Йодтың адам ағзасына қажеті зор микроэлемент

Кіріспе 2 Негізгі бөлім 5
Зерттеу материалдары мен әдістері 8
Зерттеу нәтижелері және оларды талдау 10
Қорытынды 13
Қолданылған әдебиеттер 14
Күнделік

Йод аса маңызды микроэлементтердің біріне жатады. Организмнің қалыпты дамуы үшін ол аса қажет, солай бола тұра қажетті мөлшері өте аз –не бары 100-150 мкг.
Йод – адамның қалыпты өсуі мен дамуына қажетті микроэлемент. Ол адамға ғана керек емес, жануарлар мен өсімдіктерге де қажет, бұл йодтың жер бетіндегі бүкіл тірі материялар үшін маңыздылығының айғағы.
Йод 1812 жылы ашылды жəне осылай деп аталуына буларының күлгін түсті (iodes –грекше «күлгін») болуы себеп болды. Йод қоры көбінесе сулы ортада жинақталған. Сондықтан болар суда планетадағы салмағы мен тұрқы ең ірі хайуанаттар тұрақтаған. Мысалы, қанық көк немесе аспан көк түсті кит – бювал, массасы 150 тонна жəне дене ұзындығы 30 метр. Əлемдегі бүгінгі ғылыми танылғандар ішінде бұдан ірі жануар жоқ. Теңіз жануарлары арасында өмір сүру уақыттары ұзақтығынан да рекордтар бар, мысалы, теңіз тасқабалары 200–300 жыл өмір сүреді.
Топырағы мен суы йодпен қаныққан аудандарда өсетін өсімдіктердің тұрқы ғаламат үлкендігімен таңқалдырады. Оған мысал ретінде гиганттық секвойя – мамонт ағашын қарастыруға тұрады, ол Калифорнияның Тынықмұхиттық жағалауларында өседі жəне оның биіктігі 140–160 м, ал діңгегінің диаметрі 10 м жəне одан да артық болады. Секвойя ағашы мыңдаған жылдар жасайды, қалай болғанда да, бұл ағаштың 4500 жыл жасаған даналары ғылымға танымал. Ғалымдар секвойя ағашы 9000 жыл жасауы да ықтимал деген байламға келіп отыр. «Бұл ғаламат алып ағаштардың өсуіне керекті жалғыз жағдайға йодтың буларына қаныққан теңіз тұманы жатады», – деп санайды биология ғылымының докторы, профессор В.О.Мохнач
Йод жылжымалы жəне айқын белгілері бар, табиғатта біркелкі таралмаған жер қыртысының элементі. Йодтың биосферадағы айналымы көбінесе территорияның теңіздер мен мұқиттардан алшақтығы, жердің рельефі, жəне де су мен топырақтың қышқыл-негіздік қасиеттері сияқты факторларға байланысты.

1. Щеплягина Л.А. Медико–социальные последствия йоддефицитных состояний //Российский педиатрический журнал. – 1998. – № 1. С. 33—37.
2. Щеплягина Л.А. Проблемы йодного дефицита //Русский медицинский журнал – 1999. – № 11. – С. 523—527.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Аннотация
Йодтың адам ағзасына қажеті зор микроэлемент. Тиісті мөлшерден аз болса, ауруға шалдығады. Мұндай жағдайда, әсіресе, жас балаларда ақыл-ойдың тежелуі байқалады.
Өзектілігі: Йодтың адам ағзасына қажеті зор микроэлемент. Тиісті мөлшерден аз болса, ауруға шалдығады. Мұндай жағдайда, әсіресе, жас балаларда ақыл-ойдың тежелуі байқалады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының есебі бойынша жер бетінде бұл дертпен ауыратындардың саны 650 миллионнан асады. Ал 2 миллиард адамда йоджетіспеушілігінің белгілері бар. Мамандардың мәлімдеуінше, жер шарындағы бір миллиардтан астам адам табиғи йод жетіспейтін аймақтарда өмір сүреді. Қазақстан да сол аймаққа жатады.
Бұл ауруға, әсіресе, балалар, жасөспірімдер мен әйелдер бейім келеді. Жас ағзада йод жетіспесе, интеллектуалдық қабілет нашарлайды. Ал жүкті әйелдерде түсік тастау оқиғасы, мезгілінен бұрын босану, баланың дұрыс жетілмеуі, сәбидің дүниеге келгенде іштен ауру болып немесе өлі тууы да жиі байқалады.
Йод жетіспеген адамдар көбіне эндемиялық жемсау ауруына шалдығады. Бұл қалқанша бездің үлкеюімен анықталады. Бірақ йоджетіспеушілік ағзаға әсерін қалқанша безге байланыссыз да тигізуі мүмкін. Балаларда психомоторлық даму, иммунитет тежелісі, кретинизм пайда болады.

Зерттеу объектісі: 8 сынып оқушылары
Болжам: Йод тапшылығы бар оқушыларды анықтап, оларға мәселенің күрделі екендігін түсіндіре, оқушылардың денсаулығының жақсаруы мүмкін.
Күтілетін нәтиже: Бұл жобаны оқушылармен сауалнама жүргізу, тест алу арқылы мәліметтер жинаумен бірге нәтиже шығару.
Мақсаты:
Арнайы әдістемелерді қолдана отырып, 8 сынып оқушыларында йод тапшылығын анықтап, денсаулығын түзетуде ұсыныс жасау.
Міндеті: Мәселені нақтылау, зерттеудің теориясымен танысу, онымен байланысты әдебиеттерді қарастыру, зерттеу әдістемелерін таңдау. Зерттеу нәтижесі мен алынған мәліметтерді талдау.

Мазмұны
Кіріспе 2 Негізгі бөлім 5
Зерттеу материалдары мен әдістері 8
Зерттеу нәтижелері және оларды талдау 10
Қорытынды 13
Қолданылған әдебиеттер 14
Күнделік 15

Кіріспе
Йод аса маңызды микроэлементтердің біріне жатады. Организмнің қалыпты дамуы үшін ол аса қажет, солай бола тұра қажетті мөлшері өте аз - не бары 100-150 мкг.
Йод - адамның қалыпты өсуі мен дамуына қажетті микроэлемент. Ол адамға ғана керек емес, жануарлар мен өсімдіктерге де қажет, бұл йодтың жер бетіндегі бүкіл тірі материялар үшін маңыздылығының айғағы.
Йод 1812 жылы ашылды жəне осылай деп аталуына буларының күлгін түсті (iodes - грекше күлгін) болуы себеп болды. Йод қоры көбінесе сулы ортада жинақталған. Сондықтан болар суда планетадағы салмағы мен тұрқы ең ірі хайуанаттар тұрақтаған. Мысалы, қанық көк немесе аспан көк түсті кит - бювал, массасы 150 тонна жəне дене ұзындығы 30 метр. Əлемдегі бүгінгі ғылыми танылғандар ішінде бұдан ірі жануар жоқ. Теңіз жануарлары арасында өмір сүру уақыттары ұзақтығынан да рекордтар бар, мысалы, теңіз тасқабалары 200 - 300 жыл өмір сүреді.
Топырағы мен суы йодпен қаныққан аудандарда өсетін өсімдіктердің тұрқы ғаламат үлкендігімен таңқалдырады. Оған мысал ретінде гиганттық секвойя - мамонт ағашын қарастыруға тұрады, ол Калифорнияның Тынықмұхиттық жағалауларында өседі жəне оның биіктігі 140 - 160 м, ал діңгегінің диаметрі 10 м жəне одан да артық болады. Секвойя ағашы мыңдаған жылдар жасайды, қалай болғанда да, бұл ағаштың 4500 жыл жасаған даналары ғылымға танымал. Ғалымдар секвойя ағашы 9000 жыл жасауы да ықтимал деген байламға келіп отыр. Бұл ғаламат алып ағаштардың өсуіне керекті жалғыз жағдайға йодтың буларына қаныққан теңіз тұманы жатады, - деп санайды биология ғылымының докторы, профессор В.О.Мохнач
Йод жылжымалы жəне айқын белгілері бар, табиғатта біркелкі таралмаған жер қыртысының элементі. Йодтың биосферадағы айналымы көбінесе территорияның теңіздер мен мұқиттардан алшақтығы, жердің рельефі, жəне де су мен топырақтың қышқыл-негіздік қасиеттері сияқты факторларға байланысты.
Табиғаттағы йод айналымында, оның негізгі бөлігі теңіз суында таралған. Жəне оның топырақтағы негізгі көзіне атмосфералық йод жатады, ал өз кезегінде ол атмосфераға теңіздер мен мұхиттардан түседі. Мұхиттың 1м² ауасында 10 мкг жəне одан да артық йод көлемі бар, ал континент ауа қабығында - 0,5 мкг (бұл өте аз мөлшер). Осыған байланысты теңіз жəне мұхиттарға жақындық, желдің бағыттары жəне жауын-шашын мөлшері йодтың топыраққа түсуінде аса маңызды роль атқарады.
Йод табиғатта үнемі айналымда болғандықтан, үздіксіз қозғалыста: мұхит пен теңіздегі сулардан буланып атмосфералық ауада қоюланып жиналады, содан кейін жауын-шашынмен араласып жердің топырақты қыртысына қайта оралады. Жер топырағында йодтың таралуы 50-ден 9000 мкгкг-ға дейін болады жəне ол соңғы (төртінші) мұз дəуіріндегі оның қату деңгейіне байланысты. Оның концентрациясы балшықты, көмірленгендікті, қара топырақты жерлерде (1 - 50 мкг йод1 г топырақта) жоғары, ал құмдауытты жəне күлденген жерлерде (0,5 - 10 мкг йод 1 г топырақта) төмен болады. Жауын-шашындағы жəне өзен суларындағы йод концентрациясы 5 мкгл, ал атмосфера ауасында - 0,5 мкгл болады.
Табиғатта йод түрлі формада кездеседі - органикалық жəне органикалық емес, жəне де оның басым бөлігі йодид жəне йодат түрінде таралған. Сонымен, йодтың көп мөлшері топырақтың жоғарғы қабатынан мұздықтардың еріген суларымен жəне жауын-шашындармен шайылып, өзендер арқылы теңіздер мен мұхиттарға құйылады. Йод топырақтың терең қабаттарында да болады жəне мұнай бұрғыларынан шығатын топырақтарда кездеседі. Терең қазылған құдықтардан бөлінетін сулар йодтың маңызды көзі болуы ықтимал. Жалпы алғанда, жер қыртысының жоғарғы қабаты неғұрлым кəрі болса, ол сыртқы əсерлерге көп тап болған (эрозияларға), сондықтан йодқа ол соғұрлым кедейлеу.
Йод таулы жерлерде өте аз кездеседі, содан кейінгі кезекте - шөл жəне жазықты жерлерде. Таулы жердің тұрғындары йод тапшылығынан пайда болатын - жемсау (зоб) ауруларына бейім келеді. Аймақ теңіз бен мұхиттардан неғұрлым алшақ болған сайын, оған қоршаған орта соғұрлым кедейлеу келеді. Қазақстанның бүкіл территориясы дерлік бұл минералдың мөлшері тұрғысынан жұтаң өлкеге жатады. Бұл йод тапшылық пен жемсаудыңкеңінентаралуынасоқтырады.

Негізгі бөлім
Йодтың организмдегі ролі
Біздің бəріміз жарақаттар мен жырылып кеткен тері қабаттарын йодтың спирттік ерітіндісімен тазалайтынын білгенбіз. Ал қазір атмосфералық ауада, ауыз суында жəне тағамдық өнімдерде аздаған мөлшерде кездесетін йодтың өзге түрінің барлығы да белгілі болды. Осы йод органикалық емес қосылыс ретінде немесе органикалық формада атмосфералық ауамен, тамақпен жəне ауыз суымен асқазан-ішек жолдары арқылы қанға түседі жəне барлық жасушалар мен тіндерге жеткізіледі, оның ішінде қалқанша безіне де, өйткені бұлардың осы минералсыз қандай да бір функция атқаруы мүмкін емес.
Өзінің формасы бойынша көбелекті немесе қалқанды елестететін қалқанша безі (аталуы да осылардан), өзінің қанаттарымен тыныс алу кеңірдегіне оралып мойынның алдыңғы жағында орналасқан. Осы қалқанша безінің қызметіне жүрек соғуларының санының реттелуі, дене температурасы, тағамдық өнімдердің жағылу жылдамдығы тəуелді, жəне бездің өзінің қызмет ету мүмкіншілігі организмге түсетін йод мөлшеріне байланысты айқындалынады.
Организмдегі йодтың 80% (15 - 20 мг) жуығы қалқанша безінде жинақталынған. Йод адам организміндегі осы маңызды органның гормондарының синтезделінуі үшін қажет. Мұнда тироксин жəне трийодтиронин гормондарының қызмет ету бастамасы болып табылатын йод синтезделінеді. Құрамына йод кіретін гормондар функциясының ауқымы кең жəне сан алуан. Жай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.