Kәсіпорындағы еңбек қорғауды басқару жүйесі
1 KӘСІПОРЫНДАҒЫ ЕҢБЕК ҚОРҒАУДЫ БАСҚАРУ
ЖҮЙЕСІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ
1.1 Алматылық ЖЭО.1 жайлы жалпы мәліметтер
1.1.1 ЖЭО.ның орналасу аймағы
1.2 АЖЭО.1 негізгі және қосалқы құрылғылары
1.2 Өнеркәсіптегі еңбек қорғауды басқарудың құрылымы
1.3 Қауіпсіз жұмыс істеуді бақылау
1.4 Өндірістік жарақаттану мен кәсіби ауруларды талдау
2 Өндірістік санитария
2.1 Энергетикалық кәсіпорындардағы қауіпті және зиянды өндірістік факторлар
2.2 Электрқауіпсіздік
2.3 Өрт қауіпсіздігі
ЖҮЙЕСІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ
1.1 Алматылық ЖЭО.1 жайлы жалпы мәліметтер
1.1.1 ЖЭО.ның орналасу аймағы
1.2 АЖЭО.1 негізгі және қосалқы құрылғылары
1.2 Өнеркәсіптегі еңбек қорғауды басқарудың құрылымы
1.3 Қауіпсіз жұмыс істеуді бақылау
1.4 Өндірістік жарақаттану мен кәсіби ауруларды талдау
2 Өндірістік санитария
2.1 Энергетикалық кәсіпорындардағы қауіпті және зиянды өндірістік факторлар
2.2 Электрқауіпсіздік
2.3 Өрт қауіпсіздігі
Кәсіпорынның мекен-жайы: 480050, Алматы қаласы, Сейфуллин ат-ғы даңғылы, 433.
Алматылық ЖЭО-1 Алматы қаласының орталығында, Жетісу ауданының аймағында орналасқан, алып жатқан ауданы 33 гектар. Жоспарына қарағанда кәсіпорын алаңы солтүстікке қарай созылған көпбұрыш тәріздес. Кәсіпорын алаңының шекаралары: батыс жағынан – ет комбинатының аймағы және тұрғын үйлер, шығыстан оң-түстікке қарай – Сейфуллин ат-ғы даңғылы, сол-түстік жағынан – тұрғын үйлер. Оңтүстіктен солтүстікке қарай кәсіпорын алаңы 1200 метрге, батыстан шығысқа қарай – 200 метрден 450 метрге дейін созылған.
АЖЭО-1 Алматы қаласының орталықтан жылумен жабдықтаудың ең ірі аймағына кіреді және де қаланың орталық бөлігінде орналасқан тұтынушыларды жылумен қамтамасыз етеді.
АЖЭО-1 1935 жылы іске қосылды. Бекеттің дамуы бірнеше кезекпен жүзеге асырылды. Бас корпуста орташа қысыды негізгі жабдықтар орнатылған, кеңейтілгеннен соң – жоғары қысымды. Бүгінгі күні алғашқы екі кезектің жабдықтары, атап айтқанда қазандар, турбиналар тозғанына байланысты бөлшектеніп бұздырылған. Қазандар орналасқан қазандар цехының ғимараты бұзылды, машиналық зал ғимараты қазіргі күні жөндеу мақсаттары үшін және қойма бөлмелері ретінде қолданылады. Сонымен, қолдануда жоғары қысымды алты қазан, турбиналар бар.
Алматылық ЖЭО-1 Алматы қаласының орталығында, Жетісу ауданының аймағында орналасқан, алып жатқан ауданы 33 гектар. Жоспарына қарағанда кәсіпорын алаңы солтүстікке қарай созылған көпбұрыш тәріздес. Кәсіпорын алаңының шекаралары: батыс жағынан – ет комбинатының аймағы және тұрғын үйлер, шығыстан оң-түстікке қарай – Сейфуллин ат-ғы даңғылы, сол-түстік жағынан – тұрғын үйлер. Оңтүстіктен солтүстікке қарай кәсіпорын алаңы 1200 метрге, батыстан шығысқа қарай – 200 метрден 450 метрге дейін созылған.
АЖЭО-1 Алматы қаласының орталықтан жылумен жабдықтаудың ең ірі аймағына кіреді және де қаланың орталық бөлігінде орналасқан тұтынушыларды жылумен қамтамасыз етеді.
АЖЭО-1 1935 жылы іске қосылды. Бекеттің дамуы бірнеше кезекпен жүзеге асырылды. Бас корпуста орташа қысыды негізгі жабдықтар орнатылған, кеңейтілгеннен соң – жоғары қысымды. Бүгінгі күні алғашқы екі кезектің жабдықтары, атап айтқанда қазандар, турбиналар тозғанына байланысты бөлшектеніп бұздырылған. Қазандар орналасқан қазандар цехының ғимараты бұзылды, машиналық зал ғимараты қазіргі күні жөндеу мақсаттары үшін және қойма бөлмелері ретінде қолданылады. Сонымен, қолдануда жоғары қысымды алты қазан, турбиналар бар.
1 KӘСІПОРЫНДАҒЫ ЕҢБЕК ҚОРҒАУДЫ БАСҚАРУ
ЖҮЙЕСІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ
1.1 Алматылық ЖЭО-1 жайлы жалпы мәліметтер
1.1.1 ЖЭО-ның орналасу аймағы
Кәсіпорынның атауы – Алматылық ЖЭО-1.
Кәсіпорынның мекен-жайы: 480050, Алматы қаласы, Сейфуллин ат-ғы
даңғылы, 433.
Алматылық ЖЭО-1 Алматы қаласының орталығында, Жетісу ауданының
аймағында орналасқан, алып жатқан ауданы 33 гектар. Жоспарына қарағанда
кәсіпорын алаңы солтүстікке қарай созылған көпбұрыш тәріздес. Кәсіпорын
алаңының шекаралары: батыс жағынан – ет комбинатының аймағы және тұрғын
үйлер, шығыстан оң-түстікке қарай – Сейфуллин ат-ғы даңғылы, сол-түстік
жағынан – тұрғын үйлер. Оңтүстіктен солтүстікке қарай кәсіпорын алаңы 1200
метрге, батыстан шығысқа қарай – 200 метрден 450 метрге дейін созылған.
АЖЭО-1 Алматы қаласының орталықтан жылумен жабдықтаудың ең ірі
аймағына кіреді және де қаланың орталық бөлігінде орналасқан тұтынушыларды
жылумен қамтамасыз етеді.
АЖЭО-1 1935 жылы іске қосылды. Бекеттің дамуы бірнеше кезекпен жүзеге
асырылды. Бас корпуста орташа қысыды негізгі жабдықтар орнатылған,
кеңейтілгеннен соң – жоғары қысымды. Бүгінгі күні алғашқы екі кезектің
жабдықтары, атап айтқанда қазандар, турбиналар тозғанына байланысты
бөлшектеніп бұздырылған. Қазандар орналасқан қазандар цехының ғимараты
бұзылды, машиналық зал ғимараты қазіргі күні жөндеу мақсаттары үшін және
қойма бөлмелері ретінде қолданылады. Сонымен, қолдануда жоғары қысымды
алты қазан, турбиналар бар.
Бұздырылған турбинаның конденсаторы турбиналардың май
салқындатқыштардың су салқындатқышы үшін жылу алмастырғышы ретінде
қолданылады.
Су ысытатын қазандар бөлек ғимаратта орнатылған.
АЖЭО-1 құрамында келесі негізгі цехтер мен бөлімдер бар:
-отын-көліктік цех;
-қазандар цехы;
-турбиналық цех;
-электрлік цех;
-химиялық цех;
-жылулық автоматика және өлшеулер цехы;
-жөндеу және табиғатты қорғау қызмет бойынша цехы;
-жөндеу-құрылыс цехы;
-автошаруашылық бөлімі;
-әкімшілік-шаруашылық бөлім.
АЖЭО-1 өнеркәсіптік алаңына оң-түстік пен батыс жағынан автожолдар
келеді, олар кәсіпорынды қаламен және басқа мекемелермен байланыстырады.
Темір жол оңтүстік-шығыс жақтан келеді және Алматы-2 теміржол бекетіне
жалғанады. Темір жолдың ұзындығы – 1,5 км.
Электр өткізгіштері ЖЭО-1 алаңынан батыс жақтан шығады.
Жылу және бу өткізгіштер өнеркәсіптік мекемелер мен тұрғын үйлерге екі
жақтан – оңтүстік және батыс – шығады.
Магистральді газ құбырлары АЖЭО-1 алаңына батыс жақтан келеді.
Күл үйіділері АЖЭО-1 алаңынан солтүстік пен батысқа қарай 10 км
қашықтықта орналасқан.
АЖЭО-1 Алматы қаласының орталықтан жылумен жабдықтаудың ең ірі
аймағына кіреді және де қаланың орталық бөлігінде орналасқан тұтынушыларды
жылумен қамтамасыз етеді.
Қазіргі күндердегі АЖЭО-1 қуаты жөніндегі мәліметтер 1.1.1 кестеде
келтірілген.
1.1.1 кесте – АЖЭО-1 қуаты
Атауы Электрлік, Жылулық, ГкалсағҚазандардың
МВт өнімділігі, тсағ
Орнатылған 145 1256 1035
Нақты болатын 11048 913,2 941
ЖЭО-ның жұмыс істеу тәртібі және жылулық жүктемелері 1.1.2 кестесінде
келтірілген.
1.1.2 кесте - ЖЭО-ның жұмыс істеу тәртібі және жылулық жүктемелері
Көрсеткіштердің атауы Көрсеткіштердің мәні
Жұмыс істеу тәртібі негізгі 6000 сағжыл
Жылу желісінің суды химиялық тазарту өнімділігі
- максимальді 3200 м3 сағ
- қысқы кезең үшін орташа 2500 м3 сағ
- жазғы кезең үшін орташа 1750 м3 сағ
Шикі су шығыны
- максимальді 1500 кгc
- қысқы кезең үшін орташа 998 кгc
- жазғы кезең үшін орташа 961 кгc
Жазғы кезеңде судың температурасы
шикі бастапқы судың 15 градус
теплофикациялық шоғырларда 20-30 градус
1.1.2 Кестенің жалғасы
Көрсеткіштердің атауы Көрсеткіштердің мәні
ысытылғаннан кейінгі шикі судың 20-30 градус
химиялық өңдеу алдындағы шикі судың 20-30 градус
химиялық тазартылған судың
Қысқы кезеңде судың температурасы
шикі бастапқы судың 5 градус
теплофикациялық шоғырларда ысытылғаннан кейінгі
шикі судың 11 градус
химиялық өңдеу алдындағы шикі судың 20 градус
химиялық тазартылған судың 20 градус
Қысқы кезеңде потенциальдік жылулық жүктеме
теплофикациялық шоғырлардан кейін шикі суды ысыту
химиялық тазартылған суды ысыту 189 ГДжч
жалпы
566-530 ГДжч
755-820 ГДжч
Қысқы кезеңде потенциальдік жылулық жүктеме 373-410 ГДжч
химиялық тазартылған суды ысыту
Кететін газдардың жылулық потенциалы
- бүкіл көлемді қолданған кезде 566-629 ГДжч
- көлемнің бөлігін қолданған кезде 294-378 ГДжч
Ыстық судағы ЖЭО-1 жүктемелері 887 Гкалсағ құрайды, оның ішінде 136
Гкалсағ – ыстық сумен қамту үшін; 102176 тсағ – бу шығыны, 1,6 МПа
сыртқы тұтынушыларға.
АЖЭО-1 негізгі жабдықтарының құрамы мен олардың сипаттамалары төменде
келтірілген:
-болатты турбоагрегат № 8 1960 жылы орнатылған. 1966 жылы турбинаның
цилиндрі, роторы және стопорлық клапаны, бу шығаратын құбырлары
ауыстырылған;
-су ысытатын қазандар мазут пен газда жұмыс істеу үшін арналған.
Қазандардың жұмыстық жылу өнімділігі: мазутта жұмыс істеген кезде – 75
Гкалсағ, газда жұмыс істеген кезде – 100 Гкалсағ.
ЖЭО-1 жұмыс істеу тәртібі – жыл ішінде жылулық график бойынша.
Жылулық желістің температуралық графигі 15070 градус. Ыстық сумен
қамту жүйесі – ашық.
АЖЭО-1 отынның үш түрін қолданады: табиғи газ, мазут және қарағанды
көмірінің энергетикалық концентраты. 1.4 кестеде қолданылатын отын
сипаттамалары келтірілген. Энергетикалық қазандарда көмір, ал су ысытатын
қазандарда мазут жағылады. Күзгі-көктемгі кезеңде су ысытатын қазандарда
және жазғы кезеңде энергетикалық қазандарда газдың маусымдық қалдықтары
жағылады.
1.1.3 кесте – Отынның сипаттамасы
Өндіріс пен өніс тұрінің аталуы Электроэнергияны шығару Жылу энергиясын
үшін шығару үшін
Газ барлығы 36875 179639
өнімнің бірлігіне0,079 0,071
Мазут барлығы 12063 137164
өнімнің бірлігіне0,026 0,054
Көмір барлығы 26081 122947
өнімнің бірлігіне0,056 0,048
Көмір бекетке теміржол арқылы жеткізіледі, ол вагон-опырмаларда
түсіріледі. Қыстың күні қатқан көмір жібітетін құрылғы арқылы өтеді.
Көмірдің ашық қоймасы 250 000 т көмірді сақтау үшін арналған. Кейбір
жылдары бұл қоймаларға 400 000 т көмір түсірілген болатын.
Мазут Қазақстанның мұнай өндіруші заводтарынан цистерналарда
жеткізіледі. Мазут қоймасы көлемі 10000 м3 екі резервуардан және көлемі
2000 м3 екі шығынды резервуардан тұрады.
Газды отын газ құбырлары бойынша газ таратушы пунктке келеді де одан
ол энергетикалық және су ысытатын қазандарға келеді.
Бу, құнарлы су, конденсат бойынша ЖЭО-1 жылулық схемасы – кесе-
қолденең байланыстармен.
Циклдағы шығындардың толтырылуы химиялық тұзсыздандырылған сумен
жүргізіледі.
Қазандар мен жылу желісіне берілетін бастапқы су ретінде Талғар су
құбырларының суы қолданылады. Шіки су диаметрлері 1000 мм екі су құбырлары
арқылы келіп, жоғарлату сораптармен турбиналарының конденсаторларын
салқындату үшін беріледі. Ысытылған шикі су химиялық тазалануға келіп
түседі. Бұдан ол су атмосферлік деаэраторларға бағытталады және айдап
қотарушы сораптармен турбиналарының регенерация жүйелеріне беріледі,
құнарлы судың ысытылуы турбиналардың жоғары қысымды ысытқыштарында жүреді.
Жылу желісінің құнарлы суының деаэрациясы вакуумдық деаэраторларда
орындалады. Құнарлы судың қоры көлемі 2х5000 м3 аккумуляторлық бактарда
қамтамасыз етіледі.
Желістегі судың ысытылуы негізгі және мүшкіл ысытқыштарда және су
ысытатын қазандарда жүргізіледі. Желістік суды беру схемасы екі сатылы.
Екінші реттегі желістік сораптар су ысытқыш қазандардың алдында орналасқан.
ЖЭО-1-ден ыстық су түрінде жылуды жіберу алты екі құбырлық
магистральдер бойынша орындалады.
Күл мен шлакты жою желісі – айналмалы гидравликалық.
Энергетикалық қазандардан түтін газдары биіктігі 80 м және ауыздарының
диаметрі – 4,3 м екі мұржадан және биіктігі 45 м металл мұржадан шығады.
Атмосфераға лақтырылар алдында түтін газдары дымқыл күл ұстағыштарда күлден
тазаланады.
Су ысытатын қазандардан түтін газдары биіктігі 80 м және ауыздарының
диаметрі – 4,3 м екі мұржадан шығады.
1.2 АЖЭО-1 негізгі және қосалқы құрылғылары
АПК ЖЭО-1 аймағында келесі ғимараттар мен құрылыстар орналасқан:
-бас корпус;
-басқарудың басты қалқаны;
-әкімшілік корпус;
-материалдық қоймалар;
-ыстық желілік су үшін арналған екі аккумуляторлық бактары (көлемдері 5000
м3) бар қоректендіруші сорап бөлмесі;
-бактік шаруашылығы және реагенттер қоймасы бар химиялық су тазарту
бөлмесі;
-қызметтік-тұрмыстық корпус;
-бейтараптандыру түйіні;
-гараж;
-электрлік шеберханалар;
-асхана;
-зертханалық корпус;
-электролизерлік;
-қосалқы шеберханалар блогы;
-қабылдау ыдысы бар мазут төгу орны;
-мазутты автоцистерналарға құю бекеті;
-жылу беру орны;
-көмір қоймасы;
-бульдозерлер гаражы;
-мұздан еріту құрылғысы;
-тазалау құрылыстар;
-көлемі 5000 м3 бакі бар шикі су сорабы;
-газ тарату орны;
-ашық тарату құрылғысы 110 кВ;
-ашық тарату құрылғысы 35 кВ;
-май шаруашылығы;
-жоғарлатушы сорап;
-су ысыту котельнаясы;
-мазут сорабы;
-көлемі 2000 м3 екі бакі бар жағатын мазуттың тұтыну қоймасы;
-көлемі 10000 м3 екі бакі бар мазуттың резервті қоймасы;
-көбік өндіретін бекеттер;
-кабельдік тоннельдер мен каналдар жүйесі;
-кабельдік құрылыстар мен транформаторларында өрттерді автоматты түрде
айқындау және сөндіру жүйесі;
-дүкен;
-бетондық түйін;
-тұз қоймасы;
-орталық қойма;
-багерлік 2 көтергіш;
-коллекторлық.
АЖЭО-1 –де келесі төрт негізгі цехтер жұмыс істейді: отын-көліктік
цех, қазандар цехы, турбиналық цех, электроцех. Сонымен қатар екі қосалқы
цех жұмыс істейді: суды химиялық тазарту және жылулық автоматика және
өлшеулер цехтері. Отын-көліктік цех Отын-көліктік цехте келесі учаскелер
және оларда қолданатын жабдықтар бар:
ұсақтағыш корпус: ұсақтағыштар – 2 дана, аспаптар панелі мен басқару
пунктері;
-жылу жіберу жолы: жолақ конвейерлері – 9 дана, ілінген магниттік
сепараторлар, барабан електері, бункерлер;
-вагон опыту ғимараты: вагон опырушы құрылғы, бункер, электротельфер;
- вагондық таразылар бөлмесі;
- көмір қоймасы;
- бульдозерлер паркі: бұрғылаушы және егеуші станоктар, бульдозерлер,
экскаваторлар, электртельферлер.
ЖЭО-1-ге қатты және сұйық отын Алматылық теміржол арқылы жеткізіледі.
Бұл цехтың аймағында қатты және сұйық отындар үшін қоймалар
орналасқан. Сұйық отын үшін 4 ыдыс бар: 2 – 10000 тоннадан, 2 – 2000
тоннадан. Отынды жағу үшін өңдеп дайындайды. Қатты отын ұсақтағыштарда шаң
тәріздес күйге дейін ұсақталып, конвеер арқылы бункерлерге жеткізіледі
Энергетикалық және су ысытатын қазандарда негізгі отын ретінде табиғи
газды жағуға ауыстырғанда энергетикалық қазандар үшін резервті отын ретінде
көмір, ал сы ысытатын қазандар үшін мазут сақталады
Қазіргі таңда, Орта Азиядан Ду 500 магистральдік газ құбырларымен
келіп түсетін табиғи газдың қалдықтары ЖЭО-1-де негізінен жаздың күні
жағылады.
Табиғи газды негізгі отын ретінде пайдалану келесі жағдайларды талап
етеді:
-магистральдік газ құбырлары арқылы газдың берілуін ұлғайтуды – Ду 1000
магистральдік газ құбырының екніші тармағын салуды және іске енгізуді
аяқтау арқасында;
-жаңа газ құбырларын енгізумен қоса электростанцияның сыртқы газбен қамту
жүйесін жөндеуді ЖЭО-ті жылумен қамту жүйесі Бүгінгі күні ЖЭО-1-де
қарағанды көмірінің энергетикалық концентраты жағылады, оның орташа
сипаттамалары келесі:
-құнарлығы - 5446 ккалкг
-күлділігі - 22,43 пайыз
- дымқылдығы - 9,14 пайыз
- ұшпалардың шығуы - 14,8 пайыз
Энергетикалық концентратпен қоса станцияға қарапайым өнеркәсіптік
өнімдер, Қазақстан Республикасы басқа бассейндерінің көмірлері келіп
түседі.
Жоғарыда айтылғандай жаздың күні энергетикалық қазандарда табиғи
газдың қалдықтары жағылады, жылу беру кезеңінде ЖЭО-1 үшін газ бөлінбейді.
Мазут энергетикалық қазандарда тамызықтық отын ретінде қолданылады.
Су ысытатын қазандарында негізгі отын ретінде мазут және табиғи газдың
қалдықтары жағылады.
Су ысытатын қазандар үшін мазуттың бір сағаттық мөлшері 77.4 т\ сағ
құрайды.
ЖЭО-1-дің отындағы есептік қажеттілігі қыстың күні - 184300 нм3сағ;
жаздың күні - 30000 - 40000 нм3сағ құрайды.
Магистральдік газ құбырларына қызмет көрсетумен, сонымен қатар
құрылысы аяқталмаған екінші тармақпен, Интергаз Центральная Азия
компаниясы айналысады.
Бұл компанияның мәліметтері бойынша магистральдік газ құбырын жөдеген
соң, қысымды жоғарлату арқасында оның өткізу 290 мың. мЗсағ дейін ұлғаюы
мүмкін.
Мазут шаруашылығы Алматы ЖЭО-1-дің мазут шаруашылығы бір уақытта 18
алтытекшелік цистерналардың жүгін түсіру үшін арналған үшжолдық теміржол
эстакадасынан; жерасты темірбетондық қабылдаушы ыдыстан; көлемі 10000 м3
екі металл резервуардан тұратын, жүктеуші сораптармен жабдықталған айдаушы
сораптары бар мазут қоймасынан; көлемі 2000 м3 мазуттың екі шығыс
резервуардан және мазут сораптарынан тұрады. Мазут шаруашылығы 1968-1972
жылдары салынған.
Газ тәріздес отынның шаруашылығы ЖЭО-1-дің газбен қамтылуы ГРС-1-ден
диаметрі 400 мм құбыр бойынша 0,3-0,4 МПа қысымымен диаметрі 700 мм құбыр
бойынша 0,3 МПа қысымымен жүзеге асырылады. ЖЭО-1-дің газбен қамту схемасы
– тұйық. ЖЭО алаңындағы газ шаруашылығының барлық элементтері барлық жұмыс
қазандарының – энергетикалық және су ысытатын - газдың максимальді
мөлшеріне есептелінген.
ЖЭО-1 алаңындағы газбен қамту жүйесі келесі түйіндерден тұрады:
-газ реттеуші пункт;
-алаң ішіндегі газ құбырлары;
Қазандар цехы Қазандар цехінде келесі учаскелер мен олардағы
орналасқан жабдықтар бар:
-қазандар цехінің бөлмесі: энергетикалық қазандар – 6 дана, ұсақтағыштар –
18 дана, түтіндіктер – 12 дана, шикі көмір бункерлері – 18 дана, үрлегіш
вентиляторлар – 12 дана, багерлік сораптар – 3 дана және басқа да қосалқы
жабдықтар;
-орталық жылулық қалқанының бөлмесі: аспаптар панелі мен басқару пунктері;
-2-ші көтерудің багерлік сорабы: сораптар 3 дана;
-шаю сораптары: шайғыш сораптар – 4 дана;
-мазут сораптар бөлмесі: мазут сорабы – 4 дана;
- су ысытқыш қазандар бөлмесі: су ысытқыш қазандар – 7 дана; рециркуляция
сораптары – 4 дана, үрлегіш вентиляторлар – 84 дана;
- газ реттеуші пункт: реттегіштер, сүзгілер, ысырмалар.
Отын-көліктік цехтен кейін отын қазандар цехіне түсіп, онда ол
жағылады. Мұнда БКЗ-160-100 бу қазандары орнатылған, бұл қазандар
электроэнергияны өңдеу үрдісінде ғана жұмыс істейді. Сонымен қатар, бұл
цехта су ысытқыш қазандар орнатылған, олар 150 градус температурасы кезінде
жұмыс істеп, жүктемесі 80 Гкал құрайды.
Су ысытатын қазандар үдемелі кезеңде жұмыс істеу үшін арналған. 7
қазанның төртеуі Дорогобужск қазан зауытынікі, ал үшеуі Белгород қазан
зауытынікі. Дорогобужск зауытының қазандарында екі-екі түтін сорғыштан, ал
Белгород зауытының қазандарында бір-бір түтін сорғыштан орналасқан. Қыстың
күні су ысытатын қазандар арқылы жоғарлатушы сораптармен турбиналық цехтың
бойлерлерінде алдынала ысытылған желілік су тартылады. Су ысытатын қазандар
жылу беру кезеңі кезіндегі сыртқы ауа температурасына байланысты іске
қосылады, ал жаздың күнң олар резервте немесе жоспарлық жөндеуде болады.
Су ысытатын қазандар толық жүктемені мазутта немесе газда орындай
алады. Әр қазанда 12 мазуттық форсунка және 12 газды шілтерлерден бар. Әр
шілтер автономды үрлегіш вентилятормен жабдықталған, сонымен қатар әр
қазанда сыртқы ауаға зиянды газдардың лақтырыстарын азайту үшін 4
вентилятордан орнатылған.
ЖЭО-1-де орнатылған ПТВМ-100 қазандары ысыту беттерінің жұмыс
сенімділігін арттыру және жылу өнімділігін номинальдіге дейін жоғарлату
үшін мақсатында СКБ ВТИ әзірлеген жоба бойынша қайта өңдеуден өтті. Осыған
байланысты алдынғы және артқы экрандар, шілтерлердің орналасуы,
конвективтік бөліктері зауыт құрылымына қарағанда басқаша болады. Бұл
қазандардың көрсеткіштері төменде келтірілген:
- Жылу өнімділігі -
100 Гкалсағ
- Оттық камералардың көлемі - 275,3 м3
- Конвективтік бөліктің беті - 2743 м2
-Қазандардың осьтері бойынша өлшемдері (мм):
ені - 6900;
тереңдігі -
6900;
биіктігі
- 14450;
- Экрандық құбырлардың диаметрі -
60*3 мм
-Құбырлар арасындағы қадам -
64 мм
- Конвективтік бөлік құбырларының диаметрлері -
38*3мм
- Қадамда көлденең -
110 мм
бойынан
- 60 мм
-Сулық көлемі - 30
м3
-Судың номинальдік шығыны
екі кодтық схема кезінде -
2400;
-Судың минимальдык шығыны -
1500;
- Бар жүктемесі t=150 градус кезінде - 80
Гкал.
Бу қазандары :БКЗ-160-100 стационарлық № 8-13 – Барнаул қазан
зауытында жасалған. Қазанның қуаты - 160тсағ, жұмыс қысымы – 100 атм,
жұмыс температурасы - 540. Бұл қазандар бұл қазандар электрлік энергияны
өндіру үрдісінде жұмыс істейді.
Бу қазандары буды өндіру үшін арналған, ал ол бу турбиналарына
беріледі. Қазандар барабандар типті, циркуляциясы – табиғи. Әр бу қазаны
МВС-125А ұсатқыштары бар 3 полижүйелермен жабдықталған. Ұсатқыштар көмірді
шаң күйіне дейін ұсату және осы шаңды қазанның оттығына беру үшін арналған.
Әр бу қазаны 4 көмір шілтерлерімен және 4 газ шілтерлерімен жабдықталған.
Бұл - қыстың күні қазандарда көмір, ал жаздың күні гады жағу үшін әдейі
жасалған. Қазандар аталмыш екі жағдайда да толық жүктемені орындай алады.
Сонымен қатар, әр қазан 4 мазут форсункаларымен жабдықталған, олардың
қосынды өнімділігі қазан өнімділігінің 50 пайызына дейін қамтамасыз ете
алады.
Бу қазандарының көмірде жұмыс істеуі үшін ішкі және сыртқы гидро-күл
жою жүйелері қарастырылған:
-ауа ысытқышы;
-су экономайзеры;
-бу ысытқыш.
Бу қазанының жұмыс істеу принципі – газ жолы бойынша. Қазанның
оттығына фракциясы 90 микроннан кем болатын көмір шаңы беріледі. Көмір
мұндай күйге дейін жанудың жылдамдығы мен толықтылығын ұлғайту үшін
ұсақталады. Көмір шаңы жанып болғаннан соң пайда болатын шлак оттықтан
сумен толтырылған шлактық комодқа түседі. Шлактық ваннадан шлак механикалық
шнэктермен гидро-күл жою каналына сыпырылып алынады.
Оттық газдар қазанның оттығынан жоғарыға көлденең газ құбырына дейін
көтеріледі, сонан соң ол көлденең газ құбыры бойынша жүреді, әрі қарай
төмендеуші газ құбырымен күл ұстаушы құрылғылар арқылы өтеді. Түтін
қазандары қазандардан ұшпа күлмен қоса түтін сорғыштармен жойылады. Әр
қазанда екі түтін сорғыштан орнатылған. Күл ұстағыштар түтін газдарында
болатын ұшпа күлді ұстау үшін арналған. Алты қазанның төртеуінде соңғы
ұрпақтың күл ұстағыштары орнатылған, олар күлдің 99,3 пайызына дейін
ұстауға мүмкіндік береді. Күл ұстағыштан күл су-күл жою каналына түседі.
Қалған екі бу қазандарында жаңа күл ұстағыштар орнатылған болады. Жоғарыда
айтылған шлак пен күл негізгі сумен қоса багерлік сорап бөлмесіне түседі.
Одан ол багерлік сораптармен станциядан 9,5 км қашықтықта орналасқан күл
үйіндісіне жеткізіледі.
Бу-су жолы бойынша қазан жұмысының сипаттамасы. Нәрлі су 160 кгссм2
қысымымен қазанның су экономайзеры арқылы тартылып (турбиналық цехта
орналасқан нәрлі сораптармен тартылады), қазан барабанына түседі. Су
экономайзеры нәрлі суды ысыту үшін арналған. Қазан барабанынан су
төмендеуші құбырлар бойынша экрандық құбырлардың төменгі коллекторларына
түседі. Сонан соң бұл су қазанның экрандық құбырларында ысытылып, бу-су
қоспасына айналады. Бұл қоспа экрандық құбырлар бойынша қазанның барабанына
түсіп, сепараторлық құрылғыдан өтеді, мұнда бу судан айырылады. Барабандық
қазаннан су табиғи циркуляциялық жолды өтеді, ал бу (барабан ішіндегі
температура 315 градус) бу ысытқышқа түседі. Мұнда бу 540 градус
температурасына дейін ысытылып, 100 кгссм2 қысымымен турбинаға беріледі.
Қазан оттығында отын жануының тиімділігі, көмір шаңы мен табиғи газбен
қоса қазан оттығына ыстық ауаны (температурасы 320 градусқа дейін) беру
арқасында қамтылады. Ауаның ысытылуы қазанның ауа ысытқыштарында түтін
газдарының арқасында жүреді. Ауа ысытқыш арқылы қазан оттығына ауаның
берілуі 2 үрлегіш вентиляторлармен қамтылады, жаздың күні ауа қазан
бөлімшесініңүстінгі жағынан алынады, ал қыстың күні даладан алынады. Ауа
алынуының ауыстырылуы бұрылма шибермен орындалады.
Шаңды дайындау: көмірдің ұсатылуы толқынды орташа жүргіш диірмендермен
орындалады. Көмір отын-көліктік цехтың жолақ конвейерлерімен шикі көмір
бункерлеріне жеткізіледі. Әр қазанда көлемдері 150 тоннадан үш-үш бункерден
орнатылған. Бұл бункерлерден көмір шикі көмір құнарлатушыларына түседі,
одан әрі диірменнің айналып тұрған ұсақтаушы үстеліне беріледі. Ұсақтаушы
үстелдің үстінде 2 талқандағыш орнатылған. Көмір талқандағыш пен ұсақтаушы
үстел арасынан өту арқасында ұсақталады. Ұсақтаушы үстел мен талқандағыштар
арнайы өте төзімді шойыннан жасалған. Диірменнен көмір шаңы сепаратор
арқылы диірмен вентиляторымен сорылып, шаң құбырларымен қазанның оттығына
ұріледі. Сепараторда көмір шаңы ірі және ұсақ фракцияларына бөлінеді. Ірі
шаң диірменге қайта жіберіледі, ал ұсақ шаң оттыққа түседі. Су-күлді жою
каналдардан сумен шаю арқылы орындалады. Су, күл және шлак қоспалары
багерлік сораптармен күл үйіндісіне сорылады. Күл үйіндісінде күл мен шлак
тұнады, ал ағарған су күл үйіндісінен су жуғыш сораптар орнына тартылады,
ол үшін диаметрі 500 мм құбыр жүргізілген. Сөйтіп, қайтарма су жабдыталуы
қамтамасыз етіледі.
Күлді жою үшін диаметрлері 400 мм екі күл құбырлары орнатылған, орның
біреуі жұмыс істеп тұрады, ал екіншісі резервте тұр. Қыстың күні күл
құбырлары қатып қалмас үшін әр 4 сағат сайын ауыстырылып тұрады.
Багерлік сораптардың саны 6 дана. Бір уақытта 2-ден көп емес сораптар
жұмыс істей алады. Жуғыш сораптардың саны 6 дана, бір уақытта екеуі ғана
жұмыс істей алады.
ПТ-60-9013 бу турбинасының конденсациясы мен және екі реттелетін
сұрыпталуы бар, ол екі цилиндрлік бір біліктік агрегат болып келеді.
Бұл турбинаның негізгі сипаттамалары төменде келтірілген:
- номинальді қуаты
-60000 кВт
- бір минуттағы айналымдар саны -3000
- жаңа ауаның t
- 535
- конденсатордағы қысым - 0,035 атм
- салқындататын судың температурасы - 20
- турбина арқылы будың max шығыны - 402 тч
- конденсаторға будың max енуі - 170 тч
- реттелетін өнеркәсіптік сұрыпталу буының қысымы - 18 атм
- жылуфикациялық сұрыпталу буының қысымы -2,5атм
Электроцех.Турбиналық цехте өндірілген бу электроцехке келіп түседі, мұнда
ол жинақталады, өзгертіледі, тек осыдан кейін ғана тұтынушыға түседі.
Бұл цехта № 8 – ТВФ-30 және №9, 10 – ТВФ-60 генераторлары орнатылған.
Олардың сипаттамалары:
№8 –ТВФ-30 – номинальді жүктемесі –30 КВт;
№9,№10- ТВФ-60
№9 №10
қуаты КВт 60000 70000
қуаты КВт 75000 82400
Меншік қажеттілік үшін электрлік жалғанулар схемасының сипаттамасы
Меншік қажеттілік электр қабылдауштарды қоректендіру үшін ЖЭО-да
тоқтың келесі кернеулері мен түрлері қарастырылған:
- қуаты 200 кВт және одан да жоғары электр қозғалтқыштары үшін - 6 кВ;
- қуаты аз электр қозғалтқыштары үшін - 0,4 кВ;
- шаң қоректендіру, турбиналардың авариялық майсораптары, авариялық
жарықтандыру электр қозғалтқыштары үшін – тұрақты тоқтың 220 В.
Меншік қажеттілікке арналған кернеуі 6,3 кВ таратушы құрылғы 20
секциядан тұрады.
Бас корпустың тоқ қабылдауыштары КРУСН-6 кв №1, №2, №5, №6
секцияларынан қоректенеді.
КРУСН-6 кВ №3, №4, №9 секцияларынан су ысытатын қазандар цехынің тоқ
қабылдауыштарының қоректенуі орындалған.
Жоғарлатушы сораптар бөлмесінің, мазут-сораптары бөлмесінің, суды
химиялық тазарту бөлмесінің тоқ қабылдауыштарын қоректендіру КРУСН-6 кВ №7,
№8, №9, №10 секциялары қарастырылған.
КРУСН-6кВ сәйкес секцияларынан бас корпустың, су ысытатын қазандар
бөлмесінің, суды химиялық тазарту бөлмесінің, мазут сораптары бөлмесінің,
зертханалық корпустың, ағартылған су сораптар бөлмесінің, 2-ші көтеру
багерлік бөлменің, жылу жіберудің РУСН-0,4 кВ секциясы қоректенеді.
Кернеуі 0,4 кВ аз қуатты тұтынушыларды қоректендіру үшін екінші күштік
жинақтар қарастырылған.
Бас корпус.Қазандардың газ құбырларында бекітуші және реттеуші
арматураларды орнату қазандардың бет жағында бір қабатта, № 7-13
қазандардың газ құбырларында ірге жағында қарастырылады.
№ 7-13 қазандарын оттандыру жергілікті қалқандарын және ысырмалардың
жаңадан орнатылатын жинақтарын қоректендіру бас корпустың РУСН-0,4 кВ
секцияларынан орындалады, панельдердегі сақтандырғыштар мен сәйкес
келмейтін автоматикалық сөндірушілерді ауыстырумен қоса:
- № 7 қ.а. үшін - №4 РУСН-0,4 кВ, 8 секция және №5 РУСН-0,4 кВ, 11секция;
- №8,9 қ,а. үшін - № 5 РУСН-0,4кВ, 10 және 11 секция;
- №10,11 қ.а. үшін - № 6 РУСН-0,4 кВ, 12 және 13 секция;
- № 12, 13 қ.а. үшін - № 7РУСН-0,4 кВ, 14 және 15 секция.
№ 7-13 қ.а. жаңадан орнатылатын басқару қалқандарының қоректенуі
сәйкес келетін қазандардың басқару қалқандарынан шлейфпен жүзеге асырылады.
Қазандар бөлімшесінің желдету жүйелері РТЗО-88М сериялы күштік
жинақтардан қоректенеді.
Жүктеуші айдаушы сораптарды қоректендіру үшін ПР-8500 сериялы үш
күштік жинақтар қарастырылған. Жинақтар бас корпустың РУСН-0,4 кВ № 10, 11,
12 секцияларынан қуат алады.
Қазандардың жылу жүйелерінің ысырмаларын, қазандар бөлімшесінің
желдету жүйелерін электрлікпен қамту үшін “Средаэлектроаппарат” ӨБ шығарған
РТЗО-88М сериялы ысырмалар жинақтары қолданылады, ГЗУ жүйесінің тоқ
қабылдауыштарын қоректендіру үшін – Алматылық төмен вольтті аппаратулар
заводының ПР-8500 таратушы пунктері.
РУСН-0,4 кВ секцияларының панельдеріндегі электрқұрылғыларды
“Дивногорск төмен вольтті аппаратулар заводы” АҚ шығарған А3700 және ВА57
сериялы аппараттарға ауыстыру керек.
В-1 классты жарылыс қауіпті зоналарда өтетін және газ құбырларында
бекітуші және реттеуші арматураларды орнату аймақтарында күштік және
бақылау кабельдері 7.3.93 ЭОЕ сәйкес ВВГнг-1 кВ және КВВГнг маркалы жез
сымдардан жасалған.
Жарылыс қауіпті зоналардан тыс жерлерде АВВГнг және АКВВГнг маркалы
кабельдерді қолдану рұқсат етілген.
Бас корпустың негізгі ұстаушы метал құрылымдары бойынша саны 20-дан
астам кабельдер тобы өтетін жерлерде олардың оттан қорғанысы орындалады, ол
қорғаныс қорғалатын құрылымдардың отқа тұрақтылық шегін 0,75 сағатқа дейін
қамтамасыз етеді.
Суды химиялық тазарту.Суды химиялық тазартудың сумен жабдықтау көзі
ретінде Талғар су желісінің қалалық су желісінің суы болып табылады.
Соңғы жылдардың талдау нәтижелері бойынша бастапқы судың сапасы
тұрақты болып келеді.
Өнімділігі 4500 м3сағ жылу желісін қоректендіретін суды химиялық
тазарту ыстық сумен қамтамасыз етудің ашық схемасы үшін келесі схемалар
бойынша жобаланған:
-су ысытатын қазандар жұмыс істеп тұрған кезде – күкірт қышқылымен
қышқылдандыру, декарбонизация, 100 пайыздық натрий-катионитлеу;
-су ысытатын қазандар сөндіріліп тұрған кезде – күкірт қышқылымен
қышқылдандыру, декарбонизация, буферлік сүзгілер. Буферлік сүзгілер ретінде
натрий-катиондық сүзгілерді қолдану қарастырылған.
1992 жылдан бастап жылу желістерінің қамтылатының суының өңделуі
жобадан тыс схема бойынша фосфоры бар кешенмен тұрақтандыру жолымен жүзеге
асырылады. Фосфоры бар кешенді мөлшерлеу үшін қолда бар қышқылдандыру
түйіні қолданылады. Натрий-катиондық құрылғы резервте тұр.
Бу қазандарының қамту суды химиялық тазарту жүйесі келесі схемасы
бойынша жұмыс істейді: екі сатылық сутегі-катиондау, декарбонизация,
жоғарғы негізгі аниониттардағы анионирлеудің бір сатысы. Құрылғының жобалық
өнімділігі 330 тсағ.
Қазіргі кезде құрылғының орташа жылдық өнімділігі жылу желістерін
қамту үшін 2390 м3сағ, ал қазандарды қамту үшін 119,1 тсағ аспайды.
Жалпы бекеттік конденсатты, өндірістің және мазут шаруашылығының
конденсаттарын тазарту үшін жобаланған конденсаттан тазарту жүйесі толық
емес көлемде жасалған.
Қазіргі кезде турбиналық цехтен келіп түсетін конденсаттар натрий-
катиониттік сүзгілерде өңделеді, әрі қарай тұссыздандырғыш құрылғының
декарбонизирленген су бакіне жартылай тұссыздандырылған су қоспасында
бірігіп анионирлену үшін келіп түседі. Натрий-катиониттік сүзгілердің
өнімділігі 160 тсағ.
ЖЭО-1 күл мен шлакты гидрожою жүйесі.ЖЭО-1-дің күл мен шлакты гидрожою
жүйесі ағартылған суды қайтарумен және оны қайтадан қолданумен тұйық схема
бойынша орындалған. Судың шектелген көлемін көп рет қолдану нәтижесінде
судың минерализациясы жоғарлайды, бұл аталмыш жүйе құрылғыларының аз еритін
тұздарымен және коррозия өнімдерімен ластануына әкеліп соғады. Құбырлардың
ішкі беттерінде тұздың жиналуы су қорларын шамадан тыс қолдануына әкеліп
соғады және құрылғылар жұмысының тиімділігін төмендетеді.
Күлді гидрожою жүйесі құрылғыларының ішкі беттерін тазалықта сақтау
екі жол арқылы жүзеге асырылуы мүмкін: құрылғыны мезгіл бойынша химиялық
тазарту, атап айтқанда тұздарды еріту немесе суды химиялық реагенттермен
тұрақты түрде өңдеу. Осы екі әдісте комплексондардың көмегімен сәтті
жүзеге асырылады.
Тұздарды еріту үшін комплексондарды қолдану олардың металлдар
иондарымен рН-тың кең диапазонында әрекеттесіп, тұрақты сумен еритін
комплекстерді жасау қабілеттілігіне негізделген. Алайда, мезгіл сайын
тазалау көп еңбекті болып келеді, қосымша шығындарды талап етеді және
тазарту арасындағы кезеңде үнемді және сенімді пайдалануды қамтамасыз
етпейді.
Күл мен шлактың қасиеттері төмендегдей болып табылады
пульпа және тазартылған су құбырларының ұзындығы – 15 км.
-құбырлардың диаметрі – 620 мм.
-күл төгу бассейннің көлемі – 700 000 м3.
-толық цикл бойынша судың күл-шлактық пульпамен өту уақыты – 42 тәулік.
-күл-шлактық пульпаны шаю үшін судың шығыны – 700 м3сағ.
-күл мен шлактың химиялық қасиеттері және фаза-минералогиялық құрамдары
-негізінен отынның минеральдік зат құрамымен және ол станция қазандарында
-жоғары температуралық өңдеу кезінде шалдығатын өзгерістермен анықталады.
Отынның жануы кезінде минерал затының күрделі химиялық және фазалық
өзгерістері пайда болады, мұның нәтижесінде жаңа қасиеттері бар заттар
пайда болады – күл мен шлак. Қазандарда жанған кезде отын минерал затының
көбісі күлге айналады, ал қалғаны – шлакқа.
Отынның көптеген түрлерінің күлі 98 – 99 пайызға бос және химиялық
қосылыстарға байланысқан кремний, алюминий, темір, кальций, натрий, титан,
күкірт тотықтарынан тұрады.
Аталып өткендей, ЖЭО-да қарағанды көмірі қолданылады.
Қарағанды көмірінің күлділігі орта шамамен 30 пайыз құрайды. Химиялық
құрамы бойынша күлде кремний мен алюминий тотықтары көбірек болады.
Негізділік модулі бойынша Мо = (СаО + МgO)(SiO2 + Аl2О3) (бірден төмен)
қарағанды көмірінің күлі қышқыл күлдерге жатады. Қышқыл күлдерде, әдетте,
қышқыл тотықтардың бар болуы 70-80 пайыздан аз болған кезде кальций
тотығының 10 пайыздан кем болуы байқалады.
Күл үйіндісі суының тұзды құрамы күлдің, жағылатын көмірдің химиялық
құрамымен және табиғи судың құрамымен анықталады.
1.2 Өнеркәсіптегі еңбек қорғауды басқарудың құрылымы
Кәсіпорында еңбек қорғау бойынша жалпы басшылық кәсіпорынның
президентіне жүктеледі. Жұмыс істеушілердің еңбегінің салауатты және
қауіпсіз жағдайларын жасау бойынша, өндірістік жарақаттандыру мен кәсіптік
аурулардан сақтандыру бойынша жұмыстарды тікелей ұйымдастыру үшін, алдыңғы
қатарлы тәжірибені және ғылыми әдістемелерді ендірудің басқарушы шешімдерін
дайындау және АЖЭО-1-де еңбек қорғау жағдайын бақылау үшін еңбек қорғау
және қауіпсіздік техникасы жөнінде инспекция құрылды. Оның құрамына еңбек
қорғау және қауіпсіздік техникасы жөніндегі инспекцияның бастығы және еңбек
қорғау жөніндегі екі инженер кіреді. Олар кәсіпорынның бөлімшелерінде еңбек
қорғау бойынша қолданылып жүрген заңдардың, нұсқаулардың, ережелер мен
нормалардың сақталуын, еңбек шарттары бойынша жұмыскерлерге белгіленген
жеңілдіктер мен өтемақылардың берілуін бақылайды. Еңбек жағдайларын
жақсарту, жұмыскерлердің денсаулығын бекіту бойынша перспективалық және
жылдық жоспарлардың жобаларын әзірлеуге қатысады. Жұмыс орындарындағы еңбек
жағдайларын зерделейді. Еңбек қорғау жөніндегі инженер сондай-ақ
сақтандырғыш құрылғылар мен басқа қорғау құралдарын қоршау техникасының аса
жетілген конструкцияларын ендіруге, еңбектің қауіпсіз және салауатты
жағдайларын жасау бойынша шараларды, өндіріс ерекшелігін, жұмысқа
қабілеттілік динамикасын, адамның физиологиялық функцияларының кезеңділігін
есепке алумен, еңбек ету мен дем алудың тиімді режимдерін ендіруге
қатысады.
Ол желдеткіш және аспирациялық жүйелер жұмысының тиімділігін,
сақтандырғыш құрылғылар мен қорғаныс құрылғыларының қалпын, сынау мен
тексерудің мерзімділігін және бақылау аппаратурасы мен басқа жабдықтардың
дұрыс пайдаланылуын, өндірістік шуды, ауа ортасын, дірілді және тағы басқа
өлшеу кестелерінің сақталуын, Мемлекеттік бақылау, өндіріс процессінде
сондай-ақ жаңа және қайта жаңғыртылатын өндірірістік объектілердіжобалауда
еңбек қауіпсіздігінің стандарттарын және еңбек қорғау бойынша қолданылып
жүрген ережелердің сақталуын ведомство аралық және ведомостволық бақылау
органдарының ұйғарымдарының орындалуын бақылайды. Еңбек қорғау жөніндегі
инженер кәсіпорын бөлімшелеріне еңбек қорғау бойынша нұсқауларды әзірлеуге
әдістемелік көмек көрсетеді.
Жұмысшыларды жұмыс істеудің қауіпсіз әдістеріне үйрету бағдарламаларын
құрастыруға қатысады. Жұмыскерлердің еңбек қорғау бойынша ережелерді
зерделеуін және насихаттауды ұйымдастырады. Арнайы кешендерді, қолайлы
аймақтар мен демалыс орындарын ендіруге жәрдем етеді. Еңбек қорғау
жөніндегі инженердің міндеттеріне кіріспе нұсқаулықтар жүргізу және еңбек
қорғау облысындағы білімдерін тексеруді ұйымдастыру кіреді. Білімдерін
тексеру нәтижелерінің бағасын көрсетіп, арнайы журналдарға тіркейді.
Емтихан тапсырғандарға куәліктер береді, олардың сумен жабдықтаудың және
канализацияның барлық учаскелерінде көрсетілген ұқсас жұмыстарды өндіруге
белгіленген мерзім бойында күші болады. Ол еңбек жағдайларын жақсарту,
жұмыскерлердің денсаулығын нығайту мәселелеріне қатысты ұжымдық келісімнің
бөлімін құрастыруға, өндірістік жарақаттануды, кәсіптік ауруларды тергеуге
қатысады және олардан сақтандыру бойынша өткізілетін шаралардың
тиімділігіне талдау жүргізеді. Арнайы киімге, арнайы тағамға, қорғаныс
құрылғыларына берілетін тапсырыстардың дұрыс құрастырылуын, жұмыскерлерге
жеке қорғаныс құралдарының дер кезінде берілуін бақылайды. Бұдан басқа, ол
кәсіпорын бөлімшелерінің еңбек қорғауға бөлінген ақшаны жұмсауын бақылайды
және еңбек қорғау бойынша қажетті есепті құрастырады.
Жұмысшылар еңбек қорғау бойынша білім деңгейін біліктілікті жоғарылату
курстарында немесе еңбек қауіпсіздігі бойынша курстарда жоғарылатады.
Біліктілікті жоғарылату курстарын бітірген барлық жұмысшылардың біліктілік
емтихандарын тапсыру кезінде еңбек қауіпсіздігінің техникасы бойынша
білімдерін тексереді. Инженерлік-техникалық жұмыскерлердің біліктілігін
жоғарылатуының кезеңділігі қолданылып журген тәртіпке сәйкес алты жылда бір
реттен кем емес мерзімде белгіленеді.
Еңбек қорғауды насихаттау көбінесе еңбек жағдайларын жақсартуға,
өндіріс мәдениетін жоғарылатуға, өндірістік жарақаттану мен ауруларды
азайтуға себебін тигізеді. Насихаттаудың негізгі мақсаты – еңбектің
салауатты және қауіпсіз жағдайларын жасауды қауіпсіздік техникасы және
өнеркәсіптік санитария бойынша ережелер мен нормалардың, өндірістік және
технологиялық тәртіптің қатаң сақталуының, өнеркәсіптегі жарақаттану мен
аурулардың алдын алу шараларын жүргізудің қажеттігін әрбір жұмыскерге үнемі
жеткізіп отыру. Еңбек қорғауды насихаттау шаруашылық басшыларына, көбінесе
қауіпсіздік техникасы жөніндегі инженерге жүктеледі. Осы мақсаттарға еңбек
жағдайларын жақсартуға жыл сайын бөлінетін ақшаның 5%-ін жұмсауға рұқсат
етіледі.
Жұмыс істеушілерді жұмыс істеудің қауіпсіз тәсілдеріне үйрету және
кәсіпорында еңбек қорғау облысындағы білімді насихаттау үшін еңбек қорғау
кабинеті мен бұрыштары ұйымдастырылады, фильмдер, көрнекті құралдар,
плакаттар, стендтер, витриналар пайдаланвлады, еңбек қорғау мәселелері
қабырға стендінде жарық көреді. Ол оқу сабақтарына арналған кабинетпен
бірігіп жұмыс істеуі мүмкін. Еңбек қорғау кабинетінде келесі шаралар жүзеге
асырылады:
─ қауіпсіздік техникасы және өндірістік санитария бойынша кіріспе нұсқаулық
жүргізеді;
─ тақырыптамалық сабақтарды, еңбек қорғау мәселелері бойынша білімін
тексеруді жүзеге асырады, кеңестер береді және кәсіпорын жұмыкерлеріне
тәжірибелік көмек көрсетеді;
─ еңбек қорғау бойынша кинофильмдерді көрсетіп, семинарлар, дәрістер,
әңгімесулер жүргізеді;
─ еңбек қорғау облысындағы алдыңғы қатарлы тәжірибелермен алмасуды жүзеге
асырады;
─ сала кәсіпорындағы еңбек жағдайларын жақсартуға себебін тигізетін,
ғылыми–техникалық жетістіктерді насихаттауды ұйымдастырады.
Еңбек қорғау кабинеті көрнекті насихаттаудың ең жаңа құралдарымен,
көрме қойылымдарымен, оқу, анықтамалық және әдістемелік әдебиеттермен
жүйелі түрде жасақталуы керек.
Еңбек қорғау бойынша білімді насихаттау үшін кәсіпорын учаскелері мен
цехтарында еңбек қорғау бойынша бұрыштар ұйымдастырылады. Мұндай бұрыштарда
жұмыстардың аса қауіпті түрлері туралы ескертетін, плакаттар мен жазуларды
іліп қояды. Бұрыш үшін әдетте жалпыға қолайлы, адамдар жиі келетін және
жарық жақсы түсетін орынды таңдайды. Сондай-ақ тікелей жұмыс орындарының
жанында, іске қосылатын электр қондырғыларында, коммутациялық және ұқсас
аппаратурада плакаттарды, ескерту жазуларын, қауіпсіздік белгілерін іліп
қояды. Олар жұмыс істеушілердің мүмкін болатын қауіптілікке назарын үнемі
аударту керек және қауіпсіздік техникасы мен өндірістік санитария
талаптарын сақтау қажеттігі туралы ескерту керек.
Жұмыс істеушілер мүмкін болатын қауіптіліктер туралы ескерту үшін
сондай-ақ арнайы түстерді пайдаланады:
─ қызыл – тыйымды, тікелей қауіптілікті, өрт сөндіру құралдарын білдіреді;
─ сары – ескертуді, мүмкін болатын қауіптілікті білдіреді;
─ жасыл - ұйғарымдарды, қауіпсіздікті білдіреді;
─ көк – нұсқауларды, ақпаратты білдіреді.
Сигналдық түстерге конструкциялардың, құрылғылардың, технологиялық
және жинақтау әбзелдерінің, қоршаулардың және қорғаныс учаскелерінің
үстінгі беттерін бояйды.
Өндірісте болған сәтсіз оқиғалар мен кәсіптік уланулар үшін әкімшілік-
техникалық персоналдың тұлғалары, қауіпсіздік техникасы және өнеркәсіптік
санитария ережелерінің сақталуын қамтамасыз еткен және сәтсіз оқиғалар мен
кәсіптік улану оқиғаларының алдын алу үшін қажетті шаралар қолданбаған
әкімшілік-техникалық персоналдыңтұлғалары, сондай-ақ ережелерді бұзған
тұлғалар жауапқа тартылады.
Еңбек қорғаудың жағдайын, әкімшілік-қоғамдық бақылауды кәсіподақ
комитетімен бірлесіп, кәсіпорын әкімшілігі жүзеге асырады. Еңбек қорғау
жағдайын және қауіпсіздік шарттарын кезеңдік үш сатылы бақылау жүргізу
тәртібі.
Бақылаудың бірінші сатысы қоғамдық бақылауды жүзеге асыратын, еңбек
қорғау бойынша өкілетті тұлғамен бірлесіп, бригадирдің, шебердің жұмысты
бастағанға дейінгі еңбек қорғау жағдайын және қауіпсіздік шарттарын күн
сайын тексеруді көздейді.
Тексеріске жататын жағдайлар тізімі төмендегідей болып саналады
- қорғаныс қоршауларының қалпы және дұрыс қолданылуы;
- жұмыс істеушілердің арнайы киімінің, арнайы аяқ киімнің, жеке қорғаныс
құралдарының бар болуы және дұрыс қолданылуы;
- бригадалардағы құрал-сайманның қалпы және ақаусыздығы;
- беткейлердің қалпы және қазаншұңқырлар мен орлар қабырғаларының дұрыс
бекітілуі;
- сатылардың, жіптердің, құтқару белдіктерінің және т.б. ақаусыздығы;
- жұмыс орындарының қоқырсығандығы, ыбырсығындығы;
- электр қауіпсіздік жағдайы.
Бақылаудың екінші сатысы учаске бастығының, еңбек қорғау жөніндегі
өкілетті тұлғаны жұмылдыру арқылы механиктің еңбек қорғау жағдайына және
еңбек қауіпсіздігі шарттарына апта сайын тексеру жүргізуін көздейді
- сатылы бақылау нәтижелері бойынша шаралардың дұрыс орындалуы;
-жұмыстарды ұйымдастырудың технологиялық карталарға және бірлескен жұмыстар
кестесіне сәйкестігі;
- жұмыс орнында нұсқаулық жүргізу тәртібінің сақталуы;
- өндірістік жабдықты қолдану қауіпсіздігі;
- зиянды және өрт қауіпті қаситеттері бар материалдармен жұмыс істегенде
қауіпсіздік талаптарының сақталуы.
Бақылаудың үшінші сатыс құрамына бөлімшедегі еңбек жағдайы үшін
жауапты тұлға, еңбек қорғау жөніндегі инженер кіретін комиссияның айына бір
реттен кем емес мерзімде еңбек қорғау мен қауіпсіздігі жағдайларына тексеру
жүргізуін көздейді.
- 1 және 2 сатылы бақылау нәтижелері бойынша шаралардың орындалуы;
- объектінің нормативтік-техникалық құжаттамамен қамтамасыз етілгендігі;
- өрт қауіпсіздігі нормаларының, санитариялық нормалардың сақталуы;
- комиссияның қарауы бойынша басқа мәселелер.
Кәсіподақ комитеті еңбек қорғау комиссиясы арқылы әкімшіліктің еңбек
туралы заңды сақтауын бақылауды жүзеге асырады.
Еңбек қорғауды басқару қызметтері құрылымдық бөлімшелердің (цехтардың,
учаскелердің, бригадалардың, қызметтердің) шеңберінде де, тұтас алғанда
кәсіпорынның шеңберінде де келесі бөлімдерден тұрады: еңбек қорғау жағдайын
бақылау, еңбек қорғау жағдайын есепке алу және талдау, еңбек қорғау бойынша
жұмыстарды жоспарлау, еңбек қорғау бойынша жұмыстарды ынталандыру,
тәрбиелеу және тәртіпті нығайту.
Еңбек қорғау мәселелері бойынша бақылау және қадағалау еңбек қорғау
және тұрғындарды әлеуметтік қорғау бойынша Департаменті, аудандық СЭС, өрт
басқармасы және тағы басқалар жүргізеді.
1.3 Қауіпсіз жұмыс істеуді бақылау
Өнеркәсіпте қауіпсіз жұмыс істеуді бақылау ұйымы және жұмыс істеу
ережесін талқылау, нұсқаулар және ЕҚ нормаларын үштік сатылы әдістермен
анықталады. Техника қауіпсіздігі және еңбек қорғаудың үштік сатыдағы
бақылаудың мәні келесі әдістерден тұрады:
─ алғашқы саты - шебер жұмыс алдында күнделікті өзінің жұмыс учаскесінің
жағдайын , сондай-ақ жабдықтардың жұмыс істеу қалпында тұрғанын осыған
саймандардың түгелдігін және де қауіпті жағдайларды болдырмайтын
қоршаулардың болуын қадағалау керек.
Байқалған кемістіктер журналда тіркеліп отырады. Шебер қарамағындағы
кемістіктерді дер кезінде орнына келтіріп отыру керек.
Шебер өзінің қарамағындағылардың кемшіліктерін орнына келтіре алмаған
жағдайда цех басшысына баяндайды.
─ екінші саты – цех басшысы, механик , цех энергетигі аптасына бір рет
алғашқы сатыда болған кемшіліктерге қандай іс шаралар қолданғаны жөнінде
тексеріп, баға беріп отырады.
Тексеру барысында комиссия жабдықтардың істеу барысына, жұмысшылардың
сауаттылығына назар аудару керек.
Цехта комиссияның анықтаған кемшіліктерін белгіленген уақытта жөнделу
керек, шығын шығарылып орнына келтірілетін кемшіліктердің уақытын кәсіпорын
басшысы белгілейді.
─ үшінші саты-еңбек қорғаудың негізгі техникалық жетекшісі, еңбек қорғау
қызметінің жұмысшысы және өнеркәсіптегі комиссия мүшелері айына бір реттен
әр цехтың еңбек қорғау жағдайын тексереді.
Тексерудің қорытындылары техникалық директордың жиналысында
талқыланады. Қабылданған шешімдер міндетті түрде орындалу керек.
1.4 Өндірістік жарақаттану мен кәсіби ауруларды талдау
Еңбек қорғау дегеніміз - әлеуметтік – экономикалық, техникалық,
гигиеналық және алдын ала сауықтыру шаралары және еңбек үрдісіндегі
еңбекшілердің денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету, оның ішінде адамның
жұмыс қабілетін қамтамасыз ету болып табылады.
Мемлекет өкілетті тұлға тарапынан орган өндірістегі қауіпсіздік
еңбекті камамасыз етуге арналған ғылыми стандартқа және нормаларға сай
талаптарды белгілейді.
Бірақ көптеген мекемелерде еңбек шарты қазіргі таңдағы талаптарға және
нормаларға сай келмейді. Өндірістік жарақат пен кәсіби ауру әлі де
шешілмеген мәселе. Тіпті одан сайын өршуде. Сондықтан оны мұқият түп –
тамырымен аурудың пайда болу себебін зерттеген абзал.
Жарақатты талдау техникалық, санитарлық – гигиеналық
психофизиологиялық және құқықтық білімдер бойынша жаңа жағынан айқындауға
септігін тигізеі. Сонымен қатар инженерлік біліктілікті қажет етеді.
Жарақат дегеніміз анатомиялық бүтінділіктің, немесе физиологиялық ұлпа
жұмысының немесе адамның ішкі құрылыстарының сыртқы ортаның әсерінен
бұзылуы. Өндірісте сәтсіз оқиғалардың әсерінен жағдайсыз факторлар табиғаты
біліну түрі және адамға тигізетін әсері бойынша жарақаттарды мынадай
топтарға бөлуге болады: механикалық жарақаттар; химиялық жарақаттанулар;
жылулық жарақаттанулар .
Сәтсіз оқиғалар әр түрлі келеңсіз жағдайларға соқтыруы мүмкін, сондай-
ақ олар әр түрлі құқықтық тексерулер арқылы екі категорияға бөлінеді:
сәтсіз оқиғаның тұрмыс жағдайында болуы; сәтсіз оқиғаның заңда қаралған
жерде болуы.
Өндірісте жарақат көбінесе өте қауіпті де, күрделі. Қауіпті өндірістік
жарақат әр түрлі фактордың әсерінін салдарынан болады. Әр фактордың
өндірісте қауіпті еңбек жағдайынан туындайтын бірнеше себеп көздері болады.
Бұл себептер бір – бірімен байланысты. Олардың байланысын айқындау әр
қауіпті қайғысыз оқиғаны талдауды өте қажет.
Кәсіби ауру деп арнайы зиянды өндірістік факторлары бар жұмыс
аймағында пайда болған жердің әсерінен болған кезде аталады. Байланыстан
тыс пайда болуы мүмкін емес.Өндірісте кәсіби аурудан басқа өндірістік
негізделген ауру деп аталып жүр. Оларға басқа қарапайым аурудан басқа
аурулар қатысты. Бірақ қалайсыз еңбек жағдайы кейбір аурудың тууына яғни
денсаулықтың нашарлауына әсерін тигізеді.
Жарақат пен кәсіби ауру қоғамға үлкен әлеуметтік және моралдық шығын
әкеледі. Сондықтан аталмыш ұйымда еңбекті қорғау бойынша ұзақ уақыт бойы
жарақатсыз және кәсіби аурусыз жұмыс істеп келеді.
Еңбек жағдайын талдау негізінде оларды жақсарту бойынша нақты кешендік
шараларды жоспарлайды. Сонымен қатар санитарлық – тұрмысты жағынан
қамтамасыз ету, жарақат пен ауру деңгейін төмендетуді жоспарлайды. Еңбек
жағдайын санитарлық – гигиеналық жағынан жақсарту жөніндегі шарасы мына
бағытқа негізделген.
-зиянды өндірістік үндістер мен операцияларды, ауыр қол жұмыстарын
қысқарту мақсатында қабылданған технология өндірісін өзгерту
құрылыста өндірістік санитарияда белгеленген нормалар шегінде қоршаған
факторларды қолдау және қалыпқа келтіру. Психологиялық еңбек шартын
жетілдіру бойынша шараларды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ЖҮЙЕСІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ
1.1 Алматылық ЖЭО-1 жайлы жалпы мәліметтер
1.1.1 ЖЭО-ның орналасу аймағы
Кәсіпорынның атауы – Алматылық ЖЭО-1.
Кәсіпорынның мекен-жайы: 480050, Алматы қаласы, Сейфуллин ат-ғы
даңғылы, 433.
Алматылық ЖЭО-1 Алматы қаласының орталығында, Жетісу ауданының
аймағында орналасқан, алып жатқан ауданы 33 гектар. Жоспарына қарағанда
кәсіпорын алаңы солтүстікке қарай созылған көпбұрыш тәріздес. Кәсіпорын
алаңының шекаралары: батыс жағынан – ет комбинатының аймағы және тұрғын
үйлер, шығыстан оң-түстікке қарай – Сейфуллин ат-ғы даңғылы, сол-түстік
жағынан – тұрғын үйлер. Оңтүстіктен солтүстікке қарай кәсіпорын алаңы 1200
метрге, батыстан шығысқа қарай – 200 метрден 450 метрге дейін созылған.
АЖЭО-1 Алматы қаласының орталықтан жылумен жабдықтаудың ең ірі
аймағына кіреді және де қаланың орталық бөлігінде орналасқан тұтынушыларды
жылумен қамтамасыз етеді.
АЖЭО-1 1935 жылы іске қосылды. Бекеттің дамуы бірнеше кезекпен жүзеге
асырылды. Бас корпуста орташа қысыды негізгі жабдықтар орнатылған,
кеңейтілгеннен соң – жоғары қысымды. Бүгінгі күні алғашқы екі кезектің
жабдықтары, атап айтқанда қазандар, турбиналар тозғанына байланысты
бөлшектеніп бұздырылған. Қазандар орналасқан қазандар цехының ғимараты
бұзылды, машиналық зал ғимараты қазіргі күні жөндеу мақсаттары үшін және
қойма бөлмелері ретінде қолданылады. Сонымен, қолдануда жоғары қысымды
алты қазан, турбиналар бар.
Бұздырылған турбинаның конденсаторы турбиналардың май
салқындатқыштардың су салқындатқышы үшін жылу алмастырғышы ретінде
қолданылады.
Су ысытатын қазандар бөлек ғимаратта орнатылған.
АЖЭО-1 құрамында келесі негізгі цехтер мен бөлімдер бар:
-отын-көліктік цех;
-қазандар цехы;
-турбиналық цех;
-электрлік цех;
-химиялық цех;
-жылулық автоматика және өлшеулер цехы;
-жөндеу және табиғатты қорғау қызмет бойынша цехы;
-жөндеу-құрылыс цехы;
-автошаруашылық бөлімі;
-әкімшілік-шаруашылық бөлім.
АЖЭО-1 өнеркәсіптік алаңына оң-түстік пен батыс жағынан автожолдар
келеді, олар кәсіпорынды қаламен және басқа мекемелермен байланыстырады.
Темір жол оңтүстік-шығыс жақтан келеді және Алматы-2 теміржол бекетіне
жалғанады. Темір жолдың ұзындығы – 1,5 км.
Электр өткізгіштері ЖЭО-1 алаңынан батыс жақтан шығады.
Жылу және бу өткізгіштер өнеркәсіптік мекемелер мен тұрғын үйлерге екі
жақтан – оңтүстік және батыс – шығады.
Магистральді газ құбырлары АЖЭО-1 алаңына батыс жақтан келеді.
Күл үйіділері АЖЭО-1 алаңынан солтүстік пен батысқа қарай 10 км
қашықтықта орналасқан.
АЖЭО-1 Алматы қаласының орталықтан жылумен жабдықтаудың ең ірі
аймағына кіреді және де қаланың орталық бөлігінде орналасқан тұтынушыларды
жылумен қамтамасыз етеді.
Қазіргі күндердегі АЖЭО-1 қуаты жөніндегі мәліметтер 1.1.1 кестеде
келтірілген.
1.1.1 кесте – АЖЭО-1 қуаты
Атауы Электрлік, Жылулық, ГкалсағҚазандардың
МВт өнімділігі, тсағ
Орнатылған 145 1256 1035
Нақты болатын 11048 913,2 941
ЖЭО-ның жұмыс істеу тәртібі және жылулық жүктемелері 1.1.2 кестесінде
келтірілген.
1.1.2 кесте - ЖЭО-ның жұмыс істеу тәртібі және жылулық жүктемелері
Көрсеткіштердің атауы Көрсеткіштердің мәні
Жұмыс істеу тәртібі негізгі 6000 сағжыл
Жылу желісінің суды химиялық тазарту өнімділігі
- максимальді 3200 м3 сағ
- қысқы кезең үшін орташа 2500 м3 сағ
- жазғы кезең үшін орташа 1750 м3 сағ
Шикі су шығыны
- максимальді 1500 кгc
- қысқы кезең үшін орташа 998 кгc
- жазғы кезең үшін орташа 961 кгc
Жазғы кезеңде судың температурасы
шикі бастапқы судың 15 градус
теплофикациялық шоғырларда 20-30 градус
1.1.2 Кестенің жалғасы
Көрсеткіштердің атауы Көрсеткіштердің мәні
ысытылғаннан кейінгі шикі судың 20-30 градус
химиялық өңдеу алдындағы шикі судың 20-30 градус
химиялық тазартылған судың
Қысқы кезеңде судың температурасы
шикі бастапқы судың 5 градус
теплофикациялық шоғырларда ысытылғаннан кейінгі
шикі судың 11 градус
химиялық өңдеу алдындағы шикі судың 20 градус
химиялық тазартылған судың 20 градус
Қысқы кезеңде потенциальдік жылулық жүктеме
теплофикациялық шоғырлардан кейін шикі суды ысыту
химиялық тазартылған суды ысыту 189 ГДжч
жалпы
566-530 ГДжч
755-820 ГДжч
Қысқы кезеңде потенциальдік жылулық жүктеме 373-410 ГДжч
химиялық тазартылған суды ысыту
Кететін газдардың жылулық потенциалы
- бүкіл көлемді қолданған кезде 566-629 ГДжч
- көлемнің бөлігін қолданған кезде 294-378 ГДжч
Ыстық судағы ЖЭО-1 жүктемелері 887 Гкалсағ құрайды, оның ішінде 136
Гкалсағ – ыстық сумен қамту үшін; 102176 тсағ – бу шығыны, 1,6 МПа
сыртқы тұтынушыларға.
АЖЭО-1 негізгі жабдықтарының құрамы мен олардың сипаттамалары төменде
келтірілген:
-болатты турбоагрегат № 8 1960 жылы орнатылған. 1966 жылы турбинаның
цилиндрі, роторы және стопорлық клапаны, бу шығаратын құбырлары
ауыстырылған;
-су ысытатын қазандар мазут пен газда жұмыс істеу үшін арналған.
Қазандардың жұмыстық жылу өнімділігі: мазутта жұмыс істеген кезде – 75
Гкалсағ, газда жұмыс істеген кезде – 100 Гкалсағ.
ЖЭО-1 жұмыс істеу тәртібі – жыл ішінде жылулық график бойынша.
Жылулық желістің температуралық графигі 15070 градус. Ыстық сумен
қамту жүйесі – ашық.
АЖЭО-1 отынның үш түрін қолданады: табиғи газ, мазут және қарағанды
көмірінің энергетикалық концентраты. 1.4 кестеде қолданылатын отын
сипаттамалары келтірілген. Энергетикалық қазандарда көмір, ал су ысытатын
қазандарда мазут жағылады. Күзгі-көктемгі кезеңде су ысытатын қазандарда
және жазғы кезеңде энергетикалық қазандарда газдың маусымдық қалдықтары
жағылады.
1.1.3 кесте – Отынның сипаттамасы
Өндіріс пен өніс тұрінің аталуы Электроэнергияны шығару Жылу энергиясын
үшін шығару үшін
Газ барлығы 36875 179639
өнімнің бірлігіне0,079 0,071
Мазут барлығы 12063 137164
өнімнің бірлігіне0,026 0,054
Көмір барлығы 26081 122947
өнімнің бірлігіне0,056 0,048
Көмір бекетке теміржол арқылы жеткізіледі, ол вагон-опырмаларда
түсіріледі. Қыстың күні қатқан көмір жібітетін құрылғы арқылы өтеді.
Көмірдің ашық қоймасы 250 000 т көмірді сақтау үшін арналған. Кейбір
жылдары бұл қоймаларға 400 000 т көмір түсірілген болатын.
Мазут Қазақстанның мұнай өндіруші заводтарынан цистерналарда
жеткізіледі. Мазут қоймасы көлемі 10000 м3 екі резервуардан және көлемі
2000 м3 екі шығынды резервуардан тұрады.
Газды отын газ құбырлары бойынша газ таратушы пунктке келеді де одан
ол энергетикалық және су ысытатын қазандарға келеді.
Бу, құнарлы су, конденсат бойынша ЖЭО-1 жылулық схемасы – кесе-
қолденең байланыстармен.
Циклдағы шығындардың толтырылуы химиялық тұзсыздандырылған сумен
жүргізіледі.
Қазандар мен жылу желісіне берілетін бастапқы су ретінде Талғар су
құбырларының суы қолданылады. Шіки су диаметрлері 1000 мм екі су құбырлары
арқылы келіп, жоғарлату сораптармен турбиналарының конденсаторларын
салқындату үшін беріледі. Ысытылған шикі су химиялық тазалануға келіп
түседі. Бұдан ол су атмосферлік деаэраторларға бағытталады және айдап
қотарушы сораптармен турбиналарының регенерация жүйелеріне беріледі,
құнарлы судың ысытылуы турбиналардың жоғары қысымды ысытқыштарында жүреді.
Жылу желісінің құнарлы суының деаэрациясы вакуумдық деаэраторларда
орындалады. Құнарлы судың қоры көлемі 2х5000 м3 аккумуляторлық бактарда
қамтамасыз етіледі.
Желістегі судың ысытылуы негізгі және мүшкіл ысытқыштарда және су
ысытатын қазандарда жүргізіледі. Желістік суды беру схемасы екі сатылы.
Екінші реттегі желістік сораптар су ысытқыш қазандардың алдында орналасқан.
ЖЭО-1-ден ыстық су түрінде жылуды жіберу алты екі құбырлық
магистральдер бойынша орындалады.
Күл мен шлакты жою желісі – айналмалы гидравликалық.
Энергетикалық қазандардан түтін газдары биіктігі 80 м және ауыздарының
диаметрі – 4,3 м екі мұржадан және биіктігі 45 м металл мұржадан шығады.
Атмосфераға лақтырылар алдында түтін газдары дымқыл күл ұстағыштарда күлден
тазаланады.
Су ысытатын қазандардан түтін газдары биіктігі 80 м және ауыздарының
диаметрі – 4,3 м екі мұржадан шығады.
1.2 АЖЭО-1 негізгі және қосалқы құрылғылары
АПК ЖЭО-1 аймағында келесі ғимараттар мен құрылыстар орналасқан:
-бас корпус;
-басқарудың басты қалқаны;
-әкімшілік корпус;
-материалдық қоймалар;
-ыстық желілік су үшін арналған екі аккумуляторлық бактары (көлемдері 5000
м3) бар қоректендіруші сорап бөлмесі;
-бактік шаруашылығы және реагенттер қоймасы бар химиялық су тазарту
бөлмесі;
-қызметтік-тұрмыстық корпус;
-бейтараптандыру түйіні;
-гараж;
-электрлік шеберханалар;
-асхана;
-зертханалық корпус;
-электролизерлік;
-қосалқы шеберханалар блогы;
-қабылдау ыдысы бар мазут төгу орны;
-мазутты автоцистерналарға құю бекеті;
-жылу беру орны;
-көмір қоймасы;
-бульдозерлер гаражы;
-мұздан еріту құрылғысы;
-тазалау құрылыстар;
-көлемі 5000 м3 бакі бар шикі су сорабы;
-газ тарату орны;
-ашық тарату құрылғысы 110 кВ;
-ашық тарату құрылғысы 35 кВ;
-май шаруашылығы;
-жоғарлатушы сорап;
-су ысыту котельнаясы;
-мазут сорабы;
-көлемі 2000 м3 екі бакі бар жағатын мазуттың тұтыну қоймасы;
-көлемі 10000 м3 екі бакі бар мазуттың резервті қоймасы;
-көбік өндіретін бекеттер;
-кабельдік тоннельдер мен каналдар жүйесі;
-кабельдік құрылыстар мен транформаторларында өрттерді автоматты түрде
айқындау және сөндіру жүйесі;
-дүкен;
-бетондық түйін;
-тұз қоймасы;
-орталық қойма;
-багерлік 2 көтергіш;
-коллекторлық.
АЖЭО-1 –де келесі төрт негізгі цехтер жұмыс істейді: отын-көліктік
цех, қазандар цехы, турбиналық цех, электроцех. Сонымен қатар екі қосалқы
цех жұмыс істейді: суды химиялық тазарту және жылулық автоматика және
өлшеулер цехтері. Отын-көліктік цех Отын-көліктік цехте келесі учаскелер
және оларда қолданатын жабдықтар бар:
ұсақтағыш корпус: ұсақтағыштар – 2 дана, аспаптар панелі мен басқару
пунктері;
-жылу жіберу жолы: жолақ конвейерлері – 9 дана, ілінген магниттік
сепараторлар, барабан електері, бункерлер;
-вагон опыту ғимараты: вагон опырушы құрылғы, бункер, электротельфер;
- вагондық таразылар бөлмесі;
- көмір қоймасы;
- бульдозерлер паркі: бұрғылаушы және егеуші станоктар, бульдозерлер,
экскаваторлар, электртельферлер.
ЖЭО-1-ге қатты және сұйық отын Алматылық теміржол арқылы жеткізіледі.
Бұл цехтың аймағында қатты және сұйық отындар үшін қоймалар
орналасқан. Сұйық отын үшін 4 ыдыс бар: 2 – 10000 тоннадан, 2 – 2000
тоннадан. Отынды жағу үшін өңдеп дайындайды. Қатты отын ұсақтағыштарда шаң
тәріздес күйге дейін ұсақталып, конвеер арқылы бункерлерге жеткізіледі
Энергетикалық және су ысытатын қазандарда негізгі отын ретінде табиғи
газды жағуға ауыстырғанда энергетикалық қазандар үшін резервті отын ретінде
көмір, ал сы ысытатын қазандар үшін мазут сақталады
Қазіргі таңда, Орта Азиядан Ду 500 магистральдік газ құбырларымен
келіп түсетін табиғи газдың қалдықтары ЖЭО-1-де негізінен жаздың күні
жағылады.
Табиғи газды негізгі отын ретінде пайдалану келесі жағдайларды талап
етеді:
-магистральдік газ құбырлары арқылы газдың берілуін ұлғайтуды – Ду 1000
магистральдік газ құбырының екніші тармағын салуды және іске енгізуді
аяқтау арқасында;
-жаңа газ құбырларын енгізумен қоса электростанцияның сыртқы газбен қамту
жүйесін жөндеуді ЖЭО-ті жылумен қамту жүйесі Бүгінгі күні ЖЭО-1-де
қарағанды көмірінің энергетикалық концентраты жағылады, оның орташа
сипаттамалары келесі:
-құнарлығы - 5446 ккалкг
-күлділігі - 22,43 пайыз
- дымқылдығы - 9,14 пайыз
- ұшпалардың шығуы - 14,8 пайыз
Энергетикалық концентратпен қоса станцияға қарапайым өнеркәсіптік
өнімдер, Қазақстан Республикасы басқа бассейндерінің көмірлері келіп
түседі.
Жоғарыда айтылғандай жаздың күні энергетикалық қазандарда табиғи
газдың қалдықтары жағылады, жылу беру кезеңінде ЖЭО-1 үшін газ бөлінбейді.
Мазут энергетикалық қазандарда тамызықтық отын ретінде қолданылады.
Су ысытатын қазандарында негізгі отын ретінде мазут және табиғи газдың
қалдықтары жағылады.
Су ысытатын қазандар үшін мазуттың бір сағаттық мөлшері 77.4 т\ сағ
құрайды.
ЖЭО-1-дің отындағы есептік қажеттілігі қыстың күні - 184300 нм3сағ;
жаздың күні - 30000 - 40000 нм3сағ құрайды.
Магистральдік газ құбырларына қызмет көрсетумен, сонымен қатар
құрылысы аяқталмаған екінші тармақпен, Интергаз Центральная Азия
компаниясы айналысады.
Бұл компанияның мәліметтері бойынша магистральдік газ құбырын жөдеген
соң, қысымды жоғарлату арқасында оның өткізу 290 мың. мЗсағ дейін ұлғаюы
мүмкін.
Мазут шаруашылығы Алматы ЖЭО-1-дің мазут шаруашылығы бір уақытта 18
алтытекшелік цистерналардың жүгін түсіру үшін арналған үшжолдық теміржол
эстакадасынан; жерасты темірбетондық қабылдаушы ыдыстан; көлемі 10000 м3
екі металл резервуардан тұратын, жүктеуші сораптармен жабдықталған айдаушы
сораптары бар мазут қоймасынан; көлемі 2000 м3 мазуттың екі шығыс
резервуардан және мазут сораптарынан тұрады. Мазут шаруашылығы 1968-1972
жылдары салынған.
Газ тәріздес отынның шаруашылығы ЖЭО-1-дің газбен қамтылуы ГРС-1-ден
диаметрі 400 мм құбыр бойынша 0,3-0,4 МПа қысымымен диаметрі 700 мм құбыр
бойынша 0,3 МПа қысымымен жүзеге асырылады. ЖЭО-1-дің газбен қамту схемасы
– тұйық. ЖЭО алаңындағы газ шаруашылығының барлық элементтері барлық жұмыс
қазандарының – энергетикалық және су ысытатын - газдың максимальді
мөлшеріне есептелінген.
ЖЭО-1 алаңындағы газбен қамту жүйесі келесі түйіндерден тұрады:
-газ реттеуші пункт;
-алаң ішіндегі газ құбырлары;
Қазандар цехы Қазандар цехінде келесі учаскелер мен олардағы
орналасқан жабдықтар бар:
-қазандар цехінің бөлмесі: энергетикалық қазандар – 6 дана, ұсақтағыштар –
18 дана, түтіндіктер – 12 дана, шикі көмір бункерлері – 18 дана, үрлегіш
вентиляторлар – 12 дана, багерлік сораптар – 3 дана және басқа да қосалқы
жабдықтар;
-орталық жылулық қалқанының бөлмесі: аспаптар панелі мен басқару пунктері;
-2-ші көтерудің багерлік сорабы: сораптар 3 дана;
-шаю сораптары: шайғыш сораптар – 4 дана;
-мазут сораптар бөлмесі: мазут сорабы – 4 дана;
- су ысытқыш қазандар бөлмесі: су ысытқыш қазандар – 7 дана; рециркуляция
сораптары – 4 дана, үрлегіш вентиляторлар – 84 дана;
- газ реттеуші пункт: реттегіштер, сүзгілер, ысырмалар.
Отын-көліктік цехтен кейін отын қазандар цехіне түсіп, онда ол
жағылады. Мұнда БКЗ-160-100 бу қазандары орнатылған, бұл қазандар
электроэнергияны өңдеу үрдісінде ғана жұмыс істейді. Сонымен қатар, бұл
цехта су ысытқыш қазандар орнатылған, олар 150 градус температурасы кезінде
жұмыс істеп, жүктемесі 80 Гкал құрайды.
Су ысытатын қазандар үдемелі кезеңде жұмыс істеу үшін арналған. 7
қазанның төртеуі Дорогобужск қазан зауытынікі, ал үшеуі Белгород қазан
зауытынікі. Дорогобужск зауытының қазандарында екі-екі түтін сорғыштан, ал
Белгород зауытының қазандарында бір-бір түтін сорғыштан орналасқан. Қыстың
күні су ысытатын қазандар арқылы жоғарлатушы сораптармен турбиналық цехтың
бойлерлерінде алдынала ысытылған желілік су тартылады. Су ысытатын қазандар
жылу беру кезеңі кезіндегі сыртқы ауа температурасына байланысты іске
қосылады, ал жаздың күнң олар резервте немесе жоспарлық жөндеуде болады.
Су ысытатын қазандар толық жүктемені мазутта немесе газда орындай
алады. Әр қазанда 12 мазуттық форсунка және 12 газды шілтерлерден бар. Әр
шілтер автономды үрлегіш вентилятормен жабдықталған, сонымен қатар әр
қазанда сыртқы ауаға зиянды газдардың лақтырыстарын азайту үшін 4
вентилятордан орнатылған.
ЖЭО-1-де орнатылған ПТВМ-100 қазандары ысыту беттерінің жұмыс
сенімділігін арттыру және жылу өнімділігін номинальдіге дейін жоғарлату
үшін мақсатында СКБ ВТИ әзірлеген жоба бойынша қайта өңдеуден өтті. Осыған
байланысты алдынғы және артқы экрандар, шілтерлердің орналасуы,
конвективтік бөліктері зауыт құрылымына қарағанда басқаша болады. Бұл
қазандардың көрсеткіштері төменде келтірілген:
- Жылу өнімділігі -
100 Гкалсағ
- Оттық камералардың көлемі - 275,3 м3
- Конвективтік бөліктің беті - 2743 м2
-Қазандардың осьтері бойынша өлшемдері (мм):
ені - 6900;
тереңдігі -
6900;
биіктігі
- 14450;
- Экрандық құбырлардың диаметрі -
60*3 мм
-Құбырлар арасындағы қадам -
64 мм
- Конвективтік бөлік құбырларының диаметрлері -
38*3мм
- Қадамда көлденең -
110 мм
бойынан
- 60 мм
-Сулық көлемі - 30
м3
-Судың номинальдік шығыны
екі кодтық схема кезінде -
2400;
-Судың минимальдык шығыны -
1500;
- Бар жүктемесі t=150 градус кезінде - 80
Гкал.
Бу қазандары :БКЗ-160-100 стационарлық № 8-13 – Барнаул қазан
зауытында жасалған. Қазанның қуаты - 160тсағ, жұмыс қысымы – 100 атм,
жұмыс температурасы - 540. Бұл қазандар бұл қазандар электрлік энергияны
өндіру үрдісінде жұмыс істейді.
Бу қазандары буды өндіру үшін арналған, ал ол бу турбиналарына
беріледі. Қазандар барабандар типті, циркуляциясы – табиғи. Әр бу қазаны
МВС-125А ұсатқыштары бар 3 полижүйелермен жабдықталған. Ұсатқыштар көмірді
шаң күйіне дейін ұсату және осы шаңды қазанның оттығына беру үшін арналған.
Әр бу қазаны 4 көмір шілтерлерімен және 4 газ шілтерлерімен жабдықталған.
Бұл - қыстың күні қазандарда көмір, ал жаздың күні гады жағу үшін әдейі
жасалған. Қазандар аталмыш екі жағдайда да толық жүктемені орындай алады.
Сонымен қатар, әр қазан 4 мазут форсункаларымен жабдықталған, олардың
қосынды өнімділігі қазан өнімділігінің 50 пайызына дейін қамтамасыз ете
алады.
Бу қазандарының көмірде жұмыс істеуі үшін ішкі және сыртқы гидро-күл
жою жүйелері қарастырылған:
-ауа ысытқышы;
-су экономайзеры;
-бу ысытқыш.
Бу қазанының жұмыс істеу принципі – газ жолы бойынша. Қазанның
оттығына фракциясы 90 микроннан кем болатын көмір шаңы беріледі. Көмір
мұндай күйге дейін жанудың жылдамдығы мен толықтылығын ұлғайту үшін
ұсақталады. Көмір шаңы жанып болғаннан соң пайда болатын шлак оттықтан
сумен толтырылған шлактық комодқа түседі. Шлактық ваннадан шлак механикалық
шнэктермен гидро-күл жою каналына сыпырылып алынады.
Оттық газдар қазанның оттығынан жоғарыға көлденең газ құбырына дейін
көтеріледі, сонан соң ол көлденең газ құбыры бойынша жүреді, әрі қарай
төмендеуші газ құбырымен күл ұстаушы құрылғылар арқылы өтеді. Түтін
қазандары қазандардан ұшпа күлмен қоса түтін сорғыштармен жойылады. Әр
қазанда екі түтін сорғыштан орнатылған. Күл ұстағыштар түтін газдарында
болатын ұшпа күлді ұстау үшін арналған. Алты қазанның төртеуінде соңғы
ұрпақтың күл ұстағыштары орнатылған, олар күлдің 99,3 пайызына дейін
ұстауға мүмкіндік береді. Күл ұстағыштан күл су-күл жою каналына түседі.
Қалған екі бу қазандарында жаңа күл ұстағыштар орнатылған болады. Жоғарыда
айтылған шлак пен күл негізгі сумен қоса багерлік сорап бөлмесіне түседі.
Одан ол багерлік сораптармен станциядан 9,5 км қашықтықта орналасқан күл
үйіндісіне жеткізіледі.
Бу-су жолы бойынша қазан жұмысының сипаттамасы. Нәрлі су 160 кгссм2
қысымымен қазанның су экономайзеры арқылы тартылып (турбиналық цехта
орналасқан нәрлі сораптармен тартылады), қазан барабанына түседі. Су
экономайзеры нәрлі суды ысыту үшін арналған. Қазан барабанынан су
төмендеуші құбырлар бойынша экрандық құбырлардың төменгі коллекторларына
түседі. Сонан соң бұл су қазанның экрандық құбырларында ысытылып, бу-су
қоспасына айналады. Бұл қоспа экрандық құбырлар бойынша қазанның барабанына
түсіп, сепараторлық құрылғыдан өтеді, мұнда бу судан айырылады. Барабандық
қазаннан су табиғи циркуляциялық жолды өтеді, ал бу (барабан ішіндегі
температура 315 градус) бу ысытқышқа түседі. Мұнда бу 540 градус
температурасына дейін ысытылып, 100 кгссм2 қысымымен турбинаға беріледі.
Қазан оттығында отын жануының тиімділігі, көмір шаңы мен табиғи газбен
қоса қазан оттығына ыстық ауаны (температурасы 320 градусқа дейін) беру
арқасында қамтылады. Ауаның ысытылуы қазанның ауа ысытқыштарында түтін
газдарының арқасында жүреді. Ауа ысытқыш арқылы қазан оттығына ауаның
берілуі 2 үрлегіш вентиляторлармен қамтылады, жаздың күні ауа қазан
бөлімшесініңүстінгі жағынан алынады, ал қыстың күні даладан алынады. Ауа
алынуының ауыстырылуы бұрылма шибермен орындалады.
Шаңды дайындау: көмірдің ұсатылуы толқынды орташа жүргіш диірмендермен
орындалады. Көмір отын-көліктік цехтың жолақ конвейерлерімен шикі көмір
бункерлеріне жеткізіледі. Әр қазанда көлемдері 150 тоннадан үш-үш бункерден
орнатылған. Бұл бункерлерден көмір шикі көмір құнарлатушыларына түседі,
одан әрі диірменнің айналып тұрған ұсақтаушы үстеліне беріледі. Ұсақтаушы
үстелдің үстінде 2 талқандағыш орнатылған. Көмір талқандағыш пен ұсақтаушы
үстел арасынан өту арқасында ұсақталады. Ұсақтаушы үстел мен талқандағыштар
арнайы өте төзімді шойыннан жасалған. Диірменнен көмір шаңы сепаратор
арқылы диірмен вентиляторымен сорылып, шаң құбырларымен қазанның оттығына
ұріледі. Сепараторда көмір шаңы ірі және ұсақ фракцияларына бөлінеді. Ірі
шаң диірменге қайта жіберіледі, ал ұсақ шаң оттыққа түседі. Су-күлді жою
каналдардан сумен шаю арқылы орындалады. Су, күл және шлак қоспалары
багерлік сораптармен күл үйіндісіне сорылады. Күл үйіндісінде күл мен шлак
тұнады, ал ағарған су күл үйіндісінен су жуғыш сораптар орнына тартылады,
ол үшін диаметрі 500 мм құбыр жүргізілген. Сөйтіп, қайтарма су жабдыталуы
қамтамасыз етіледі.
Күлді жою үшін диаметрлері 400 мм екі күл құбырлары орнатылған, орның
біреуі жұмыс істеп тұрады, ал екіншісі резервте тұр. Қыстың күні күл
құбырлары қатып қалмас үшін әр 4 сағат сайын ауыстырылып тұрады.
Багерлік сораптардың саны 6 дана. Бір уақытта 2-ден көп емес сораптар
жұмыс істей алады. Жуғыш сораптардың саны 6 дана, бір уақытта екеуі ғана
жұмыс істей алады.
ПТ-60-9013 бу турбинасының конденсациясы мен және екі реттелетін
сұрыпталуы бар, ол екі цилиндрлік бір біліктік агрегат болып келеді.
Бұл турбинаның негізгі сипаттамалары төменде келтірілген:
- номинальді қуаты
-60000 кВт
- бір минуттағы айналымдар саны -3000
- жаңа ауаның t
- 535
- конденсатордағы қысым - 0,035 атм
- салқындататын судың температурасы - 20
- турбина арқылы будың max шығыны - 402 тч
- конденсаторға будың max енуі - 170 тч
- реттелетін өнеркәсіптік сұрыпталу буының қысымы - 18 атм
- жылуфикациялық сұрыпталу буының қысымы -2,5атм
Электроцех.Турбиналық цехте өндірілген бу электроцехке келіп түседі, мұнда
ол жинақталады, өзгертіледі, тек осыдан кейін ғана тұтынушыға түседі.
Бұл цехта № 8 – ТВФ-30 және №9, 10 – ТВФ-60 генераторлары орнатылған.
Олардың сипаттамалары:
№8 –ТВФ-30 – номинальді жүктемесі –30 КВт;
№9,№10- ТВФ-60
№9 №10
қуаты КВт 60000 70000
қуаты КВт 75000 82400
Меншік қажеттілік үшін электрлік жалғанулар схемасының сипаттамасы
Меншік қажеттілік электр қабылдауштарды қоректендіру үшін ЖЭО-да
тоқтың келесі кернеулері мен түрлері қарастырылған:
- қуаты 200 кВт және одан да жоғары электр қозғалтқыштары үшін - 6 кВ;
- қуаты аз электр қозғалтқыштары үшін - 0,4 кВ;
- шаң қоректендіру, турбиналардың авариялық майсораптары, авариялық
жарықтандыру электр қозғалтқыштары үшін – тұрақты тоқтың 220 В.
Меншік қажеттілікке арналған кернеуі 6,3 кВ таратушы құрылғы 20
секциядан тұрады.
Бас корпустың тоқ қабылдауыштары КРУСН-6 кв №1, №2, №5, №6
секцияларынан қоректенеді.
КРУСН-6 кВ №3, №4, №9 секцияларынан су ысытатын қазандар цехынің тоқ
қабылдауыштарының қоректенуі орындалған.
Жоғарлатушы сораптар бөлмесінің, мазут-сораптары бөлмесінің, суды
химиялық тазарту бөлмесінің тоқ қабылдауыштарын қоректендіру КРУСН-6 кВ №7,
№8, №9, №10 секциялары қарастырылған.
КРУСН-6кВ сәйкес секцияларынан бас корпустың, су ысытатын қазандар
бөлмесінің, суды химиялық тазарту бөлмесінің, мазут сораптары бөлмесінің,
зертханалық корпустың, ағартылған су сораптар бөлмесінің, 2-ші көтеру
багерлік бөлменің, жылу жіберудің РУСН-0,4 кВ секциясы қоректенеді.
Кернеуі 0,4 кВ аз қуатты тұтынушыларды қоректендіру үшін екінші күштік
жинақтар қарастырылған.
Бас корпус.Қазандардың газ құбырларында бекітуші және реттеуші
арматураларды орнату қазандардың бет жағында бір қабатта, № 7-13
қазандардың газ құбырларында ірге жағында қарастырылады.
№ 7-13 қазандарын оттандыру жергілікті қалқандарын және ысырмалардың
жаңадан орнатылатын жинақтарын қоректендіру бас корпустың РУСН-0,4 кВ
секцияларынан орындалады, панельдердегі сақтандырғыштар мен сәйкес
келмейтін автоматикалық сөндірушілерді ауыстырумен қоса:
- № 7 қ.а. үшін - №4 РУСН-0,4 кВ, 8 секция және №5 РУСН-0,4 кВ, 11секция;
- №8,9 қ,а. үшін - № 5 РУСН-0,4кВ, 10 және 11 секция;
- №10,11 қ.а. үшін - № 6 РУСН-0,4 кВ, 12 және 13 секция;
- № 12, 13 қ.а. үшін - № 7РУСН-0,4 кВ, 14 және 15 секция.
№ 7-13 қ.а. жаңадан орнатылатын басқару қалқандарының қоректенуі
сәйкес келетін қазандардың басқару қалқандарынан шлейфпен жүзеге асырылады.
Қазандар бөлімшесінің желдету жүйелері РТЗО-88М сериялы күштік
жинақтардан қоректенеді.
Жүктеуші айдаушы сораптарды қоректендіру үшін ПР-8500 сериялы үш
күштік жинақтар қарастырылған. Жинақтар бас корпустың РУСН-0,4 кВ № 10, 11,
12 секцияларынан қуат алады.
Қазандардың жылу жүйелерінің ысырмаларын, қазандар бөлімшесінің
желдету жүйелерін электрлікпен қамту үшін “Средаэлектроаппарат” ӨБ шығарған
РТЗО-88М сериялы ысырмалар жинақтары қолданылады, ГЗУ жүйесінің тоқ
қабылдауыштарын қоректендіру үшін – Алматылық төмен вольтті аппаратулар
заводының ПР-8500 таратушы пунктері.
РУСН-0,4 кВ секцияларының панельдеріндегі электрқұрылғыларды
“Дивногорск төмен вольтті аппаратулар заводы” АҚ шығарған А3700 және ВА57
сериялы аппараттарға ауыстыру керек.
В-1 классты жарылыс қауіпті зоналарда өтетін және газ құбырларында
бекітуші және реттеуші арматураларды орнату аймақтарында күштік және
бақылау кабельдері 7.3.93 ЭОЕ сәйкес ВВГнг-1 кВ және КВВГнг маркалы жез
сымдардан жасалған.
Жарылыс қауіпті зоналардан тыс жерлерде АВВГнг және АКВВГнг маркалы
кабельдерді қолдану рұқсат етілген.
Бас корпустың негізгі ұстаушы метал құрылымдары бойынша саны 20-дан
астам кабельдер тобы өтетін жерлерде олардың оттан қорғанысы орындалады, ол
қорғаныс қорғалатын құрылымдардың отқа тұрақтылық шегін 0,75 сағатқа дейін
қамтамасыз етеді.
Суды химиялық тазарту.Суды химиялық тазартудың сумен жабдықтау көзі
ретінде Талғар су желісінің қалалық су желісінің суы болып табылады.
Соңғы жылдардың талдау нәтижелері бойынша бастапқы судың сапасы
тұрақты болып келеді.
Өнімділігі 4500 м3сағ жылу желісін қоректендіретін суды химиялық
тазарту ыстық сумен қамтамасыз етудің ашық схемасы үшін келесі схемалар
бойынша жобаланған:
-су ысытатын қазандар жұмыс істеп тұрған кезде – күкірт қышқылымен
қышқылдандыру, декарбонизация, 100 пайыздық натрий-катионитлеу;
-су ысытатын қазандар сөндіріліп тұрған кезде – күкірт қышқылымен
қышқылдандыру, декарбонизация, буферлік сүзгілер. Буферлік сүзгілер ретінде
натрий-катиондық сүзгілерді қолдану қарастырылған.
1992 жылдан бастап жылу желістерінің қамтылатының суының өңделуі
жобадан тыс схема бойынша фосфоры бар кешенмен тұрақтандыру жолымен жүзеге
асырылады. Фосфоры бар кешенді мөлшерлеу үшін қолда бар қышқылдандыру
түйіні қолданылады. Натрий-катиондық құрылғы резервте тұр.
Бу қазандарының қамту суды химиялық тазарту жүйесі келесі схемасы
бойынша жұмыс істейді: екі сатылық сутегі-катиондау, декарбонизация,
жоғарғы негізгі аниониттардағы анионирлеудің бір сатысы. Құрылғының жобалық
өнімділігі 330 тсағ.
Қазіргі кезде құрылғының орташа жылдық өнімділігі жылу желістерін
қамту үшін 2390 м3сағ, ал қазандарды қамту үшін 119,1 тсағ аспайды.
Жалпы бекеттік конденсатты, өндірістің және мазут шаруашылығының
конденсаттарын тазарту үшін жобаланған конденсаттан тазарту жүйесі толық
емес көлемде жасалған.
Қазіргі кезде турбиналық цехтен келіп түсетін конденсаттар натрий-
катиониттік сүзгілерде өңделеді, әрі қарай тұссыздандырғыш құрылғының
декарбонизирленген су бакіне жартылай тұссыздандырылған су қоспасында
бірігіп анионирлену үшін келіп түседі. Натрий-катиониттік сүзгілердің
өнімділігі 160 тсағ.
ЖЭО-1 күл мен шлакты гидрожою жүйесі.ЖЭО-1-дің күл мен шлакты гидрожою
жүйесі ағартылған суды қайтарумен және оны қайтадан қолданумен тұйық схема
бойынша орындалған. Судың шектелген көлемін көп рет қолдану нәтижесінде
судың минерализациясы жоғарлайды, бұл аталмыш жүйе құрылғыларының аз еритін
тұздарымен және коррозия өнімдерімен ластануына әкеліп соғады. Құбырлардың
ішкі беттерінде тұздың жиналуы су қорларын шамадан тыс қолдануына әкеліп
соғады және құрылғылар жұмысының тиімділігін төмендетеді.
Күлді гидрожою жүйесі құрылғыларының ішкі беттерін тазалықта сақтау
екі жол арқылы жүзеге асырылуы мүмкін: құрылғыны мезгіл бойынша химиялық
тазарту, атап айтқанда тұздарды еріту немесе суды химиялық реагенттермен
тұрақты түрде өңдеу. Осы екі әдісте комплексондардың көмегімен сәтті
жүзеге асырылады.
Тұздарды еріту үшін комплексондарды қолдану олардың металлдар
иондарымен рН-тың кең диапазонында әрекеттесіп, тұрақты сумен еритін
комплекстерді жасау қабілеттілігіне негізделген. Алайда, мезгіл сайын
тазалау көп еңбекті болып келеді, қосымша шығындарды талап етеді және
тазарту арасындағы кезеңде үнемді және сенімді пайдалануды қамтамасыз
етпейді.
Күл мен шлактың қасиеттері төмендегдей болып табылады
пульпа және тазартылған су құбырларының ұзындығы – 15 км.
-құбырлардың диаметрі – 620 мм.
-күл төгу бассейннің көлемі – 700 000 м3.
-толық цикл бойынша судың күл-шлактық пульпамен өту уақыты – 42 тәулік.
-күл-шлактық пульпаны шаю үшін судың шығыны – 700 м3сағ.
-күл мен шлактың химиялық қасиеттері және фаза-минералогиялық құрамдары
-негізінен отынның минеральдік зат құрамымен және ол станция қазандарында
-жоғары температуралық өңдеу кезінде шалдығатын өзгерістермен анықталады.
Отынның жануы кезінде минерал затының күрделі химиялық және фазалық
өзгерістері пайда болады, мұның нәтижесінде жаңа қасиеттері бар заттар
пайда болады – күл мен шлак. Қазандарда жанған кезде отын минерал затының
көбісі күлге айналады, ал қалғаны – шлакқа.
Отынның көптеген түрлерінің күлі 98 – 99 пайызға бос және химиялық
қосылыстарға байланысқан кремний, алюминий, темір, кальций, натрий, титан,
күкірт тотықтарынан тұрады.
Аталып өткендей, ЖЭО-да қарағанды көмірі қолданылады.
Қарағанды көмірінің күлділігі орта шамамен 30 пайыз құрайды. Химиялық
құрамы бойынша күлде кремний мен алюминий тотықтары көбірек болады.
Негізділік модулі бойынша Мо = (СаО + МgO)(SiO2 + Аl2О3) (бірден төмен)
қарағанды көмірінің күлі қышқыл күлдерге жатады. Қышқыл күлдерде, әдетте,
қышқыл тотықтардың бар болуы 70-80 пайыздан аз болған кезде кальций
тотығының 10 пайыздан кем болуы байқалады.
Күл үйіндісі суының тұзды құрамы күлдің, жағылатын көмірдің химиялық
құрамымен және табиғи судың құрамымен анықталады.
1.2 Өнеркәсіптегі еңбек қорғауды басқарудың құрылымы
Кәсіпорында еңбек қорғау бойынша жалпы басшылық кәсіпорынның
президентіне жүктеледі. Жұмыс істеушілердің еңбегінің салауатты және
қауіпсіз жағдайларын жасау бойынша, өндірістік жарақаттандыру мен кәсіптік
аурулардан сақтандыру бойынша жұмыстарды тікелей ұйымдастыру үшін, алдыңғы
қатарлы тәжірибені және ғылыми әдістемелерді ендірудің басқарушы шешімдерін
дайындау және АЖЭО-1-де еңбек қорғау жағдайын бақылау үшін еңбек қорғау
және қауіпсіздік техникасы жөнінде инспекция құрылды. Оның құрамына еңбек
қорғау және қауіпсіздік техникасы жөніндегі инспекцияның бастығы және еңбек
қорғау жөніндегі екі инженер кіреді. Олар кәсіпорынның бөлімшелерінде еңбек
қорғау бойынша қолданылып жүрген заңдардың, нұсқаулардың, ережелер мен
нормалардың сақталуын, еңбек шарттары бойынша жұмыскерлерге белгіленген
жеңілдіктер мен өтемақылардың берілуін бақылайды. Еңбек жағдайларын
жақсарту, жұмыскерлердің денсаулығын бекіту бойынша перспективалық және
жылдық жоспарлардың жобаларын әзірлеуге қатысады. Жұмыс орындарындағы еңбек
жағдайларын зерделейді. Еңбек қорғау жөніндегі инженер сондай-ақ
сақтандырғыш құрылғылар мен басқа қорғау құралдарын қоршау техникасының аса
жетілген конструкцияларын ендіруге, еңбектің қауіпсіз және салауатты
жағдайларын жасау бойынша шараларды, өндіріс ерекшелігін, жұмысқа
қабілеттілік динамикасын, адамның физиологиялық функцияларының кезеңділігін
есепке алумен, еңбек ету мен дем алудың тиімді режимдерін ендіруге
қатысады.
Ол желдеткіш және аспирациялық жүйелер жұмысының тиімділігін,
сақтандырғыш құрылғылар мен қорғаныс құрылғыларының қалпын, сынау мен
тексерудің мерзімділігін және бақылау аппаратурасы мен басқа жабдықтардың
дұрыс пайдаланылуын, өндірістік шуды, ауа ортасын, дірілді және тағы басқа
өлшеу кестелерінің сақталуын, Мемлекеттік бақылау, өндіріс процессінде
сондай-ақ жаңа және қайта жаңғыртылатын өндірірістік объектілердіжобалауда
еңбек қауіпсіздігінің стандарттарын және еңбек қорғау бойынша қолданылып
жүрген ережелердің сақталуын ведомство аралық және ведомостволық бақылау
органдарының ұйғарымдарының орындалуын бақылайды. Еңбек қорғау жөніндегі
инженер кәсіпорын бөлімшелеріне еңбек қорғау бойынша нұсқауларды әзірлеуге
әдістемелік көмек көрсетеді.
Жұмысшыларды жұмыс істеудің қауіпсіз әдістеріне үйрету бағдарламаларын
құрастыруға қатысады. Жұмыскерлердің еңбек қорғау бойынша ережелерді
зерделеуін және насихаттауды ұйымдастырады. Арнайы кешендерді, қолайлы
аймақтар мен демалыс орындарын ендіруге жәрдем етеді. Еңбек қорғау
жөніндегі инженердің міндеттеріне кіріспе нұсқаулықтар жүргізу және еңбек
қорғау облысындағы білімдерін тексеруді ұйымдастыру кіреді. Білімдерін
тексеру нәтижелерінің бағасын көрсетіп, арнайы журналдарға тіркейді.
Емтихан тапсырғандарға куәліктер береді, олардың сумен жабдықтаудың және
канализацияның барлық учаскелерінде көрсетілген ұқсас жұмыстарды өндіруге
белгіленген мерзім бойында күші болады. Ол еңбек жағдайларын жақсарту,
жұмыскерлердің денсаулығын нығайту мәселелеріне қатысты ұжымдық келісімнің
бөлімін құрастыруға, өндірістік жарақаттануды, кәсіптік ауруларды тергеуге
қатысады және олардан сақтандыру бойынша өткізілетін шаралардың
тиімділігіне талдау жүргізеді. Арнайы киімге, арнайы тағамға, қорғаныс
құрылғыларына берілетін тапсырыстардың дұрыс құрастырылуын, жұмыскерлерге
жеке қорғаныс құралдарының дер кезінде берілуін бақылайды. Бұдан басқа, ол
кәсіпорын бөлімшелерінің еңбек қорғауға бөлінген ақшаны жұмсауын бақылайды
және еңбек қорғау бойынша қажетті есепті құрастырады.
Жұмысшылар еңбек қорғау бойынша білім деңгейін біліктілікті жоғарылату
курстарында немесе еңбек қауіпсіздігі бойынша курстарда жоғарылатады.
Біліктілікті жоғарылату курстарын бітірген барлық жұмысшылардың біліктілік
емтихандарын тапсыру кезінде еңбек қауіпсіздігінің техникасы бойынша
білімдерін тексереді. Инженерлік-техникалық жұмыскерлердің біліктілігін
жоғарылатуының кезеңділігі қолданылып журген тәртіпке сәйкес алты жылда бір
реттен кем емес мерзімде белгіленеді.
Еңбек қорғауды насихаттау көбінесе еңбек жағдайларын жақсартуға,
өндіріс мәдениетін жоғарылатуға, өндірістік жарақаттану мен ауруларды
азайтуға себебін тигізеді. Насихаттаудың негізгі мақсаты – еңбектің
салауатты және қауіпсіз жағдайларын жасауды қауіпсіздік техникасы және
өнеркәсіптік санитария бойынша ережелер мен нормалардың, өндірістік және
технологиялық тәртіптің қатаң сақталуының, өнеркәсіптегі жарақаттану мен
аурулардың алдын алу шараларын жүргізудің қажеттігін әрбір жұмыскерге үнемі
жеткізіп отыру. Еңбек қорғауды насихаттау шаруашылық басшыларына, көбінесе
қауіпсіздік техникасы жөніндегі инженерге жүктеледі. Осы мақсаттарға еңбек
жағдайларын жақсартуға жыл сайын бөлінетін ақшаның 5%-ін жұмсауға рұқсат
етіледі.
Жұмыс істеушілерді жұмыс істеудің қауіпсіз тәсілдеріне үйрету және
кәсіпорында еңбек қорғау облысындағы білімді насихаттау үшін еңбек қорғау
кабинеті мен бұрыштары ұйымдастырылады, фильмдер, көрнекті құралдар,
плакаттар, стендтер, витриналар пайдаланвлады, еңбек қорғау мәселелері
қабырға стендінде жарық көреді. Ол оқу сабақтарына арналған кабинетпен
бірігіп жұмыс істеуі мүмкін. Еңбек қорғау кабинетінде келесі шаралар жүзеге
асырылады:
─ қауіпсіздік техникасы және өндірістік санитария бойынша кіріспе нұсқаулық
жүргізеді;
─ тақырыптамалық сабақтарды, еңбек қорғау мәселелері бойынша білімін
тексеруді жүзеге асырады, кеңестер береді және кәсіпорын жұмыкерлеріне
тәжірибелік көмек көрсетеді;
─ еңбек қорғау бойынша кинофильмдерді көрсетіп, семинарлар, дәрістер,
әңгімесулер жүргізеді;
─ еңбек қорғау облысындағы алдыңғы қатарлы тәжірибелермен алмасуды жүзеге
асырады;
─ сала кәсіпорындағы еңбек жағдайларын жақсартуға себебін тигізетін,
ғылыми–техникалық жетістіктерді насихаттауды ұйымдастырады.
Еңбек қорғау кабинеті көрнекті насихаттаудың ең жаңа құралдарымен,
көрме қойылымдарымен, оқу, анықтамалық және әдістемелік әдебиеттермен
жүйелі түрде жасақталуы керек.
Еңбек қорғау бойынша білімді насихаттау үшін кәсіпорын учаскелері мен
цехтарында еңбек қорғау бойынша бұрыштар ұйымдастырылады. Мұндай бұрыштарда
жұмыстардың аса қауіпті түрлері туралы ескертетін, плакаттар мен жазуларды
іліп қояды. Бұрыш үшін әдетте жалпыға қолайлы, адамдар жиі келетін және
жарық жақсы түсетін орынды таңдайды. Сондай-ақ тікелей жұмыс орындарының
жанында, іске қосылатын электр қондырғыларында, коммутациялық және ұқсас
аппаратурада плакаттарды, ескерту жазуларын, қауіпсіздік белгілерін іліп
қояды. Олар жұмыс істеушілердің мүмкін болатын қауіптілікке назарын үнемі
аударту керек және қауіпсіздік техникасы мен өндірістік санитария
талаптарын сақтау қажеттігі туралы ескерту керек.
Жұмыс істеушілер мүмкін болатын қауіптіліктер туралы ескерту үшін
сондай-ақ арнайы түстерді пайдаланады:
─ қызыл – тыйымды, тікелей қауіптілікті, өрт сөндіру құралдарын білдіреді;
─ сары – ескертуді, мүмкін болатын қауіптілікті білдіреді;
─ жасыл - ұйғарымдарды, қауіпсіздікті білдіреді;
─ көк – нұсқауларды, ақпаратты білдіреді.
Сигналдық түстерге конструкциялардың, құрылғылардың, технологиялық
және жинақтау әбзелдерінің, қоршаулардың және қорғаныс учаскелерінің
үстінгі беттерін бояйды.
Өндірісте болған сәтсіз оқиғалар мен кәсіптік уланулар үшін әкімшілік-
техникалық персоналдың тұлғалары, қауіпсіздік техникасы және өнеркәсіптік
санитария ережелерінің сақталуын қамтамасыз еткен және сәтсіз оқиғалар мен
кәсіптік улану оқиғаларының алдын алу үшін қажетті шаралар қолданбаған
әкімшілік-техникалық персоналдыңтұлғалары, сондай-ақ ережелерді бұзған
тұлғалар жауапқа тартылады.
Еңбек қорғаудың жағдайын, әкімшілік-қоғамдық бақылауды кәсіподақ
комитетімен бірлесіп, кәсіпорын әкімшілігі жүзеге асырады. Еңбек қорғау
жағдайын және қауіпсіздік шарттарын кезеңдік үш сатылы бақылау жүргізу
тәртібі.
Бақылаудың бірінші сатысы қоғамдық бақылауды жүзеге асыратын, еңбек
қорғау бойынша өкілетті тұлғамен бірлесіп, бригадирдің, шебердің жұмысты
бастағанға дейінгі еңбек қорғау жағдайын және қауіпсіздік шарттарын күн
сайын тексеруді көздейді.
Тексеріске жататын жағдайлар тізімі төмендегідей болып саналады
- қорғаныс қоршауларының қалпы және дұрыс қолданылуы;
- жұмыс істеушілердің арнайы киімінің, арнайы аяқ киімнің, жеке қорғаныс
құралдарының бар болуы және дұрыс қолданылуы;
- бригадалардағы құрал-сайманның қалпы және ақаусыздығы;
- беткейлердің қалпы және қазаншұңқырлар мен орлар қабырғаларының дұрыс
бекітілуі;
- сатылардың, жіптердің, құтқару белдіктерінің және т.б. ақаусыздығы;
- жұмыс орындарының қоқырсығандығы, ыбырсығындығы;
- электр қауіпсіздік жағдайы.
Бақылаудың екінші сатысы учаске бастығының, еңбек қорғау жөніндегі
өкілетті тұлғаны жұмылдыру арқылы механиктің еңбек қорғау жағдайына және
еңбек қауіпсіздігі шарттарына апта сайын тексеру жүргізуін көздейді
- сатылы бақылау нәтижелері бойынша шаралардың дұрыс орындалуы;
-жұмыстарды ұйымдастырудың технологиялық карталарға және бірлескен жұмыстар
кестесіне сәйкестігі;
- жұмыс орнында нұсқаулық жүргізу тәртібінің сақталуы;
- өндірістік жабдықты қолдану қауіпсіздігі;
- зиянды және өрт қауіпті қаситеттері бар материалдармен жұмыс істегенде
қауіпсіздік талаптарының сақталуы.
Бақылаудың үшінші сатыс құрамына бөлімшедегі еңбек жағдайы үшін
жауапты тұлға, еңбек қорғау жөніндегі инженер кіретін комиссияның айына бір
реттен кем емес мерзімде еңбек қорғау мен қауіпсіздігі жағдайларына тексеру
жүргізуін көздейді.
- 1 және 2 сатылы бақылау нәтижелері бойынша шаралардың орындалуы;
- объектінің нормативтік-техникалық құжаттамамен қамтамасыз етілгендігі;
- өрт қауіпсіздігі нормаларының, санитариялық нормалардың сақталуы;
- комиссияның қарауы бойынша басқа мәселелер.
Кәсіподақ комитеті еңбек қорғау комиссиясы арқылы әкімшіліктің еңбек
туралы заңды сақтауын бақылауды жүзеге асырады.
Еңбек қорғауды басқару қызметтері құрылымдық бөлімшелердің (цехтардың,
учаскелердің, бригадалардың, қызметтердің) шеңберінде де, тұтас алғанда
кәсіпорынның шеңберінде де келесі бөлімдерден тұрады: еңбек қорғау жағдайын
бақылау, еңбек қорғау жағдайын есепке алу және талдау, еңбек қорғау бойынша
жұмыстарды жоспарлау, еңбек қорғау бойынша жұмыстарды ынталандыру,
тәрбиелеу және тәртіпті нығайту.
Еңбек қорғау мәселелері бойынша бақылау және қадағалау еңбек қорғау
және тұрғындарды әлеуметтік қорғау бойынша Департаменті, аудандық СЭС, өрт
басқармасы және тағы басқалар жүргізеді.
1.3 Қауіпсіз жұмыс істеуді бақылау
Өнеркәсіпте қауіпсіз жұмыс істеуді бақылау ұйымы және жұмыс істеу
ережесін талқылау, нұсқаулар және ЕҚ нормаларын үштік сатылы әдістермен
анықталады. Техника қауіпсіздігі және еңбек қорғаудың үштік сатыдағы
бақылаудың мәні келесі әдістерден тұрады:
─ алғашқы саты - шебер жұмыс алдында күнделікті өзінің жұмыс учаскесінің
жағдайын , сондай-ақ жабдықтардың жұмыс істеу қалпында тұрғанын осыған
саймандардың түгелдігін және де қауіпті жағдайларды болдырмайтын
қоршаулардың болуын қадағалау керек.
Байқалған кемістіктер журналда тіркеліп отырады. Шебер қарамағындағы
кемістіктерді дер кезінде орнына келтіріп отыру керек.
Шебер өзінің қарамағындағылардың кемшіліктерін орнына келтіре алмаған
жағдайда цех басшысына баяндайды.
─ екінші саты – цех басшысы, механик , цех энергетигі аптасына бір рет
алғашқы сатыда болған кемшіліктерге қандай іс шаралар қолданғаны жөнінде
тексеріп, баға беріп отырады.
Тексеру барысында комиссия жабдықтардың істеу барысына, жұмысшылардың
сауаттылығына назар аудару керек.
Цехта комиссияның анықтаған кемшіліктерін белгіленген уақытта жөнделу
керек, шығын шығарылып орнына келтірілетін кемшіліктердің уақытын кәсіпорын
басшысы белгілейді.
─ үшінші саты-еңбек қорғаудың негізгі техникалық жетекшісі, еңбек қорғау
қызметінің жұмысшысы және өнеркәсіптегі комиссия мүшелері айына бір реттен
әр цехтың еңбек қорғау жағдайын тексереді.
Тексерудің қорытындылары техникалық директордың жиналысында
талқыланады. Қабылданған шешімдер міндетті түрде орындалу керек.
1.4 Өндірістік жарақаттану мен кәсіби ауруларды талдау
Еңбек қорғау дегеніміз - әлеуметтік – экономикалық, техникалық,
гигиеналық және алдын ала сауықтыру шаралары және еңбек үрдісіндегі
еңбекшілердің денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету, оның ішінде адамның
жұмыс қабілетін қамтамасыз ету болып табылады.
Мемлекет өкілетті тұлға тарапынан орган өндірістегі қауіпсіздік
еңбекті камамасыз етуге арналған ғылыми стандартқа және нормаларға сай
талаптарды белгілейді.
Бірақ көптеген мекемелерде еңбек шарты қазіргі таңдағы талаптарға және
нормаларға сай келмейді. Өндірістік жарақат пен кәсіби ауру әлі де
шешілмеген мәселе. Тіпті одан сайын өршуде. Сондықтан оны мұқият түп –
тамырымен аурудың пайда болу себебін зерттеген абзал.
Жарақатты талдау техникалық, санитарлық – гигиеналық
психофизиологиялық және құқықтық білімдер бойынша жаңа жағынан айқындауға
септігін тигізеі. Сонымен қатар инженерлік біліктілікті қажет етеді.
Жарақат дегеніміз анатомиялық бүтінділіктің, немесе физиологиялық ұлпа
жұмысының немесе адамның ішкі құрылыстарының сыртқы ортаның әсерінен
бұзылуы. Өндірісте сәтсіз оқиғалардың әсерінен жағдайсыз факторлар табиғаты
біліну түрі және адамға тигізетін әсері бойынша жарақаттарды мынадай
топтарға бөлуге болады: механикалық жарақаттар; химиялық жарақаттанулар;
жылулық жарақаттанулар .
Сәтсіз оқиғалар әр түрлі келеңсіз жағдайларға соқтыруы мүмкін, сондай-
ақ олар әр түрлі құқықтық тексерулер арқылы екі категорияға бөлінеді:
сәтсіз оқиғаның тұрмыс жағдайында болуы; сәтсіз оқиғаның заңда қаралған
жерде болуы.
Өндірісте жарақат көбінесе өте қауіпті де, күрделі. Қауіпті өндірістік
жарақат әр түрлі фактордың әсерінін салдарынан болады. Әр фактордың
өндірісте қауіпті еңбек жағдайынан туындайтын бірнеше себеп көздері болады.
Бұл себептер бір – бірімен байланысты. Олардың байланысын айқындау әр
қауіпті қайғысыз оқиғаны талдауды өте қажет.
Кәсіби ауру деп арнайы зиянды өндірістік факторлары бар жұмыс
аймағында пайда болған жердің әсерінен болған кезде аталады. Байланыстан
тыс пайда болуы мүмкін емес.Өндірісте кәсіби аурудан басқа өндірістік
негізделген ауру деп аталып жүр. Оларға басқа қарапайым аурудан басқа
аурулар қатысты. Бірақ қалайсыз еңбек жағдайы кейбір аурудың тууына яғни
денсаулықтың нашарлауына әсерін тигізеді.
Жарақат пен кәсіби ауру қоғамға үлкен әлеуметтік және моралдық шығын
әкеледі. Сондықтан аталмыш ұйымда еңбекті қорғау бойынша ұзақ уақыт бойы
жарақатсыз және кәсіби аурусыз жұмыс істеп келеді.
Еңбек жағдайын талдау негізінде оларды жақсарту бойынша нақты кешендік
шараларды жоспарлайды. Сонымен қатар санитарлық – тұрмысты жағынан
қамтамасыз ету, жарақат пен ауру деңгейін төмендетуді жоспарлайды. Еңбек
жағдайын санитарлық – гигиеналық жағынан жақсарту жөніндегі шарасы мына
бағытқа негізделген.
-зиянды өндірістік үндістер мен операцияларды, ауыр қол жұмыстарын
қысқарту мақсатында қабылданған технология өндірісін өзгерту
құрылыста өндірістік санитарияда белгеленген нормалар шегінде қоршаған
факторларды қолдау және қалыпқа келтіру. Психологиялық еңбек шартын
жетілдіру бойынша шараларды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz