Қабатты сұйықпен жару әдісін тиімді қолдану үшін игеру объектілерін таңдау шарттары
КІРІСПЕ
ҚСЖ жүргізетін ұңғымаларды таңдау шарттары.
Қабатты сұйықпен жарудың технологиясы.
Ұңғымаларды ҚСЖ дайындау.
Қабатты сұйықпен жару
ҚСЖ.дан кейін ұңғыманы меңгеру
ҚСЖ кезінде қолданылатын материалдар.
ҚСЖ кезінде қолданылатын құрылғылар
Скважиналарды жөндеуді ұйымдастыру
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚСЖ жүргізетін ұңғымаларды таңдау шарттары.
Қабатты сұйықпен жарудың технологиясы.
Ұңғымаларды ҚСЖ дайындау.
Қабатты сұйықпен жару
ҚСЖ.дан кейін ұңғыманы меңгеру
ҚСЖ кезінде қолданылатын материалдар.
ҚСЖ кезінде қолданылатын құрылғылар
Скважиналарды жөндеуді ұйымдастыру
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасы – ТМД аумағында мұнай өндіру бойынша екінші орын (Ресейден кейін), газ өндіру бойынша үшінші орын (Ресей мен Түркменстаннан кейін) алатын мұнай державасы.
Қазақстан аумағында мұнай мен газдың керемет қорлары бар. Қазіргі кезеңде Қазақстанда мұнай және мұнай-газ кен орындары ашылған, оларды «Ембімұнай», «Теңізшевройл», «Өзенмұнайгаз», «Ақтөбемұнайгаз» бірлестіктері игеруде.
Мұнайды өндірудің өсімін және тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін оны алу процестерінің техникалық және технологиялық барысын жетілдіру қажет.
Мұндайда мұнай өндірісін дамыту үрдістерінің негізгілерінің бірі елімізде қоры қомақты болып табылатын аномальды қаситтері бар ауыр мұнайды өндіруді ұлғайту болып табылады. Мұнай өндіру процестерінің мынадай факторлармен және қиыншылықтары бар: түп аймақтан мұнайды дайындау объектілеріне дейін өнімнің ұңғыларда қозғалу жолындағы асфальтті-шайырлы парафинді (АШП) компоненттер және минералды тұздар, өндірілетін мұнайдың құрылымдық-механикалық қасиеттерінің көрінуі, берік су тұтқырлы, су мұнайлы эмульсияларының түзілуі.
Өзен кен орны Қазақстан Республикасындағы ірі кен орындарының бірі болып табылады. Ол 1961 жылы ашылып, 1965 жылы өнеркәсіптік игеруге енгізілді. Өзен кен орны бірегей кен орнына жатады және оны өзге кен орындарынан айрықшаландыратын бірқатар ерекшеліктері бар, жобалау, сол секілді жасау тәжірибесінде ерекше тәсілді қажет етеді.
Өзен күрделі геологиялық-физикалық шарттардың кешені көрінетін кен орындарына жатады, қабат қыртысында игерудің жиырмаға жуық объекті (горизонттар) бөлінген; көпқабаттылық (әрбір объектіде 10-12-ге дейін); алаңы және қимасы бойынша өнімділік қалыңдығы жөнінен біртекті еместігінің жоғары дәрежесі; өндірілетін мұнайда 25-28% АШС компоненттері кездеседі, бұл оны ньютондық емес қасиетіне жағдай жасайды, бастапқы қабаттық температурасы парафиннің кристалдануының бастапқы температурасына жақын.
Қазақстан аумағында мұнай мен газдың керемет қорлары бар. Қазіргі кезеңде Қазақстанда мұнай және мұнай-газ кен орындары ашылған, оларды «Ембімұнай», «Теңізшевройл», «Өзенмұнайгаз», «Ақтөбемұнайгаз» бірлестіктері игеруде.
Мұнайды өндірудің өсімін және тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін оны алу процестерінің техникалық және технологиялық барысын жетілдіру қажет.
Мұндайда мұнай өндірісін дамыту үрдістерінің негізгілерінің бірі елімізде қоры қомақты болып табылатын аномальды қаситтері бар ауыр мұнайды өндіруді ұлғайту болып табылады. Мұнай өндіру процестерінің мынадай факторлармен және қиыншылықтары бар: түп аймақтан мұнайды дайындау объектілеріне дейін өнімнің ұңғыларда қозғалу жолындағы асфальтті-шайырлы парафинді (АШП) компоненттер және минералды тұздар, өндірілетін мұнайдың құрылымдық-механикалық қасиеттерінің көрінуі, берік су тұтқырлы, су мұнайлы эмульсияларының түзілуі.
Өзен кен орны Қазақстан Республикасындағы ірі кен орындарының бірі болып табылады. Ол 1961 жылы ашылып, 1965 жылы өнеркәсіптік игеруге енгізілді. Өзен кен орны бірегей кен орнына жатады және оны өзге кен орындарынан айрықшаландыратын бірқатар ерекшеліктері бар, жобалау, сол секілді жасау тәжірибесінде ерекше тәсілді қажет етеді.
Өзен күрделі геологиялық-физикалық шарттардың кешені көрінетін кен орындарына жатады, қабат қыртысында игерудің жиырмаға жуық объекті (горизонттар) бөлінген; көпқабаттылық (әрбір объектіде 10-12-ге дейін); алаңы және қимасы бойынша өнімділік қалыңдығы жөнінен біртекті еместігінің жоғары дәрежесі; өндірілетін мұнайда 25-28% АШС компоненттері кездеседі, бұл оны ньютондық емес қасиетіне жағдай жасайды, бастапқы қабаттық температурасы парафиннің кристалдануының бастапқы температурасына жақын.
1. Туякбаев С.Т. Геология и разработка нефтяных месторождений на Мангышлаке.
2. Отчет за 2002 год НГДУ «Узеньнефть».
3. Муравьев В.М. Эксплуатация нефтяных и газовых скважин – М. Недра, 1978 г.
4. Гиматудинов Ш.К., Дунюшкин И.И. и др. Разработка и эксплуатация нефтяных и газовых и газоконденсатных месторождении – М. Недра, 1988 г.
5. Бухаленко Е.И. Нефтепромысловые оборудование: Справочник – 2-е изд. М. Недра, 1990 г.
6. Джиенбаев К.И., Лалазарян Н.В. Сбор и подготовка скважины продукции на нефтяных месторождениях. Алматы, 2000 г.
7. Уманский Л.М., Уманский М.М. Экономика нефтяной и газовый промышленности. М. Недра, 1974 г.
8. Юрчук А.С. Расчет нефтегазовых добычи. М. Недра, 1976 г.
9. Оркин К.Г. Расчеты в технологии и техники добычи нефти. Недра, 1967г.
10. Сулейманов М.М. Охрана труда в нефтяной безопасности. 1985 г.
11. Домин П.А. Справочник по технике безопасности. 1985 г.
2. Отчет за 2002 год НГДУ «Узеньнефть».
3. Муравьев В.М. Эксплуатация нефтяных и газовых скважин – М. Недра, 1978 г.
4. Гиматудинов Ш.К., Дунюшкин И.И. и др. Разработка и эксплуатация нефтяных и газовых и газоконденсатных месторождении – М. Недра, 1988 г.
5. Бухаленко Е.И. Нефтепромысловые оборудование: Справочник – 2-е изд. М. Недра, 1990 г.
6. Джиенбаев К.И., Лалазарян Н.В. Сбор и подготовка скважины продукции на нефтяных месторождениях. Алматы, 2000 г.
7. Уманский Л.М., Уманский М.М. Экономика нефтяной и газовый промышленности. М. Недра, 1974 г.
8. Юрчук А.С. Расчет нефтегазовых добычи. М. Недра, 1976 г.
9. Оркин К.Г. Расчеты в технологии и техники добычи нефти. Недра, 1967г.
10. Сулейманов М.М. Охрана труда в нефтяной безопасности. 1985 г.
11. Домин П.А. Справочник по технике безопасности. 1985 г.
Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
ҚСЖ жүргізетін ұңғымаларды таңдау шарттары.
Қабатты сұйықпен жарудың технологиясы.
Ұңғымаларды ҚСЖ дайындау.
Қабатты сұйықпен жару
ҚСЖ-дан кейін ұңғыманы меңгеру
ҚСЖ кезінде қолданылатын материалдар.
ҚСЖ кезінде қолданылатын құрылғылар
Скважиналарды жөндеуді ұйымдастыру
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы – ТМД аумағында мұнай өндіру бойынша екінші
орын (Ресейден кейін), газ өндіру бойынша үшінші орын (Ресей мен
Түркменстаннан кейін) алатын мұнай державасы.
Қазақстан аумағында мұнай мен газдың керемет қорлары бар. Қазіргі
кезеңде Қазақстанда мұнай және мұнай-газ кен орындары ашылған, оларды
Ембімұнай, Теңізшевройл, Өзенмұнайгаз, Ақтөбемұнайгаз бірлестіктері
игеруде.
Мұнайды өндірудің өсімін және тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін оны алу
процестерінің техникалық және технологиялық барысын жетілдіру қажет.
Мұндайда мұнай өндірісін дамыту үрдістерінің негізгілерінің бірі
елімізде қоры қомақты болып табылатын аномальды қаситтері бар ауыр
мұнайды өндіруді ұлғайту болып табылады. Мұнай өндіру процестерінің
мынадай факторлармен және қиыншылықтары бар: түп аймақтан мұнайды
дайындау объектілеріне дейін өнімнің ұңғыларда қозғалу жолындағы
асфальтті-шайырлы парафинді (АШП) компоненттер және минералды тұздар,
өндірілетін мұнайдың құрылымдық-механикалық қасиеттерінің көрінуі,
берік су тұтқырлы, су мұнайлы эмульсияларының түзілуі.
Өзен кен орны Қазақстан Республикасындағы ірі кен орындарының бірі
болып табылады. Ол 1961 жылы ашылып, 1965 жылы өнеркәсіптік игеруге
енгізілді. Өзен кен орны бірегей кен орнына жатады және оны өзге кен
орындарынан айрықшаландыратын бірқатар ерекшеліктері бар, жобалау, сол
секілді жасау тәжірибесінде ерекше тәсілді қажет етеді.
Өзен күрделі геологиялық-физикалық шарттардың кешені көрінетін кен
орындарына жатады, қабат қыртысында игерудің жиырмаға жуық объекті
(горизонттар) бөлінген; көпқабаттылық (әрбір объектіде 10-12-ге дейін);
алаңы және қимасы бойынша өнімділік қалыңдығы жөнінен біртекті еместігінің
жоғары дәрежесі; өндірілетін мұнайда 25-28% АШС компоненттері кездеседі,
бұл оны ньютондық емес қасиетіне жағдай жасайды, бастапқы қабаттық
температурасы парафиннің кристалдануының бастапқы температурасына жақын.
Қазіргі кезде Өзен кен орнында әртүрлі әдістер, атап айтқанда қабатты
сұйықпен жару әдісі қолданылады. Қабатты сұйықпен жару әдісі алғаш рет 1948
жылы қолданылған. Қазіргі кезде бұл технология мұнай кен орындарындағы
өткізгіштігі аз, әлсіз дренаждалатын қабаттардың мұнай бергіштігін көтеру
және игеруді күшейтудегі ең белгілі әдістердің бірі болып саналады.
Көптеген аймақтарда бұл технология өндіруді елеулі түрде көтеретін және
ұңғымаларды рентабелді категорияға шығаратын жалғыз технология болып
табылады.
Өзен кен орындарында қабатты сұйықпен жаруды қолдану саздалған,
өткізгіштігі аз қабаттарды игеруде өзінің тиімділігін көрсетті.
XІІІ горизонтты игерудің жағдайы
1.01.2002 ж. дейің XVІ горизонттың мұнай кеніштерінен 2715,5 мың т.
мұнай және 50601 мың т. сұйық өндірілді. Өндіру скважиналарының жұмыс
істейтін қоры 327 скважина (олардың 103-і XVІ+XV, XVІ+XV+XVІІ, XVІ+XІІІ,
XVІ+XІV горизонттарды бірге пайдаланады), оның ішінде 1 фонтандық, 1
газлифт және 325 ШТС-пен жабдықталған. Жұмыс істемейтіндер тобына 43
скважина жатады. Су айдау скважиналарының жұмыс істейтін қоры 80 скважина.
Бақылау скважиналары 63. Горизонт кенішті 12 бөлікке бөлетін нұсқа ішіндегі
айдау скважиналары арқылы ыстық су айдау жолымен қабат қысымын көтеру
арқылы игеріледі. Одан басқа, 2а, 3, 3а, 4, 4а бөліктерінің орталық
бөлігінде сатылық термалдық су айдау енгізілген. Талдаулар көрсеткендей XVІ
горизонтты игерудің негізгі көрсеткіштері жобадан төмен.
Айталық, 1.01.2002 ж. дейінгі қосынды мұнай өндіру жобадағыдан 6,2 %-
ке төмен. Сұйықтың жылдық өндірісі жобадан 50,8-57,1 % аз, осының
нәтижесінде өнімнің жалпы сулануы жобадан 20-30 % төмен.
2001 ж. орташа жылдық сулану 62,6 % болды. 1994-2000 жж. өндіру
скважиналарының қоры жобадан 40 скважинаға (11,5 %) аз. Айдау
скважиналарының жұмыс қоры жобалық мөлшерге сәйкес, тіпті 2-6 скважинаға
көп.
XVІ горизонтты бұрғылаудың өнімділігі төмен аймақтарда қысымды көтеру
үшін қабат қысымын көтеру жүйелерін қалпына келтірудің жай жүруіне
байланысты негізінен геологиялық-физикалық шарттары қолайлы учаскелерде
жүргізілгенін айтып кету керек.
1995-2001 жж. өндіру және айдау скважиналары торының нақты тығыздығы
жобадағыдан 0,3-10,2 %-ке сирек болғанмен, арта бастады, 1.01.2002 ж. ол
жобадағы 195000 м2скв. орнына 186000 м2скв. құрады.
Скважинаның мұнай шығымы жобалық шамаға жақын (3,4 ттәулік). 2001 ж.
скважинаның сұйық шығымы 9,1 ттәулік болды. Алудың су айдаумен орнын
толтыру 100 % боды, өйткені нақты алымдар жобадан төмен. 2001 ж. ысырап
болуларды есепке алғанда бұл горизонтқа 2,633 млн. м3 су айдалды. Қабат
жағдайларында жобадан төмен сұйық алымдарының орнын сумен толтыру қосындысы
121,9 % болды, бұл талданылудағы кезеңде қабат қысымын 0,5 МПа-ға көтеруге
жәрдемдесті.
Талдаулар көрсеткендей, XVІ горизонтты игеру көрсеткіштері жобадан
төмен болса да, олардың жақсаруға бет бұрғанын байқауға болады.
Горизонт бойынша жобалық көрсеткіштердің орындалмауының басты себеі
жобалық өндіру скважиналарының толық бұрғыланбауы. Өндіру скважиналарын
бұрғылау графигі орындалған жағдайда мұнай өндіру бойынша жобалық
көрсеткіштерге жетуге, тіпті асып түсуге болар еді.
Өзен кен орнының өндіру және айдау скважиналары қорының жағдайы
1.01.2002 ж. жағдайға Өзен кен орнында барлығы 5948 скважина болды,
оның ішінде пайдалану қоры - 3603 (60,5 %), олардың жұмыс істейтіндері 2266
скважина, су айдау қоры 1263 (21,2 %), олардың ішінде жұмыс істейтіндері -
632 скважина (2.4-кесте).
Жұмыс істемейтін скважиналардың құрылымы:
● жерасты жөндеудегі апат - 104 (16,5 %);
● суланып кеткендер - 92 (14,6 %);
● пайдалану тізбегінің ақаулары - 162 (25,7 %);
● пайдалану тізбегінің ығысуы - 15 (0,4 %);
● перфорациялық тесіктер бітелген - 44 (6,9 %);
● пайдасыз скважиналар - 137 (3,8 %);
● жерасты жөндеуді күту - 509 (14,1 %);
● СКЖ тастап кеткен скважиналар - 198 (3,5 %);
● цемент көпірі жоқ - 7 (0,2 %);
● жоюды күтуде - 24 (0,7 %).
2.4 кесте - Өзенмұнайгаз АҚ бойынша 1.01.2002 ж. скважиналар қорының
күйі
Аталуы 2001 2002
1. Мұнай қоры
Пайдалану қоры 3560 3493
а)жұмыс істейтін 2572 2862
оның ішінде фонтан 13 23
газлифт 0 0
ШТС 2559 2839
Жұмыс істейтін қордың бос тұрулары 240 167
б)жұмыс істемейтін қор 985 631
оның ішінде фонтан 5 5
газлифт 53 39
ШТС 922 587
меңгеруде 3 0
2. Су айдау қоры
Пайдалану қоры 1244 1265
оның ішінде:
жұмыс істейтіні 562 720
жұмыс істемейтіні 681 545
жабдықталуда 1 0
жұмыс істейтін қордың бос тұрулары 52 48
БАРЛЫҒЫ 4914 4866
1.01.2002 ж. жағдайда айдау скважиналарының пайдалану қоры 1263
скважина, оның 632 жұмыс істейді, 628 жұмыссыз және 3 меңгерілуде. Айдау
скважиналарының жұмыссыздығының негізгі себептері:
● СКҚ апаты - 101 (15,1 %);
● пайдалану тізбегінің бұзылуы - 154 (23,7 %);
● сыйымдылық (сіңіру) жоқтығы - 20 (1,9 %);
● жоюды күту - 244 (40,7 %);
● су құбырларын ауыстыру - 17 (2,7 %);
● перфорациялық тесіктері бітелген - 39 (6,1 %);
● цемент көпірі жоқ - 26 (4,5 %);
● СКЖ тастап кеткен скважиналар - 24 (4,3 %);
● басқа да себептер - 13 (2,4 %).
Жұмыс істейтін скважиналардың көбі ШТС-пен жабдықталған (96 % қор),
газлифт- 0,6 % және фонтан – 3,4 %.
Есептік кезеңде 3606 мың т. мұнай өндірілді, оның ішінде 2839 мың т.
(92,5 %) - штангілі терең сорап, 193,7 мың т. (6,3 %) – фонтандық тәсілі
және 34,5 мың т. (1,1 %) - газлифт тәсілмен (2.5-кесте).
Бір скважинаға келетін мұнай мен сұйық шығымы сәйкесінше 4,1 және 12,9
ттәулік.
2.5 кесте - Пайдалану тәсілдері бойынша мұнай өндіру
Өндіру тәсілдері Мұнай өндіру, мың т. Сулану, % 2001 ж.
2000 2001 2000 2001 %
Мұнай өндіру, барлығы 2780 3067 66,2 67,4 110,3
Оның ішінде тәсілдер
бойынша:
Терең сорап 2357,5 2838,6 58,2 63,6 120,4
Фонтан 401,5 193,8 77,4 77,3 48,3
Газлифт 21,0 34,5 57,5 69,6 164,3
Фонтан скважиналарының 90 %-і 30 ттәулік шығыммен жұмыс жасайды. Бұл
скважиналар фонтандаудың орнықсыз тәртібімен сипатталады, бұл кезде
сораптық-компрессорлық құбырларда парафин жиналады және шығару
құбырөткізгіштерінде мұнай қатып қалады. Пайдаланудың мұндай жағдайлары
скважтналардың табиғи фонтандау кезеңін азайтады және оларды меаникалық
өндіруге ауыстыруды талап етеді.
Өзен кен орныныда штангілі терең сораптардың жұмысы скважина түбінде
бос газдың болуымен, парафин мен тұздардың жиналуымен, шығару
құбырөткізгіштерінде мұнайдың қатуымен күрделіленеді және салыстырмалы аз
жөндеу аралық кезеңі және пайдалану коэффициентімен сипатталады. Сорапты
скважиналардың 70 %-і тәулігіне 10 тоннадан аз өнім береді. Өзен кен
орнында терең сорапты скважиналар негізінен диаметрі 43, 44, 56 және 68 мм
сұғындырма сораптармен жабдықталған, олар 73 мм-лік СКҚ-ға орнатылады.
Жобада ШТС скважиналарды негізінен жүк көтергіштігі 8 және 12 т тербелмелі
станоктармен жабдықтау қарастырылған, яғни 7СК-8 және 7СК-12.
Тербелмелі станоктардың нақты негізгі қоры жүк көтергіштігі 6.8 және
12 т сандармен келесі сандарда: 6СКС - 302 скважина (14,7 %), 7CK8 - 1566
(76,2 %), 7CK12 - 34 (1,7 %), ИР-12 - 129 (5,9 %).
Бұл тербелмелі станоктардан басқа кен орнында 30 скважина
гидротербегіштермен (АГН) жабдықталған. Оларды пайдалану барысында біраз
кемшіліктер байқалды: динамометрлеудің жоқтығына байланысты жерасты
жабдықтар жұмысын қадағалау мүмкіндігінің болмауы; гидрожүйеден май ағуы,
осыған байланысты скважинаның тұруы көп. Терең сорапты пайдалануда қоса
жүретін кемшіліктердің бірі қабат жұмысы жайлы сенімді ақпараттың болмауы,
бұл кен орнын игеру процесін бақылауды қиындатады. Талдау көрсеткендей, ШТС
скважиналары қорының 34,5 %-інің шығымы төмен, небары 5 ттәулік. Жылдың
суық кезеңінде өнімнің қату температурасының жоғары болуына байланысты
жоғары болуына байланысты жабдықты жылулық және химиялық қорғауға
қарамастан бұл скважиналар тоқтайды. Оларды жұмысқа қайта жіберу арнайы
техниканы талап етеді және мұндай скважиналар қорының үсіліссіз жұмысын
қамтамасыз ету өте қиын.
ҚСЖ жүргізілген кездегі өнімділіктің көтерілу деңгейі жарықтың еніне
және жарылған материалдың өткізгіштігіне байланысты. Соңғы жылдары ғылыми-
зерттеу зертханаларында және шетел фирмаларының орталықтарында әртүрлі
геологиялық жағдайларда қабатты сұйықпен жару технологиясын жетілдіру
жұмыстары жүргізілуде, яғни жарудағы жұмыс сұйықтығын, жарықтарды бекіту
материалдарын таңдау, айдаудың оптималды қысымы мен жылдамдығын, сонымен
қатар ҚСЖ-нің периодтылығын анықтау және т.б. ҚСЖ-ні жүргізуді жобалаудың
жетілдірілген әдістері мен зертханалық зерттеулер гидрожару операциясының
мақсималды экономикалық тиімділігін қамтамасыз ететін жағдайларды анықтауға
мүмкіндік береді.
Полимерлер химиясындағы зерттеулер, сонымен қатар қабатты жару
технологиясындағы жетістіктер үлкен масштабтағы өңдеулерді жүргізуге
мүмкіндік берді. 7600 м3 сұйықтық және 1300 т құм айдау арқылы өңдеу
жұмыстары жүргізілген. Әдетте айдау темптері 0,8-16 м м3мин аралығында
болады. Қазіргі таңда жарғыш материал концентрациясы 600-960 кгм3
аралығында өзгереді, және де операцияның басында бұл материалдың
концентрациясы 120 кг м3 көлемінде болады, ал операция соңында 1700-1900
кг м3–ке дейін өседі.
Қабатты сұйықпен жару қондырғысы жоғары дәрежеде қиын болып кетті, ол
көп мөлшерде құрғақ және сұйық қоспаларды дозалауға, сәйкесінше олардың
жұмыстық сұйықпен араласуына және оларды әртүрлі концентрациядағы жарғыш
материалдармен айдауға мүмкіндік береді. Кеңейткіш концентрациясы 2400
кгм3 мөлшерге жеткен кездер сирек емес. Үлкен көлемді материалмен жұмыс
істеу үшін, оларды сақтауға және тасымалдауға арналған арнайы қондырғылар
жасалған, бұл олардың сұйыққа үлкен жылдамдықпен берілуін, жүйеге
қоюландырғыштарды, фильтрация көрсеткішін төмендеткіш қоспаларды, полимерді
деструкциялайтын реагенттер және БАЗ-ды енгізуді және дозалауды жеңілдетуге
арналған.
Қабатты сұйықпен жару әдісін тиімді қолдану үшін игеру объектілерін
таңдау шарттары
Қабатты гиравликалық жару әдісін қолдану объектілерін таңдау белгілі
геолого-техникалық шарттармен шектелген, бұл шарттарды орындамау ҚСЖ-дың
тиімділігінің төмендеуіне немесежәне кері нәтижелерге әкелуі мүмкін.
Геологиялық жағдайларды және ҚСЖ-ды қолданудың тәжірибесін анализ жасау
негізінде ҚСЖ жүргізу баянды нәтиже беретін объектілерді таңдау шарттары
жасалған.
Коллектордың өткізгіштігі және мұнайдың тұтқырлығы.
Қабатты сұйықпен жару өткізгіштігі аз коллекторларды игерудің
қарқындылығын жоғарылатуда қолданылатын тиімді әдіс. Сондықтан ҚСЖ-ды
жүргізетін объектілерді таңдаудың негізгі критериі өнімді қабаттың орташа
өткізгіштігі болып табылады. ҚСЖ-ды табысты жүргізу үшін қабаттық
жағдайдағы тұтқырлығы 5МПа*с-тен аспайтын мұнайлар үшін қабаттың
өткізгіштігі 0,03 мкм2 және тұтқырлығы 5-50 МПа*с мұнайлар үшін 0,05
мкм2–тан аспау керек. Өнімді қабаттың өткізгіштігі жоғары болған жағдайда
гидрожару жарықтары фильтрация процесіне елеулі әсер етпейді, нәтижесінде
ұңғымалардың өнімділігін көбейту ҚСЖ-ды жүргізуге кеткен шығындардың орнын
толтырмай қалуы мүмкін. Өткізгіштігі орташа және жоғары қабаттарда ҚСЖ-ды
тек ластанған түп зонасын тазарту үшін қолдану тиімді нәтиже береді.
Қабаттың қалыңдығы.
Өнімді қабаттың тиімді қалыңдығы 4-5 метрден аз болмау керек. Егер
қабат қалыңдығы аз болса ҚСЖ жұмыстарын жүргізу қиындайды және оның
тиімділігі төмендеу мүмкін.
Қабаттың тереңдігі.
ҚСЖ-ды қолданылу арқылы игерілетін объектілердің максимал тереңдігі
гидрожаруға арналған қондырғылар комплектісінің техникалық мүмкіндіктерімен
және бекіткіш материалдардың төзімділігімен анықталады. Кварцты құмды
пайдаланған кезде игеру объектісінің жату тереңдігі метрден аспау
керек. Төзімділігі жоғарырақ материалдарды пайдалану ҚСЖ қолдану арқылы
игерілетін объектінің максимал жату тереңдігін көбейтеді.
ҚСЖ жүргізетін ұңғымаларды таңдау шарттары.
Жоғарыдағы шарттар бойынша игеру объектілерін таңдаған соң ҚСЖ
жүргізетін ұңғымаларды таңдайды. Кенішті игеруді оптимизациялаумен қатар
ұңғыманың техникалық жағдайы, оның өндірістік көрсеткіштері ескеріледі;
таңдауға алынған ұңғымалардың қалдық дебиті 7ттәуліктен кем болмау керек.
Таңдау жарудан соң ұңғымалардың 80%-нің дебитінің өсуі 15 ттәуліктен аз
болмау керек, қалғанының дебиті 8 ттәуліктен кем болмау керек.
Ұңғымалардың техникалық жағдайы.
Ұңғыма техникалық жағынан дайын болу керек. Эксалуатациялық колоннаның
пакерді отырғызу интервалында ешқандай бұзылыстары мен деформациялары
болмау керек. Перфорацияланған интервалдан 50 м жоғары және төмен
жерлердегі цементтік сақинаның эксплуатациялық колоннамен және қабат
жынысымен ілінісуі қанағаттанарлық болу керек, бұл ҚСЖ барысында колоннадан
тыс ағыстардың болмауын қамтамасыз етеді.
Перфорация интервалы.
Перфорацияланған интервал 20-25 метрден аспау керек. ... жалғасы
КІРІСПЕ
ҚСЖ жүргізетін ұңғымаларды таңдау шарттары.
Қабатты сұйықпен жарудың технологиясы.
Ұңғымаларды ҚСЖ дайындау.
Қабатты сұйықпен жару
ҚСЖ-дан кейін ұңғыманы меңгеру
ҚСЖ кезінде қолданылатын материалдар.
ҚСЖ кезінде қолданылатын құрылғылар
Скважиналарды жөндеуді ұйымдастыру
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы – ТМД аумағында мұнай өндіру бойынша екінші
орын (Ресейден кейін), газ өндіру бойынша үшінші орын (Ресей мен
Түркменстаннан кейін) алатын мұнай державасы.
Қазақстан аумағында мұнай мен газдың керемет қорлары бар. Қазіргі
кезеңде Қазақстанда мұнай және мұнай-газ кен орындары ашылған, оларды
Ембімұнай, Теңізшевройл, Өзенмұнайгаз, Ақтөбемұнайгаз бірлестіктері
игеруде.
Мұнайды өндірудің өсімін және тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін оны алу
процестерінің техникалық және технологиялық барысын жетілдіру қажет.
Мұндайда мұнай өндірісін дамыту үрдістерінің негізгілерінің бірі
елімізде қоры қомақты болып табылатын аномальды қаситтері бар ауыр
мұнайды өндіруді ұлғайту болып табылады. Мұнай өндіру процестерінің
мынадай факторлармен және қиыншылықтары бар: түп аймақтан мұнайды
дайындау объектілеріне дейін өнімнің ұңғыларда қозғалу жолындағы
асфальтті-шайырлы парафинді (АШП) компоненттер және минералды тұздар,
өндірілетін мұнайдың құрылымдық-механикалық қасиеттерінің көрінуі,
берік су тұтқырлы, су мұнайлы эмульсияларының түзілуі.
Өзен кен орны Қазақстан Республикасындағы ірі кен орындарының бірі
болып табылады. Ол 1961 жылы ашылып, 1965 жылы өнеркәсіптік игеруге
енгізілді. Өзен кен орны бірегей кен орнына жатады және оны өзге кен
орындарынан айрықшаландыратын бірқатар ерекшеліктері бар, жобалау, сол
секілді жасау тәжірибесінде ерекше тәсілді қажет етеді.
Өзен күрделі геологиялық-физикалық шарттардың кешені көрінетін кен
орындарына жатады, қабат қыртысында игерудің жиырмаға жуық объекті
(горизонттар) бөлінген; көпқабаттылық (әрбір объектіде 10-12-ге дейін);
алаңы және қимасы бойынша өнімділік қалыңдығы жөнінен біртекті еместігінің
жоғары дәрежесі; өндірілетін мұнайда 25-28% АШС компоненттері кездеседі,
бұл оны ньютондық емес қасиетіне жағдай жасайды, бастапқы қабаттық
температурасы парафиннің кристалдануының бастапқы температурасына жақын.
Қазіргі кезде Өзен кен орнында әртүрлі әдістер, атап айтқанда қабатты
сұйықпен жару әдісі қолданылады. Қабатты сұйықпен жару әдісі алғаш рет 1948
жылы қолданылған. Қазіргі кезде бұл технология мұнай кен орындарындағы
өткізгіштігі аз, әлсіз дренаждалатын қабаттардың мұнай бергіштігін көтеру
және игеруді күшейтудегі ең белгілі әдістердің бірі болып саналады.
Көптеген аймақтарда бұл технология өндіруді елеулі түрде көтеретін және
ұңғымаларды рентабелді категорияға шығаратын жалғыз технология болып
табылады.
Өзен кен орындарында қабатты сұйықпен жаруды қолдану саздалған,
өткізгіштігі аз қабаттарды игеруде өзінің тиімділігін көрсетті.
XІІІ горизонтты игерудің жағдайы
1.01.2002 ж. дейің XVІ горизонттың мұнай кеніштерінен 2715,5 мың т.
мұнай және 50601 мың т. сұйық өндірілді. Өндіру скважиналарының жұмыс
істейтін қоры 327 скважина (олардың 103-і XVІ+XV, XVІ+XV+XVІІ, XVІ+XІІІ,
XVІ+XІV горизонттарды бірге пайдаланады), оның ішінде 1 фонтандық, 1
газлифт және 325 ШТС-пен жабдықталған. Жұмыс істемейтіндер тобына 43
скважина жатады. Су айдау скважиналарының жұмыс істейтін қоры 80 скважина.
Бақылау скважиналары 63. Горизонт кенішті 12 бөлікке бөлетін нұсқа ішіндегі
айдау скважиналары арқылы ыстық су айдау жолымен қабат қысымын көтеру
арқылы игеріледі. Одан басқа, 2а, 3, 3а, 4, 4а бөліктерінің орталық
бөлігінде сатылық термалдық су айдау енгізілген. Талдаулар көрсеткендей XVІ
горизонтты игерудің негізгі көрсеткіштері жобадан төмен.
Айталық, 1.01.2002 ж. дейінгі қосынды мұнай өндіру жобадағыдан 6,2 %-
ке төмен. Сұйықтың жылдық өндірісі жобадан 50,8-57,1 % аз, осының
нәтижесінде өнімнің жалпы сулануы жобадан 20-30 % төмен.
2001 ж. орташа жылдық сулану 62,6 % болды. 1994-2000 жж. өндіру
скважиналарының қоры жобадан 40 скважинаға (11,5 %) аз. Айдау
скважиналарының жұмыс қоры жобалық мөлшерге сәйкес, тіпті 2-6 скважинаға
көп.
XVІ горизонтты бұрғылаудың өнімділігі төмен аймақтарда қысымды көтеру
үшін қабат қысымын көтеру жүйелерін қалпына келтірудің жай жүруіне
байланысты негізінен геологиялық-физикалық шарттары қолайлы учаскелерде
жүргізілгенін айтып кету керек.
1995-2001 жж. өндіру және айдау скважиналары торының нақты тығыздығы
жобадағыдан 0,3-10,2 %-ке сирек болғанмен, арта бастады, 1.01.2002 ж. ол
жобадағы 195000 м2скв. орнына 186000 м2скв. құрады.
Скважинаның мұнай шығымы жобалық шамаға жақын (3,4 ттәулік). 2001 ж.
скважинаның сұйық шығымы 9,1 ттәулік болды. Алудың су айдаумен орнын
толтыру 100 % боды, өйткені нақты алымдар жобадан төмен. 2001 ж. ысырап
болуларды есепке алғанда бұл горизонтқа 2,633 млн. м3 су айдалды. Қабат
жағдайларында жобадан төмен сұйық алымдарының орнын сумен толтыру қосындысы
121,9 % болды, бұл талданылудағы кезеңде қабат қысымын 0,5 МПа-ға көтеруге
жәрдемдесті.
Талдаулар көрсеткендей, XVІ горизонтты игеру көрсеткіштері жобадан
төмен болса да, олардың жақсаруға бет бұрғанын байқауға болады.
Горизонт бойынша жобалық көрсеткіштердің орындалмауының басты себеі
жобалық өндіру скважиналарының толық бұрғыланбауы. Өндіру скважиналарын
бұрғылау графигі орындалған жағдайда мұнай өндіру бойынша жобалық
көрсеткіштерге жетуге, тіпті асып түсуге болар еді.
Өзен кен орнының өндіру және айдау скважиналары қорының жағдайы
1.01.2002 ж. жағдайға Өзен кен орнында барлығы 5948 скважина болды,
оның ішінде пайдалану қоры - 3603 (60,5 %), олардың жұмыс істейтіндері 2266
скважина, су айдау қоры 1263 (21,2 %), олардың ішінде жұмыс істейтіндері -
632 скважина (2.4-кесте).
Жұмыс істемейтін скважиналардың құрылымы:
● жерасты жөндеудегі апат - 104 (16,5 %);
● суланып кеткендер - 92 (14,6 %);
● пайдалану тізбегінің ақаулары - 162 (25,7 %);
● пайдалану тізбегінің ығысуы - 15 (0,4 %);
● перфорациялық тесіктер бітелген - 44 (6,9 %);
● пайдасыз скважиналар - 137 (3,8 %);
● жерасты жөндеуді күту - 509 (14,1 %);
● СКЖ тастап кеткен скважиналар - 198 (3,5 %);
● цемент көпірі жоқ - 7 (0,2 %);
● жоюды күтуде - 24 (0,7 %).
2.4 кесте - Өзенмұнайгаз АҚ бойынша 1.01.2002 ж. скважиналар қорының
күйі
Аталуы 2001 2002
1. Мұнай қоры
Пайдалану қоры 3560 3493
а)жұмыс істейтін 2572 2862
оның ішінде фонтан 13 23
газлифт 0 0
ШТС 2559 2839
Жұмыс істейтін қордың бос тұрулары 240 167
б)жұмыс істемейтін қор 985 631
оның ішінде фонтан 5 5
газлифт 53 39
ШТС 922 587
меңгеруде 3 0
2. Су айдау қоры
Пайдалану қоры 1244 1265
оның ішінде:
жұмыс істейтіні 562 720
жұмыс істемейтіні 681 545
жабдықталуда 1 0
жұмыс істейтін қордың бос тұрулары 52 48
БАРЛЫҒЫ 4914 4866
1.01.2002 ж. жағдайда айдау скважиналарының пайдалану қоры 1263
скважина, оның 632 жұмыс істейді, 628 жұмыссыз және 3 меңгерілуде. Айдау
скважиналарының жұмыссыздығының негізгі себептері:
● СКҚ апаты - 101 (15,1 %);
● пайдалану тізбегінің бұзылуы - 154 (23,7 %);
● сыйымдылық (сіңіру) жоқтығы - 20 (1,9 %);
● жоюды күту - 244 (40,7 %);
● су құбырларын ауыстыру - 17 (2,7 %);
● перфорациялық тесіктері бітелген - 39 (6,1 %);
● цемент көпірі жоқ - 26 (4,5 %);
● СКЖ тастап кеткен скважиналар - 24 (4,3 %);
● басқа да себептер - 13 (2,4 %).
Жұмыс істейтін скважиналардың көбі ШТС-пен жабдықталған (96 % қор),
газлифт- 0,6 % және фонтан – 3,4 %.
Есептік кезеңде 3606 мың т. мұнай өндірілді, оның ішінде 2839 мың т.
(92,5 %) - штангілі терең сорап, 193,7 мың т. (6,3 %) – фонтандық тәсілі
және 34,5 мың т. (1,1 %) - газлифт тәсілмен (2.5-кесте).
Бір скважинаға келетін мұнай мен сұйық шығымы сәйкесінше 4,1 және 12,9
ттәулік.
2.5 кесте - Пайдалану тәсілдері бойынша мұнай өндіру
Өндіру тәсілдері Мұнай өндіру, мың т. Сулану, % 2001 ж.
2000 2001 2000 2001 %
Мұнай өндіру, барлығы 2780 3067 66,2 67,4 110,3
Оның ішінде тәсілдер
бойынша:
Терең сорап 2357,5 2838,6 58,2 63,6 120,4
Фонтан 401,5 193,8 77,4 77,3 48,3
Газлифт 21,0 34,5 57,5 69,6 164,3
Фонтан скважиналарының 90 %-і 30 ттәулік шығыммен жұмыс жасайды. Бұл
скважиналар фонтандаудың орнықсыз тәртібімен сипатталады, бұл кезде
сораптық-компрессорлық құбырларда парафин жиналады және шығару
құбырөткізгіштерінде мұнай қатып қалады. Пайдаланудың мұндай жағдайлары
скважтналардың табиғи фонтандау кезеңін азайтады және оларды меаникалық
өндіруге ауыстыруды талап етеді.
Өзен кен орныныда штангілі терең сораптардың жұмысы скважина түбінде
бос газдың болуымен, парафин мен тұздардың жиналуымен, шығару
құбырөткізгіштерінде мұнайдың қатуымен күрделіленеді және салыстырмалы аз
жөндеу аралық кезеңі және пайдалану коэффициентімен сипатталады. Сорапты
скважиналардың 70 %-і тәулігіне 10 тоннадан аз өнім береді. Өзен кен
орнында терең сорапты скважиналар негізінен диаметрі 43, 44, 56 және 68 мм
сұғындырма сораптармен жабдықталған, олар 73 мм-лік СКҚ-ға орнатылады.
Жобада ШТС скважиналарды негізінен жүк көтергіштігі 8 және 12 т тербелмелі
станоктармен жабдықтау қарастырылған, яғни 7СК-8 және 7СК-12.
Тербелмелі станоктардың нақты негізгі қоры жүк көтергіштігі 6.8 және
12 т сандармен келесі сандарда: 6СКС - 302 скважина (14,7 %), 7CK8 - 1566
(76,2 %), 7CK12 - 34 (1,7 %), ИР-12 - 129 (5,9 %).
Бұл тербелмелі станоктардан басқа кен орнында 30 скважина
гидротербегіштермен (АГН) жабдықталған. Оларды пайдалану барысында біраз
кемшіліктер байқалды: динамометрлеудің жоқтығына байланысты жерасты
жабдықтар жұмысын қадағалау мүмкіндігінің болмауы; гидрожүйеден май ағуы,
осыған байланысты скважинаның тұруы көп. Терең сорапты пайдалануда қоса
жүретін кемшіліктердің бірі қабат жұмысы жайлы сенімді ақпараттың болмауы,
бұл кен орнын игеру процесін бақылауды қиындатады. Талдау көрсеткендей, ШТС
скважиналары қорының 34,5 %-інің шығымы төмен, небары 5 ттәулік. Жылдың
суық кезеңінде өнімнің қату температурасының жоғары болуына байланысты
жоғары болуына байланысты жабдықты жылулық және химиялық қорғауға
қарамастан бұл скважиналар тоқтайды. Оларды жұмысқа қайта жіберу арнайы
техниканы талап етеді және мұндай скважиналар қорының үсіліссіз жұмысын
қамтамасыз ету өте қиын.
ҚСЖ жүргізілген кездегі өнімділіктің көтерілу деңгейі жарықтың еніне
және жарылған материалдың өткізгіштігіне байланысты. Соңғы жылдары ғылыми-
зерттеу зертханаларында және шетел фирмаларының орталықтарында әртүрлі
геологиялық жағдайларда қабатты сұйықпен жару технологиясын жетілдіру
жұмыстары жүргізілуде, яғни жарудағы жұмыс сұйықтығын, жарықтарды бекіту
материалдарын таңдау, айдаудың оптималды қысымы мен жылдамдығын, сонымен
қатар ҚСЖ-нің периодтылығын анықтау және т.б. ҚСЖ-ні жүргізуді жобалаудың
жетілдірілген әдістері мен зертханалық зерттеулер гидрожару операциясының
мақсималды экономикалық тиімділігін қамтамасыз ететін жағдайларды анықтауға
мүмкіндік береді.
Полимерлер химиясындағы зерттеулер, сонымен қатар қабатты жару
технологиясындағы жетістіктер үлкен масштабтағы өңдеулерді жүргізуге
мүмкіндік берді. 7600 м3 сұйықтық және 1300 т құм айдау арқылы өңдеу
жұмыстары жүргізілген. Әдетте айдау темптері 0,8-16 м м3мин аралығында
болады. Қазіргі таңда жарғыш материал концентрациясы 600-960 кгм3
аралығында өзгереді, және де операцияның басында бұл материалдың
концентрациясы 120 кг м3 көлемінде болады, ал операция соңында 1700-1900
кг м3–ке дейін өседі.
Қабатты сұйықпен жару қондырғысы жоғары дәрежеде қиын болып кетті, ол
көп мөлшерде құрғақ және сұйық қоспаларды дозалауға, сәйкесінше олардың
жұмыстық сұйықпен араласуына және оларды әртүрлі концентрациядағы жарғыш
материалдармен айдауға мүмкіндік береді. Кеңейткіш концентрациясы 2400
кгм3 мөлшерге жеткен кездер сирек емес. Үлкен көлемді материалмен жұмыс
істеу үшін, оларды сақтауға және тасымалдауға арналған арнайы қондырғылар
жасалған, бұл олардың сұйыққа үлкен жылдамдықпен берілуін, жүйеге
қоюландырғыштарды, фильтрация көрсеткішін төмендеткіш қоспаларды, полимерді
деструкциялайтын реагенттер және БАЗ-ды енгізуді және дозалауды жеңілдетуге
арналған.
Қабатты сұйықпен жару әдісін тиімді қолдану үшін игеру объектілерін
таңдау шарттары
Қабатты гиравликалық жару әдісін қолдану объектілерін таңдау белгілі
геолого-техникалық шарттармен шектелген, бұл шарттарды орындамау ҚСЖ-дың
тиімділігінің төмендеуіне немесежәне кері нәтижелерге әкелуі мүмкін.
Геологиялық жағдайларды және ҚСЖ-ды қолданудың тәжірибесін анализ жасау
негізінде ҚСЖ жүргізу баянды нәтиже беретін объектілерді таңдау шарттары
жасалған.
Коллектордың өткізгіштігі және мұнайдың тұтқырлығы.
Қабатты сұйықпен жару өткізгіштігі аз коллекторларды игерудің
қарқындылығын жоғарылатуда қолданылатын тиімді әдіс. Сондықтан ҚСЖ-ды
жүргізетін объектілерді таңдаудың негізгі критериі өнімді қабаттың орташа
өткізгіштігі болып табылады. ҚСЖ-ды табысты жүргізу үшін қабаттық
жағдайдағы тұтқырлығы 5МПа*с-тен аспайтын мұнайлар үшін қабаттың
өткізгіштігі 0,03 мкм2 және тұтқырлығы 5-50 МПа*с мұнайлар үшін 0,05
мкм2–тан аспау керек. Өнімді қабаттың өткізгіштігі жоғары болған жағдайда
гидрожару жарықтары фильтрация процесіне елеулі әсер етпейді, нәтижесінде
ұңғымалардың өнімділігін көбейту ҚСЖ-ды жүргізуге кеткен шығындардың орнын
толтырмай қалуы мүмкін. Өткізгіштігі орташа және жоғары қабаттарда ҚСЖ-ды
тек ластанған түп зонасын тазарту үшін қолдану тиімді нәтиже береді.
Қабаттың қалыңдығы.
Өнімді қабаттың тиімді қалыңдығы 4-5 метрден аз болмау керек. Егер
қабат қалыңдығы аз болса ҚСЖ жұмыстарын жүргізу қиындайды және оның
тиімділігі төмендеу мүмкін.
Қабаттың тереңдігі.
ҚСЖ-ды қолданылу арқылы игерілетін объектілердің максимал тереңдігі
гидрожаруға арналған қондырғылар комплектісінің техникалық мүмкіндіктерімен
және бекіткіш материалдардың төзімділігімен анықталады. Кварцты құмды
пайдаланған кезде игеру объектісінің жату тереңдігі метрден аспау
керек. Төзімділігі жоғарырақ материалдарды пайдалану ҚСЖ қолдану арқылы
игерілетін объектінің максимал жату тереңдігін көбейтеді.
ҚСЖ жүргізетін ұңғымаларды таңдау шарттары.
Жоғарыдағы шарттар бойынша игеру объектілерін таңдаған соң ҚСЖ
жүргізетін ұңғымаларды таңдайды. Кенішті игеруді оптимизациялаумен қатар
ұңғыманың техникалық жағдайы, оның өндірістік көрсеткіштері ескеріледі;
таңдауға алынған ұңғымалардың қалдық дебиті 7ттәуліктен кем болмау керек.
Таңдау жарудан соң ұңғымалардың 80%-нің дебитінің өсуі 15 ттәуліктен аз
болмау керек, қалғанының дебиті 8 ттәуліктен кем болмау керек.
Ұңғымалардың техникалық жағдайы.
Ұңғыма техникалық жағынан дайын болу керек. Эксалуатациялық колоннаның
пакерді отырғызу интервалында ешқандай бұзылыстары мен деформациялары
болмау керек. Перфорацияланған интервалдан 50 м жоғары және төмен
жерлердегі цементтік сақинаның эксплуатациялық колоннамен және қабат
жынысымен ілінісуі қанағаттанарлық болу керек, бұл ҚСЖ барысында колоннадан
тыс ағыстардың болмауын қамтамасыз етеді.
Перфорация интервалы.
Перфорацияланған интервал 20-25 метрден аспау керек. ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz