Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқару
КIРIСПЕ
1. Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқару
1.1. Мемлекеттік басқарудың мәні мен ерекшеліктері
1.2. Мемлекеттік басқарудың қағидалары
1.3. Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы
1.4. Әлеуметтік жүйе мемлекеттік басқарудың объектісі ретінде
2. Мемлекетті басқару
2.1 Мемлекеттік басқарудың мазмұны
2.2 Құқықтық мемлекет
2.3 Мемлекеттік тұрғыда шығарылатын шешім
2.4 Әкімшілік түрде орындау тәртіптері
2.5 Мемлекеттік басқаруды қамтамасыз ету
3. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет
3.1. Мемлекеттік қызметтің түсініктемесі және ерекшеліктері
3.2. Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық жағдайлары
3.3. Мемлекеттік қызметке кіру
3.4. Мемлекеттік қызметті өткеру
3.5. Мемлекеттік қызметті тоқтату
3.6. Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызмет реформасын жүргізу
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқару
1.1. Мемлекеттік басқарудың мәні мен ерекшеліктері
1.2. Мемлекеттік басқарудың қағидалары
1.3. Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы
1.4. Әлеуметтік жүйе мемлекеттік басқарудың объектісі ретінде
2. Мемлекетті басқару
2.1 Мемлекеттік басқарудың мазмұны
2.2 Құқықтық мемлекет
2.3 Мемлекеттік тұрғыда шығарылатын шешім
2.4 Әкімшілік түрде орындау тәртіптері
2.5 Мемлекеттік басқаруды қамтамасыз ету
3. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет
3.1. Мемлекеттік қызметтің түсініктемесі және ерекшеліктері
3.2. Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық жағдайлары
3.3. Мемлекеттік қызметке кіру
3.4. Мемлекеттік қызметті өткеру
3.5. Мемлекеттік қызметті тоқтату
3.6. Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызмет реформасын жүргізу
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Стратегиялық бағдарламасында белгіленген мемлекеттік басқаруды қайта қарау, нарықтық экономика жағдайына бейімделген жаңа тұрпатты шенеуніктерді қалыптастыру туралы. Мемлекеттік қызмет және басқару пәнінің жаңа тұрпатты заң кадрларын даярлауда атқаратын рөлі мен алатын орны. Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқару және мемлекеттік қызметті ұйымдастыру мәселелерінің теориясын мен тәжрибесін жаңа ғылыми тәсілдер арқылы зерделеу (функциональды, жүйелі, тарихи, нақты-социологиялық және т.б.).
Мемлекеттік қызмет және басқару курсының пәні және құрылымы. Осы пәннің басқа құқық салаларының арасында алатын орны (саясаттану, социология, құқық және т.б.). Мемлекеттік басқарудың Қазақстан Республикасында ғылым ретінде қалыптасуы және оның негізгі даму кезеңдері.
Мемлекеттік қызмет және басқару курсының пәні және құрылымы. Осы пәннің басқа құқық салаларының арасында алатын орны (саясаттану, социология, құқық және т.б.). Мемлекеттік басқарудың Қазақстан Республикасында ғылым ретінде қалыптасуы және оның негізгі даму кезеңдері.
1. Конституция Республики Казахстан (1995 г.)
2. Назарбаев Н.А. Стратегия становления и развития Казахстана как суверенного государства, Алма-Ата, 1992.
3. Назарбаев Н.А. Казахстан – 2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев (Послание Президента страны народу Казахстана)// Казахстанская правда.1997. 11 окт.
Назарбаев Н.А. Казахстан – 2030. Процветание, благополучие и улучшение благосостояния всех казахстанцев (Послание народу Казахстан) // Казахстанская правда. 1997. 11окт.
4. Сыздыков Л.Е. Саясаттану. Алматы 1996ж.
2. Назарбаев Н.А. Стратегия становления и развития Казахстана как суверенного государства, Алма-Ата, 1992.
3. Назарбаев Н.А. Казахстан – 2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев (Послание Президента страны народу Казахстана)// Казахстанская правда.1997. 11 окт.
Назарбаев Н.А. Казахстан – 2030. Процветание, благополучие и улучшение благосостояния всех казахстанцев (Послание народу Казахстан) // Казахстанская правда. 1997. 11окт.
4. Сыздыков Л.Е. Саясаттану. Алматы 1996ж.
Жоспар
КIРIСПЕ
1. Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқару
1.1. Мемлекеттік басқарудың мәні мен ерекшеліктері
1.2. Мемлекеттік басқарудың қағидалары
1.3. Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы
1.4. Әлеуметтік жүйе мемлекеттік басқарудың объектісі ретінде
2. Мемлекетті басқару
2.1 Мемлекеттік басқарудың мазмұны
2.2 Құқықтық мемлекет
2.3 Мемлекеттік тұрғыда шығарылатын шешім
2.4 Әкімшілік түрде орындау тәртіптері
2.5 Мемлекеттік басқаруды қамтамасыз ету
3. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет
3.1. Мемлекеттік қызметтің түсініктемесі және ерекшеліктері
3.2. Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық жағдайлары
3.3. Мемлекеттік қызметке кіру
3.4. Мемлекеттік қызметті өткеру
3.5. Мемлекеттік қызметті тоқтату
3.6. Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызмет реформасын жүргізу
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
КIРIСПЕ
Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Стратегиялық
бағдарламасында белгіленген мемлекеттік басқаруды қайта қарау, нарықтық
экономика жағдайына бейімделген жаңа тұрпатты шенеуніктерді қалыптастыру
туралы. Мемлекеттік қызмет және басқару пәнінің жаңа тұрпатты заң кадрларын
даярлауда атқаратын рөлі мен алатын орны. Қазақстан Республикасында
мемлекеттік басқару және мемлекеттік қызметті ұйымдастыру мәселелерінің
теориясын мен тәжрибесін жаңа ғылыми тәсілдер арқылы зерделеу
(функциональды, жүйелі, тарихи, нақты-социологиялық және т.б.).
Мемлекеттік қызмет және басқару курсының пәні және құрылымы. Осы
пәннің басқа құқық салаларының арасында алатын орны (саясаттану,
социология, құқық және т.б.). Мемлекеттік басқарудың Қазақстан
Республикасында ғылым ретінде қалыптасуы және оның негізгі даму кезеңдері.
1. Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқару
1.1. Мемлекеттік басқарудың мәні мен ерекшеліктері
Мемлекеттік биліктің түсініктемесі және мәні. Мемлекеттік басқару -
мемлекеттік биліктің жұмыс істеп тұратын тетігі ретінде. Мемлекеттік
басқарудағы жалпылық пен ерекшелік. Басқару адамдарды бірігіп қызмет етуге
қалыптастыратын айрылмас белгісі ретінде. Мақсатқа бағытталған сипаттама
және арнайы міндеттерді шешу басқарудың маңызды белгілерінің бірі.
Мемлекеттік басқарудың нормативтік мақсаты. Қазақстан Республикасының 2030
жылға дейінгі Стратегиялық бағдарламасында белгіленген стратегиялық мақсат
пен мемлекеттік басқарудың басымдылығы. Стратегиялық мақсат, міндеттердің
және басқару қызметі мазмұнының тиісті мемлекеттік басқару салаларымен
(түрлерімен) өзара байланыстары.
Құқықтық реттеу – мемлекеттік басқарудың арнайы белгілері.
Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық мәні. Ұйымдастыру және басқару
ұғымдарының өзара байланыстары. Мемлекеттік басқарудың заңды-билік
сипаттамасы – мемлекеттік биліктің жұмыс істеуін қамтамасыз етіп тұратын
тетігі ретінде. Мемлекеттік басқарудың тетіктері: мазмұны және құрылымы.
Мемлекеттік басқару тетіктерінің құқықтық жанамасы: нормативтік құқықтық
негізі; басқарудағы құқықтық қатынас; тараптардың субъективтік құқықтары
мен заңды міндеттерін жүзеге асыратын актілер. Олардың жалпы сипаттамасы.
1.2. Мемлекеттік басқарудың қағидалары
Мемлекеттік басқару қағидаларының теориялық және тәжрибелік маңызы.
Басқару қағидаларын олардың мәні, байланыс сипаты және басқару
тәжрибелеріне қарай сыныптау. Қазақстан Республикасының констиутциялық
қағидалары және олардың әлеуметтік қызметі (ҚР Конституциясының 2 б., 1
т.).
Мемлекеттік басқарудың негізгі қағидалары: мемлекеттік билік пен
басқарудың біртұтастығы; заңдылық; азаматтардың құқықтарының, бостандықтары
мен заңды мүдделерінің мемлекет мүддесі алдында басымдылығы; азаматтардың
мемлекет ісін басқаруға қатысу теңдіктері; қоғамдық пікірді есептеу және
мемлекетті басқарудағы жариялылық; аумақтық-салалық; мемлекеттік басқаруды
орталықтандыру және орталықсыздандырудағы үйлесімділік; халықаралық
қауымдастық. Олардың сипаттамасы.
Мемлекеттік басқарудың салалық қағидалары, олардың ерекшеліктері.
Мемлекеттік басқарудағы констиутциялық (негізгі) және салалық қағидалардың
өзара байланыстары мен өзара әрекеттері. Мемлекеттік органдарды
ұйымдастырушылық-техникалық қағида бойынша құрастыру: салалық;
функциональдық; салалық-функциональдық. Олардың ерекшеліктері.
1.3. Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы
Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Стратегиялық
бағдарламасында белгіленген мемлекеттік басқарудың жүйелілігі туралы.
Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық құрылымын құрудың объективтік және
субъективтік факторлары. Мемлекеттік органдарды сыныптаудың негіздері.
Мемлекет аппараттарының ұйымдастырушылық құрылымдарының әлеуметтік-
экономикалық, саяси, республиканың дамуынан, әкімшілік-аумақтық
құрылымынан, аумаққа қызмет көрсету шеңберінен, халқының санынан және басқа
да жағдайлардан тәуелділігі.
Мемлекеттік биліктің біртұтастығы мен түрлерінің өзгешеліктері -
мемлекеттік аппараттың жүйесін құрудың негізі. Заң шығарушылық, атқарушы
және сот билік тармақтары органдарының құрылымы. Мемлекеттік бақылау-
қадағалау органдары.
1.4. Әлеуметтік жүйе мемлекеттік басқарудың объектісі ретінде
Әлеуметтік жүйе және оның элементтерінің құрылымы. Адам – әлеуметтік
жүйенің негізгі элементі. Мемлекеттік ісін басқарудағы азаматтардың
құқықтық субъектіліктері. Азаматтардың мемлекет ісін басқаруға қатысуға
заңдық кепілі. Азаматтардың бірлесуге қатысты ұйымдастырушылық-құқықтық
нысандары, олардың құқықтық мәртебесі. Халықты әкімшілік-аумақтық және
өндіріс қағидалары арқылы бөлу - әлеуметтік жүйені құрылымдаудың негізі.
Қоғамдық тіршіліктің негізгі аялары (экономикалық, әлеуметтік,
әкімшілік-саяси). Мемлекеттік басқарудағы салалық және функциональдық
бастама. Мемлекеттік басқарудағы объект (әлеуметтік жүйе және оның
құрамының элементтері) және субъктілердің (мемлекеттік аппарат) өзара
байланыстары. Мемлекеттік басқару жүйесінің сыртқы ортасы.
2. Мемлекетті басқару
2.1 Мемлекеттік басқарудың мазмұны
Мемлекеттік басқарудағы саясат пен мақсат. Қазақстан Республикасында
басқару мақсатын сыныптау. Мемлекеттік басқарудың функциональдық құрылымы.
Мемлекеттің функцияларының, басқару функцияларының және мемлекеттік
органдардың функцияларының өзара байланыстары.
Басқару функциялары: ұйымдастыру (басқарудың жүйесі мен үрдістерін),
жоспарлау (болжамалар және бағдарламалар жасау), кадрлармен қамтамасыз ету,
реттеу, бақылау. Олардың сипаттамасы.
Мемлекеттік басқарудың тәсілдері: мәні және сынып. Тәсілдердің жалпы
сипаттамасы: әкімшілік-құқықтық, экономикалық және идеологиялық
(адамгершіліктік) әсер ету.
2.1 Құқықтық мемлекет
Азаматтық қоғамның орнығуының басты шарттарының бірі-мемлекеттің
құқықтық сипат алып, әлеуметтік мазмұнға ие болуы.
ҚҰҚЫҚТЫҚ МЕМЛЕКЕТ- құқықтық үстемдігімен, заңның жоғары құдіретімен,
барлық азаматтардың құқығы мен бостандығын мойындап құрметтеумен, оған
мемлекет тарапынан кепілдік берумен сипатталады.
Құқықтық мемлекеттің негізгі принциптері мыналар:
1. Қоғамда құқықтың үстемдігі, оның мемлекеттен де биіктігі. Құқық-
қоғам өмірінің түп негізі, анықтаушысы. Ол мемлекет конституциясында
бекітіледі де, басқа барлық заңдар мен нормалардың, жарлықтардың
өзегіне айналады.
2. Мемлекет, оның органдары, лауазымды қызметтегі адамдар, түрлі
ұйымдар және барлық азаматтар тегістей заңға бас иеді, заңға
бағынады. Заң алдында барлығы да жауапты, барлығы да бірдей. Заңды
сыйламайтын ел-берекесіз ел. Сүлеймен пайғамбар аитыпты деген
мынадай сөз бар: Заңға бағынбайтын елде бастық көп болады. Әрине,
құқықтық мемлекеттегі кез келген заң-өмір шындығымен қабысып жатқан,
іске асыру, орындау тетіктері анық нақтыланған әділ де ізгілікті,
көпшілік қауымның көңілінен шығып, қолдау табатындай, оның өмір-
тіршілігін, түпкілікті мүддесін бейнелейтіндей сапалы болуға тиіс.
Әйтпесе заңнан әрі бедел кетеді, әрі орындалмай қағаз бетінде
қалады, содан келіп берекесіздікке жол ашылады.
3. Құқықтық мемлекет жағдайында адамның құқығы мен ар-ожданы
құрметтеледі, мемлекет тарапынан қорғалып, кепілдік беріледі. 1948
жылы 10 желтоқсанда Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы
қабылдаған бүкіл дүниежүзілік мәні бар Адам құқықтарының жалпыға
ортақ декларациясы деп аталатын құжатта былай деп жазылған: Барлық
адамдар жаратылысында азат, бойындағы қасиеттері мен құқықтары тең
болып туады. Олардың басында-ақыл, бойында-ар болғандықтан бір-
біріне туысқандық ықыласы болуға тиіс (1-бап). Одан әрі: Әрбір
адам өмір сүруге, еркін болуға және жеке басына ешкімнің қол
сұқпауына құқылы,-деп (3-бап) атап көрсетілген.
Қазақстан Республикасы құқықтық мемлекет орнықтыруды басты мақсат
ретінде алдына қоя отырып, өзінің Ата заңының Адам және азамат деп
аталатын екінші бөлімін Адам құқығы мен бостандығын құрметтеу және қорғау
мәселелеріне, оның азамат есебіндегі міндеттерін саралауға арнаған. Онда
былай деп көрсетілген: Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумасынан
жазылған, олар абсолютті деп танылады, олардан ешкім айыра алмайды, заңдар
мен өзге де нормативтік құқықтық актілердің мазмұны мен қолданылуы осыған
қарай анықталады (12-бап, 2-тармақ).
4. Мемлекет пен жеке адамның өзара жауапкершілігі танылады. Мемлекет
әрбір адамның құқықтары мен бостандықтарын конституцияға сәйкес
қорғауды мойнына алып, кепілдік береді. Согымен бірге әрбір Адам
азамат есебінде мемлекет алдында жауапты. Мәселен, еліміздің Ата
заңында былай деп көрсетілген: Әркім Қазақстан Республикасының
Конституциясын және заңдарын сақтауға, басқа адамдардың құқықтарын,
бостандықтарын, абыройы мен қадір-қасиетін құрметтеуге міндетті (34-
бап). Сондай-ақ Қазақстан Республикасын қорғау-оның азаматының
қасиетті парызы және міндеті. (36-бап). Ұлтаралық татулықты
бұзатын кез келген әрекет конституциялық емес деп танылады (39-бап,
2-тармақ).
5. Біртұтас мемлекеттік билік заң шығарушы, атқарушы және сот
тармақтарына бөлінеді де, олардың іс-қимылының ұйымдасуы, қызмет
атқаруы өзара тежемелік және тепе-теңдік жүйесіне негізделеді.
Қазақстанды мысалға ала отырып бұл принциптің мән-мағынасын жоғарыда
көрсеткен болатынмын.
Азаматтық қоғамның және құқықтық мемлекеттің мәндерін ашу барысында
олардың өзара өте тығыз байланыста екеніне көз жеткіземіз. Шынында да,
азаматтық қоғам тек құқықтық мемлекет жағдаыйында толық толық мағанасына ие
болып, өмір сүріп, қызмет атқара алады. Сондай ақ азаматтық қоғам
жағдайында ғана мемлекет құқықтық мәнге ие болады құқықтық үстемдігін тұтас
қоғам мойындап, заңның билік мәртебесін орнықтыруға болады.
Егемендік жолына түскен Қазақыстан мемлекеті бүгінде жаңа
Конституцияны негізге ала отырып, айтарлықтай терең саяси реформалар
жүргізу барысында азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет орнықтыру жолында
игілікті қадамдар жасап, едәуір нәтижелерге қол жеткізгенін ауыз толтыра
айтамыз. Алайда, осы арада танымдық үлкен мәні бар тағы бір сұрақ ойға
оралады. Біздің еліміздің бұрын соңды тарихында азаматтық қоғам мен
құқықтық мемлекеттің бой көрсеткен кездері болған ба еді?
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің
Қазақстанның болашағы-қоғамның идеялық бірлігінде,-деп аталатын еңбегінде
азаматтық қоғамды былай деп сипаттап, анықтама береді: Жаңғыру-дамыған
азаматтық қоғамның қалыптасуын көздейді. Ал бұл ең алдымен адамдардың
ерікті түрдегі бірлестіктердің жиынтығын: отбасын, қоғамдық ұйымдарды,
діни, мәдени, шаруашылық бірлестіктерін, кәсіптік одақтарын және тағы
басқаларын өз бойына жинақтайды. Олардың ортақ сипаттамасы-бұ шын мәніндегі
ерікті, мемлекеттік емес және саяси емес ұйымдар болып табылады. Бұл
ұйымдардың бүкіл жеке өмірі, белгілі бір әдет-ғұрыптары, дағдылары мен
құқықтары. Бұл өмірдің сырт көздің араласуын қажет етпейтін саласы.
Азаматтық қоғамның басты қозғаушы күші, субьектісі өзіне тән
сұранымдары мен мүдделері бар Адам болып табылады. Демек, Адам мұнда шешуші
басты тұлға. Оның мақсат-мүддесі мен талап-сұранымдарының қанағаттандырылу
деңгейі азаматтық қоғамның өлшемі (критерий) болып табылады. Адам арқылы
ғана түрлі қоғамдық қатынастар азаматтық қоғамға келіп тоғысады.
Тарихи тұрғыдан алғанда азаматтық қоғам – мемлекеттен әлдеқайда бұрын
пайда болады. Ол алғашқы қауымдық құрылыс кезінде адамдардың түрлі
қарапайым бірлестіктері түрінде қалыптасады. Белгілі кезеңде азаматтық
қоғамөз мүдделерін қорғау қажеттігіне байланысты мемлекетті дүниеге
әкеледі, оған әл-ауқат беріп қанаттандырады, билік тұтқасын ұстатады, оның
құқықтық нормалар орнықтырып, заңдар қабылдап, өзіне қызмет істеуіне
мүмкіндік туғызады. Алайда уақыт озған сайынмемлекет күшейе түседі, оның
ықпалы мен пәрмені ... жалғасы
КIРIСПЕ
1. Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқару
1.1. Мемлекеттік басқарудың мәні мен ерекшеліктері
1.2. Мемлекеттік басқарудың қағидалары
1.3. Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы
1.4. Әлеуметтік жүйе мемлекеттік басқарудың объектісі ретінде
2. Мемлекетті басқару
2.1 Мемлекеттік басқарудың мазмұны
2.2 Құқықтық мемлекет
2.3 Мемлекеттік тұрғыда шығарылатын шешім
2.4 Әкімшілік түрде орындау тәртіптері
2.5 Мемлекеттік басқаруды қамтамасыз ету
3. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет
3.1. Мемлекеттік қызметтің түсініктемесі және ерекшеліктері
3.2. Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық жағдайлары
3.3. Мемлекеттік қызметке кіру
3.4. Мемлекеттік қызметті өткеру
3.5. Мемлекеттік қызметті тоқтату
3.6. Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызмет реформасын жүргізу
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
КIРIСПЕ
Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Стратегиялық
бағдарламасында белгіленген мемлекеттік басқаруды қайта қарау, нарықтық
экономика жағдайына бейімделген жаңа тұрпатты шенеуніктерді қалыптастыру
туралы. Мемлекеттік қызмет және басқару пәнінің жаңа тұрпатты заң кадрларын
даярлауда атқаратын рөлі мен алатын орны. Қазақстан Республикасында
мемлекеттік басқару және мемлекеттік қызметті ұйымдастыру мәселелерінің
теориясын мен тәжрибесін жаңа ғылыми тәсілдер арқылы зерделеу
(функциональды, жүйелі, тарихи, нақты-социологиялық және т.б.).
Мемлекеттік қызмет және басқару курсының пәні және құрылымы. Осы
пәннің басқа құқық салаларының арасында алатын орны (саясаттану,
социология, құқық және т.б.). Мемлекеттік басқарудың Қазақстан
Республикасында ғылым ретінде қалыптасуы және оның негізгі даму кезеңдері.
1. Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқару
1.1. Мемлекеттік басқарудың мәні мен ерекшеліктері
Мемлекеттік биліктің түсініктемесі және мәні. Мемлекеттік басқару -
мемлекеттік биліктің жұмыс істеп тұратын тетігі ретінде. Мемлекеттік
басқарудағы жалпылық пен ерекшелік. Басқару адамдарды бірігіп қызмет етуге
қалыптастыратын айрылмас белгісі ретінде. Мақсатқа бағытталған сипаттама
және арнайы міндеттерді шешу басқарудың маңызды белгілерінің бірі.
Мемлекеттік басқарудың нормативтік мақсаты. Қазақстан Республикасының 2030
жылға дейінгі Стратегиялық бағдарламасында белгіленген стратегиялық мақсат
пен мемлекеттік басқарудың басымдылығы. Стратегиялық мақсат, міндеттердің
және басқару қызметі мазмұнының тиісті мемлекеттік басқару салаларымен
(түрлерімен) өзара байланыстары.
Құқықтық реттеу – мемлекеттік басқарудың арнайы белгілері.
Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық мәні. Ұйымдастыру және басқару
ұғымдарының өзара байланыстары. Мемлекеттік басқарудың заңды-билік
сипаттамасы – мемлекеттік биліктің жұмыс істеуін қамтамасыз етіп тұратын
тетігі ретінде. Мемлекеттік басқарудың тетіктері: мазмұны және құрылымы.
Мемлекеттік басқару тетіктерінің құқықтық жанамасы: нормативтік құқықтық
негізі; басқарудағы құқықтық қатынас; тараптардың субъективтік құқықтары
мен заңды міндеттерін жүзеге асыратын актілер. Олардың жалпы сипаттамасы.
1.2. Мемлекеттік басқарудың қағидалары
Мемлекеттік басқару қағидаларының теориялық және тәжрибелік маңызы.
Басқару қағидаларын олардың мәні, байланыс сипаты және басқару
тәжрибелеріне қарай сыныптау. Қазақстан Республикасының констиутциялық
қағидалары және олардың әлеуметтік қызметі (ҚР Конституциясының 2 б., 1
т.).
Мемлекеттік басқарудың негізгі қағидалары: мемлекеттік билік пен
басқарудың біртұтастығы; заңдылық; азаматтардың құқықтарының, бостандықтары
мен заңды мүдделерінің мемлекет мүддесі алдында басымдылығы; азаматтардың
мемлекет ісін басқаруға қатысу теңдіктері; қоғамдық пікірді есептеу және
мемлекетті басқарудағы жариялылық; аумақтық-салалық; мемлекеттік басқаруды
орталықтандыру және орталықсыздандырудағы үйлесімділік; халықаралық
қауымдастық. Олардың сипаттамасы.
Мемлекеттік басқарудың салалық қағидалары, олардың ерекшеліктері.
Мемлекеттік басқарудағы констиутциялық (негізгі) және салалық қағидалардың
өзара байланыстары мен өзара әрекеттері. Мемлекеттік органдарды
ұйымдастырушылық-техникалық қағида бойынша құрастыру: салалық;
функциональдық; салалық-функциональдық. Олардың ерекшеліктері.
1.3. Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы
Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Стратегиялық
бағдарламасында белгіленген мемлекеттік басқарудың жүйелілігі туралы.
Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық құрылымын құрудың объективтік және
субъективтік факторлары. Мемлекеттік органдарды сыныптаудың негіздері.
Мемлекет аппараттарының ұйымдастырушылық құрылымдарының әлеуметтік-
экономикалық, саяси, республиканың дамуынан, әкімшілік-аумақтық
құрылымынан, аумаққа қызмет көрсету шеңберінен, халқының санынан және басқа
да жағдайлардан тәуелділігі.
Мемлекеттік биліктің біртұтастығы мен түрлерінің өзгешеліктері -
мемлекеттік аппараттың жүйесін құрудың негізі. Заң шығарушылық, атқарушы
және сот билік тармақтары органдарының құрылымы. Мемлекеттік бақылау-
қадағалау органдары.
1.4. Әлеуметтік жүйе мемлекеттік басқарудың объектісі ретінде
Әлеуметтік жүйе және оның элементтерінің құрылымы. Адам – әлеуметтік
жүйенің негізгі элементі. Мемлекеттік ісін басқарудағы азаматтардың
құқықтық субъектіліктері. Азаматтардың мемлекет ісін басқаруға қатысуға
заңдық кепілі. Азаматтардың бірлесуге қатысты ұйымдастырушылық-құқықтық
нысандары, олардың құқықтық мәртебесі. Халықты әкімшілік-аумақтық және
өндіріс қағидалары арқылы бөлу - әлеуметтік жүйені құрылымдаудың негізі.
Қоғамдық тіршіліктің негізгі аялары (экономикалық, әлеуметтік,
әкімшілік-саяси). Мемлекеттік басқарудағы салалық және функциональдық
бастама. Мемлекеттік басқарудағы объект (әлеуметтік жүйе және оның
құрамының элементтері) және субъктілердің (мемлекеттік аппарат) өзара
байланыстары. Мемлекеттік басқару жүйесінің сыртқы ортасы.
2. Мемлекетті басқару
2.1 Мемлекеттік басқарудың мазмұны
Мемлекеттік басқарудағы саясат пен мақсат. Қазақстан Республикасында
басқару мақсатын сыныптау. Мемлекеттік басқарудың функциональдық құрылымы.
Мемлекеттің функцияларының, басқару функцияларының және мемлекеттік
органдардың функцияларының өзара байланыстары.
Басқару функциялары: ұйымдастыру (басқарудың жүйесі мен үрдістерін),
жоспарлау (болжамалар және бағдарламалар жасау), кадрлармен қамтамасыз ету,
реттеу, бақылау. Олардың сипаттамасы.
Мемлекеттік басқарудың тәсілдері: мәні және сынып. Тәсілдердің жалпы
сипаттамасы: әкімшілік-құқықтық, экономикалық және идеологиялық
(адамгершіліктік) әсер ету.
2.1 Құқықтық мемлекет
Азаматтық қоғамның орнығуының басты шарттарының бірі-мемлекеттің
құқықтық сипат алып, әлеуметтік мазмұнға ие болуы.
ҚҰҚЫҚТЫҚ МЕМЛЕКЕТ- құқықтық үстемдігімен, заңның жоғары құдіретімен,
барлық азаматтардың құқығы мен бостандығын мойындап құрметтеумен, оған
мемлекет тарапынан кепілдік берумен сипатталады.
Құқықтық мемлекеттің негізгі принциптері мыналар:
1. Қоғамда құқықтың үстемдігі, оның мемлекеттен де биіктігі. Құқық-
қоғам өмірінің түп негізі, анықтаушысы. Ол мемлекет конституциясында
бекітіледі де, басқа барлық заңдар мен нормалардың, жарлықтардың
өзегіне айналады.
2. Мемлекет, оның органдары, лауазымды қызметтегі адамдар, түрлі
ұйымдар және барлық азаматтар тегістей заңға бас иеді, заңға
бағынады. Заң алдында барлығы да жауапты, барлығы да бірдей. Заңды
сыйламайтын ел-берекесіз ел. Сүлеймен пайғамбар аитыпты деген
мынадай сөз бар: Заңға бағынбайтын елде бастық көп болады. Әрине,
құқықтық мемлекеттегі кез келген заң-өмір шындығымен қабысып жатқан,
іске асыру, орындау тетіктері анық нақтыланған әділ де ізгілікті,
көпшілік қауымның көңілінен шығып, қолдау табатындай, оның өмір-
тіршілігін, түпкілікті мүддесін бейнелейтіндей сапалы болуға тиіс.
Әйтпесе заңнан әрі бедел кетеді, әрі орындалмай қағаз бетінде
қалады, содан келіп берекесіздікке жол ашылады.
3. Құқықтық мемлекет жағдайында адамның құқығы мен ар-ожданы
құрметтеледі, мемлекет тарапынан қорғалып, кепілдік беріледі. 1948
жылы 10 желтоқсанда Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы
қабылдаған бүкіл дүниежүзілік мәні бар Адам құқықтарының жалпыға
ортақ декларациясы деп аталатын құжатта былай деп жазылған: Барлық
адамдар жаратылысында азат, бойындағы қасиеттері мен құқықтары тең
болып туады. Олардың басында-ақыл, бойында-ар болғандықтан бір-
біріне туысқандық ықыласы болуға тиіс (1-бап). Одан әрі: Әрбір
адам өмір сүруге, еркін болуға және жеке басына ешкімнің қол
сұқпауына құқылы,-деп (3-бап) атап көрсетілген.
Қазақстан Республикасы құқықтық мемлекет орнықтыруды басты мақсат
ретінде алдына қоя отырып, өзінің Ата заңының Адам және азамат деп
аталатын екінші бөлімін Адам құқығы мен бостандығын құрметтеу және қорғау
мәселелеріне, оның азамат есебіндегі міндеттерін саралауға арнаған. Онда
былай деп көрсетілген: Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумасынан
жазылған, олар абсолютті деп танылады, олардан ешкім айыра алмайды, заңдар
мен өзге де нормативтік құқықтық актілердің мазмұны мен қолданылуы осыған
қарай анықталады (12-бап, 2-тармақ).
4. Мемлекет пен жеке адамның өзара жауапкершілігі танылады. Мемлекет
әрбір адамның құқықтары мен бостандықтарын конституцияға сәйкес
қорғауды мойнына алып, кепілдік береді. Согымен бірге әрбір Адам
азамат есебінде мемлекет алдында жауапты. Мәселен, еліміздің Ата
заңында былай деп көрсетілген: Әркім Қазақстан Республикасының
Конституциясын және заңдарын сақтауға, басқа адамдардың құқықтарын,
бостандықтарын, абыройы мен қадір-қасиетін құрметтеуге міндетті (34-
бап). Сондай-ақ Қазақстан Республикасын қорғау-оның азаматының
қасиетті парызы және міндеті. (36-бап). Ұлтаралық татулықты
бұзатын кез келген әрекет конституциялық емес деп танылады (39-бап,
2-тармақ).
5. Біртұтас мемлекеттік билік заң шығарушы, атқарушы және сот
тармақтарына бөлінеді де, олардың іс-қимылының ұйымдасуы, қызмет
атқаруы өзара тежемелік және тепе-теңдік жүйесіне негізделеді.
Қазақстанды мысалға ала отырып бұл принциптің мән-мағынасын жоғарыда
көрсеткен болатынмын.
Азаматтық қоғамның және құқықтық мемлекеттің мәндерін ашу барысында
олардың өзара өте тығыз байланыста екеніне көз жеткіземіз. Шынында да,
азаматтық қоғам тек құқықтық мемлекет жағдаыйында толық толық мағанасына ие
болып, өмір сүріп, қызмет атқара алады. Сондай ақ азаматтық қоғам
жағдайында ғана мемлекет құқықтық мәнге ие болады құқықтық үстемдігін тұтас
қоғам мойындап, заңның билік мәртебесін орнықтыруға болады.
Егемендік жолына түскен Қазақыстан мемлекеті бүгінде жаңа
Конституцияны негізге ала отырып, айтарлықтай терең саяси реформалар
жүргізу барысында азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет орнықтыру жолында
игілікті қадамдар жасап, едәуір нәтижелерге қол жеткізгенін ауыз толтыра
айтамыз. Алайда, осы арада танымдық үлкен мәні бар тағы бір сұрақ ойға
оралады. Біздің еліміздің бұрын соңды тарихында азаматтық қоғам мен
құқықтық мемлекеттің бой көрсеткен кездері болған ба еді?
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің
Қазақстанның болашағы-қоғамның идеялық бірлігінде,-деп аталатын еңбегінде
азаматтық қоғамды былай деп сипаттап, анықтама береді: Жаңғыру-дамыған
азаматтық қоғамның қалыптасуын көздейді. Ал бұл ең алдымен адамдардың
ерікті түрдегі бірлестіктердің жиынтығын: отбасын, қоғамдық ұйымдарды,
діни, мәдени, шаруашылық бірлестіктерін, кәсіптік одақтарын және тағы
басқаларын өз бойына жинақтайды. Олардың ортақ сипаттамасы-бұ шын мәніндегі
ерікті, мемлекеттік емес және саяси емес ұйымдар болып табылады. Бұл
ұйымдардың бүкіл жеке өмірі, белгілі бір әдет-ғұрыптары, дағдылары мен
құқықтары. Бұл өмірдің сырт көздің араласуын қажет етпейтін саласы.
Азаматтық қоғамның басты қозғаушы күші, субьектісі өзіне тән
сұранымдары мен мүдделері бар Адам болып табылады. Демек, Адам мұнда шешуші
басты тұлға. Оның мақсат-мүддесі мен талап-сұранымдарының қанағаттандырылу
деңгейі азаматтық қоғамның өлшемі (критерий) болып табылады. Адам арқылы
ғана түрлі қоғамдық қатынастар азаматтық қоғамға келіп тоғысады.
Тарихи тұрғыдан алғанда азаматтық қоғам – мемлекеттен әлдеқайда бұрын
пайда болады. Ол алғашқы қауымдық құрылыс кезінде адамдардың түрлі
қарапайым бірлестіктері түрінде қалыптасады. Белгілі кезеңде азаматтық
қоғамөз мүдделерін қорғау қажеттігіне байланысты мемлекетті дүниеге
әкеледі, оған әл-ауқат беріп қанаттандырады, билік тұтқасын ұстатады, оның
құқықтық нормалар орнықтырып, заңдар қабылдап, өзіне қызмет істеуіне
мүмкіндік туғызады. Алайда уақыт озған сайынмемлекет күшейе түседі, оның
ықпалы мен пәрмені ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz