төзімділік;
- жылтырдың сақталуы;
- түстің беріктілігі мен сарғаюға деген төзімділігі және т.б.
Құрамына қарай байланыстырушылар келесідей негізгі түрлерге бөлінеді:
- акрилді дисперсиялар;
- стирол-акрилді;
- бутадиен-стирольді;
- винилацетатты.
Технологиялық қоспалар (аддитивтер) - пигменттерді диспергирлеу, беткі ақауларын жою және де бояуды өндіру, тасымалдау, сақтау мен жабынын қалыптастыру сияқты үдерістерді жеңілдететін, тездететін және интенсифицирлейтін компоненттер.
Диспергаторлар - бояуды сақтау кезіндегі қасиеттеріне ықпал етеді.
Қоюландырғыштар - бояуды сақтау кезінде қасиеттерінің тұрақтылығына, сондай-ақ реологиялық қасиеттеріне (жабысқақтық, аққыштық, қайта жөндеу кезіндегі ыңғайлылық) ықпал етеді.
Көбікөшіргіш - жабын материалын көбіктенуге бейімділігіне ықпал етеді.
Микробиоцидті консерванттар, фунгицидтер - бояудың тұрақтылығына және микробиоцидті жұғуға жағылған жабынға ықпал етеді.
Коалесценттер, еріткіштер - кебу уақыты мен қалыптасатын қабықшаның бірқалыптылығына ықпал етеді.
1.3 Лак бояу материалын классификациясы бойынша талдау
- СДЛБМ мына түрлер бойынша классификацияланады: лактар, бояулар, грунтовкалар мен шпатлевкалар.
- Түсі бойынша СДЛБМдың пигменттелген классификациясы: ахроматты (қара, сұр, ақ түсті) және түрлі түсті.
Химиялық құрамы бойынша сапа көрсеткіштері А қосымшасында көрсетілген.
Қаптама белгілері
- Қаптама белгілері келесідей ретте жазылады:
а) лак бояу материалының сыртқы қаптамасының белгілері ГОСТ 9825-73 сәйкес;
б) қаптама классы белгілеріне нұсқаулығы бар нормативті-техникалық құжатқа сәйкес;
в) эксплуатация шарттарының белгісі:
климаттық факторлардың әсер ету бөлімі - ГОСТ 9.104-79 сәйкес эксплуатация шарттарының тобы.
- Қаптама белгілерінде лак бояу материалын жағудың технологиялық ретінің қабат санын көрсету немесе қаптаманы стандарттарға немесе техникалық шарттарға сәйкес белгілеу.
- Лак бояу материалының белгілерін, жағу деңгейі мен эксплуатация шартының белгілерін нүктемен бөледі. Эксплуатация шартының түрлі әсерлері кезінде олардың белгілерін тиремен бөледі.
1-кесте. Қаптама белгілеріне мысалдар
Қаптама белгілері
Қаптама сипаттамасы
Эмаль МЛ-152 көк. II.У1
Макро-климаттық ауданның ашық ауасында 11 класс бойынша эксплуатацияланатын МЛ-152 көк эмаль қаптамасы
Эмаль ХС-710 сұр. Лак ХС-76.IV.72
Қышқыл ерітінділері әсері кезіндегі IV класс бойынша эксплуатацияланатын ХС-76 лагімен лактанған ХС-710 сұр эмаль қаптама
Эмаль ХВ-124 көгілдір.V.71-Т2
Тропиктік құрғақ макроклиматтық аудандағы химиялық немесе басқа да өндірістермен ластанған атмосферада V класс бойынша эксплуатацияланатын ХВ-124 көгілдір эмаль қаптамасы
Грунтовка ФЛ-03қоңыр.VI.У3
Макроклиматтық аудандағы жабық ғимараттарда VI класс бойынша эксплуатацияланатын ФЛ-03қ грунтовка қаптамасы
Эмаль ПФ-115 896.III.У1 қою сұр.
Макроклиматтық аудандағы ашық алаңда III класс бойынша эксплуатацияланатын 896 қою сұр ПФ-115 эмаль қаптамасы
2-кесте. Артықшылық бойынша сапа көрсеткіштерін талдау
Лак бояу материалдар тобы
Топ белгілері
Артықшылық белгілері (қаптау эксплуатациясының шарттары)
Атмосферотөзімді
1
Ашық алаңдарда эксплуатацияланған түрлі климаттық жағдайлардың атмосфералық әсеріне төзімді жабын
Шектеулі атмосферотөзімді
2
Түрлі климаттық жағдайларда жылытылған немесе жылытылмаған ғимарат ішінде немесе шатыр астында эксплуатацияланған жабын
Суға төзімді
4
Тұщы суға және оның буына, сондай-ақ теңіз суына төзімді жабын
Арнайы
5
Өзіндік қасиеттерге ие жабын: рентгенттік және басқа да сәулеленуге төзімді, жарқырап тұратын, термореттегіш, керісінше өсу, материалдардың сіңіруін, терілерді, резинаны, пластмассаны бояу, гигиеналық, жылжымаға қарсы және т.б.
Жанар майға төзімді
6
Минералды майлар мен консистентті жағармай, жанармай, керосин және басқа да мұнай өнімдерінің әсеріне төзімді жабын
Химиялық төзімді
7
Қышқылдар, сілтілер және т.б. сұйық химиялық реагенттер немесе олардың буының әсеріне төзімді жабын
Термотөзімді
8
Жоғары температура әсеріне төзімді жабын
Электроизоляциондық және электрөткізгіштік
9
Электр қуаты, ток, электр доғасы әсеріне төзімді жабын
Консервациондық
3
Өнімді сақтау, тасымалдау мен өндіру процесі кезінде уақытша қорғау мақсатында қолданылатын лак бояушы жабын
3-кесте. Қабық түзуші СДЛБМ белгілері мен классификациясы
Қабық түзуші СДЛБМ атауы
СДЛБМ белгілері
Негізгі қабық түзуші заттардың атауы
Поливинилацетатты
ВД-ВА
Поливинилацетат
Полиакрилді
ВД-АК
Акрилді және метакрилді қышқылдардың сополимерлері, олардың эфирлері және басқа да стирилді винилацетатты өндірушісі
Каучукті
ВД-КЧ
Дивинилстирольді, дивинилнитрильді және басқа да латекстер, хлоркаучук,
Циклокаучук
Сополимеровинил ацетатты
ВД-ВС
Басқа винильді қоспалы винилацетатты сополимерлер
Пентафтальді
ВД-ПФ
Модифицерленген алкидті шайыр
Негізгі лак бояу материалдарының белгілерін құру
а) Негізгі лак бояу материалдардың белгілері үшін әріптік-цифрлық жүйе қолданылады. Ол эмаль, бояу, ұнтақтық бояу, грунтовка, шпатлевка үшін 5 топтық белгіден құралады және лак үшін 4 топтық белгіден құралады.
- Белгінің бірінші тобы лак бояу материалдың түрін анықтайды және 1-таблицаға сәйкес лак, бояу сөздерімен белгіленеді.
- Белгінің екінші тобы қабық түзуші затты анықтайды (шайыр,сополимер, олиф түрін және т.б.) және 2-кестеге сәйкес екі әріппен белгіленеді [10].
Лак бояу материал үшін екінші топтың алдына материалдың әртүрлілігін айқындайтын индекс қойылады:
Б - еріткішсіз (без растворителя);
В - суда араласатын (водоразбавляемые);
СД - су-дисперсионды;
ОД - органодисперсионды;
П - ұнтақты (порошковые).
Индекс екінші топ белгісінен тире арқылы бөлінеді.
Сондай-ақ екінші мен үшінші топ белгілерінің арасына тире қойылады.
- Лактар, бояулар және эмальдарды белгілеудегі таңбалардың үшінші тобы лак бояу материалының басым белгілерін анықтайды және 3-кестеге сәйкес санмен белгіленеді.
Жартылай дайын лактардың таңбаларының үшінші тобын 0 санымен белгілейді.
Сондай-ақ майлы қою бояулар үшін үшінші тобы 0.
- Таңбалардың төртінші тобы осы лак бояу материалдарға берілген реттік номерді анықтайды және бір, екі немесе үш санымен белгіленеді.
Майлы бояулар үшін таңбалардың төртінші тобындағы реттік нөмердің орнына бояу дайындалған олифтің атауын анықтайтын сан қойылады.
1 - табиғи олиф;
2 - оксоль олифі;
3 - глифталевті олиф;
4 - пентафталевті олиф;
5 - аралас олиф.
Реттік нөмерден кейін материалдың кейбір ерекшеліктерін көрсететін әріптік индексті (1-2 жазба әріптері) қосуға болады. Мысалы:
ЭС - құрамында полимерде эмульгирленген су,
ЫК, СК - ыстық және суық кептіру,
ТЖ - тез жанбайтын және т.с.с.
Бұл индекс реттік нөмерден кейін интервал арқылы жазылады.
- Таңбалардың бесінші тобы эмальдардың, бояулардың түсін анықтайды және толық сөзбен көрсетіледі. Бірдей түстердің көптүрлі реңктерінде түс реттік нөмер бойынша көрсетіледі. (жасыл-1, жасыл-2 және т.б.).
Түстің сөздік атауынан кейін осы түсті нөмерлейтін (сұр 571, сұр 579 және т.б.) түстің Лак бояу материалы түс үлгілерінің картотекасы үлгілерінің біріншісінің нөмерін көрсетуге болады.
б) Лак бояу материал белгілерінің мысалдары
Лак БТ-783
Лак жазуы - материал түрі;
БТ - химиялық құрамы бойынша лак бояу материалдың белгісі;
7 - белгілеу бойынша материалдар түрі;
83 - реттік нөмері.
Бояу МА-025 жасыл
Бояу жазуы - материал түрі;
МА - химиялық құрамы бойынша лак бояу материалдың белгісі;
0 - жақсы ұнтақталған;
2 - белгілеу бойынша материалдар түрі;
5 - олифа атауы;
жасыл - бояу түсі [10].
2 АҚ ҰССО ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША МӘЛІМЕТ
2.1 Сапа облысындағы кәсіпорын қызметін талдау
АҚ Ұлттық сараптау және сертификаттау орталығы стандарттау, метрология және өнімнің сәйкестігін растау саласында қызмет көрсету, қызмет көрсетулер және менеджмент жүйесі бойынша нарықтағы жетекші кәсіпорын болып табылады.
Ұйымның стандарттау, метрология және сәйкестікті растау саласында біртұтас ғылыми-техникалық саясат жүргізетін республиканың 18 аймағында тармақталған филиалдар желісі бар.
Филиал ұсынған қызметтердің түрлері :
- Стандарттау
- Метрология
- Өнімді сынау
2-сурет. АҚ ҰССО кәсіпорынының орналасу орны
Бірінші бағыты - стандарттау саласында қызмет көрсету. Шаруашылықпен айналысатын субъектілерге әдістемелік және тәжірибелік көмек көрсетіледі, нормативтік құжаттардың жобалары әзірленеді.
Екінші бағыты - салыстырып тексеру, калибрлеу, өлшем құралдарын жөндеу арқылы және республиканың ұйымдары мен кәсіпорындарына жоғары дәлдіктегі өлшеулерді орындауда тәжірибелік және әдістемелік көмек көрсету арқылы өлшемдердің бірлігін тәжірибелік қамтамасыз етуді жүзеге асырады.
Ең маңызды үшінші бағыт - сертификаттау. АҚ ҰССО өнімдер мен қызметтердің сәйкестігін растау, сапа менджменті жүйесі, экологиялық менеджмент, OHSAS, HACCP саласында жұмыс жүргізу құқығына аккредиттелген.
2.2 АҚ ҰССО бөлімдерін талдау
Стандарттау бөлімін талдау
АҚ ҰССО-ның анықтамалық-ақпараттық қорында ұсынылатын қызмет көрсетулердің жылдам және жоғары сапалы болуына мүмкіндік туғызатын ауқымды нормативтік базасы бар.
Нақты айтқанда, мемлекеттік, мемлекетаралық, халықаралық және ұлттық сатндарттар, санитарлық нормалар мен ережелер, құрылыс нормалары және ережелері, ережелер, ұсыныстар, топтастырғыштар, директивалар және басқа да қағаз және сондай-ақ электронды тасушыларда ұсынылған нормативтік құжаттар.
Қызмет көрсетулер тізбесі:
- нормативтік құжаттар жобаларын әзірлеу;
- нормативтік құжаттардың жобаларына пікір дайындау;
- ұйым стандарттарын сараптау және өнімнің каталогтық беттерін құрастыру;
- өнімді өндіріске белгілеу бойынша жұмыстарға қатысу;
- өнімді таңбалау ісіне көмек көрсету және оның мемлекеттік тілге аударылуын жүзеге асыру;
- шаруашылықпен айналысатын субъектілерге техникалық реттеу мәселелері бойынша келісім негізінде және өз құзыреті шегінде әдістемелік және тәжірибелік көмек көрсету;
- өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау.
Метрология бөлімін талдау
АҚ ҰССО-ның негізгі міндеті Қазақстан Республикасындағы өлшем бірліктерін қамтамасыз ету болып табылатын, өз қарамағында екі мың бірліктен астам жоғары дәлдіктегі эталондық салыстырып тексеру құрал-жабдықтары бар, аккредиттелген салыстырып тексеру бөлімшелерінен тұратын тармақталған салыстырып тексеру базасы бар.
Қызмет көрсетулер тізбесі:
- өлшем құралдарын салыстырып тексеру және калибрлеу;
- жөндеу, баптау, өлшем құралдарының осьтерін туралау;
- өлшемдерді, соның ішінде аса күрделі және дәл өлшемдерді жүргізу;
- өлшем құралдарын сынау және метрологиялық аттестаттау істерін жүргізуге қатысу;
- сынау, аналитикалық және өлшеу зертханаларында өлшемдердің жай-күйін бағалауды жүргізу;
- өлшем құралдарын салыстырып тексеру құқығына заңды тұлғаларды аккредиттеу ісіне қатысу;
- келісім негізінде метрология саласындағы нормативтік құжаттарды әзірлеу және әзірлеу ісіне қатысу;
- өлшемдерді орындау әдістемелерін аттестаттау;
- заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтеріне келісім негізінде ғылыми-әдістемелік және техникалық көмек көрсету.
Сертификаттау бөлімін талдау
АҚ ҰлтССО аккредиттеу саласына Қазақстан Республикасындағы міндетті сертификаттауға жататын өнімдер мен қызмет көрсетулердің барлығы дерлік енеді, соның ішінде:
- ауыл шаруашылығы өндірісі және тамақ өнеркәсібінің өнімдері;
- парфюмерлік-косметикалық өнімдер;
- жеңіл өнеркәсіп өнімдері;
- құрылыс материалдары;
- буып-түйетін заттар;
- халық тұтынатын тауарлар;
- тұрмыстық химия тауарлары;
- электротехникалық, радиотехникалық, электронды бұйымдар;
- металлургиялық өнеркәсіп өнімдері;
- газ;
- мұнай химиясы өнімдері;
- қызмет көрсетулер (қоғамдық тамақтандыру, қонақ үй, туристік, техникалық қызмет көрсету және автокөлік құралдарын жөндеу, мұнай өнімдері базалары және ЖҚС, химиялық тазарту);
- СМЖ
- OHSAS;
- HACCP.
Сынау бөлімін талдау
Сынау зертханасы техникалық регламенттерге, ұлттық, мемлекетаралық және халықаралық стандарттарға сай өнімдерге сынау жүргізеді. Сынау жұмыстарын сынақ мерзімінен өткен, сертификаттары бар жоғары білікті мамандар және Қазақстан Республикасының мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің 4 сарапшы-аудиторы жүргізеді. Сынаулардың сапа менеджменті жүйесінің жұмыс істеуі негізгі территорияда орындалатын жұмыстарды қамтиды.
Өнімді сынау ісін ұйымдастыру және жүргізу, талдау және сынау нәтижелерін ресімдеу СЗ құзыретінде.
Зертханада менеджмент жүйесін ендіру, қуаттау және жетілдіруді қоса алғанда, басқа міндеттерінен тәуелсіз өкілеттікке және ресурстарға ие болатын басқарушы және техникалық қызметшілер бар.
Тамақ және ауыл шаруашылығы өнімдері бөлімшесі қауіпсіздікке сынау жүргізеді және микробиологиялық, физика-химиялық көрсеткіштерін, пестицидтерді, радионуклидтерді, витаминдерді, нитрозаминдерді, бенз(а)пиренді айқындайды.
Барлық сынаулар қазіргі заманғы құралдарда жүргізіледі: прогресс-БГ, VARIAN-3800 газ хроматографы, Флюарат-02-2М, полярограф АВС-1.1, роторлық буландырғыш, ИнфраЛЮМ-ФТ-10, микротолқынды пеш, жарғақты сүзгіш және басқалары.
Жеңіл өнеркәсіп тауарларын, ойыншықтарды, парфюмерлік-косметикалық өнімдерді, ыдыс, медициналық және санитарлық-гигиеналық бағыттағы өнімдерді, дезинфекциялайтын құралдар мен зергерлік бұйымдарды сынау бойынша бөлімше сапа көрсеткіші және қауіпсіздігі бойынша, соның ішінде ауыр металл тұздары, формальдегидтер, талшықты құрам, ылғалданғыштық, қылтүтіктік, ауа өткізгіштік, меншікті беттік электр кедергісі, бекітілу беріктігі және т.б. көрсеткіштері бойынша сынау жүргізеді.
Құрылыс материалдары, жиһаз және ағаш өңдеу тауарлары бөлімшесі шамамен 30 көрсеткішті айқындауға мүмкіндік беретін қазіргі заманғы құралды пайдаланады, яғни ол көрсеткіштер мынадай: серіппелі жұмсақ элементтердің ұзақ мерзімділігі, серіппесіз жұмсақ элементтердің қалдық деформациясы, соққы жүктемесінің әсеріне беріктігі және т.б.
Автокөлік құралдары бөлімшесі тежеуіш жүйесі, рөлдік басқару, шуды өлшеу, салондағы зиянды заттардың құрамы, уландырғыш газдармен бірге ластаушы заттардың бөлінуі сияқты көрсеткіштерді айқындайды.
Қызмет көрсетулер тізбесі:
- тамақ және ауыл шаруашылығы өнімдері,
- жеңіл өнеркәсіп өнімдері,
- парфюмерлік-косметикалық өнімдер және тұрмыстық химия,
- ойыншықтар,
- ыдыс,
- медициналық және санитарлық-гигиеналық бағыттағы өнімдер, дезинфекциялық құралдар,
- зергерлік бұйымдар,
- құрылыс материалдары,
- жиһаз және ағаш өңдеу тауарлары,
- автокөлік құралдары [13].
2.3 АҚ "ҰССО" ұйымдастырушылық құрылымы
3-сурет
Директор ҰлтССО АҚ
Шаруашылық бөлімінің бастығы
Бас бухгалтер
Директор орынбасары
Материалдық бухгалтер
Жүргізушілер ҰлтССО АҚ
Админ жүйесі
Кеңсе менеджері
Жалақы беру бойынша бухгалтер
Күзет қызметі СО
Басшы СБА УПСМ
Бағдарлаушы кеңес
Асхана
Кассир ҰлтССО АҚ
Анықтау сараптамасының басшысы
Сынау лабораториясы бөлімінің бастығы
Басшы СЗ УЛ
Жетекші орынбасары ҰлтССО АҚ
Администратор ҰССО
Лаборатория меңгерушісі
Микробиология бөлімі жетекшісі және лаборанттар
Меңгеруші СЗ УЛ
Стратегиялық және экономикалық дамыту департаментінің орынбасары
Координатор және маман СЗ АС
Физико-химия бөлімі жетекшісі және лаборанттар
Инженер - программист
Токсикология бөлімі жетекшісі және лаборанттар
2.4 АҚ ҰССО сынақ зертханасын талдау
4-сурет
Сынау лабораториясы
Микробиологиялық сынау бөлімі
Токсикологиялық сынау бөлімі
Физико-химиялық сынау бөлімі
Физико-химиялық сынау бөлімі ГОСТ сәйкес өнімнің органолептикалық және физико-химиялық көрсеткіштеріне сәйкес өнімнің түрлеріне байланысты сыртқы түрі, дәмі, иісі, балғындығы, консистенция, ылғалдылығының мөлшері, хлорлы натрий, нитрат пен нитрит, майлылығы, қышқылдылығы және т.б. көрсеткіштері бойынша сынау жүргізеді.
Сынауды қамтамасыз ету бөлімінің тағайындалуы ретінде үлгілерді таңдау, қабылдау, оларды тіркеу, бөлімдерге тағайындау, нормативтік құжаттар мен картотека фондын басқару, хаттаманы рәсімдеу, сынау құрылғыларын метрологиялық қамтамасыз ету қарастырылады.
5-сурет. Физико-химиялық сынау бөлімі
Микробиологиялық сынау бөлімі азық-түлік өнімі мен азық-түлік шикізатын өнім сапасы мен қауіпсіздіктің микробиологиялық көрсеткіштеріне сертификациондық сынау жүргізуге арналған.
Бұл бөлімнің мақсаты тұтынушылардың денсаулығына қауіпті патогендік микрофлора немесе бұзылу микроорганизмдерімен тұқымдастырылған өнімдердің таратылуына тыйым салу.
Микробиология бөлімі III - IV патогендік топтағы микроорганизмдермен жұмыс істеуге негізделген.
6-сурет. Микробиология бөлімі
Токсикология бөлімі өнім сапасы мен токсикологиялық қауіпсіздік көрсеткіштері бойынша азық-түлік өнімдері мен азық-түлік шикізаттарына сынау жүргізуге арналған.
Бұл бөлім қажет құрылғылармен қамтамасыз етілген: атомдық-абсорбционды спектрофотометр, Газохром, кептіру шкафы, су буы, муфельді пеш, таразы, лабораториялық ыдыстар т.б.
Атомдық-абсорбционды талдау металдарды анықтаудың селективті әдісі болып табылады.
Әдістерді қолдану аясы кең: ерекше таза заттарды, реактивтерді, металл мен қорытпа, қоршаған орта объектілері (су, ауа, және т.б.), биологиялық және клиникалық объектілер, азық-түлік шикізаты, дәрілік препараттар т.б.
7-сурет. Токсикология бөлімі
Жұмыс түрлерiнiң тiзiмi:
Электролабораторияның мамандары электр өлшеуiш жұмыстарды объекттерге шығумен жүргiзедi және барлық қажеттi есептеулерді, қажеттi хаттамаларды дайындайды:
- (монтаж және жөндеуден кейiн) пайдалануға электр қондырғылар енгiзу;
- жоспарлы ескертiлген сынауларды өткiзу;
- ( кернеудiң нұсқағыштары және т.б.) қорғау құралдарының периодты сынаулары [13].
3 ТЕХНИКАЛЫҚ РЕГЛАМЕНТ БОЙЫНША ӨНІМНІҢ САПА КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
Лак бояу материалдарының өрт қауіпсіздігі және жарылыс қауіпсіздігіне талаптары
- Лак бояу материалдарының жарылысқа қауіптілігі және өртке қауіптілігі жарылыс пен өрттің пайда болуын шақыратын, оның құрамына кіретін химиялық заттардың көрсеткіштерімен және физико-химиялық қасиеттерімен шартталған.
- Лак бояу материалдарында жарылысқа қауіпті және өртке қауіпті химиялық заттардың белгілі бір көрсеткіштері қолданылуы керек.
- Лак бояу материалдарын ғимараттарда қолданғанда сол ғимараттың жарылысқа және өртке қауіптілік көрсеткіштері анықталуы керек.
- Лак бояу материалдарда жарылысқа қауіпті қоспалары бар химиялық заттарды қолдануға тыйым салынады.
- Бір-бірімен әрекеттесу кезінде тұтануға, жарылысқа немесе жанатын газға әкеп соғатын заттармен лак бояу материалдарын бірге сақтау, тасу және қолдануға тыйым салынады.
- Лак бояу материалдарын қолдану, тарату, тасу, сақтау, қалдықтарды жою және пайдалану кезінде жарылыс және өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жарылыс пен өрттің пайда болуының алдын алу шаралары жүргізілуі керек:
а) Өндіруші тұтынушыны лак бояу материалдарының жарылысқа және өртке қауіптілігі жайлы ескертуі тиіс;
б) Тұтынушы мәлімдеуші көрсеткен арнайы ақпараттағы лак бояу материалдарын қауіпсіз қолдану талаптарын сақтау керек;
- Өрт және жарылыстың пайда болу қаупін азайту үшін арнайы шаралар қарастырылу керек:
а) өртке және жарылысқа қауіпті ұшпа органикалық қосылыстарды қауіпсіздеу қосылыстарға ауыстыру;
б) органикалық сұйытылған лак бояу материалдарын сумен сұйытылғандарға ауыстыру;
в) жоғары құрғақ қалдықты лак бояу материалдарын қолдану;
г) өртке қауіпсіздік талаптарын сақтау.
Лак бояу материалдарының химиялық қауіпсіздік талаптары
- Лак бояу материалдарының химиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету қауіпті химиялық заттарды қолдануды шектеу немесе лак бояу материалының құрамында олардың үлесін азайту жолымен жүзеге асады.
- Лак бояу материалдарының құрамында тексерілмеген сенсибилизденген әрекеттегі химиялық заттарды қолдануға тыйым салынады.
- Лак бояу материалдарының құрамында бензол, пиробензол, хлорланған көмірсутек, метанол секілді органикалық қосылыстарды қолдануға тыйым салынады.
- Лак бояу материалдарының құрамында сынап, мышьяк және олардың қосылыстарынан тұратын химиялық заттарды қолдануға тыйым салынады.
- Құрылыстағы ішкі жұмыстарға арналған лак бояу материалдарының құрамында қорғасын, хром, кадмий және олардың қосылыстарынан тұратын химиялық заттарды қолдануға тыйым салынады.
- Целлюлоза эфиріндегі лак бояу материалдары және құрылыста қолданылатын сіңдіргіш лак бояу материалдарында органикалық қосылыстардың үлесі 60% аспауы керек.
- Лак бояу материалдары адам ағзасына тікелей немесе жанама кереғар әсер ететін зиянды химиялық заттарды бөліп шығармауы тиіс. Бірнеше зиянды химиялық заттарды бөліп шығаруда олардың шекті концентрациясына қатысты жалпы концентрациясы бірліктен аспау керек.
Елді мекендегі негізгі ұшпа органикалық қосылыстардың жұмыс аймағы мен атмосфералық ауадағы гигиеналық нормативтері Ә қосымшасында көрсетілген.
Негізгі органикалық қосылыстардың шаруашылық-ауыз су және мәдени тұрмыстық су пайдалану нысандарының судағы және топырақтағы гигиеналық нормативтері Б қосымшасында көрсетілген [10].
4-кесте. Елді мекендердегі жұмыс аймағы және атмосфералық ауадағы ауыр металдардың қосылыстарының гигиеналық нормативтері
Құрамында ауыр металдар бар қосылыстар
ПДКр.3., мгм[3]
ПДКатм., мгм[3]
Максимальді бір реттік
Ортатәуліктік
Хром (VI) триоксид
0,030,01
-
0,0015
Қорғасын және оның бейорганикалық қосылыстары
-0,05
0,001
0,0003
Кадмий және оның бейорганикалық қосылыстары
0,050,01
-
0,0003
Лак бояу материалдарын сақтау кезіндегі қауіпсіздік талаптары
- Лак бояу материалдары қажетті мөлшерде қапталған, маркировкаланған, қауіпсіз сақтау мәліметтерімен жабдықталған жағдайда сақтауға рұқсат етіледі.
- Лак бояу материалдарын сақтау барысында келесі жағдайлармен қамтамасыз етілуі керек:
а) Өнімнің тұтыну қасиеттері мен қауіпсіздік көрсеткіштерінің өзгеруіне алып келетін сырттан әсер ететін факторларды болдырмауға себеп болатын қаптаманың бүтіндігінің, беріктігінің, герметикалық бүтіндігінің сақталуы;
б) лак бояу материалының әр партиясында сақтау шарттары, сақтау мерзімі және апаттық немесе төтенше жағдайлар пайда болғанда істелетін нұсқаулықтар құжаттарының болуы;
в) лак бояу материалдарының азаматтардың өмірі мен денсаулығына, заңды және жеке тұлғалардың, мемлекеттік меншіктерге, қоршаған ортаға, жануарлар мен өсімдіктердің денсаулығы мен өміріне қауіпті әсерінің алдын алатын еңбек қорғау әдістері мен тәсілдерін қолдану;
г) қызмет етуші тұлғаларды арнайы киім, жеке гигиена жабдықтары, алғашқы медициналық жәрдем көрсету құралдары секілді қажетті жеке және ұжымдық қорғаныс құралдарымен қамтамасыз ету;
- Өнімді сақтау жұмыстарына қауіпсіздіктің талаптарын сақтау үшін қажетті біліктілігі бар маман ғана жіберіледі.
- Лак бояу материалдарын сақтауға арналған қойма санитарлық-эпидемиологиялық нормалар және өрт қауіпісіздігі ережелерінің талаптарына сай болуы тиіс.
Лак бояу материалдарын тасымалдау кезіндегі қауіпсіздік талаптары
- Лак бояу материалдары талапқа сай қапталған, маркировкаланған, қауіпсіз тасымалдау мәліметтерімен қамтамасыз етілген жағдайда тасымалдауға рұқсат етіледі.
а) қызмет етуші тұлғаларды лак бояу материалдарын тасу кезіндегі қауіпсіз жұмыс жасау тәсілдері мен қауіпсіздік талаптары туралы ақпаратпен таныстыру;
б) өрт сөндіру құралдары мен тәсілдерін қоса алғандағы апаттық жағдайлардың алдын алу және олардың салдарларын жою бойынша шараларды жүзеге асыру.
- Лак бояу материалдарын тасу кезіндегі қауіпсіздік шаралары химиялық өнімнің қауіпсіздік құжатында көрсетілуі тиіс.
- Өнімді тасуға қауіпсіздік талаптарын білетін қажетті біліктілігі бар маман жіберілуі тиіс.
Лак бояу материалын тарату бойынша қауіпсіздік талаптары
- Лак бояу материалдарын тарату үшін олар талапқа сай қапталған, маркировкаланған, қауіпсіз сақтау, тасымалдау және тарату ақпараттарымен қамтамасыз етілуі тиіс.
- Лак бояу материалдарын тарату кезіндегі қауіпсіздік шаралары химиялық өнімнің қауіпсіздік құжатында көрсетілуі тиіс.
- Өнімді таратуға қауіпсіздік талаптарын білетін қажетті біліктілігі бар маман жіберілуі тиіс.
- Лак бояу материалдарын таратуға арналған қойма санитарлық-эпидемиологиялық нормалар мен өрт қауіпісіздігі ережелерінің талаптарына сай болуы тиіс.
Лак бояу материалын қолдану кезіндегі қауіпсіздік талаптары
- Лак бояу материалдарын қолдану үшін олар талапқа сай қапталған, маркировкаланған, қауіп белгілерімен, оларды қолдану кезіндегі қауіпсіздік ақпараттарымен қамтамасыз етілуі тиіс.
- Қауіпсіз қолдану бойынша ақпаратты өндіруші әзірлеуі тиіс.
- Лак бояу материалдарын тұрмыстық жағдайларда қауіпсіз қолдану бойынша ақпаратта мынандай мәліметтер болуы тиіс:
а) лак бояу материалдарымен жұмыс жасауда жеке қорғаныс құралдары туралы;
б) лак бояу материалдарының азаматтардың өмірі мен денсаулығына, заңды және жеке тұлғалардың, мемлекеттік меншіктерге, қоршаған ортаға, жануарлар мен өсімдіктердің денсаулығы мен өміріне қауіпті әсерінің алдын алатын еңбек қорғаудың әдістері мен тәсілдері туралы;
- Лак бояу материалдарын өнеркәсіп жағдайларында қауіпсіз қолдану бойынша ақпараттарда мыналар ескерілуі тиіс:
а) қоршаған орта мен азаматтарға зиянын тигізетін және қоршаған орта, атмосфералық ауа және жұмыс аймағы ауасындағы санитарлық-эпидемиологиялық бақылауға жататын химиялық заттардың тізімі;
б) сенсибилизденуші қасиеттерге ие химиялық заттардың тізімі;
в) жұмыс істеуші тұлғалардың қажетті ұжымдық және жеке қорғаныс құралдарының тізімі;
г) лак бояу материалдарын қолданудағы қауіпсіздікті бақылайтын қажетті техникалық құралдардың тізімі;
д) адамның лак бояу материалдарымен тікелей қарым-қатынасының, азаматтардың өмірі мен денсаулығына, заңды және жеке тұлғалардың мемлекеттік меншіктерге, қоршаған ортаға, жануарлар мен өсімдіктердің денсаулығы мен өміріне қауіпті әсерінің, сонымен бірге апаттық жағдайлардың алдын алатын әдістер мен тәсілдер бойынша ұсыныс;
е) апатты жағдайлардың алдын алу тәсілдері, сонымен қатар құралдарға қойылатын талаптар және өрт сөндіру, жарылыстан қорғану құралдары.
- Лак бояу материалдарын өндірістік қолдануды қажетті біліктілігі бар, еңбектің қауіпсіз әдістерін меңгерген, қажетті қорғаныс құралдарымен жабдықталған және жұмыс істеуші тұлғалардың еңбек қауіпсіздігінің талаптарына жауап бере алатын тұлға жүзеге асыруы тиіс.
- Лак бояу материалдарын өндірістік қолдануда жарылысқа қауіпсіздік, өрт қауіпсіздігі және химиялық қауіпсіздік мынандай жолдар арқылы қамтамасыз етілуі тиіс:
а) лак бояу материалдарын қолдануға байланысты қауіпсіздікті қамтамасыз ететін еңбек әдісі мен тәсілдері, технологиялар мен құралдарды таңдау;
б) лак бояу материалдарын қолданудағы қауіпсіздіктің техникалық құралдарын пайдалану;
в) лак бояу материалдарын қолдануда бөлінетін жұмыс аймағы ауасында, атмосфералық ауада және қоршаған орта нысандарындағы зиянды химиялық заттарға өндірістік зертханалық бақылау жүргізу;
г) жұмыс жасаушы тұлғаларды тікелей немесе ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Физика-техникалық факультеті
Жылуфизика және техникалық физика кафедрасы
Қорғауға жіберілді:
______________ Бөлегенова С.Ә.
(қолы,күні)
Дипломдық жұмыс
АҚ ҰССО сынау лабораториясында өнімнің сапасын талдау
050732 - стандарттау,сертификаттау және метрология мамандығы
Орындаушы
4курс студенті _________________________________Тұ рсынкәрім А.Қ.
(қолы,күні)
Ғылыми жетекші
т.ғ.к., доцент _________________________________ Бектібай Б.Ж.
(қолы,күні)
Алматы, 2012
Мазмұны
КІРІСПЕ
3
1
НЕГІЗГІ ЖӘНЕ АНЫҚТАМАЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР
5
1.1
КО СЭҚ ТН код бойынша өнімді талдау
8
1.2
Лак бояу материалының құрамын талдау
9
1.3
Лак бояу материалын классификациясы бойынша талдау
10
2
АҚ ҰССО ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША МӘЛІМЕТ
15
2.1
Сапа облысындағы кәсіпорын қызметін талдау
15
2.2
АҚ ҰССО бөлімдерін талдау
16
2.3
АҚ "ҰССО" ұйымдастырушылық құрылымы
19
2.4
АҚ "ҰССО" сынақ зертханасын талдау
20
3
ТЕХНИКАЛЫҚ РЕГЛАМЕНТ БОЙЫНША ӨНІМНІҢ САПА КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
23
4
ӨНІМ САПАСЫН ТАЛДАУ
29
4.1
Сапа туралы жалпы түсінік
29
4.2
Сапа көрсеткіштерін талдау
31
4.3
Қауіпсіздік сапа талаптарын талдау
32
4.4
Қоршаған ортаны қорғау талаптарын талдау
33
5
АҚ ҰССО СЫНАУ ОРТАЛЫҒЫНДА БОЯУЛАРДЫ СЫНАУ
34
5.1
Сынау жүргізу шарттары
34
5.2
Өнімді сынау әдістері
35
5.3
Бүгіліс кезінде қабықшаның созылғыштығын анықтау әдісі
35
6
ӨНІМДІ СЕРТИФИКАТТАУ
41
6.1
Сертификаттаудың негізгі түсініктері
41
6.2
Сертификаттау схемасының таңдалуы
44
6.3
Өнімді сертификаттау тәртібі
45
ҚОРЫТЫНДЫ
47
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
48
ҚОСЫМШАЛАР
49
КІРІСПЕ
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында сертификаттау және стандарттау саласында жаңа үдеріс бой көтеруде. Атап айтқанда бұл сала нақты жолға қойылып, әлемдік талаптарға толықтай жауап бере алатын, сұраныстарға сай өндіріс саласын жаңа деңгейге шығару мақсатында арнайы стратегиялық бағыттар таңдап алынды. Дегенмен, әлі шешімін күтіп жатқан, жетілдіру мен назар аударуды қажет ететін көкейкесті мәселелер де жетерлік. Атап айтсақ отандық сертификаттау және стандарттау саласында білікті мамандар азшылық етуде және соңғы үлгідегі құрал-жабдықтар жеткілікті емес. Бұл мәселелерге саланың әлі де болса жаңа жолға түсу кезеңін бастан кешуі, құрал-жабдықтардың тек импорттық жолмен тасымалдануы негізгі себеп болып табылады.Бұл мәселелер болашақтың еншісіне берілер уақытта шешімін табатынына күмән жоқ.
Адамзат өмірінің соңғы он жылдықтары экономика мен тұрмыста түрлі технологиялық үдерістердің күрт қаулап өсуімен ерекшеленеді. Солардың алдыңғы қатарында құры - лыс саласы да бар.
Әрине, құрылыс индустриясының, соның ішінде бояу өндірісі мен өнеркәсібінің қайта дамуы үшін едәуір уақыт пен жағдайдың тұрақтылығы, кәсіпкерлер мен халықтың осы іске белсенділігі қажет. Нақты дамуға бет алған бес-алты жыл бұған аздық ететіндей. Шамасы соған байланысты болар, қазіргі күні құрылыс нысандарын әрлеуге қажетті көптеген материалдар шетелдерден тасымалданып жүр.
Бояу өнімдері өздерінің қасиеттеріне байланысты әр түрлі конструкция бойынша қолданылады. Ал ол конструкциялар өзінің құрылыста қолданылу шартына, яғни оларға түсетін салмақты ауырлығына немесе жеңілдігіне байланысты алуан түрлі болып келетіні мәлім. Олай болса, сол конструкцияларды өз талабына сай етіп жасау үшін, оған пайдаланылатын бояу өнімдерінің құрамы да өзінің сапалық қасиеті жағынан әр түрлі болып келеді. Бұл талаптардың бәрі мемлекеттік стадарттар мен техникалық шарттарда еске алынып, нормаланады.
Сонымен қорыта айтқанда, ел экономи - касын дамытуда, оны әртараптандыруда құры - лыс саласының, атап айтқанда бояу өнімінің маңызы зор.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі.
1) Техникалық регламент бойынша өнімнің сапа көрсеткіштерін;
2) Қауіпсіздік сапа талаптарын;
3) Классификациясы бойынша бояу түрлерін;
4) Бояу құрамын талдау.
Жұмыстың мақсаты. Бояу сапасын техникалық шарттағы сынау әдістерімен талдау және сертификат беру жолдарын қарастыру.
Зерттеудің міндеттері.
1) Бояу өнімінің сапасын талдау арқылы әр процестерге қатысты мәселелерге кең түрде шолу жасау
2) Ұлттық сараптау және сынау орталығында бояуды сынау және оған сертификат беру процедураларын талдау.
Зерттеу нысаны. Бояу сапасын талдау жолдары.
Зерттеу тақырыбы. Ұлттық сараптау және сертификаттау орталығындағы өнім сапасын талдау.
Зерттеудің жаңалығы. ҚР өндірілетін бояу өнімдерін сынау және сертификаттауға талдау жасау.
Қорғауға жіберілген нәтижелер. ҚР өндірілетін бояуларды сынау мен сертификаттау нәтижелері.
Жұмыстың практикалық мәнділігі. Жұмыста көрсетілген талдау нәтижелері практика жүзінде қолданылуы мүмкін.
1 НЕГІЗГІ ЖӘНЕ АНЫҚТАМАЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР
Бастапқы ақпарат негізінен мына түрлерге бөлінеді: негізгі, анықтамалық. Берілген жағдайда дипломдық жұмысты әзірлеуге базалық және анықтамалық ақпарат ұсынылған.
Негізгі ақпарат: АҚ ҰССО даму тарихы, құрылымдық сұлбасы, сапа менеджменті жүйесі, бояу өнімі туралы ақпарат, сертификаттау жұмыстарының құжаттары, сынау әдістері.
Құжаттарды басқару
1 Сынау лабораториясының құжаттамасы келесі түрде берілген:
- өнімнің нормативтік құжаттары және сынау әдістері,
- аккредиттелген сынау лабораториясының жағдайы,
- сынау лабораториясын сапа бойынша басқару,
- қызметтік инструкциялар,
- АҚ ҰлтССО АҚ СМЖ құжатталған процедуралары,
- сынау лабораториясының СЖ ішкі құжаттамалары,
- мәліметтерді тіркеу құжаты (есептеме, хаттама, журналдар),
- құқықтық және нормативті-құқықтық құжаттама,
- ұйымдастырушы-басқарушылық құжаттама.
2 АҚ ҰлтССО АҚ СМЖ құжаттамаларының тізімі:
Сапа басқару жүйесінде нормативтік құжаттамаларға келесі сілтемелер қолданылады:
- СТ РК 1.1-2003 Стандарттау және қызмет түрлері. Терминдер және анықтамалар.
- СТ РК ИСО 9000-2001 - Сапа менджмент жүйесі. Негізгі қызмет және сөздік
- СТ РК ИСО 9004-2001 Сапа менджмент жүйесі. Қызметті жақсарту бойынша ұсыныстар
- ИСОМЭК 2-96 басшылығы - Стандарттау және қызмет түрлері. Жалпы сөздік
- СТ РК ИСОМЭК 17025-2001 Сынау және калибрлеу лабораторияларының біліктілігне жалпы талаптар
- СТ РК 3.4-2003 Өнім сәйкестігін растауды жүргізу реті
- СТ РК 3.58-2005 Өнім сәйкестігін растауды жүргізуде қолданылатын үлгілер мен жұмыс істеу реті
- СТ РК 7.11-2004 Сертификаттау және сынау лабораториясы органдарын аккредиттеген жағдайда қолданылатын құжаттардың негізгі формалары
- СТ РК 2.43-2002 Кәсіпорын материалдары мен заттардың қасиеттерін және құрамының стандартты үлгілерін бекіту және өңдеу
- СТ РК 3.10-2004 Апеляция қарастыру реті
- РМГ 43-2001 Өлшемнің анықталмағандығы туралы нұсқаулықты қолдану
Сондай-ақ АҚ ҰлтССО АҚ СМЖ келесі құжатталған процедураларына қолданылатын сілтемелер:
- РК-01 Сапа басқару
- Пр-01 Құжаттарды басқару процессі
- Пр-02 Жазбаларды басқару үдерісі
- Пр-03 СМЖ жоспарлау процессі
- Пр-09 Қызмет көрсетуді жоспарлау процессі
- Пр-10 Тұтынушы талаптарын анықтау және анализдеу процессі
Анықтамалық ақпаратқа мыналар кіреді: ГОСТ 9.104-79 Тоттану мен ескіруден сақтаудың бірегей жүйесі. Лак бояу жабыны. Эксплуатация шартының тобы
ГОСТ 9.401-91 Тоттану мен ескіруден сақтаудың бірегей жүйесі. Лак бояу жабыны. Климаттық факторлардың әсерiне шыдамдылығын жылдам сынау әдiстері мен негізгі талаптар
ГОСТ 9.403-80 Тоттану мен ескіруден сақтаудың бірегей жүйесі. Лак бояу жабыны. Сұйықтықтардың статикалық әсерлерге шыдамдылығын сынау әдістері
ГОСТ 9.407-84 Тоттану мен ескіруден сақтаудың бірегей жүйесі. Лак бояу жабыны. Сыртқы түрін бағалау әдістері
ГОСТ 12.1.005-88 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Жұмыс аймағының ауасына жалпы санитарлық-гигиеналық талаптар
ГОСТ 12.1.016-79 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Жұмыс аймағының ауасы. Зиянды заттар концентрациясын өлшеу әдістемесіне талаптар
ГОСТ 12.1.044-89 (ИСО 4589-84) Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Заттар мен материалдардың өрт және жарылысқа қауіптілігі. Көрсеткіштер номенклатурасы және оларды анықтау әдістері
ГОСТ 12.3.002-75 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Өндірістік процесстер. Қауіпсіздіктің жалпы талаптары
ГОСТ 12.3.005-75 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Бояу жұмыстары. Қауіпсіздіктің жалпы талаптары
ГОСТ 12.4.011-89 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Жұмысшыларды қорғау құралдары. Қауіпсіздіктің жалпы талаптары
ГОСТ 12.4.021-75 Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Желдеткіш жүйелер. Жалпы талаптар
ГОСТ 896-69 Лак бояу материалдары. Жылтырлығын анықтаудың отоэлектрлік әдісі
ГОСТ 4765-73 Лак бояу материалдары. Соққыға төзімділігін анықтау әдісі
ГОСТ 5233-89 (ИСО 1522-73) Лак бояу материалдары. Маятниктік құралмен қаттылығын анықтау әдісі
ГОСТ 5346-78 Пластикалық майлау. Конусты пенетрометрмен пенетрометрді анықтау әдістері
ГОСТ 6128-81 Химиялық өнімдерге арналған металл қалбырлар. Техникалық шарттар
ГОСТ 6589-74 Лак бояу материалдары. Клин құралымен перетир дәрежесін анықтау әдістері
ГОСТ 6709-72 Дистилденген су. Техникалық шарттар
ГОСТ 6806-73 Лак бояу материалдары. Бүгіліс кезінде қабықшаның созылғыштығын анықтау әдісі
ГОСТ 8420-74 Лак бояу материалдары. Шартты жабысқақтығын анықтау әдісі
ГОСТ 8784-75 Лак бояу материалдары. Жамылатындығын анықтау әдісі
ГОСТ 8832-76 (ИСО 1514-84) Лак бояу материалдары. Сынау жүргізу үшін лак бояушы қабықшаны алу әдісі
ГОСТ 9147-80 Лабораториялық фарфорлық құрылғы мен ыдыс. Техникалық шарттар
ГОСТ 9825-73 Лак бояу материалдары. Терминдер, анықтамалар мен белгілер
ГОСТ 9980.1-86 Лак бояу материалдары. Қабылдау ережелері
ГОСТ 9980.2-86 (ИСО 842-84, ИСО 1512-74, ИСО 1513-80) Лак бояу материалдары. Сынауға сынамаларды таңдап алу
ГОСТ 9980.3-86 Лак бояу материалдары. Қаптама
ГОСТ 9980.4-2002 Лак бояу материалдары. Маркировкасы
ГОСТ 9980.5-86 Лак бояу материалдары. Тасымалдау мен сақтау
ГОСТ 14192-96 Жүктерді маркировкалау
ГОСТ 15140-78 Лак бояу материалдары. Адгезияны анықтау әдістері
ГОСТ 15150-69 Машиналар, құралдар және басқа техникалық өнімдер. Түрлі климаттық аймақтар үшін орындау. Сыртқы ортаның климаттық факторларына дәрежелер, эксплуатация шарттары,сақтау және тасымалдаудың әсер етуі
ГОСТ 17537-72 Лак бояу материалдары. Қатты және қабықша түзуші заттардың массалық үлесін анықтау әдістері
ГОСТ 19007-73 Лак бояу материалдары. Кебу деңгейі мен уақытын анықтау әдістері
ГОСТ 21903-76 Лак бояу материалдары. Шартты жарыққа төзімділігін анықтау әдістері
ГОСТ 24104-2001 Лабораториялық таразылар. Жалпы техникалық талаптар
ГОСТ 25336-82 Шыны лабораториялық құрылғылар мен ыдыстар. Түрлері, негізгі парметрлері мен өлшемдері
ГОСТ 28246-89 (ИСО 4618-1-3-84) Бояу мен лактар. Терминдер мен анықтамалар
ГОСТ 28513-90 Лак бояу материалдары. Тығыздығын анықтау әдістері
ГОСТ 29251-91 (ИСО 385-1-84) Шыны лабораториялық ыдыс. Бюреткалар. 1-бөлім. Жалпы талаптар
ГОСТ 29319-92 (ИСО 3668-76) Лак бояу материалдары. Түсті визуальді салыстыру әдісі
ГОСТ Р 51121-97 Тағамды емес тауарлар. Тұтынушыға мәлімдеме. Жалпы талаптар [11].
1.1 КО СЭҚ ТН коды бойынша өнімді талдау
Кеден тарифы және Қазақстан республикасының сыртқыэкономикалық қызметiнiң Тауарлық номенклатурасы.
Қазақстан республикасының сыртқыэкономикалық қызметiнiң Тауарлық номенклатурасының интерпретациясының негiзгi ережелерi.
Бiртұтас кеден тарифы - үшiншi елдерден бiртұтас кеден аумағына (КО СЭҚ ТН ) кеден одағының сыртқыэкономикалық қызметiнiң бiртұтас Тауарлық номенклатурасымен сәйкес жүйелi тасылатын тауар қолданылатын кеден баждары мөлшерлерiнiң төбесi.
Тауарлардың (бұдан әрi - ҚР-ның СЭҚ ТН-cы) Қазақстан Республикасының сыртқыэкономикалық қызметiнiң Тауарлық номенклатурасындағы классификация келесi ережелер бойынша iске асады:
- Бөлiмдердiң атаулары, топ және шағын топтар ҚР-ның СЭҚ ТН-ның қолдануы тек қана ыңғайлы болу үшiн тура келедi; ҚР-ның СЭҚ ТН-ында тауарларының классификацияcsның заң мақсаттары үшiн тауарлық позициялар мәтiндерiнен сүйене және бөлiмдерге немесе топтарға тиiстi ескертулердiң және, егер мұндай мәтiндермен басқа ескерiлмесе iске асады, келесi жағдайлармен сәйкес:
а) қандай да бір тауарға тауарлық позицияның атауында кез келген сілтеме сондай тауарға жиынтықсыз немесе аяқталмаған түрде сілтеме ретінде қарастырылуы тиіс. Егер жиынтықсыз немесе аяқталмаған түрде болса, бұл тауар жиынтықты немесе аяқталған тауардың негізгі қасиеттеріне ие болады, сондай-ақ жиналмаған немесе шашылған түрде ұсынылған жиынтықты немесе аяқталған тауарға сілтеме түрінде қарастырылу керек;
б) қандай да бір материал немесе затқа деген тауарлық позиция атауында кез келген сілтеме осы материалдың немесе заттың басқа материалдар немесе заттармен қосылысы немесе қоспа ретінде қарастырылуы керек. Белгілі бір материал немесе заттан тұратын тауарға деген кез келген сілтеме осы материал немесе заттардан толықтай немесе жартылай тұратын тауарларға сілтеме ретінде қарастырылуы керек.
СЭҚ ТН - өнім түрлерінің классификацияланған топтарының атаулары және кодтарының тізімі болып табылады. Кедендік код декларациялау немесе кедендік салық секілді кедендік операцияларды жүзеге асыруда тауарлық классификациялау кезінде қолданылады.
Өнімнің кедендік классификаторын қолдану Қазақстан территориясына өнімді әкелу үшін, кедендік бақылаудан өту үшін қажет. Осындай кодтау ҚР кедендік шекарасы арқылы өтетін тауарлардың бірегей сәйкестендірілуі мақсатында қолданылады. Сонымен қатар кедендік декларацияның автоматтандырылған өңделуін және СЭҚ жүзеге асырудағы кеден мүшелеріне көрсетілетін басқа да мәліметтердің автоматтандырылған өңделуін жеңілдету үшін пайдаланылады.
СЭҚ ТН кодының құрамы мен мағынасы:
СЭҚ ТН коды 10 саннан құралады, олар келесі түрде түсіндіріледі:
- Алғашқы 2 сан (мысалы, 32) - СЭҚ ТН-ң тауарлық тобы;
- Алғашқы 4 сан (мысалы, 3209) - тауарлық позиция;
- Алғашқы 6 сан (мысалы, 320910) - тауарлық субпозиция;
- Барлық 10 сан, кедендік жүк декларациясында көрсетілетін тауардың толық коды (мысалы, 3209100009) - тауарлық подсубпозиция.
СЭҚ ТН коды тек Кедендік Комитетпен ресми түрде тағайындалады.
3209 - диспергирленген немесе су ортасында еріген, синтетикалық полимерлер мен химиялық модифицерленген табиғи полимерлердің негізіндегі бояулар мен лактар (эмаль мен политураны қосқанда):
3209100009 - су-дисперсионды лак бояу материалы [14].
1.2 Лак бояу материалының құрамын талдау
Ішкі жұмыстарға арналған су дисперсионды лак бояу материал құрамы:
Байланыстырушы - полимердің су дисперсиясы (латекс) 7-50%
Еріткіш - су 30-40%
Пигмент - титан диоксиді 4-20%
Толтырғыш - микронизирленген мәрмәр 30-45%
Технологиялық қоспалар (аддивтер) - 2-4%
1-сурет. Лак бояу материалы құрамының көрсеткіші
Су-дисперсионды лак бояуларда судағы органикалық полимер дисперсия қолданылады.Су қайнағаннан кейін пигмент бөлшектері мен толықтырғыш арасында өзара байланыс жүреді. Нәтижесінде боялған бетте тығыз тіркесетін қабықша түзіледі.
Лак бояу жабынының негізгі қасиеттері - олардың түрлерін таңдау мен байланыстырушы санына қарай байланысты:
- беріктік пен созылғыштық;
- суға төзімділік (қабықшаның жуылғыштығы);
- атмосфера- және УФ- төзімділік;
- үйкеліске шыдамдылық;
- буға төзімділік;
- негізге арналған адгезия;
- ұсақталуға төзімділік;
- жылтырдың сақталуы;
- түстің беріктілігі мен сарғаюға деген төзімділігі және т.б.
Құрамына қарай байланыстырушылар келесідей негізгі түрлерге бөлінеді:
- акрилді дисперсиялар;
- стирол-акрилді;
- бутадиен-стирольді;
- винилацетатты.
Технологиялық қоспалар (аддитивтер) - пигменттерді диспергирлеу, беткі ақауларын жою және де бояуды өндіру, тасымалдау, сақтау мен жабынын қалыптастыру сияқты үдерістерді жеңілдететін, тездететін және интенсифицирлейтін компоненттер.
Диспергаторлар - бояуды сақтау кезіндегі қасиеттеріне ықпал етеді.
Қоюландырғыштар - бояуды сақтау кезінде қасиеттерінің тұрақтылығына, сондай-ақ реологиялық қасиеттеріне (жабысқақтық, аққыштық, қайта жөндеу кезіндегі ыңғайлылық) ықпал етеді.
Көбікөшіргіш - жабын материалын көбіктенуге бейімділігіне ықпал етеді.
Микробиоцидті консерванттар, фунгицидтер - бояудың тұрақтылығына және микробиоцидті жұғуға жағылған жабынға ықпал етеді.
Коалесценттер, еріткіштер - кебу уақыты мен қалыптасатын қабықшаның бірқалыптылығына ықпал етеді.
1.3 Лак бояу материалын классификациясы бойынша талдау
- СДЛБМ мына түрлер бойынша классификацияланады: лактар, бояулар, грунтовкалар мен шпатлевкалар.
- Түсі бойынша СДЛБМдың пигменттелген классификациясы: ахроматты (қара, сұр, ақ түсті) және түрлі түсті.
Химиялық құрамы бойынша сапа көрсеткіштері А қосымшасында көрсетілген.
Қаптама белгілері
- Қаптама белгілері келесідей ретте жазылады:
а) лак бояу материалының сыртқы қаптамасының белгілері ГОСТ 9825-73 сәйкес;
б) қаптама классы белгілеріне нұсқаулығы бар нормативті-техникалық құжатқа сәйкес;
в) эксплуатация шарттарының белгісі:
климаттық факторлардың әсер ету бөлімі - ГОСТ 9.104-79 сәйкес эксплуатация шарттарының тобы.
- Қаптама белгілерінде лак бояу материалын жағудың технологиялық ретінің қабат санын көрсету немесе қаптаманы стандарттарға немесе техникалық шарттарға сәйкес белгілеу.
- Лак бояу материалының белгілерін, жағу деңгейі мен эксплуатация шартының белгілерін нүктемен бөледі. Эксплуатация шартының түрлі әсерлері кезінде олардың белгілерін тиремен бөледі.
1-кесте. Қаптама белгілеріне мысалдар
Қаптама белгілері
Қаптама сипаттамасы
Эмаль МЛ-152 көк. II.У1
Макро-климаттық ауданның ашық ауасында 11 класс бойынша эксплуатацияланатын МЛ-152 көк эмаль қаптамасы
Эмаль ХС-710 сұр. Лак ХС-76.IV.72
Қышқыл ерітінділері әсері кезіндегі IV класс бойынша эксплуатацияланатын ХС-76 лагімен лактанған ХС-710 сұр эмаль қаптама
Эмаль ХВ-124 көгілдір.V.71-Т2
Тропиктік құрғақ макроклиматтық аудандағы химиялық немесе басқа да өндірістермен ластанған атмосферада V класс бойынша эксплуатацияланатын ХВ-124 көгілдір эмаль қаптамасы
Грунтовка ФЛ-03қоңыр.VI.У3
Макроклиматтық аудандағы жабық ғимараттарда VI класс бойынша эксплуатацияланатын ФЛ-03қ грунтовка қаптамасы
Эмаль ПФ-115 896.III.У1 қою сұр.
Макроклиматтық аудандағы ашық алаңда III класс бойынша эксплуатацияланатын 896 қою сұр ПФ-115 эмаль қаптамасы
2-кесте. Артықшылық бойынша сапа көрсеткіштерін талдау
Лак бояу материалдар тобы
Топ белгілері
Артықшылық белгілері (қаптау эксплуатациясының шарттары)
Атмосферотөзімді
1
Ашық алаңдарда эксплуатацияланған түрлі климаттық жағдайлардың атмосфералық әсеріне төзімді жабын
Шектеулі атмосферотөзімді
2
Түрлі климаттық жағдайларда жылытылған немесе жылытылмаған ғимарат ішінде немесе шатыр астында эксплуатацияланған жабын
Суға төзімді
4
Тұщы суға және оның буына, сондай-ақ теңіз суына төзімді жабын
Арнайы
5
Өзіндік қасиеттерге ие жабын: рентгенттік және басқа да сәулеленуге төзімді, жарқырап тұратын, термореттегіш, керісінше өсу, материалдардың сіңіруін, терілерді, резинаны, пластмассаны бояу, гигиеналық, жылжымаға қарсы және т.б.
Жанар майға төзімді
6
Минералды майлар мен консистентті жағармай, жанармай, керосин және басқа да мұнай өнімдерінің әсеріне төзімді жабын
Химиялық төзімді
7
Қышқылдар, сілтілер және т.б. сұйық химиялық реагенттер немесе олардың буының әсеріне төзімді жабын
Термотөзімді
8
Жоғары температура әсеріне төзімді жабын
Электроизоляциондық және электрөткізгіштік
9
Электр қуаты, ток, электр доғасы әсеріне төзімді жабын
Консервациондық
3
Өнімді сақтау, тасымалдау мен өндіру процесі кезінде уақытша қорғау мақсатында қолданылатын лак бояушы жабын
3-кесте. Қабық түзуші СДЛБМ белгілері мен классификациясы
Қабық түзуші СДЛБМ атауы
СДЛБМ белгілері
Негізгі қабық түзуші заттардың атауы
Поливинилацетатты
ВД-ВА
Поливинилацетат
Полиакрилді
ВД-АК
Акрилді және метакрилді қышқылдардың сополимерлері, олардың эфирлері және басқа да стирилді винилацетатты өндірушісі
Каучукті
ВД-КЧ
Дивинилстирольді, дивинилнитрильді және басқа да латекстер, хлоркаучук,
Циклокаучук
Сополимеровинил ацетатты
ВД-ВС
Басқа винильді қоспалы винилацетатты сополимерлер
Пентафтальді
ВД-ПФ
Модифицерленген алкидті шайыр
Негізгі лак бояу материалдарының белгілерін құру
а) Негізгі лак бояу материалдардың белгілері үшін әріптік-цифрлық жүйе қолданылады. Ол эмаль, бояу, ұнтақтық бояу, грунтовка, шпатлевка үшін 5 топтық белгіден құралады және лак үшін 4 топтық белгіден құралады.
- Белгінің бірінші тобы лак бояу материалдың түрін анықтайды және 1-таблицаға сәйкес лак, бояу сөздерімен белгіленеді.
- Белгінің екінші тобы қабық түзуші затты анықтайды (шайыр,сополимер, олиф түрін және т.б.) және 2-кестеге сәйкес екі әріппен белгіленеді [10].
Лак бояу материал үшін екінші топтың алдына материалдың әртүрлілігін айқындайтын индекс қойылады:
Б - еріткішсіз (без растворителя);
В - суда араласатын (водоразбавляемые);
СД - су-дисперсионды;
ОД - органодисперсионды;
П - ұнтақты (порошковые).
Индекс екінші топ белгісінен тире арқылы бөлінеді.
Сондай-ақ екінші мен үшінші топ белгілерінің арасына тире қойылады.
- Лактар, бояулар және эмальдарды белгілеудегі таңбалардың үшінші тобы лак бояу материалының басым белгілерін анықтайды және 3-кестеге сәйкес санмен белгіленеді.
Жартылай дайын лактардың таңбаларының үшінші тобын 0 санымен белгілейді.
Сондай-ақ майлы қою бояулар үшін үшінші тобы 0.
- Таңбалардың төртінші тобы осы лак бояу материалдарға берілген реттік номерді анықтайды және бір, екі немесе үш санымен белгіленеді.
Майлы бояулар үшін таңбалардың төртінші тобындағы реттік нөмердің орнына бояу дайындалған олифтің атауын анықтайтын сан қойылады.
1 - табиғи олиф;
2 - оксоль олифі;
3 - глифталевті олиф;
4 - пентафталевті олиф;
5 - аралас олиф.
Реттік нөмерден кейін материалдың кейбір ерекшеліктерін көрсететін әріптік индексті (1-2 жазба әріптері) қосуға болады. Мысалы:
ЭС - құрамында полимерде эмульгирленген су,
ЫК, СК - ыстық және суық кептіру,
ТЖ - тез жанбайтын және т.с.с.
Бұл индекс реттік нөмерден кейін интервал арқылы жазылады.
- Таңбалардың бесінші тобы эмальдардың, бояулардың түсін анықтайды және толық сөзбен көрсетіледі. Бірдей түстердің көптүрлі реңктерінде түс реттік нөмер бойынша көрсетіледі. (жасыл-1, жасыл-2 және т.б.).
Түстің сөздік атауынан кейін осы түсті нөмерлейтін (сұр 571, сұр 579 және т.б.) түстің Лак бояу материалы түс үлгілерінің картотекасы үлгілерінің біріншісінің нөмерін көрсетуге болады.
б) Лак бояу материал белгілерінің мысалдары
Лак БТ-783
Лак жазуы - материал түрі;
БТ - химиялық құрамы бойынша лак бояу материалдың белгісі;
7 - белгілеу бойынша материалдар түрі;
83 - реттік нөмері.
Бояу МА-025 жасыл
Бояу жазуы - материал түрі;
МА - химиялық құрамы бойынша лак бояу материалдың белгісі;
0 - жақсы ұнтақталған;
2 - белгілеу бойынша материалдар түрі;
5 - олифа атауы;
жасыл - бояу түсі [10].
2 АҚ ҰССО ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША МӘЛІМЕТ
2.1 Сапа облысындағы кәсіпорын қызметін талдау
АҚ Ұлттық сараптау және сертификаттау орталығы стандарттау, метрология және өнімнің сәйкестігін растау саласында қызмет көрсету, қызмет көрсетулер және менеджмент жүйесі бойынша нарықтағы жетекші кәсіпорын болып табылады.
Ұйымның стандарттау, метрология және сәйкестікті растау саласында біртұтас ғылыми-техникалық саясат жүргізетін республиканың 18 аймағында тармақталған филиалдар желісі бар.
Филиал ұсынған қызметтердің түрлері :
- Стандарттау
- Метрология
- Өнімді сынау
2-сурет. АҚ ҰССО кәсіпорынының орналасу орны
Бірінші бағыты - стандарттау саласында қызмет көрсету. Шаруашылықпен айналысатын субъектілерге әдістемелік және тәжірибелік көмек көрсетіледі, нормативтік құжаттардың жобалары әзірленеді.
Екінші бағыты - салыстырып тексеру, калибрлеу, өлшем құралдарын жөндеу арқылы және республиканың ұйымдары мен кәсіпорындарына жоғары дәлдіктегі өлшеулерді орындауда тәжірибелік және әдістемелік көмек көрсету арқылы өлшемдердің бірлігін тәжірибелік қамтамасыз етуді жүзеге асырады.
Ең маңызды үшінші бағыт - сертификаттау. АҚ ҰССО өнімдер мен қызметтердің сәйкестігін растау, сапа менджменті жүйесі, экологиялық менеджмент, OHSAS, HACCP саласында жұмыс жүргізу құқығына аккредиттелген.
2.2 АҚ ҰССО бөлімдерін талдау
Стандарттау бөлімін талдау
АҚ ҰССО-ның анықтамалық-ақпараттық қорында ұсынылатын қызмет көрсетулердің жылдам және жоғары сапалы болуына мүмкіндік туғызатын ауқымды нормативтік базасы бар.
Нақты айтқанда, мемлекеттік, мемлекетаралық, халықаралық және ұлттық сатндарттар, санитарлық нормалар мен ережелер, құрылыс нормалары және ережелері, ережелер, ұсыныстар, топтастырғыштар, директивалар және басқа да қағаз және сондай-ақ электронды тасушыларда ұсынылған нормативтік құжаттар.
Қызмет көрсетулер тізбесі:
- нормативтік құжаттар жобаларын әзірлеу;
- нормативтік құжаттардың жобаларына пікір дайындау;
- ұйым стандарттарын сараптау және өнімнің каталогтық беттерін құрастыру;
- өнімді өндіріске белгілеу бойынша жұмыстарға қатысу;
- өнімді таңбалау ісіне көмек көрсету және оның мемлекеттік тілге аударылуын жүзеге асыру;
- шаруашылықпен айналысатын субъектілерге техникалық реттеу мәселелері бойынша келісім негізінде және өз құзыреті шегінде әдістемелік және тәжірибелік көмек көрсету;
- өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау.
Метрология бөлімін талдау
АҚ ҰССО-ның негізгі міндеті Қазақстан Республикасындағы өлшем бірліктерін қамтамасыз ету болып табылатын, өз қарамағында екі мың бірліктен астам жоғары дәлдіктегі эталондық салыстырып тексеру құрал-жабдықтары бар, аккредиттелген салыстырып тексеру бөлімшелерінен тұратын тармақталған салыстырып тексеру базасы бар.
Қызмет көрсетулер тізбесі:
- өлшем құралдарын салыстырып тексеру және калибрлеу;
- жөндеу, баптау, өлшем құралдарының осьтерін туралау;
- өлшемдерді, соның ішінде аса күрделі және дәл өлшемдерді жүргізу;
- өлшем құралдарын сынау және метрологиялық аттестаттау істерін жүргізуге қатысу;
- сынау, аналитикалық және өлшеу зертханаларында өлшемдердің жай-күйін бағалауды жүргізу;
- өлшем құралдарын салыстырып тексеру құқығына заңды тұлғаларды аккредиттеу ісіне қатысу;
- келісім негізінде метрология саласындағы нормативтік құжаттарды әзірлеу және әзірлеу ісіне қатысу;
- өлшемдерді орындау әдістемелерін аттестаттау;
- заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтеріне келісім негізінде ғылыми-әдістемелік және техникалық көмек көрсету.
Сертификаттау бөлімін талдау
АҚ ҰлтССО аккредиттеу саласына Қазақстан Республикасындағы міндетті сертификаттауға жататын өнімдер мен қызмет көрсетулердің барлығы дерлік енеді, соның ішінде:
- ауыл шаруашылығы өндірісі және тамақ өнеркәсібінің өнімдері;
- парфюмерлік-косметикалық өнімдер;
- жеңіл өнеркәсіп өнімдері;
- құрылыс материалдары;
- буып-түйетін заттар;
- халық тұтынатын тауарлар;
- тұрмыстық химия тауарлары;
- электротехникалық, радиотехникалық, электронды бұйымдар;
- металлургиялық өнеркәсіп өнімдері;
- газ;
- мұнай химиясы өнімдері;
- қызмет көрсетулер (қоғамдық тамақтандыру, қонақ үй, туристік, техникалық қызмет көрсету және автокөлік құралдарын жөндеу, мұнай өнімдері базалары және ЖҚС, химиялық тазарту);
- СМЖ
- OHSAS;
- HACCP.
Сынау бөлімін талдау
Сынау зертханасы техникалық регламенттерге, ұлттық, мемлекетаралық және халықаралық стандарттарға сай өнімдерге сынау жүргізеді. Сынау жұмыстарын сынақ мерзімінен өткен, сертификаттары бар жоғары білікті мамандар және Қазақстан Республикасының мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің 4 сарапшы-аудиторы жүргізеді. Сынаулардың сапа менеджменті жүйесінің жұмыс істеуі негізгі территорияда орындалатын жұмыстарды қамтиды.
Өнімді сынау ісін ұйымдастыру және жүргізу, талдау және сынау нәтижелерін ресімдеу СЗ құзыретінде.
Зертханада менеджмент жүйесін ендіру, қуаттау және жетілдіруді қоса алғанда, басқа міндеттерінен тәуелсіз өкілеттікке және ресурстарға ие болатын басқарушы және техникалық қызметшілер бар.
Тамақ және ауыл шаруашылығы өнімдері бөлімшесі қауіпсіздікке сынау жүргізеді және микробиологиялық, физика-химиялық көрсеткіштерін, пестицидтерді, радионуклидтерді, витаминдерді, нитрозаминдерді, бенз(а)пиренді айқындайды.
Барлық сынаулар қазіргі заманғы құралдарда жүргізіледі: прогресс-БГ, VARIAN-3800 газ хроматографы, Флюарат-02-2М, полярограф АВС-1.1, роторлық буландырғыш, ИнфраЛЮМ-ФТ-10, микротолқынды пеш, жарғақты сүзгіш және басқалары.
Жеңіл өнеркәсіп тауарларын, ойыншықтарды, парфюмерлік-косметикалық өнімдерді, ыдыс, медициналық және санитарлық-гигиеналық бағыттағы өнімдерді, дезинфекциялайтын құралдар мен зергерлік бұйымдарды сынау бойынша бөлімше сапа көрсеткіші және қауіпсіздігі бойынша, соның ішінде ауыр металл тұздары, формальдегидтер, талшықты құрам, ылғалданғыштық, қылтүтіктік, ауа өткізгіштік, меншікті беттік электр кедергісі, бекітілу беріктігі және т.б. көрсеткіштері бойынша сынау жүргізеді.
Құрылыс материалдары, жиһаз және ағаш өңдеу тауарлары бөлімшесі шамамен 30 көрсеткішті айқындауға мүмкіндік беретін қазіргі заманғы құралды пайдаланады, яғни ол көрсеткіштер мынадай: серіппелі жұмсақ элементтердің ұзақ мерзімділігі, серіппесіз жұмсақ элементтердің қалдық деформациясы, соққы жүктемесінің әсеріне беріктігі және т.б.
Автокөлік құралдары бөлімшесі тежеуіш жүйесі, рөлдік басқару, шуды өлшеу, салондағы зиянды заттардың құрамы, уландырғыш газдармен бірге ластаушы заттардың бөлінуі сияқты көрсеткіштерді айқындайды.
Қызмет көрсетулер тізбесі:
- тамақ және ауыл шаруашылығы өнімдері,
- жеңіл өнеркәсіп өнімдері,
- парфюмерлік-косметикалық өнімдер және тұрмыстық химия,
- ойыншықтар,
- ыдыс,
- медициналық және санитарлық-гигиеналық бағыттағы өнімдер, дезинфекциялық құралдар,
- зергерлік бұйымдар,
- құрылыс материалдары,
- жиһаз және ағаш өңдеу тауарлары,
- автокөлік құралдары [13].
2.3 АҚ "ҰССО" ұйымдастырушылық құрылымы
3-сурет
Директор ҰлтССО АҚ
Шаруашылық бөлімінің бастығы
Бас бухгалтер
Директор орынбасары
Материалдық бухгалтер
Жүргізушілер ҰлтССО АҚ
Админ жүйесі
Кеңсе менеджері
Жалақы беру бойынша бухгалтер
Күзет қызметі СО
Басшы СБА УПСМ
Бағдарлаушы кеңес
Асхана
Кассир ҰлтССО АҚ
Анықтау сараптамасының басшысы
Сынау лабораториясы бөлімінің бастығы
Басшы СЗ УЛ
Жетекші орынбасары ҰлтССО АҚ
Администратор ҰССО
Лаборатория меңгерушісі
Микробиология бөлімі жетекшісі және лаборанттар
Меңгеруші СЗ УЛ
Стратегиялық және экономикалық дамыту департаментінің орынбасары
Координатор және маман СЗ АС
Физико-химия бөлімі жетекшісі және лаборанттар
Инженер - программист
Токсикология бөлімі жетекшісі және лаборанттар
2.4 АҚ ҰССО сынақ зертханасын талдау
4-сурет
Сынау лабораториясы
Микробиологиялық сынау бөлімі
Токсикологиялық сынау бөлімі
Физико-химиялық сынау бөлімі
Физико-химиялық сынау бөлімі ГОСТ сәйкес өнімнің органолептикалық және физико-химиялық көрсеткіштеріне сәйкес өнімнің түрлеріне байланысты сыртқы түрі, дәмі, иісі, балғындығы, консистенция, ылғалдылығының мөлшері, хлорлы натрий, нитрат пен нитрит, майлылығы, қышқылдылығы және т.б. көрсеткіштері бойынша сынау жүргізеді.
Сынауды қамтамасыз ету бөлімінің тағайындалуы ретінде үлгілерді таңдау, қабылдау, оларды тіркеу, бөлімдерге тағайындау, нормативтік құжаттар мен картотека фондын басқару, хаттаманы рәсімдеу, сынау құрылғыларын метрологиялық қамтамасыз ету қарастырылады.
5-сурет. Физико-химиялық сынау бөлімі
Микробиологиялық сынау бөлімі азық-түлік өнімі мен азық-түлік шикізатын өнім сапасы мен қауіпсіздіктің микробиологиялық көрсеткіштеріне сертификациондық сынау жүргізуге арналған.
Бұл бөлімнің мақсаты тұтынушылардың денсаулығына қауіпті патогендік микрофлора немесе бұзылу микроорганизмдерімен тұқымдастырылған өнімдердің таратылуына тыйым салу.
Микробиология бөлімі III - IV патогендік топтағы микроорганизмдермен жұмыс істеуге негізделген.
6-сурет. Микробиология бөлімі
Токсикология бөлімі өнім сапасы мен токсикологиялық қауіпсіздік көрсеткіштері бойынша азық-түлік өнімдері мен азық-түлік шикізаттарына сынау жүргізуге арналған.
Бұл бөлім қажет құрылғылармен қамтамасыз етілген: атомдық-абсорбционды спектрофотометр, Газохром, кептіру шкафы, су буы, муфельді пеш, таразы, лабораториялық ыдыстар т.б.
Атомдық-абсорбционды талдау металдарды анықтаудың селективті әдісі болып табылады.
Әдістерді қолдану аясы кең: ерекше таза заттарды, реактивтерді, металл мен қорытпа, қоршаған орта объектілері (су, ауа, және т.б.), биологиялық және клиникалық объектілер, азық-түлік шикізаты, дәрілік препараттар т.б.
7-сурет. Токсикология бөлімі
Жұмыс түрлерiнiң тiзiмi:
Электролабораторияның мамандары электр өлшеуiш жұмыстарды объекттерге шығумен жүргiзедi және барлық қажеттi есептеулерді, қажеттi хаттамаларды дайындайды:
- (монтаж және жөндеуден кейiн) пайдалануға электр қондырғылар енгiзу;
- жоспарлы ескертiлген сынауларды өткiзу;
- ( кернеудiң нұсқағыштары және т.б.) қорғау құралдарының периодты сынаулары [13].
3 ТЕХНИКАЛЫҚ РЕГЛАМЕНТ БОЙЫНША ӨНІМНІҢ САПА КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
Лак бояу материалдарының өрт қауіпсіздігі және жарылыс қауіпсіздігіне талаптары
- Лак бояу материалдарының жарылысқа қауіптілігі және өртке қауіптілігі жарылыс пен өрттің пайда болуын шақыратын, оның құрамына кіретін химиялық заттардың көрсеткіштерімен және физико-химиялық қасиеттерімен шартталған.
- Лак бояу материалдарында жарылысқа қауіпті және өртке қауіпті химиялық заттардың белгілі бір көрсеткіштері қолданылуы керек.
- Лак бояу материалдарын ғимараттарда қолданғанда сол ғимараттың жарылысқа және өртке қауіптілік көрсеткіштері анықталуы керек.
- Лак бояу материалдарда жарылысқа қауіпті қоспалары бар химиялық заттарды қолдануға тыйым салынады.
- Бір-бірімен әрекеттесу кезінде тұтануға, жарылысқа немесе жанатын газға әкеп соғатын заттармен лак бояу материалдарын бірге сақтау, тасу және қолдануға тыйым салынады.
- Лак бояу материалдарын қолдану, тарату, тасу, сақтау, қалдықтарды жою және пайдалану кезінде жарылыс және өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жарылыс пен өрттің пайда болуының алдын алу шаралары жүргізілуі керек:
а) Өндіруші тұтынушыны лак бояу материалдарының жарылысқа және өртке қауіптілігі жайлы ескертуі тиіс;
б) Тұтынушы мәлімдеуші көрсеткен арнайы ақпараттағы лак бояу материалдарын қауіпсіз қолдану талаптарын сақтау керек;
- Өрт және жарылыстың пайда болу қаупін азайту үшін арнайы шаралар қарастырылу керек:
а) өртке және жарылысқа қауіпті ұшпа органикалық қосылыстарды қауіпсіздеу қосылыстарға ауыстыру;
б) органикалық сұйытылған лак бояу материалдарын сумен сұйытылғандарға ауыстыру;
в) жоғары құрғақ қалдықты лак бояу материалдарын қолдану;
г) өртке қауіпсіздік талаптарын сақтау.
Лак бояу материалдарының химиялық қауіпсіздік талаптары
- Лак бояу материалдарының химиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету қауіпті химиялық заттарды қолдануды шектеу немесе лак бояу материалының құрамында олардың үлесін азайту жолымен жүзеге асады.
- Лак бояу материалдарының құрамында тексерілмеген сенсибилизденген әрекеттегі химиялық заттарды қолдануға тыйым салынады.
- Лак бояу материалдарының құрамында бензол, пиробензол, хлорланған көмірсутек, метанол секілді органикалық қосылыстарды қолдануға тыйым салынады.
- Лак бояу материалдарының құрамында сынап, мышьяк және олардың қосылыстарынан тұратын химиялық заттарды қолдануға тыйым салынады.
- Құрылыстағы ішкі жұмыстарға арналған лак бояу материалдарының құрамында қорғасын, хром, кадмий және олардың қосылыстарынан тұратын химиялық заттарды қолдануға тыйым салынады.
- Целлюлоза эфиріндегі лак бояу материалдары және құрылыста қолданылатын сіңдіргіш лак бояу материалдарында органикалық қосылыстардың үлесі 60% аспауы керек.
- Лак бояу материалдары адам ағзасына тікелей немесе жанама кереғар әсер ететін зиянды химиялық заттарды бөліп шығармауы тиіс. Бірнеше зиянды химиялық заттарды бөліп шығаруда олардың шекті концентрациясына қатысты жалпы концентрациясы бірліктен аспау керек.
Елді мекендегі негізгі ұшпа органикалық қосылыстардың жұмыс аймағы мен атмосфералық ауадағы гигиеналық нормативтері Ә қосымшасында көрсетілген.
Негізгі органикалық қосылыстардың шаруашылық-ауыз су және мәдени тұрмыстық су пайдалану нысандарының судағы және топырақтағы гигиеналық нормативтері Б қосымшасында көрсетілген [10].
4-кесте. Елді мекендердегі жұмыс аймағы және атмосфералық ауадағы ауыр металдардың қосылыстарының гигиеналық нормативтері
Құрамында ауыр металдар бар қосылыстар
ПДКр.3., мгм[3]
ПДКатм., мгм[3]
Максимальді бір реттік
Ортатәуліктік
Хром (VI) триоксид
0,030,01
-
0,0015
Қорғасын және оның бейорганикалық қосылыстары
-0,05
0,001
0,0003
Кадмий және оның бейорганикалық қосылыстары
0,050,01
-
0,0003
Лак бояу материалдарын сақтау кезіндегі қауіпсіздік талаптары
- Лак бояу материалдары қажетті мөлшерде қапталған, маркировкаланған, қауіпсіз сақтау мәліметтерімен жабдықталған жағдайда сақтауға рұқсат етіледі.
- Лак бояу материалдарын сақтау барысында келесі жағдайлармен қамтамасыз етілуі керек:
а) Өнімнің тұтыну қасиеттері мен қауіпсіздік көрсеткіштерінің өзгеруіне алып келетін сырттан әсер ететін факторларды болдырмауға себеп болатын қаптаманың бүтіндігінің, беріктігінің, герметикалық бүтіндігінің сақталуы;
б) лак бояу материалының әр партиясында сақтау шарттары, сақтау мерзімі және апаттық немесе төтенше жағдайлар пайда болғанда істелетін нұсқаулықтар құжаттарының болуы;
в) лак бояу материалдарының азаматтардың өмірі мен денсаулығына, заңды және жеке тұлғалардың, мемлекеттік меншіктерге, қоршаған ортаға, жануарлар мен өсімдіктердің денсаулығы мен өміріне қауіпті әсерінің алдын алатын еңбек қорғау әдістері мен тәсілдерін қолдану;
г) қызмет етуші тұлғаларды арнайы киім, жеке гигиена жабдықтары, алғашқы медициналық жәрдем көрсету құралдары секілді қажетті жеке және ұжымдық қорғаныс құралдарымен қамтамасыз ету;
- Өнімді сақтау жұмыстарына қауіпсіздіктің талаптарын сақтау үшін қажетті біліктілігі бар маман ғана жіберіледі.
- Лак бояу материалдарын сақтауға арналған қойма санитарлық-эпидемиологиялық нормалар және өрт қауіпісіздігі ережелерінің талаптарына сай болуы тиіс.
Лак бояу материалдарын тасымалдау кезіндегі қауіпсіздік талаптары
- Лак бояу материалдары талапқа сай қапталған, маркировкаланған, қауіпсіз тасымалдау мәліметтерімен қамтамасыз етілген жағдайда тасымалдауға рұқсат етіледі.
а) қызмет етуші тұлғаларды лак бояу материалдарын тасу кезіндегі қауіпсіз жұмыс жасау тәсілдері мен қауіпсіздік талаптары туралы ақпаратпен таныстыру;
б) өрт сөндіру құралдары мен тәсілдерін қоса алғандағы апаттық жағдайлардың алдын алу және олардың салдарларын жою бойынша шараларды жүзеге асыру.
- Лак бояу материалдарын тасу кезіндегі қауіпсіздік шаралары химиялық өнімнің қауіпсіздік құжатында көрсетілуі тиіс.
- Өнімді тасуға қауіпсіздік талаптарын білетін қажетті біліктілігі бар маман жіберілуі тиіс.
Лак бояу материалын тарату бойынша қауіпсіздік талаптары
- Лак бояу материалдарын тарату үшін олар талапқа сай қапталған, маркировкаланған, қауіпсіз сақтау, тасымалдау және тарату ақпараттарымен қамтамасыз етілуі тиіс.
- Лак бояу материалдарын тарату кезіндегі қауіпсіздік шаралары химиялық өнімнің қауіпсіздік құжатында көрсетілуі тиіс.
- Өнімді таратуға қауіпсіздік талаптарын білетін қажетті біліктілігі бар маман жіберілуі тиіс.
- Лак бояу материалдарын таратуға арналған қойма санитарлық-эпидемиологиялық нормалар мен өрт қауіпісіздігі ережелерінің талаптарына сай болуы тиіс.
Лак бояу материалын қолдану кезіндегі қауіпсіздік талаптары
- Лак бояу материалдарын қолдану үшін олар талапқа сай қапталған, маркировкаланған, қауіп белгілерімен, оларды қолдану кезіндегі қауіпсіздік ақпараттарымен қамтамасыз етілуі тиіс.
- Қауіпсіз қолдану бойынша ақпаратты өндіруші әзірлеуі тиіс.
- Лак бояу материалдарын тұрмыстық жағдайларда қауіпсіз қолдану бойынша ақпаратта мынандай мәліметтер болуы тиіс:
а) лак бояу материалдарымен жұмыс жасауда жеке қорғаныс құралдары туралы;
б) лак бояу материалдарының азаматтардың өмірі мен денсаулығына, заңды және жеке тұлғалардың, мемлекеттік меншіктерге, қоршаған ортаға, жануарлар мен өсімдіктердің денсаулығы мен өміріне қауіпті әсерінің алдын алатын еңбек қорғаудың әдістері мен тәсілдері туралы;
- Лак бояу материалдарын өнеркәсіп жағдайларында қауіпсіз қолдану бойынша ақпараттарда мыналар ескерілуі тиіс:
а) қоршаған орта мен азаматтарға зиянын тигізетін және қоршаған орта, атмосфералық ауа және жұмыс аймағы ауасындағы санитарлық-эпидемиологиялық бақылауға жататын химиялық заттардың тізімі;
б) сенсибилизденуші қасиеттерге ие химиялық заттардың тізімі;
в) жұмыс істеуші тұлғалардың қажетті ұжымдық және жеке қорғаныс құралдарының тізімі;
г) лак бояу материалдарын қолданудағы қауіпсіздікті бақылайтын қажетті техникалық құралдардың тізімі;
д) адамның лак бояу материалдарымен тікелей қарым-қатынасының, азаматтардың өмірі мен денсаулығына, заңды және жеке тұлғалардың мемлекеттік меншіктерге, қоршаған ортаға, жануарлар мен өсімдіктердің денсаулығы мен өміріне қауіпті әсерінің, сонымен бірге апаттық жағдайлардың алдын алатын әдістер мен тәсілдер бойынша ұсыныс;
е) апатты жағдайлардың алдын алу тәсілдері, сонымен қатар құралдарға қойылатын талаптар және өрт сөндіру, жарылыстан қорғану құралдары.
- Лак бояу материалдарын өндірістік қолдануды қажетті біліктілігі бар, еңбектің қауіпсіз әдістерін меңгерген, қажетті қорғаныс құралдарымен жабдықталған және жұмыс істеуші тұлғалардың еңбек қауіпсіздігінің талаптарына жауап бере алатын тұлға жүзеге асыруы тиіс.
- Лак бояу материалдарын өндірістік қолдануда жарылысқа қауіпсіздік, өрт қауіпсіздігі және химиялық қауіпсіздік мынандай жолдар арқылы қамтамасыз етілуі тиіс:
а) лак бояу материалдарын қолдануға байланысты қауіпсіздікті қамтамасыз ететін еңбек әдісі мен тәсілдері, технологиялар мен құралдарды таңдау;
б) лак бояу материалдарын қолданудағы қауіпсіздіктің техникалық құралдарын пайдалану;
в) лак бояу материалдарын қолдануда бөлінетін жұмыс аймағы ауасында, атмосфералық ауада және қоршаған орта нысандарындағы зиянды химиялық заттарға өндірістік зертханалық бақылау жүргізу;
г) жұмыс жасаушы тұлғаларды тікелей немесе ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz