Қаржылық есеп беруді жасау. Қаржылық есеп берудің аудиті

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

І. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУ
1.1. Қаржылық есеп беруді жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2. Қаржылық.шаруашылық қызметі туралы есеп беру ... ... ... 6
1.3. Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп беру ... ... ... ... 8

2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУДІҢ АУДИТІ
2.1 Қаржылық аудитті жоспарлау және ұйымдастыру ... ... ... .12
2.2. Қаржылық есептеме аудитінің процесі ... ... ... ... ... ... ... ... 16
2.3. Қаржылық есептеменің бағалау өлшемдері ... ... ... ... ... ... 19
2.4. Операциондық аудит пен қаржылық
аудиттің айырмашылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31

Есеп беру деп кәсіпорынның өткен кезеңдегі қаржылық - шаруашылық қызметін кешенді түрде сипаттайтын барлық көрсеткіштер жүйесін айтамыз. Есеп беру процесін жасау есеп жұмысының соңғы сатысы болып табылады.
Қаржылық есеп берудің мақсаты өз пайдаланушыларына заңды тұлғаның қаржылық жағдайы туралы сенімді, мәнді және пайдалы ақпататтарды беру болып табылады. Қаржылық есеп берудің пайдаланушыларының қатарына потенциалды инвесторлар, кредиторлар, жабдықтаушылар, сатып алушылар, еңбеккерлер, сондай – ақ мемлекеттік органдар, т.б. кіріді.
Қаржылық есеп беру басқарушы органдардың жұмыс және субъектің ресурстарын, міндеттемелерін және ақша қаражаттарының болашақтағы ағындарын бағалауға, несие беру бойынша шешімдерге және инвестициялық шешімдерді қабылдауға пайдалы ақпараттарды береді.
Осымен қоса, есеп беру кәсіпорынның шаруашылық қызметін жедел басқару үшін қажет және ол болашақ кезеңдерді жоспарлау мен болжау үшін басты (бастапқы) база болып табылады.
Еспе беруге қойылатын негізгі талаптар: кәсіпорын қызметінің нәтижесін анық және объективті көрсету, барлық көрсеткіштерді бір-бірімен қатаң түрде үйлестіру, бухгалтерлік пен жедел-статистикалық есеп берудің сабақтастығын (үйлесімділігін) сақтау, әдістемелік және басқа да ережелерді сақтау болып табылады. Осы себептерге байланысты урстық жұмысты өзекті деп ойлаймын. Курстық жұмыстың мақсаты – кәсіпорындағы қаржылық есеп беру құжаттарына, яғни форма № 1 «Бухгалтерлік баланс», форма № 2 «Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметі туралы нәтижесі», фопам № 3 «Ақша қаражатының қозғалысы» туралы есеп беру құжаттарын тексеруді ұйымдастыру.
Бұрмаланған есеп бергені үшін кәсіпорынның басшысы мен бас бухгалтері Қазақстан Республикасының әрекет етіп тұрған заңдарына сәйкес жауап береді.

1. “Қаржылық есеп” (2001ж) Авторлары: Қ.К. Кеулімжаев, З.М. Әжібаева, Н.А. Құдайбергенов, А.Ә. Жантаева.
2. “Бухгалтерлік есеп шоттарының жоспары” Авторы: Әбдіғали Әбдіманапов.
3. “Кәсіпорындардың бухгалтерлік есебі” Авторы: Көкенов У.Ж., Көкенова Ф.У.

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .3

І. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУ
1.1. Қаржылық есеп беруді
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 4
1.2. Қаржылық-шаруашылық қызметі туралы есеп беру ... ... ... 6
1.3. Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп беру ... ... ... ... 8

2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУДІҢ АУДИТІ
2.1 Қаржылық аудитті жоспарлау және ұйымдастыру ... ... ... .12
2.2. Қаржылық есептеме аудитінің процесі ... ... ... ... ... ... ... ... 16
2.3. Қаржылық есептеменің бағалау өлшемдері ... ... ... ... ... ... 19
2.4. Операциондық аудит пен қаржылық
аудиттің
айырмашылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .30
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31

КІРІСПЕ

Есеп беру деп кәсіпорынның өткен кезеңдегі қаржылық - шаруашылық
қызметін кешенді түрде сипаттайтын барлық көрсеткіштер жүйесін айтамыз.
Есеп беру процесін жасау есеп жұмысының соңғы сатысы болып табылады.
Қаржылық есеп берудің мақсаты өз пайдаланушыларына заңды тұлғаның
қаржылық жағдайы туралы сенімді, мәнді және пайдалы ақпататтарды беру болып
табылады. Қаржылық есеп берудің пайдаланушыларының қатарына потенциалды
инвесторлар, кредиторлар, жабдықтаушылар, сатып алушылар, еңбеккерлер,
сондай – ақ мемлекеттік органдар, т.б. кіріді.
Қаржылық есеп беру басқарушы органдардың жұмыс және субъектің
ресурстарын, міндеттемелерін және ақша қаражаттарының болашақтағы ағындарын
бағалауға, несие беру бойынша шешімдерге және инвестициялық шешімдерді
қабылдауға пайдалы ақпараттарды береді.
Осымен қоса, есеп беру кәсіпорынның шаруашылық қызметін жедел басқару
үшін қажет және ол болашақ кезеңдерді жоспарлау мен болжау үшін басты
(бастапқы) база болып табылады.
Еспе беруге қойылатын негізгі талаптар: кәсіпорын қызметінің
нәтижесін анық және объективті көрсету, барлық көрсеткіштерді бір-бірімен
қатаң түрде үйлестіру, бухгалтерлік пен жедел-статистикалық есеп берудің
сабақтастығын (үйлесімділігін) сақтау, әдістемелік және басқа да ережелерді
сақтау болып табылады. Осы себептерге байланысты урстық жұмысты өзекті деп
ойлаймын. Курстық жұмыстың мақсаты – кәсіпорындағы қаржылық есеп беру
құжаттарына, яғни форма № 1 Бухгалтерлік баланс, форма № 2 Кәсіпорынның
қаржы-шаруашылық қызметі туралы нәтижесі, фопам № 3 Ақша қаражатының
қозғалысы туралы есеп беру құжаттарын тексеруді ұйымдастыру.
Бұрмаланған есеп бергені үшін кәсіпорынның басшысы мен бас бухгалтері
Қазақстан Республикасының әрекет етіп тұрған заңдарына сәйкес жауап береді.

І. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУ

1.1. Қаржылық есеп беруді жасау

Жоғарыда айтқанымыздай, қаржылық есеп берудің құрамына бухгалтерлік
баланс, шаруашылық-қаржылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беру, ақша
қаражатының қозғалысы туралы есеп беру түсіндірме хаттамасы (жазбасы)
кіреді.
Қаржылық есеп берудің мақсаты пайдаланушыларды есептік кеңдегі
қызметінің нәтижесі мен қаржылық жағдайы туралы пайдалы, әрі мәнді және
сенімді ақпараттармен қамтамасыз ету болып табылады.
Бірақ қаржылық ақпараттарды пайдаланушылар кәсіпорынның қызметі
туралы әрқилы мәліметтерді қажет етеді, мысалы:
- инвестор – жасаған инвестицияның тәуекелділік дәрежесі олардың
алатын табысына қаншалықты пара-пар келетіндігін анықтау үшін;
кәсіпорынға салған инвестициясын сатудың немесе соған сәйкес
активтерін сатып алудың, немесе өз үлесін сақтаудың немесе соған
сәйкес активтерін сатып алудың, немесе өз үлесін сақтаудың
сқажеттілігі анықтау үшін; кәсіпорынның келешектегі күтілетін
дивидендтерді төлеу қабілеттілігін анықтау үшін қажет ақпараттарды
талап етеді;
- кредитор – алған қарызын және төленетін пайызын өтеу
қабілеттілігін (мүмкіндігін) анықтау үшін қажет ақпараттарды талап
етеді;
- жабдықтаушылар – кредиторлық қарызды дер кезінде өтей алатын
қабілетін тексеру үшін қажет ақпараттарды талап етеді;
- сатып алушы – кәсіпорын қандай кезеңде өз қызметін жалғастыра
алатындығы жөніндегі ақпараттарға мүдделі болып келеді;
- қызметкерлер – кәсіпорынның тұрақты әрі рентабельді болғанына
мүдделі, өйткені олар, өзінің еңбек ақысын және басқа жеңілдіктері
мен төлемін алады, ал акционерлер – тұрақты түрде дивиденд алып
тұруын көздейді;
- Мемлекеттік органдар – кәсіпорынның тұрақты әрі рентабельді жұмыс
істегеніне мүдделі, өйткені олар солардың көмегімен экономикалық
саясатты (салық шараларын қоса алғанда) жүзеге асырады, сондай-ақ
статистикалық мәліметтерді жинайды;
- Жұртшылық – жұмыс орнын табу мақсатында қажетті ақпараттарды елді
мекенді, аймақты дамытуға керек ақпараттарды жинауға (алуға)
мүдделі болып келеді.
Қаржылық есеп беру кәсіпорынның инвестициялық саясатын жасауға,
несиелеу аясын дұрыс қалыптастыруға, болашақ ақша қаражатының ағынын
бағалауға, кәсіпорынның міндеттемесі мен ресурстарын бағалауға және олардың
басқарушы органдарының қызметіне қажет ақпараттармен қамтамасыз етуге өз
септігін тигізеді.
Кәсіпорынның қаржылық есеп беруін әрқилы пайдаланушылардың әртүрлі
мүдде бойынша пайдалануы кәсіпорынның сол жалпы талапқа сай келуі үшін оның
қызметіне капиталдың жеткілікті болғаны абзал. Сондықтан олардың негізгі
талабы (басқа жағдайлары бірдей болғанда): кәсіпорыннан алған меншік
капиталы мен басқа инвестициясы туралы ақпараттар оларды қанағаттандыруы
тиіс.
Бұл ереже барлық пайдаланушылардың мүддесіне ортақ әрі сай келетін
ақпарат болып саналады. Жалпы алғанда, пайдаланушылар келесі ақпараттарға
мүдделі болып келеді.

Есеп берудің мәліметтері Пайдалылығы
Экономикалық ресурстары Кәсіпорынның табыс алу қабілетін
(активтер құрылымы) бағалау және болашақта болатын
ақша қаражаты
Қаржылық құрылымы (кәсіпорынның Қарыз қаражатының келешекке
қарызы мен меншік капиталаның қажеттілігін бағалау және
ара қатынасы) болшақта алынатын пайда мен ақша
қаражатын мүдделі тараптардың
арасына тарату; кәсіпорынның
сырттан инвестицияны тартудың
потенциалдық икемділігін
бағалау.
Өтемділік пен төлем қабілетінің Өз мендеттемесіне жауап беретін
коэффициенті кәсіпорынның ұзақ және қысқа
мерзімдегі қарыздарын төлеу
қабілеттілігін бағалау
Рентабельділік пен іскерлік Кәсіпорынның ресурстарды
белсенділігінің коэффициенті пайдалану тиімділігін бағалау
Қаржылық жағдайының өзгеруі Қаржылық, инвестициялық,
оперативтік қызметінің
нәтижесінде, кәсіпорынның алған
ақша ағынын бағалау;
кәсіпорынның келектегі ақша
қаражатына қажеттілігін болжау

Қаржылық есеп беру өзара байланысты, өйткені ондағы шаруашылықтың бір
ғана операциясы әртүрлі фактімен көрініс табады. Әрбір есеп беру әртүрлі
ақпаратты береді, ол оны сол немесе басқаша күйінде шаруашылық жүргізуші
субъект пайдаланылады.
Қаржылық есеп пайдаланушылар үшін айқын, түсінікті болуы және барлық
мәнді ақпараттарды ашуы тиіс. Қажет болған кезде түсініктеме хаттамасында
(жазбасында) баптардың жіктемесі мен ақша қаражаттары туралы қосымша
мәліметтер арқылы олардың мазмұнын түсіндіру тиіс.
Қаржылық есеп беру өткен кезеңдердің мәліметтерімен салыстарады. Есеп
беру Қазақстан Республикасының валютасында жасалады, өлшем бірлігі – мың
теңге. Жылдық есеп берудің есептік кезеңі болып толық календарлық жыл
саналады; ал жаңадан құрылған субъектілер үшін – заңды тұлға тұлға ретінде
статусын алған күнінен бастап есепті жылдың 31-ші желтоқсанына дейін
саналады. Меншік иесінің есеп берудің басқа да кезіндегі белгілеуге құқығы
бар (жылына бір реттен кем болмауы керек).

1.2. Қаржылық-шаруашылық қызметі туралы есеп беру

Қаржылық-шаруашылық қызметі туралы есеп беру нысаны табыс пен шығыс
шоттарын ашып, оларға шолу жасайды. Қаржылық-шаруашылық қызметінің есеп
беруі келесі көрсеткіштерден тұрады:
- өнімді, жұмысты, қызметті сатудан түскен табыс; ҚҚС, акциздер және
басқа міндетті төлемдер мен салықтан шегертілген түрінде
көрсетіледі, қайтарылған тауар құнын, бағадан және сатудан
жасалған жеңілдіктерді қоспағанда;
- өнімнің, жұмыстың, қызметтің сатылған өзіндік құнына кәсіпорынның
нақты шығындары, яғни өнімді, жұмысты, қызметті өндірумен
байланысты тікелей шығындар кіреді;
- жалпы табыс-өнімді, жұмысты, қызметі сатқаннан түскен табыстан
өнімнің нақты өзіндік құнын алып тастағаннан соң шығатын қаржылық
нәтижесі;
- кезең шығыстары-өнімнің, жұмыстың, қызметтің өндірістік өзіндік
құнына енбейтін шығыстар; жалпы және әкімшілік шығыс, сату бойынша
шығысы, пайыздарды төлеу бойынша шығыстары;
- негізгі қызметтен түскен табыс (зиян) – жалпы табыс пен кезең
шығыстарының айырмасы;
- негізгі емес қызметтен түскен табыс (зиян) – кәсіпорынның негізгі
қызметімен байланысты емес операциядан алынған табысы (негізгі
құралдарды, материалдық емес активтерді, бағалы қағаздарды
сатқаннан, субсидин т.б.).
- салық салынғанға дейінгі әдеттегі қызметінен алынған табысы-
негізгі және негізгі емес қызметтерін біріктіргеннен алынған
табыс;
- табыс салығы бойынша шығыс – 11 БЕС салынған, соның ережесіне
сәйкес есептік кезең үшін анықталған табыс салығы бойынша шығысы;
- салық салынғаннан кейінгі әдеттегі қызметінен алынған табысы
(зияны) – салық салынғанға дейінгі табыстан табыс салығы бойынша
шығысын шегергеннен соң алынған табысы (зияны);
- төтенше жағдайдан алынған табысы (зияны) – есептік кезеңде орын
алған төтенше жағдайдың сальдоланған нәтижесі;
- таза табыс (зиян) – есептік кезеңде кәсіпорынның алған қаржылық
нәтижесі.

ҚАРЖЫЛЫҚ-ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ НӘТИЖЕЛЕРІ ТУРАЛЫ ЕСЕП БЕРУ
1 қаңтар 2004 ж
(мың теңге)
Көрсеткіштер атауы Сызық Табысы Шығысы
жолының №
Сатылған өнімнен (қызметтен, 01 3948098 *
жұмыстан) түскен түсім
Сатылған өнімнің (қызметтің, 02 * 1845829
жұмыстың) өзіндік құны
Жалпы табыс (01-02) 03 102269
Кезең шығыстары-Барлығы: 04 * 77486
Оның ішінде: Жалпы және 05 * 50480
әкімшілік шығыстары (82)
Сату бойынша шығыстары (81) 06 * 16556
Пайыз бойынша шығыстары (83) 07 * 10450
Негізгі қызметтен түскен 08 24783
табыстары (зияндары) (03-04)
Негізгі емес қызметтен түскен 09 1730 4053
табыстары (зияндары) (70-84)
Салық салынғанға дейінгі 10 22460
әдеттегі қызметінен түскен
табысы (08+09)
Заңды тұлғадан ұсталынған табыс11 * 7097
салығы (85)
Кейінге қалдырылған салықтар * 844
Салық салынғаннан кейінгі 12 14519
әдеттегі қызметінен түскен
табысы (10-11)
Төтенше жағдайдан алынған 13
табысы (зияны) (86)
Таза табысы (зияны) (12+13) 14 14519

Сонымен, қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижелері: 70-“Негізгі
қызметтен түскен табысы”, 72-“Негізгі емес қызметтен түскен табысы”, 80-
“Сатылған тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құны”, 81-
“Тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сату барысында жұмсалған шығындары”,
82-“Жалпы және әкімшілік шығындары”, 84-“Негізгі емес қызмет бойынша шыққан
шығындары”, 85-“Табыс салығы бойынша шыққан шығындары”, 71-“Сатылған
тауарлардың қайтарылуы және сатуға байланысты шегерімдер, сондай-ақ баға
шегерімдері”, 86-“Төтенше жағдайдан және тоқтатылған операциядан келген
табыстары (зияндары)”, 87-“Басқа ұйымдарға үлестік қатысудан түскен табысы
(зияны)” шоттарының деректерінің негізінде шығарылады. Басқаша айтқанда,
есеп беруге қажетті барлық деректерін бухгалтерлік есеп шоттарында көрініс
тапқан мәліметтерден тікелей алынады.

1.3. Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп беру.

Есеп беру 4 БЕС талаптары бойынша жасалады. Есепте негізгі (немесе
операциондық), инвестициялық және қаржы жөніндегі қызметін жүзеге асыру
нәтижесінде алынған ақшалай қаржат ағыны (тасқыны) туралы барлық деректері,
сондай-ақ қаржы қызметінде пайдаланылатын таза ақшалай қаражаттың және
олардың эквиваленттерінің таза көбеюі, жылдың басындағы және аяғындағы
ақшалай қаражат пен оның эквиваленттері көрсетіледі.
№4 бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес субъекттер жасаған “Ақша
қаражаттарының қозғалысы туралы есеп” заңды тұлғаның қаржылық жағдайындағы
өзгерісті бағалауға мүмкіндік береді, бұл олардың есепті кезең ішіндегі
операциондық (кіріс алатын негізгі қызмет пен инвестициялық және қаржы
қызметтеріне жатпайтын өзге де қызметі), инвестициялық (ұзақ мерзімді
алашақтарды сатып алу мен сату) және қаржылық қызметі (жеке капиталы мен
әлем қаражаттарының мөлшері және құрамындағы өзгеріс нәтижесі болып
табылатын заңды тұлғаның қызметі) тұрғыдан алғанда қаражаттардың түсуі мен
жұмсалуы туралы хабарлармен қамтамасыз етті. Ақша қаражаттарының қозғалысы
туралы есеп субъекттің есепті жылдың ішіндегі қаржылық есебінің құрамында
беріледі.
Ақша қаражаттарының қозғалысы операциондық, инвистициялық және
қаржылық қызметі тұрғысынан алған мағлұматтардың мазмұнын ашу үшін керек,
мұның өзі заңды тұлғаның қаржы жағдайын және қызмет түрлерінің ықпалын
бағалауға мүмкіндік береді.
Инвестициялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысын ашып
көрсеткен кезде тура әдіс пайдалануы мүмкін, бүл әдіс жағдайында ақшалай
түсім қаражаттары мен төлемдердің негізгі түрлері ашып көрсетіледі, не
жанама әдіс пайдаланылуы мүмкін, бұл әдіс жағдайында ақшалай түсім
қаражаттары мен төлемдердің негізгі түрлері ашып көрсетіледі, не жанама
әдіс пайдаланылуы мүмкін, бұл әдіс жағдайында таза табыс пен зиянға
активтер мен міндеттемелерге, ақша операцияларының өзгерістеріне, сондай-ақ
инвестициялық немесе қаржылық қызметтің нәтижесі болып табылатын
кірістеріне немесе зияндарына қарап түзетулер енгізіледі.
Операциондық қызметтегі ақша қозғалысын анықтау үшін тікелей және
жанама әдістер пайдаланылады.
Тікелей әдісте ақша қозғалыстарының негізгі түрлері ашылады. Мысалға,
өнімді сатудан түскен түсімнен сатып алынған материалдардың барлық төлем
түрлерін, КДШ (көлік-дайындау шығыстарының) төлемін, несие үшін пайыздық
төлемдерін, бюджетке тиісілі төлемдерін шегереді.
Операциондық қызметтен тікелей әдісті пайдаланған кезде ақша
қаражатының түсуі мен шығуының нәтижесі: өнімді, жұмысты, қызметті
сатқаннан түскен түсімнен, алынған аванстан, пайыздан, дивиденттен,
роялтиден және т.б. табыстардан; жабдықтаушылармен және мердігерлердің
қарызын төленгеннен, берілген аванстан, төлеген жалақыдан, бюджет пен
бюджеттен тыс төлемдерінен және т.б. шығыстарынан тұрады.
Жанама әдістер – бұл әдістер таза табыс немесе зиян өзгерген ағымдағы
активтер мен міндеттемелеріне, ақшасыз операцияларына, сондай-ақ өткен
жылдармен салыстыра отырып, қаржылық және инвестициялық қызметтердің
нәтижесі болып табылатын табыстар мен шығыстарға түзету (корректир)
жасалады. Бұл әдісте баланс мәліметтері мен қаржылық-шаруашылық қызметінің
нәтижесі туралы есеп беру мәліметерін негізге алады. Бұл әдіс қаржылық-
шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп берудің әрбір баптарына түзету
енгізуді көздемейді. Тек қана таза табыс сомасын өткен жылдармен салыстыру
арқылы есептік кезеңнің көрсеткіштеріне түзетулер енгізеді.

Таза табысты (зиянды) түзету

Таза табысты түзететін Түзетуді жүргізудің тәртібі
операциялар
Материалдық емес активтер мен Есептелген амортизациясы сомасы
негізгі құралдар бойынша таза табыс сомасына қосылады,
есептелген амортизациясы өйткені ол ақша қаражаттарының
шығысын әкелмейді
Ағымдағы активтердің сомасының Егер ағымдағы активтер өсетін
өзгерістері: дебиторлық болса, онда ағымдағы ақша
қарыздар, қорлар, (запастар), қаражаттары азаяды, ал егер де
болашақ кезеңнің шығыстары, керісінше болса, онда ақша
басқа да ағымдағы активтер т.б. қаражаттары өседі, онда олардан
түскен табысы да көрсетеді.
Ағымдағы міндеттемелердің Ағымдағы міндеттемелердің сомасы
сомасын өзгерістегі (қысқа өссе, ақша ағымының сомасы да
мерзімді банкі несиелерін өседі, егер міндеттемелер
қоспағанда), кредиторлық азайса, онда ақша қаражаттары да
қарыздар, салық төлемдері, басқаазаяды, онда олардан алынған
да ағымдағы міндеттемелер. шығысы да көрсетеді.

Көрсеткіштер Сызық жолыСомасы
ның коды
1. Операциондық қызметтен алынған ақша 14619
қаражаттарының қозғалысы
Таза табыс
Таза табысты салыстыру үшін жасалатын 3328
түзетулер
Ұзақ мерзімді активтерді сатқаннан алынған
нәтижесі
Тауарлы-материалды запастардың өзгерісі -13631
Дебиторлық қарыздардың өзгерісі -21666
Болашақ кезеңнің шығыстарының өзгерісі -375
Кредиторлық қарыздардың өзгерісі 14160
Басқа да активтердің өзгерісі 1899
Басқа да түсімдер -376
Басқа да төлемдер
Операциондық қызметтен түскен ақша
қаражатының таза сомасы
2. Инвесициялық қызметтен алынған ақша (363)
қаражаттарының қозғалымы
2.1. Түскен ақша қаражаттары
Негізгі құралды, материалдық емес активтерді
және басқа ұзақ мерзімді активтерді сатқаннан
түскен табыс
Қаржылық инвестицияны сатқаннан түскен табыс
Басқа да түсімдер
2.2. Ақша қаражатының есепке алынуы
Негізгі құралдарды сатып алу 23369
Материалдық емес активтерді сатып алу 25766
Қаржылық инвестициясын сатып алу
Басқа да төлемдер
Инвестициялық қызметтен түсен ақша (49556)
қаражаттарының таза сомасы
3. Қаражаттандыру қызметінен алынған
қаражаттарының қозғалысы.
Түскен ақша қаражаттары
Акция шығару
Ұзақ мерзімді несиелердің түсуі 37861
Қысқа мерзімді несиелердің түсуі
Құрылтайшылардың салған салымдарының 24217
түсімдер.
Басқа да түсімдер.
Ақша қаражаттарының есепте шығыуы
Ұзақ мерзімді несиелерді өтеу.
Қысқа мерзімді несиелерді өтеу. 13728
Дивиденттерді төлеу.
Басқа да төлемдер.
Қаражаттандыру қызметінен түскен ақша 48568
қаражаттарының таза сомасы.
Ақша қаражаттарының және оның (1547)
эквиваленттілігінің таза өзгерістері
Есептік жолының басындағы таза қаражаты. 11541
Есептік жолының соңындағы ақша қаражаты. 18194

2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП БЕРУДІҢ АУДИТІ
2.1 Қаржылық аудитті жоспарлау және ұйымдастыру

Аудиторлық тексерулерді ұйымдастыру, жоспарлау, жүйелі зерделеу, мәні
бойынша аудиторлық процедураларды орындау, пікір қалыптастыру және аудиттің
нәтижелері бойынша қорытынды құжаттарды дайындау сияқты бірінен кейін бір
жалғасып кете беретін тізбекті кезеңдерден тұрады.
Қаржылық аудитті жоспарлау мыналарды қамтамасыз етуі тиіс:
1) ішкі бақылаудың тиімділігі, есептемелер мен бухгалтерлік есептің
жағдайлары туралы қажетті ақпараттарды алуды;
2) орындалуы тиіс бақылау процедурасының көлемі мен өткізу уақытын,
мазмұнын анықтауды.
Қаржылық аудитті жоспарлауға аудиттің жалпы жоспарын жасау (болжалды
жұмыс) және аудиторлық бағдарламаларды (ХАС 300) әзірлеу кіреді.
Жалпы жоспарда (болжалды жұмыста) мына негізгі көрсет-кіштер керініс
табуы керек:
а) орындалатын жұмыстың мөлшері;
3) жұмыстың үзақтығы мен өткізу мерзімдері;
б) аудитор қолданатын әдістер мен тәсілдер.
Аудитор жалпы жоспарды тексерілетін кәсіпорынның бас-шылығымен және
қызметкермен ақылдасып талқылауына болады, бұл аудиттің іс-әрекетін
күшейтеді әрі кәсіпорын қыз-меткерінің қызметімен аудиторлық процедураларды
үйлестіреді.
Аудитор жалпы жоспарды сапалы жасауына және болжалды жұмыс мөлшерін
әлдеқайда нақтырақ анықтауы үшін мыналарды орындауы керек:
1) аудиторлык тексерулерді өткізу бойынша келісімшарт-тағы шарттарды
зерделеу;
2) тексерілетін кәсіпорынның қызметіне қатысы бар жаңа заңдардың,
ережелердің, нұсқаулардың және басқа да нормативті актілердің аудитке
тигізетін ықпалын ескеру;
3) өткізілетін аудиттің әлдеқайда маңызды мәселелерін бө-ліп алу және
айрықша назар аударуды қажет ететін жағдайларды түсіну;
4) шаруашылык жүргізуші субъектінің ішкі аудиті мен есептік жүйесіне
қаншалықты сенетінін анықтап алуы керек;
5) ішкі аудиторлардың жұмысы мен оларды тексеруге қатыстырудың
мүмкіндіктерін талдау (ХАС 610);
6) филиалдарда аудитті өткізудің мақсатқа лайықтылығын зерделеу;
7) сарапшыларды қатыстыру қажет пе, қажет емес пе, соны анықтау (ХАС
620);
8) тәуекелділік деңгейіне (яғни, қаншалықты қатерлі екен-дігіне) баға
беру, аудиторлық тексерулердің көлемін, уақытын және табиғатын анықтау (ХАС
400, 300, 320 және т.б.).
Тексеру барысында жалпы жоспар мен аудит бағдарлама-лары түзетілуі
мүмкін.
Батыстық аудиттің іс-тәжірибесінде ірі компаниялардың, кәсіпорындардың
және т.б. жекелеген учаскелеріндегі жұмыстың ұзақтылығы, яғни тізбектілігі
мен еңбек сыйымдылығы үшін кестелік графиктер пайдаланылады. Мұнда тексеру
обектілерін жүйелі зерделеуді ұйымдастыруға көп көңіл белінеді.
Жүйелі зерделеу жүк аз түсетін (күш аз жұмсалатын) пунктер мен
ақпараттардың тасқынын және мөлшерін анықтауға, аудиторлық тексерулердің әр
түрлі кезендерін дұрыс бөліп, орындауға мүмкіндік береді. Аудитті
ұйымдастырудың бүл кезеңінде күрделі схемаларды немесе процедураларды
қорытындылап (жалпылап) сипаттауға мүмкіндік беретін операциялардың
тізбектілік картасын жасау мақсатқа лайықты болады. Қаржылық есептілік
аудиті бағдарламасы былай жасалады: жүргізілетін жұмыстың еңбек
сыйымдылығының деңгейі мен логикалық тізбектілігінің (қисынды жалғасының)
сипаттамалары жазылады. Мұның бәрі аудитордың қызметін әлдеқайда тиімді
ұйымдастырады.
Мәні бойынша аудиторлық процедураны орындау - бұл барлық жоспарланған
аудиторлық процедураның нақты іске асуы. Әр тақырып бойынша жүргізілетін
аудиторлык проце-дуралар мен оларды орындаушылардың толық тізбесін және
тізбектілігін көрсетіп, тексеру бағдарламаларын рет-ретімен жасау қажет.
Қаржылық аудиттің нәтижелері бойынша келісімшартта анықталған мерзім
ішінде тапсырыс берушіге ұсынылатын есеп беру жасалады. Аудитордың
келісімшартты орындағаны немесе орындалмағаны ХАС 700 Қаржылық есептемесін
тексеру бойынша аудиторлық есеп беруге сәйкес келуі тиіс аудиторлык
корытындыны қабылдап алу-беру актісінде анықталады.
Тараптар келіскен бағдарлама біріккен келісімшартта ресім-делетін
жұмыс мөлшері мен қызмет құнын анықтаудың негізі болып табылады.
Келісімшарт ұзақ мерзімді (абонентті) аудиторлық қызмет көрсету (1-3
жыл) бойынша және қандай да жұмысты бір жолғы орындау үшін жасалуы мүмкін,
оның ішінде қаржылық есепте-месінің аудиторлық тексеруін айта кетуге
болады.
Қаржылық аудитті жүргізу туралы келісімшартта мыналар көрсетілуі
керек:
1) келісімшарттың мазмұны;
2) тараптардың міндеттері;
3) тексеру жүргізетін орындар және мерзімдері;
4) төлем тәртібі және мөлшері;
5) тараптардың жауапкершілігі;
6) ақпараттардың қүпия сакталуы;
7) даулы мәселелерді шешудің тәртібі (жолдары);
8) косымша шарттар;
9) келісімшарттың колданылу мерзімі;
10) тараптардың заңды мекен-жайы.
Келісімшартта аудитті белгіленген мерзімінен бүрын тоқтату, форс-
мажорлық жағдайлар және басқа да қосымша шарттар қарастырылуы ықтимал.
Халықаралық және отандық іс-тәжірибесінде аудиторлық операцияларды тек
аудиторлық фирмалардың штатындағы қызметкерлер ғана, сондай-ак аудиторлық
фирмалардың дирекциясы мен мамандардың арасында бекітілген мердігерлік
келісімшарт негізінде тараптан шакырылатын мамандар да орындап жүр.
Мердігер келісімшарты бірнеше мамандармен бекітілуі мүмкін. Олардың
әрбіреуіне жүктелім-карточкасы (карточка-наряд) жазылады. Мердігер
карточкасы бойынша орындалған жұмысты тапсырып беру және кабылдап алу
орындалған жұмыстың арнайы тапсыру-қабылдау актісімен ресімделеді.
Барлық жағдайларда келісімшарт шарттары және тапсыру мазмұны
аудиторлық қызметтер туралы заң талаптарына қайшы келмеуі керек.
Келісімшартқа аудиторлық тексеруді өткізудің келісілген бағасы туралы
келісім хаттамасы тіркеледі. Онда жеке тексеру орындаушыға берілетін 1
сағаттағы қызметі үшін аудиторлық тексерудің келісімшарттық бағасының
шамасы туралы тараптардың қол жеткізген келісімі расталады. Осы хаттама
Орындаушы мен Тапсырыс берушінің арасындағы өзара есеп айырысу мен төлемді
жүзеге асырудың негізі болып табылады.
Шаруашылық операциялардың аудиттелуі барысында олардың шынайылығы,
заңдылығы және өндіріске қажетті нәрселер осылардың бәрі көрініс табатын
құжаттардың негізінде тексеріледі.
Аудит кешенді және тақырыптық формаларында, талда-малық, логикалық,
экономикалық-математикалық және басқа да тәсілдерді қолдану арқылы
операциялар мен құжаттарды өзара, кезікпелі (встречный) таңдап тексерулер
түрінде жүргізілуі мүмкін. Форма бойынша бастапқы құжаттарды тексеру
барысында құжаттарда шаруашылық операцияларының көрініс табу процесінде
нормативті-кұқықтық актілердің қаншалықты сақ-талғандығы анықталады.
Бастапқы кұжаттардағы деректерді өңдеу технологиясы мен операцияның
сипатына қарай қосымша деректемелер (реквизиттер) қосылуы мүмкін. Бастапқы
құжаттар мен есептік тіркелімдерге ескертілмеген түзетулер жіберілмейді.
Қателікті түзету құжатқа қол коюшы тұлғаның кол қоюымен түзетілген күні
коса көрсетіліп расталуы тиіс. Кассалық және банктік құжаттар түзетілмейді.
Қойылған қолдың шынайылығын тексеру үшін бухгалтериядағы үлгісімен,
сондай-ақ басқа құжаттармен (жұмысқа қабылдау туралы өтініш, еңбек
келісімі) салыстырылады.
Құжатта мөр мен мөртаңбалардың басылғаны, алынған құндылықтың
қолхаттары, бастапқы құжаттардың барлық қосымшалары, құндылықтарды
босатудың негіздері, арнаулы құжаттар мен сенімхаттар тиянақты тексеріледі.
Мазмұны бойынша кұжаттарды тексеру құжаттың жағдайына сыни баға
беруден түрады - ондағы сипатқа көрініс тапқан шаруашылық операцияларының
сәйкес келуі, ақпараттардың жеткіліктілігі, құндылықтар мен операциялардың
сандық өл-шемдерінде колданылатын бағаның негізділігі, алынған құнды-лықтың
материалдық-жауапты түлгаға бекітіліп бергені туралы құжат және т.б.
Кейбір жағдайларда, айталық егер шаруашылық операция-ларының шынайы
көрініс таппағанына күмән туатын болса, онда аудитор қызметтік тергеудің
(тексерудің), орындалған жұмыстың өлшемін бақылаудың әдістерін өзгертіп,
арнайы сараптама мен басқа процедураларды, оның ішінде тексерудің карама-
қарсы түрін қолданады.
Қүжаттарды талдамалы тексеру логикалык және шоттық-есептеу
процедураларын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Мысалы, құжаттарды
логикалық тәсілмен тексеру құжаттарда көрініс тапқан құжаттар бойынша
заңның сақталуы, бухгалтерлік есеп бөліктері шоттарындағы операциялардың
дұрыс көрініс табуы нормативті-кұкықтық реттеу процедураларымен ұштас-
тырылады.
Аудитор бастапқы құжаттар мен есептік тіркелімдегі жазбаларды мына
талаптарға сай тексереді:
1) шаруашылық операциялар мен мүліктің бағалауларын бейнелеудегі
қабылданған есептік саясатты есептік кезең ішінде сақтау;
2) барлық шаруашылық операциялары мен мулікті түгендеудің нәтижелері
және міндеттемелердің есептік кезеңнің есебінде толық көрініс табуы;
3) кірістер мен шығыстарды есептік кезеңдерге дүрыс жатқызу;
4) өндіріс (айналым шығындары) пен ұзақ мерзім инвестициялардың
(капитал жүмсау) ағымдағы шығындарының есебіндегі шектеулер;
5) әрбір айдың бірінші күнінде синтетикалық есеп шоттары бойынша
қалдықтар мен айналымдарды талдамалық есеп деректерімен теңестіру;
6) шаруашылык операциялары мен мүлікті бағалаулардың дұрыстығы;
7) қорлар мен резервтердің дұрыс құрылуы.
Аудитор анықталған кемшіліктер, алдау фактілері мен жіберілген
қателіктер туралы кәсіпорын басшысына хабарлап, шындыққа жанаспайтын
ақпаратты түзеу бойынша үсыныстар беруі керек.

Қорытынды кезеңде аудиторлардан мыналар талап етіледі: а) аудиторлық
файл түрінде жұмыс құжаттамаларын
ресімдеуді аяқтау;
ә) тексерілген ұйымның басшысына аудиттің нәтижелері туралы жазбаша
ақпарат дайындау;
б) тексерілген объектілер туралы өз пікірін негіздеу және
қалыптастыру;
в) аудиторлық есеп беруді белгіленген форма бойынша дайындау;
г) анықталған ауытқулар мен ішкі бакылау жүйесіндегі кемшіліктерді,
оларды болдырмаудың (жоюдың) мүмкін жолдарын, аудит объектілерінің жұмыс
істеу тиімділіктерін арттыру және оңтайландыру туралы клиентті хабардар
ету.
2.2. Қаржылық есептеме аудитінің процесі

Ірі халықаралық және отандық аудиторлык фирмалардың іс-тәжірибесін
талдау көрсеткендей, қаржылык есеп беру аудитінің процесі он шақты кезеңге
бөлінуі мүмкін. Нақты компа-нияларды тексеру ісін ұйымдастырудың тәртібі
мен стратегиясы әр түрлі болғанымен, көптеген жағдайларда олар бірдей
жүйемен жүргізіледі.
ТМД елдерінің озық тәжірибесін есепке ала отырып, қаржылық есептілік
аудиті процесін төрт кезеңге бөлуге болады: ацпарат жинау, жоспарлау,
аудитті жүзеге асыру мен есеп берудің мүмкіндігі.
Қаржылык, есеп беру аудитінің бірінші кезеңінде тексерілуге тиіс
фирманың іс-әрекетін жүргізу жағдайындағы іскерлік ортасы жете зерттеледі.
Фирма басшылығы осы орта жағдайларына сәйкес есеп бергенде мынадай
мәселелерді көрсету керек:
1) фирманың клиенттері қандай?
2) өнімнің жаңа түрлерін жасау жүргізіле ме?
3) өндіріске қажетті ресурстарды сатып алу жағдайы;
4) өндірістік процестің ұйымдастырушылық сипаты;
5) өнімді (жұмысты, көрсетілетін қызметті) өткізу. Қызмет бабындағы
жылдық есеп беру түсіндірмелік хатында
кәсіпкерлік іс-қызметтің барлык ерекшеліктері ашып көрсетілуі керек.
Сонымен бірге іс жүзінде шығарылатын өнімді жөнелту мен тұтынушыларға
қызмет ету де атқарылады.
Қаржылық есеп беру аудитінің екінші кезеңі технология-сының, негізгі
процедуралары аудиторлық тәуекелділіктің деңгейін бағалау, тексерудің
стратегиясы мен жалпы жоспары мынадай бағыттар бойынша жүргізіледі:
1) компания-клиенттің объектілері мен іс-қызмет циклдерін тексерудің
нақты бағдарламасын жасау;
2) аудиторлық тәуекелдіктің елеулілік деңгейін анықтау;
3) баланс баптары мен Бас кітаптың баптарын тексеру, шығындар және
қаржы нәтижелерінің шоттары мен сәйкестен-дірілетін шоттарды анықтау,
шығындарды өнімінің, жұмыстыңжәне көрсетілетін қызметтің өзіндік құнына
жатқызудың дұрыстығын тексеру;
4) өнімнің, жұмыстың және көрсетілетін қызмет көрсету мен кірістерін
алу циклінің аудиті;
5) сатып алу циклінің аудиті;
6) өндірістің және ресурстарды жүмсау циклінің аудиті;
7) еңбек ақыны есептеу мен төлеу тәртібін тексеру;
8) таза пайданы жасау мен қолдану тәртібін тексеру;
9) бюджетке салық төлеудің уақтылығы мен есептеудің дұрыстығын
тексеру;
10)меншікті капиталды қалыптастыру мен қолдануды тексеру;
11)міндеттемелерді өтеудің дұрыстығы мен уақтылығын тексеру;
12)дебиторлар және кредиторлармен есеп айырысуды тек-серу;
13)үзақ мерзімді активтердің аудиті (негізгі құралдар, қауымдасқан
компанияларға, еншілес және тәуелді ұйымдарға үзақ мерзімдік
инвестициялар);
14)ақша мен басқа ағымдағы активтердің аудиті (касса, ағымдағы және
валюталық шоттар, құнды қағаздар мен қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар,
тауарлы-материалдық босал-қылар) және т.с.с.
Үшінші кезеңде құзыретті мәліметтер мен фактілерді тексерудің мәні мен
объектілері жағдайы туралы тәуелсіз пікірді білдіру үшін жинау мен бағалау
іске асады. Бұл кезең бүрын-ғымен, яғни стратегияны, жалпы жоспарды және
аудит бағдар-ламасымен өзара ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.