Қазақ кинематогрфиясының және кинодраматургиясы

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Кино жанрларының да көздеген мақсаты мен тілдік жеткізілуінің өзіндік ерекшеліктері мен айырмашылықтары оның коммуникативтік қызыметін сипаттайды. Яғни прагматикалық әлеумет ақпараттың мазмұны мен жеткізудегі тілдік құралдарды таңдай біліуге байланысты. Ғалым Қ. Есенова : «прагматика міндеті дегеніміз - тікелей адресатқа ықпал етуге бағытталған тілдік қатынас коммуникациясын қолдау заңдылықтарын реттеу, осы арқылы адамды иландыру болып табылады. Мәтіннің прагматикалық әлуметі онда қамтылатын сөздердің санына емес, семантикалық аясының кеңдігіне, фразеологизмдер мен метафоралық қолданыстардың түрленуге, трансформациялануға бейімділігіне және экспрессивтік мәнінің жоғарылығына тікелей тәуелді », - деп көрсетеді. Ал аударма прагматикасы деп түпнұсқаның прагмтикалық әлеуметін қайта жандандыру қажеттілігі және аударма репцепторына әсер етуді қамтамасыз ету мақсатынан туындайтын аудармашылық үрдіс пен оның нәтижесіне аудармашының бейтараптық сақтай отырып ықпал жасалауын атаймыз. { 22. 3}

Стилистика - тілдің фонетикалық, лексикалық, грамматикалық, принципреін ғана ретке келтіріп қоймайды, прагматикалық әлеуметтік ықпалы ерекше стилистикалық әсер ететін тілдік бірліктердің қызыметін толық есепке ала отырып, оны жүзеге асырушы экстралингвистикалық және басқа факторлармен бірлесіп стилистикалық мүмкіндіктерді қарастыратын тіл ғылымының күрделі саласы.

Прагмастилистика дегеніміз - жоғары қабілетті тұлға сөз шығармашылығын, тілдің сөйленіс тәжірбиесін социум өмірінің заңдарымен байланыстыра отырып, адамның әлемді қабылдау ерекшеліктерінің когнитивтік базасын, ұлттық - мәдени стеротипті және дәстүрін стилистикалық амал - тәсілдер арқылы үйретуді қарастырады. {1. 23}

Кино аударма прагматикасы дегеніміз түпнұсқа субъектісінің сөз болып отырған құбылысқа, затқа деген көзқарасын сол тілдегі бірліктерді талғап, таңдап қолдана отырып, астарланған мәнін екінші бір тілге сәйкес немесе барабар түрде қайта таңбалану болып табылады. Бірақ жазба көркем әдеби шығарма аудармасына қарағанда көркем фильм аудармасының прагматикасындағы басты ерекшелігі - тілдің тілден тыс әрекеттерге тәуелділігі секілді кешенді құрылымдардан тұруында. Бұл - киноаудармашының әрдайым есінде тұруы тиіс « алтын ережесі». Яғни киноаударманы жасауда уақыт факторы да қатарласа жүретіндіктен, жазба аудармадағыдай уақыт еркіндегі жоқ, сөз формасы диалогқа құрылатын болғандықтан мәтін де, дыбыстау да кейіпкердің бейвербалдық әрекеті өтіп жатқан сәтіне тәуелді. Бейвербалдық ишарат аяқталмай жатып, вербалдық әрекеттің үзіліп кетуі немесе озып кетуі аударма фильмдегі бір сыдырғы өтуі тиіс коммуникацияға кері әсер етеді.

Сондай - ақ аударма репцепторына белгісіз құбылыстар мен заттарды білдіретін ұғымдар, тіпті бүтін тіркестер аударылмай алып тасталуы да мүмкін. Мысалы :

Е-е жағалабадымыз де ( кідіріс) Ел басына күн туса, еңіреп келіп қосылар егізімнің сыңары емес пе ең?
Значит вы братья ( кідіріс) которых мы ждали в дни несчастья?

Аударма репцепторының беріліп отырған хабарламаны дұрыс түсінуін қамтамасыз ету мақсатында аудармашы кей жағдайларда алмастыру тәсілін де қолданып, хабарламаның түсініксіз элементін қосымша ақпаратпен ауыстырады. Өйткені түпнұсқадағы жасырын ақпарат киноаудармада көрермен көретін тілден тыс, бейвербалды әрекеттердің көрінісі арқылы жария болу мүмкіндігіне ие Мысалы : - Значит казах все верно предсказал ( Шарықша келіп: ) Найди его, и вырви ему сердце!

Әлгі қазақтың айтқаны келді! - Тап та жөргегін кебін ет, қанын шаш!( « Көшпенділер»)

Киноаудару үрдісінде бір сөз мағынасы даралау тәсілі ( мағына таралу) және генерализациялау ( мағына кеңеюі) арқылы да берілуі мүмкін. Яғни белгілі аударматанушы Я. И. Рецкердің : « Генерализациялау қажеттілігі стилистикалық нормалардан және сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын сөздікке сүйеніп беруде мағыналық ауытқуларға ұшырау қауіпінен туындайды », - деген пікір ойымызды тұрақтандыра түседі. Мысалы :

Бір тудың астына бірге алмай, алтыбақан болған қазақ рулары ақтабан шұбырындыға ұшырап « елім - айлап » босып кетті.

- Не в первый раз многочисленных казахских племен не смогли договорится и объеденить народ под одним знаменем. Люди спасались бегством. Эти годы получили название «исход с кровавыми ногами » (« Көшпенділер») ;

Ал нақтылау амалы арқылы жалпы, кең мағыналы немесе тар мағыналы сөзді нақты мағынасы бар сөзбен алмастырады. Сөз мағынасын нақтылау.

Ал кино өнерінің тарихына келер болсақ, оның өнер болып басталуы

1895 жылдң 28 декабрі Францияның астанасы Париж бұл күні бір ғажап оқиғаға куә болды. « Фотографияға керекті жабдықтар жасап шығаратын ірі фабриканың қожасы Люмьер суретке жан беріпті, қимылдатып жүргізіетін болыпты » деген қызықты хабар үлкен қаланың бұрыш - бұрышына тез тарады. Бұл ғажапқа не сенерін, не сенбесін білмей танданғандар дүрлігіп, Капуцинов көшесіндегі « Гран кафе» үйіне жиналады. « Жанды » суретті тез көруге құмар болғандар бірден залға сиған жоқ, сондықтан олар оған кезектесіп кірді. Көріп шығушылар айтқан әңгімелері аңызға айналып қала тұрғындарын онан сайын қызықтыра түсті. Халық ағыл - тегіл келіп жатты. « Жанды » сурет көрсетішілер таң ертеңнен түн ортасына дейін еш тыным таппады.

Ғажап оқиғаны мұндай жаппай қызықтаушылық Парижде бірнеше айға созылады. Таңданарлық бұл жаңалық Францияның басқа да қалаларына одан кейін бүкіл дүние жүзіне жетті. Суретке « жан » біткенін өз көздерімен көруді құмартқандар Парижде қаптап кетті. Олардың ішінде қарапайым әуесқойлармен қатар бұл жаңалықтан пайда түсірудің көзін іздеген мал тапқыш пысықтарда аз емес еді.

Жасынан техникамен, әсіресе сурет түсіру техникасымен, әуестенген ағайынды Луи және Огюст Люмьерлер көпжылдар бойы талмай іздену нәтижесінде пленкаға түсірілген суреттерге қимыл беру және оны экранда көрсету жолдарын тапқан еді. Өздері ойлап шығарған техникалық бұл жаңалықты жұртқа көрсету үшін олар « Гран кафенің » астыңғы қатарынан бір үлкен залды жалдап алып, арнайы түсірілген суреттерді экранда жүргізе бастаған.

Ол суреттерді бүгінгі ұғымдағы фильм деп атауға әрине болмайтын. Олар суретке қимыл беруді дәлелдейтін, таңқалдыруды көздеген көріністер ғана еді. Ағайынды Люмьерлердің ол кезде экранда көрсеткендері: поездың станцияға келуі, кішкене баланың өз үйінде тамақтануы, жұмысшылардың жұмыстан кейін үйлеріне қайтуы. Бұлардың әрқайсысы экранда бір минутке жетер - жетпес уақыт ішінде ғана көрсетілген.

Суреттерге қимыл беру мүмкіндігін іздеушілер ағайынды Люмьерлерден де бұрын болған. Олар бұл жөнінен әжептәуір табысқа жеткені де мәлім. Мысалы атақты өнер тапқыш Эдисон бір кезде кинетоскоп деп аталатын аппарат жасаған болатын. Эдисон өзінің кинетоскоп деп аталатын бұл өнертабысын ойдағыдай жетілдіре алмады. Ол ойлап шығарған кинетоскоптың үлкен екі кемшілігі болды. Біріншісі - қимыл біткен суреттерді үлкен экранда көрсете алмайтын, суреттердің қимылын аппараттың кішкене тесігінен сығалап тек жалғыз адам ғана көре алатын және ол суреттердің үлкендігі сіріңке көлеміндей ғана болатын. Екіншісі - суреттердің қимылына кенеттен ырғу, шыр айналу, бұрыла жөнелу тіпті жоғалып кету сияқты кездейсоқ қимылдар көп кездесетін.

Суретке « жан» бітудің сыры неде? Пленкаға түсірілген адамның, жануардың, поезд және машина сияқты қозғалатын заттардың суреттері экранда көрсетілгенде оларға қимыл бітетіні қалай?

Пленкадағы қимылсыз суреттердің экранда кәдімгідей нанымды түрде қозғалып кетуінің тетігі ең алдымен кино түсіргіш және кино көрсеткіш аппараттардың түсіру, көрсету тәсілдерінде. Ал ол тәсілдер физикалық, психологиялық негіздерге сүйену және қажетті ғылыми қағидаларды дұрыс пайдалана білу нәтижесінен барып туған зор техникалық қасиет.

Қимылды көріністерді пленкаға бейнелегенде кино түсіргіш аппарат үздіксіз істеп тұрады да, қимылдың әр қозғалыс кезеңін жекелеп түсіреді.

Қимылдың біркелкі және нанымды болуы үшін кино түсіргіш апараттың түсіру жылдамдығы және кино көрсеткіш аппараттың экранда көрсету жылдамдығы бірдей болады. Бір секундта 24 қозғалыс кезеңі дыбысты кинода түсіріледі де соншама жылдамдықпен экранда көрсетіледі.

Суретке түсірілген адам және жануарлар бейнесіне « жан » бері, оны қимылдату мүлде мүмкін емес, бұл аладағыш аңыз деп таратушылар да болған. Мұны әсіресе дінді нық тұтқан адамдар қолдаған. Олар жан бітіру тек құдайдың ғана әмірінен келеді деп ұғындырған.

Люмьерлер ойлап шығарған кино аппараттының пайдасы өздері ғана көруге барынша әрекет жасады. Ең алдымен олар кино аппараттың тетіктерін ешкімге айтпай, көрсетпей жасырын ұстады. Мол табыс түсіруді көздеген олар көп мемлекеттерге өздерінің өкілдерін жіберді де кино көрсету кәсібін ұлғайтып бақты. Мысалы, олардың өкілдері 1896 жылы Германияда, Испанияда Румынияда, Индияда, Солтүстік Америка штаттарында киносеанс берген.

Россияда кино алғаш рет 1896 жылы 4 майда, Санкт - Петербургте көрсетіледі. Бұдан бірнеше күннен кейін киноны москвалықтар көрді. Он минутқа созылған бір сеанста көрермендер ағайынды Люмьерлер түсірген « Лиондағы Республика көшесі», « Вокзалға поездың келуі», « Карта ойыны» тағы басқа фильмдерін бірден көріп шыққан.

Санкт - Петербург пен Москвадан кейін кино Нижний Новогород қаласында көрсетіледі. Онда да әлгі айтылған фильмдер жүрген. Сол кезде « Нижегородский листок » газетінде қызымет істеген жас жазушы және журналист А. М. Горький ағайынды Люмьерлер жасаған тұңғыш кино картиналарды көріп шығады да, одан алған әсерін өзі қызымет ететін газетке мақала етіп жазады.

Үзінді келтірелік:

« Экраннан сізге қарама - қарсы арба жүріп келеді, адамдар әрі - бері сапырылысып жүр, балалар итпен ойнап жатыр, ағаш жапырақтары кәдімгідей қозғалып қояды, велосипедшілер зымырап барады - міне осының бәрі картинаның арғы шетінен шығады да бергі жиегіне келіп ғайып болады . . . Сіздің көретініңіз ғажап өмір - күнделікті жанталасқан тіршілік . . . Тілі жоқ, жүріс - тұрыс қимылының тықырлаған дыбысы жоқ көлеңкелердің қозғалған бұл таңқаларлық әрекетін көргеніңізден қатты үрейленесіз »

Алғашқы кезде киноны жұрт оның ғажаптығына қызығып көретін болған. Ал, бері келе жалығады да, оған аз баратын болады. Мұны аңғара қалған кино қожалары фильм шығару ісін жетілдіруді көздейді. Бұрын фильм мазмұны жоқ, кездейсоқ көріністерден ғана құрастырылғын болса белгілі бір қызықты оқиғаны баян ету әрекеті жасалады.

Ең алдымен күнделікті өмірде болған оқиғаны дер кезінде пленкаға түсіріп алып, кешіктірмей экранда көрсету ісі қолға алынады, көптеген документтік және хроникалық фильмдер жасалады

Кино Россияға ХІХ ғасырдың соңғы жылдарында келіп, ХХ ғасырдың басында тамырланып тарай бастады. Ең алдымен өнеркәсіп әжептәуір үлғайды, осыған байланысты орыс пролетариатының қатары өсті. Шаруашылық дағдарысы да қатты сезіледі. Еңбекшілердің ревалюциялық қозғалысы күшейді. 1905 жылғы ревалюцияның тарихтан маңызды орын алатыны мәлім. Осы оқиғалардың бірде - бірі сол кезде жасалған фильмдерде әңгімеленбеді, елеусіз қала берді.

Бұл кездейсоқ еместі. Фильм жасау ісін түгелменен иемденіп алған капиталистер, олжақор саудагерлер көркемөнердің назарын әлеуметтік мүлдеден, тан тартысынан аулақ мақсат етті. Сондықтан да олар саяси мәні бар, прогрессивтік идеяны дәріптейтін фильмдер шығару ісіне мүлде жоламады.

Қарт революционер, коммунистік партия басшыларының бірі В. Д. Бонч - Буревич, өз естелігінде 1907 жылы болған бір әңгімеде Владимир Ильич Лениннің кино жөнінде айтқан пікірін келтіреді.

« Владимир Ильич әңгімені ілтипатпен көңіл қойып тыңдады, - деп жазады В. Д. Бонч - Буревич, - пікір алысуға дереу араласа кетті, кино пысық саудагерлердің қолында тұрған шақта оның адамға пайдасынан гөрі залалы көп екенін, пьесалардың жексұрын мазмұны арқылы жұртты азғындайтатынын айтты. Сонымен қатар, нақты социалистік мәдениет қайраткерлерінің қолына ауысқанда ғана кино халыққа білім берудің ең қуатты құралы болатынына өзінің кәміл сенетінін білдірді».

Кино жаңа ғана шығып, ол әлі көркемөнер дәрежесіне жете алмай жатқан кезде, бұдан алпыс жыл бұрын В. И. Ленин киноның болашағын даналықпен осылай болжай білгеніне біз бүгінде куә болып отырмыз. Социалистік Ұлы Октябрь ревалюцися Россия еңбекшілерін капиталистердің, феодалдардың бұғауынан азат етуімен техниканың, әдебиет пен көркемөнердің өркендеп дамуына да бостандық берді, шексіз мүмкіндік туғызды. Осының нәтижесінде біздің елде кино көркемөнердің маңызды саласына, халыққа білім берудің, коммунистік тәлім - тәрбие берудің ең қуатты құралына айналды. {10. 3}

1. 1 Қазақ кинематогрфиясының және кинодраматургиясының

пайда болуы

Қазақстанға кинематографтың енуі мен таралуының бірнеше кезеңі болған. Алғашқы жекеменшік кинотеатрлар Верный қаласындағы ( Алматы) өз жұмысын 1910 жылы бастады. ХХ ғасыр басында Қазақстанда он үш киноқұрылғы бар болатын, алайда тұрғындар арасында « тірілген суреттерге » деген қызығушылық орасан еді. Қазақстанның бір қатар қаласында ұлттандыру жайлы декрет қабылданбай жатып, жекеменшік кинотеатрлар « Кеңестердің пайдасына » аударылғаны жайлы дерек бар.

Әйгілі ревалюционер Әліби Жангелдин киноның насихаттаушы күшін алғашқылардың бірі болып түсініп, қолдана бастады. Николай Степановтың атын жамылған ол 1910-1912 жылдары Еуропаның, Африканың, Таяу Шығыс пен Азияның көптеген жерлерін жаяу аралап шықты.

Қазан кеңестік ревалюциясынан кейін Қазақстанға кинематографтың енуі қарқынды жүре бастады. Большевиктер билігі Ресей имперясы халықтарының « саяси сауатын» ашуға бірден назар аударды. Осы партиялық тапсырманы жүзеге асырып, қалың бұқараға жаңа идеологияны насихаттау үшін кино ең ұтымды құрал болатын. {9. 11}

Коммунитсік партияның тапсырмасы бойынша Ресей кинематографистері Қазақстан негізінде ондаған деректі хронологиялық және көркемдік фильмдер түсірді. Қазақстан аумағында хронологиялық және деректі сюжеттер мен фильмдердің Ресей кинемотаграфистері тарапынан, алғашқы кәсіби кинотүсірілімдері 1920 жылдан бастау алады.

1929 жылы Алматыда « Востокфильм » тресті жұмыс істей бастайды. Зертханасы, монтаж жасайтын бөлмесі, мультипликациялық және түсірілім цехы болатын. Бөлімше « Соңғы хабар » атты жалпы атаумен Қазақстаның әлеуметтік - шаруашылық және мәдени өміріне қатысты бірнеше хроникалық сюжет түсірді.

Көп ұзамай 1931 жылы « Востокфильм » трестінің Қазақ бөлімшесі жабылып қалды. Мұндай шешім қабылдауының бірнеше себебі болды. Республикалық « Кеңестік дала » партиялық газеті былай деп жазады:

« Жергілікті сапасы жағынан ортанқол, Алматы өндірістік базасының негізінде көлемді фильмдер жасап, оны монтаждап, басып шығару мүмкін болмады. « Востоккино» Басқармасы бүкіл жұмысты мәскеуге көшірді».

Қазақ киносының тарихшысы Қабыш Сирановтың пікірінше, сол жылдары Қазақстанда фильмердің өндірісінің тоқтап қалуы техниканың әлсіздігінен емес, сценарийдің жоқтығымен түсіндірілсе керек. Одан әрі автордың « Кеңестік дала » газетіндегі мәліметі бойынша «Востоккино» байқау жарияланғанмен бұдан оң нәтиже шықпаған. « Қазақ тақырыбына Ресейде жазылған сценарилерді алдыру өзін-өзі ақтамады. Мұны - «Оның аты Ғарифа» атты Мәскеуде қабылданған сценарийден көруге болады. Қазақстанда ол - мазмұны жағынан көңілге қонысмыз әрі тақырыбы көкейкесті емес, деп танылды ». Және мынаны баса жазады: « Жазушы Ілияс Жансүгіров « Еңбекші қазақ » газетінде басылған « Ұлы мұлқауға тіл бітті » мақаласында Қазақстанда киноөндірісінің тоқтап қалуын кинематографиялық мәдениеттің жоқтығымен және қазақ жазушыларының сценарий жазуға құлықсыздығымен түсіндіреді», {25- 37}

1934 жылы Алматыда кинохрониканың дербес студиясы құрылады. Ол өзінің « Кеңестік Қазақстан » киножурналын шығарудан бастап, одан соң фильм - очерктерді шығара бастайды.

Кеңестік партиялық - таптық коммунистік идеологияны кино құралы арқылы насихаттау жалғаса берді. Қазақстанның партиялық және кеңестік органдары деркеті - хроногиялық киноға ғана емес, көркем киноға да көңіл бөле бастайды. Қазан социалистік төңкерісінің идеяларын насихаттайтын алғашқы деркеті - хроногиялық һәм көркем фильмдер ХХ ғасырдың 30-шы жылдарының басында пайда бола бастады. Олардың ішінде аса танымалы

«Түрксіб» (1929), «Аманкелді» ( 1938) фильмдері.

Кеңестік идеологиялық тарихнамаға сәйкес қазақ ұлттық киносының тууы ресейлік кинематграфистердің іс - әрекетімен, Ленинградтық «Совкино» кинофабрикасының жұмысымен «Востокфильм» және «Востоккино» трестерімен, «Мосфильм» студиясымен және « Ленфильм » киностудиясы мен « Аманкелді » киношығармасымен тікелей байланыстырылады.

Алайда бұл жерді бір нәрсені анықтап алу керек: «Аманкелді» - Қазақстан материялының негізінде құрылған бірінші фильм емес. Отызыншы жылдардың аяғына қарай Қазақстан тақырыбына ресейлік кинематографистер ондаған деректі және бірнеше көркем фильм түсірген.

Республикада әлеуметтік - экономикалық жанарудың басталғанын көрсеткен алғашқы толықметражды деркет фильм - «Түркісіб» (1929, режиссері В. Турин, сценарий авторлары Е. Арон, А. Мачерет, В. Шкловский, В. Турин) . Түркістан - Сібір темір жолының құрылысы жайлы баян еткен бұл фильм әлемдік экраннан салтанатты түрде көрсетілді. Релсті иіскеп жатқан түйе, от шашқан « шайтан арбаның » соңынан ат пен бұқаға мініп, шауып келе жатқан қазақтар сол дәуірдің хрестоматиялық киноқұжатына айналды. Бұл кадрлар далаға ене бастаған жаңа өркениеттің, жаңа идеологияның бенелік символы болды. Әлемдік киноның ірі тарихшысы Жорж Садуль француз киносына әсер еткен әйгілі киношығармаларыдың қатарында «Түркісібті» де атады.

Алайда, 30- жылдардағы қазақстан мәдениетінің ең маңызды оқиғасы

« Аманкелді » көркем филімінің шыққаны болатын. Кинотуынды республиканың партиялық органдары мен Орталықтың сұрауы мен нұсқауы бойынша түсірілді.

Басты атап өтерлігі Аманкелдінің кинобейнесі өзінің экрандық прототипі Чапевқа қарағанда соншалықты мифологияланбаған еді. Батыр Имановтың экрандық болмысын шығарғанда авторлар шындыққа мейілінше жақындауға тырысты. Аманкелді Имановтың кинематографиялық бейнесін шығаруға 1916 жылғы Торғай даласында қазақтардың ұлт- азаттық көтеріліс ұйымдастырған нақты тарихи оқиғасы негіз етіп алынған.

Сценарий авторлары В. Иванов, Б. Малин, Ғ. Мүсірепов « Аманкелді » тарихи - ревалюциялық филімінің оқиғаларын драматургиялық тұрғыдан өткір әрі ширатып құрастыра алды. Халық қаһарманы жайлы тарихы- ревалюциялық туындыны шығарушылар Б. Малин мен Ғ. Мүсіреповтің сахналық және сценариялық ойының ізін басып, Аманкелді Имановтың табиғатынан ерекше, ақылды, сауатты, үдере көтерілген халықты соңынан ерте білетін ерік - жігері мол адам ретінде сипаттап, көркемдік жағынан тура жол тапты. Авторлар нақты тарихи тұлғаның экрандық өмірбаянын « Чапаев » атты ресейлік кинофильміндегідей қайғы жұтқан халқының тағдырымен тұтас қарауға талпынды.

Аты аңызға айналған батырдың өмірі мен ерлігін романтикалық сарынға бөлеу, Аманкелді мінезін даму үстінде көрсету - ұлт - азаттық көтерілістің жетекшісі, дала батыры Аманкелді Имановтың бірден ревалюционер- большевик, қызыл қолбасшы болмағанын білдіреді. {5. 110}

« Аманкелді » фильмі кинематографтартың мифологиялық және шынайы мүмкіндіктерін бойына сіңіре алды. Бұл кинотуынды тотолитарлық қоғам өнімі ретінде кеңестік режимнің бүкіл трагедиясын баснан өткерді.

Кеңестік тарихнамада, « Аманкелді » қазақтың алғашқы көркем фильмі деген ұғым қалыптасқан. Ол жылдары ұлттық фильм, кеңестік тарихи-ревалюциялық фильмінің белгілі бір идеологиялық стандартына сай болуы тиіс еді. Қ. Сирановта осы пікірді ұстанған. Ол былай деп жазады :

« Аманкелді» фильмі қазақтың көркем кинематографиясының тұңғышы болып табылады, өйткені оның пайда болуына Қазақстан экономикасы мен мәдениетінің дамуы партиялық және кеңестік органдардың арнайы іс - шараларының заңды жиынтығы әсер етті. Ол жайлы бірнеше бөлімде түбегейлі жазылған. Бірақ ең бастысы әрі маңыздысы сол « Аманкелді» фильмінде қазақ халқының экрандағы өмірі өзге фильмдермен салыстырғанда кең әрі терең көрсетіледі. Қазақстан еңбеккерлерінің ревалюциялық күресінің бір парағы, бұл шығармада жарқын көрініс тапты» {11. 5}

Көріп тұрғанымыздай, ұлттық кино тарихына деген осындай

«таңдамалы» әдіс, идеологияланған жалпы кеңестік кино тарихнамасына тән дүние: ұлттық киноның тууы, дарынды кинотуынды болғанына қарамастан, қатардағы «болмашы» кинотуындымен емес - маңызды тарихи - ревалюциялық фильмдермен, байланыстырылыуы тиіс еді.

« Аманкелді » фильмі - алғашқы қазақ фильмі деген ұстанымның бастауы киношығарма экранға шыққан сәттен бастау алады, алайда осы тектес мәлімдемелердің негізі бұқаралық ақпарат құралдары тарапынан қалыптастырылды. 1931 жылдан бастап республикалық партиялық баспа беттерінде төмендегідей тақырыпта мақалалар басылады : - « Қазақстанның өз кинематографиясы жоқ» {5}, «Чапаевқа» тең келетін қазақ киноларын шығарайық»{6}. 1937 жылы болашақ ұлттық фильмді бағалау нақтылана түсіп, « алғашқы» деген термин қолдана бастайды. Ю. Феликс « Казакстанская правда » бетіне шыққан « Аманкелді кинопьесасы жайлы » деген мақаласында былай деп жазады: « Амангелді жайлы фильм» қазақ тақырыбында арналған алғашқы толықметражды фильм - « Біз Кроштадтанбыз», « Чапаев » сынды, кеңестік кинематография шедеврінің дәстүрін жалғастыру керек» { 16. 7 }.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.