Туберкулез ауруы
I Кіріспе бөлім: 1)Туберкулез ауруының пайда болу тарихы
II Негізгі бөлім: 1)Туберкулездің алғашқы белгілері
2)Ауруды анықтау
3) Туберкулездің микробиологиялық анықталуы
4) Туберкулездің алдын алу
III Қорытынды:1) Туберкулездің алдын алу шаралары.ахуалды жақсарту кепілі
II Негізгі бөлім: 1)Туберкулездің алғашқы белгілері
2)Ауруды анықтау
3) Туберкулездің микробиологиялық анықталуы
4) Туберкулездің алдын алу
III Қорытынды:1) Туберкулездің алдын алу шаралары.ахуалды жақсарту кепілі
Туберкулез әлемдегі ең кең тараған жұқпалы ауру болып табылады.Жыл сайын 20 млн адам ауырып, 4 млн адам өледі.XX ғасырдың тоқсаныншы жылдарынан бастап, туберкулез бойынша эпдемиологиялық жағдай көшіп- қонуға, экологиялық және экономикалық мәселелерге байланысты қиындады.Туберкулез ауруының кеш анықталуы оның клиникалық ерекшеліктеріне байланысты.Туберкулездің «өз беті» жоқ, және ол басқа аурулар «маскасымен» жүріп, науқастың жағдайы нашрламайды.
Ауру қоздырғыш таяқшалар орталық жүйке жүйесіне әсер етіп, эйфория шақырады, сондықтан науқас өзінің ауырғанын сезінбейді.Туберкулездің асқынбаған түрлері жоспарлы тексерулерде : ересектерде- флюорографиямен, балаларда – рентгентексерілуі арқылы анықталады.Туберкулез қоздырғыштары – қышқылға төзімді микобактериялар, 1882 жылы Р. Кохпен ашылған.Туберкулез микобактериясының бірнеше түрі белгілі: адамға тән түрі(Mycobacterum tuberculosis), аралық түр(Mycobacterum africanum), өгізге тән түр(Mycobacterum bovis) , Mycobacterum тұқымы, Mycobacteriacaae семьясы, Actinomycetalis қатарына жатады.Туберкулез қоздырғыштары адамда 92% жағдайында адамдық түрімен жұғады, 3-5% жағдайларында ғана өгіз немесе аралық түрлер жұғуы мүмкін.Жанартылған микробиология классификациясында құс микобактериясы адам мен жануар микобактериясы қоздырғышы болып табылады.Туберкулез микобактериясы – жіңішке, түзу немесе аздап иілген таяқшалар ұзындығы 1-10 мкм, ені 0,2-0,6 мкм, гомогенді немесе дәнді дөңгеленген ұштарымен (сур 1.1). Олар қозғалғыш, эндоспор, конидий, капсула түзбейді.Бактерия жасушаларының құрылысы мен мөлшері жасушаның жасына қарай, таралу ортасына қарай, өзгереді. Электрондық микроскоп көмегімен туберкулез микобактериясының құрылымдық элементтері анықталған: жасуша қабырғасы, цитоплазмалық мембранасы және оның туындысы – мезосома, цитоплазма, ядролық зат- нуклеотид.Жасуша қабырғасы жасушаны шектеп, механикалық және осмостық қорғаныс береді.Электрондық- микроскоппен анықталған: жасуша қабырғасында 3 қатар 10 нм –ден, жоғарғысы – микрокапсула –микобактерия өміріне маңызды полисахаридтерден тұрады және қоршаған жағымсыз ортадан қорғайды.Жасуша қабырғасында өзіне тән түрі бар антигендер бар. Жасуша қабырғасынан дайындалған туберкулез вакцинасының иммунногендік және вируленттік қабілеті бар.Жоғары вирулентті микобактерия қабырғасынан алынған вакцинаның иммунитеті жоғары.Жасуша қабырғалары сау адамның ағзасына енген кезде біртіндеп ауруға қарсы қабілет пайда болады.Алайда олардың күшті сенсибилдік қасиеттері және токсикалық кордфакторы туберкулез микобактериясының гипериимунизациясын арттырады. Жоғары протективті қабілеті бар жасуша қабырғасынан бөлінетін сұйықтық шешімі болып табылады.
Бактерияда генетикалық ақпаратты тасымалдайтын хромосома ғана емес, хромосомдық емес – плазмидтер.Олардың негізгі айырмашылығы олардың көлемінде.Хромосома плазмидке қарағанда әлдеқайда үлкенірек, сондықтан да ақпаратты да көбірек тасымалдайды.Олардың бірлесуі де мүмкін. Плазмидтер денесінің кіші болуына қарай жасушадан жасушаға жеңіл өтеді.Плазмидтерді тексерудің теориялық қана емес практикалық та мәні бар.
Ауру қоздырғыш таяқшалар орталық жүйке жүйесіне әсер етіп, эйфория шақырады, сондықтан науқас өзінің ауырғанын сезінбейді.Туберкулездің асқынбаған түрлері жоспарлы тексерулерде : ересектерде- флюорографиямен, балаларда – рентгентексерілуі арқылы анықталады.Туберкулез қоздырғыштары – қышқылға төзімді микобактериялар, 1882 жылы Р. Кохпен ашылған.Туберкулез микобактериясының бірнеше түрі белгілі: адамға тән түрі(Mycobacterum tuberculosis), аралық түр(Mycobacterum africanum), өгізге тән түр(Mycobacterum bovis) , Mycobacterum тұқымы, Mycobacteriacaae семьясы, Actinomycetalis қатарына жатады.Туберкулез қоздырғыштары адамда 92% жағдайында адамдық түрімен жұғады, 3-5% жағдайларында ғана өгіз немесе аралық түрлер жұғуы мүмкін.Жанартылған микробиология классификациясында құс микобактериясы адам мен жануар микобактериясы қоздырғышы болып табылады.Туберкулез микобактериясы – жіңішке, түзу немесе аздап иілген таяқшалар ұзындығы 1-10 мкм, ені 0,2-0,6 мкм, гомогенді немесе дәнді дөңгеленген ұштарымен (сур 1.1). Олар қозғалғыш, эндоспор, конидий, капсула түзбейді.Бактерия жасушаларының құрылысы мен мөлшері жасушаның жасына қарай, таралу ортасына қарай, өзгереді. Электрондық микроскоп көмегімен туберкулез микобактериясының құрылымдық элементтері анықталған: жасуша қабырғасы, цитоплазмалық мембранасы және оның туындысы – мезосома, цитоплазма, ядролық зат- нуклеотид.Жасуша қабырғасы жасушаны шектеп, механикалық және осмостық қорғаныс береді.Электрондық- микроскоппен анықталған: жасуша қабырғасында 3 қатар 10 нм –ден, жоғарғысы – микрокапсула –микобактерия өміріне маңызды полисахаридтерден тұрады және қоршаған жағымсыз ортадан қорғайды.Жасуша қабырғасында өзіне тән түрі бар антигендер бар. Жасуша қабырғасынан дайындалған туберкулез вакцинасының иммунногендік және вируленттік қабілеті бар.Жоғары вирулентті микобактерия қабырғасынан алынған вакцинаның иммунитеті жоғары.Жасуша қабырғалары сау адамның ағзасына енген кезде біртіндеп ауруға қарсы қабілет пайда болады.Алайда олардың күшті сенсибилдік қасиеттері және токсикалық кордфакторы туберкулез микобактериясының гипериимунизациясын арттырады. Жоғары протективті қабілеті бар жасуша қабырғасынан бөлінетін сұйықтық шешімі болып табылады.
Бактерияда генетикалық ақпаратты тасымалдайтын хромосома ғана емес, хромосомдық емес – плазмидтер.Олардың негізгі айырмашылығы олардың көлемінде.Хромосома плазмидке қарағанда әлдеқайда үлкенірек, сондықтан да ақпаратты да көбірек тасымалдайды.Олардың бірлесуі де мүмкін. Плазмидтер денесінің кіші болуына қарай жасушадан жасушаға жеңіл өтеді.Плазмидтерді тексерудің теориялық қана емес практикалық та мәні бар.
1) Валеология Н.Оразбаеваб, Алматы 2011
2) Қазақ энциклопедиясы,8 том 2005ж.
3) Студенттердің ғылыми жұмыстарының
жинағы Каз.НМУ им.С.Д.Aсфендиярова
Алматы, 2009 ж.150 б.
2) Қазақ энциклопедиясы,8 том 2005ж.
3) Студенттердің ғылыми жұмыстарының
жинағы Каз.НМУ им.С.Д.Aсфендиярова
Алматы, 2009 ж.150 б.
Жоспар
I Кіріспе бөлім: 1)Туберкулез ауруының пайда болу тарихы
II Негізгі бөлім: 1)Туберкулездің алғашқы белгілері
2)Ауруды анықтау
3) Туберкулездің микробиологиялық анықталуы
4) Туберкулездің алдын алу
III Қорытынды:1) Туберкулездің алдын алу шаралары-ахуалды жақсарту кепілі
IV Пайдаланылған әдебиеттер:
1) Валеология Н.Оразбаеваб, Алматы 2011
2) Қазақ энциклопедиясы,8 том 2005ж.
3) Студенттердің ғылыми жұмыстарының
жинағы Каз.НМУ им.С.Д.Aсфендиярова
Алматы, 2009 ж.150 б.
Туберкулез ауруының пайда болу тарихы
Туберкулез әлемдегі ең кең тараған жұқпалы ауру болып табылады.Жыл сайын 20 млн адам ауырып, 4 млн адам өледі.XX ғасырдың тоқсаныншы жылдарынан бастап, туберкулез бойынша эпдемиологиялық жағдай көшіп- қонуға, экологиялық және экономикалық мәселелерге байланысты қиындады.Туберкулез ауруының кеш анықталуы оның клиникалық ерекшеліктеріне байланысты.Туберкулездің өз беті жоқ, және ол басқа аурулар маскасымен жүріп, науқастың жағдайы нашрламайды.
Ауру қоздырғыш таяқшалар орталық жүйке жүйесіне әсер етіп, эйфория шақырады, сондықтан науқас өзінің ауырғанын сезінбейді.Туберкулездің асқынбаған түрлері жоспарлы тексерулерде : ересектерде- флюорографиямен, балаларда - рентгентексерілуі арқылы анықталады.Туберкулез қоздырғыштары - қышқылға төзімді микобактериялар, 1882 жылы Р. Кохпен ашылған.Туберкулез микобактериясының бірнеше түрі белгілі: адамға тән түрі(Mycobacterum tuberculosis), аралық түр(Mycobacterum africanum), өгізге тән түр(Mycobacterum bovis) , Mycobacterum тұқымы, Mycobacteriacaae семьясы, Actinomycetalis қатарына жатады.Туберкулез қоздырғыштары адамда 92% жағдайында адамдық түрімен жұғады, 3-5% жағдайларында ғана өгіз немесе аралық түрлер жұғуы мүмкін.Жанартылған микробиология классификациясында құс микобактериясы адам мен жануар микобактериясы қоздырғышы болып табылады.Туберкулез микобактериясы - жіңішке, түзу немесе аздап иілген таяқшалар ұзындығы 1-10 мкм, ені 0,2-0,6 мкм, гомогенді немесе дәнді дөңгеленген ұштарымен (сур 1.1). Олар қозғалғыш, эндоспор, конидий, капсула түзбейді.Бактерия жасушаларының құрылысы мен мөлшері жасушаның жасына қарай, таралу ортасына қарай, өзгереді. Электрондық микроскоп көмегімен туберкулез микобактериясының құрылымдық элементтері анықталған: жасуша қабырғасы, цитоплазмалық мембранасы және оның туындысы - мезосома, цитоплазма, ядролық зат- нуклеотид.Жасуша қабырғасы жасушаны шектеп, механикалық және осмостық қорғаныс береді.Электрондық- микроскоппен анықталған: жасуша қабырғасында 3 қатар 10 нм - ден, жоғарғысы - микрокапсула - микобактерия өміріне маңызды полисахаридтерден тұрады және қоршаған жағымсыз ортадан қорғайды.Жасуша қабырғасында өзіне тән түрі бар антигендер бар. Жасуша қабырғасынан дайындалған туберкулез вакцинасының иммунногендік және вируленттік қабілеті бар.Жоғары вирулентті микобактерия қабырғасынан алынған вакцинаның иммунитеті жоғары.Жасуша қабырғалары сау адамның ағзасына енген кезде біртіндеп ауруға қарсы қабілет пайда болады.Алайда олардың күшті сенсибилдік қасиеттері және токсикалық кордфакторы туберкулез микобактериясының гипериимунизациясын арттырады. Жоғары протективті қабілеті бар жасуша қабырғасынан бөлінетін сұйықтық шешімі болып табылады.
Бактерияда генетикалық ақпаратты тасымалдайтын хромосома ғана емес, хромосомдық емес - плазмидтер.Олардың негізгі айырмашылығы олардың көлемінде.Хромосома плазмидке қарағанда әлдеқайда үлкенірек, сондықтан да ақпаратты да көбірек тасымалдайды.Олардың бірлесуі де мүмкін. Плазмидтер денесінің кіші болуына қарай жасушадан жасушаға жеңіл өтеді.Плазмидтерді тексерудің теориялық қана емес практикалық та мәні бар.
Туберкулез микобактериясының генінің химиопрепараттарға мықтылығы хромасомада да, плазмидтерде де бірдей деген ұстаным бар.Микобактерияның көптеген құрылымдық нұсқалары бар: колба тәрізді ұштары шашақталған алып түрлері, жіп тәрізді, мицели тәрізді, түйреуіш тәрізді, дифтероидты, актиномикотикалық .Олардың пішіні ұзын, қысқа, жіңішке, дән тәрізді әр түрлі болуы мүмкін.Кейде олар шынжыр тәрізді тізіліп, кейде бір жерге кокк тәрізді жиналуы мүмкін.Туберкулез микобактериясының өзгергіштігі олар ашылғаннан кейін белгілі болды.
1888 жылы И. И. Мечников Кох таяқшасынан басқа тізбектелген ұштары шашақталған алып түрлері бар, кейде қысқа полиморфты микроорганизмдер бар екенін хабарлады.1910 жылы туберкулез микобактериясының фильтрлік түрлері бар екені туралы хабарлама берілді.Экспериментальді деструктивті туберкулезді химиотерапиялау кезінде және оны каверна қабырғасынан гомогенатты аяқтау кезінде , бактериялық сүзгіден 0,20мкм жай құрылымды өте ұсақ ультраұсақ деп аталынған туберкулез таяқшалары табылған.Содан кейін көптеген биологиялық пассаждан кейін олар қайтадан таяқша күйіне айналғанын көрсеткен.Бұл бактериялардың өзгергіштігінің бір түрі b-түрі.Бұл түрдің туберкулезге қарсы препараттардан трансформацияланатыны анықталған. Абациллярлы деструктивті туберкулезбен ауырған науқастар қақырығында ағзада ұзақ уақыт жүретін, ары қарай таяқша күйіне айналатын b-түрі бар екені анықталған.Осыдан түйетініміз, кавернаны абациллдеу туберкулез микобактериясына зарарсыздандыру болып табылмайтыны.Морфологиялық ерекшеліктерімен бірге туб. Микобактериясына қышқылға шыдамдылықпен бірге кеңінен өзгеру тән.Қышқыл спиртпен араластырған кезде де құрамындағы микол қышқылы мен липидтердің жоғары болуына байланысты өзінің қасиетін сақтап қалатыны белгілі болған.Туберкулез микобактериясы қоршаған орта факторлары әсеріне де төзімді.Қалыпты жағдайда күн сәулесі түспеген кезде де бірнеше ай сақталып, таралған жарық әсерінен 1 айдан кейін ғана өледі.Көше шаңында -10 күнге дейін, кітап беттерінде 3 айға дейін, суда 5 айға дейін туб. микобактериялары сақталады.Қайнатқаннан кейін сулы қақырық микобактериялары 5 минуттан кейін, құрғақ қақырық -25 мин. Белсенді хлор қосылған ерітінділерден (3-5% хлорамин ерітіндісі, 10-20% хлор әгі ерітіндісі) 3-5 сағ. аралығында өледі.Туберкулез микобактериясы ағзаға әр түрлі жолдармен енеді:аэрогенді, энтеральді (асқазан арқылы), зақымдалған тері немесе сілемейлі қабықша арқылы және ұрыққа ұрық жолдасы арқылы.Негізгі таралу түрі аэрогенді болып табылады. Туберкулез микобактериясы басқа да микроорганизмдер сияқты макрофагқа енген кезде ұзақ уақыт сақталып, тіпті көбеюі де мүмкін.Адам ағзасында туберкулез микобактериясы көбейген кезде азайтылған иммундық жауап нәтижесінде улы заттардың көптеген мөлшері шыға бастайды, бұл казеонозды некрозбен экссудативті қабынуға және оның көбеюіне әкеліп соғады. Туберкулез микобактериясының ену орнына қарай туберкулездің қабыну ошағы немесе алғашқы аффект өкпеде, ауыз қуысында, тамақта, ішекте орналасуы мүмкін. Алғашқы аффектке жауап ретінде лимфа түйіндерінде, алғашқы туберкулез жинағы пайда болады.Алғашқы жұқтырудан ішкі кеуде лимфа түйіндерінің туберкулезі, плеврит, туберкулема пайда болады.
Алғашқы туберкулез жаңа жұқтыру нәтижесінде 7-10% жұқтырылғандарда ешқандай клиникалық белгісіз болады.Жұқтырылған инфекция тек туберкулин реакциясы өзгергенде ғана пайда болады.Клинико - морфологиялық белгілердің болмауы туберкулезге жоғары резистенттіліктің немесе БЦЖ вакцинасынан пайда болған иммунитетпен түсіндіріледі.Алғашқы туберкулездің белгілері қазіргі кезде асқынбаған қабынулар түрінде көп кездеседі.Алғашқы туберкулездің уақыты аз уақытта жазылумен, немесе аздап қалған белгілермен аяқталады.Бұндай адамдарда жүре пайда болған иммунитет пайда болады.Қалдық ошақтарында микобактериялардың қалуы қалған белгілермен жүре пайда болған иммунитетті бекітіп, және бір уақытта түрі өзгерген бактерияның қайтадан қалпына келу қаупін де туғызады.Қайтадан қалпына келу негізі болып бактериялар популяциясының көбейіп, микобактериялар санының өсуі болып табылады.Алайда осы уақытқа дейін бактериялардың қайтадан қалпына келу себебі анықталмаған.Туберкулез реактивизациясы және оның клиникалық формаларының білінуі иммунитеті төмендеген адамдарда кездесетіні анықталып отыр.
Екінші туберкулездің берілу жолы- жаңадан немесе қайтадан жұқтырылған туберкулез микобактериясы ( суперинфекция) экзогенді жол.Бірақ экзогендік жолмен де микобактерия бұрын жұқтырылған ағзаға енгенмен де, иммунитетті төмендететін көптеген жағдайлар мен басқа да факторлар әсері керек. Екінші туберкулез клиникалық түрлерінің көптігімен ерекшеленеді. Негізгі патоморфологиялық өзгерістер өкпеде және басқа да мүшелерде сипатталады:а ) тікелей азықтық ұлпалық реакциямен, жақсы аяқталатын, жазылуға бейім созылмалы ошщақпен б) тікелей экссудативті ұлпалық реакциямен және казеонозды некроз немесе қабыну реакцияларының сіңірілуімен инфильтративті - пневмониялық өзгерістермен. в) туберкулезді кавернамен- казеонозды массалардың бұзылып, олардың бронх дренажы арқылы шығарылуы.
Туберкулез белгілері
Туберкулез интоксикациялары кезінде науқас ( 5-10кг одан да жоғары) салмағын жоғалтады, әлсіздікті, дел- салдықты сезінеді.Тамаққа тәбеті жойылып, еңбекке қабілеті төмендеп, тершеңдік ( әсіресе түнде) пайда болады.Дене қызуының жоғарылауына науқас мән бермеуі мүмкін, алайда дене қызуы 37-37,5 С көрсетеді.Кеуде тұсында шаншулар пайда болып, аурудың бастапқы кезеңінде жөтел бола бермейді, бірақ ары қарай туберкулез процесінде пайда бола бастайды.
Ары қарай туберкулез процесінде жөтел, қан түкіру, кеуде шаншуы болады.
Барлық аталған белгілер басқа ауруларда да болтындықтан, бірақ осы белгілердің біреуінің 3 апта бойы сақталуы диагнозды анықтайтын арнаулы талдауларды қажет етеді.
Нақты шағымдар патолгиялық процестің орналасуына байланысты.Тыныс алу мүшелері туберкулезінде - жөтел, демігу, бүйір ауыруы.Айта кету керек бұл белгілер тыныс жолдарының туберкулезбен байланыссыз басқа ауруларында да кездеседі.Жөтел аңқа, кеңірдек, бронх және басқа да респираторлық ауруларда , жұқпалы балалар аурулары( қызылша, көкжөтел) , онкологиялық зақымдалуларда нервтік- рефлекторлық аппаратың тітіркенуінен пайда болуы мүмкін.Бірақ туберкулезде жөтел иіссіз, ақ-сұр түсті қақырықпен ылғалды және құрғақ болуы мүмкін.Ішкі кеуде лимфотүйіндерінің аз да болса үлкеюінде және казеонозды туынды ( туморозды бронхоаденит) болса бронхының сығылуынан көкжөтелтәрізді немесе битональді жөтел пайда болады.
Ауруды анықтау
Рентгендік тексеру қатаң түрде көрсетіндімен жасалынуы керек, оның көлемі қойылған шешімге және патологиялық процесс көлеміне қарай анықталады.Бұл жағдайда сәулелі жүктеменің көлемін науқасқа және мед. қызметкерінің неғұрлым аз алуы үшін қауіпсіздік шараларын қабылдау қажет. Түзу проекциядағы рентгенографияны кейде қырынан алынған проекциямен тоықтыру керек.Бұл кезде патологиялық прцесті білудің мүмкіндігі кеңейеді.Соңғының бөліктер мен сегменттерге арақатынасын, ұзақтығын, плевра қабықтарымен және өкпе түбірі мен көкірек байланысы топографиясын анықтау.Кейбір жағдайларда рентгенографияны бейненің тура үлкейтуімен түсіру керек болады. Бұл кезде үлкейту коэффициенті 1, 5 тен аспау керек. Жоғары коэффициентте бейненің нақтылығы бұзылып, ақпарат алу мүмкіндігі азаяды. Арнайы маманданған процестерде өкпенің ұлғайтылған рентгенограммасында перибронхиалдық өзгерістердің ұзақтығы мен барлығы , жекелей алғанда дренажды бронх қабырғаларының және оларға жақын орналасқан тамырлар мен бронхтардың анықтайды.Ошақтың құрылымы талданып, кальцинаттар, қабаттар, каверналар, туберкулемдер, өкпе ұлпасындағы қосымша өзгерістер, буллезді эмфизема аумағы, плевра қабықтарының процеске енуі нақты анықталады.
Томография
Науқастың тік тұрған қалпында , қырынан алынған проекцияда орындалған, дененің 50-50 градусқа фронтальдік осьтен бұрылуы көкірек лимфо түйіндерін, олардың көлемін, құрылымын, бұзылудың таралуын білге мүмкіндік береді.Осы түйіндердің бронх пен трахеялар мен байланысын анықтайды.Сол жақ проекцияда артериалды құйылым мен парааорталды түйіндер бейнесін алуға болады.Осындай тексеруден көбіне тамыр патологиясын КТ күрделі түрлерін пайдаланбай түсіуге болады.Жіңішке тілімдер томограммасы каверна қабырғасы, домалақ түзілістер, ошақтар, туберкулема, жылауық, обыр, эмфизематозды буллда нақты құрылымдық бейнесін алуға болады.Бірақ өкпенің құрылымдық элементтері бұл жерде аздап жоғалады.Өкпе суретін толық оқу үшін, оның ішінде тамыр құрамын білу үшін 15-30 градуспен трубканы басу арқылы жуан тілімдерді пайдаланған жөн.Өкпе туберкулезінде әр түрлі бағыттағы көлеңкесіз ( зонография) томографиясы табыспен қолданылуда.
Рентгендік компьютерлік томография
Аппарат аксиалды томограф және көлденең қиылымдарды сканерлеу негізінде жұмыс істейді.Ұлпалардың сәулелерді жұту ақпаратынан алынған коэффициент көлемінен алынған ақпарат көлемі, детекторлармен ауланып, берілген мәлімет жүйесіне түседі, саналады, содан кейін қайтару проекциясымен жылдам процессормен қайта қаралады.Барлық алынған сандық күйдегі көлденең бейнелер негізгі компьютер матрицасына түседі.Қайтадан қаралған әр нүктенің абстрактілі саны шартты жұту шкаласына беріледі және сұр шкаламен ақ-қара бейнемен графикалық дисплейге беріледі.(1000-нан - сүйектің компактілі затының тығыздығына байланысты)Барлық ағза ұлпаларында шартты денситометриялық көрсеткіштері бар.(өкпеде 8ото 1 огл ОЯ тең 860+35 Н)
Магниттік- резонанстық компьютерлік томография
Сәулелі диагностика саласының арнайы жаңа әдісі магниттік- резонанстық компьютерлік томография болып табылады.
Бейнені талдау әдісі КТ сияқты. Бірақ бейне науқасқа радиожиілік импульстерді тұрақты магнит алаңында берумен алынады. Қазіргі кезде клиникалық практикада МРТ орта және жоғары магниттік алаңдармен 0,3-0,5 және 1,5-2 Т күшпен кеңінен қолдануда.МРТ- ның маңызды қасиеті қиылымдарды тек аксиальді ғана емес, фронтальды және сагиттальді жазықтықтарда алуы.Қазіргі кезде МРТ тыныс жолдарын тексеруде КТ алдында жол бермейді.МРТ көмегімен ұлпалардың спектроскопиясын жасауға болады.
Манту екпесі
Манту екпесін қатаң түрде асептикалық жолмен жасайды. Иық алдының ішкі бөлігінің үштен орта бөлігіне бір грамдық туберкулин шприцымен препаратты жіберу арқылы салады.қажетті туберкулин мөлшерін ұзын инелі бір рет қолданылатын шприцпен алып, содан кейін қысқа инені кигізеді.Әрбір егілушіге жеке шприц пен инені қолданады. Манту екпесін салуды және бағалауды дәрігер немесе арнайы оқытылған мейірбике дәрігердің бақылауымен жасайды. Манту екпесінің нәтижесін 72 сағаттан кейін бағалайды.Папуланың көлемін арнайы мөлдір миллиметрлік сызғышпен өлшейді.Папуланың көлденең диаметрін (қол осіне қарай) тіркейді:0 мен 1мм аралығында сол деп есептелінеді, 2 мен 4 мм аралығында күмәнді, 5 мм және одан жоғары оң нәтиженікөрсетеді. Балалар мен жасөспірімдерде гипергликемиялық реакция нәтижесі инфильтрат диаметрі 17 мм және одан жоғары болғанда, ересектерде 21 мм және одан жоғары, және везиконекротикалық реакциялар лимфоноит инфильтратына қарамай және онсыз.
Алғашқы туберкулез жұқтырылуы екпесі жоқ немесе 2 мм мен 3 мм аралығында екпе белгісі бар иммунитеті аз балаларда жиі кездеседі.Сондықтан туберкулез виражы реакцияларының 85- 90% жағдайларында балалар мен жасөспірімдердің өткен жылдың оң нәтижелі , 2 ТЕ Манту барларында жиі кездеседі. Алғашқы оң реакция нәтижелерін анықтауда бұл балалар мен жасөспірімдерде вакцинадан кейінгі аллергия кедергі жасамайды, жүйелі түрде жыл сайын , 2ТЕ Манту екпесін жасап отырған кезде сол нәтиженің оң нәтижеге өтуін бақылауға болады.
Сапалы жүргізілген туберкулезге қарсы иммунизациялаудан және туберкулезге анықтаудан кейін, балалар мен жасөспірімдердің сол нәтиже көрсету көрсеткіші 35 тен 45 аралығында өзгереді.Сәбилер мен балалардың мектепке дейінгі жастарында, 2ТЕ Манту ( 60-50% ) , мектеп жасындағы балаларға қарағанда (40-30%).Алайда балалар мен жасөспірімдердің 87-90% жағдайларында туберкулиннің үлкен дозаларына біртіндеп әлсіз иммунитетті қалыптастыратын вакцинадан кейінгі аллергиямен білінеді.
Туберкулездің микробиологиялық анықталуы
Туберкулездің әр түрлі патологиялық материалда микобактериясын анықтау туберкулез жұқпалы ауруы диагнозын қоюда маңызды болып табылады.Аурудың өзіне тән табиғатын анықтау үшін туберкулез қоздырғышын анықтау негізгі және даусыз критериі болып табылады.Микобактерияны анықтау туберкулезді анықтау ғана емес, аурудың дамуын анықтауға, емді дұрыс таңдауға және оның тиімділігін бақылау үшін өте маңызды.Микобактерия биологиялық қасиеттері диапозоны (плеоморфизм) кеңдігімен, өзгергіштігімен, тіршілік ету түрінің жан жақтылығымен ерекшеленеді.Туберкулез микобактериясының құрылымының өзгергіштігімен бірге басқа қасиеттерінің, оның ішінде қышқылға төзімділігінің өзгергіштігі.Қышқылға төзімділік екі қасиеттен тұрады: бояуды қабылдау нашарлығы және қышқылдар, негіздер, спирттер әсерінен түсінің өзгеруі.Бұл қасиет барлық микобактериялардың қышқылдар, негіздер, спирттерге шыдамды деген атақ берген.Микроорганизмді идентификациялауда бактериоскопиялық және культуралық анықтаудың барлық әдістерінде микобактерияның осы қасиеті маңызды болып табылады.Қышқылға төзімділік фтиоцирол жоғары молекулалы спирт қосылысымен липидтер жиынтығына енген микол қышқылының жоғарылығымен түсіндіріледі. фтиоцирол микобактерияның балауыз аралық негізгі құрамы болып табылады. .Қышқылға төзімділік арнайы бояу әдісі арқылы, оның ішінде Циль-Нильсен әдісі арқылы анықталады.Негізгі туберкулезді зертханалық анықтау әдісі болып классикалық микробиологиялық әдіс болып табылады: бактериоскопия, культуралық тексеру немесе себу,туберкулез инфекциясына биологиялық сынау жасау.Аталған әрбір әдіс өзінің жақсы да әлсіз жағымен де ерекшеленеді, сондықтан әр нақты жағдайда әдісті салыстырмалы түрде қолдану керек.
Тексеру үшін материалды жинау.
Анықтау материалдарын сақтау және тасымалдау кезінде жинау ережелерін сақтаудың маңызы зор, себебі күтілетін нәтиженің нақтылығы және қоршаған ортаның эпидемиологиялық қауіпсіздігі оған тікелей байланысты.
Химиотерапияның негізгі қағидалары.
Туберкулез науқасын емдеуде химиотерапия негізгі орын алады. Химиотерапиялық препараттырды колдану тәжірибесі кеңінен жинақталып, науқастарды химиотерапиямен емдеудің негізгі қағидаларын кұрды. Химиотерапияның терапевтік әсері туберкулез микобактериясына химиотерапевтік препараттардың бактерияға қарсы күшімен түсіндіріледі. Химиотерапевтік препараттардың күші бір жағынын олардың қасиетіне, туберкулостатикалық белсенділігіне, басқа жағынан - бактерия популяциясының химиопрепараттарға сезімталдығына байланысты.
Туберкулездің алдын алу.
Туберкулездің алдын алу туберкулезге қарсы іс-шаралардың ішіндегі ең негізгісі болып табылады. Алдын алуды нысанның ауқымына және көлеміне байланысты үлкен үш топқа бөлуге болады:
1. Жұқпалы аурулар контингенті мен аса жұқпалы аурулардан тұрғындарды қорғау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I Кіріспе бөлім: 1)Туберкулез ауруының пайда болу тарихы
II Негізгі бөлім: 1)Туберкулездің алғашқы белгілері
2)Ауруды анықтау
3) Туберкулездің микробиологиялық анықталуы
4) Туберкулездің алдын алу
III Қорытынды:1) Туберкулездің алдын алу шаралары-ахуалды жақсарту кепілі
IV Пайдаланылған әдебиеттер:
1) Валеология Н.Оразбаеваб, Алматы 2011
2) Қазақ энциклопедиясы,8 том 2005ж.
3) Студенттердің ғылыми жұмыстарының
жинағы Каз.НМУ им.С.Д.Aсфендиярова
Алматы, 2009 ж.150 б.
Туберкулез ауруының пайда болу тарихы
Туберкулез әлемдегі ең кең тараған жұқпалы ауру болып табылады.Жыл сайын 20 млн адам ауырып, 4 млн адам өледі.XX ғасырдың тоқсаныншы жылдарынан бастап, туберкулез бойынша эпдемиологиялық жағдай көшіп- қонуға, экологиялық және экономикалық мәселелерге байланысты қиындады.Туберкулез ауруының кеш анықталуы оның клиникалық ерекшеліктеріне байланысты.Туберкулездің өз беті жоқ, және ол басқа аурулар маскасымен жүріп, науқастың жағдайы нашрламайды.
Ауру қоздырғыш таяқшалар орталық жүйке жүйесіне әсер етіп, эйфория шақырады, сондықтан науқас өзінің ауырғанын сезінбейді.Туберкулездің асқынбаған түрлері жоспарлы тексерулерде : ересектерде- флюорографиямен, балаларда - рентгентексерілуі арқылы анықталады.Туберкулез қоздырғыштары - қышқылға төзімді микобактериялар, 1882 жылы Р. Кохпен ашылған.Туберкулез микобактериясының бірнеше түрі белгілі: адамға тән түрі(Mycobacterum tuberculosis), аралық түр(Mycobacterum africanum), өгізге тән түр(Mycobacterum bovis) , Mycobacterum тұқымы, Mycobacteriacaae семьясы, Actinomycetalis қатарына жатады.Туберкулез қоздырғыштары адамда 92% жағдайында адамдық түрімен жұғады, 3-5% жағдайларында ғана өгіз немесе аралық түрлер жұғуы мүмкін.Жанартылған микробиология классификациясында құс микобактериясы адам мен жануар микобактериясы қоздырғышы болып табылады.Туберкулез микобактериясы - жіңішке, түзу немесе аздап иілген таяқшалар ұзындығы 1-10 мкм, ені 0,2-0,6 мкм, гомогенді немесе дәнді дөңгеленген ұштарымен (сур 1.1). Олар қозғалғыш, эндоспор, конидий, капсула түзбейді.Бактерия жасушаларының құрылысы мен мөлшері жасушаның жасына қарай, таралу ортасына қарай, өзгереді. Электрондық микроскоп көмегімен туберкулез микобактериясының құрылымдық элементтері анықталған: жасуша қабырғасы, цитоплазмалық мембранасы және оның туындысы - мезосома, цитоплазма, ядролық зат- нуклеотид.Жасуша қабырғасы жасушаны шектеп, механикалық және осмостық қорғаныс береді.Электрондық- микроскоппен анықталған: жасуша қабырғасында 3 қатар 10 нм - ден, жоғарғысы - микрокапсула - микобактерия өміріне маңызды полисахаридтерден тұрады және қоршаған жағымсыз ортадан қорғайды.Жасуша қабырғасында өзіне тән түрі бар антигендер бар. Жасуша қабырғасынан дайындалған туберкулез вакцинасының иммунногендік және вируленттік қабілеті бар.Жоғары вирулентті микобактерия қабырғасынан алынған вакцинаның иммунитеті жоғары.Жасуша қабырғалары сау адамның ағзасына енген кезде біртіндеп ауруға қарсы қабілет пайда болады.Алайда олардың күшті сенсибилдік қасиеттері және токсикалық кордфакторы туберкулез микобактериясының гипериимунизациясын арттырады. Жоғары протективті қабілеті бар жасуша қабырғасынан бөлінетін сұйықтық шешімі болып табылады.
Бактерияда генетикалық ақпаратты тасымалдайтын хромосома ғана емес, хромосомдық емес - плазмидтер.Олардың негізгі айырмашылығы олардың көлемінде.Хромосома плазмидке қарағанда әлдеқайда үлкенірек, сондықтан да ақпаратты да көбірек тасымалдайды.Олардың бірлесуі де мүмкін. Плазмидтер денесінің кіші болуына қарай жасушадан жасушаға жеңіл өтеді.Плазмидтерді тексерудің теориялық қана емес практикалық та мәні бар.
Туберкулез микобактериясының генінің химиопрепараттарға мықтылығы хромасомада да, плазмидтерде де бірдей деген ұстаным бар.Микобактерияның көптеген құрылымдық нұсқалары бар: колба тәрізді ұштары шашақталған алып түрлері, жіп тәрізді, мицели тәрізді, түйреуіш тәрізді, дифтероидты, актиномикотикалық .Олардың пішіні ұзын, қысқа, жіңішке, дән тәрізді әр түрлі болуы мүмкін.Кейде олар шынжыр тәрізді тізіліп, кейде бір жерге кокк тәрізді жиналуы мүмкін.Туберкулез микобактериясының өзгергіштігі олар ашылғаннан кейін белгілі болды.
1888 жылы И. И. Мечников Кох таяқшасынан басқа тізбектелген ұштары шашақталған алып түрлері бар, кейде қысқа полиморфты микроорганизмдер бар екенін хабарлады.1910 жылы туберкулез микобактериясының фильтрлік түрлері бар екені туралы хабарлама берілді.Экспериментальді деструктивті туберкулезді химиотерапиялау кезінде және оны каверна қабырғасынан гомогенатты аяқтау кезінде , бактериялық сүзгіден 0,20мкм жай құрылымды өте ұсақ ультраұсақ деп аталынған туберкулез таяқшалары табылған.Содан кейін көптеген биологиялық пассаждан кейін олар қайтадан таяқша күйіне айналғанын көрсеткен.Бұл бактериялардың өзгергіштігінің бір түрі b-түрі.Бұл түрдің туберкулезге қарсы препараттардан трансформацияланатыны анықталған. Абациллярлы деструктивті туберкулезбен ауырған науқастар қақырығында ағзада ұзақ уақыт жүретін, ары қарай таяқша күйіне айналатын b-түрі бар екені анықталған.Осыдан түйетініміз, кавернаны абациллдеу туберкулез микобактериясына зарарсыздандыру болып табылмайтыны.Морфологиялық ерекшеліктерімен бірге туб. Микобактериясына қышқылға шыдамдылықпен бірге кеңінен өзгеру тән.Қышқыл спиртпен араластырған кезде де құрамындағы микол қышқылы мен липидтердің жоғары болуына байланысты өзінің қасиетін сақтап қалатыны белгілі болған.Туберкулез микобактериясы қоршаған орта факторлары әсеріне де төзімді.Қалыпты жағдайда күн сәулесі түспеген кезде де бірнеше ай сақталып, таралған жарық әсерінен 1 айдан кейін ғана өледі.Көше шаңында -10 күнге дейін, кітап беттерінде 3 айға дейін, суда 5 айға дейін туб. микобактериялары сақталады.Қайнатқаннан кейін сулы қақырық микобактериялары 5 минуттан кейін, құрғақ қақырық -25 мин. Белсенді хлор қосылған ерітінділерден (3-5% хлорамин ерітіндісі, 10-20% хлор әгі ерітіндісі) 3-5 сағ. аралығында өледі.Туберкулез микобактериясы ағзаға әр түрлі жолдармен енеді:аэрогенді, энтеральді (асқазан арқылы), зақымдалған тері немесе сілемейлі қабықша арқылы және ұрыққа ұрық жолдасы арқылы.Негізгі таралу түрі аэрогенді болып табылады. Туберкулез микобактериясы басқа да микроорганизмдер сияқты макрофагқа енген кезде ұзақ уақыт сақталып, тіпті көбеюі де мүмкін.Адам ағзасында туберкулез микобактериясы көбейген кезде азайтылған иммундық жауап нәтижесінде улы заттардың көптеген мөлшері шыға бастайды, бұл казеонозды некрозбен экссудативті қабынуға және оның көбеюіне әкеліп соғады. Туберкулез микобактериясының ену орнына қарай туберкулездің қабыну ошағы немесе алғашқы аффект өкпеде, ауыз қуысында, тамақта, ішекте орналасуы мүмкін. Алғашқы аффектке жауап ретінде лимфа түйіндерінде, алғашқы туберкулез жинағы пайда болады.Алғашқы жұқтырудан ішкі кеуде лимфа түйіндерінің туберкулезі, плеврит, туберкулема пайда болады.
Алғашқы туберкулез жаңа жұқтыру нәтижесінде 7-10% жұқтырылғандарда ешқандай клиникалық белгісіз болады.Жұқтырылған инфекция тек туберкулин реакциясы өзгергенде ғана пайда болады.Клинико - морфологиялық белгілердің болмауы туберкулезге жоғары резистенттіліктің немесе БЦЖ вакцинасынан пайда болған иммунитетпен түсіндіріледі.Алғашқы туберкулездің белгілері қазіргі кезде асқынбаған қабынулар түрінде көп кездеседі.Алғашқы туберкулездің уақыты аз уақытта жазылумен, немесе аздап қалған белгілермен аяқталады.Бұндай адамдарда жүре пайда болған иммунитет пайда болады.Қалдық ошақтарында микобактериялардың қалуы қалған белгілермен жүре пайда болған иммунитетті бекітіп, және бір уақытта түрі өзгерген бактерияның қайтадан қалпына келу қаупін де туғызады.Қайтадан қалпына келу негізі болып бактериялар популяциясының көбейіп, микобактериялар санының өсуі болып табылады.Алайда осы уақытқа дейін бактериялардың қайтадан қалпына келу себебі анықталмаған.Туберкулез реактивизациясы және оның клиникалық формаларының білінуі иммунитеті төмендеген адамдарда кездесетіні анықталып отыр.
Екінші туберкулездің берілу жолы- жаңадан немесе қайтадан жұқтырылған туберкулез микобактериясы ( суперинфекция) экзогенді жол.Бірақ экзогендік жолмен де микобактерия бұрын жұқтырылған ағзаға енгенмен де, иммунитетті төмендететін көптеген жағдайлар мен басқа да факторлар әсері керек. Екінші туберкулез клиникалық түрлерінің көптігімен ерекшеленеді. Негізгі патоморфологиялық өзгерістер өкпеде және басқа да мүшелерде сипатталады:а ) тікелей азықтық ұлпалық реакциямен, жақсы аяқталатын, жазылуға бейім созылмалы ошщақпен б) тікелей экссудативті ұлпалық реакциямен және казеонозды некроз немесе қабыну реакцияларының сіңірілуімен инфильтративті - пневмониялық өзгерістермен. в) туберкулезді кавернамен- казеонозды массалардың бұзылып, олардың бронх дренажы арқылы шығарылуы.
Туберкулез белгілері
Туберкулез интоксикациялары кезінде науқас ( 5-10кг одан да жоғары) салмағын жоғалтады, әлсіздікті, дел- салдықты сезінеді.Тамаққа тәбеті жойылып, еңбекке қабілеті төмендеп, тершеңдік ( әсіресе түнде) пайда болады.Дене қызуының жоғарылауына науқас мән бермеуі мүмкін, алайда дене қызуы 37-37,5 С көрсетеді.Кеуде тұсында шаншулар пайда болып, аурудың бастапқы кезеңінде жөтел бола бермейді, бірақ ары қарай туберкулез процесінде пайда бола бастайды.
Ары қарай туберкулез процесінде жөтел, қан түкіру, кеуде шаншуы болады.
Барлық аталған белгілер басқа ауруларда да болтындықтан, бірақ осы белгілердің біреуінің 3 апта бойы сақталуы диагнозды анықтайтын арнаулы талдауларды қажет етеді.
Нақты шағымдар патолгиялық процестің орналасуына байланысты.Тыныс алу мүшелері туберкулезінде - жөтел, демігу, бүйір ауыруы.Айта кету керек бұл белгілер тыныс жолдарының туберкулезбен байланыссыз басқа ауруларында да кездеседі.Жөтел аңқа, кеңірдек, бронх және басқа да респираторлық ауруларда , жұқпалы балалар аурулары( қызылша, көкжөтел) , онкологиялық зақымдалуларда нервтік- рефлекторлық аппаратың тітіркенуінен пайда болуы мүмкін.Бірақ туберкулезде жөтел иіссіз, ақ-сұр түсті қақырықпен ылғалды және құрғақ болуы мүмкін.Ішкі кеуде лимфотүйіндерінің аз да болса үлкеюінде және казеонозды туынды ( туморозды бронхоаденит) болса бронхының сығылуынан көкжөтелтәрізді немесе битональді жөтел пайда болады.
Ауруды анықтау
Рентгендік тексеру қатаң түрде көрсетіндімен жасалынуы керек, оның көлемі қойылған шешімге және патологиялық процесс көлеміне қарай анықталады.Бұл жағдайда сәулелі жүктеменің көлемін науқасқа және мед. қызметкерінің неғұрлым аз алуы үшін қауіпсіздік шараларын қабылдау қажет. Түзу проекциядағы рентгенографияны кейде қырынан алынған проекциямен тоықтыру керек.Бұл кезде патологиялық прцесті білудің мүмкіндігі кеңейеді.Соңғының бөліктер мен сегменттерге арақатынасын, ұзақтығын, плевра қабықтарымен және өкпе түбірі мен көкірек байланысы топографиясын анықтау.Кейбір жағдайларда рентгенографияны бейненің тура үлкейтуімен түсіру керек болады. Бұл кезде үлкейту коэффициенті 1, 5 тен аспау керек. Жоғары коэффициентте бейненің нақтылығы бұзылып, ақпарат алу мүмкіндігі азаяды. Арнайы маманданған процестерде өкпенің ұлғайтылған рентгенограммасында перибронхиалдық өзгерістердің ұзақтығы мен барлығы , жекелей алғанда дренажды бронх қабырғаларының және оларға жақын орналасқан тамырлар мен бронхтардың анықтайды.Ошақтың құрылымы талданып, кальцинаттар, қабаттар, каверналар, туберкулемдер, өкпе ұлпасындағы қосымша өзгерістер, буллезді эмфизема аумағы, плевра қабықтарының процеске енуі нақты анықталады.
Томография
Науқастың тік тұрған қалпында , қырынан алынған проекцияда орындалған, дененің 50-50 градусқа фронтальдік осьтен бұрылуы көкірек лимфо түйіндерін, олардың көлемін, құрылымын, бұзылудың таралуын білге мүмкіндік береді.Осы түйіндердің бронх пен трахеялар мен байланысын анықтайды.Сол жақ проекцияда артериалды құйылым мен парааорталды түйіндер бейнесін алуға болады.Осындай тексеруден көбіне тамыр патологиясын КТ күрделі түрлерін пайдаланбай түсіуге болады.Жіңішке тілімдер томограммасы каверна қабырғасы, домалақ түзілістер, ошақтар, туберкулема, жылауық, обыр, эмфизематозды буллда нақты құрылымдық бейнесін алуға болады.Бірақ өкпенің құрылымдық элементтері бұл жерде аздап жоғалады.Өкпе суретін толық оқу үшін, оның ішінде тамыр құрамын білу үшін 15-30 градуспен трубканы басу арқылы жуан тілімдерді пайдаланған жөн.Өкпе туберкулезінде әр түрлі бағыттағы көлеңкесіз ( зонография) томографиясы табыспен қолданылуда.
Рентгендік компьютерлік томография
Аппарат аксиалды томограф және көлденең қиылымдарды сканерлеу негізінде жұмыс істейді.Ұлпалардың сәулелерді жұту ақпаратынан алынған коэффициент көлемінен алынған ақпарат көлемі, детекторлармен ауланып, берілген мәлімет жүйесіне түседі, саналады, содан кейін қайтару проекциясымен жылдам процессормен қайта қаралады.Барлық алынған сандық күйдегі көлденең бейнелер негізгі компьютер матрицасына түседі.Қайтадан қаралған әр нүктенің абстрактілі саны шартты жұту шкаласына беріледі және сұр шкаламен ақ-қара бейнемен графикалық дисплейге беріледі.(1000-нан - сүйектің компактілі затының тығыздығына байланысты)Барлық ағза ұлпаларында шартты денситометриялық көрсеткіштері бар.(өкпеде 8ото 1 огл ОЯ тең 860+35 Н)
Магниттік- резонанстық компьютерлік томография
Сәулелі диагностика саласының арнайы жаңа әдісі магниттік- резонанстық компьютерлік томография болып табылады.
Бейнені талдау әдісі КТ сияқты. Бірақ бейне науқасқа радиожиілік импульстерді тұрақты магнит алаңында берумен алынады. Қазіргі кезде клиникалық практикада МРТ орта және жоғары магниттік алаңдармен 0,3-0,5 және 1,5-2 Т күшпен кеңінен қолдануда.МРТ- ның маңызды қасиеті қиылымдарды тек аксиальді ғана емес, фронтальды және сагиттальді жазықтықтарда алуы.Қазіргі кезде МРТ тыныс жолдарын тексеруде КТ алдында жол бермейді.МРТ көмегімен ұлпалардың спектроскопиясын жасауға болады.
Манту екпесі
Манту екпесін қатаң түрде асептикалық жолмен жасайды. Иық алдының ішкі бөлігінің үштен орта бөлігіне бір грамдық туберкулин шприцымен препаратты жіберу арқылы салады.қажетті туберкулин мөлшерін ұзын инелі бір рет қолданылатын шприцпен алып, содан кейін қысқа инені кигізеді.Әрбір егілушіге жеке шприц пен инені қолданады. Манту екпесін салуды және бағалауды дәрігер немесе арнайы оқытылған мейірбике дәрігердің бақылауымен жасайды. Манту екпесінің нәтижесін 72 сағаттан кейін бағалайды.Папуланың көлемін арнайы мөлдір миллиметрлік сызғышпен өлшейді.Папуланың көлденең диаметрін (қол осіне қарай) тіркейді:0 мен 1мм аралығында сол деп есептелінеді, 2 мен 4 мм аралығында күмәнді, 5 мм және одан жоғары оң нәтиженікөрсетеді. Балалар мен жасөспірімдерде гипергликемиялық реакция нәтижесі инфильтрат диаметрі 17 мм және одан жоғары болғанда, ересектерде 21 мм және одан жоғары, және везиконекротикалық реакциялар лимфоноит инфильтратына қарамай және онсыз.
Алғашқы туберкулез жұқтырылуы екпесі жоқ немесе 2 мм мен 3 мм аралығында екпе белгісі бар иммунитеті аз балаларда жиі кездеседі.Сондықтан туберкулез виражы реакцияларының 85- 90% жағдайларында балалар мен жасөспірімдердің өткен жылдың оң нәтижелі , 2 ТЕ Манту барларында жиі кездеседі. Алғашқы оң реакция нәтижелерін анықтауда бұл балалар мен жасөспірімдерде вакцинадан кейінгі аллергия кедергі жасамайды, жүйелі түрде жыл сайын , 2ТЕ Манту екпесін жасап отырған кезде сол нәтиженің оң нәтижеге өтуін бақылауға болады.
Сапалы жүргізілген туберкулезге қарсы иммунизациялаудан және туберкулезге анықтаудан кейін, балалар мен жасөспірімдердің сол нәтиже көрсету көрсеткіші 35 тен 45 аралығында өзгереді.Сәбилер мен балалардың мектепке дейінгі жастарында, 2ТЕ Манту ( 60-50% ) , мектеп жасындағы балаларға қарағанда (40-30%).Алайда балалар мен жасөспірімдердің 87-90% жағдайларында туберкулиннің үлкен дозаларына біртіндеп әлсіз иммунитетті қалыптастыратын вакцинадан кейінгі аллергиямен білінеді.
Туберкулездің микробиологиялық анықталуы
Туберкулездің әр түрлі патологиялық материалда микобактериясын анықтау туберкулез жұқпалы ауруы диагнозын қоюда маңызды болып табылады.Аурудың өзіне тән табиғатын анықтау үшін туберкулез қоздырғышын анықтау негізгі және даусыз критериі болып табылады.Микобактерияны анықтау туберкулезді анықтау ғана емес, аурудың дамуын анықтауға, емді дұрыс таңдауға және оның тиімділігін бақылау үшін өте маңызды.Микобактерия биологиялық қасиеттері диапозоны (плеоморфизм) кеңдігімен, өзгергіштігімен, тіршілік ету түрінің жан жақтылығымен ерекшеленеді.Туберкулез микобактериясының құрылымының өзгергіштігімен бірге басқа қасиеттерінің, оның ішінде қышқылға төзімділігінің өзгергіштігі.Қышқылға төзімділік екі қасиеттен тұрады: бояуды қабылдау нашарлығы және қышқылдар, негіздер, спирттер әсерінен түсінің өзгеруі.Бұл қасиет барлық микобактериялардың қышқылдар, негіздер, спирттерге шыдамды деген атақ берген.Микроорганизмді идентификациялауда бактериоскопиялық және культуралық анықтаудың барлық әдістерінде микобактерияның осы қасиеті маңызды болып табылады.Қышқылға төзімділік фтиоцирол жоғары молекулалы спирт қосылысымен липидтер жиынтығына енген микол қышқылының жоғарылығымен түсіндіріледі. фтиоцирол микобактерияның балауыз аралық негізгі құрамы болып табылады. .Қышқылға төзімділік арнайы бояу әдісі арқылы, оның ішінде Циль-Нильсен әдісі арқылы анықталады.Негізгі туберкулезді зертханалық анықтау әдісі болып классикалық микробиологиялық әдіс болып табылады: бактериоскопия, культуралық тексеру немесе себу,туберкулез инфекциясына биологиялық сынау жасау.Аталған әрбір әдіс өзінің жақсы да әлсіз жағымен де ерекшеленеді, сондықтан әр нақты жағдайда әдісті салыстырмалы түрде қолдану керек.
Тексеру үшін материалды жинау.
Анықтау материалдарын сақтау және тасымалдау кезінде жинау ережелерін сақтаудың маңызы зор, себебі күтілетін нәтиженің нақтылығы және қоршаған ортаның эпидемиологиялық қауіпсіздігі оған тікелей байланысты.
Химиотерапияның негізгі қағидалары.
Туберкулез науқасын емдеуде химиотерапия негізгі орын алады. Химиотерапиялық препараттырды колдану тәжірибесі кеңінен жинақталып, науқастарды химиотерапиямен емдеудің негізгі қағидаларын кұрды. Химиотерапияның терапевтік әсері туберкулез микобактериясына химиотерапевтік препараттардың бактерияға қарсы күшімен түсіндіріледі. Химиотерапевтік препараттардың күші бір жағынын олардың қасиетіне, туберкулостатикалық белсенділігіне, басқа жағынан - бактерия популяциясының химиопрепараттарға сезімталдығына байланысты.
Туберкулездің алдын алу.
Туберкулездің алдын алу туберкулезге қарсы іс-шаралардың ішіндегі ең негізгісі болып табылады. Алдын алуды нысанның ауқымына және көлеміне байланысты үлкен үш топқа бөлуге болады:
1. Жұқпалы аурулар контингенті мен аса жұқпалы аурулардан тұрғындарды қорғау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz