Ұлттың ұлт ретінде қалыптасуы мен мемлекет болуының басты негізі - Ана тілі

Туған тіліміздің мәртебесін асқақтату бәріміздің азаматтық парызымыз. Со үшін маңдай терімізді төгіп еңбек етуіміз керек, өйткені оның мәртебесі тек қана ауызекі қолданыс аясымен шектелмейді. Мектептен бастап түрлі мекемелердің, сол сияқты Үкімет тіліне ұласуы қажет деп айтылып жатыр.
Бүгінгі таңда мемлекеттік тілде қаралған істерге келіп тоқтасақ, мен төрағалық ететін Еңбекшілдер ауданық сотында 2009 жылдың 11 айында барлығы 79 қылмыстық іс қаралған, соның ішінде 5 іс мемлекеттік тілде қаралған, және 243 азаматтық іс қаралған, соның ішінде 26 іс мемлекеттік тілде қаралған. Әкімшілік істердің жалпы саны 441 болса, соның ішінде 7 іс мемлекеттік тілде қаралған.
Әрине бұл пайызға салсақ үлкен көрсеткіш емес және бұл істерді қарауда айтарлықтай мәселелер де туындамапты, себебі азаматтық істердің дені неке бұзу, алимент өндіру туралы да қылмыстық істер ұрлыққа байланысты қозғалған істер екен. Аудандық сот бұл көрсеткішке әсер ете де алмайды. Себебі біріншіден Қазақстан Республикасының азаматтық, қылмыстық және әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізу кодекстерінде сот ісі мемлекеттік тілде жүргізіледі деумен қатар, азаматтық іс бойынша сот ісін жүргізу сотқа талап арыз берілген тілге қарай, қылмыстық іс бойынша іс жүргізу қылмыстық процессті жүргізуші органның қаулысымен белгіленген сот ісін жүргізу тілдерінің бірінде, әкімшілік құқық бұзушылық істері бойынша белгілі бір іс соттың, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарауға уәкілетті органның, лауазымды адамның қаулысымен белгіленген тілдердің бірінде жүзеге асады деп көрсетілген.
Әзірше сот жүргізудегі басты тіл орыс тілі болып тұр. Бұның себептері бірінші орыс халқы пайыз санымен көп болып тұрғаны, және мемлекеттік тілде іс жүргізіп, іс қарауға өзіміздің ықылассыздығымыз. Бұл ықылассыздық қайдан туып тұр, ол осы бүгінгі күнге айтарлықтай дайындықсыз келгендігімізден бе деп ойлаймын.
Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» заңының 4 бабында мемлекеттік тіл мемлекеттің барлық аумағында қоғамдық қатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу және іс қағаздарын жүргізу тілі деп тасқа таңба басқандай анық көрсетілді.